การคัดลายมือ คือ การฝึกเขียนตัว อักษรไทยให้ถูกต้องตามหลักการเขียนคำไทย ซึ่ง จะต้องคำนึงถึงความถูกต้องของตัวอักษรไทย เขียนให้ อ่านง่าย มีช่องไฟ มีวรรคตอน ตัวอักษร เสมอกัน วาง พยัญชนะ สระและวรรณยุกต์ให้ถูกที่ ตัวสะกดการันต์ ถูกต้อง และลายมือสวยงาม การคัดลายมือ การคัดลายมือ คืออะไร
ลักษณะของการคัดลายมือ ๑. เขียนตัวบรรจง หมายถึง การเขียนแบบตัวบรรจง ตัวอักษรต้องตรง เรียบ การวางสระ วรรณยุกต์ ช่องไฟถูกต้อง การเขียนตัวบรรจงแบ่งเป็น ๒ ประเภท ๑. การเขียนตัวบรรจงเต็มบรรทัด สำหรับระดับชั้นประถมศึกษาตอนต้น ๒. การเขียนตัวบรรจงครึ่งบรรทัด สำหรับระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น-ตอนปลาย
ลักษณะของการคัดลายมือ ๒. การเขียนหวัดแกมบรรจง หมายถึง เขียนตัวอักษรครึ่งบรรทัด เล็กน้อย เป็นการเขียนตามความถนัด ต้องการความรวดเร็ว แต่ยังต้องเขียน ตัวอักษรให้เป็นตัวชัดเจน ๓. การเขียนหวัด หมายถึง การเขียนอย่างรวดเร็ว ไม่ต้องใช้ความประณีตหรือความ ชัดเจนอะไรนัก
ตัวอักษรประเภทตัวเหลี่ยม มีเส้นตรง เป็นส่วนประกอบได้แก่ แบบอาลักษณ์ แผนก อาลักษณ์ กองประกาศิต สำนักเลขาธิการ คณะรัฐมนตรีใช้เป็นแบบคัดของทางราชการ เป็นลายมือไทยที่สวยงาม ใช้เขียนเพื่อใช้ในงานเกียรติยศต่าง ๆ ๑. ประเภทตัวเหลี่ยม รูปแบบของตัวอักษรที่ใช้คัดลายมือ
ตัวอักษรประเภทตัวกลมหรือตัวมน ได้แก่ แบบขุนสัมฤทธิ์วรรณการ กระทรวงธรรมการใช้เป็น แบบฝึกหัดคัดลายมือใช้ในโรงเรียนประถมศึกษามา ตั้งแต่ปี ๒๕๒๐ ในปี ๒๕๔๐ ราชบัณฑิตยสถานกำหนดขึ้น เพื่อใช้เป็นแนวทางในการสร้างตัวอักษรไทยทั้งการ เขียน และการพิมพ์รวมทั้งเพื่อประโยชน์ในการ ออกแบบ ตัวอักษรไทยมาตรฐานที่จะใช้ในกิจการ คอมพิวเตอร์ ๒. ประเภทตัวกลมหรือตัวมน
หลักการคัดลายมือใหสวยงาม มีหลักการเขียนดังนี้ ๑. นั่งตัวตรง มือซายกดกระดาษที่จะเขียน ขอศอกขวาวางบนโตะขณะที่เขียน ๒. การคัดลายมือ ตองจับดินสอหรือปากกาใหถูก ดินสอหรือปากกาจะอยูที่นิ้วหัวแมมือกับนิ้วชี้และนิ้วกลาง สวนนิ้วกอยและนิ้วนางงอไวในฝามือ หลักการคัดลายมือใหสวยงาม
๓. ให้แสงสว่างเข้าทางด้านหนาหรือด้านซ้ายมือ ๔. เขียนด้วยความใจเย็น วางเครื่องหมายใหถูกตองตามตำ แหนง เชน สระ วรรณยุกต ไม้หันอากาศ( ั) ๕. การเขียนตัวอักษร เขียนใหตัวงาม เขียนสวนสูงและ สวนกว้างใหถูกสวน ตัวอักษรจะเขียนตัวตั้งตรง - ไม่นิยมเขียนตัวเอนหรือตัวโยไปข้างหนา - ตัวอักษรมีความกว้างนอยกวาความสูง - ตัวพยัญชนะแต่ละตัวมีความกว้างไม่เทากัน หลักการคัดลายมือใหสวยงาม วัน ก
๖. การเขียนตองเว้นระยะ ชองไฟระหว่างตัวหนังสือเทา ๆ กัน ทุกตัว เว้นวรรคตอนระยะข้อความ ใหห่างเทา ๆ กัน วางสระและ วรรณยุกตใหถูกที่ ๗. เขียนหัวตัวอักษรกอน ๘. ไม่เขียนเล่นหาง หลักการคัดลายมือใหสวยงาม
ตัวอักษรขนาดเล็ก ตัวอักษรขนาดกลาง ตัวอักษรขนาดใหญ่ ตัวพยัญชนะจะเขียนหัวกอนทุกตัว ยกเวนตัว ก ธ ไมมีหัว ตัวพยัญชนะไทย เช่น ข ฃ ง จ ช ฐ ร เชน ก ค ฅ ฆ ฉ เช่น ณ ญ ฒ ฌ
เส้นหลัก คือ เส้นบนของส่วนที่ ๑ หรือ คือ เส้นบรรทัดเส้นบน เส้นฐาน คือ เส้นล่างของส่วนที่ ๔ หรือ คือ เส้นบรรทัดเส้นล่าง เส้นดิ่ง คือ เส้นตรงที่ลากจากเส้นหลักลงไปตั้งฉากกับเส้นฐาน เส้นตั้ง คือ เส้นตรงที่ลากจากเส้นฐาน ไปตั้งฉากกับเส้นหลัก เส้นบน คือ เส้นของตัวอักษรที่อยู่ในระดับเส้นหลัก ส่วนของพยัญชนะไทย
เส้นล่าง คือ เส้นของตัวอักษรที่อยู่ในระดับเส้นฐาน เส้นซ้อน คือ เส้นที่ลากจากเส้นหลังไปด้านหน้าตาม ขนาดของตัวอักษร แล้วหักกลับซ้อน อยู่เหนือเส้นเดิม ขมวด คือ เส้นที่ม้วนไขว้เป็นวงในตัวอักษร หาง คือ ส่วนของตัวอักษรที่มีปลายล ้าออกไปจากเส้นหลัก เชิง คือ ส่วนที่รองอยู่ใต้ล าตัวหลักของตัวอักษร ดังปรากฏในตัว ญ ฐ ฐ ธ ฬ ส เชิง เส้นซ้อน ขมวด หาง เส้นล่าง
๑. หัวอยู่ในส่วนที่ ๑ กลมเต็ม ๑ ส่วน ๑.๑ หัวหลังบน ได้แก่ ผ ฝ ย ๑.๒ หัวหน้าบน ได้แก่ ง บ ป น ม ท ห พ ฟ ษ ฬ ๒. หัวอยู่ในส่วนที่ ๒ กลมเต็ม ๑ ส่วน ๒.๑ หัวหลังกลาง ได้แก่ ค ศ อ ฮ ๒.๒ หัวหน้ากลาง ได้แก่ จ ฉ ด ต ฒ ฐ หัวพยัญชนะไทย
๓. หัวอยู่ในส่วนที่ ๔ กลมเต็ม ๑ ส่วน ๓.๑ หัวหลังล่าง ได้แก่ ถ ล ส ฌ ณ ญ ๓.๒ หัวหน้าล่าง ได้แก่ ว ร ภ ฎ ฏ ๔. หัวขมวดหักหน้าบน ได้แก่ ข ช ๕. หัวหยักหักเหลี่ยม/โค้งหน้าบน ได้แก่ ซ ฑ ฆ หัวพยัญชนะไทย
วิธีการฝึกเขียนเส้นพยัญชนะไทย
รูปแบบอักษรสำหรับคัดลายมือ
บรรทัด ๕ เส้น สำหรับคัดลายมือ ก ข ค ง จ ภาษาไทย
จบแล้ว