การเขียนย่อความ คือ การเก็บใจความสำคัญ ของเรื่องจากข้อความที่อ่านหรือฟัง แล้วนำสาระสำคัญ มาเรียบเรียงใหม่ให้สั้นด้วยภาษาที่กระชับ เข้าใจง่าย ได้ความถูกต้องและครบถ้วนสมบูรณ์มากหรือน้อย แล้วแต่ต้องการ การเขียนย่อความ
ส่วนประกอบของย่อหน้า ย่อหน้าแต่ละย่อหน้าจะมีทั้งใจความ และพลความ พลความ คือ ประโยคหรือข้อความที่เป็นส่วน ขยายความ ทำหน้าที่ขยายใจความให้ แจ่มชัดยิ่งขึ้น หากตัดส่วนประกอบส่วน นี้ ก็ยังเข้าใจเนื้อความสำคัญอยู่ ใจความ คือ ประโยคหรือข้อความสำคัญ ของย่อหน้า ถ้าตัดออกจะเสียความ หรือความเปลี่ยนไป ทำให้ผู้อ่านผู้ฟัง ไม่เข้าใจหรือเข้าใจเรื่องผิดได้
๑. อ่านเรื่องที่จะย่อความให้จบอย่างน้อย ๒ ครั้ง เพื่อให้ทราบว่าเรื่องนั้นกล่าวถึงใคร ทำอะไร ที่ไหน อย่างไร เมื่อไร และผลเป็นอย่างไร ๒. บันทึกย่อความด้วยสำนวนของตนเอง เขียนบันทึกใจความสำคัญจากเรื่องที่อ่าน แล้วนำมาเขียนเรียบ เรียงใหม่ด้วยสำนวนของตนเอง ๓. อ่านทบทวนใจความสำคัญ ที่เขียนเรียบเรียงแล้ว จากนั้นแก้ไขให้สมบูรณ์ ตัดข้อความที่ซ ้าซ้อนกันออก เพื่อให้ เนื้อหากระชับ หลักการเขียนย่อความ
๔. เขียนย่อความให้สมบูรณ์ โดยเขียนแบบขึ้นต้น ของย่อความให้ถูกต้องตามรูปแบบของประเภทข้อความนั้นๆ ๕. การใช้ภาษาในการเขียนย่อความ ไม่นิยมใช้สรรพนามบุรุษที่ ๑ และ บุรุษที่ ๒ แต่จะใช้สรรพนามบุรุษที่ ๓ ไม่ใช้อักษรย่อ ใช้คำราชาศัพท์ให้ถูกต้อง บทร้อยกรองถอดความเป็นร้อยแก้วแล้วจึงย่อ หลักการเขียนย่อความ
รูปแบบของการเขียนย่อความ ๑. แบบขึ้นต้นย่อความ คือ ส่วนที่ใช้เขียนนำเป็นย่อหน้าแรก มีจุดมุ่งหมาย ให้ทราบประเภท ที่มา ชื่อผู้เขียน หรือชื่อผู้พูดของเรื่องที่ นำมาเขียนย่อความ ๒. เนื้อหาใจความสำคัญของเรื่อง คือ ส่วนที่เป็นเนื้อความที่เรียบเรียงแล้ว เขียน ติดต่อกันเป็นย่อหน้าเดียว ไม่ต้องเขียนเป็นย่อหน้าตามเดิม
รูปแบบคำขึ้นต้นการเขียนย่อความ ย่อหนังสือราชการของ ______________ถึง____________ เรื่อง________________เลขที่________ลงวันที่ ________ ความว่า …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… หนังสือราชการ แจ้งความ แถลงการณ์
ย่อสุนทรพจน์เรื่อง______________ของ___________. แก่____________________เนื่องใน_________________ ณ ____________________วันที่__________________ ความว่า ………………………………………………………………………… รูปแบบคำขึ้นต้นการเขียนย่อความ พระบรมราโชวาท โอวาท คำปราศรัย สุนทรพจน์
ย่อนิทานเรื่อง _________________ของ___________ . จาก_______________________________________ ความว่า …………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… บทความ สารคดี นิทาน นิยาย เรื่องสั้น ข่าว รูปแบบคำขึ้นต้นการเขียนย่อความ
ย่อกลอนสุภาพเรื่อง ____________________________ ของ _________________.ตอน____________________ จาก.__________________________หน้า____________ ความว่า ………………………………………………………………………… บทร้อยกรองประเภทต่างๆ รูปแบบคำขึ้นต้นการเขียนย่อความ
ย่อหนังสือราชการของ องค์กรบริหารส่วนตำบลนาทอง ถึง โรงเรียน นาทอง เรื่อง ขอความร่วมมือจัดนักเรียนเข้าร่วมขบวนแห่เทียนพรรษา เลขที่ บก๐๒๓.๑/๒๓ ลงวันที่ ๒ สิงหาคม ๒๕๖๕ ความว่า องค์กรบริหารส่วนตำบลนาทอง ขอความร่วมมือให้โรงเรียนนาทอง จัดนักเรียนเข้าร่วมขบวนแห่เทียนพรรษา ในวันที่ ๑๐ เมษายน ๒๕๖๕ พบกันเวลา ๐๘.๐๐ น. ณ ลานเทศบาลตำบลนาทอง ตัวอย่าง การเขียนย่อความ “หนังสือราชการ”
ย่อพระราชดำรัส เรื่อง ปัญหาการใช้ภาษาไทย ของ พระบาทสมเด็จ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร แก่ คณาจารย์และนิสิต เนื่องใน การประชุมทางวิชาการของชุมนุมภาษาไทย ณ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันที่ ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๐๕ ความว่า พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรดำรัสว่า คนไทยโชคดีที่มีภาษาเป็นของตนเอง ภาษาไทย มีความสำคัญ เป็นเครื่องมือแสดงความคิดอย่างหนึ่ง ฉะนั้นจึงจำเป็นต้อง อนุรักษ์ภาษาไทยไว้ให้ดี ตัวอย่าง การเขียนย่อความ “พระราชดำรัส”
ย่อนิทานเรื่อง กระต่ายกับเต่า ของ อีสป จาก หนังสือรวมนิทานอีสป ความว่า กระต่ายตัวหนึ่งท้าวิ่งแข่งกับเต่า เพราะคิดว่าตนวิ่งชนะ อย่างแน่นอน กระต่ายออกตัวอย่างรวดเร็ว ด้วยความประมาท จึงพักนอนใต้ต้นไม้ เมื่อรู้ตัวอีกทีเต่าก็เดินเข้าเส้นชัยไปก่อน แล้ว ทำให้กระต่ายตกเป็นผู้พ่ายแพ้ ตัวอย่าง การเขียนย่อความ “นิทาน”
ย่อกลอนสุภาพ เรื่อง นิราศภูเขาทอง ของ สุนทรภู่ ตอน - จาก. หนังสือเรียนวรรณคดี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๑ หน้า ๗ ความว่า เมื่อเรือมาถึงหน้าวัง สุนทรภู่รู้สึกเศร้ามาก คิดถึงรัชกาลที่ ๒ ซึ่ง สุนทรภู่เคยรับใช้พระองค์อย่างใกล้ชิด เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคต สุนทรภู่ตกทุกข์ยากลำบากมาก เหมือนคนมีกรรม ไร้ที่พึ่ง ตัวอย่าง การเขียนย่อความ “นิทาน”