เปิดตำรา หาความหมาย

เปิดตำ รา หาความหมาย

คำ นำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่มนี้ จัดทำ ขึ้นเพื่อให้ผู้อ่านได้ทราบความรู้เกี่ยวกับความหมาย ของบทนิราศภูเขาทอง คณะผู้จัดทำ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือ อิเล็กทรอนิกส์ เล่มนี้จะเป็นประโยชน์สำ หรับคนที่ สนใจและอยากรู้ความหมายของบทนิราศภูเขาทอง และได้ประโยชน์จากหนังสือ E-Book เล่มนี้ไม่มาก ก็น้อ น้ ย ก

สารบัญ ข คำ นำ ก สารบัญ ข แปลบทนิราศภูเขาทอง 1-5 บรรณานุกรรม 6

บทนิราศภูเขาทอง ถอดคำ ประพันธ์บทนิราศ ภูเขาทอง ๏ เดือนสิบเอ็ดเสร็จธุระพระวสา รับกฐินภิญโญโมทนา ชุลีลาลงเรือเหลืออาลัย ออกจากวัดทัศนาดูอาวาส เมื่อตรุษสารทพระวสาได้อาศัย สามฤดูอยู่ดีไม่มีภัย มาจำ ไกลอารามเมื่อยามเย็น โอ้อาวาสราชบุรณะพระวิหาร แต่นี้นานนับทิวาจะมาเห็น เหลือรำ ลึกนึกน่าน้ำ ตากระเด็น เพราะขุกเข็ญคนพาลมารานทาง จะยกหยิบธิบดีเป็นที่ตั้ง ก็ใช้ถังแทนสัดเห็นขัดขวาง จึ่งจำ ลาอาวาสนิราศร้าง มาอ้างว้างวิญญาณ์ในสาคร ฯ ถึงเดือน ๑๑ ซึ่งออกจากการจำ พรรษา แล้วเมื่อรับกฐินอย่างยินดีเสร็จแล้วก็ ต้องลงเรือไปด้วยความเศร้าโศกออก จากวัดก็มองดูวัดที่เคยอาศัยเมื่อปีที่ ผ่านมาได้อยู่อาศัยอีกทั้ง๓ฤดูที่อยู่มาก็ ไม่มีอะไรมากวนใจอีกทั้งวัดราชบุรณะ พระวิหารนี้คงอีกนานกว่าจะได้มาเห็น นึกแล้วเศร้าใจยิ่งนักทั้งนี้เป็น เพราะมี คนพาลมารังแกใส่ร้าย คิดจะนำ ผู้ใหญ่ คอยช่วยเหลือท่านก็ไม่มีความ ยุติธรรมจึงต้องอำ ลาวัดไปจนต้องมา อ้างว้างอยู่กลางสายน้ำ บทนิราศภูเขาทอง ๏ถึงหน้า น้ วังดังหนึ่งใจจะขาดคิดถึงบาทบ พิตรอดิศรโอ้ผ่านเกล้าเจ้าประคุณของ สุนทรแต่ปางก่อนเคยเฝ้าทุกเช้าเย็น พระนิพพานปานประหนึ่งศีรษะขาดด้วย ไร้ญาติยากแค้นถึงแสนเข็ญทั้งโรคซ้ำ กรรมซัดวิบัติเป็นไม่เล็งเห็นที่ซึ่งจะ พึ่งพาจะสร้างพรตอตส่าห์ส่งส่วนบุญ ถวายประพฤติฝ่ายสมถะทั้งวสาเป็น สิ่งของฉลองคุณมุลิกาขอเป็นข้าเคียง พระบาททุกชาติไป ฯ ถึงหน้า น้ วังก็เศร้าโศกมากคิดถึง พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้า นภาลัยผู้ซึ่งมีพระคุณกับสุนทรภู่อย่าง มากเมื่อก่อนเคยเข้าเฝ้าท่านอย่างใกล้ ชิดและบ่อยครั้งเมื่อพระองค์สวรรคตก็ เหมือนกับสุนทรภู่ตายไปด้วยเพราะ ไม่มีญาติหรือคนคอยช่วยเหลือชีวิตจึง ยากแค้นแสนเข็ญ อีกทั้งมีโรคมีกรรม เข้ามารุมล้อมไม่เห็นใครที่จะพึ่งพาได้ จึงได้บวชเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ รัชกาลที่ ๒ ประพฤติตนอยู่ในศีลธรรม ตลอดเวลาเพื่อเป็นสิ่งทดแทนคุณ พระองค์แม้เกิดชาติใดใดก็ขอให้เป็น ข้ารับใช้พระองค์ตลอดไป 1

บทนิราศภูเขาทอง ถอดคำ ประพันธ์บทนิราศ ภูเขาทอง บทนิราศภูเขาทอง ๏ถึงหน้า น้ แพแลเห็นเรือที่นั่ง คิดถึงครั้งก่อนมาน้ำ ตาไหล เคยหมอบรับกับพระจมื่นไวย แล้วลงในเรือที่นั่งบัลลังก์ทอง เคยทรงแต่งแปลงบทพจนารถ เคยรับราชโองการอ่านฉลอง จนกฐินสิ้นแม่น้ำ แลลำ คลอง มิได้ข้องเคืองขัดหัทยา เคยหมอบใกล้ได้กลิ่นสุคนธ์ตลบ ละอองอบรสรื่นชื่นนาสา สิ้นแผ่นดินสิ้นรสสุคนธา วาสนาเราก็สิ้นเหมือนกลิ่นสุคนธ์ฯ เมื่อถึงหน้า น้ แพก็เห็นเรือพระที่นั่ง คิดถึงเมื่อก่อนก็เศร้าจนน้ำ ตาไหล เคยหมอบกราบรัชกาลที่ ๒ กับพระ จมื่นไวยแล้วก็ลงไปในเรือบัลลังก์ ทอง เคยแต่งแปลงบทความเคยรับ ราชโองการอ่านในงานฉลองจนเรือ ที่มาทอดกฐินหมดแล้วก็ยังมิได้ ทำ ให้พระองค์ขัดใจแต่อย่างใดเคย หมอบกราบใกล้จนได้กลิ่นหอมจาก พระวรกาย กลิ่นหอมนั้นหอมจนติด จมูกแต่เมื่อพระองค์สวรรคต ก็สิ้น กลิ่นหอมไปด้วยอีกทั้งยังเหมือน วาสนาของสุนทรภู่ก็สิ้นตามกลิ่นไป ด้วย ๏ดูในวังยังเห็นหอพระอัฐิ ตั้งสติเติมถวายฝ่ายกุศล ทั้งปิ่นเกล้าเจ้าพิภพจบสกล ไม่เห็นหลักลือเล่าว่าเสาหิน เป็นสำ คัญปันแดนในแผ่นดิน มิรู้สิ้นสุดชื่อที่ลือชา ขอเดชะพระพุทธคุณช่วย แม้นมอดม้วยกลับชาติวาสนา อายุยืนหมื่นเท่าเสาศิลา อยู่คู่ฟ้าดินได้ดังใจปอง ไปพ้นวัดทัศนาริมท่าน้ำ แพประจำ จอดรายเขาขายของ มีแพรผ้าสารพัดสีม่วงตอง ทั้งสิ่งของขาวเหลืองเครื่องสำ เภาฯ มองไปในวังยังเห็นหอที่เก็บพระอัฐิ ของรัชกาลที่๒ก็ตั้งสติถวายส่วย บุญสวยกุศลทั้งส่งส่วนกุศลไปให้ รัชกาลที่๓ให้พ้นภัยในการปกครอง บ้านเมือง 2

บทนิราศภูเขาทอง ถอดคำ ประพันธ์บทนิราศ ภูเขาทอง บทนิราศภูเขาทอง ๏ถึงโรงเหล้าเตากลั่นควันโขมง มีคันโพงผูกสายไว้ปลายเสา โอ้บาปกรรมน้ำ นรกเจียวอกเรา ให้มัวเมาเหมือนหนึ่งบ้าเป็นน่าอาย ทำ บุญบวชกรวดน้ำ ขอสำ เร็จ สรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย ไม่ใกล้กรายแกล้งเมินก็เกินไป ไม่เมาเหล้าแล้วแต่เรายังเมารัก สุดจะหักห้ามจิตคิดไฉน ถึงเมาเหล้าเช้าสายก็หายไป แต่เมาใจนี้ประจำ ทุกค่ำ คืนฯ ถึงโรงเหล้าก็มีควันออกมาจากเตากลั่น มากมายมีเครื่องตักน้ำ ผูกไว้ปลายเสา สุนทรภู่เคยดื่มน้ำ เหล้าจนเมาเหมือน คนบ้าจึงได้บวชเพื่อจะได้พ้นจาก อบายมุขขอให้ได้ตรัสรู้ดังพระพุทธเจ้า แต่เหล้าเคยทำ ให้รอดชีวิตดังนั้นจะ เมินไปก็เกินไปถึงจะไม่เมาเหล้าแต่ยัง เมารักอยู่หักห้ามจิตใจไม่ให้รักไม่ ได้การเมาเหล้านั้นพอรุ่งขึ้นก็หายไป แต่การเมารักนี้จะเป็นทุกๆคืน ๏ถึงบางจากจากวัดพลัดพี่น้อ น้ ง มามัวหมองม้วนหน้า น้ ไม่ฝ่าฝืน เพราะรักใคร่ใจจืดไม่ยืดยืน จึงต้องขืนในพรากมาจากเมือง ถึงบางพลูคิดถึงคู่เมื่ออยู่ครอง เคยใส่ซองส่งให้ล้วนใบเหลือง ถึงบางพลัดเหมือนพี่พลัดมาขัดเคือง ทั้งพลัดเมืองพลัดสมรมาร้อนรน ถึงบางโพธิ์โอ้พระศรีมหาโพธิ์ ร่มนิโรธรุกขมูลให้พูนผล ขอเดชะอานุภาพพระทศพล ให้ผ่องพ้นภัยพาลสำ ราญกายฯ ถึงบางจากไม่อยากได้ยินคำ ว่าจาก เพราะสุนทรภู่จากหลายๆอย่างมาต้อง มีใจมัวหมองเพราะรักนั้นไม่ยืนยาวจึง ต้องจากเมืองพรากมา ถึงบางพลูคิดถึง นางจันเมื่อแต่งงานกันเคยส่งหมากพลู โดยใส่ซองให้ทั้งหมดเป็นใบเหลืองซึ่ง อร่อยมาก ถึงบางพลัดก็ไม่อยากได้ยิน คำ ว่าพลัดเพราะได้พลัดจากนางจัน ทั้ง ยังพลัดจากเมืองและอื่นๆอย่างร้อนรน 3

บทนิราศภูเขาทอง ถอดคำ ประพันธ์บทนิราศ ภูเขาทอง บทนิราศภูเขาทอง ๏ถึงบ้านญวนล้วนแต่โรงแลสะพรั่ง มีข้องขังกุ้งปลาไว้ค้าขาย ตรงหน้า น้ โรงโพงพางเขาวางราย พวกหญิงชายพร้อมเพรียงมาเมียงมอง จะเหลียวกลับลับเขตประเทศสถาน ทรมานหม่นไหม้ฤทัยหมอง ถึงเขมาอารามอร่ามทอง พึ่งฉลองเลิกงานเมื่อวานซืนฯ ถึงบ้านญวนเห็นมีโรงแลมากมายมีคน ค้าขายของเช่นกุ้งหรือปลา โดยการขัง ไว้ในข้องข้างหน้า น้ โรงวางที่สำ หรับดัก ปลาวางเรียงไว้มีทั้งผู้หญิงและผู้ชายมา จับจ่ายซื้อของจะมองกลับไปยังประเทศ บ้านเกิดก็ทรมานเหมือนโดนไฟไหม้ จิตใจก็หม่นหมองล่องเรือมาจนถึงวัด เขมาก็รู้ว่าพึ่งเลิกงานฉลองไปเมื่อ วานซืน ๏โอ้ปางหลังครั้งสมเด็จพระบรมโกศ มาผูกโบสถ์ก็ได้มาบูชาชื่น ชมพระพิมพ์ริมผนังยังยั่งยืน ทั้งแปดหมื่นสี่พันได้วันทา โอ้ครั้งนี้มิได้เห็นเล่นฉลอง เพราะตัวต้องตกประดาษวาสนา เป็นบุญน้อ น้ ยพลอยนึกโมทนา พอนาวาติดชลเข้าวนเวียน ดูน้ำ วิ่งกลิ้งเชี่ยวเป็นเกลียวกลอก กลับกระฉอกฉาดฉันฉวัดเฉวียน บ้างพลุ่งพลุ่งวุ้งวงเหมือนกงเกวียน ดูเปลี่ยนเปลี่ยนคว้างคว้างเป็นหว่างวน ทั้งหัวท้ายกรายแจวกระชากจ้วง ครรไลล่วงเลยทางมากลางหน โอ้เรือพ้นวนมาในสาชล ใจยังวนหวังสวาทไม่คลาดคลาฯ คิดถึงเมื่อก่อนซึ่งรัชกาลที่ ๒ ได้มา ตัดหวายลูกนิมิตได้ชมพระพิมพ์ทั้ง ๘๔,๐๐๐องค์ซึ่งเท่ากับจำ นวนพระ ธรรมที่อยู่ในพระไตรปิฎกที่อยู่ริม ผนังแต่ครั้งนี้ไม่ได้เห็นการเล่น ฉลองเพราะสุนทรภู่ต้องหมดวาสนา และลำ บาก เป็นเพราะบุญน้อ น้ ยก็นึก เศร้าแต่แล้วเรือก็ติดน้ำ วน มองเห็น น้ำ วิ่งเชี่ยวหมุนเป็นเกลียว พุ่งไปมา ตัดกันบางส่วนก็พุ่งวนเหมือน กงเกวียนดูเวียนๆเป็นเหมือนพายุ วนทั้งหัวท้ายเรือได้รับแจวเรือดังนั้น เรือ จึงหลุด น้ำ วนออกมาได้ แต่ถึง เรือจะพ้นน้ำ วนมาแล้วแต่ใจก็ยังไม่ พ้นจากความรัก 4

บทนิราศภูเขาทอง ถอดคำ ประพันธ์บทนิราศ ภูเขาทอง บทนิราศภูเขาทอง ๏ ตลาดแก้วแล้วไม่เห็นตลาดตั้ง สองฟากฝั่งก็แต่ล้วนสวนพฤกษา โอ้รินรินกลิ่นดอกไม้ใกล้คงคา เหมือนกลิ่นผ้าแพรดำ ร่ำ มะเกลือ เห็นโศกใหญ่ใกล้น้ำ ระกำ แฝง ทั้งรักแซงแซมสวาทประหลาดเหลือ เหมือนโศกพี่ที่ระกำ ก็ซ้ำ เจือ เพราะรักเรื้อแรมสวาทมาคลาดคลาย ถึงแขวงนนท์ชลมารคตลาดขวัญ มีพ่วงแพแพรพรรณเขาค้าขาย ทั้งของสวนล้วนแต่เรือเรียงราย พวกหญิงชายชุมกันทุกวันคืนฯ ๏มาถึงบางธรณีทวีโศก ยามวิโยคยากใจให้สะอื้น โอ้สุธาหนาแน่นเป็นแผ่นพื้น ถึงสี่หมื่นสองแสนทั้งแดนไตร เมื่อเคราะห์ร้ายกายเราก็เท่านี้ ไม่มีที่พสุธาจะอาศัย ล้วนหนามเหน็บเจ็บแสบคับแคบใจ เหมือนนกไร้รังเร่อยู่เอกาฯ ถึงตลาดแก้วแต่ไม่เห็นมีตลาดตั้ง ขายของทั้งสองฝั่งเห็นแต่ต้นไม้ พืชพันธุ์ต่างๆ ได้กลิ่นดอกไม้หอมไป เรื่อยๆตลอดทาง และกลิ่นเหมือนผ้า แพรที่ย้อมด้วยมะเกลือ เห็นต้นโศก ใหญ่และต้นระกำ เป็นแผงแต่แปลกที่ มีต้นรักขึ้นแซมอยู่ด้วยเหมือนความ โศกเศร้าระกำ ใจที่สุนทรภู่ต้องเป็น เพราะรักแม่จัน มาถึงหมู่บ้านบางธรณีก็โศกเศร้ามาก ขึ้นมากเพราะตอนลำ บากพาให้ใจ สะอื้นมากทั้งที่แผ่นดินหนาขนาด สองแสนสี่หมื่น โยชน์แต่เมื่อถึงคราว ลำ บากแม้แต่แผ่นดินก็ไม่มีที่อาศัย เหมือนโดนหนามเสียดแทงเจ็บแสบ มากเหมือนกับนกไม่มีรังที่จะอาศัย ต้องเร่ร่อนไปเรื่อยๆ 5

6 บรรณานุกรม https://aungsuma.wixsite.com/mysite/blank-1 แปลบทนิราศภูเขาทอง https://th.wikisource.org/wiki/ บทนิราศภูเขาทอง