แมลงศัตรูพืชควบคุมนำเข้าแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน เล่มที่ 5.3

คมู่ อื
(เลม่ ที่ 5 เวอรช์ น่ั 3)

บญั ชรี ายชือ่ ศัตรูพืชควบคมุ สำหรับพชื นำเข้า
แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี

แมลง
(昆虫)

中华人民共和国进境植物检疫性有害生物名录

Catalogue of quarantine pests for import plants
to the People’s Republic of China

จดั ทำโดย
นางสาวสภุ าพร ฟา้ เลศิ ผชู้ ว่ ยนายตรวจพชื
นางสาวศุภสริ ิ เชวงเผา่ พันธ์ุ นกั วชิ าการเกษตรปฏบิ ตั ิการ

ดา่ นตรวจพชื เชยี งแสน สำนกั ควบคมุ พืชและวัสดกุ ารเกษตร
814 ม.2 ต.เวยี ง อ.เชยี งแสน จ.เชียงราย 57150

โทร 053650259 e-mail: [email protected]

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจนี 1

ด่านตรวจพืชเชยี งแสน

คำนำ

คู่มือบัญชีรายชื่อศัตรูพืชควบคุมสำหรับพืชนำเข้าแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนคณะ
ผู้จัดทำอยู่ใน ฝ่ายวิชาการ ด่านตรวจพืชเชียงแสน ได้จัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์ เผยแพร่ความรู้
เก่ยี วกับชนดิ ศตั รพู ืชกกั กนั ของประเทศจีนใหก้ บั พนกั งานเจา้ หนา้ ท่เี พื่อใช้ประกอบในการตรวจสอบ
ศัตรพู ืชทอ่ี าจติดไปกบั สนิ ค้าเกษตรท่ีต้องการส่งออกไปยังประเทศจนี หากจีนมกี ารตรวจพบศัตรูพืช
ควบคุมดังกล่าวติดไปกับสินค้า จีนจะทำหนังสือแจ้งเตือน (notification) มายังประเทศไทย และ/
หรือ มีมาตรการด้านสุขอนามัยพืชเพิ่มขึ้น เช่น การทำทรีตเมนท์ การปฏิเสธการนำเข้าสินค้าหรอื
ส่งกลับ ซง่ึ ทำให้สนิ ค้าสง่ ถึงมือผู้รับปลายทางลา่ ชา้ หรือเกดิ ความเสียหายรวมถึงเกิดผลกระทบในการ
สง่ ออกของประเทศไทยในครงั้ ถัดไป

รายชื่อทั้งหมดของศัตรูพืชควบคุมสำหรับพืชนำเข้าแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนที่คณะ
ผู้จัดทำฯ ได้รวบรวมนี้ มาจากเอกสารของสำนักงานที่ปรึกษาการเกษตรต่างประเทศ ประจำกรุง
ปักกิ่ง ซึ่งเป็นหน่วยงานที่ได้ติดตามและตรวจสอบการประกาศปรับปรงุ รายชื่อบัญชีรายชื่อศัตรพู ชื
ควบคุมสำหรับพชื นำเข้าแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนบนเว็บไซต์กรมกกั กันพืชและสัตว์ สำนักงาน
การศุลกากรแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน (General Administration of Customs of People’s
Republic of China: GACC) เมอ่ื วันที่ 9 เมษายน 2564 ตามประกาศเลขที่ 413 ทก่ี ระทรวงเกษตร
และกิจการชนบทแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน (Ministry Agriculture and Rural Affairs of the
People’s Republic of China: MARA) และสำนักงานการศุลกากรแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน
ได้รว่ มกนั กำหนดข้ึนและประกาศให้มีผลบังคบั ใช้

ชนิดศัตรูพืชแบ่งออกเป็น 7 ประเภท ได้แก่ 1) ศัตรูพืชประเภทแมลง จำนวน 148
รายการ 2) ศัตรูพืชประเภทสัตว์อ่อน จำนวน 9 รายการ 3) ศัตรูพืชประเภทเชื้อรา จำนวน 127
รายการ 4) ศัตรูพืชประเภทโพรคาริโอติก จำนวน 59 รายการ 5) ศัตรูพืชประเภทไส้เดือนฝอย
จำนวน 20 รายการ 6) ศัตรูพืชประเภทไวรัสและไวรอยด์ จำนวน 41 รายการ และ 7) ศัตรูพืช
ประเภทวัชพชื จำนวน 42 รายการ รวมทง้ั สิน้ 446 รายการ

คมู่ อื ท่ีจัดทำ...

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคมุ แห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี ก

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน

คู่มือที่จัดทำในครั้งนี้ส่วนหนึ่ง ได้รับการสนับสนุนงบจากแผนการใช้จ่ายเงินตาม
ระเบยี บกรมวิชาการเกษตร วา่ ดว้ ยคา่ ตรวจสอบศตั รพู ชื พ.ศ.2563 มที ้ังหมด 7 เลม่ และในรอบนี้
เผยแพรค่ วามรู้ในเล่มท่ี 5 (เวอรช์ ัน่ 3) คอื แมลง ส่วนคมู่ อื อน่ื ๆ จะเผยแพร่ในลำดับถัดไป และหวังเป็น
อย่างยิ่งว่าจะเป็นประโยชน์แก่ตัวผู้อ่านไม่มากก็น้อย และโปรดติดตามฉบับต่อไปจนครบทั้งหมดเพื่อ
ประโยชน์ทางด้านกักกนั พชื

คณะผจู้ ัดทำ
ดา่ นตรวจพืชเชียงแสน

เดือนมนี าคม 2565

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี ข

ดา่ นตรวจพชื เชียงแสน

สารบาญ หน้า
ก
เร่อื ง ค
คำนำ 1
สารบาญ
รายชือ่ แมลงและคำอา่ นภาษาจีน 4
แมลง 昆虫 5
6
Phloeosinus cupressi Hopkins 7
Phoracantha semipunctata (Fabricius) 8
Pissodes Germar 9
Planococcus lilacius Cockerell 10
Planococcus minor (Maskell) 11
Platypus spp. (non-Chinese) 12
Popillia japonica Newman 13
Prays citri Milliere 14
Promecotheca cumingi Baly 15
Prostephanus truncatus (Horn) 16
Ptinus tectus Boieldieu 17
Quadrastichus erythrinae Kim 18
19
Reticulitermes lucifugus（Rossi） 20
Rhabdoscelus lineaticollis (Heller) 21
Rhabdoscelus obscurus (Boisduval) 22
Rhagoletis spp. (non-Chinese)
Rhynchites aequatus (L.)
Rhynchites bacchus L.
Rhynchites cupreus L.

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจนี ค

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

สารบาญ (ตอ่ )

เรื่อง หน้า
23
Rhynchites heros Roelofs 24
Rhynchophorus ferrugineus (Olivier) 25
Rhynchophorus palmarum (L.) 26
Rhynchophorus phoenicis (Fabricius) 27
Rhynchophorus vulneratus (Panzer) 28
Sahlbergella singularis Haglund 29
Saperda spp. (non-Chinese) 30
Scolytus multistriatus (Marsham) 31
Scolytus scolytus (Fabricius) 32
Scyphophorus acupunctatus Gyllenhal 33
Selenaspidus articulatus Morgan 34
Sinoxylon spp. (non-Chinese) 35
Sirex noctilio Fabricius 36
Solenopsis invicta Buren 37
38
Spodoptera littoralis（Boisduval） 39
Stathmopoda skelloni Butler 40
Sternochetus Pierce 41
Taeniothrips inconsequens (Uzel) 42
Tetropium spp. (non-Chinese)
Thaumetopoea pityocampa (Denis et 43
Schiffermuller) 44
Toxotrypana curvicauda Gerstaecker 45
Tribolium destructor Uyttenboogaart 46
Trogoderma spp. (non-Chinese)
Vesperus Latreile แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน ง

สารบาญ (ต่อ) หน้า
47
เร่ือง 48
49
Vinsonia stellifera (Westwood) 50
Viteus vitifoliae (Fitch) 51
Xyleborus spp. (non-Chinese) 52
Xylotrechus rusticus L.
Zabrotes subfasciatus (Boheman)
เอกสารอา้ งอิง

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี จ

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

รายชอ่ื แมลงศตั รพู ชื ควบคุมสำหรับพชื นำเขา้ สู่

สาธารณรัฐประชาชนจีน

แมลง 昆虫 (คุนฉง)

ลำดบั Scientific name Chinese name

1 Phloeosinus cupressi Hopkins 美柏肤小蠹
2 Phoracantha semipunctata (Fabricius) (เหมยปา๋ ยฟเู ซ่ียวตู้)
3 Pissodes Germar
4 Planococcus lilacius Cockerell 桉天牛
5 Planococcus minor (Maskell) (อันเทยี นหนิว)
6 Platypus spp. (non-Chinese)
7 Popillia japonica Newman 木蠹象属
8 Prays citri Milliere (มตู่ ู้เซยี่ งฉวู๋ )
9 Promecotheca cumingi Baly
10 Prostephanus truncatus (Horn) 南洋臀纹粉蚧
11 Ptinus tectus Boieldieu (หนานหยางถนุ เหวินเฝิ่นเจี่ย)
12 Quadrastichus erythrinae Kim
13 Reticulitermes lucifugus（Rossi） 大洋臀纹粉蚧
14 Rhabdoscelus lineaticollis (Heller) (ต้าหยางถุนเหวนิ เฝน่ิ เจ่ยี )
15 Rhabdoscelus obscurus (Boisduval)
16 Rhagoletis spp. (non-Chinese) 长小蠹（属）（非中国种）
(จา๋ งเซี่ยวตู้)

日本金龟子
(ยอื่ เปิน่ จงิ กยุ จ)ึ

桔花巢蛾
(จู๋ฮวาเฉาเอ๋อ)

椰子缢胸叶甲
(เยจอึ ้ีซงเย่เจ๋ยี )

大谷蠹
(ตา้ กูต่ ู้)

澳洲蛛甲
(เอา๊ โจวจวู เจี๋ย)

刺桐姬小蜂
(ชอื่ ถงจเี ซย่ี วเฟงิ )

欧洲散白蚁
(โอวโจวซ่านป๋ายอี)๋

褐纹甘蔗象
(เฮ่อเหวนิ กานเจ้อเซี่ยง)

几内亚甘蔗象
(จเ๋ี น่ยหย๋ากานเจ้อเซี่ยง)

绕实蝇（非中国种）
(เล่าฉืออง๋ิ )

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคมุ แห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 1

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน

รายชือ่ แมลงศตั รพู ชื ควบคุมสำหรบั พชื นำเขา้ สู่

สาธารณรฐั ประชาชนจีน (ตอ่ )

แมลง 昆虫 (คุนฉง)

ลำดับ Scientific name Chinese name

17 Rhynchites aequatus (L.) 苹虎象
18 Rhynchites bacchus L. (ผิงฮ๋เู ซยี่ ง)
19 Rhynchites cupreus L.
20 Rhynchites heros Roelofs 欧洲苹虎象
21 Rhynchophorus ferrugineus (Olivier) (โอวโจวผงิ ฮู๋เซ่ยี ง)
22 Rhynchophorus palmarum (L.)
23 Rhynchophorus phoenicis (Fabricius) 李虎象
24 Rhynchophorus vulneratus (Panzer) (หลหี เู ซ่ียง)
25 Sahlbergella singularis Haglund
26 Saperda spp. (non-Chinese) 日本苹虎象
27 Scolytus multistriatus (Marsham) (ย่ือเปนิ่ ผิงหูเซยี่ ง)
28 Scolytus scolytus (Fabricius)
29 Scyphophorus acupunctatus Gyllenhal 红棕象甲
30 Selenaspidus articulatus Morgan (หงจงเซ่ียงเจ๋ีย)
31 Sinoxylon spp. (non-Chinese)
32 Sirex noctilio Fabricius 棕榈象甲
33 Solenopsis invicta Buren (จงหลิวเซ่ยี งเจ๋ยี )

紫棕象甲
(จือ๋ จงเซ่ียงเจี๋ย)

亚棕象甲
(ย่าจงเซย่ี งเจีย๋ )

可可盲蝽象
(เขอเขอหมา๋ งชุนเซยี่ ง)

楔天牛（非中国种）
(เซยี เทียนหนิ๋ว)

欧洲榆小蠹
(โอวโจวจเู๋ ซ่ียวต้)ู

欧洲大榆小蠹
(โอวโจวต้าหยวู เซยี่ วต)ู้

剑麻象甲
(เจ้ียนหมาเซ่ยี งเจย๋ี )

刺盾蚧
(ซอ่ื ตุน้ เจีย้ )

双棘长蠹（非中国种）
(ชวงจจ๋ี า่ งต)ู้

云杉树蜂
(หยุนซานซูว่ เฟิง)

红火蚁
(หงฮวาอ)ี๋

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคุมแหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 2

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

รายช่ือแมลงศตั รพู ชื ควบคมุ สำหรับพชื นำเขา้ สู่

สาธารณรัฐประชาชนจีน (ตอ่ )

แมลง 昆虫 (คนุ ฉง)

ลำดบั Scientific name Chinese name

34 Spodoptera littoralis（Boisduval） 海灰翅夜蛾
35 Stathmopoda skelloni Butler (หายฮุยช่อื เยเ่ อ๋อ)
36 Sternochetus Pierce
37 Taeniothrips inconsequens (Uzel) 猕猴桃举肢蛾
38 Tetropium spp. (non-Chinese) (หมโี หวเถาจจู๋ อื เอ๋อ)
39 Thaumetopoea pityocampa (Denis et
芒果象属
Schiffermuller) (หมางกว๋าเซีย่ งฉู๋ว)

梨蓟马
(หลจี ห้ี มา)

断眼天牛（非中国种）
(ตว้ นหยานเทียนหนว๋ิ )

松异带蛾
(ซงอีต้ ้ายเออ๋ )

40 Toxotrypana curvicauda Gerstaecker 番木瓜长尾实蝇
41 Tribolium destructor Uyttenboogaart (ฟานม่กู วาฉางเหวยฉืออิ๋ง)
42 Trogoderma spp. (non-Chinese)
43 Vesperus Latreile 褐拟谷盗
44 Vinsonia stellifera (Westwood) (เหอ้ หนก่ี ๋วู เตา้ )
45 Viteus vitifoliae (Fitch)
46 Xyleborus spp. (non-Chinese) 斑皮蠹（非中国种）
47 Xylotrechus rusticus L. (ปานผตี )ู้
48 Zabrotes subfasciatus (Boheman)
暗天牛属
(อนั้ เทียนหนิวฉู๋ว)

七角星蜡蚧
(ชีเจ๋ียวซงิ ล่าเจยี้ )

葡萄根瘤蚜
(ผูเถาเกินหลวิ หยา๋ )

材小蠹（非中国种）
(ฉายเซยี่ วตู)้

青杨脊虎天牛
(ฉิงหยางจี๋เทยี นหน๋ิว)

巴西豆象
(ปาซีโตว้ เซ่ยี ง)

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรัฐประชาชนจนี 3

ดา่ นตรวจพชื เชียงแสน

1. Phloeosinus cupressi Hopkins
ชอ่ื วิทยาศาสตรข์ องจีน 美柏肤小蠹
ชอ่ื สามัญ Cypress Bark Beetle
พืชอาศัย –

ด้วงมีลำตัวยาวตั้งแต่ 1.5-4.1 มิลลิเมตร หัวมีขนาดใหญ่ มีสีน้ำตาลถึงดำ มักจะมีปีกสี
อ่อนกว่า ปีกมีสนี ำ้ ตาลถึงน้ำตาลแดง บนปกี มีลกั ษณะเป็นต่มุ นนู รปู สามเหลยี่ มเรียงเปน็ แถวยาวลาด
ลงไปถึงปลายปกี มีขนปกคลุมลำตวั

ภาพที่ 1 ลักษณะของ Phloeosinus cupressi

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจนี 4

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

2. Phoracantha semipunctata (Fabricius)
ชอ่ื วิทยาศาสตรข์ องจีน 桉天牛
ชือ่ สามัญ eucalyptus longhorned borer
พชื อาศัย Eucalyptus spp.

ตน้ ยคู าลปิ ตัสท่ถี กู เข้าทำลาย จะมอี าการกิ่งแหง้ ตาย ถา้ มกี ารเขา้ ทำลายทโี่ คนต้นกจ็ ะทำ
ให้ต้นตาย ใบเหลืองและเหี่ยวแหง้ เปลือกลอก เผยให้เห็นรอยเจาะเป็นอโมงค์ยาว ซึ่งภายในเตม็ ไป
ด้วยเศษไม้ ตัวอ่อนจะเติบโตอยู่ภายในพบได้ที่ส่วนปลายอุโมงค์ และเมื่อเป็นตัวเต็มวัยจะเจาะ
เปลือกไม้ออกมาสู่ภายนอก รูมีรูปไข่ขนาด 8-10 × 4-5 มิลลิเมตร เพศเมียวางไข่ที่มีลักษณะเป็น
รูปรี ยาว 2.5-3 มิลลิเมตร สีเหลือง วางเป็นกลุ่ม 30-40 ฟอง ตัวอ่อน รูปทรงกระบอกเล็ก
ลำตัวค่อนข้างแบน หวั กลม มีสีขาวอมเหลือง ยาวประมาณ 3 มิลลเิ มตร เมอื่ โตเต็มท่ีจะมีความยาว
30-40 มิลลิเมตร จากนั้นจะเข้าสู่ระยะดักแด้ มีสีขาวอมเหลือง ตัวเต็มวัยมีความยาวประมาณ
22-28 มิลลิเมตร ลำตัวมีสีน้ำตาลแดงเข้มเป็นมันเงา และมีแถบสเี หลอื งพาดผ่านครึ่งบนปีก ปลาย
ปีกมีจดุ สีเหลือง 1 จุด และมีหนามแหลมท่ีเห็นได้ชัดเจน ในเพศเมีย หนวดมีความยาวเทา่ กบั ลำตวั
ส่วนเพศผจู้ ะมหี นวดที่ยาวกว่า และมหี นามบนปล้องที่ 3-8

ภาพท่ี 2 ลักษณะ Phoracantha semipunctata ตัวเต็มวยั

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคุมแหง่ สาธารณรัฐประชาชนจนี 5

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

3. Pissodes Germar
ชอ่ื วทิ ยาศาสตรข์ องจนี 木蠹象属
ชอื่ สามัญ Pissodes weevils
พืชอาศัย Pinus spp.

ด้วงเจาะรูเล็กๆ ที่เปลือกและลำต้นเพื่อเข้าไปในเนื้อไม้ กัดกินเนื้อไม้เพื่อสร้างโพรง
พบหยดของยางสนบนเปลือกไม้ เมื่อระเหยกลายเป็นไป หยดเหล่านี้จพแขง็ ตัวกลายเป็นสีขาว ต้น
สนมีอาการใบเหลือง เกิดอาการยอดแหง้ ตาย ที่ส่วนโคนตน้ จะพบรูเจาะเปน็ วงกลมทีเ่ กิดจากการท่ี
ตัวเต็มวัยเจาะออกมา เพศเมียวางไข่มีสีขาวนวล บวมเต่ง ทรงรี ยาว 0.7-0.75 มิลลิเมตร
กว้าง 0.45-0.48 มิลลิเมตร วางไข่ฟองเดี่ยวหรือมากถึง 8 ฟองในเปลือกไม้ จำนวนของการวางไข่
ขึ้นอยู่กับเส้นผ่านศูนย์กลางของกิ่งที่เลือก ตัวอ่อนมีความยาว 8-10 มิลลิเมตร หัวยืดหดได้ มีสี
น้ำตาลอมส้ม ลำตัวมคี วามกวา้ งมากทสี่ ุดทีส่ ่วนกลางลำตัว ลำตวั มสี ีขาว โค้งมน ไม่มีขา ระยะดักแด้
มีความยาว 4.5-7 มิลลิเมตร สขี าว อาศยั อย่ใู นโพรงไม้ในสว่ นของกระพี้ รังไหมปกคลุมด้วยเส้นใยสี
ขาวและเศษไม้ ตัวเต็มวัย มีความยาว 5-11 มิลลิเมตร ลำตัวมีสีน้ำตาลแดงถึงน้ำตาลเข้ม
antemedian ตามขวางสเี หลอื ง postmedian สีขาวหรอื สเี ทาอมขาว

AB

ภาพที่ 3 A: ลักษณะของดักแด้ที่ฝงั ตวั ในเนือ้ ไมส้ น B: ลักษณะตัวเตม็ วยั

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี 6

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

4. Planococcus lilacinus Cockerell
ชือ่ วิทยาศาสตรข์ องจีน 南洋臀纹粉蚧
ช่ือสามญั coffee mealybug
พืชอาศัย ไม้ผล

มักพบอยู่รวมกนั เปน็ กลุ่มตามขว้ั ผล ผล เพ่แื ดดู กนิ นำ้ เลย้ี ง และอาจพบมดอาศัยอยู่ร่วม
ด้วย หากมีการระบาดรุนแรงจะพบราดำ ตัวเต็มวัยเพศเมียรูปร่างกลม ลำตัวยาว 2.8-3 มิลลิเมตร
กว้าง 2.2-2.5 มลิ ลเิ มตร หนวดมี 8 ปล้อง ผนงั ลำตัวสีน้ำตาลหรือสนั ำ้ ตาลเข้ม ลำตัวปกคลุมด้วยไข
แป้งสีขาว มีแถบกึ่งกลางลำตัว ความกว้างของแถบเท่ากับความยาวของเส้นแป้งด้านท้ายลำตัว
ด้านข้างรอบลำตัวมีเส้นแป้งจำนวน 36 เส้น หรือ 18 คู่ มีความยาวประมาณ 1/10 ของลำตัว
เส้นแป้งแต่ละเส้นค่อนข้างหนา เส้นแป้งส่วนหัวสั้นกว่าด้านทา้ ยลำตัวเล็กน้อย เพศเมียวางไขใ่ นถงุ
สีขาว 55-152 ฟอง ใช้เวลา 1 วัน ก็จะฟักออกมาเป็นตวั อ่อน ระยะตัวอ่อนมี 3 วัย ใช้เวลา 20-25
วัน

ภาพที่ 4 ลักษณะของ Planococcus lilacinus ตัวเตม็ วยั

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 7

ด่านตรวจพืชเชยี งแสน

5. Planococcus minor (Maskell)
ชอื่ วิทยาศาสตรข์ องจีน 南洋臀纹粉蚧
ชื่อสามัญ passionvine mealybug
พืชอาศัย ไมผ้ ล

มักพบอยู่รวมกันตามขั้วผล เพื่อดูดกินน้ำเลี้ยงบริเวณขั้วผล และผล หากมีการระบาด
รุนแรงจะพบราดำรว่ มด้วยตัวเตม็ วัยเพศเมยี รูปร่างกลมรี ลำตัวยาว 3-3.2 มลิ ลเิ มตร กว้าง 2.1-2.3
มลิ ลิเมตร หนวดมี 8 ปล้อง ผนังลำตวั สนี ำ้ ตาลอ่อนหรือสีสม้ ปกคลมุ ดว้ ยไขแป้งสีขาว มีแถบแคบที่
กึ่งกลางลำตัว ความกว้างของแถบสัน้ กว่าความยาวของเส้นแป้งดา้ นท้ายลำตัว ด้านข้างรอบลำตวั มี
เส้นแป้งจำนวน 36 เส้น หรือ 18 คู่ ความยาวประมาณ 1/10 ของความยาวลำตัว เส้นแป้งส่วนหวั
สั้นกว่าเส้นแป้งด้านท้ายลำตัวเล็กน้อย ขายาวเรียว ที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส จะมีระยะไข่ 5-6
วัน ตัวออ่ นมี 3 วยั ระยะตวั ออ่ น 20-23 วัน วงจรชวี ติ จากไขถ่ งึ ตัวเต็มวัยใชเ้ วลา 32-33 วัน

ภาพที่ 5 ลกั ษณะของ Planococcus minor ตัวเตม็ วยั

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแหง่ สาธารณรัฐประชาชนจีน 8

ดา่ นตรวจพืชเชยี งแสน

6. Platypus spp. (non-Chinese)
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ของจีน 长小蠹（属）（非中国种）
ชื่อสามัญ ambrosia beetles
พืชอาศยั พืชในวงศ์ Fagaceae, Aquifoliaceae, Lauraceae, Rosaceae และ Cupressaceae

อาการภายนอกท่ีพบคอื เศษไม้สขี าวจำนวนมากบริเวณใกลก้ ับโคนต้นไม้ ใบร่วง เน้ือไม้
ที่อยู่ติดกับโพรงของด้วงเปลี่ยนสีเป็นสีน้ำตาล และสามารถพบเส้นใยของเชื้อราร่วมด้วย
ดว้ งตวั เต็มวัยเปน็ พาหะนำเช้อื รา Ambrosia ทีต่ ิดมากับสว่ น mycangia ของแมลง เพศเมยี วางไข่ท่ี
มีลักษณะเป็นทรงกระบอกยาว ตัวอ่อนมีความยาวตั้งแต่ 2-6 มิลลิเมตร เมื่อโตเต็มที่ลำตัวมีสีขาว
ครีม ไม่มีขา ส่วนหัวมีสีเหลืองอำพนั ถึงน้ำตาลออ่ น ส่วนท้องเว้าเล็กน้อย ระยะดักแดม้ ีสีขาวครีม มี
ปีกและอวยั วะบางส่วนที่พัฒนาแล้ว ตัวเต็มวัย มีสีน้ำตาลแดงถึงน้ำตาลเข้ม ลำตัวเป็นทรงกระบอก
ยาวเฉลี่ย 5 มลิ ลเิ มตร ส่วนปลายปกี มหี นามยนื่ ออกมา สว่ นของขาหนา้ (prothoracic) มีขนาดใหญ่
ใชส้ ำหรับการขุด

ภาพท่ี 6 ลักษณะของ Platypus spp. ตวั เต็มวยั

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 9

ดา่ นตรวจพชื เชยี งแสน

7. Popillia japonica Newman
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ของจีน 日本金龟子
ชื่อสามญั Japanese beetle
พชื อาศัย Acer (เมเปิล), Betula (เบริ ์ช), Fagus (บีช), Larix decidua (ลารช์ ), Malus (แอปเปิล),
Populus (หยาง), Prunus (stone fruit), Quercus (โอ๊ค), Tilia (ลินเดน) and Ulmus (เอล์ม),
Althaea rosea (ฮอลลีฮอค), โรโดเดรนดรอน, Rosa (กุหลาบ), Rubus idaeus (ราสพ์เบอร์รี),
Vaccinium (บลูเบอร์รี), Viburnum และ Vitis (องุ่น), Asparagus officinalis (หน่อไม้ฝรั่ง),
Fragaria (สตรอวเ์ บอร์รี), Trifolium (โคลเวอร์) และ Zea mays (ข้าวโพด)

ด้วงกัดกินใบจากผิวใบด้านบน กัดกินเนื้อใบระหวา่ งเสน้ ใบ คงเหลือไว้แตเ่ ส้นใบ ใบไม้ท่ี
ถูกกัดกินจะเปลี่ยนเป็นสนี ้ำตาลและร่วงหลน่ ตวั เตม็ วยั มกั อยรู่ วมกันเป็นฝูง มกั เร่ิมกินท่ีส่วนยอดลง
ไป สำหรับพืชท่ีมใี บหนาและเหนยี ว เชน่ องนุ่ (Vitis labrusca) ด้วงจะกดั กินถึงช้ันมีโซฟิลล์และไม่
ทะลุไปถึงด้านหลังใบ ไข่ที่เพิ่งถูกวางไข่มีขนาดและรูปร่างไม่เท่ากัน อาจเป็นทรงกลม รูปไข่ หรือ
เกือบเป็นทรงกระบอก มีความยาวประมาณ 1.5 มิลลิเมตร มีสีแบบโปร่งแสงไปจนถึงสีขาวครีม
พื้นท่ที ่วี างไข่จะถูกทำเคร่ืองหมายเปน็ รปู 6 เหลี่ยม ตัวอ่อนมรี ปู รา่ งเป็นตัวซี (C-shaped) มีหัวและ
ขา ลำตัวที่อ่อนนุ่นจะโค้งลงด้านล่างเพื่อให้พื้นผิวด้านหลังเกิดส่วนโค้ง ระยะดักแด้มีความยาว
14 มิลลิเมตร กว้าง 7 มิลลิเมตร มีลักษณะคล้ายกับตัวเต็มวัย มีปีก ขา และหนวดที่ยังใช้ไม่ได้
จากนั้นสีลำตัวจะค่อยๆเปลี่ยนสีจากสีครีมเป็นสีน้ำตาลและเป็นสีเขียวเหลือบแสงเมื่อโตเต็มวัย
ตัวเต็มวัยมีรูปร่างรูปไข่ ยาว 8-11 มิลลิเมตร กว้าง 5-7 มิลลิเมตร เพศเมียมีขนาดใหญ่กว่าเพศผู้
เล็กน้อย หัวและลำตัวมีสีเขียวเขม้ มีขาสีเขียวเหลือบทองแดง ปีกสีน้ำตาลทองแดงซ่ึงอยู่ไม่ถึงส่วน
ปลายของสว่ นทอ้ ง มเี สน้ ขนสขี าวด้านข้าง 5 แถว ที่ด้านขา้ งสว่ นท้อง

AB

ภาพท่ี 7 A: ลกั ษณะการเขา้ ทำลายเปน็ กลุ่มของด้วง B: ลักษณะของ Popillia japonica ตัวเตม็ วัย

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี 10

ดา่ นตรวจพืชเชยี งแสน

8. Prays citri Milliere
ชื่อวิทยาศาสตร์ของจนี 桔花巢蛾
ช่ือสามญั citrus flower moth, citrus blossom moth, lemon borer moth,
sitrusblommot
พชื อาศัย พืชตระกูลส้ม เช่น มะนาว เลมอน สม้ แมนดารนิ เป็นต้น

เปน็ แมลงศัตรูพชื ที่สทพี่ บในส้มแถบภมู ิภาคเมดเิ ตอรเ์ รเนียน สง่ ผลใหส้ ญู เสียทางผลผลิต
ได้ถึง 90 เปอร์เซ็นต์ ในสเปน และ 15-70 เปอร์เซ็นต์ ในโปรตุเกส ตัวอ่อนเข้าทำลายดอกและผล
อ่อน โดยการเจาะเข้าไปในดอกและผลอ่อนขนาดเล็ก ปรากฏเป็นแผลเนื้อเยื่อตายสีน้ำตาล ผีเส้ือ
เพศเมียวางไข่บนดอกตูม มีลักษณะรปู ไข่ สีขาว ขนาดประมาณ 0.2 มิลลิเมตร ระยะตัวออ่ น 7-12
วัน วัยสุดทา้ ยมคี วามยาว 4.2-5.5 มิลลเิ มตร มีสเี ทาอ่อน หรือสีเขยี วอมน้ำตาล เจาะเขา้ ทำลายดอก
และผลอ่อน ระยะดักแด้ 3-10 วัน มีสีเขียวอ่อนถึงนำ้ ตาลเขม้ ตัวเต็มวยั 2-18 วัน มีขนาด 3.6-4.5
มลิ ลเิ มตร ลำตัวมขี นาดเรียวเล็ก ปีกมสี นี ้ำตาลอมเทาและมีจุดประปราย ปกี หลังแคบ สเี ทาอ่อน ไม่
มีจุด ปลายปีกทงั้ 2 คู่ มีลักษณะเป็นฝอย

AB

ภาพท่ี 8 A: ลักษณะการเขา้ ทำลายของตัวออ่ น B: ลักษณะของตัวเตม็ วัย

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 11

ดา่ นตรวจพชื เชยี งแสน

9. Promecotheca cumingi Baly
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ของจีน 椰子缢胸叶甲
ชื่อสามัญ coconut leafminer
พืชอาศยั มะพรา้ ว

พบการแพร่ระบาดในปี ค.ศ.1970 ในประเทศศรีลังกา ทำให้ต้นมะพร้าวได้รับความ
เสียหายเป็นวงกว้าง จัดเป็นหนึ่งในศัตรูพืชที่สำคัญของโลก ด้วงมีสีน้ำตาลแดง ลำตัวยาว 7-8
มิลลเิ มตร ความเสียหายทเ่ี กดิ กบั ตน้ มะพรา้ วมี 2 แบบคือ ตัวออ่ นกดั กินเน้อื เยอ่ื ของใบอ่อน ในขณะ
ท่ตี วั เตม็ วัยจะกดั กินโดยทำเป็นร่องแคบตามยาวทใ่ี บอ่อนด้านลา่ ง เส้นริ้วกวา้ งประมาณ 1 มิลลิเมตร
และยาวไม่เกิน 5 เซนติเมตร ใบที่ถูกทำลายจะเหี่ยวเฉา ฉีกและหักตามลม ใบเปลี่ยนเป็นสีเทา
อมนำ้ ตาล ผลผลิตลดลงอยา่ งมาก

ภาพที่ 9 ลักษณะของ Promecotheca cumingi ตัวเต็มวัย

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี 12

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

10. Prostephanus truncatus (Horn)

ชื่อวิทยาศาสตร์ของจีน 大谷蠹

ช่อื สามญั larger grain borer

พชื อาศัย ขา้ วโพด มันสำปะหลัง นอกจากนย้ี ังเป็นแมลงศัตรใู นโรงเก็บอกี ดว้ ย

ดว้ งตัวเตม็ วยั เจาะเมล็ดขา้ วโพดหรือผลติ ภัณฑ์ประเภทแป้งอ่นื ๆ เชน่ มันสำปะหลังแห้ง

ทำให้เป็นผงแป้ง มักพบตัวออ่ นและดักแด้อาศัยอยูภ่ ายในโพรงท่ี ตัวเต็มวัยเจาะออกมา เพศเมียจะ

สร้างโพรงขนาดเล็ก วางไข่เป็นชุดๆ ละ 20 ฟอง รูปร่างรี ผิวเรียบ มีสีขาวถึงเหลือง ปิดทับด้ว ยผง

ข้าวโพด ตัวอ่อนจะฟกั ออกมาหลังจากผา่ นไปประมาณ 3 วัน มีสีขาว มีขนปกคลมุ บางๆ มีลำตัวรปู

ตัวซี (C-shaped) ขาสั้นและมีหัวขนาดเล็ก ตวั อ่อนวัยสุดทา้ ยจะสร้างสารคดั หลั่งผสมกบั ผงแป้งเพื่อ

เขา้ สู่ระยะดักแด้ ใชเ้ วลาประมาณ 27 วัน จึงจะเป็นตวั เต็มวยั มคี วามยาว 3-4.5 มิลลเิ มตร สีน้ำตาล

เข้ม ลำตัวมีลักษณะเป็นทรงกระบอกแบน ปลายปีกตัดเป็นเส้นตรง ลำตัวมีรูพรุนขนาดเล็ก และมี

tubercles ขนาดเลก็ จำนวนมาก หัวโคง้ อยูใ่ ตส้ ่วนอก หนวดมี 10 ปลอ้ ง ประกอบด้วย 7

ปล้องที่เปน็ กา้ นหนวด และ 3 ปล้องมลี ักษณะเปน็ กระบอง เพศเมยี มีอายุเฉลี่ย 61 วัน มากกว่าเพศ

ผทู้ ่มี ีอายเุ ฉล่ยี 45 วนั

ภาพที่ 10 ลักษณะของ Prostephanus truncatus ตวั เต็มวัย

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 13

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน

11. Ptinus tectus Boieldieu
ชอื่ วทิ ยาศาสตรข์ องจีน 澳洲蛛甲
ชอื่ สามญั Australian Spider Beetle
พืชอาศัย –

ด้วงเพศเมยี วางไข่ 100-200 ฟอง ในชว่ งตน้ ฤดูรอ้ น ไข่จะฟักภายใน 3-16 วัน ตวั อ่อนมี
สีครีม โค้ง มีขนที่ค่อนขา้ งละเอียดปกคลุม เคลื่อนที่ไม่ค่อยได้ ใช้เวลาอย่างน้อย 6 สัปดาห์ จากน้นั
จะเข้าสู่ระยะดกั แด้ ใชเ้ วลา 20-30 วัน จึงจะเป็นตัวเตม็ วัย และมชี วี ติ อยู่ไดน้ านถงึ 12 เดือน ด้วงมี
ความยาว 2.5-4 มิลลิเมตร มีสีน้ำตาลเข้ม ปากแบบกัด มีหนวดยาว 11 ปล้อง ลำตัวมีลักษณะ
คอ่ นขา้ งกลมจงึ ทำให้ดเู หมือนแมงมุม มขี ายาว 6 ขา มี tarsi 5 ปลอ้ ง

ภาพที่ 11 ลักษณะของ Ptinus tectus ตัวเต็มวยั

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 14

ด่านตรวจพืชเชยี งแสน

12. Quadrastichus erythrinae Kim
ชือ่ วทิ ยาศาสตรข์ องจนี 刺桐姬小蜂
ชื่อสามัญ Erythrina gall wasp
พชื อาศัย ทองหลาง ทองหลางปา่ ทองหลางลาย

เป็นแมลงรุกรานที่ทำให้เกิดอาการปุ่มปม (gall) บนใบและยอดอ่อนของต้นทองหลาง
มวี งจรชีวติ ตั้งแต่ไข่ไปจนถงึ ตัวเต็มวัยประมาณ 20 วัน เพศเมยี 1 ตวั สามารถวางไขไ่ ดถ้ งึ 320 ฟอง
ชอบวางไขใ่ นใบอ่อนและลำต้นอ่อน เพศเมยี มีความยาว 1.45-1.6 มิลลเิ มตร สีน้ำตาลเข้ม มีแถบสี
เหลอื ง หวั สีเหลอื ง หนวดมสี นี ำ้ ตาลอ่อน ส่วนก่งึ กลางอก ลงไปจนถึงสว่ นท้องมีสีนำ้ ตาลถึงน้ำตาล
อ่อน เพศผู้ มีขนาดเล็กกว่าเพศเมีย มีขนาด 1-1.15 มิลลิเมตร สีขาวอ่อนถึงเหลืองอ่อนเม่ือ
เปรยี บเทียบกับเพศเมีย หัวและหนวดมีสอี อ่ น ส่วนอกมสี ีนำ้ ตาลเขม้ ส่วนกึ่งกลางอกถึงส่วนท้องมีสี
เหลอื งถงึ ขาว ขาสีขาวอ่อนถงึ เหลอื งอ่อน

AB

ภาพที่ 12 A: ลกั ษณะอาการปมุ่ ปมบนใบทองหลาง B: ลักษณะของตัวเต็มวัยเพศผู้ (ซ้าย) และเพศ
เมยี (ขวา)

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแหง่ สาธารณรัฐประชาชนจีน 15

ดา่ นตรวจพชื เชยี งแสน

13. Reticulitermes lucifugus (Rossi)
ชื่อวทิ ยาศาสตรข์ องจนี 欧洲散白蚁
ช่อื สามญั common European termite
พชื อาศัย ไม้ และผลิตภัณฑจ์ ากไม้
ปลวกเข้าทำลายโครงสรา้ งที่เป็นไม้ เช่น คานไม้ พ้นื ไมป้ าร์เก้ หอ้ งใต้หลังคา ผลติ ภัณฑจ์ ากไม้ และ
กระดาษ ปลวกอาศัยอยู่ในโพรงใตพ้ ืน้ ดนิ กนิ วัสดุท่ีมเี ซลลูโลสเป็นส่วนประกอบ โดยสรา้ งทางเดินท่ี
เปน็ ดินซ่งึ สร้างดว้ ยสารที่มีลกั ษณะเปน็ ซเี มนตพ์ ิเศษ ภายในรงั ปลวกมตี ัวเตม็ วยั ประมาณ 1 ลา้ นตัว
ปลวกวรรณะสืบพนั ธุ์มปี กี ยาว 10-12 มลิ ลิเมตร ลำตัวยาว 6 มลิ ลิเมตร ปลวกวรรณะทหารมคี วาม
ยาว 4-5 มลิ ลเิ มตร ลำตัวมีสเี หลอื งถึงสีอมเทาออ่ น

ภาพท่ี 13 ลักษณะของปลวก Reticulitermes lucifugus วรรณะทหาร

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี 16

ดา่ นตรวจพชื เชียงแสน

14. Rhabdoscelus lineaticollis (Heller)
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ของจีน 褐纹甘蔗象
ชือ่ สามัญ Asiatic palm weevil
พชื อาศยั ปาลม์ ออ้ ย

แมลงศตั รูพชื ท่มี ีถิน่ กำเนิดในฟิลิปปนิ ส์ กอ่ ใหเ้ กิดความเสยี หายรา้ ยแรงตอ่ ปาลม์ และออ้ ย
ในหลายประเทศและหลายเขต เชน่ ไตห้ วนั ในปี ค.ศ.1997 และมณฑลกวางต้งุ ในปี ค.ศ. 2002

ภาพที่ 14 ลักษณะของ Rhabdoscelus lineaticollis ตัวเตม็ วัย

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคุมแหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 17

ดา่ นตรวจพืชเชยี งแสน

15. Rhabdoscelus obscurus (Boisduval)
ชอ่ื วิทยาศาสตรข์ องจนี 几内亚甘蔗象
ชื่อสามัญ sugarcane weevil borer
พชื อาศัย ออ้ ย

ด้วงอาศัยอยู่ในตอซังอ้อยหลังการเก็บเกี่ยว มักเข้าทำลายอ้อยในช่วง 4 เดือนหลังปลูก
โดยเจาะเข้าไปภายในลำต้นอ้อย ทำให้เนื้อเยื่อบริเวณโดยรอบมีสีแดง พบรูเจาะที่ลำต้นมี
เส้นผ่านศูนย์กลาง 4-6 มิลลิเมตร เพศเมียวางไข่บนปลอ้ งอ้อย รอยแตกของก้าน และบาดแผลของ
ต้นอ้อย เพศเมีย 1 ตัว สามารถวางไข่ได้ถึง 120-150 ฟอง ไข่ มีลักษณะยาว 1-2 มิลลิเมตร สีขาว
นวล โคง้ เลก็ น้อย ในช่วงแรกมีลกั ษณะโปรง่ แสง และจะเปลยี่ นเปน็ สขี าวขุ่นเม่อื มอี ายมุ ากขึน้ ระยะ
ตัวอ่อน ตัวอ่อนที่โตเต็มท่ีจะมคี วามยาวประมาณ 15 มิลลิเมตร รูปร่างรี มีหัวสีน้ำตาล ลำตัวสีขาว
เกือบโปร่งใส มีขนละเอียดปกคลุมลำตัว ไม่มีขา ส่วนท้องส่วนสุดท้ายมีขนยาวเพื่อช่วยในการ
เคลื่อนที่ภายในลำต้นอ้อย เมื่อเข้าสู่ระยะดักแด้ จะสร้างรังไหมขนาดใหญ่ที่ทำขึ้นจากเส้นใยอ้อย
ตวั เต็มวยั มีขนาดตั้งแต่ 12-14 มลิ ลเิ มตร หัวมสี เี ขม้ ลำตวั มีสีแดงถึงนำ้ ตาลแดง มีแถบสีดำทส่ี ่วนอก

ภาพที่ 15 ลักษณะของ Rhabdoscelus obscurus ตัวเตม็ วยั

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคมุ แห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน 18

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

16. Rhagoletis spp. (non-Chinese)
ชือ่ วทิ ยาศาสตรข์ องจีน 绕实蝇（非中国种）
ช่อื สามัญ Rhagoletis pomonella (apple maggot)
พืชอาศัย เชอรร์ ี พลมั หงฟู่ มะกอกปา่ แอปเปิล ฮอว์ธอรน์ แครนเบอร์รี

เพศเมียวางไข่ใต้ผิวผล ตัวอ่อนจะฟักออกจากไข่ในอีก 3-7 วันต่อมา และกัดกินเนื้อ
ภายในผล จากการถูกรบกวนจะทำให้ผลร่วงหล่น ตัวอ่อนชอนไชในเนื้อผลไม้เป็นโพรงสีน้ำตาล
ผลไม้ที่ถูกเข้าทำลายจะมีลักษณะผิดรูป พบรูขนาดเล็กบนผิวผลที่เกิดจากการเจาะวางไข่ของเพศ
เมีย บรเิ วณเน้ือเยอ่ื โดยรอบมสี ีเปลย่ี นไป ตวั ออ่ นจะยังคงอยภู่ ายในผลจนเจรญิ เติบโตเต็มท่ี และเข้า
สู่ระยะดักแด้ในดนิ เม่อื แมลงวนั โตเตม็ ที่และพรอ้ มผสมพันธ์จุ ะมกี ารตอบสนองต่อส่ิงเรา้ เช่น รปู รา่ ง
และกล่นิ ของผลไม้ หลงั จากนั้นเพศเมียจะวางไข่ทม่ี ลี ักษณะเปน็ วงรี กงึ่ โปรง่ แสง มีสีขาวครีม บรเิ วณ
ปลายทั้งสองข้างมีสีเหลืองเล็กน้อย มีความยาวประมาณ 0.9 มิลลิเมตร กว้าง 0.23 มิลลิเมตร ตัว
ออ่ นสีครมี ไมม่ ีขา ลำตวั มี 11 ปลอ้ ง เมื่อโตเตม็ ทม่ี คี วามยาว 6.5-8 มิลลิเมตร กว้าง 1.5-2 มลิ ลเิ มตร
ดักแด้รูปไข่ สีน้ำตาลอมเหลือง มีความยาวประมาณ 5 มิลลิเมตร กว้าง 2.3 มิลลิเมตร ตัวเต็มวัย มี
ความยาวประมาณ 2-4 มลิ ลเิ มตร มขี นาดเล็กกว่าแมลงวนั บา้ นเล็กนอ้ ย สังเกตไดง้ ่ายจากแถบสีดำท่ี
ไม่สม่ำเสมอหรือมีลักษณะซิกแซก 4 แถบบนปีก โดยมีแถบส่วนปลายสามแถบเป็นรูปตัว F (F-
shaped) ลำตัวโดยทั่วไปมีสีดำ หัวและขาสีเหลือง ตาสีเขียว เพศผู้มีแถบสีขาว 3 แถบที่หน้าท้อง
เพศเมยี มีแถบสขี าว 4 แถบ และมขี นาดใหญก่ ว่า

ภาพที่ 16 ลกั ษณะของแมลงวนั Rhagoletis pomonella ตัวเต็มวยั

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 19

ดา่ นตรวจพชื เชียงแสน

17. Rhynchites aequatus (L.)
ชอ่ื วิทยาศาสตร์ของจนี 苹虎象
ชอ่ื สามญั Rhynchites weevil, apple and thorn fruit weevil, apple fruit rhynchites
พชื อาศัย แอปเปิล

แมลงศัตรูพืชที่มีความสำคัญเพิ่มขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ผลแอปเปิลที่ถูกทำลายจะมี
ลกั ษณะบดิ เบีย้ วและมีรอยถูกเจาะทวั่ ผล ตวั เต็มวัยมีสีน้ำตาลแดง มงี วงคล้ายจมกู ยาว ดว้ งตวั เตม็ วยั
จะเจาะรูทรงกระบอกขนาดเล็กลงในผลที่กำลงั มีการพฒั นา ด้วงเพยี งตวั เดยี วสามารถสรา้ งรไู ดห้ ลาย
รูในผลเดียวหรือในกลุ่มของผลที่อยู่ติดกัน เพศเมียวางไข่ที่ส่วนปลายของรูเจาะ ไข่จะใช้เวลาฟัก
ประมาณ 1 สัปดาห์ ตัวอ่อนจะเจริญและกัดกินเนื้อภายในผลประมาณ 3 สัปดาห์ รอเวลาให้ผลไม้
รว่ งหล่นจากตน้ ลงส่พู น้ื ดนิ เพื่อเขา้ สูร่ ะยะดกั แด้ในดิน โดยด้วงจะมวี งจรชวี ติ 1 รุน่ ตอ่ ปี

AB

ภาพที่ 17 A: ลกั ษณะของผลแอปเปลิ ทถ่ี กู ทำลาย B: ลกั ษณะของตวั เตม็ วัย

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคุมแหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 20

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

18. Rhynchites bacchus L.
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ของจนี 欧洲苹虎象
ชอื่ สามญั Peach Weevil
พืชอาศัย พลัม แอปเปลิ แอปริคอต เชอร์รี พชี สาลี่

ผลไม้ที่ถูกด้วงชนิดนี้เข้าทำลายมักจะติดเชื้อ moniliosis (Sclerotinia fructigena)
ทำให้ผลผลิตเกิดความเสียหาย ด้วงมักแพร่ระบาดในช่วงเดือนมีนาคมถึงเมษายน หลังจากวางไข่
เพศเมียจะทำการกัดขั้วผล ทำให้ผลร่วงหล่นและเน่าเสีย ไข่มีสีขาวขุ่นหรือเหลือง ใช้เวลา 5-9 วนั
ในการฟักออกมาเป็นตัวอ่อน มีความยาวประมาณ 9 มิลลิเมตร ใช้เวลาในการพัฒนาในช่วง 20-55
วัน ระยะตัวอ่อนจะกัดกินผลไม้ที่เน่าเสีย บางครั้งกัดกินเมล็ด จากนั้นตัวอ่อนจะลงสู่ดินและสร้าง
โพรงเพื่อเขา้ สู่ระยะดักแด้ทีร่ ะดบั ความลึก 2-3 เซนติเมตร ดักแด้มสี ขี าวหรือเหลือง ใช้เวลา 10-13
วัน จึงเปน็ ตวั เต็มวยั ในชว่ งแรกจะกดั กินตาและใบออ่ นในฤดใู บไม้ร่วง ตวั เตม็ วัยมคี วามยาว 4.5-6.5
มิลลิเมตร มีสีม่วงสดใสเเปน็ ประกายเหลือบแสง ลำตัวด้านบนมีขนยาวปกคลุมสีดำและด้านล่างมสี ี
น้ำตาลออ่ น สว่ นอกทรงกระบอก ดวงตารปู รีถงึ รปู ไข่ นนู ออกมาจากสว่ นหวั

ภาพที่ 18 ลกั ษณะของดว้ ง Rhynchites bacchus ตวั เต็มวัย

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรัฐประชาชนจนี 21

ดา่ นตรวจพชื เชยี งแสน

19. Rhynchites cupreus L.
ชือ่ วิทยาศาสตร์ของจนี 李虎象
ชื่อสามัญ Lilac plum borer, plum borer
พืชอาศัย Rosaceae, Amygdaloideae เชน่ ฮอว์ธอรน์ แอปเปิล เชอร์รี เป็นต้น

เพศเมียวางไข่ 70-120 ฟอง ไข่แตล่ ะฟองจะสะสมอย่ใู นผลออ่ นหรือปลายยอด หลงั จาก
วางไขแ่ ลว้ จะกดั กา้ นผลหรือยอดท่ีอยหู่ า่ งจากไขบ่ างสว่ น ทำให้ผลรว่ งหลน่ ตัวอ่อนจะพัฒนาในผลที่
เนา่ เป่ือย และเข้าสู่ระยะดกั แดใ้ นดนิ ดว้ งที่โตเต็มวัยจะกินใบอ่อนในชว่ งฤดูใบไมผ้ ลิและฤดใู บไม้รว่ ง

ภาพท่ี 19 ลักษณะของ Rhynchites cupreus ตัวเตม็ วัย

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 22

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน

20. Rhynchites heros Roelofs
ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ของจีน 日本苹虎象

ชอื่ สามัญ Peach curculio, Japanese pear weevil
พืชอาศัย แอปเปลิ สาลี่ พีช พลัม โลควอท

ด้วงมวี งจรชวี ิต 1 ครง้ั ตอ่ ปี ตวั เตม็ วัยแพร่ระบาดในฤดูใบไม้ผลทิ ี่อณุ หภมู ิสูงกว่า 10
องศาเซลเซยี ส ในชว่ งเดือนเมษายนถึงพฤษภาคม เพศเมยี เจาะผลเพอื่ วางไข่ 1 ฟอง บางคร้ังอาจพบ
2-3 ฟอง ในผลออ่ น จากน้ันจะปิดรูเจาะ และกัดข้ัวผล ทำใหผ้ ลร่วงหลน่ จากต้น ไขใ่ ช้เวลา 5.8 วัน
ในการฟกั ออกมาเปน็ ตวั ออ่ น ใชเ้ วลาในการเปน็ ตัวอ่อน 3 สปั ดาห์ จากนัน้ จะลงสู่ดินเพื่อเข้าสู่ระยะ
ดกั แด้ ใช้เวลา 3-4 สปั ดาห์ในการพฒั นาเป็นตัวเต็มวยั ซึ่งมีความยาวประมาณ 10 มิลลเิ มตร

ภาพท่ี 20 ลักษณะของ Rhynchites heros ตัวเตม็ วัย

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี 23

ด่านตรวจพืชเชยี งแสน

21. Rhynchophorus ferrugineus (Olivier)
ชอ่ื วิทยาศาสตร์ของจีน 红棕象甲

ชื่อสามญั red palm weevil, coconut weevil, Asiatic palm weevil, red stripe weevil
ด้วงงวงมะพร้าว
พืชอาศัย พืชวงศป์ าล์ม เช่น หมาก ตา๋ ว ตาล หวาย เต่าร้าง มะพร้าว ลาน ลานพรุ ปาลม์ ขวด
อินทผลมั อนิ ทผลัมบลู ค้อดอย ปาล์มใบพดั เป็นต้น

ด้วงส่งผลต่อการเจริญเติบโต มักพบการระบาดในระยะรุนแรง เข้าทำลายใบ ยอด พบรู
ที่บริเวณโคนต้นหรือลำต้นและมีเศษเส้นใยจากลำต้นติดอยู่ ส่งผลให้ต้นไม้ตายในที่สุด เพศเมีย
ท่โี ตเตม็ วัยจะวางไข่ 200-300 ฟองในรูหรอื โพรงบนต้นไม้ ไขจ่ ะใชเ้ วลาฟัก 2-5 วัน และเจาะเข้าไป
ภายในต้น กัดกินเนื้อเยื่ออ่อนที่อยู่ภายใน ทำให้เหลือเศษซากเส้นใยของต้น ระยะดักแด้มีอายุ
38-78 วัน (เฉลย่ี 55 วัน) เพ่ือเป็นตัวเต็มวัย และมีวงจรชวี ติ ประมาณ 4 เดือน ไข่ มีสขี าวครมี รูปไข่
ผิวเรียบเป็นมันวาว ขนาดเฉลี่ย 2.62-1.12 มิลลเิ มตร ตัวอ่อน มีความยาว 35 มิลลเิ มตร หวั สีน้ำตาล
ลำตัวสขี าว มที ง้ั หมด 13 ปลอ้ ง มีปากทพี่ ัฒนามาเป็นอย่างดี ตัวออ่ นทโี่ ตเต็มท่มี ีความยาว 50
มิลลิเมตร กว้าง 20 มิลลิเมตร ระยะดักแด้ มีขนาด 50-95×25-40 มิลลิเมตร มีสีครีม จากนั้นจะ
เปล่ยี นเป็นสีน้ำตาล มีผวิ มนั เงา ตัวเตม็ วัย มสี นี ้ำตาลแดง มขี นาดประมาณ 35×10 มิลลิเมตร มีงวง
คล้ายจมูกยาว มีจุดดำที่ด้านบนของส่วนอก หัวและอกมีความยาว 1 ใน 3 ของความยาวทั้งหมด
เพศผ้สู ว่ นครงึ่ ของจมูกจะมขี นสน้ั สนี ้ำตาลเป็นหยอ่ ม ในเพศเมียจะไม่มขี น และจมกู ยาวกวา่ เพศชาย

ภาพที่ 21 ลกั ษณะของด้วงงวงมะพรา้ วตวั เตม็ วัย

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แห่งสาธารณรฐั ประชาชนจนี 24

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

22. Rhynchophorus palmarum (L.)
ชอ่ื วทิ ยาศาสตรข์ องจีน 棕榈象甲

ชื่อสามัญ South American palm weevil
พืชอาศัย พืชวงศ์ปาล์ม ไดแ้ ก่ มะพรา้ ว นอกจากนยี้ งั กินผลไมส้ กุ อ่นื ๆ เช่น อะโวคาโด กลว้ ย พชื
ตระกูลสม้ มะละกอ เปน็ ต้น

อาการภายนอกของพืชวงศ์ปาลม์ ท่ถี กู ทำลายจะพบอาการใบเหลือง ใบอ่อนท่ีเกิดใหม่ถูก
กัดกิน ช่อดอก ใบเริ่มแห้ง ใบร่วง ภายในลำตน้ ถูกเจาะเป็นโพรง เมื่อเจะลำต้นดจู ะเห็นตัวอ่อนและ
ดักแด้อาศัยอยู่ภายใน เนื้อเยื่อพืชทีถ่ กู ทำลายจะมีกลิ่นเหม็น มักพบการระบาดร่วมกับไส้เดือนฝอย
Rhadinaphelenchus cocophilus เมื่อตัดตามขวางของลำต้นจะพบวงแหวนสีแดง บริเวณ
โดยรอบมีสีนำ้ ตาลแดง กว้าง 3-6 เซนตเิ มตร กวา้ ง 3-4 เซนตเิ มตร เพศเมยี วางไข่ภายในเน้อื เยื่อพืช
อ่อนใกล้กับยอด ไข่จะได้รับการปกป้องจากสารเหนียวสนี ้ำตาล ไข่มีขนาด 2.5×1 มิลลิเมตร สีขาว
ปลายมน ตัวอ่อน ไม่มีขา มีความยาว 3-4 มิลลิเมตร มีส่วนของปาก sclerotized และขากรรไกร
ลา่ งที่แข็งแรง ลำตัวโค้งเล็กน้อย มสี ีขาวครีม ตัวอ่อนที่อยู่ในระยะเตรียมตัวกอ่ นเขา้ สดู่ ักแดจ้ ะมสี เี ขม้
ข้นึ และไปอยสู่ ว่ นปลายของอโุ มงค์ในลำตน้ ช่อดอก หรือก้านใบ ระยะดักแด้ มสี นี ้ำตาลอ่อน อาศัย
อยู่ในรังไหมปิดทรงกระบอกหรืรูปไข่ ยาว 7-9 เซนติเมตร มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-4 เซนติเมตร ท่ี
สร้างจากเส้นใยพืชท่ีสารกันเปน็ เกลยี ว ตวั เต็มวัย มีสดี ำ มีปีกที่ยาวปกปดิ สว่ นท้อง มคี วามยาว 4-5
เซนติเมตร กว้างประมาณ 1.4 เซนติเมตร มีน้ำหนกั 1.6-2 กรัม ส่วนหัวมีขนาดเล็กและกลม มีงวง
ยาวคลา้ ยจมูกโค้ง ในเพศผ้จู ะมขี นทเ่ี ห็นไดช้ ดั เจนทบ่ี รเิ วณหลังจมูก

ภาพที่ 22 ลกั ษณะของด้วง Rhynchophorus palmarum ตวั เตม็ วัย

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคมุ แหง่ สาธารณรัฐประชาชนจนี 25

ดา่ นตรวจพืชเชียงแสน

23. Rhynchophorus phoenicis (Fabricius)
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ของจนี 紫棕象甲
ชือ่ สามัญ African palm weevil, palm weevil
พชื อาศยั oil palms (Elaeis guineensis) และ raffia palms (Raphia hookeri)

ตัวอ่อนของด้วงจะเจาะเขา้ ไปภายในลำต้นของพืชตระกลู ปาล์ม สร้างความเสียหายเปน็
อย่างมาก นอกจากนี้ ตัวอ่อนยังเป็นอาหารของมนษุ ย์ สามารถรับประทานได้ เป็นแหลง่ ของไขมัน
และโปรตนี คุณภาพดี สว่ นตวั เต็มวยั จะกัดกนิ ใบที่บรเิ วณยอดอ่อน ทำใหเ้ กดิ ความเสยี หาย

AB

ภาพที่ 23 A: ลกั ษณะของตัวเตม็ วยั B: ตัวอ่อนท่ีสามารถเปน็ อาหารสำหรับมนษุ ย์

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคมุ แห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 26

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

24. Rhynchophorus vulneratus (Panzer)
ช่ือวทิ ยาศาสตรข์ องจนี 亚棕象甲
ชอ่ื สามญั Asiatic palm weevil
พืชอาศัย หมาก มะพรา้ ว ตา๋ ว ปรงญปี่ นุ่ ปาล์มน้ำมัน

เป็นแมลงศัตรูพืชที่ทำให้เกิดความเสียหายร้ายแรงต่อต้นมะพร้าว และทำให้สูญเสีย
ผลผลิตอย่างมีนัยสำคัญ มักพบรูตามลำต้น บริเวณยอดจะแสดงอาการแห้งตาย ตัวเต็มวัยมีขนาด
35-40 มิลลเิ มตร ลำตวั มีสีดำท่มี แี ถบสแี ดงโดดเด่นทีส่ ว่ นอก

ภาพท่ี 24 ลักษณะตวั เต็มวยั ของด้วง Rhynchophorus vulneratus

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 27

ดา่ นตรวจพืชเชียงแสน

25. Sahlbergella singularis Haglund
ชือ่ วทิ ยาศาสตรข์ องจีน 可可盲蝽象
ชือ่ สามญั mirids, brown cocoa mirid
พืชอาศัย Cola nitida (bitter cola), Theobroma cacao (cocoa)

เป็นแมลงศัตรูพืชที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจที่สุดของโกโก้ บนลำต้นอ่อนและฝักของ
ต้นโกโก้ พบรอยเจาะขนาดเล็กปรากฏเป็นหย่อมๆ ซึ่งจะเปลี่ยนเป็นสีดำหลังจากผ่านไป 2-3 วัน
เม่อื มวนเข้าสู่ลำต้น จะฉีดน้ำลายท่ีเปน็ พษิ ในเนือ้ เยอื่ พืชทำให้เกิดการสลายของผนังเซลล์และดูดกิน
น้ำเลี้ยงจากต้นพชื เพศเมยี สามารถวางไขไ่ ด้มากถงึ 65 ฟอง ใช้เวลา 13.1 วนั ในการฟกั เปน็ ตวั อ่อน
ซึ่งตัวอ่อนมีทั้งหมด 5 วัย พัฒนาการจากไข่ไปจนถึงตัวเต็มวัยใช้เวลา 34.4 วัน ตัวเต็มวัย มีความ
ยาว 15 มิลลเิ มตร มีจุดประสนี ้ำตาล

AB

ภาพท่ี 24 A: ลกั ษณะของผลโกโก้ที่ถกู ทำลาย B: ลกั ษณะของตัวออ่ นจนถงึ ตัวเตม็ วยั 5 วัย

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคุมแห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี 28

ดา่ นตรวจพืชเชยี งแสน

26. Saperda spp. (non-Chinese)
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ของจนี 楔天牛（非中国种）

ชือ่ สามัญ Saperda populnea (small poplar borer)
พชื อาศัย poplar (Populus spp.), willow (Salix spp.), Blue Japanese Oak (Quercus
glauca) และ Java Bishopwood (Bischofia javanica)

ต้นไม้ถูกเข้าทำลายบริเวณยอด กิ่ง และลำต้น จะเกิดเป็นปุ่มปม กิ่งเปราะและหักง่าย
เมื่อลมพัด ถ้าเข้าทำลายที่บริเวณลำต้นอาจทำให้ต้นตายได้ พบรูที่ลำต้นขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง
2.4-4.2 มิลลิเมตร ไข่ มีลักษณะรูปรีถึงรูปไข่ ยาวประมาณ 2.4 มิลลิเมตร กว้าง 0.7 มิลลิเมตร
ปอ่ งตรงกลาง ตวั อ่อนมคี วามยาว 10-15 มิลลเิ มตร มีหัวสนี ้ำตาลอมเหลือง ลำตัวเร่ิมแรกเป็นสีขาว
นม ต่อมาเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอ่อนและสีเหลืองเข้มเมื่อโตเต็มที่ ส่วนท้องมีสีน้ำตาล มีเส้นบนหลัง
ชัดเจน ดักแด้มีความยาว 11-15 มิลลิเมตร สีน้ำตาล มีเส้นที่ส่วนท้องชัดเจน ตัวเต็มวัยมีความยาว
11-14 มิลลเิ มตร ลำตวั มสี ีดำ มีตมุ่ สเี หลืองทองกระจายหนาแน่น ตาประกอบมสี ีดำ หนวดเปน็ รปู แส้
หนวดเพศผู้จะยาวเกือบเท่าลำตัว ส่วนหนวดเพศเมียจะสั้นกว่าลำตัว ส่วนปีกมีจุดสีดำและตุ่มสี
เหลืองทอง

ภาพที่ 26 ลกั ษณะของ Saperda populnea ตัวเตม็ วยั

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจีน 29

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

27. Scolytus multistriatus (Marsham)
ชื่อวิทยาศาสตรข์ องจีน 欧洲榆小蠹
ช่อื สามัญ smaller European elm bark beetle
พชื อาศัย Ulmus americana (American elm), U. glabra (mountain elm), U. minor
(European field elm), U. procera (english elm), U. pumila (dwarf elm)

ดว้ งสรา้ งโพรงท่ีมลี ักษณะเฉพาะในเปลือกไมแ้ ละพบฝุ่นผงสแี ดงบรเิ วณทางเขา้ ต้นเอล์ม
ที่ถูกทำลายจะเกิดการเหี่ยวแห้ง ใบเปลี่ยนเป็นสีเหลอื งและสีน้ำตาลตามลำดับ ใบร่วงหล่น และตน้
ตายในทีส่ ุด ดว้ งเป็นพาหะของเช้อื รา Ophiostoma ulmi ทีเ่ ปน็ สาเหตุโรคเอลม์ ดัตช์ เพศเมยี วางไข่
ในโพรงใต้เปลือกไม้ ตัวอ่อนกัดกินเน้ือไม้บริเวณแคมเบียม เข้าสู่ระยะดักแด้และออกจากโพรงเม่อื
เปน็ ตวั เตม็ วยั

AB

ภาพที่ 27 A: ลักษณะการเข้าทำลายของด้วงบนต้นไม้ B: ลักษณะของตัวเต็มวัย (a) เพศเมีย,
(b) เพศผู้

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 30

ดา่ นตรวจพชื เชียงแสน

28. Scolytus scolytus (Fabricius)
ชอื่ วทิ ยาศาสตรข์ องจีน 欧洲大榆小蠹
ชื่อสามญั large elm bark beetle, large European elm bark beetle
พชื อาศยั Ulmus spp. (elms)

ต้นไมท้ ี่ถกู ทำลายสงั เกตได้งา่ ย บริเวณโคนต้นทงั้ หมดจะเปลยี่ นเปน็ สเี หลอื ง แดง และ
น้ำตาลในที่สุด จากนั้น ใบจะเรม่ิ รว่ งหลน่ จากต้น ดว้ งมีขนาด 4-6 มิลลิเมตร มีวงจรชวี ิต 1 รุน่ ตอ่ ปี
แตใ่ นบางปีสามารถมวี งจรชีวิตได้ 2 คร้ัง สร้างรังในเปลือกไม้เป็นอโุ มงค์ทางยาว 3-10 เซนตเิ มตร
กวา้ ง 2.5-3 มิลลิเมตร เป็นพาหะแพร่เชอ้ื ของสปอร์เชอ้ื รา Ceratocystis ulmi (Dutch elm
disease) ซ่งึ จะมกี ารแพร่กระจายของเชื้อในกระพ้ี กิ่งแหง้ ตาย อาการรุนแรงจะทำให้ยืนตน้ ตาย
ด้วงและเชอื้ รามคี วามสัมพันธ์ซงึ่ กันและกัน โดยเชอ้ื ราทำใหต้ ้นไม้อ่อนแอลง ทำใหเ้ ปน็ ต้นไม้
กลายเป็นแหลง่ อาหารที่เหมาะสมของตวั อ่อน ไข่ มสี ีขาว มขี นาดเฉล่ีย 0.45 มลิ ลิเมตร ตัวอ่อน มี
ขนาดประมาณ 10-15 มิลลเิ มตร ตัวเตม็ วยั มีความยาว 3-6 มลิ ลิเมตร มีสนี ้ำตาลแดงถึงดำ เพศผู้
จะมกี ลุ่มขนเปน็ กระจกุ สที องท่ีส่วนหัว

AB

ภาพท่ี 28 A: ลกั ษณะการเขา้ ทำลายบนตน้ เอล์ม B: ลกั ษณะตวั เตม็ วัย

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรัฐประชาชนจีน 31

ด่านตรวจพชื เชียงแสน

29. Scyphophorus acupunctatus Gyllenhal
ชื่อวิทยาศาสตรข์ องจีน 剑麻象甲
ชือ่ สามญั agave weevil
พชื อาศยั ปา่ นศรนารายณ์

ด้วงตัวเต็มวัยเจาะใบอ่อนหรือต้นอ่อน และหากบริเวณใจกลางต้นติดเชื้อราจะมีสีแดง
อ่อนนุ่ม เป็นสภาวะที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของตัวอ่อน และเข้าทำลายที่โคนต้น การเข้า
ทำลายที่ใบแก่จะทำให้ผิวใบชั้นอิพิเดอร์มิสแห้งตาย พบรูที่ใบมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 เซนติเมตร
ดว้ งสามารถขยายพันธไุ์ ดต้ ลอดทัง้ ปี โดยจะเพิม่ จำนวนอยา่ งรวดเร็วในช่วงท่มี ีฝนตก ตัวเต็มวัยวางไข่
ในเนื้อเยื่อปานศรนารายณ์ที่ยังอ่อน หรือในเนื้อเยื่อที่ตดิ เชื้อโรค ไข่ มีลักษณะรูปไข่ ยาว 1.6-1.75
มิลลิเมตร กว้าง 0.7 มลิ ลิเมตร ผวิ เรียบ สขี าวครีม ตวั อ่อนมสี ขี าวครมี มี pronotal plate สีเหลือง
เปน็ มัน มีความยาวลำตัวสูงสดุ 18 มลิ ลเิ มตร มีความกวา้ งสงู สดุ 9 มิลลิเมตร หวั สนี ้ำตาลเขม้ มี
ลายทางด้านหลัง หวั ขนาด 4-4.5 มลิ ลิเมตร ขากรรไกรล่างสีน้พตาลเขม้ หรือดำ ไมม่ ขี า ดกั แด้ มี
ความยาวตั้งแต่ 15-19 มิลลิเมตร ช่วงแรกจะมีสีเหลืองซีด แต่จะสีเข้มขึ้นเมื่อเม็ดสีดำที่ผิวเร่ิม
พัฒนา ตัวเต็มวัยมสี ีดำหรือสีแดง มีงวงคล้ายจมกู ยาวโค้ง ปีกมีความยาวคลุมส่วนท้อง มีความยาว
ลำตวั 9-19 มลิ ลเิ มตร

AB

ภาพที่ 29 A: ลักษณะการเข้าทำลายของ Scyphophorus acupunctatus ที่บริเวณโคนกาบใบ
ปา่ นศรนารายณ์ B: ลักษณะตัวเต็มวัย

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน 32

ดา่ นตรวจพืชเชียงแสน

30. Selenaspidus articulatus Morgan
ชอื่ วิทยาศาสตรข์ องจนี 刺盾蚧

ชือ่ สามัญ West Indian red scale
พืชอาศัย น้อยหน่า พืชตระกูลส้ม พุดซ้อน ปรง กุหลาบ มะกอกโอลีฟ แอปเปิลสตาร์ มะพร้าว
กาแฟ มะม่วง มะฮอกกานี อะโวคาโด

เพลี้ยแพรก่ ระจายอย่างรวดเร็วบนใบพืช ความเสียหายทีเ่ กิดจากการดูดกินน้ำเล้ียงของ
พืชเนือ่ งจากนำ้ ลายมีพิษทำใหบ้ รเิ วณทถี่ กู ดูดกินน้ำเลย้ี งเปลีย่ นสี เนือ้ เยื่อแห้งตาย เพล้ียเพศเมียมีสี
ขาวอมเทา ลำตวั มลี กั ษณะกลม แบน เกลด็ ท่ปี กคลมุ ภายนอกมีลกั ษณะกลม แบน กงึ่ โปรง่ ใส สีขาว
ถงึ นำ้ ตาลอมเหลือง บริเวณขอบมีสเี หลอื ง มเี ส้นผา่ นศูนย์กลางประมาณ 2-3 มิลลเิ มตร สว่ นเพศผู้มี
สขี าว ลำตวั เกือบรี เกลด็ ปกคลุมมขี นาดเล็กกว่าเพศเมีย มลี กั ษณะรี ยาว สีขาวถึงนำ้ ตาล

ภาพที่ 30 ลกั ษณะของเพลย้ี หอย Selenaspidus articulates บนใบส้ม

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคุมแหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจีน 33

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

31. Sinoxylon spp. (non-Chinese)
ชื่อวทิ ยาศาสตรข์ องจีน 双棘长蠹（非中国种）

ชอื่ สามญั Sinoxylon anale Lesne : ด้วงเจาะก้านกิ่ง (Branch and twig borer)
พืชอาศัย ทำลายไม้ยืนต้นที่มีอายุ 6 เดือน ถึง 2 ปี ได้แก่ กระถินณรงค์ (Acacia auriculiformis
Cunn.) ก ร ะ ถ ิ น เ ท พ า ( Acacia mangium Willd.) ส น ท ะ เ ล ( Casuarina equisetifolia
J.R.&G.Forst.) สนประดิพัทธ์ (Casuarina junghuniana Miq.) จามจุรี (Samanea saman
Merr.) มะขามเทศ (Pithecellobium dulce Benth.) ขี้เหล็ก (Cassia siamea Britt.) สมอพิเภก
(Terminalia bellerica Roxb.) ประดู่แขก (Dalbergia sissoo Roxb.) สีเสียดแก่น (Acacia
catechu Willd.) รกฟ้า (Terminalia alata Heyne ex Roth) สาละ (Shorea robusta Roxb.)
ไผ่ (Bamboo) และยคู าลปิ ตัส (Eucalyptus spp.)

เป็นศัตรูของไม้แห้ง หรือไม้แปรรูปแล้ว นอกจากนี้ ยังเจาะเข้าที่กิ่งหรือลำต้นไม้ มีเส้น
ผา่ นศนู ย์กลางประมาณ 2 เซนติเมตร และวางไขต่ รงรอยเจาะ ตวั ออ่ นทฟ่ี ักออกจากไข่จะกินเน้ือไม้
อยู่ภายในจนเป็นตัวเต็มวัย จากนั้นตัวเต็มวัยจะกัดกินเนื้อไม้อยู่ภายในจนเป็นผงละเอียดและบิน
ออกไปหากิ่งใหม่ การที่ด้วงตัวเต็มวัยเจาะกิ่งเพื่อต้องการให้กิ่งแห้งตาย ให้ความชื้นในกิ่งลดลงถึง
สภาพที่ตัวอ่อนจะอยู่ได้ และชอบเฉพาะกิ่งแห้งเท่านั้น ด้วงตัวเต็มวัยมีหนวดแบบ lamellate คือ
ปล้องสุดท้ายขยายใหญ่ออกมาเปน็ 3 ซี่ เรยี งตวั กนั ลำตัวมสี นี ำ้ ตาลแดง ยาว 5-5.3 มิลลเิ มตร กว้าง
2.3 มิลลิเมตร ส่วนหัวกวา้ ง 2.2 มิลลิเมตร หัวและปลายปกี มีสีเข้มจนเกือบเป็นสีดำ ส่วนปลายปีก
ตัดตรงจนเหน็ เป็นสนั

ภาพที่ 31 ลักษณะของดว้ ง Sinoxylon anale ตวั เต็มวยั

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจนี 34

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

32. Sirex noctilio Fabricius
ชอ่ื วทิ ยาศาสตรข์ องจนี 云杉树蜂

ชอ่ื สามัญ sirex woodwasp
พชื อาศัย สน ไดแ้ ก่ Pinus, Abies, Picea, Larix

อาการที่สำคัญที่พบคือ บริเวณลำต้นมีสีเปลี่ยนไป ต่อมาจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดง
ใบเหย่ี วแหง้ ร่วงอย่างหนัก และยืนต้นตาย มกั พบการไหลของยางสนในเปลือกลำต้น หรอื พบตุ่มนูน
ที่ตัวอ่อนสร้างขึ้น และพบรอยเจาะเป็นวงกลมท่ีมีเส้นผ่านศูนยก์ ลาง 5.5 มิลลิเมตร ไข่ มีสีขาว นุ่ม
ผิวเรียบ ยาว 1.55 มิลลิเมตร กว้าง 0.28 มิลลิเมตร ตัวอ่อน มีสีขาวครีมเป็นปลอ้ งลกึ ลำตัวเป็นรปู
ตวั S (S-shaped) มีขาส้นั ท่ีสว่ นอกและส่วนทอ้ ง สว่ นหลงั มีสีน้ำตาลเข้มเดน่ ชดั ระยะดักแด้ มสี ีขาว
ครีม และค่อยๆเปลี่ยนสีเหมือนตัวเต็มวัย ตัวเต็มวัยเพศผู้จะมีสีน้ำเงินเข้มเหลือบแสง ยกเว้นส่วน
ทอ้ งปล้องท่ี 3-7 ขาคู่หนา้ และขาคู่กลางมีสีน้ำตาลอมสม้ สว่ นขาคู่หลงั หนาและมีสีดำ ปกี มีสีเหลือง
อำพนั ยาว 9.3-35 มลิ ลิเมตร หนวดมี 20 ปลอ้ ง ยาว 6.8 มลิ ลิเมตร ตวั เต็มวัยเพศเมยี มีสีนำ้ เงินเข้ม
เหลือบแสงทั้งตัว ยกเว้นปีกและขาที่มีสีเหลืองอำพัน มีอวัยวะวางไข่ยื่นออกมาจากส่วนท้อง ยาว
2-3 มลิ ลิเมตร ลำตวั มคี วามยาว 12-34 มลิ ลิเมตร หนวดมี 21 ปล้อง ยาว 7.8 มลิ ลิเมตร

AB

ภาพที่ 32 A: ลกั ษณะของรูเจาะท่เี กดิ จากการเข้าทำลายของ Sirex noctilio B: ลักษณะของตัวเต็ม
วยั เพศผู้ (ซา้ ย) เพศเมยี (ขวา)

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคมุ แหง่ สาธารณรัฐประชาชนจีน 35

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน

33. Solenopsis invicta Buren
ช่อื วทิ ยาศาสตรข์ องจนี 红火蚁

ชือ่ สามญั red imported fire ant
พืชอาศยั -

มดสรา้ งรงั และเขา้ ทำลายรากและหวั กัดกินพืช ผลไมแ้ ละเมล็ดพชื ซึ่งนอกจากจะทำให้
พชื ได้รับความเสยี หายแลว้ ยังทำให้ประชากรของแมลงศัตรพู ืชชนิดอื่นๆลดลงไปอกี ด้วย เช่น เพลี้ย
อ่อน เพลี้ยหอย เพลี้ยแป้ง มดเป็นแมลงสังคม มักสร้างรังตามเนินเขา หรือในพื้นที่โล่งที่มีแสงแดด
ส่องถึง แต่บางครั้งมดสร้างรังภายในบ้านและโครงสร้าง เช่น ที่อยู่อาศัยของมนุษย์ หรือตามต้นไม้
ในดินเหนยี ว รังอาจสูงถึง 30-40 เซนตเิ มตร มีเสน้ ผา่ นศูนย์กลาง 30-50 เซนตเิ มตร ไม่มีทางเข้าตรง
กลาง ภายในรัมดเป็นโพรงท่ีเชอ่ื มต่อถึงกัน ซ่งึ อาจลกึ 30-40 เซนติเมตร ไข่ มีลักษณะเป็นทรงกลม
สีขาวครีม ตัวอ่อนไมม่ ขี า สีครีม มหี ัวชัดเจน ระยะดกั แด้มลี กั ษณะคล้ายกบั มดงาน ในชว่ งแรกจะมีสี
ขาวครีมและจะมสี เี ขม้ ขนึ้ เมอื่ พัฒนาข้ึน มดงาน ไมม่ ีปีก สนี ำ้ ตาลแดงเขม้ ทอ้ งสีดำ มคี วามยาวตง้ั แต่
1.5-5 มิลลิเมตร มีเหล็กในที่ส่วนปลายของช่องท้อง มดในระยะสืบพันธุ์ เพศเมียมีสีน้ำตาลแดง
ในขณที่เพศผู้ลำตัวมีสีดำเป็นมันวาวและมีหวั ขนาดเล็ก มดเหล่านี้จะอาศัยอยูใ่ นรังจนกว่าจะมีการ
จับคู่ผสมพันธุ์ มดราชินีมีขนาดใหญ่กว่ามดงาน มีขนาด 9 มิลลิเมตร และหลังจากผสมพันธุ์แล้วจะ
สลดั ปกี ท้ิง

ภาพที่ 33 ลักษณะของมดงานและมดราชนิ ีระยะก่อนผสมพันธุ์

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคุมแหง่ สาธารณรัฐประชาชนจนี 36

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน

34. Spodoptera littoralis (Boisduval)
ชือ่ วทิ ยาศาสตรข์ องจีน 海灰翅夜蛾

ชื่อสามัญ cotton leafworm
พชื อาศยั พชื ผกั ไมผ้ ล ไม้ดอก

ความเสียหายมักเกิดข้ึนจากการกินอาหารของตัวอ่อน ที่สามารถกัดกินพืชได้หลายชนิด
เช่น ฝ้าย ข้าวโพด มะเขือเทศ กระเจย๊ี บเขยี ว หวั หอม กะหลำ่ ปลี แตงกวา เป็นตน้ ในสภาพอากาศ
ท่ีอบอุ่น สามารถมีวงจรชวี ิตได้มากถงึ 8-9 ร่นุ ตอ่ ปี เพศเมียวางไข่ 100-300 ฟอง เปน็ กลุม่ ที่ปกคลุม
ด้วยเกลด็ ปกี จากสว่ นท้องของเพศเมยี บรเิ วณใตใ้ บพชื ไข่ ทรงกลม เสน้ ผา่ นศูนย์กลาง 0.6 มลิ ลเิ มตร
มลี กั ษณะค่อนขา้ งแบนเรยี งเปน็ กระจุกติดกัน 1-3 ชนั้ มสี ีขาวอมเหลือง ไขจ่ ะเปลย่ี นเป็นสีดำก่อนที่
จะมีการฟัก ไข่จะฟักออกมาเป็นตัวอ่อนประมาณ 4 วัน ตัวอ่อนกัดกินใบพืชจนเหลือแต่เส้นใบ มี
ขนาด 40-45 มิลลิเมตร ไม่มีขน รูปทรงกระบอกเรียวไปทางด้านหลัง มีสีแปรผัน เช่น มีสีเทาดำถึง
เขียวเขม้ จากน้นั กลายเป็นสนี ้ำตาลแดงหรอื ขาวอมเหลอื ง บรเิ วณด้านข้างลำตัวมแี ถบตามยาวสีเข้ม
และสีออ่ น ด้านหลังมีจุดกงึ่ พระจันทร์เส้ยี วสีเขม้ 2 จุดดา้ นข้างในแตล่ ะสว่ น ยกเวน้ สว่ นนอก จุดบน
ส่วนท้องปล้องที่ 1 และ 8 มีขนาดใหญ่กว่าส่วนอื่น ระยะดักแด้ ในช่วงแรกมีสีเขียวและมีสีแดงท่ี
ส่วนท้อง หลังจากผ่านไป 2-3 ชั่วโมง จะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเข้ม รูปร่างทรงกระบอกมีขนาด
14-20×5 มิลลิเมตร เรียวไปทางส่วนช่องท้อง ตรงส่วนปลายจะมีตะขอที่แข็งแรง 2 อัน ตัวเต็มวัย
เปน็ ผีเสอื้ กลางคนื มีลำตัวสนี ้ำตาลเทา ยาว 15-20 มลิ ลเิ มตร ปกี กวา้ ง 30-38 มิลลเิ มตร ปกี คหู่ น้ามี
สีเทาถงึ สีน้ำตาลแดงและมีเส้นสีซดี ตามเส้นปกี ในเพศผู้มสี นี ้ำเงินทฐ่ี านปกี และปลายปกี ocellus มี
แถบสขี าวเฉยี ง 2 หรือ 3 แถบ ปีกคหู่ ลงั มสี ขี าวอมเทา ขอบสเี ทา และไมม่ เี สน้ ปีกสีเข้ม

AB

ภาพที่ 34 A: ลกั ษณะของตวั อ่อน B: ลกั ษณะของตัวเตม็ วยั

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคมุ แห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี 37

ดา่ นตรวจพชื เชยี งแสน

35. Stathmopoda skelloni Butler
ช่อื วิทยาศาสตร์ของจีน 猕猴桃举肢蛾
ช่ือสามัญ yellow featherfoot
พชื อาศยั ไม้ยนื ตน้ ไมพ้ ุ่ม ไมผ้ ล

ตัวอ่อนกัดกนิ พชื หลายชนดิ ตัวเตม็ วัย มีความยาว 12-15 มิลลิเมตร หวั รยางคป์ าก และ
หนวด มีสขี าวซดี อมเหลอื ง ส่วนอกมสี ขี าวอมเหลอื ง ท้องมสี ขี าวอมเหลืองเทา ขาคู่หนา้ มสี ีขาวอม
เหลอื ง ปลายขาหนา้ มีสีเทา มแี ถบสเี ทาบนปกี ปีกคหู่ ลงั มี cilia สีเทาออ่ น

ภาพที่ 35 ลกั ษณะของ Stathmopoda skelloni ตวั เต็มวยั

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรัฐประชาชนจนี 38

ด่านตรวจพืชเชยี งแสน

36. Sternochetus Pierce
ช่อื วิทยาศาสตร์ของจนี 芒果象属

ชอ่ื สามัญ Sternochetus mangiferae (mango seed weevil)
พืชอาศยั มะม่วง

มักพบจุดสีน้ำตาลแดงและจุดฉ่ำน้ำบนผิวมะม่วง นอกจากนี้ยังพบยางมะม่วงสีเหลือง
อำพนั แขง็ ตดิ อยทู่ ีผ่ ิวผลท่ียงั ไมส่ กุ ตวั เตม็ วัยอาศัยตามกง่ิ กา้ นและรอยแตกของเปลอื กตน้ มะม่วง เม่ือ
วางไข่ เพศเมียจะสร้างโพรงรูปเรือในชั้น epicarp และวางไข่ จากนั้นคลมุ ไข่แต่ละฟองดว้ ยสารคดั
หลง่ั สีนำ้ ตาล ตดั เนอ้ื ผลไม้เป็นรูปพระจันทร์เส้ยี ว 0.25-0.50 มิลลเิ มตร แผลจะมยี างไหลซ่ึงต่อมาจะ
แขง็ ตัวปดิ ทับไข่ ส่งผลต่อผลผลติ ไข่ มีลกั ษณะเปน็ สีขาวครมี รปู รี ยาว 0.72-0.87 มิลลเิ มตร กว้าง
0.24-0.34 มิลลิเมตร ตัวอ่อน ในระยะแรกมีลักษณะทรงกระบอกยาว 1.34-1.44 มิลลิเมตร กว้าง
0.30-0.41 มิลลิเมตร ไม่มีขา ลำตัวเป็ยสีขาว หัวสีดำ ตัวอ่อนวัยสุดท้ายมีสีขาว ไม่มีขา มี
รูปร่างโค้งมน มีขนาด 16-18 มิลลิเมตร กว้าง 6-9 มิลลิเมตร หัวมีสดี ำและไมห่ ดกลับเข้าไปในส่วน
อก ระยะดักแด้ มีสีขาว ต่อมาเปลี่ยนเป็นสีแดง มีความยาว 7-10 มิลลิเมตร กว้าง 6-8 มิลลิเมตร
ด้วงตัวเต็มวัย ยาว 7.5-9.5 มิลลิเมตร มีสีดำ ปกคลุมไปด้วยเกล็ดปีกสีดำ เทา และเหลือง มีแถบ
humeral สซี ีดเฉียงบนปีก และคอ่ ยๆจางหายไป

AB

ภาพที่ 36 A: ลักษณะการเขา้ ทำลายของตวั ออ่ นทเี่ จาะเมล็ดมะมว่ งดิบ B: ลกั ษณะของตวั เตม็ วยั

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคุมแห่งสาธารณรฐั ประชาชนจนี 39

ด่านตรวจพชื เชยี งแสน

37. Taeniothrips inconsequens (Uzel)
ชือ่ วิทยาศาสตรข์ องจีน 梨蓟马
ชื่อสามญั pear thrips
พชื อาศัย เมเปิล เบริ ช์ บชี แอช เชอร์รี

ใบทถ่ี ูกทำลายจากเพล้ยี ไฟจะมีอาการไหม้ บดิ เบ้ียว แคระแกร็น คล้ายกับอาการที่ได้รับ
ความเสียหายจากน้ำค้างแข็ง บริเวณก้านใบเกิดตุม่ พองที่เกิดจากการวางไข่ มีวงจรชีวิต 1 รุ่นต่อปี
ท้งั สองเพศเม่ือโตเตม็ ทจ่ี ะมีปีก ลำตวั สีน้ำตาล มี tarsi สนี ้ำตาลอมเหลอื งและมีหนวด 8 ปลอ้ ง ปีกคู่
หนา้ มสี ีน้ำตาลออ่ น ฐานปีกมีสีอ่อน ส่วนปลายปีกมสี ีเขม้ มี ocelli setae 2 คู่

AB

ภาพที่ 37 A: ลกั ษณะของใบเมเปิลทีถ่ กู ทำลายโดย Taeniothrips inconsequens B:
ลักษณะของตัวเต็มวยั

แมลงศัตรูพืชนำเข้าควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี 40

ดา่ นตรวจพชื เชียงแสน

38. Tetropium spp. (non-Chinese)
ช่อื วิทยาศาสตรข์ องจีน 断眼天牛（非中国种）

ชื่อสามัญ Tetropium castaneum (black spruce beetle)
พชื อาศยั Pinaceae, Aceraceae, Betulaceae, Fagaceae, Juglandaceae

ไข่ รูปไข่ มีสีขาว ยาว 1.2 มิลลเิ มตร กวา้ ง 0.5 มิลลเิ มตร ความเสียหายเกิดจากการท่ตี วั
อ่อนสร้างอุโมงค์ในแคมเบียมและท่อลำเลียงอาหาร อุโมงค์มีความกว้างสูงสุด 6 มิลลิเมตร
ภายในเต็มไปดว้ ยเศษไมส้ ีน้ำตาล ตัวอ่อนมสี ีขาว หัวมีสีน้ำตาลสนิม เมื่อโตเต็มท่ีมีความยาว 18-22
มิลลิเมตร หัวกว้าง 3.5 มิลลิเมตร เมื่อตัวอ่อนโตเต็มที่จะเจาะเข้าไปยังท่อลำเลียงน้ำได้ลึกถึง 5
เซนติเมตร เพื่อเข้าสู่ระยะดักแด้ ดักแด้มีสีขาว ยาว 12-19 มิลลิเมตร กว้าง 4 มิลลิเมตร ตัวเต็มวยั
มีความยาว 8-19 มิลลิเมตร มีขนสั้นสีเงินบนปีกและหน้าท้อง ลำตัวมีสีดำ หนวด ขา และปีกมีสี
น้ำตาลแดงถงึ ดำ

ภาพท่ี 38 ลักษณะของดว้ ง Tetropium castaneum ตัวเตม็ วยั

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคุมแหง่ สาธารณรัฐประชาชนจีน 41

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

39. Thaumetopoea pityocampa (Denis et Schiffermuller)
ชือ่ วิทยาศาสตรข์ องจีน 松异带蛾
ชอ่ื สามญั pine processionary
พืชอาศัย Pinaceae, Fagaceae

มักพบความเสียหายในป่าสน พบกล่มุ ไข่ทรงกระบอกบนกิง่ ไม้ ตวั อ่อนกัดกินใบสนบนก่ิง
ใกล้กับรงั ไหม ใบสนเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลและเหลือง ไข่รูปทรงกระบอก วางไข่เป็นกลุ่ม มีความยาว
ตั้งแต่ 4-5 เซนติเมตร ปกคลุมด้วยเกล็ดปีก ตัวอ่อนมี 5 วัย หัวของเพศผู้วัย 5 คือ 4.8 มิลลิเมตร
และ 3.4 มิลลิเมตร สำหรับเพศเมยี หนอนผีเสอ้ื ทโี่ ตเต็มทมี่ ีความยาวประมาณ 40 มลิ ลเิ มตร หัวมีสี
ดำ ลำตวั ช่วงแรกมสี เี ขยี วหมน่ หลังจากนัน้ จะมีปื้นขนสแี ดงขึ้นที่ตามส่วนของรา่ งกาย จัดเรียงเป็นคู่
ตอ่ มาตวั จะมีสีเทาอมฟจ้ นถึงดำ ขนปกคลมุ ลำตวั มตี งั้ แต่สขี าว จนถึงสเี หลืองเข้ม ขนท่ีบริเวณหลังมี
ตั้งแต่สีเหลืองจนถึงสีส้มหม่น ระยะดักแด้เกิดขึ้นในรังไหมสีขาวอมเหลืองรูปไข่ ยาวประมาณ 20
มิลลิเมตร ลำตัวรูปรีมีสีน้ำตาลอมเหลืองต่อมาเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดงเข้ม ตัวเต็มวัยเป็นผีเส้ือ
กลางคืน เพศเมียมีปีกกว้าง 36-49 มิลลิเมตร ปีกของเพศผู้มีขนาด 31-39 มิลลิเมตร หนวดมี
ลักษณะ filiform ในเพศเมีย และ pectinate ในเพศผู้ ทั้งสองเพศมีขนปกคลุมเป็นจำนวนมากท่ี
สว่ นอก ส่วนท้องอว้ น ปกคลมุ ไปด้วยเกลด็ ปกี ขนาดใหญ่ ปีกคหู่ น้ามีสเี ทาหม่น ขอบมปีกมีสีเขม้ และ
มีแถบสเี ข้มพาดตามขวางปีก 3 แถบ ปีกคหู่ ลงั มสี ีขาว ขอบสีเทา มจี ุดสีดำทีบ่ ริเวณทวารหนกั

AB

ภาพท่ี 39 A: ลกั ษณะของกลุ่มหนอนบนยอดสน B: ลกั ษณะของตวั เต็มวยั

แมลงศัตรูพืชนำเขา้ ควบคมุ แห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี 42

ดา่ นตรวจพชื เชียงแสน

40. Toxotrypana curvicauda Gerstaecker
ชื่อวทิ ยาศาสตรข์ องจนี 番木瓜长尾实蝇

ช่อื สามญั papaya fruit fly
พชื อาศยั มะละกอ

ผลมะละกอที่ถูกเข้าทำลายจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองละร่วงหล่นจากต้นก่อนเวลาอันควร
แพร่ระบาดในช่วงฤดูใบไม้ผลิถึงฤดูร้อน ตัวเต็มวัยเพศเมียสามารถผลติ ไข่ได้ตั้งแต่ 100 ฟองขึ้นไป
เพศเมียจะวางไข่ในผลดิบสีเขียว โดยเจาะผ่านเนื้อเยื่อผล วางไข่ในโพรงกลางผลมะละกอ ไข่ มี
ลักษณะยาวเรียว สีเหลือง มีความยาวเฉลี่ยประมาณ 2.5 มิลลิเมตร มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.2
มลิ ลิเมตรตวั ออ่ นมีสีขาว ทรงกระบอกยาว สว่ นหน้าจะแคบและโค้งทีส่ ว่ นทอ้ ง ปากเป็นตะขอ ปลาย
หางแบน ตัวอ่อนวัยสุดท้ายมีขนาดใหญ่ มีความยาว 13-15 มิลลิเมตร ตัวอ่อนกัดกินเมล็ดที่กำลงั
พัฒนาและส่วนภายในของผล จากนั้นผลจะร่วงหล่นจากต้น และเข้าสู่ระยะดักแดใ้ นดิน มีลักษณะ
อ้วน ทรงกระบอกปลายมน มคี วามยาว 8.5-12 มลิ ลเิ มตร มีสเี หลืองถงึ เกอื บดำ ใช้เวลา 2-6 สัปดาห์
จึงออกมาเป็นตัวเต็มวัย เป็นแมลงวันที่มีสีเหลืองและแถบสีดำ เพศเมียมีส่วนท้องที่เรียวยาวมาก
โดยมีท่อสำหรับวางไข่ทรงโค้งยาวเกินความยาวของลำตัว (ความยาวลำตัว 8.5-12.5 มิลลิเมตร
ความยาวของอวัยวะวางไข่ 9-14 มลิ ลเิ มตร) แมลงวันเพศผมู้ ีลักษณะคล้ายเพศเมยี มีขน มีแถบคาด
ลำตัวน้อยกว่า มีลายตามท้อง ไม่มีอวัยวะวางไข่ ลำตัวยาว 11-13.5 มิลลิเมตร ความกว้างปีก 8.5-
11 มลิ ลเิ มตร

ภาพท่ี 40 ลกั ษณะของตัวเตม็ วยั เพศเมยี ขณะกำลงั วางไข่

แมลงศตั รูพืชนำเข้าควบคมุ แห่งสาธารณรฐั ประชาชนจนี 43

ด่านตรวจพืชเชียงแสน

41. Tribolium destructor Uyttenboogaart
ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ของจนี 褐拟谷盗
ช่อื สามัญ flour beetle
พชื อาศัย เมลด็ พืช ธญั พืช แป้ง รำขา้ ว ผลิตภัณฑ์เบเกอรี่ อาหารนก อาหารสุนัข

มักพบอาศัยในโรงเก็บ เพศเมียวางไข่แบบสุ่มในผลติ ภัณฑ์สินค้าที่ทำจากแปง้ ตัวอ่อนมี
แถบสีเหลืองิมดำ หัวดำ และมี urogomphi สีเข้ม ด้วงตัวเต็มวัยมีสีน้ำตาลเข้ม มีขนาด 4.5-7.5
มลิ ลเิ มตร

ภาพท่ี 41 ลกั ษณะของ Tribolium destructor ตวั เต็มวยั

แมลงศตั รูพืชนำเขา้ ควบคมุ แหง่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี 44

ดา่ นตรวจพืชเชียงแสน