บทรอยแกว คือ ถอยคำที่เรียบเรียงขึ้น อยางไพเราะ เปนความเรียงที่ไมบังคับคำสัมผัส แตมีความสละสลวย ไพเราะดวยเสียงและ ความหมาย คำประพันธที่เปน บทรอยแกว เชน เรียงความ สารคดีบทความ การอานออกเสียงรอยแกว ความหมายของรอยแกว
๑. ศึกษาเรื่องที่อานใหเขาใจ เพื่อใหทราบถึงสาระสำคัญ ของเรื่อง อารมณและความรูสึกที่ผูเขียนตั้งใจจะสื่อใหผูอาน ทราบ แลวแบงวรรคตอนในการอานใหถูกตองว าตอนใดควร เวนวรรคนอย ตอนใดควรเวนวรรคมาก ๒. ศึกษาหลักการอานคำในภาษาไทยใหถูกตองตาม อักขรวิธี การอานคำที่นิยมมาจากภาษาตางประเทศ ตองอานใหถูกตองโดยยึดพจนานุกรม การอานออกเสียงรอยแกว
๓. มีสมาธิในการอาน คือ ตองมีความมั่นใจตัวเอง ไมอานผิด อานตก อานเติม หรืออานผิดบรรทัด ตอง ควบคุมสายตาจากซายไปขวาและยอยกลับมาอีกบรรทัด หนึ่งอยางว องไวและแมนยำ ๔. อานดวยนํ้าเสียงที่เปนธรรมชาติ คือ การอานให มีนํ้าเสียงเหมือนเสียงพูด ไมดัดเสียงหรือใชเสียงแหลม เกินไป เนนเสียงหนักเบา สูงตํ่า ใหเปนไปตามธรรมชาติ โดยสอดคลองกับเรื่องที่อาน การอานออกเสียงรอยแกว
๕. อานออกเสียงใหดังพอประมาณ ไมตะโกนหรือ เสียงแผ วเกินไป หากอานเสียงดังผ านไมโครโฟนควรให ปากห างจากไมโครโฟนของแตละคน และระมัดระวังอยา ใหเสียงหายใจเขาไมโครโฟน เพราะเสียงจะพราไมนาฟง ๖. อานเวนวรรคตอนใหถูกตอง เปนการกำหนดการ อานใหเหมาะสม ไมอานเร็วหรือชาเกินไป ตองอานใหจบ คำและจบความ ถาเปนคำยาวหรือคำหลายพยางคไมควร หยุดกลางคำหรือตัดประโยคจนเสียความ การอานออกเสียงรอยแกว
๗. อานอยางมีลีลาและอารมณตามเนื้อเรื่องที่อาน คือ เนนคำ สำคัญและคำที่ตองการเพื่อใหเกิดภาพพจนหรือจินตนาการ การเนนควร เนนเฉพาะคำไมใชเนนทั้งวรรคหรือเนนทั้งประโยค เช น “แม คือผูให กำเนิดและผูมีพระคุณตอเรา” เนนคำว า “แม” เปนตน ๘. อานเครื่องหมายวรรคตอนใหถูกตอง เช น คำที่ใชอักษรยอตอง อานใหเต็มคำดังตัวอยาง “คณะกรรมการแมบาน ทบ. ลงพื้นที่ชวยเหลือผูประสบภัยนํ้าท วม” ออกเสียงว า “สมาคมแมบานกองทัพบก ลงพื้นที่ชวยเหลือ ผูประสบภัยนํ้าท วม” การอานออกเสียงรอยแกว
บทรอยกรอง คือ ถอยคำที่ เรียบเรียงใหเปนระเบียบตาม ขอกำหนดของคำประพันธแตละ ประเภท คำในบทรอยกรอง ความหมายของรอยกรอง การอานออกเสียงรอยกรอง
๑. ศึกษาคำศัพททั้งคำอานและความหมายของคำ เชน ทินกร อานว า ทิน-นะ-กอน หมายถึง พระอาทิตย ๒. ศึกษารูปแบบของบทรอยกรองและจังหวะในการอาน กาพยยานี๑๑ กลอน ๘ โคลง ๔ สุภาพ ฉันท การเตรียมอานออกเสียงบทรอยกรอง การอานออกเสียงรอยกรอง
๑. อานออกเสียงคำใหชัดเจนและถูกตองตาม อักขรวิธี ๒. อานเวนจังหวะใหถูกตองตามฉันทลักษณ และทวงทำนองของบทรอยกรองแตละประเภท ถาอานทำนองเสนาะจะตองรูจักการทอดเสียง เอื้อนเสียง หรือการหลบเสียง การอานออกเสียงรอยกรอง
๓. น้ำเสียงชัดเจน ไพเราะนาฟง เปลงเสียง ไมเบาหรือดังจนเกินไป ๔. เนนเสียงแสดงอารมณใหเปนไปตาม เนื้อความของบทรอยกรอง เชน บทแสดงความรัก บทรา เริง บทโกรธ หรือบทเศรา เปนตน การอานออกเสียงรอยกรอง
พระไชย/สุริยา มีสุดา/มเหสี ชื่อว า/สุมาลี อยูบุรี/ไมมีภัย ขาเฝา/เหลาเสนา มีกิริยา/อัชฌาศัย พ อคา/มาแตไกล ไดอาศัย/ในพารา (กาพยพระไชยสุริยา) กาพยยานี๑๑ การอานออกเสียงรอยกรอง
แลวสอนว า/อย าไว/ใจมนุษย มันแสนสุด/ลึกลํ้า/เหลือกำหนด ถึงเถาวัลย/พันเกี่ยว/ที่เลี้ยวลด ก็ไมคด/เหมือนหนึ่งใน/นํ้าใจคน มนุษยนี้/ที่รักอยู/สองสถาน บิดามาร/ดารัก/มักเปนผล ที่พึ่งหนึ่ง/พึ่งได/แตกายตน เกิดเปนคน/คิดเห็น/จึงเจรจา (พระอภัยมณี) กลอนสุภาพ (กลอน ๘) การอานออกเสียงรอยกรอง
เสียงลือ/เสียงเลาอาง อันใด พี่เอย เสียงยอม/ยอยศใคร ทั่วหลา สองเขือ/พี่หลับใหล ลืมตื่น พี่ สองพี่/คิดเองอา อยาได/ถามเผือ (ลิลิตพระลอ) โคลง ๔ สุภาพ การอานออกเสียงรอยกรอง
พวกรา/ชมัลโดย พลโบย/มืใชเบา สุดหัต/ถแห งเขา ขณะหวด/สิพึงกลัว บงเนื้อ/ก็เนื้อเตน พิศเสน/สรีระรัว ทั่วราง/และทั้งตัว ก็ระริก/ระรัวไหล (สามัคคีเภทคำฉันท) ฉัทน(อินทรวิเชียรฉันท) การอานออกเสียงรอยกรอง
๑. รูลักษณะบังคับของบทรอยกรอง จำนวนคำ สัมผัส เสียงวรรณยุกต เสียงหนักเบา การแบงจังหวะ แลวอานตามทวงทำนองใหไพเราะ ชัดเจน เนนอารมณตามเนื้อความของบทรอยกรอง ๒. อานเนนคำในตำแหนงสัมผัสนอก พระไชย/สุริยา มีสุดา/มเหสี ชื่อว า/สุมาลี อยูบุรี/ไมมีภัย การอานออกเสียงรอยกรอง
๓. อานเอื้อสัมผัสในเพื่อเพิ่มความไพเราะ ❖ ขาขอเคารพอภิวันท อานว า อบ-พิ-วัน (ปกติอานว า อะ-พิ-วัน) ❖ จึงดำรัสอธิษฐานสมานจิต อานว า อัด -ทิด-ถาน (ปกติอานว า อะ-ทิด-ถาน) ๔. ฝกอานบอยครั้ง ฝกเอื้อนเสียงใหไพเราะ โดยฟงจากวิดีทัศนหรือฝกฝนจากผูเชี่ยวชาญ การอานออกเสียงรอยกรอง