บทนำ หนังสือ “ ทำความรูจักปุกปุย ” เลมนี้ถือกำเนิดขึ้นจากการที่คนเราคิดที่จะ เลี้ยงกระตายสายพันธุใดสายพันธุนึง แตก็ยังอาจจะไมรูเกี่ยวกับพันธุกระตาย ที่มากพอ ยังไมรูถึงวิธีการเลี้ยงและดูแล หนังสือเลมนี้จึงไดถือกำเนิดขึ้นมา เพื่อชวยเปนสวนหนึ่งในการประกอบการตัดสินใจและใหความรูกอนนำนอง มาเลี้ยงดู ฉะนั้นหากคุณเปนหนึ่งในคนที่กำลังมีความคิดหรือกำลังตัดสินใจเกี่ยวกับ การเลี้ยงกระตายหนังสือ “ ทำความรูจักปุกปุย ” ก็ขอเปนหนึ่งในการชวย คุณตดสินใจในการรับเลี้ยง
สารบัญ สายพันธุกระตาย 1 ขอควรรู สำหรับผูที่อยากเลี้ยงกระตาย 7 เมื่อไดรับกระตายมาใหม ควรทำอยางไร 10 ขอ สุดยอดความเขาใจผิด เกี่ยวกับกระตาย คูมือเลือกซื้อกระตาย 20 13 11
สายพันธุกระตาย กระตายสายพันธุดัตช จากประเทศอังกฤษ กระตายที่ไดชื่อวาเหมือนใสหนากาก อยูตลอดเวลา นั่นก็เพราะสายพันธุนี้จะมีลายที่โดดเดนมาก ๆ อยูตรงบริเวณใบหนา และสะโพก ซึ่งเจาสายพันธุดัตชจะมีอยูดวยกันหลายสี แตมารคกิ้งจะเหมือนเดิมไม เปลี่ยนแปลง โดยจะยืนพื้นอยูที่สีขาว สวนสีที่มาตัดนั้นก็จะตางกันไป ไมวาจะเปน สีดำ, สีชินชิลา, สีเทา หรือสีน้ำตาล มีนิสัยดี เรียบรอย ตัวกลม หัวกลม เตี้ย ขนสั้นนุมนิ่ม เหมาะสำหรับเด็ก ๆ เพราะสายพันธุนี้จะไมกาวราว Dutch 1
เจากระตายนารักปุกปุย ที่มีดวงตาเหมือนกรีดอาย ไลนเนอรตลอดเวลานี้มีชื่อสายพันธุวา ดวอรฟ โฮโท เปนกระตายแคระ จากประเทศฝรั่งเศส ตากลมโต ลักษณะเดนคือจะมีเสนสีดำหนารอบดวงตา สีขาว สม่ำเสมอกันทั่วทั้งตัว ถึงแมจะนิยมกันมากในตางประเทศ แตในไทยถือวายังมีไมคอยแพรหลายมากนัก เนื่องจาก ยังไมคอยมีผูที่เพาะพันธุสัตวเลี้ยงพัฒนากันเทาไหร ซึ่งราคาก็เลยสูงตาม แตถาหากพูดถึงการดูแล เจาดวอรฟ โฮโท ถือวาดูแลงายมาก ๆ แคคอยหวีขนใหบาง สายพันธุแองโกรา เจาลูกบอลขนฟูมีชีวิต ที่มีที่มาจากหลากหลายประเทศทั้งอังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมณีและตุรกี กระตายสายพันธุนี้จากแตละที่ มีความตางกันเล็กนอย แตที่เหมือนกันคือ ขนที่ยาวและฟูนุม ดวยขนาดขนที่เล็กมากใหความนุมกวาขนแคชเมียรเลยทีเดียว ผูเลี้ยงตองขยันแปรงขนเพื่อปองกันขนจับเปนกอน แองโกรามีนิสัยที่รักสงบและเชื่อง Angora Hotot 2
กระตายสายพันธุเจอรซี วูลลี กระตายขนยาว อีกสายพันธุหนึ่งที่มาจากประเทศอเมริกา ที่มีขนที่ ฟูนุมแตเลี้ยงงายดวยขนาดตัวที่เล็ก น้ำหนักโดย เฉลี่ยเพียง 1.8 - 2.3 กิโลกรัม หูตั้ง ขี้เลนและ เขากับคนไดงายมาก แตก็ตองอยาลืมแปรงขน หใหอยางสม่ำเสมอ นิวซีแลนไวท เจากระตายเหนียงเยอะ จากประเทศ นิวซีแลนด จุดเดนของกระตายพันธุนี้คือจะมีลักษณะ ตัวที่ใหญ เรียกไดวาใหญกวาพันธุไทยเสียอีก สวนขน นั้นจะมีสีขาวทั่วทั้งลำตัว สะโพกใหญ ไหลกวาง แถมตัวเมียนั้นยังใหลูกที่ดกมาก ๆ อีกดวย ซึ่งกระตายพันธุนี้ลักษณะจะเหมือนกับกระตายไทย แตจะตางกันตรงที่นิวซีแลนไวท หัวจะกลมกวา และมีน้ำหนักตัวที่มากกวา เนื้อเยอะ อวนทวน สวนอายุขัยของพันธุนี้จะอยูที่ 5 – 8 ป Jersey wooly New Zealand 3
เนเธอรแลนดดวอรฟ หรือที่สาวก คนรักกระตายเรียกกันวา กระตาย ND นั้น เปนกระตายจากประเทศเนเธอแลนดที่ไดชื่อ วามีขนาดเล็กมาก ๆ โดยน้ำหนักตัวที่โตเต็มที่ นั้นยังไมถึง 1 กิโลกรัมดวยซ้ำ แตถึงตัวจะจิ๋ว แตนิสัยแจวสุด ๆทั้งซน ทั้งขี้เลน ชอบสังเกต ตื่นตัว นิยมเลี้ยงกันมากในอเมริกา, เยอรมนี, เนเธอแลนด และประเทศไทยเรานี่เอง กระตายขนนุมนี้มาจาก ประเทศอังกฤษและ ฝรั่งเศส มีทั้งขนาดเล็ก (Mini Rex) และขนาดปกติ (Standard Rex) หูตั้งมีขนหลายสี แตความพิเศษ อยูที่ขนซึ่งสั้นแตนุมละเอียด ราวกำมะหยี่เนื่องจาก ขนนั้นขึ้นตรงฉากกับผิวและเบียดกันแนน จนคลาย มีขนชั้นเดียวแตก็อาจทำใหมีปญหาสนเทา อักเสบ ไดงายและในตางประเทศมีการนำขนไปทำเสื้อผาดวย Rex Netherland Dwarf จุดเดนของสายพันธุนี่คือมีลำตัวเล็ก นารัก และใบหูที่สั้นกวาปกติ ทำใหเจาเนเธอรแลนดดวอรฟไดรับฉายาวา ‘อัญมณีแหงกระตายสวยงาม’ เลยทีเดียว 4
Lop เปนชื่อเรียกรวมของกระตายพันธุหูตก ซึ่งมีที่มาจากหลายประเทศ เชน English Lop. French Lop. German Lop และ Turkey Lop แตละประเทศจะมีลักษณะตางกันเล็กนอย แตที่ สำคัญคือหูที่พับตกยาวลงมา ขนาดตัวกลาง ถึงใหญ ใบหนามักเปนรูปสี่เหลี่ยม เจาของตอง อยาลืมเปดหูตรวจเปนประจำ Dwarf Lop หรือ MinI Lop กระตายพันธุนี้ มาจาก ประเทศเยอรมนี จุดเดนอยูที่หูที่ตกพับ ลงมาและขนาดตัวที่เล็กกวาพันธุ Lop ธรรมดา เฉลี่ยที 1.8-2.3 กิโลกรัม มีสีสนหลากหลาย มีอุปนิสัยขี้เลนแตสามารถฝกได ที่สำคัญคือ จะงอนเมื่อเจาของไมสนใจ Dwarf Lop Lop 5
Holland Lop หรือ Miniature Lop กระตายที่ขึ้นอันดับยอดนิยมมากใน ประเทศไทยพันธุนี้มาจาก ประเทศ เนเธอรแลนด มักสับสนกับพันธุ Dwarf Lop แต Holland Lop จะมีขนาดตัวเล็กกวา เฉลี่ยอยูที่ 0.91-1.4 กิโลกรัมเทานั้น ใบหูหนาและ พับตกมีหัวกลมแปนทำใหดูนารักทะนุถนอม ขี้เลน ราเริง ทำใหนิยมเลี้ยงไวเลนหรือนำแสดงโชวเปนอยางมาก กระตายพันธุไทย และกระตายพันธุผสม เปนกระตายที่พบเห็นไดงายตามรานขายสัตวเลี้ยง ทั่วไป กระตายไทยจะมีขนาดกลางถึงใหญ ขนสั้น หนาแหลมและมีหลายสี แตปจจุบันก็หาพันธุแท ไดยากเพราะมักมีการผสมขามสายพันธุ จึงทำใหไดลักษณะที่แตกตางกันไป Holland Lop 6
ขอควรรู พื้นที่ กระตายนั้นเปนสัตวที่ไมไดตองการพื้นที่ในการเลี้ยงมากเทานองหมา หรือนองแมว สามารถเลี้ยงที่คอนโดหรือหอพักไดสบายใจหายหวง แตถึงอยางนั้นการมีพื้นที่ใหพวกกระตายไดวิ่งเลนบางก็เปนเรื่องที่ดี เพราะจะชวยลดความเครียดได ซึ่งหากใครที่เลี้ยงในคอก มีพื้นที่วิ่งเลน อยูแลวก็ไมมีปญหา แตใครที่เลี้ยงในกรง การเลือกขนาดกรงที่เหมาะสม คือ กะใหพอเจากระตายยืนแลวหูไมชนกับกรงดานบน สวนความยาว ของกรงใหยาวประมาณ 3 เทาของความยาวกระตาย เพียงเทานี้ กระตายของเราก็จะไมอึดอัดแลว !! สำหรับผูที่อยากเลี้ยงกระตาย 7 สำหรับเลี้ยงกระตาย
7 อาหาร หลายคนมักมีความเชื่อผิด ๆ วากระตายตองกินผักบุง, แครอท หรืออาหารเม็ดเปนหลัก แตจริง ๆ แลวอาหาร หลักของกระตายคือหญาแหงประมาณ 70 – 80% แลว เสริมดวยอาหารเม็ดประมาณ 20% เทานั้น สวนผักสด และผลไมเรียกไดวาไมจำเปนเลย แตถาใครอยากใหก็อาจ เสริมไดสัปดาหละครั้ง หรือใหทานใบกะเพราเพื่อแกอาการ ทองอืดได นอกจากนี้ควรคำนึงถึงอายุของกระตาย เพราะ ชนิดของหญาแหงที่ควรปอนก็จะขึ้นอยูกับอายุของ นองกระตายดวย และอีกหนึ่งสิ่งที่สำคัญเลยก็คือ “ น้ำ ” ตองมีติดกรงไวตลอดเวลา และควรเปลี่ยนบอย ๆ เ พื่อสุขภาพที่ดีของนองกระตาย 8 กระตาย
โรค ถือวาสำคัญมากที่ผูเลี้ยงกระตาย ควรใหความสำคัญ ซึ่งโรคนี้นั้นจะ เกิดจากอากาศที่รอนมากเกินไป จนกระตายระบายความรอนไมทัน โดยนองกระตายนั้นเปนสัตวที่ไมมี ตอมเหงื่อ ทำใหสามารถระบาย ความรอนไดแคทางใบหูเทานั้น นอกจากอากาศที่รอนก็ยังมีอีก หลายปจจัย เชน เลี้ยงในพื้นที่ที่ ไมมีการระบายอากาศ วิธีปองกันคือใหเลี้ยงในที่ที่มีอากาศ ถายเท, ใสน้ำดื่มไวเยอะ ๆ, หาบาน เย็นสำหรับกระตาย เพียงเทานี้ก็จะ ชวยปองกันโรคฮีทสโตรกไดมาก ทีเดียว เกิดจากภาวะติดเชื้อใตผิวหนัง สามารถเกิดไดหลายสาเหตุ เชน โดนกัด, ฟนงอกยาวเกินไป, การทิ่มตำของวัสดุรองกรง หรือเล็บที่ยาวจนทิ่มเขาไปใน ผิวหนัง ซึ่งสาเหตุเหลานี้จะทำ ใหมีกอนเนื้อบริเวณผิวหนัง พบบอยตรงใตคาง, ขอบตา, ไหล และบริเวณกรามบนใบหนา หากกระตายของใครที่มีอาการ เบื่ออาหาร ซึม มีหนอง บวมอักเสบ ควรรีบพาไปหาหมอ โดยดวน ที่ควรระวัง ในกระตาย โรคฮีทสโตรก โรคฝ 9
เปนอาการที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในกระเพาะปสสาวะ มักมีอาการทองปอง และมีลิ่มเลือดปนออกมากับฉี่ มักไมมี อาการซึมใด ๆ สวนใหญมีสาเหตุมาจากเม็ดสีที่ เรียกวา พอรไฟริน (Porphyrin) เนื่องจากดื่มน้ำนอย อาการนี้ ไมเปนอันตรายใด ๆ และมักจะหายไปเองภายใน 2 วัน เห็บหมัดนั้นไมไดมีแคในนองหมาหรือนองแมวเพราะหากเราดูแล เจากระตายไมดี หรือชอบปลอยใหวิ่งเลนที่สนามหญาบอย ๆ เจากระตายก็อาจติดเห็บหมัดได โดยอาการก็จะเปนผื่นแดง ผิวหนังแหง คันตามลำตัว หากพบเห็นวานองมีเห็บหมัดหรือ มีแผล ควรพาพบแพทยเพื่อหยอดยา และรักษาตอไป โรคฉี่เปนเลือด โรคเห็บหมัด 10
ใครที่เพิ่งรับนอง ๆ กระตายมาเลี้ยง แนะนำวาควรเลือกกระตายที่มีอายุ 45 วันขึ้นไป หรือกระตายหยานมแลวจะดีที่สุดคะ เพราะหากซื้อมาตอนที่ ยังไมหยานม โอกาศรอดของกระตายจะต่ำมากเนื่องจากภูมิคุมกันยังคง ออนแออยู ตอมาหากรับมาแลว ควรถามอาหารเดิมของกระตายวาให ยี่หอไหนอยู หรือขออาหารเดิมจากผูขายมาเลย เพราะเราไมควรเปลี่ยน อาหารกระทันหัน โดยระยะแรกใหอาหารชนิดเดิมไปกอน พอครบ 3 วัน ก็คอย ๆ ผสมอาหารตัวใหมลงไปประมาณ 20% และคอย ๆ เพิ่มจำนวน อาหารใหมขึ้นเรื่อย ๆ จนครบ 7 วัน ในระหวางนี้ตองคอยสังเกตนอง กระตายวามีอาการทองเสียหรือทองอืดหรือไมเพื่อความปลอดภัย ? ? ? ? ? ?? ? 11
เมื่อปรับเรื่องอาหารแลว แนะนำวา ในชวง 7 วันแรกที่รับกระตายมาเลี้ยง ไมควรไปจับ หรืออุมเลน ควรปลอยใหเขาอยูในกรงเพื่อปรับสภาพแวดลอม และทำความคุนชินกอน โดยใหใสอาหารและน้ำใหเพียงพอ ดูและกรงและพื้น กรงใหสะอาด สังเกตอาการพื้นฐานของนอง ๆ เชน การหายใจ, ลักษณะอึ, ความราเริง หรือกินอาหารไดเยอะหรือไม ถาหากครบ 7 วันแลว กระตาย มีอาการปกติ ราเริง และแข็งแรงดี ก็สามารถจับหรืออุมเลนไดอยาง สบายใจแลว ? 12
กระตายเลี้ยงงาย เหมาะสำหรับซื้อใหเด็กมาเลี้ยงเลน ขอ ที่คุณอาจฆาชีวิตนอยๆโดยที่ไมรูตัว การซื้อกระตายใหเด็กเลี้ยงเลน คือ การทรมานสัตว เด็ก ๆ สวนมากมักไมรูวิธีดูแลกระตาย ไมรูวิธีเลน กับกระตายอยางออนโยน และอยากไดสัตวที่เอา มาอุมเลนกอดเลนได แตกระตายสวนมากเปนสัตว ที่บอบบางมาก ๆ เปนสัตวที่ถูกลา การกระทำรุนแรง กับเขาเพียงนิดเดียวจะทำใหกระตายไมไวใจคน และเครียด แมกระตายบางตัวจะยอมใหอุม แตบาง ตัวก็ไมยอมใหอุม สัญชาตญาณของกระตาย คือ อยากอยูกับพื้น อยูในโพรงที่เขารูสึก ปลอดภัยมากกวา ถาไมมีผูใหญที่ใหความรูที่ถูกตองเกี่ยวกับกระตาย และคอยไมใหเด็กแกลงกระตาย การซื้อกระตายเปนเพื่อนใหเด็กโดย ไมไดศึกษาขอมูลที่ถูกตอง เปนอะไรที่ไมสมควรทำเปนอยางยิ่ง 10 สุดยอดความเขาใจผิดๆ เกี่ยวกับกระตาย 1. 13
กระตายกินผักบุงกับแครอท เปนอาหารหลัก อะไรที่กระตายกินเขาไป ไมไดแปลวากินไปแลวจะไมมีปญหา แครอทกินไดบาง แตผักบุง ไมสมควรเปนอันขาด เพราะมี ยางสูง เขาไมสามารถยอยได กระตายเปนสัตวกินพืช แปลวาไมกินเนื้อสัตว สำหรับอาหารที่มีแปงสูง กินไมไดทั้งนั้น เชน มัน ขนม ผักบางชนิด แคลเซียมสูงเกินไป กระตายกินแลวเปนนิ่วได อาหารหลักที่ดีที่สุด สำหรับกระตายคือ หญา สามารถซื้อหญาแหงตามรานอุปกรณ สัตวเลี้ยง หรืออาจจะเก็บหญาขนสดขางทางนำมาลางใหสะอาด ก็ทำได สวนผักนั้นกินไดเปนบางชนิด สำหรับบางชนิดนั้นไมดีตอ กระตายเปนอยางยิ่ง เพราะจะทำใหเกิดอาการทองผูกหรือทองเสีย ซึ่งเปนอาการที่เปนอันตรายถึงชีวิต แคใหอาหารผิด ลืมลางผัก อาจทำใหทองเสียถึงตายได ดังนั้น ผูเลี้ยงควรศึกษาเรื่องโภชนาการ สำหรับกระตายกอนอยางยิ่ง 5. 16
กระตายที่วางกระจาดขายหรือใสกรงเล็ก ๆ ขายตามตลาดนัด ที่คนขายอางวาเปน "กระตายแคระ" สวนมากไมใช กระตายแคระจริง ๆ ราคาหลักรอยไมมีแนนอน โดยมากจากฟารมราคาจะหลักพัน ซึ่งสวนมากที่นำมาขายคือกระตายเด็กหรือกระตายที่ไมหยานม โดยกระตายเหลานี้มักจะถูกนำมาขายเมื่ออายุไดแคเดือนเดียว ซึ่งยังไมมีภูมิคุมกันที่ตองการ รอยละ 95 ของผูซื้อ เลี้ยงไมรอด และกระตายจะตายภายในไมกี่อาทิตย เชื่อวากระตายที่หลายคนแหไปซื้อกันชวงปใหมก็ติดโผในนี้ดวย เลี้ยงกระตายตองเลี้ยงเปนคู เดี๋ยวนองเคาเหงา กระตายตองการความรักตลอดเวลา สำหรับวิธีแสดงความรักของ กระตาย คือ การเลียมือ เขามาคลอเคลีย กระตายเปนสัตวที่ชอบการ สัมผัสมาก ๆ การที่เรามีเวลาใหเขาหนึ่งชั่วโมงตอวัน แคนี้ก็เพียงพอ เลี้ยงตัวเดียวก็ไมเหงา 6. กระตายแคระ 7. 17
เลี้ยงไมไหวแลว กระตายบาน (rabbit) ไมเหมือนกระตายปา (hare) สัญชาตญาณการเอาตัวรอดอะไรไมดีพอที่จะอยูรอดในฝูงนักลา ถึงอยูรอดจากหมาแมวได ก็จะเจอกับปญหาเรื่องอาหารการกิน การปลอยกระตายเขาปา = ฆากระตาย กระตายโง กินกับนอนเปนอยางเดียว จริง ๆ แลวกระตายคอนขางฉลาดพอสมควร เพียงแตไมฉลาด ประจบเอาใจเหมือนหมาแมว แตมักจะฉลาดเอาตัวรอด ฉลาดที่จะ หาอะไรใหตัวเอง เพราะกระตายเปนสัตวที่มีโลกสวนตัวสูง การจะ ฝกใหทำอะไรตามใจเจาของเปนเรื่องที่ยากมาก ๆ ถาไมมีแรงจูงใจ ใหกับเขาเอง ทั้งนี้ ผูเลี้ยงกระตายหลายคนจะพบวา กระตายจะมาหาเรา เมื่อเขาอยากมาหา เวลาที่เขาไมอยากมาออนเรา เรียกใหตาย ยังไงเขาก็ไมมา กระตายสามารถถูกฝกใหเขาหองน้ำเปนที่ได วิ่งขึ้นลงบันไดเปน เปดประตูเปดกรงเอง บางตัวสามารถจำชื่อตัวเองไดดวย 8. ไปปลอยปาดีกวา 9. 18
คูมือเลือกซื้อกระตาย
?
บรรณนานุกรม https://pet.kapook.com/view20319.html https://bestreview.asia/how-to/popular-rabbit-breeds /?fbclid=IwAR2HfdMGpkFaW7haf7B8q1ehJhMAxD7cO1R6 w3mgmwvdPhZ8BQtvjCrA5wA https://pet.kapook.com/view20319.html