การสำรวจธรณีวิทยาทางทะเล เขาตาปู จังหวัดพังงา

รายงานการสำรวจ
ฉบบั ท่ี กทธ. 6/2564

การสำรวจธรณีวทิ ยาทางทะเลเพ่ือการบริหารจดั การ
พน้ื ทอี่ ันควรอนุรักษท์ างธรณีวิทยา เขาตาปู จังหวดั พงั งา

สำราญ ประพฒั น์
ณฏั ฐพนั ธ์ บางปา
พลอยไพลิน เอียดเสน
วเิ ชยี ร อินต๊ะเสน

กองเทคโนโลยีธรณี
กรมทรัพยากรธรณี

II

อธิบดกี รมทรัพยากรธรณี
นายสมหมาย เตชวาล

ผู้อำนายการกองเทคโนโลยธี รณี
นายสุวภาคย์ อมิ่ สมทุ ร

ผู้อำนวยการส่วนพฒั นาและฟื้นฟูพนื้ ที่แหล่งทรัพยากรธรณี
นายวิเชียร อนิ ต๊ะเสน

จัดพิมพโ์ ดย กองเทคโนโลยีธรณี กรมทรัพยากรธรณี
พมิ พค์ ร้ังท่ี 1 ถนนพระราม 6 เขตราชเทวี กรงุ เทพฯ 10400
โทรศัพท์ 0 2621 9614 โทรสาร 0 2621 9612
กันยายน 2564
จำนวน 20 เล่ม

ข้อมูลการลงรายการบรรณานุกรม

สำราญ ประพฒั น์ .
การสำรวจธรณีวิทยาทางทะเลเพือ่ การบรหิ ารจัดการพน้ื ท่ีอันควรอนรุ ักษท์ างธรณวี ิทยา

เขาตาปู จงั หวดั พังงา/ โดย สำราญ ประพฒั น์ ณัฏฐพันธ์ บางปา พลอยไพลนิ เอยี ดเสน วิเชยี ร
อนิ ต๊ะเสน .- กรงุ เทพฯ : กองเทคโนโลยธี รณี กรมทรพั ยากรธรณี, 2564.

42 หน้า : 31 ภาพประกอบ : 7 แผนท่ี : 1 ตาราง; 30 ซม.
รายงานการสำรวจ ฉบับท่ี กทธ. 6/2564

III

สารบญั

หน้า
สารบัญ..................................................................................................................................................... III
สารบญั รูป................................................................................................................................................IV
สารบัญตาราง...........................................................................................................................................V
บทคดั ย่อ.................................................................................................................................................VI
คำขอบคณุ ............................................................................................................................................. VII
บทที่ 1 บทนำ......................................................................................................................................... 1

1.1 หลักการและเหตุผล............................................................................................................. 1
1.2 วัตถุประสงค์ ........................................................................................................................ 2
1.3 ขอบเขตการดำเนินงาน........................................................................................................ 2
1.4 ระยะเวลาดำเนินงานและเจา้ หน้าทป่ี ฏิบัตงิ าน..................................................................... 2
1.5 พื้นทีส่ ำรวจ.......................................................................................................................... 3
บทท่ี 2 ธรณีวิทยาและสมุทรศาสตร์ ....................................................................................................... 6
2.1 ธรณวี ทิ ยาและควอเทอรน์ ารี................................................................................................ 6
2.2 ธรณวี ทิ ยาโครงสรา้ ง ............................................................................................................ 8
2.3 สมทุ รศาสตร์กายภาพ........................................................................................................ 12
บทท่ี 3 การดำเนนิ งานสำรวจ............................................................................................................... 19
3.1 การสำรวจธรณฟี สิ กิ สท์ างทะเล.......................................................................................... 19
3.2 การตรวจวัดระดบั น้ำทะเลข้ึน-ลงแบบอัตโนมัติ สถานีจังหวัดภูเก็ต.................................... 23
บทที่ 4 ผลการสำรวจและวเิ คราะหข์ ้อมลู ............................................................................................. 25
4.1 ความลึกน้ำและลกั ษณะภมู ิสัณฐานพื้นทะเล...................................................................... 25
4.2 ทิศทางและความเรว็ ของกระแสนำ้ ชายฝ่ัง ......................................................................... 26
4.3 การบันทึกภาพเขาตาปูแบบ 3D......................................................................................... 32
4.4 การเปลย่ี นแปลงระดับน้ำทะเลข้ึน-ลง................................................................................ 33
4.5 ผลการแปลความหมายข้อมูลธรณฟี ิสิกสท์ างทะเล ............................................................. 35
บทที่ 5 สรปุ ผลการสำรวจ...................................................................................................................... 40
5.1 สรปุ ผลการสำรวจ.............................................................................................................. 40
5.2 สภาพปัญหาของเขาตาปูและขอ้ เสนอแนะแนวทางการอนรุ ักษ์ ......................................... 41
5.3 ข้อเสนอแนะและแนวทางการอนรุ ักษ์................................................................................ 41
5.4 ข้อจำกัด ............................................................................................................................ 41
เอกสารอ้างองิ ........................................................................................................................................ 42

IV

สารบญั รปู

หนา้
รูปท่ี 1.1 แผนท่ีแสดงพื้นท่สี ำรวจ บริเวณเกาะเขาตาปู และเกาะเขาพิงกัน ..............................................4
รูปท่ี 1.2 แสดงเกาะตาปู (เปลีย่ นรูปจากสนามอีกท)่ี .................................................................................5
รปู ท่ี 1.3 แสดงลกั ษณะเกาะเขาพิงกนั (เปลี่ยนรปู จากสนามอกี ที)่ ............................................................5
รปู ท่ี 2.1 แผนทีแ่ สดงรอยเลอ่ื นในประเทศไทย แสดงรอยเลื่อนคลองมะรยุ่ (กรอบสแี ดง)

(ออนไลน์ กรมทรพั ยากรธรณี, 2564)........................................................................................7
รปู ที่ 2.2 การจัดแบง่ หนว่ ยตะกอนควอเทอร์นารี จากการเจาะสำรวจพน้ื ท่ีบ้านบางสกั แหลม

ปะการัง และเกาะพระทอง จังหวัดพงั งา (Brill, 2012)..............................................................8
รูปท่ี 2.3 แสดงการเปล่ียนแปลงธรณสี ณั ฐานชายฝ่ังสมยั โฮโลซีน (Brill, 2012) ........................................9
รปู ท่ี 2.4 ลกั ษณะทางกายภาพพ้นื ท้องทะเลอนั ดามนั (Rodolfo, 1969)............................................... 10
รูปท่ี 2.5 แสดงการจดั แบ่งทะเลอนั ดามนั ตามลักษณะธรณีสัณฐาน (Sloan et al, 2017).................... 11
รูปที่ 2.6 แสดงทศิ ทางคล่นื ผิวนำ้ จากอทิ ธิพลของนำ้ ขน้ึ ลง ลม และ ความร้อน ในชว่ งมรสุม

ตะวนั ออกเฉียงเหนือ (a) และมรสมุ ตะวันตกเฉยี งใต้(b) (Rizal and others, 2012).............. 12
รปู ที่ 2.7 แผนทแ่ี สดงชนดิ น้ำขึ้นลงชายฝ่ังไทย (คัดลอกจาก กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั ,

2557)..................................................................................................................................... 13
รูปท่ี 2.8 แสดงลกั ษณะการเปลี่ยนแปลงของระดบั น้ำทะเลของโลก ในยุคควอเทอรน์ ารีตอนปลาย

(คดั ลอกและดดั แปลงจาก Waelbroeck and others, 2002)............................................... 14
รปู ท่ี 2.9 แสดงการเปล่ยี นแปลงระดับน้ำทะเลในอดีตท่ีสมั พนั ธก์ บั อายทุ างธรณีกาลสมยั โฮโลซีน

บริเวณแหลมมาเลย์-ไทย(Mann and others, 2019)............................................................ 15
รูปที่ 2.10 แสดงการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเล จากหลักฐานอ้างองิ อายจุ ากส่ิงมชี ีวิต (a)

และจากหลักฐานอ้างองิ อายุยอดสนั ทรายและฐานรอ่ งนำ้ พื้นท่ภี ูเกต็ และอ่าวพงั งา
(Scheffers and others, 2012) .......................................................................................... 17
รูปท่ี 2.11 แผนทแี่ สดงการจัดแบ่งชายฝง่ั ของประเทศไทย (คัดลอกจากกรมทรัพยากรธรณี, 2559)...... 18
รปู ที่ 3.1 แสดงเรือสำรวจแบบไร้คนขบั และเคร่ืองมือหยงั่ น้ำลึกแบบลำคลนื่ คู่ ....................................... 20
รปู ท่ี 3.2 แสดงเครื่องมือหาพิกดั ทางภูมิศาสตร์บนพ้ืนโลกด้วยระบบดาวเทยี ม ...................................... 21
รูปที่ 3.3 แสดงเคร่ืองมือหยง่ั นำ้ ลึกแบบสองลำคลื่น (ขวา) และแบบสะท้อนกลับระดับต้ืน (ซ้าย).......... 21
รูปท่ี 3.4 แสดง 3D Laser Scanner...................................................................................................... 22
รปู ท่ี 3.5 แสดงเคร่ืองมือวัดทิศทางและความเรว็ กระแสน้ำชายฝง่ั .......................................................... 23
รูปท่ี 3.6 แสดงสถานีตรวจวัดระดบั นำ้ ทะเลขน้ึ -ลง แบบอตั โนมตั ิ จังหวดั ภเู ก็ต ..................................... 24

รูปท่ี 4.1 แผนท่แี สดงภมู สิ ัณฐานพน้ื ทะเลบรเิ วณรอบเกาะเขาพงิ กัน....................................................... 25

V

รูปท่ี 4.2 แผนทแ่ี สดงลกั ษณะภมู ิสัณฐานพื้นทะเลบริเวณรอบเขาตาปู.................................................. 26
รปู ที่ 4.3 แผนท่แี สดงจดุ ตรวจวัดทศิ ทางและความเร็วกระแสน้ำชายฝั่ง บรเิ วณรอบเขาตาปู.................. 27
รูปท่ี 4.4 กราฟแสดงทิศทางและความเรว็ กระแสน้ำชายฝง่ั (ADCP3) บริเวณร่องนำ้ หลกั ทศิ

ตะวนั ตกเกาะเขาพงิ กัน ก) ข้อมูลทิศทางกระแสนำ้ ข) ข้อมูลความเร็วกระแสน้ำ ค)
กราฟแสดงข้อมลู ทิศทางและความเรว็ .................................................................................... 28
รูปที่ 4.5 กราฟแสดงทิศทางและความเรว็ กระแสนำ้ ชายฝั่ง (ADCP1) บริเวณร่องน้ำรอง ด้านทศิ
เหนอื เขาตาปู ก) ข้อมูลทิศทางกระแสนำ้ ข) ข้อมลู ความเร็วกระแสน้ำ ค) กราฟแสดง
ข้อมลู ทิศทางและความเร็ว...................................................................................................... 29
รูปที่ 4.6 กราฟแสดงทศิ ทางและความเรว็ กระแสนำ้ ชายฝั่ง (ADCP2) บรเิ วณทิศเตะวนั ตกของ
เขาตาปู ก) ข้อมูลทิศทางกระแสนำ้ ข) ข้อมูลความเรว็ กระแสนำ้ ค) กราฟแสดงขอ้ มลู
ทิศทางและความเรว็ ............................................................................................................... 30
รูปที่ 4.7 กราฟแสดงทศิ ทางและความเรว็ กระแสน้ำชายฝงั่ (ADCP4) บรเิ วณทศิ เหนือเขาตาปู
ก) ข้อมลู ทิศทางกระแสนำ้ ข) ขอ้ มูลความเรว็ กระแสนำ้ ค) กราฟแสดงข้อมลู ทศิ ทาง
และความเรว็ กระแสน้ำ........................................................................................................... 31
รูปท่ี 4.8 ภาพขอ้ มลู 3D รูปร่างเขาตาปู................................................................................................. 32
รปู ท่ี 4.9 กราฟแสดงอัตราการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเลจากสถานตี รวจวดั ระดบั น้ำทะเล
ขนึ้ -ลง แบบอัตโนมัติ จังหวดั ภเู ก็ต เพ่ือเทียบเคยี งข้อมูลอา่ วพังงา.......................................... 33
รูปท่ี 4.10 กราฟแสดงการเปรียบเทียบระดับนำ้ ทะเลรายเดือน ............................................................. 34
รปู ที่ 4.11 กราฟแสดงความเรว็ ลมและทศิ ทางลมในช่วงมรสุมตะวันตกเฉยี งใต้ และ
ตะวนั ออกเฉียงเหนอื ............................................................................................................. 34
รปู ท่ี 4.12 ผลการแปลความหมายธรณีวิทยาชั้นตะกอน ....................................................................... 35
รูปท่ี 4.13 แสดงขอบเขตและความลกึ หนิ ฐานเขาตาปู.......................................................................... 36
รปู ที่ 4.14 แสดงรอยแตกระดบั ลึกฐานเขาตาปู ทิศทาง ........................................................................ 37
รปู ที่ 4.15 แสดงส่วนฐานหินทเ่ี ชอื่ มเขาตาปูและเขาพิงกัน.................................................................... 37
รปู ที่ 4.16 แสดงช้นั ตะกอนชุดล่างและตะกอนชดุ บน ........................................................................... 38
รปู ที่ 4.17 แสดงการงอกออกไปของตะกอนชายหาดในอดีต................................................................. 38
รูปท่ี 4.18 แสดงแนวร่องน้ำในอดีต....................................................................................................... 39
รูปที่ 4.19 แสดงหนิ ถลม่ /หินร่วงในอดตี ซึง่ ถูกตะกอนปดิ ทับ ................................................................ 39

สารบัญตาราง

ตารางท่ี 4.1 แสดงสรุปข้อมลู การสำรวจ พน้ื ท่เี ขาตาปูและเขาพงิ .......................................................... 25

VI

การสำรวจธรณีวิทยาทางทะเลเพ่ือการบริหารจัดการ

พ้ืนท่ีอันควรอนุรักษ์ทางธรณีวิทยา เขาตาปู จังหวัดพังงา

สำราญ ประพัฒน์ ณฏั ฐพันธ์ บางปา พลอยไพลิน เอียดเสน วิเชียร อินตะ๊ เสน

บทคัดย่อ

กรมทรัพยากรธรณี โดยสว่ นพัฒนาและฟื้นฟูพื้นท่ีแหล่งทรัพยากรธรณี กองเทคโนโลยีธรณี
ดำเนินการศึกษา สำรวจ และจัดทำข้อมูลแผนที่ธรณีวิทยาพื้นท้องทะเลและลักษณะธรณีสัณฐานช้ัน
ตะกอนโดยการหยั่งความลึกน้ำ ครอบคลุมพื้นที่โดยรอบ เกาะเขาพิงกันและเขาตาปู พื้นที่ประมาณ 0.6
ตารางกิโลเมตร ข้อมูลความลึกน้ำรวมระยะทาง 30.5 กิโลเมตร และข้อมูลภาพหน้าตัดข้างคลื่นไหว
สะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับตื้นรวมระยะทาง 28.5 กิโลเมตร ด้วยวิธีสำรวจธรณีฟิสิกส์ วิเคราะห์การ
ตรวจวัดทิศทางและความเร็วกระแสน้ำ รว่ มกับข้อมลู น้ำข้ึนน้ำลง ทศิ ทางลม และปรมิ าณน้ำฝน จากสถานี
วดั ระดับนำ้ ขึน้ น้ำลงแบบอัตโนมตั ิสถานีภูเก็ต

ความลึกน้ำตามแนวสำรวจบริเวณรอบเกาะเขาพิงกันและเขาตาปูมีความลึกตั้งแต่ 1.5 ถึง 7
เมตร จากระดับทะเลปานกลาง บริเวณลกึ ท่สี ดุ อยทู่ างตะวนั ออกเฉยี งเหนอื และตะวนั ตกเฉียงใตข้ องพื้นที่สำรวจ
ลักษณะเป็นแนวร่องน้ำลกึ ส่วนทางตอนบนของพื้นที่ ค่อนข้างตื้นกว่าเม่ือเทียบกับทางด้านใต้ของพื้นที่สำรวจ
ในขณะที่ผลการแปลความหมายข้อมูลการสำรวจคลืน่ ไหวสะเทือนระดับตืน้ แบบสะท้อนกลับ สามารถบ่ง
บอกขอบเขตการกระจายตัวของหินฐานรากเขาตาปู มีความกว้าง-ยาวประมาณ 30 เมตร ต่ำกว่า
ระดับน้ำทะเลปานกลางเฉลยี่ 4-5 เมตร มแี นวหินฐานเชื่อมต่อกับเกาะเขาพงิ กนั 2 แนว คือ แนวตะวันตก
เฉียงใต้ และแนวตะวันออกเฉียงใต้ ในส่วนทิศเหนือเขาตาปูมีการสะสมตัวของชั้นตะกอนหนาในแนว
ตะวันออกเฉียงเหนือ-ตะวันตกเฉียงใต้ โดยผลวิเคราะห์ค่าการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำเทียบเคียงสถานีวัด
ระดับน้ำทะเลขึ้น-ลง แบบอัตโนมัติ จังหวัดภูเก็ต พบว่าค่าเฉลี่ยระดับน้ำเปลี่ยนแปลง 2 ครั้งต่อวัน
ข้ึนสูงสดุ และลงตำ่ สุด มคี า่ เฉล่ยี 2.09 และ -1.17 เมตร โดยมคี วามเร็วกระแสน้ำสูงสุดเฉลย่ี 0.45 เมตรต่อ
วนิ าที ในแนวตะวันออกออกเฉียงเหนือ-ตะวันตกเฉียงใต้ ซง่ึ อาจสง่ ผลต่อการกดั เซาะสว่ นฐานของเขาตาปูท่ี
คอดกว่ิ มากขึ้น

คำสำคัญ : ธรณีสัณฐาน ธรณีวทิ ยาทางทะเล เขาตาปู

VII

คำขอบคุณ

คณะผู้จัดทำรายงานการสำรวจธรณีวิทยาทางทะเลเพื่อการบริหารจัดการพื้นที่อันควร
อนรุ ักษท์ างธรณีวทิ ยา เขาตาปู จังหวัดพงั งา ขอขอบคณุ นายวราวุธ ศิลปะอาชา รฐั มนตรวี ่าการกระทรวง
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้มอบนโยบายต่อการอนุรักษ์แหลง่ มรดกทางธรณีวิทยา โดยมุ่งเน้น
ให้เกิดการบูรณาการระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เกิดความความปลอดภัยแก่นักท่องเที่ยว ใน
พื้นที่แหล่งท่องเที่ยวทางธรณีวิทยาที่มีความสุ่มเสี่ยงต่อการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาและการ
เปลี่ยนแปลงสภาพอากาศโลก นายสมหมาย เตชวาล อธิบดีกรมทรัพยากรธรณี นายมนตรี เหลืองอิงคะสุต
รองอธิบดีกรมทรัพยากรธรณี นายสุวภาคย์ อิ่มสมุทร ผู้อำนวยการกองเทคโนโลยีธรณี ท่ีสนับสนุนการ
สำรวจและให้แนวทางสำหรบั การปฏบิ ัติงานในคร้ังนี้ ขอขอบคุณ นายวิเชียร อนิ ต๊ะเสน ผู้อำนวยการส่วน
พฒั นาและฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีแหลง่ ทรัพยากรธรณี นายศุภวิชญ์ ยอแสงรตั น์ นางสาววนิดา ระงับพิศม์ นางสาววันเพ็ญ
อ่วมใจบุญ ที่ให้คำแนะนำและเป็นที่ปรึกษาตลอดระยะเวลาการดำเนินงาน และนายศรายุทธ ตันเถียร
หัวหน้าอุทยานแห่งชาติอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา รวมถึงเจ้าหน้าที่ทุกท่านที่ให้การสนับสนุนเอื้อเฟ้ือ
ตลอดจนอำนวยความสะดวกในเรือ่ งของข้อมลู ต่างๆ และการเข้าถึงพ้นื ทีส่ ำรวจในครง้ั นี้

ท้ายที่สุดขอขอบคุณ เจ้าหน้าที่กองเทคโนโลยีธรณี กรมทรัพยากรธรณีทุกท่านสำหรับ
การอำนวยความสะดวกในการประสานงาน ดำเนินการจดั ทำเอกสาร และร่วมปฏิบัติงานสำรวจอย่างเตม็
กำลัง จนทำให้การปฏิบัตงิ านลลุ ว่ งตามวัตถุประสงค์ ขอขอบคณุ ทกุ ท่านไว้ ณ ทน่ี ้ี

1

บทที่ 1
บทนำ

1.1 หลักการและเหตผุ ล

การสำรวจธรณีวิทยาทางทะเลเพื่อการบริหารจัดการพ้ืนที่อันควรอนุรักษท์ างธรณีวิทยา
เขาตาปู จังหวัดพังงา ดำเนินงานภายใต้โครงการให้บริการด้านธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณี กิจกรรม
ให้บริการและพัฒนาด้านธรณีเทคนิค โดยในปีงบประมาณ2564 มีการดำเนินการจำนวน 8 ครั้ง ซึ่งพื้นที่
เขาตะปู 1 ในเรื่องที่ดำเนินการ สืบเนื่องจากในระยะเวลาที่ผ่านมาเกิดเหตุการณ์หินถล่มในพื้นที่แหล่ง
ท่องเที่ยวหลายเหตุการณ์ เช่น หินถล่มในอุทยานแห่งชาติหาดนพรัตน์ธารา - เกาะพีพี จ.กระบ่ี เกิดขึ้น
เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2563 และหินถล่มบริเวณแหล่งท่องเที่ยวปราสาทหินพันยอด อุทยานแห่งชาติหมู่
เกาะเภตรา จังหวัดสตูล เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2564 ในการนี้ กรมทรัพยากรธรณีจึงได้มีความ
รว่ มมอื กับกรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั วป์ ่า และพนั ธุพ์ ชื และทางจังหวัดพังงา ในการตรวจสอบทางธรณวี ิทยา
และกำหนดแนวทางการดำเนินงานสำรวจและติดตามเสถียรภาพแหล่งท่องเที่ยวทางธรณีวิทยาแหล่งอื่น
ๆ ทีอ่ ยใู่ นพนื้ ทเ่ี สยี่ งภัยตอ่ ไป

เขาตาปู เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรณีวิทยาแห่งหนึ่งของประเทศที่มีชื่อเสียง กำลัง
ประสบปัญหาความเสี่ยงต่อการพังถล่มลงมา เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลก อัน
เกี่ยวเนื่องกับการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเล และคลื่นลมที่มีความรุนแรงมากขึ้น ส่งผลต่อการกัด
เซาะพื้นที่ชายฝั่งและการผุพังของหินฐานราก อาจนำไปสู่การพังถล่มของชั้นหินในทะเล กรมทรัพยากร
ธรณี เลง็ เหน็ ถึงปญั หาและความสำคัญดังกล่าว จงึ ดำเนินการศึกษา สำรวจ และเก็บข้อมูลด้านธรณีวิทยา
พื้นท้องทะเล ธรณีสัณฐาน โครงสร้างทางธรณีวิทยา ทิศทางและความเร็วกระแสน้ำ รวมถึงการ
เปลย่ี นแปลงระดับน้ำทะเล สำหรบั เปน็ ข้อมูลพืน้ ฐานท่สี ำคญั ใช้ในการวเิ คราะห์และแก้ไขปัญหาบรู ณาการ
ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อนำไปสู่ความปลอดภัยและความมั่นใจแก่ประชาชนและนักท่องเที่ยว
อันจะมีส่วนช่วยในการส่งเสริมการท่องเที่ยว พัฒนาเศรษฐกิจ ชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนและชมุ ชน
ในพ้นื ท่ี

กรมทรัพยากรธรณี โดยกองเทคโนโลยีธรณี ส่วนฟื้นฟูและพัฒนาพื้นที่แหล่งทรัพยากร
ธรณี ดำเนินการสำรวจศึกษาธรณีวิทยาในทะเลประกอบด้วยการสำรวจธรณีสัณฐานพื้นทะเลและ
ธรณีวิทยาโครงสร้างระดับตื้น โดยวิธีการสำรวจธรณีฟิสิกส์ทางทะเล การตรวจวัดทิศทางและความเร็ว
กระแสน้ำร่วมกับการศึกษาการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเลอันเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพ
ภูมิอากาศโลก ด้วยเครื่องมือตรวจวัดระดับน้ำขึ้นลงแบบอัตโนมัติ ควบคุมตำแหน่งด้วยระบบดาวเทียม
ร่วมกับกองธรณีวิทยาสิ่งแวดล้อม ซึ่งดำเนินการสำรวจธรณีวิทยาโครงสร้าง รอยแตก และความแข็งแรง

2

ของหิน สำหรับใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานประกอบการวิเคราะห์และตัดสินใจเพื่อการบริหารจัดการแหล่งธรณี
สัณฐานอันโดดเด่นในพื้นท่ีทะเลและชายฝ่ัง อาทิ การวางแผนป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งและการผุพังหิน
ฐานราก และใชป้ ระกอบเพ่อื การวางแผนโครงสร้างทางวิศวกรรมในทะเลเพื่อชะลอการพังทลายของแหล่ง
มรดกทางธรณีวิทยาทค่ี วรคา่ แกก่ ารอนรุ ักษย์ ิง่ เพอ่ื เป็นแนวทางในการบรหิ ารจัดการที่เหมาะสมต่อไป

1.2 วตั ถปุ ระสงค์

1. เพื่อจัดทำข้อมูลธรณีวทิ ยาทางทะเล ธรณีวทิ ยาโครงสร้างและข้อมลู การเปล่ียนแปลง
ระดับน้ำทะเล เพื่อสนับสนุนและประกอบการตัดสินใจในการนำไปใช้การป้องกันการกัดเซาะและบูรณา
การข้อมูลรว่ มกับหน่วยงานทเ่ี ก่ียวข้องในพื้นท่ี

2. เพื่อให้เกิดการบริหารจดั การพื้นที่ท่ีเหมาะสม ผ่านการกำหนดแนวทาง มาตรการ ใน
การป้องกัน ดูแลรักษาแหลง่ ท่องเที่ยวทางธรณีวิทยา ที่อยู่ในภาวะสุ่มเสี่ยงต่อการพังลาย อันเนื่องมาจาก
การเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศโลก และการเปล่ยี นแปลงทางธรณสี ัณฐาน

1.3 ขอบเขตการดำเนินงาน

1. การสำรวจระดบั ความลึกน้ำและลกั ษณะภมู สิ ณั ฐานพื้นทอ้ งทะเลขัน้ รายละเอียด
2. การสำรวจบันทึกภาพหน้าตัดข้างคลื่นไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับตื้นความ
ละเอยี ดสงู
3. การตรวจวดั ทิศทางและความเรว็ กระแสน้ำชายฝง่ั
4. การศึกษาข้อมูลการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเล จากสถานีตรวจวัดระดับน้ำขึ้นลง
อตั โนมัติ
5. การแปลความหมาย วิเคราะห์ข้อมูล และจัดทำชั้นข้อมูลและแผนที่ด้านภูมิสัณฐาน
พ้นื ทะเล โครงสรา้ งทางธรณีวิทยาชน้ั ตะกอนและหนิ ฐาน ทิศทางและความเรว็ กระแสนำ้ ชายฝ่ัง
6. การวิเคราะห์เพื่อจัดทำรายงานข้อเสนอ มาตรการที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการ
พ้นื ท่ใี นเชิงธรณวี ทิ ยาทางทะเล

1.4 ระยะเวลาดำเนินงานและเจ้าหนา้ ท่ีปฏิบัตงิ าน

ดำเนินการสำรวจธรณีฟิสิกส์ทางทะเลระหว่างวันที่ 14 – 20 เมษายน และ 5 – 19

กรกฎาคม 2564 รวมระยะเวลา 22 วัน โดยมเี จ้าหนา้ ทปี่ ฏบิ ัติงานดงั ต่อไปนี้

1. นายวเิ ชียร อินต๊ะเสน นกั ธรณีวิทยาชำนาญการพเิ ศษ

2. นายสำราญ ประพฒั น์ นกั ธรณวี ทิ ยาชำนาญการ

3. นายณัฏฐพันธ์ บางปา นกั ธรณีวิทยา

4. นายสมศกั ด์ิ บุญโพธิช์ า พนกั งานจา้ งเหมาชา่ งไฟฟ้า

5. นายประทุม ดีพลาย พนักงานจ้างเหมาขบั รถ

3

1.5 พน้ื ทสี่ ำรวจ

พ้ืนท่ีสำรวจอย่ใู นทะเลอนั ดามนั อา่ วพังงา บรเิ วณโดยรอบเกาะตาปู และเกาะเขาพิงกัน
ตำบลเกาะปันหยี อำเภอเมือง จังหวัดพังงา ห่างจากชายฝั่งไม่เกิน 500 เมตร ครอบคลุมเนื้อที่ประมาณ
0.6 ตารางกิโลเมตร ปรากฏในแผนที่ภูมิประเทศ กรมแผนที่ทหาร มาตราส่วน 1:50,000 ระบบพิกัด
WGS 84 ลำดับชุด L7018 ระวาง 4625 I (อำเภอท้ายเหมือง) (รูปที่ 1.1) อยู่ในระบบกลุ่มหาดหลักทะเล
อนั ดามันตอนล่าง (Lower Andaman Sea Major Littoral cell – T8) ระบบกลุ่มหาดแหลมขาด-แหลม
หางนาค(T8B) ระบบหาดอ่าวพังงา (T8B253) เกาะตาปูมีลักษณะภูมิประเทศเป็นเกาะเด่ียว รูปร่างคล้าย
ตาปู (รปู ท่ี 1.2) อย่ทู างด้านเหนือในเว้ิงอ่าวของเกาะเขาพิงกัน ซงึ่ ประกอบดว้ ย เกาะสองเกาะท่ีเช่ือมต่อ
กัน เกาะทางด้านทิศตะวันตก เรียกว่า เขาพิงกัน เพราะมีรอยเลื่อน (Fault) เกิดขึ้น ทำให้หินเลื่อนออก
จากกนั ในแนวต้ัง จึงมีลกั ษณะเหมอื นหนิ สองแผ่นพงิ กันอยู่ (รูปท่ี 1.3)

4
รูปท่ี 1.1 แผนทแี่ สดงพ้ืนที่สำรวจ บริเวณเกาะเขาตาปู และเกาะเขาพิงกนั

5
รปู ท่ี 1.2 ลกั ษณะเกาะตาปู
รูปที่ 1.3 ลกั ษณะเกาะเขาพิงกนั

6

บทท่ี 2
ธรณีวิทยาและสมทุ รศาสตร์

ทะเลอันดามันเป็นผลจากการชนกันและมุดตัวของแผ่นออสเตรเลียและแผ่นอินเดียต่อ
แผ่นเอเชียและเอเชยี ตะวันออกเฉียงใตด้ ้านทิศตะวนั ตก ส่งผลให้เกิดการหมุนตัวตามเข็มนาฬิกาของแผ่น
ซุนดา เกิดรอยเลื่อนขนาดใหญ่ และมีการเปิดออกของแอ่งตะกอนในช่วงยุคพาลีโอซีนตอนปลาย (J. R.
Curray, 2005) เกิดเป็นแอ่งเมอร์กุย แอ่งสุมาตรา กลุ่มรอยเลื่อนตามแนวระดับขนาดใหญ่พาดผ่านทะเล
อันดามนั ในทิศทางเกือบเหนือใต้(NNW-SSE) การเปดิ ออกของแอ่งตะกอนยังคงเกิดขนึ้ อย่างต่อเนื่องส่งผล
ให้แผ่นเปลือกโลกบางตัวลง เกิดการแผ่ขยายของพื้นสมุทรในสมัยโอลิโกซีนถึงอีโอซีนตอนปลาย (C. K.
Morley, 2015) ในทะเลอันดามันนั้น มีกลุ่มรอยเลื่อนหลัก 2 กลุ่มซึ่งเป็นผลจากการเคลื่อนตัวของแผ่น
เปลือกโลกดังกล่าว นั่นคือ กลุ่มรอยเลื่อนระนองและคลองมะรุ่ย พาดผ่านพื้นที่เป็นระยะทางกว่า 220
และ130 กิโลเมตร ตามลำดับ โดยในพื้นที่อ่าวพังงา มีรอยเลื่อนคลองมะรุ่ยเปน็ ตัวหลัก (รูปที่ 2.1) ส่งผล
ให้เกิดลักษณะภูมิประเทศที่โดดเด่น เนื่องจากอิทธิพลของรอยเลื่อนตามแนวระดับที่เกิดขึ้น (ออนไลน์:
กรมทรัพยากรธรณี, 2564)

2.1 ธรณวี ิทยาและควอเทอร์นารี

เกาะตาปู และเกาะเขาพงิ กัน เป็นภเู ขาหินปนู มอี ายยุ คุ เพอรเ์ มียน (Permian) หรืออายุ
ประมาณ 299-251 ล้านปี ในอดตี เกาะตะปูและเกาะเขาพิงกนั ด้านตะวันออกนน้ั เช่ือมต่อเป็นผืนเดียวกัน
และอยูบ่ นผนื แผน่ ดิน การแปรสณั ฐานแผน่ เปลอื กโลก ทำใหเ้ กิดการยกตัว และรอยเล่ือนในพืน้ ที่ สง่ ผลให้
เกิดรอยแตก รอยแยก เมื่อน้ำทะเลได้รุกล้ำเข้ามาในช่วง 10,000 ปีที่ผ่านมา ทำให้พื้นที่บริเวณนี้มีสภาพ
เปน็ เกาะ โดยเขาตาปูเปน็ หัวแหลมยน่ื ออกไปในทะเล ผ่านการกัดเซาะโดยคลน่ื ลมทำให้เขาพิงกันและเขา
ตาปูแยกออกจากกัน เกิดเป็นเกาะหินโด่ง จนเมื่อ 6,000 ปีที่ผ่านมา น้ำทะเลมีระดับสูงสุด โดยสูงกว่า
ระดับปัจจบุ นั ประมาณ 4 เมตร อิทธิพลของคล่ืนในช่วงน้ันได้กัดเซาะเขาตาปู เกดิ เปน็ รอยเว้าแนวรอยน้ำ
เซาะหินส่วนบน เมื่อน้ำทะเลลดระดับลงมาอยู่ที่ระดับความสูงประมาณ 2.5 เมตร จากระดับน้ำทะเล
ปัจจุบัน เมื่อ 2,500 ปีที่ผ่านมา ระดับน้ำทะเลใหม่ได้กัดเซาะส่วนล่างของเขาตาปูให้เกิดเป็นรอยน้ำเซาะ
หินแนวใหม่ คือ ระดับที่เป็นสว่ นคอดก่ิวท่ีสุด และเป็นบรเิ วณท่ีมสี ่ิงมชี ีวิตเช่น หอย เพรียง เกาะอาศัยอยู่
โดยรอบเมื่อไดน้ ำซากหอยนางรมท่ีตดิ อยู่ในแนวรอยกัดเซาะนี้ไปหาอายโุ ดยวธิ คี าร์บอนรังสี (C14) ได้อายุ
ประมาณ 2,620 + 50 ปี หลังจากนั้นน้ำทะเลจึงลดระดับลงมาอยู่ที่ระดบั ปัจจุบัน ส่วนที่คอดกิ่วทีเ่ กิดขนึ้
ทำใหเ้ กาะตะปูมลี ักษณะโดดเดน่ เปน็ เอกลกั ษณ์ และเป็นแหลง่ ท่องเท่ียวท่ีมีชอ่ื เสียงของประเทศ

การเจาะสำรวจเพื่อศึกษาถึงการสะสมตัวของตะกอนสึ นามิในอดีตบริเวณบ้านบางสัก
แหลมปะการงั และเกาะพระทอง จงั หวดั พังงา (Brill, 2012) แสดงใหเ้ ห็นถงึ การสะสมตวั ของตะกอนควอ
เทอร์นารีในบริเวณชายฝั่งทะเลอันดามันประกอบด้วยหน่วยตะกอน 3 หน่วยหลัก (รูปที่ 2.2) คือ ด้าน

7
ล่างสุดเป็นตะกอนที่มีการสะสมตัวบนบก จำพวกตะกอนทรายและดินเหนียวที่มีการออกซิไดซ์ไม่พบซาก
ดึกดำบรรพ์ ปิดทับด้วยตะกอนทะเล จำพวกทราย ทรายแป้ง พบซากดึกดำบรรพ์ของสิ่งมีชีวิตที่อาศัยใน
ทะเลตื้น มีคาร์บอเนตและโซเดียมสูง ในช่วงทีน่ ้ำทะเลรุกสูแ่ ผน่ ดินประมาณ 6,000 ปีก่อน และชั้นบนสุด
ปิดทับด้วยตะกอนบนบก จำพวกทรายละเอียด ไม่พบซากดึกดำบรรพ์ ภายหลังน้ำทะเลได้ลดระดับลง
(รปู ท่ี 2.3)

รปู ที่ 2.1 แผนท่ีแสดงรอยเล่ือนในประเทศไทย และรอยเลื่อนคลองมะรุ่ย (กรอบสแี ดง) ที่พาดผา่ น
จังหวัดพังงา (ออนไลน์ กรมทรัพยากรธรณี, 2564)

8

รปู ท่ี 2.2 การจดั แบง่ หนว่ ยตะกอนควอเทอรน์ ารี จากการเจาะสำรวจพนื้ ทบี่ ้านบางสัก แหลมปะการัง
และเกาะพระทอง จังหวดั พงั งา (Brill, 2012)

2.2 ธรณีวิทยาโครงสรา้ ง

การสำรวจทางธรณีฟิสิกส์ในพื้นที่แอ่งอันดามัน แสดงลักษณะโครงสร้างทางธรณีวิทยา
และธรณสี ณั ฐานในแอง่ ตะกอนครอบคลุมพ้ืนทีก่ ว่า 800,000 ตารางกโิ ลเมตร (รปู ท่ี 2.4) พบว่าแอ่งมีการ
วางตวั ในแนวเหนอื ใต้ยาวประมาณ 1,200 กโิ ลเมตร และกวา้ งประมาณ 650 กิโลเมตร มีแนวสันเขากลาง
มหาสมุทรอันดามัน-นิโคบาร์วางตัวทางด้านทิศตะวันตก มีแนวร่องและภูเขาใต้มหาสมุทรพาดผ่าน
ตอนกลางยาวกกว่า 220 กโิ ลเมตร ในกลางแอง่ อันดามันน้นั มคี วามลึกกว่า 4.4 กิโลเมตร พบว่าตะกอนมี
การตกสะสมหนาถึง 1.5 กิโลเมตร โดยมีตะกอนส่วนใหญ่ตกสะสมในทางตอนเหนือจากแม่น้ำอิรวะดีและ
ในดา้ นตะวนั ออกของพ้นื ท่ีไดร้ บั ตะกอนจากลาดแหลมมาเลย์ (Rodolfo, 1969) การเปดิ ของแอ่งอันดามัน
นัน้ เกดิ ข้ึนอยา่ งต่อเนื่องต้ังแตส่ มัยโอลิโกซนี ถึงไมโอซีน กอ่ ใหเ้ กดิ รอยเลื่อนแนวระดบั ขนาดใหญ่หลายแห่ง
ในพ้ืนที่ ทะเลอนั ดามนั สามารถจดั แบ่งออกได้เป็น 6 บริเวณ (รูปที่ 2.5) ตามลกั ษณะธรณสี ณั ฐาน (Sloan
and others, 2017) นั่นคอื

1. บรเิ วณด้านทศิ ตะวันตก ในสว่ นของตะกอนที่เกิดจากการมดุ ตวั เกิดเป็นหมเู่ กาะอันดามัน หมู่
เกาะนิโคบาร์ และหมู่เกาะเกาะโคโค่

2. บริเวณด้านทิศตะวันออกในส่วนของตะกอนที่เกิดจากการมุดตัว มีกลุ่มรอยเลื่อนแนวระดับสุ
มาตราและอนั ดามนั ตะวนั ตก และรอยคดโคง้ รวมถงึ รอยเลื่อนย้อนระดบั

3. บริเวณด้านตะวันออกของกลุ่มรอยเลื่อนแนวระดับ มีลักษณะของแนวสันเขาสูงสลับกันของ
แนวสนั เขาใต้สมทุ ร Alcock และ Sewell

4. บริเวณด้านตะวันออกของแนวสันเขาใตส้ มุทร เป็นแอ่งอันดามัน ทีมีการสะสมตัวของตะกอน
ในสมยั ไพลโอซนี ถงึ ปจั จุบนั

9
5. บริเวณดา้ นตะวนั ออกของทะเลอนั ดามัน เปน็ ส่วนของไหลท่ วีป มีแนวสันเขาใต้สมุทร
เมอรก์ ุย แอ่งเมอร์กุย และแอ่งสมุ าตรา
6. บริเวณตอนเหนือของแนวสันเขาใต้สมุทร Alcock เป็นพื้นที่ลาดต่อเนื่องของอ่าวมะ
ตะบันและแอ่งตอนกล่งของพม่าซงึ่ มีแนวรอยเล่ือนสะเกยี งพาดผา่ น

รปู ที่ 2.3 การเปล่ียนแปลงธรณสี ัณฐานชายฝง่ั สมัยโฮโลซีน (Brill, 2012)

10
รปู ที่ 2.4 ลักษณะทางกายภาพพนื้ ท้องทะเลอันดามนั (Rodolfo, 1969)

11
รูปท่ี 2.5 การจดั แบ่งทะเลอันดามนั ตามลกั ษณะธรณสี ัณฐาน (Sloan et al, 2017)

12

2.3 สมุทรศาสตร์กายภาพ
2.3.1 น้ำขน้ึ -น้ำลง และการหมนุ เวียนของกระแสน้ำ

ทะเลอันดามันเป็นส่วนหนึ่งของมหาสมุทรอินเดีย ได้รับอิทธิพลสำคัญจากการ
เปลี่ยนแปลงของมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ในช่วงเดือนมิถุนายนถึงกันยายน และมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ
ในช่วงเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธ์ โดยมีกระแสลมเป็นปัจจัยสำคัญในการกำหนดมรสุมทั้งสอง ซึ่งส่งผล
สำคญั ต่อปรมิ าณน้ำฝน ความช้ืนสมั พทั ธ์ในอากาศ อุณหภูมิ ความกดดนั บรรยากาศ ความเร็วและทิศทาง
ลม ซึ่งทั้งหมดล้วนมีความสัมพันธ์กันต่อการการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเล โดยลักษณะน้ำขึ้นลงใน
ส่วนตอนกลางของทะเลอันดามันจะเป็นน้ำผสมและน้ำคู่ ส่วนทางตอนใต้นั้นจะเป็นน้ำคู่ (Rizal and
others, 2012) โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (2556) ได้กล่าวถึงการเคลื่อนที่ของกระแสน้ำ
สามารถแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ การแสน้ำผิวน้ำ ซึ่งเกิดตามทิศทางกระแสลม และกระแสน้ำลึก ซึ่ง
เคลื่อนที่ตามความหนาแน่นของมวลน้ำ โดยมีการไหลค่อนข้างช้า และมักสวนทางกันเมื่อเทียบกับ
กระแสน้ำผิวนำ้ โดยในทะเลอันดามันวา่ มีการไหลในทศิ ทางเหนอื -ใต้เปน็ หลัก (รูปที่ 2.6)

รูปที่ 2.6 ทิศทางคลื่นผิวน้ำจากอิทธิพลของน้ำขึ้นลง ลม และ ความร้อน ในช่วงมรสุม
ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื (a) และมรสุมตะวนั ตกเฉยี งใต้(b) (Rizal and others, 2012)
น้ำขึ้น น้ำลง เกิดจากอิทธิพลของแรงดึงดูดระหว่างโลกกับดวงจันทร์และดวงอาทิตย์

การเปลี่ยนแปลงของระดบั น้ำขึ้นน้ำลงสง่ ผลต่อการสะสมตัวของตะกอนชายฝั่ง ทำให้ธรณีสัณฐานชายฝัง่
แตกตา่ งกัน กลา่ วคอื เมื่อดวงจันทรโ์ คจรมีตำแหนง่ ตั้งฉากกบั ดวงอาทิตย์ส่งผลต่อน้ำขน้ึ น้ำลงนอ้ ยสดุ หรือ
น้ำตาย (Neap tide) แต่หากดวงจนั ทร์โคจรมีตำแหนง่ ในแนวเดียวกับดวงอาทิตย์ จะทำให้ระดับน้ำทะเล
ขนึ้ สงู สดุ (Spring tide) โดยกรมอทุ กศาสตร์ (2550) จัดแบง่ น้ำขนึ้ ลงในประเทศไทย ออกเปน็ 3 แบบ คือ
1. แบบนำ้ เดยี่ ว (Diurnal tides) คือ น้ำข้นึ และลง 1 ครง้ั ต่อวนั พบบรเิ วณชายฝั่งอ่าวไทยด้านตะวันออก

13
ตั้งแต่จังหวัดระยองลงมา และชายฝั่งอ่าวไทยดา้ นตะวันตกต้ังแตจ่ งั หวดั ประจวบคีรีขันธ์ถึงชุมพร 2. แบบ
น้ำคู่ (Semidiurnal tides) คือ น้ำขึ้นและลง 2 ครั้งต่อวัน พบบริเวณชายฝั่งทะเลอันดามันตั้งแต่จังหวัด
พังงาลงมา Rizal et al. (2012) สอดคล้องกบั ขอ้ มูลจากสถานีตรวจวัดระดับน้ำทะเลขึ้น-ลง แบบอัตโนมัติ
จังหวัดภูเกต็ ของกรมทรัพยากรธรณี ซึ่งมีคาบการขึ้นลงของระดับนำ้ ทะเลประมาณ 12.20 ชั่วโมง และ3.
แบบน้ำผสม (Mixed tides) คือ น้ำขึ้นและลงไม่เป็นระบบ พบบริเวณจังหวัดชลบุรีและจังหวัด
ประจวบคีรีขันธ์ขึ้นไป และตั้งแต่จังหวัดสุราษฎรธ์ านีลงมา ส่วนชายฝั่งอันดามันพบท่ีจังหวดั ระนองข้นึ ไป
(รูปที่ 2.7)

รปู ที่ 2.7 แผนทแี่ สดงชนิดน้ำขน้ึ ลงชายฝ่ังไทย (คัดลอกจาก กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั ,
2557)

14

2.3.2 การเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลในยคุ ควอเทอร์นารี

เมื่อประมาณ 140,000 ปีก่อนปัจจุบัน ระดับน้ำทะเลมีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง
โดยน้ำทะเลทั่วโลกได้เพิ่มขึ้นถึงระดับสูงสุดเมื่อ 125,000 และ 10,000 ปี ประมาณ +5 เมตร
(Waelbroeck and others, 2002) หลังจากนั้นระดับน้ำทะเลได้ลดระดับลงและเพิ่มขึ้นเป็นระยะ
จนกระทั่งถึงในสมยั ไพลสโตซีนตอนปลาย หรอื ยุคน้ำแข็ง (ice age) เมอ่ื ประมาณ 15,000 ปีก่อนปัจจุบัน
น้ำทะเลได้ลดระดับลงต่ำสุด ประมาณ -120 เมตร (รูปที่ 2.8) หลังจากนั้นน้ำทะเลได้เพิ่มระดับสูงขึ้นใน
อัตราที่รวดเร็วเนื่องจากน้ำแข็งขั้วโลกละลาย จนรุกล้ำเข้าท่วมพื้นที่หลายแห่งตามแนวชายฝั่งอันดามัน
จากหลักฐานแนวพืดปะการังซึ่งอายุราว 6,000 ปี เติบโตในสมัยที่ระดับน้ำทะเลสูงกว่าระดับปัจจุบัน 1
เมตร ตามแนวชายฝ่งั ของเกาะภเู ก็ตด้านทิศตะวันออกเฉยี งใต้ บง่ บอกถงึ การละระดบั ลงของน้ำทะเลอย่าง
ช้า ๆ ในอดตี (scoffin and Tissier, 1998)

รูปที่ 2.8 ลักษณะการเปลีย่ นแปลงของระดับน้ำทะเลของโลก ในยุคควอเทอร์นารีตอนปลาย (คัดลอก
และดัดแปลงจาก Waelbroeck and others, 2002)
Mann และ คณะ (2019) ได้รวบรวมข้อมูลอายุการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเลใน

อดีต พื้นที่แหลมมาเลย์-ไทย (รูปที่ 2.9) ซึ่งมีความสอดคล้องกับผลการศึกษาการเปลี่ยนแปลง
ระดับน้ำทะเลในสมยั โฮโลซีนบริเวณแหลมมาเลย์-ไทย โดย Scheffers และคณะ (2012) พบว่า น้ำทะเล
ได้เพิ่มระดับสงู ขึ้นในอัตราท่ีรวดเร็วถงึ ระดับ 5 เมตรเหนือระดับน้ำปัจจบุ ัน ในช่วงสมัยโฮโลซีนตอนกลาง
ภายหลังระดับน้ำค่อย ๆ ลดระดับลง โดยมีการเก็บตัวอย่างปะการังและหอยนางรม เพื่อทำการวิเคราะห์
หาอายุในพื้นท่ีอ่าวพังงาและภูเก็ต พบว่ามีระดับน้ำขึ้นสูงสุดจากปัจจุบันที่ 2.6 เมตร เมื่อ 5,700 ปีก่อน
โดยระดบั น้ำทะเลในอดีตมีค่าเฉลี่ยสงู กว่าระดับน้ำทะเลปจั จุบันที่ 1.5 เมตร (รปู ที่ 2.10)

15

รูปที่ 2.9 การเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลในอดีตที่สัมพันธ์กับอายุทางธรณีกาลสมัยโฮโลซีน บริเวณ
แหลมมาเลย์-ไทย(Mann and others, 2019)

2.3.3 ธรณีสณั ฐานชายฝง่ั

ชายฝั่งทะเลไทยฝั่งอันดามัน มีลักษณะเป็นชายฝั่งทะเลแบบจมตัว เกิดเป็นแนวชายฝั่ง
เว้าแหว่ง และค่อนข้างลาดชัน กระบวนการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาและธรณีสัณฐานดังกล่าว สืบ
เนื่องมาจากอิทธิพลจากการเปลี่ยนแปลงของแผ่นเปลือกโลกและการเปลี่ยนแปลงสภาพภมู ิอากาศโลก ดัง
ปรากฏการเกิดยุคน้ำแข็งหลายช่วงในสมัยไพลสโตซีน ส่งผลต่อระดับน้ำทะเลที่ลดระดับลง และเม่ือ
นำ้ แขง็ ละลายระดบั น้ำทะเลก็เพิ่มสูงข้ึน ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพของพืน้ ท่ีแนวชายฝ่ัง จาก
การสำรวจศึกษาวิจัยโดย สิน สินสกุลและคณะ (2545) พบว่าพื้นที่ชายฝั่งของประเทศไทยมีการกำเนิด
และวิวัฒนาการในยุคควอเทอร์นารี (ตั้งแต่ 1.8 ล้านปี ถึง ปัจจุบัน) ยุคนี้จะแบ่งออกเป็น 2 สมัยคือ สมัย
ไพลสโตซีน (Pleistocene ต้ังแต่ 1.8 ล้านปี -10,000 ป)ี และสมยั โฮโลซนี (Holocene ตงั้ แต่ 10,000 ปี
จนถงึ ปัจจุบนั )

กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (2557) ได้จัดแบ่งลักษณะธรณีสัณฐานชายฝั่งทะเล
ด้านอ่าวไทยอันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางโครงสร้างทางธรณีวิทยา เนื่องจากการเคลื่อนที่ของแผ่น
เปลือกโลก และการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเลโบราณ ประกอบกับกระบวนการเปลี่ยนแปลงแบบ
พลวัตของลม คลื่น น้ำขึ้นน้ำลง และกระแสน้ำทำให้เกิดการเคลื่อนที่ตะกอน กัดเซาะ สะสมเป็นพื้นท่ี
ชายฝั่งที่มีสภาพแวดล้อมแตกต่างกัน ซึ่งจำแนกออกได้เป็นชนิดต่างๆ คือ ชายฝั่งหิน (rocky coast)

16

ชายฝั่งทราย (sandy coast) อันแบ่งเป็น 2 กลุ่มย่อย คือ หาดทรายเดิม (old sand beach) และหาด
ทรายใหม่ (young beach) ลากนู (lagoon) ลากนู เดมิ (old lagoon) ท่รี าบน้ำข้นึ ถงึ (tidal flat) และป่า
พรุ (swamp forest) ในขณะท่ีกรมทรัพยากรธรณี โดยสิน สินสกุลและคณะ (2545) ไดศ้ ึกษาธรณีวิทยา
สัณฐานชายฝั่งประเทศไทย พบว่าชายฝั่งทะเลสามารถจัดแบ่งออกเป็น 5 แบบหลัก ได้แก่ ชายฝั่งหิน
ชายหาดทราย ท่รี าบน้ำขน้ึ ถงึ พ้ืนที่ช่มุ นำ้ และพืน้ ทชี่ ายฝั่งทม่ี กี ารพฒั นาเปลี่ยนแปลง (รูปที่ 2.11)

การเปลี่ยนแปลงพื้นที่ชายฝัง่ นอกจากเกิดจากกระบวนการตามธรรมชาติแล้ว กิจกรรม
ของมนุษย์เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงธรณีสัณฐานชายฝั่งรวมถึงการกัดเซาะชายฝั่ง
สาเหตุจากการบุกรุกพื้นที่ป่าชายเลน จนพื้นที่ไม่สามารถบรรเทาคลื่นลมแรงได้ การก่อสร้างตามแนว
ชายฝั่งและในแม่น้ำ อันส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของปริมาณตะกอนและการเคลื่อนที่ของตะกอนตาม
แนวชายฝ่ัง

17

รูปที่ 2.10 การเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเล จากหลักฐานอ้างอิงอายุจากสิ่งมีชีวิต (a) และจาก
หลักฐานอ้างอิงอายุยอดสันทรายและฐานร่องน้ำพื้นที่ภูเก็ต และอ่าวพังงา
(Scheffers and others, 2012)

18
รูปที่ 2.11 แผนทแี่ สดงการจัดแบง่ ชายฝงั่ ของประเทศไทย (คัดลอกจาก กรมทรพั ยากรธรณี, 2559)

19

บทท่ี 3
การดำเนินงานสำรวจ

การสำรวจธรณีวทิ ยาทางทะเลเพ่ือการบริหารจัดการพน้ื ที่อันควรอนุรักษ์ทางธรณีวิทยา เขาตาปู
จังหวัดพังงา ได้ดำเนินการสำรวจบริเวณโดยรอบเชาตะปู โดยใช้เครื่องมือธรณีฟิสิกส์ 3 ชนิด ได้แก่
เครื่องวัดคลื่นไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับตื้นความละเอียดสูง เครื่องสำรวจหยั่งความลึกน้ำ เพ่ือ
ศึกษาธรณีสัณฐานใต้พื้นท้องทะเลและโครงสร้างชั้นดินและหินฐาน และเครื่องมือตรวจวัดทิศทางและ
ความเร็วกระแสน้ำชายฝั่ง เครอ่ื งมอื สำรวจบนั ทึกภาพ 3 มิติ เพื่อศึกษาขนาดและรูปร่างของเขาตาปู และ
ใช้ข้อมลู จากสถานีตรวจวัดระดบั น้ำทะเลข้ึน-ลงแบบอัตโนมตั ิ สถานจี ังหวดั ภูเก็ต ตามรายละเอยี ด

3.1 การสำรวจธรณีฟสิ ิกส์ทางทะเล

การสำรวจธรณีฟิสิกส์ด้วยวิธีวัดคลื่นไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับตื้นความ
ละเอียดสูงร่วมกับการสำรวจหยั่งความลึกน้ำนั้น ทำให้ทราบถึงลักษณะธรณีสัณฐานใต้พื้นท้องทะเลและ
โครงสร้างชั้นดินและหินฐาน บ่งบอกถึงความหนาของชั้นตะกอน ความลึกตื้นของหินฐานที่รองรับ ซ่ึง
สามารถใช้อธิบายถึงลักษณะธรณีวิทยาและธรณีวิทยาโครงสร้างระดับตื้น เป็นปัจจัยท่ีสัมพันธ์กับข้อมูล
การเปลย่ี นแปลงของระดับน้ำทะเล อนั เป็นสาเหตหุ น่งึ ทำให้เกดิ การกัดเซาะฐานหิน กอ่ ใหเ้ กิดการผุกร่อน
และผุพังตลอดเวลาในพื้นที่ ปัจจัยดังกล่าวเมื่อนำมาวิเคราะห์ร่วมกัน สามารถนำไปสู่สาเหตุของการ
เปลี่ยนแปลงในพืน้ ที่ เพื่อหาแนวทางการบริหารจัดการที่เหมาะสม สอดคล้องกับบริบททางสังคมท้องถิน่
ในพ้นื ท่ศี ึกษาตอ่ ไป

3.1.1 การสำรวจระดับความลึกนำ้ และลักษณะภมู สิ ัณฐานพ้ืนทอ้ งทะเล

การสำรวจระดับความลึกน้ำและลักษณะภูมสิ ัณฐานพื้นท้องทะเล เพือ่ ศึกษาระดับความ
ลึกน้ำ ความลาดชันและลักษณะภูมิประเทศพื้นทะเลในบริเวณน้ำตื้น โดยรอบบริเวณเขาตาปู ด้วย
เครือ่ งมือหย่งั นำ้ ลึกเครือ่ งมอื หยง่ั ความลกึ นำ้ แบบลำคลื่นคู่ CeescopeTM ติดต้ังบนเรือสำรวจ ARC- boat
ชนิดสั่งการแบบไร้สายควบคุมการทำงานจากบนฝั่ง (รูปที่ 3.1) สำหรับการสำรวจในพื้นที่น้ำตื้น โดยวาง
แนวการดำเนินการสำรวจ 2 แนวหลัก คอื

1. แนวสำรวจขนานและต้งั ฉากชายฝ่ัง มรี ะยะหา่ งระหวา่ งแนวประมาณ 10 เมตร แต่ละ
แนวมรี ะยะทางประมาณ 150 เมตร ครอบคลุมพืน้ ท่รี อบเขาตาปู

2. แนวสำรวจขนานและตัง้ ฉากชายฝั่ง มีระยะห่างระหวา่ งแนวประมาณ 20 เมตร แตล่ ะ
แนวมีระยะทางประมาณ 500 เมตร ครอบคลมุ พ้ืนที่รอบเขาตาปูและเขาพงิ กัน

220

รูปที่ 3.1 เรอื สำรวจแบบไรค้ นขับและเคร่ืองมอื หยง่ั น้ำลกึ แบบลำคล่นื คู่

3.1.2 การสำรวจบันทึกภาพหน้าตดั ขา้ งคลนื่ ไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดบั
ตน้ื ความละเอยี ดสูง

การสำรวจบันทึกภาพหน้าตัดข้างคลื่นไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับตื้นความ
ละเอียดสูง เป็นวิธีการสำรวจธรณีฟิสกิ ส์ทางทะเลเพื่อใช้ศึกษาภาพตัดขวางของพื้นที่ ประกอบการศึกษา
ลักษณะธรณีวิทยาใต้พื้นท้องทะเล สภาพแวดล้อมการสะสมตัวของตะกอนในอดีต ด้วยเครื่องมือสำรวจ
InnomarTM รุ่น SES-2000 light ติดตั้งร่วมกับเครื่องมือหาพิกัดทางภูมิศาสตร์บนพื้นโลกด้วยระบบ
ดาวเทียม (รูปที่ 3.2) ลักษณะการทำงานของอุปกรณ์ (รูปที่ 3.3) คือ การส่งชุดสัญญาณคลื่นเสียงท่ี
ประกอบด้วยสองความถี่ (dual frequencies) ซึ่งคลื่นความถี่เสียงชุดแรก (primary dual-frequency)
มีค่าอยู่ในแถบความถี่ระหว่าง 94-98 และ102-106 กิโลเฮิรตซ์ คลื่นเสียงจะถูกส่งเป็นชุดคู่ความถี่ที่
แตกต่าง และคลื่นเสียงที่สอง (secondary low frequency) ซึ่งเกิดจากการหักล้างกนั ระหว่างคลืน่ เสียง
ชุดแรกที่ถูกเลือกส่งลงไป คือ 4, 6, 8, 10 และ 12 กิโลเฮิรตซ์ ตามลำดับ ผ่านตัวส่งและรับสัญญาณ
(transducer) ผ่านชัน้ นำ้ ลงไปยังชน้ั ตะกอน โดยแผนการสำรวจแบง่ เปน็ 2 บริเวณหลัก คอื

1. บริเวณโดยรอบเขาตาปู เพื่อสำรวจลักษณะภูมิสัณฐานพื้นทะเล ความลึกและการ
กระจายตัวของหินฐานทีร่ องรบั เขาตาปู

2. บริเวณโดยรอบเขาพิงกัน เพื่อสำรวจลักษณะภูมิสัณฐานพื้นทะเล แนวร่องน้ำที่อาจ
ส่งผลต่อทศิ ทางคล่นื และความเรว็ กระแสน้ำ

2221
รูปท่ี 3.2 เครื่องมือหาพกิ ัดทางภมู ศิ าสตรบ์ นพน้ื โลกด้วยระบบดาวเทียม
รปู ที่ 3.3 เคร่อื งมอื หย่ังน้ำลึกแบบสองลำคลื่น (ขวา) และแบบสะท้อนกลับระดับต้ืน (ซา้ ย)

22

3.1.3 การสำรวจบันทึกภาพ 3D LASER SCANNER

การสำรวจบันทกึ ภาพรปู รา่ งของเขาตาปู โดย 3D LASER SCANNER หลกั การคอื กล้อง
จะยิงเลเซอร์ออกไปกระทบวัตถุ และสะท้อนกลับไปยังตัวกล้อง ระยะห่างของกล้องกับวัตถุสามารถ
คำนวณได้จากระยะเวลาเดินทางของเลเซอร์กับความเร็วเลเซอร์ (รูปที่ 3.4) ข้อมูลที่ได้จะมีลักษณะเป็น
พอยตค์ ลาวด์ ย่งิ ขอ้ มลู หนาแนน่ มาก กจ็ ะมคี วามละเอยี ดสูง โดยการสำรวจเนน้ พืน้ ท่รี อบเขาตาปูเป็นหลัก
เพื่อสำรวจรอยแตก ส่วนสูงของของเขาตาปู ความกว้างของฐานและส่วนบน สำหรับนำไปประเมินทาง
ธรณวี ิศวกรรมต่อไป

รูปท่ี 3.4 เครอ่ื ง 3D Laser Scanner

3.1.4 การตรวจวัดทิศทางและความเร็วกระแสน้ำชายฝ่งั

ดำเนินการสำรวจด้วยเครื่องมือที่มีชื่อว่า ADCP – Acoustic Doppler Current
Profiler TeledyneTM ร่นุ Sentinel V50 ความถี่ 500 kHz ซึ่งจะตรวจวัดโดยใชค้ ลื่นเสยี งส่งผ่านไปในน้ำ
ผา่ นตัวรบั สง่ สญั ญาณ จำนวน 4 ตัว (รปู ที่ 3.5) ซึ่งจะตรวจวดั ทิศทางและความเร็วของกระแสน้ำจากการ
เคลื่อนที่ของอนุภาคแขวนลอย ที่อยู่ในน้ำทะเล และบันทึกข้อมูลในตัวเครื่อง โดยข้อมูลที่ได้ สามารถบ่ง
บอกทิศทางและความเร็วของการเปลี่ยนแปลงของกระแสน้ำ ณ จุดหนึ่งเมื่อเวลาเปลี่ยนไป โดยจัดเก็บ
ข้อมลู ท้ังสน้ิ 4 จดุ บริเวณโดยรอบเขาตาปู แบง่ เป็นด้านทิศเหนือและทิศตะวันตกของเขาตาปู อย่างละ 1
จุด และ รอ่ งนำ้ ด้านทิศเหนอื และทิศตะวันตก อย่างละ 1 จุด

2232

รปู ท่ี 3.5 เครื่องมือวดั ทศิ ทางและความเรว็ กระแสนำ้ ชายฝ่ัง

3.2 การตรวจวดั ระดบั น้ำทะเลขึน้ -ลงแบบอัตโนมตั ิ สถานีจงั หวดั ภเู กต็

สถานตี รวจวดั ระดับน้ำทะเลขึน้ -ลง แบบอตั โนมัติ จังหวดั ภเู กต็ (รปู ที่ 3.6) ถือเป็นสถานี
ตรวจวัดที่อยู่ใกล้เคียงอ่าวพังงามากที่สุด ข้อมูลที่ได้จากการตรวจวัดจึงสามารถนำมาใช้เทียบเคียงเพ่ือ
ศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเล และปัจจัยที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ศึกษา ปรากฏบนแผนที่ภูมิ
ประเทศของกรมแผนที่ทหาร ปี 2542 มาตราส่วน 1:50,000 ลำดับชุด L7018 ระวาง 4624I จังหวัด
ภูเก็ต พิกัด 434556E 862398N ตั้งอยู่ภายในศูนย์วิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งอันดา
มนั ตำบลวชิ ติ อำเภอเมอื งภูเก็ต

2242
บริเวณสถานีตรวจวัดระดับน้ำทะเลขึ้น-ลง แบบอัตโนมัติ จะมีการติดตั้งชุดอุปกรณ์
ตรวจวัดสำหรับตรวจวัดสภาวะแวดล้อมต่างๆ ซ่งึ ประกอบดว้ ย 7 ส่วน ไดแ้ ก่ อปุ กรณว์ ัดค่าระดับน้ำทะเล
อุปกรณ์วัดค่าอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ อุปกรณ์วัดค่าความกดอากาศ อุปกรณ์วัดทิศทางและ
ความเร็วลม และอุปกรณ์วัดปริมาณน้ำฝน
ข้อมูลที่นำมาศึกษา เป็นข้อมูลที่จัดเก็บบันทึกแบบอัตโนมัติ ทุก 10 นาที ในระบบแม่
ข่ายคอมพิวเตอร์ทีก่ รมทรพั ยากรธรณี ซึ่งข้อมูลที่มาใช้เป็นข้อมูล ระดับน้ำทะเล ข้อมูลอุณหภูมิ ความดัน
บรรยากาศ ความเร็วลม ทศิ ทางลง และปรมิ าณนำ้ ฝน ตง้ั แตเ่ ดอื นเมษายน 2559 - มีนาคม 2564

รูปที่ 3.6 แสดงสถานตี รวจวัดระดบั น้ำทะเลขนึ้ -ลง แบบอตั โนมัติ จงั หวดั ภูเกต็

25

บทท่ี 4
ผลการสำรวจและวิเคราะห์ข้อมูล

ผลการสำรวจและวิเคราะห์ข้อมูลธรณีฟิสิกส์ทางบริเวณใกล้ชายฝั่งและนอกชายฝ่ัง
ครอบคลุมเน้ือที่ประมาณ 0.6 ตารางกิโลเมตร สามารถสรปุ ผลการดำเนินงานสำรวจดงั ตารางที่ 4.1

ตารางที่ 4.1 แสดงสรุปข้อมูลการสำรวจ พ้ืนท่ีเขาตาปูและเขาพงิ กนั กนั

เดนิ เรือสำรวจธรณีฟิสิกสท์ างทะเล

พนื้ ท่ี จำนวนระวาง พน้ื ท่สี ำรวจ (กม.) ขอ้ มูลกระแสดน้ำ ขอ้ มลู การเปลย่ี น
(ตร.กม.) 4 แปลระดบั น้ำ (ป)ี
เขาตะปแู ละเขา 1 ระวาง (อ.ท้าย Seismic Echo Sounding
พิงกนั เหมือง) 0.6 Reflection 4

28.5 30.5

4.1 ความลึกน้ำและลกั ษณะภมู สิ ัณฐานพืน้ ทะเล

ระดับความลึกน้ำตามแนวสำรวจมีความลึกตั้งแต่ 1.5 ถึง 7 เมตร จากระดับทะเลปาน
กลาง บริเวณลึกที่สุดปรากฏเป็นแนวร่องน้ำ จำนวน 2 แนว คือด้านตะวันออกเฉียงเหนือและตะวันตก
เฉียงใต้ของเกาะเขาพิงกัน โดยด้านทิศเหนือของพื้นท่ีค่อนข้างตื้นกว่าเมื่อเทียบกับทางด้านใต้ (รูปที่ 4.1)
พบแนวสันดอนเชื่อมเกาะเขาตาปูกับเกาะเขาพิงกันทีร่ ะดับความลกึ ประมาณ 3 เมตร จากระดับน้ำทะเล
ปานกลาง พน้ื ท่ีมีความลาดชนั เปลี่ยนแปลงจากตน้ื ไปลึกกวา่ จากเขาพงิ กันไปยงั เขาตาปู (รปู ที่ 4.2)

0 200 400

รปู ที่ 4.1 แผนทีแ่ สดงภูมสิ ณั ฐานพ้ืนทะเลบริเวณรอบเกาะเขาพิงกัน

26

รูปท่ี 4.2 แผนท่ีแสดงลักษณะภูมิสัณฐานพ้นื ทะเลบรเิ วณรอบเขาตาปู

4.2 ทิศทางและความเร็วของกระแสน้ำชายฝ่ัง

การเก็บบันทึกข้อมูลโดยการตรวจวัดทิศทางและความเร็วของกระแสน้ำใกล้ชายฝั่ง โดย
เคร่อื งมือ ADCP (Acoustic Doppler Current Profiler) เพ่อื ประเมินทศิ ทางและความเร็วของกระแสน้ำ
ทสี่ ง่ ผลตอ่ การกดั เซาะฐานหนิ เขาตาปู โดยดำเนนิ การเก็บขอ้ มูล จำนวน 4 จุด (รูปท่ี 4.3) ครัง้ ละประมาณ
6 ชม ครอบคลุมช่วงน้ำขึ้น-ลงในแต่ละวัน ตรวจวัดโดยการจัดเก็บข้อมูลคลื่นและความเร็วกระแสน้ำ
จำนวน 3 จุด ในทิศเหนือและตะวันตกของเขาตาปู และร่องน้ำทางด้านทิศตะวันตกของเขาพิงกัน และ
ตรวจวัดโดยการจดั เก็บข้อมูลคลืน่ และความเร็วกระแสน้ำสำหรับการสึกกร่อนของฐานราก จำนวน 1 จุด
ในร่องน้ำด้านทิศเหนือของเขาตาปู เพื่อศึกษาพฤติกรรม การเปลี่ยนแปลงความเร็วและทิศทางของ
กระแสน้ำท่สี ่งผลต่อพ้ืนท่ีโดยรอบเขาตาปู พบวา่ แนวร่องนำ้ ด้านนอก บริเวณทศิ ตะวันตกของเขาพิงกันซึ่ง
เป็นร่องน้ำหลัก มีการไหลขึ้นลงของน้ำในแนว NW-SE (รูปที่ 4.4) โดยมีความเร็วกระแสน้ำสูงสุดเฉล่ีย
0.5 เมตรตอ่ วนิ าทีในช่วงนำ้ ลง ในขณะท่รี ่องนำ้ รองซึง่ ไหลผ่านพืน้ ทเ่ี ขาตาปูมกี ารไหลขึน้ -ลงของน้ำในแนว
NW-SE และ NE-SW (รูปที่ 4.5) สืบเนื่องจากในวันทำการสำรวจ มีพายุฝนฟ้าคะนองและลมกรรโชกแรง
ทำใหเ้ รอื สำรวจเคล่ือนทต่ี ามกระแสลม ข้อมูลท่ีได้จึงเป็นข้อมูลกระแสนำ้ ท่ีได้รับอิทธิพลจากพายุฝน หาก
พิจารณาในช่วงลมสงบจะพบว่า กระแสน้ำมีทิศทางในการไหลในแนว NE-SW เป็นหลัก โดยมีความเร็ว
กระแสน้ำสงู สุดเฉลีย่ 0.45 เมตรต่อวนิ าทีในชว่ งนำ้ ลง ในขณะที่จดุ ตรวจวดั ทิศทางและความเรว็ กระแสน้ำ
รัศมีภายในทุ่น ด้านทิศตะวันตก (รูปที่ 4.6) และทิศเหนือของเขาตาปู (รูปที่ 4.7) พบว่ากระแสน้ำมีทิศ

27
ทางการไหลในแนว NE-SW สอดคล้องกับร่องน้ำรองด้านนอกทุ่น โดยมีความเร็วกระแสน้ำสูงสุดเฉลี่ย
0.17 เมตรต่อวินาทีในช่วงน้ำลง ในขณะที่ช่วงน้ำขึ้นมีความเร็วกระแสน้ำเฉลี่ยสูงสุด 0.09 เมตรต่อวินาที
จะเหน็ ได้วา่ ส่วนฐานของเขาตาปูที่ได้รับอิทธิพลจากกระแสน้ำข้ึน-ลงและคลืน่ มากที่สุด จะอยู่ทางด้านทิศ
ตะวนั ออกเฉยี งเหนือ ทิศเหนอื ทศิ เหนอื ทศิ ตะวันตกเฉียงใต้ และทิศตะวนั ตก เน่ืองดว้ ยสภาพพ้ืนที่ท่ีเปิด
สู่แนวร่องน้ำ ได้รับอิทธิพลโดยตรง ต่างจากทางด้านทิศตะวันออก ทิศตะวันออกเฉียงใต้ และทิศใต้ ซึ่งมี
แนวเขาพิงกันโอบล้อม ทำให้กระแสน้ำและคล่ืนสง่ ผลตอ่ การกัดเซาะนอ้ ยกว่า

รปู ท่ี 4.3 แผนทแ่ี สดงจุดตรวจวดั ทศิ ทางและความเร็วกระแสน้ำชายฝ่งั บรเิ วณรอบเขาตาปู

28

ความเร็ว (m/s)

น้ำขึน้ I น้ำลง
นำ้ ขนึ้ I น้ำลง

รปู ที่ 4.4 กราฟแสดงทิศทางและความเรว็ กระแสน้ำชายฝงั่ (ADCP3) บรเิ วณร่องน้ำหลัก ทิศ
ตะวันตก เกาะเขาพงิ กัน ก) ข้อมูลทศิ ทางกระแสน้ำ ข) ขอ้ มูลความเร็วกระแสนำ้ ค) กราฟ
แสดงขอ้ มูลทิศทางและความเร็ว

29

ความเร็ว (m/s)

น้ำขึ้น I น้ำลง
นำ้ ขึ้น I น้ำลง

รปู ที่ 4.5 กราฟแสดงทศิ ทางและความเรว็ กระแสนำ้ ชายฝงั่ (ADCP1) บรเิ วณรอ่ งนำ้ รอง ด้านทศิ
เหนอื เขาตาปู ก) ข้อมลู ทิศทางกระแสนำ้ ข) ข้อมลู ความเรว็ กระแสนำ้ ค) กราฟแสดง
ขอ้ มูลทศิ ทางและความเร็ว

30

ความเร็ว (m/s)

นำ้ ขึน้ I น้ำลง
น้ำขึน้ I น้ำลง

รปู ท่ี 4.6 กราฟแสดงทิศทางและความเร็วกระแสน้ำชายฝ่ัง (ADCP2) บรเิ วณทศิ เตะวันตกของเขาตาปู
ก) ข้อมลู ทศิ ทางกระแสนำ้ ข) ข้อมูลความเร็วกระแสน้ำ ค) กราฟแสดงข้อมูลทิศทางและ
ความเรว็

31

ความเรว็ (m/s)

นำ้ ขึ้น I นำ้ ลง
นำ้ ขน้ึ I น้ำลง

รปู ท่ี 4.7 กราฟแสดงทิศทางและความเร็วกระแสนำ้ ชายฝั่ง (ADCP4) บรเิ วณทิศเหนือเขาตาปู
ก) ข้อมลู ทิศทางกระแสนำ้ ข) ข้อมูลความเร็วกระแสน้ำ ค) กราฟแสดงข้อมูลทศิ ทางและ
ความเร็วกระแสน้ำ

32

4.3 การบนั ทึกภาพรูปร่างเขาตาปู แบบ 3D

การเก็บบันทึกข้อมูลรูปร่างเขาตาปูระยะไกลโดยเครื่อง 3D LASER SCANNER ทำการ
สแกน 6 ทิศทางรอบเขาตาปู เมื่อระดับน้ำทะเลลงต่ำสุด เพื่อวิเคราะหล์ กั ษณะโครงสรา้ ง ความสูง ขนาด
ผลการสำรวจประกอบด้วยข้อมูล ความสูงของเขาตาปู 31 เมตร เส้นรอบวงที่ฐาน 23.54 เมตร เส้นผ่าน
ศูนย์กลางเฉลี่ยบริเวณฐานเขาตาปู 7.17 เมตร (รูปที่ 4.8) พบรอยแตกพาดผ่านในตอนบนและส่วนฐาน
ซ่ึงจะทำให้ความสามารถในการรองรับนำ้ หนกั ลดลง

รูปท่ี 4.8 ภาพขอ้ มลู 3D รปู รา่ งเขาของตาปู

33

4.4 การเปลี่ยนแปลงระดบั นำ้ ทะเลขึ้น-ลง

จากกการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากสถานีตรวจวัดระดับน้ำทะเลขึ้น - ลง แบบ
อัตโนมัติ จังหวัดภูเก็ตเพื่อเทียบเคียงข้อมูลพื้นที่อ่าวพังงา ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2559 ถึงเดือนมีนาคม
2564 พบว่ามีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงของระดับน้ำทะเลที่ลดลง (รูปที่ 4.9) ซึ่งมีปัจจัยสัมพนั ธ์กับข้อมลู
อุณหภูมิอากาศข้อมูลความเร็วลม ทิศทางลม ความกดอากาศ ความชื้นสัมพัทธ์ และปริมาณน้ำฝน อัน
ส่งผลต่อการเพิ่มขึ้นและลดต่ำลงของระดับน้ำทะเลเฉลี่ยในแต่ละช่วงเดือนอย่างเห็นได้ชัด โดยมี
รายละเอียดดังนี้

ช่วงที่ระดับน้ำทะเลเฉลี่ยมีระดับเพิ่มสูงขึ้น (รูปที่ 4.10) เป็นช่วงเดือนที่ประเทศไทย
ไดร้ ับอิทธิพลลมมรสุมตะวนั ตกเฉยี งใต้และมรสุมตะวนั ออกเฉียงเหนือ ซึ่งมคี วามตอ่ เน่ืองตั้งแต่กลางเดือน
พฤษภาคม เป็นต้นไปจนถึงปลายปี โดยทิศทางลมที่เข้ามามีความสัมพันธ์โดยตรงต่อมรสุมที่เข้ามา ที่
ความเร็วเฉลีย่ 2.4-2.8 เมตร ต่อวินาที มีทิศปะทะลมด้านตะวนั ตกเป็นหลกั (รูปที่ 4.11) ทำให้เกิดฝนตก
หนักโดยเฉพาะในพ้ืนทช่ี ายฝัง่ ทะเล ส่งผลต่อการแสดงข้อมูลปริมาณนำ้ ฝนทเ่ี พิ่มสูงข้นึ ในช่วงน้ีด้วย ทำให้
อุณหภูมิในช่วงนี้ลดตำ่ ลง มีค่าความชืน้ สัมพัทธ์โดยเฉลีย่ สูงและคา่ ความกดอากาศตำ่ ลง พร้อมกับการเขา้
ส่ฤู ดูฝน

ช่วงที่ระดับน้ำทะเลเฉลี่ยมีระดับลดต่ำลง เป็นช่วงเดือนที่ประเทศไทยไม่ได้รับอิทธิพล
จากลมมรสุมใดๆ ตัง้ แตช่ ว่ งเดือนกุมภาพนั ธ์ถึงเมษายน โดยทิศทางลมที่เข้ามามีผลต่อในพื้นที่จะเป็นลมที่
มีความเร็วอ่อน ในทิศทางตะวันออกเฉียงเหนือเป็นส่วนใหญ่ อุณหภูมิในช่วงนี้มีค่าสูงสุด ในขณะที่ค่า
ความช้ืนสมั พทั ธต์ ่ำลงและคา่ ความกดอากาศสูงขน้ึ ปริมาณนำ้ ฝนนอ้ ย พรอ้ มกบั การเข้าส่ฤู ดรู อ้ น

รปู ที่ 4.9 กราฟแสดงอตั ราการเปลีย่ นแปลงของระดับน้ำทะเลจากสถานีตรวจวดั ระดับน้ำทะเลขึ้น-ลง
แบบอตั โนมตั ิ จงั หวัดภูเกต็ เพอื่ เทยี บเคยี งข้อมูลอา่ วพงั งา

34

รูปที่ 4.10 กราฟแสดงการเปรียบเทียบระดับน้ำทะเลรายเดือน

รูปที่ 4.11 กราฟแสดงความเร็วลมและทิศทางลมในช่วงมรสมุ ตะวนั ตกเฉียงใต้ และตะวันออกเฉียง เหนือ
จากอิทธิพลจากการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำทะเลและการเปลี่ยนแปลงของสภาพ

ภูมิอากาศส่งผลต่อแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติบริเวณชายฝั่งและในทะเล สำหรับการไหลเวียนของน้ำ
ขึ้น น้ำลงในทะเลอันดามัน พบว่า มีรูปแบบของการเกิดน้ำขึ้น – น้ำลง แบบน้ำคู่ คือมีการขึ้นลงสองครั้ง
ต่อวัน มีพิสัยของระดับน้ำสูงสดุ และระดับน้ำลงต่ำสุด มีค่าประมาณ 1.86 ถึง 3.07 เมตร มีความสัมพันธ์
โดยตรงกบั การเกิดเวา้ ทะเล (Wave-cut Notch) ในบริเวณท่เี กิดการกดั เซาะโดยคลน่ื และการละลายของ
หนิ ปนู ประกอบกบั ลักษณะทางธรณีที่เป็นหินปูน ซ่งึ เปน็ หินท่มี อี งคป์ ระกอบเปน็ แร่แคลไซต์โดยส่วนใหญ่

35

สามารถละลายและถกู ชะล้างได้โดยน้ำทะเล ซ่ึงถือว่าเป็นกระบวนการผพุ ังทางเคมีท่ีกระทำให้บริเวณฐาน
ล่างของเขาตาปูเว้าเข้าไปข้างใน เมื่อรอยน้ำเซาะหินขยายตัวกว้างจนหินช่วงบนรับน้ำหนักไม่ไหวก็จะหัก
พงั ลงมา อตั ราของการผุพงั ของหนิ ในบริเวณนี้ โดยเฉพาะหินที่อย่รู ะหว่างชว่ งน้ำขึ้นสูงสุดและน้ำลงต่ำสุด
สภาพของหน้าหินที่มีการเปียกสลับแห้งอยู่ตลอดเวลาโดยเฉลี่ย 2 รอบต่อวัน ตลอดจนการเปลี่ยนแปลง
ของอุณหภูมิอากาศในระหว่างวันกระตุ้นให้หินเกิดการผุพังทางกายภาพร่วมด้วย โดยเฉพาะบริเวณรอย
แตก รอยแยก และรอยเลื่อน ที่มีพื้นที่ผิวสัมผัสกับอากาศและน้ำฝน จากกระบวนการคาร์บอเนชัน
(Carbonation) กลายเป็นกรดคาร์บอนิก หรือ ฝนกรด (Acid Rain) ทำให้หินปูนผุพังกลายเป็น
แคลเซยี มไบคารบ์ อเนต (Ca(HCO3)2)

สภาพภูมิอากาศ จึงถือว่าเป็นอีกปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อชนิดและความรุนแรงของอัตรา
การผุพังอยู่กับที่ของหิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันที่มีการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศโลก โดย
อุณหภูมิอากาศโลกมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น ตลอดจนการเปลี่ยนแปลงความถี่และความรุนแรงของ
ปรากฏการณ์ลมฟ้าอากาศที่รุนแรงมากขึ้น ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญในการเร่งให้เกิดปฏิกิริยาทางเคมีและ
ทางกายภาพ ทำใหเ้ กดิ การผพุ งั ตลอดจนการพังทลายของหินได้งา่ ยและมากข้ึน

4.5 ผลการแปลความหมายข้อมลู ธรณฟี ิสิกสท์ างทะเล

ผลการแปลความหมายข้อมูลภาพหน้าตัดข้างคลื่นไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับ
ตน้ื (shallow seismic reflection profile) ความละเอยี ดสงู พบวา่ ลกั ษณะธรณีวิทยาใต้พนื้ ท้องทะเลใน
พื้นที่สำรวจสามารถจำแนกออกเป็น 3 ชั้นหลัก คือ ชั้นหินฐาน (base rock) ชั้นตะกอนชุดล่าง(lower
sequence) และช้นั ตะกอนชุดบน (upper sequence) (รูปที่ 4.12)

Upper Sequence Base Rock
Lower Sequence

รูปท่ี 4.12 ผลการแปลความหมายธรณวี ิทยาชนั้ ตะกอน

36
ชั้นหินฐาน พบที่ระดับความลึกแตกต่างกันตั้งแต่ -3 ถึง-17 เมตร การแปลความหมาย
ข้อมลู รอบพ้ืนที่เขาตาปูทำให้สามารถกำหนดขอบเขตและระดับความลึกของหนิ ฐานทีร่ องรบั เขาตาปู (รูป
ที่ 4.13) พบว่าส่วนฐานของเขาตาปูนั้นมีความกว้าง-ยาวเฉลี่ยที่ 30 เมตรหรือเส้นรอบวงประมาณ 94
เมตร ในขณะที่ตัวเขาตาปูเองมีเส้นรอบวงประมาณ 23 เมตร ปรากฏแนวรอยแตกที่ระดับลึก -6 ถึง-10
เมตรบริเวณตอนเหนือ เอียงเทไปด้านตะวันออกเฉียงเหนือ (รูปที่ 4.14) โดยฐานหินบางส่วนเชื่อมต่อกับ
เกาะเขาพิงกัน 2 แนว คือ แนวตะวันออกเฉียงใต้และแนวตะวันตกเฉียงใต้ (รูปที่ 4.15) สันนิษฐานได้ว่า
เขาตาปูเชื่อมต่อกับเขาพิงกันมากอ่ นในอดตี ก่อนเกดิ การเปลย่ี นแปลงทางธรณวี ิทยาและกระบวนการทาง
ธรรมชาติ ส่งผลให้หินส่วนที่เคยเชื่อมต่อกัน แตกหัก พังทลายลง จากอิทธิพลของการเปลี่ยนแปลง
ระดับนำ้ ทะเล และคลืน่ ลมท่ีกัดเซาะอย่างต่อเนื่องจากอดตี ถึงปจั จุบัน จนปรากฏเป็นเกาะหินโด่งหรือเขา
ตาปใู นปัจจบุ นั

รูปท่ี 4.13 แสดงขอบเขตและความลึกหินฐานเขาตาปู

37 E
W

Tapu Isl. Base
NE

Deep Fracture

รูปท่ี 4.14 แสดงทศิ ทางของรอยแตกระดับลึกฐานเขาตาปู

เขาพงิ กนั

รูปท่ี 4.15 แสดงสว่ นฐานหินท่ีเชื่อมเขาตาปแู ละเขาพิงกัน
ชั้นตะกอนชุดล่าง พบที่ระดับความลกึ เฉลีย่ ช่วง -11 ถึง -13 เมตร (รูปที่ 4.15) ปรากฏ

ลักษณะพื้นผิวชั้นตะกอนไม่ราบเรียบ ค่อนข้างขรุขระ เนื่องจากเป็นการสะสมตัวของตะกอนบนบก ช่วง
น้ำทะเลลดตำ่ ลงจากยุคนำ้ แข็ง ลกั ษณะเปน็ ชน้ั ตะกอนดนิ แน่น สะสมตัวบนชั้นหินฐาน แสดงลกั ษณะคลื่น
ไหวสะเทือนที่มีความเข้มของแอมพลิจูดสูง ไม่แสดงโครงสร้างทางธรณีในตะกอนที่ชัดเจน มีความหนา
เฉลี่ยประมาณ 5 เมตร สะสมตัวไม่ตอ่ เน่อื งในบรเิ วณท่ีมีหินฐานปรากฏ

ชั้นตะกอนชุดบน พบมีความหนาตั้งแต่ 3.5 ถึง 9.5 เมตร มีความหนาทั้งสิ้นประมาณ 9
เมตร พนื้ ผวิ ตะกอนค่อนข้างราบเรียบ (รูปท่ี 4.16) มีความลาดชันต่ำ และมคี วามหนามากทีส่ ุดด้านตะวันตก

38

เฉียงเหนือของเขาตาปู ลักษณะเป็นแอ่งตะกอนหนาวางตัวแนวตะวันออกเฉยี งเหนือ – ตะวันตกเฉียงใต้ เป็น
แอง่ สะสมตะกอนในช่วงที่น้ำทะเลรุกเข้ามาในพนื้ แผ่นดินสลับกับช่วงน้ำทะเลถดถอย ชน้ั ตะกอนมีการสะสม
ตัวในแนวระนาบ มีความหนา บางแตกต่างกันไปตามอิทธิพลของการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลในอดีต ใน
บางบริเวณแสดงลักษณะโครงสร้างทางธรณีวิทยาในตะกอนอย่างชัดเจน คือมีการงอกออกไปของตะกอน
(progradation) ระยะทางประมาณ 80 เมตร (รูปที่ 4.17) นอกจากนี้ยังพบแนวร่องน้ำในอดีตกว้างเฉลีย่
30 เมตร ลกึ 4 เมตร (รปู ท่ี 4.18) และพบกลุ่มหินแขง็ ในชนั้ ตะกอน คาดว่าเปน็ ส่วนของหินที่เกิดการถล่ม
และหลุดร่วงลงมา ภายหลงั ถูกปดิ ทับด้วยตะกอนทะเล ขนาดประมาณ 5 เมตร (รปู ท่ี 4.19)
WE

ช้ันตะกอนชุดบน
(Upper Sequence)

ช้นั ตะกอนชุดล่าง W
(Lower Sequence)

รปู ท่ี 4.16 แสดงชน้ั ตะกอนชดุ ลา่ งและตะกอนชดุ บน

E

(Progradation)

รปู ที่ 4.17 แสดงการงอกออกไปของตะกอนชายหาดในอดีต

39 E
W

Paleo channel

รูปท่ี 4.18 แสดงแนวร่องนำ้ ในอดตี S
N

Overburden rock fall

รปู ท่ี 4.19 แสดงหนิ ถลม่ /หินร่วงในอดตี ซึ่งถกู ตะกอนปิดทบั

บทท่ี 5
สรุปผลการสำรวจ

5.1 สรปุ ผลการสำรวจ

ผลการสำรวจทำแผนที่ความลึกน้ำบริเวณเขาตาปูและเกาะเขาพิงกัน อำเภอเมือง
จังหวัดพังงา ครอบคลุมเนื้อที่ประมาณ 2.3 ตารางกิโลเมตร ด้วยวิธีหยัง่ น้ำลึก และวิธีบันทึกภาพหน้าตดั
คลื่นไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับตื้นความละเอียดสูง พบว่าระดับความลึกน้ำตามแนวสำรวจมี
ความลึกต้ังแต่ -1.5 ถึง -7 เมตร จากระดับทะเลปานกลาง บรเิ วณลึกทีส่ ุด ลกั ษณะเป็นแนวร่องน้ำอยู่ทาง
ตะวันออกเฉียงเหนือและตะวนั ตกเฉยี งใต้ของพนื้ ทสี่ ำรวจ โดยทางตอนเหนอื ของพนื้ ท่คี ่อนขา้ งตืน้ กว่ากว่า
เทียบกบั ทางดา้ นใต้ของเกาะเขาพิงกัน เมอื่ พิจารณารอบพ้ืนทเ่ี ขาตาปู พบวา่ ความลาดชนั ของพื้นทเ่ี พิ่มข้ึน
จากหน้าหาดเกาะเขาพงิ กัน ไปยังเขาตาปู ด้านหลังเขาตาปูปรากฏแนวสันดอนทรายเชือ่ มเกาะเขาพิงกัน
ทคี่ วามลึกประมาณ -3 เมตรจากระดับนำ้ ทะเลปานกลาง

ธรณีวิทยาชั้นตะกอนใต้พื้นท้องทะเลในพื้นที่สำรวจ สามารถจำแนกออกเป็น 2 ชุด คือ
ช้ันตะกอนชดุ ล่าง และชั้นตะกอนชุดบน จากการแปลความหมายข้อมลู การสำรวจคลื่นไหวสะเทือนระดับ
ต้นื แบบสะท้อนกลับเทยี บเคียงกับข้อมลู การศกึ ษาในอดีต พบวา่ ลักษณะช้ันตะกอนชุดล่างเป็นช้ันตะกอน
ที่สะสมตัวในช่วงน้ำทะเลถดถอย ลักษณะเป็นชั้นดินแน่น แสดงแอมพลิจูดชัดเจน พบที่ระดับความ ลึก
ประมาณ -11 ถึง -13 เมตร วางตัวรองรับชั้นตะกอนชุดบนเป็นชั้นตะกอนที่สะสมตัวในช่วงที่มีการรุกล้ำ
ของน้ำทะเล ประมาณ 10,000 ปที ี่ผ่านมา มีความหนาตง้ั แต่ 1-13 เมตร ลักษณะเปน็ ชั้นตะกอนหนา บาง
ชั้นแสดงโครงสร้างตะกอนสะสมตัวชัดเจนสลับกับชั้นตะกอนที่สะสมตัวในช่วงน้ำลงในอดีต ปิดทับด้วย
ตะกอนทะเลปัจจุบัน การแปลความหมายข้อมูลคลืน่ ไหวสะเทือนระดับต้ืนดังกลา่ ว ทำให้สามารถกำหนด
ขอบเขตและระดับความลึกของหินฐานที่รองรับเขาตาปู พบว่าส่วนฐานของเขาตาปูนั้นมีความกว้างยาว
เฉลยี่ ที่ 30 เมตร มแี นวรอยแตกระดบั ลึกที่ -6 ถึง -10 เมตรวางตัวเอยี งเทไปด้านตะวันออกเฉียงเหนือ พบ
มฐี านหินบางส่วนเชื่อมต่อกับเกาะเขาพิงกนั ทำให้สนั นษิ ฐานได้ว่า ในอดีตพน้ื ท่ีเขาตาปูเชื่อมต่อกับเขาพิง
กันมาก่อน ก่อนเกิดการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติและทางธรณีวิทยา ส่งผลให้หินที่เคยเชื่อมต่อกัน
แตกหัก พังทลายลงร่วมกบั การเปลีย่ นแปลงของระดับน้ำ คลื่นลมและกระแสน้ำท่ีไหลเซาะเขาตาปูในทศิ
ตะวนั ออกเฉียงเหนือ ตะวนั ตกเฉียงใต้ที่ความเร็วเฉลี่ยสูงสุด 0.45 เมตรตอ่ วนิ าที จนส่งผลต่อส่วนฐานเขา
ตาปูทผี่ ุกรอ่ นดังปรากฏในปจั จุบัน จากผลการแปลความหมายการสำรวจทางธรณีฟิสกิ สร์ ว่ มกับการศึกษา
ทางธรณวี ิทยา บ่งชี้ว่าหินฐานรากระดับลึกที่รองรับเขาตาปูนั้นมีความมั่นคง มีฐานแผ่ขยายสามารถ
รองรบั นำ้ หนกั ตัวเขาตาปูได้อย่างมัน่ คง แตท่ ว่าส่วนทค่ี อดกิว่ บริเวณฐานท่ีมีการเปลีย่ นแปลงของนำ้ ขึ้น-ลง
ในแต่ละวัน จำนวน 2 ช่วงเวลา ส่งผลอย่างมีนัยยะสำคัญต่อกระบวนการพังทลาย แตกหัก และผุกร่อน
ของฐานรากทั้งทางกายภาพ ชีวภาพและทางเคมีในส่วนที่ได้รับอิทธิพลจากระดับน้ำขึ้น-น้ำลง เนื่องจาก

41

เสถยี รภาพความแกร่งของหินที่ลดลงเม่ือแชน่ ำ้ เป็นเวลานาน ประกอบกับรอยแตกในชน้ั หินทป่ี รากฏทั่วไป
ในเขาตะปู ซง่ึ ขยายกว้างมากข้ึนจากอทิ ธิพลคลื่น เปน็ ปจั จยั สำคญั ย่ิงตอ่ ความเปราะบางและพังทลายของ
หิน จึงจำเป็นต้องมีการเสริมความแข็งแรงของหินส่วนฐาน โดยการอุดรอยแตกในเนื้อหินและเสริมความ
หนาของฐานหินด้านล่างในส่วนที่ต้องปะทะคลื่นตลอดเวลา ทั้งนี้เพื่อชะลอการผุพังและลดพลังงานจาก
คลน่ื

5.2 สภาพปัญหาของเขาตาปูและข้อเสนอแนะแนวทางการอนุรักษ์

ด้วยสภาพส่วนฐานที่คอดกิ่วของเขาตาปู โดยมีสาเหตุของการสึกกร่อนมาจากการกัด
เซาะของน้ำทะเล การผุกร่อนเนื้อหินโดยกระบวนการทางชีวภาพของสิ่งมีชีวิต โครงสร้างทางธรณีวิทยา
ของหินที่มีรอยแตกรอยแยกสูง ความแรงของคลื่นลมในช่วงฤดูมรสุม การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากา ศ
โลก รวมถึงกิจกรรมของมนุษย์ที่เป็นตัวเร่งการพังทลายของหินฐาน เช่น คลื่นกระแทกจากเรือที่วิ่งรอบ
เกาะ สงิ่ เหล่านี้ ล้วนเปน็ สาเหตสุ ำคัญท่ที ำให้เกิดความเส่ยี งต่อการพังทลายของเขาตาปู

5.3 ข้อเสนอแนะและแนวทางการอนรุ กั ษ์

แนวทางการแก้ไขปัญหาในอดีต มีมาตรการกำหนดพืน้ ท่หี ้ามมิใหจ้ อดเรือรอบเกาะ และ
ไม่ใหเ้ รอื วง่ิ ผ่านโดยไมจ่ ำเปน็ เพอื่ ไม่ให้เกิดคล่นื กระแทกกดั กร่อนเขาตาปู มาตรการดงั กล่าวเช่อื ว่าสามารถ
ชะลอการกัดเซาะไปได้ระดับหนึ่ง อย่างไรก็ตาม การแก้ไขปัญหาที่ถาวร ควรเป็น “การออกแบบทาง
วิศวกรรมโครงสรา้ ง เพอ่ื เสรมิ สรา้ งความแขง็ แรงให้กบั ส่วนทคี่ อดก่วิ และการออกแบบแนวกนั คล่นื เพ่ือลด
แรงปะทะ” ซึ่งการสำรวจรายละเอียดทางด้านธรณีวิทยาพบว่าฐานเขาตาปู มีรอยแตก รอยแยก ขนาด
ใหญ่ซึ่งลงลึกไปยังฐานด้านล่างที่มีตะกอนปิดทับอยู่ เมื่อมีคลื่นและกระแสน้ำเข้ามาปะทะโพรงหินเหลา่ นี้
จึงส่งผลต่อการพังทลายของหินโดยเฉพาะด้านตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันตกเฉียงใต้ เนื่องจากได้รับ
อทิ ธพิ ลจากกระแสน้ำโดยตรง ทัง้ น้ีเพ่ือลดพลงั งานคลน่ื และกระแสนำ้ ท่เี ขามาปะทะจนเกิดรอยเว้าจากน้ำ
ทะเลกัดเซาะซึ่งควรมีการออกแบบเชิงสถาปตั ย์ให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อม และกลมกลืนกับลักษณะ
เชงิ ธรรมชาติมากทีส่ ดุ เพ่อื เปน็ แนวทางในการอนุรักษ์เขาตาปทู ่เี หมาะสม

5.4 ข้อจำกัด

ระยะเวลาการสำรวจที่สั้นประกอบกับคลื่นลม และสภาพอากาศแปรปรวน รวมถึงการ
เสื่อมสภาพของเครื่องมือทำให้ไม่สามารถดำเนินการสำรวจเก็บข้อมูลในพื้นที่ได้ครบทุกมิติการศึกษา
เนอ่ื งจากข้อมลู บางชนิดจำเปน็ ต้องดำเนินการสำรวจและตรวจวดั ในระยะยาว โดยเปรยี บเทยี บและศึกษา
ถึงพฤติกรรมอย่างต่อเนื่อง ประกอบกับสภาพของน้ำขึ้นลงในพื้นที่ซึ่งเป็นน้ำคู่มีการเปลี่ยนแปลงอย่าง
รวดเร็วในระหว่างวัน ทำใหไ้ มส่ ามารถทำการสำรวจเกบ็ ขอ้ มลู ใกล้ชายฝงั่ ได้อยา่ งครบถ้วนสมบรู ณ์

42

เอกสารอ้างองิ

กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั , 2557, สถานการณ์ชายฝง่ั และการจัดการปญั หาการกัดเซาะชายฝั่งจากอดีตถึงปัจจบุ ัน (พิมพ์
ครงั้ ท่ี 1): ปทุมธานี, วสิ ุทธิ คอนซลั แตนท์, 266 หนา้ .

กรมทรพั ยากรธรณี, 2555, การศกึ ษาการเปล่ียนแปลงธรณสี ัณฐานชายฝ่ังทะเล [ออนไลน์]: สืบค้นจาก
library.dmr.go.th/Document/DMR_Technical_Reports/2555/35683.pdf [21 เมษายน 2564]

_______________, 2559, Geophysical and geotechnical survey: Marine Geology [online]: สืบคน้ จาก
www.dmr.go.th/main.php?filename=Geophysic2015_EN [21 เมษายน 2564]

กรมอุทกศาสตร์, 2550, ระดบั น้ำในน่านนำ้ ไทย (พิมพ์คร้ังที่ 1): กรงุ เทพฯ, โรงพิมพ์กองสร้างแผนที่, 187 หน้า.
สิน สินสกุล, สวุ ัฒน์ ติยะไพรัตน์, นริ ันดร์ ชัยมณี และบรรเจิด อรา่ มประยรู , 2545, การเปลี่ยนแปลงพ้ืนที่ชายฝง่ั ทะเลด้านอ่าว

ไทย: กองธรณีวทิ ยา, กรมทรัยากรธรณี, 173 หน้า.
Brill, D., 2012, The tsunami history of southwest Thailand-Recurrence, magnitude and impact of paleo-

tsunamis inferred from onshore deposits, Dissertation of University of Cologne, pp.213.
Mann, T., Bender, M., Lorscheid, T., Stocchi, P., Vacchi, M., Switzer, A.D., and Rovere, A., 2019, Holocene sea

level in Southest Asia, Maldives, India, and Sri Lanka: The SEAMIS database, Quaternary science reviews,
v.219, p.112-125.
Morey, C.K., and Searle, M., 2017, Regional tectonics, structure and evolution of the Andaman-Nicobar Islands
from ophiolite formation and obduction to collision and back-arc spreading, Geological Society of
London, v.45, p.51-74.
Rizal, S., Damn, P., Wahid, M.A., Sunderman, J., Ilhamsyah, Y., Iskandar, T., and Mohammad., 2012, General
circulation in the Malacca Strait and Andaman Sea: A numerical model study., American journal of
Environmental science, v.8, p.479-488.
Rodolfo, K.S., 1969, Bathymetry and Marine Geology of the Andaman Basin, and Tectonic Implication for
Southest Asia, Geological Society of America, v.80, p.1203-1230.
Scheffers, A., Brill, D, Kelletat, D., Brucker, H., Scheffers, S., and Fox, K, 2012, Holocene sea levels along the
Andaman Sea coast of Thailand: Holocene, v.22, p.1169-1180.
Scoffin, T.P., and Tissier, M.D.A., 1998, Late Holocene sea level and reef-flat progradation, Phuket, South
Thailand, Coral Reefs, v.17, p.273-276.
Sinsakul, S., 2000, Late Quaternary geology of the Lower Central Plain, Thailand: Asian Earth Sciences, v.18,
p.415-426.
Sloan, R.A., Elliott, J.R., Searle, M.P., and Morley, C.K., 2017, Active tectonics of Myanmar and the Andaman
Sea; Myanmar: Geology, Resources and Tectonics, Geological Society of London, v.48, p.19-52.
Waelbroeck, C., Labeyrie, L., Michel, E., Duplessy, J.C., McManus, J.F., Lambeck, K., Balbon, E.,and Labracherie,
M., 2002, Sea-level and deep water temperature changes derived from benthic foraminifera isotopic
records: Quaternary Science Reviews, v.21, p.295-305.