หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) วิชาการงานอาชีพ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5

๑. การปลูกพชื

- การปลูกพืชเป็ นการนาเมล็ดพันธุ์
หน่อ หัว มาปลูกลงในดนิ หรือวัสดุอ่นื ที่
เหมาะสม เพื่อให้งอกหรือเจริญเติบโต
สามารถนาไปใช้ประโยชนต์ ามต้องการ
และขยายพันธุต์ อ่ ไป

๑. การปลูกพชื

๑. การปลูกพชื

การปลูกพชื เป็ นงานเกษตรประเภท
ห นึ่ ง ซึ่ ง ส า ม า ร ถ น า ผ ล ผ ลิ ต ไ ป ใ ช้
ประโยชนไ์ ด้ เช่น การปลูกผักสวนครัว
จ ะ ไ ด้ ผั ก ส ว น ค รั ว ไ ว้ รั บ ป ร ะ ท า น ใ น
ครัวเรือน และหากมผี ลผลติ มากก็นาไป
จาหน่ายเพ่ือสร้างรายได้ การปลูกต้น
ม ะ ม่ ว ง จ ะ ไ ด้ ม ะ ม่ ว ง สุ ก ไ ว้ รั บ ป ร ะ ท า น
และได้ร่มเงาจากก่ิงก้านและใบของต้น
มะม่วง

๒. ประเภทของพชื

๒.๑ พชื สวน

เป็ นพืชที่ต้องการการดูแลเอาใจ
ใส่อยา่ งใกล้ชดิ และพถิ พี ถิ ัน มีขอบเขต
ในการปลูกท่ีแน่นอน มีขั้นตอนและ
ความประณีตในการปลูกมาก นับตัง้ แต่
การเพาะเมล็ด การเตรียมดิน การจัด
ระยะปลูก การให้ป๋ ุย การให้น้า การ
พรวนดิน การป้องกันและกาจัดวัชพืช
แมลง การเก็บเกี่ยวผลผลิต แบ่งตาม
ลักษณะการใช้ประโยชนไ์ ด้ ดงั นี้

๒. ประเภทของพชื

๑. ไม้ผล เป็ นพชื ทใ่ี ช้ประโยชนจ์ ากผล
ส่วนใหญ่เป็ นไม้ยนื ต้นทม่ี อี ายุยนื ลา
ตน้ แขง็ แรง เช่น มะม่วง ลองกอง ลาไย
ลนิ้ จี่ ส้ม เงาะ ทุเรียน มังคุด น้อยหน่า

๒. ประเภทของพชื

๒. ไม้ดอก เป็ นพืชที่ใช้ประโยชน์จาก
ดอก โดยใช้ตกแต่งอาคารบ้านเรือน
หรือตัดดอกมาปักแจกัน มีทั้งไม้ยืนต้น
ขนาดใหญ่ ไม้พุ่ม และไม้คลุมดิน
ตั ว อ ย่ า ง ไ ม้ ด อ ก เ ช่ น ด า ว เ รื อ ง
ดาวกระจาย ชวนชม เข็ม บานชื่น
กุหลาบ เบญจมาศ กล้วยไม้

๒. ประเภทของพชื

๓. ไม้ประดับ เป็ นพืชที่ปลูกขึน้ เพื่อใช้
ประโยชนจ์ ากรูปร่าง รูปทรง สีสันของ
ลาต้นและใบ ซึ่งสวยงามแตกต่างกัน มี
ทั้งไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ไม้พุ่ม และ
ไม้ล้มลุก เช่น ปาล์มต่างๆ ข่อย สน
ชนิดต่างๆ เทยี นทอง สาวน้อยประแป้ง
เฟิ รน์ ชนิดตา่ งๆ

๒. ประเภทของพชื

๔ . ผั ก เ ป็ น พื ช ที่ ป ลู ก ขึ้น เ พื่ อ ใ ช้
ประโยชน์ จากส่วนต่าง ๆ เป็ นอาหาร
เช่น ลาต้น ใบ ดอก ผล เมล็ด และหัว
ผักส่วนใหญ่เป็ นไม้ล้มลุกเจริญเติบโต
เร็ว ผักอายุสั้น เช่น ขิง ข่า ตะไคร้
ผักกาด คะน้า ผักบุ้ง พริก มะเขือ
ฟักทอง แตงกวา ส่วนผักที่เป็ นพืชยืน
ต้นมีอายุยืน เช่น สะตอ ชะอม กระถิน
ม ะ รุ ม ผั ก ห ว า น ม ะ ก รู ด ขี้เ ห ล็ ก
ผักหวาน

๒. ประเภทของพชื

๕. พชื สมุนไพร เป็ นพชื ทป่ี ลูกขนึ้ เพอ่ื ใช้
ส่วนต่าง ๆ มาทายารักษาโรค และ
บรรเทาอาการเจ็บป่ วย ซ่ึงแต่ละชนิด
จะมีสรรพคุณท่ีแตกต่างกันไป เช่น
ฟ้าทะลายโจร ช่วยขับเสมหะ ลดไข้ แก้
ร้อนใน ใบบวั บก ช่วยลดความดันโลหิต
ขมิน้ ชั้น ช่วยเรื่องท้องอืด ท้องร่วง จุก
เสยี ด

๒. ประเภทของพชื

๒.๒ พชื ไร่

เป็ นพชื ทป่ี ลูกโดยใช้เนือ้ ทม่ี าก
เจริญเตบิ โตเร็ว ส่วนใหญ่เป็ นพชื ล้มลุก
มอี ายุตัง้ แต่ ๒ เดอื น ถงึ ๑ ปี หรือ
มากกว่า ผลผลติ ของพชื ไร่ใช้บริโภค
เป็ นอาหารหลักและเป็ นสนิ คา้ ส่งออก
จัดเป็ นพชื เศรษฐกจิ ของประเทศ ซง่ึ
สามารถทารายไดเ้ ขา้ ประเทศเป็ น
จานวนมาก ตวั อย่างพชื ไร่ เช่น ข้าว
ข้าวโพด อ้อย ถ่วั ต่าง ๆ ยาสูบ ฝ้าย มัน
สาปะหลัง

๒. ประเภทของพชื

๒.๒ พชื ไร่

๓. ความรู้ท่วั ไปเกย่ี วกบั
การปลูกพชื

การปลูกพชื ให้เจริญเตบิ โตนั้น ทาได้
หลายวิธีทั้งการปลูกพืชในดินและการ
ปลูกพืชแบบไม่ใช้ดิน(hydroponics)
ซึ่ ง โ ด ย ท่ั ว ไ ป มั ก นิ ย ม ป ลู ก พื ช ใ น ดิ น
เพราะมีขั้นตอนการปลูกและวิธีการ
ดูแลรักษางา่ ยกว่า

การปลูกพชื ในดนิ สามารถปลูกได้ทั้ง
ในภาชนะและในแปลง โดยจะเลือก
ปลูกแบบใดนั้น ขึ้นอยู่กับพื้นที่หรือ
บริเวณที่มี กล่าวคือ ถ้ามีพื้นที่น้อยก็
ควรเลือกปลูกพืชในภาชนะ และหากมี
พืน้ ท่ีกว้างขวางก็ควรเลือกปลูกพืชใน
แปลง

๓. ความรู้ท่วั ไปเกย่ี วกบั
การปลูกพชื

การปลูกพชื แบบไม่ใชด้ นิ

การปลูกพชื ในภาชนะ การปลูกพชื ในดนิ

๓. ความรู้ท่วั ไปเกยี่ วกบั
การปลูกพชื

๓.๑ ขั้นตอนการปลูกพชื ในดนิ
๓.๑ ขั้นตอนการปลูกพชื ในดนิ มดี ังนี้
๑) การคัดเลือกเมลด็ พนั ธุ์ หรือส่วน
ตา่ ง ๆ ของพชื เช่น กง่ิ พันธุ์ หน่อ หัว
ทจี่ ะนามาใช้เพาะปลูก ควรคัดเลอื กทมี่ ี
คุณภาพดี โดยมลี ักษณะท่ัวไป ดังนี้
(๑) เมลด็ พนั ธุ์ ควรเลอื กเมลด็ จากฝัก
แก่เตม็ ที่ มคี วามสมบรู ณ์ เมลด็ ใหญ่
แขง็ แรง ไม่เหยี่ ว ไม่ฝ่ อ ไม่ถกู แมลง
เจาะทาลาย และไม่เป็ นโรค

๓. ความรู้ท่วั ไปเกย่ี วกับ
การปลูกพชื

(๒) ส่วนต่าง ๆ ของพชื เช่น กงิ่ พนั ธุ์
ควรเลอื กกง่ิ พนั ธุท์ ไ่ี ม่อ่อน หรือแก่
จนเกนิ ไป มคี วามสมบูรณ์ ไม่เหย่ี ว ไม่
เน่า ไม่เป็ นโรค และไม่ถูกแมลงกัดกนิ
ควรเลอื กกงิ่ พันธุท์ มี่ คี วามสมบรู ณ์
๒) การเตรยี มดนิ เป็ นการทาให้ดนิ มี
สภาพเหมาะสมต่อการเจริญเตบิ โตของ
พชื ซง่ึ โดยท่วั ไปพชื จะเจริญเตบิ โตได้ดี
ในดนิ ร่วนผสมกับป๋ ุยหมักหรอื ป๋ ุยคอก
เพราะทาให้ดนิ มสี ภาพร่วน โปร่ง
ระบายนา้ และอากาศไดด้ ี การเตรียม
ดนิ สามารถใช้วัสดุทมี่ อี ยู่ในท้องถนิ่
เพอ่ื ความสะดวกในการจัดหาและ
ประหยัดค่าใช้จ่าย ดงั นี้

๓. ความรู้ท่วั ไปเกย่ี วกบั
การปลูกพชื

(๒) ส่วนต่าง ๆ ของพชื เช่น กง่ิ พนั ธุ์
ควรเลอื กกง่ิ พนั ธุท์ ไี่ ม่อ่อน หรอื แก่
จนเกนิ ไป มคี วามสมบูรณ์ ไม่เหย่ี ว ไม่
เน่า ไม่เป็ นโรค และไม่ถกู แมลงกัดกนิ
ควรเลอื กกงิ่ พันธุท์ มี่ คี วามสมบรู ณ์
๒) การเตรยี มดนิ เป็ นการทาให้ดนิ มี
สภาพเหมาะสมต่อการเจริญเตบิ โตของ
พชื ซง่ึ โดยท่วั ไปพชื จะเจริญเตบิ โตได้ดี
ในดนิ ร่วนผสมกับป๋ ุยหมักหรอื ป๋ ุยคอก
เพราะทาให้ดนิ มสี ภาพร่วน โปร่ง
ระบายนา้ และอากาศได้ดี การเตรียม
ดนิ สามารถใช้วัสดุทม่ี อี ยู่ในท้องถนิ่
เพอ่ื ความสะดวกในการจัดหาและ
ประหยัดค่าใช้จ่าย ดงั นี้

๓. ความรู้ท่วั ไปเกย่ี วกับ
การปลูกพชื

ดนิ ร่วน 1 ส่วน

ป๋ ยุ หมกั 1 ส่วน

ป๋ ยุ คอก 1 ส่วน

๓. ความรู้ท่วั ไปเกยี่ วกบั
การปลูกพชื

๓.๑ ขั้นตอนการปลูกพชื ในดนิ
๓) การปลูกพชื เป็ นการนาเมลด็ พันธุ์
ต้นกล้าหรือส่วนต่าง ๆ ของพชื มาปลูก
ลงในดนิ ทเี่ ตรียมไว้แล้ว ซง่ึ ทาได้หลาย
วธิ ี เชน่ ใช้เมลด็ พนั ธุโ์ รยหรือหวา่ นลง
บนดนิ ใช้กงิ่ พันธุป์ ักชาลงในดนิ ใช้ตน้
กล้าปลูกลงในหลุมทข่ี ุดไว้

การหว่านเมลด็ พันธุล์ งบนดนิ

การปักชาก่งิ พันธุล์ งในดนิ การปลูกตน้ กล้าในหลุม

๓. ความรู้ท่วั ไปเกยี่ วกับ
การปลูกพชื

๔) การดูแลรักษา เป็ นการทาให้ต้นพชื
ทป่ี ลูกเจริญเตบิ โต งอกงาม และให้ผล
ผลติ ตามตอ้ งการซง่ึ มวี ธิ กี าร ดงั นี้
(๑) การรดนา้ นา้ ช่วยลาเลยี สารอาหาร
ในดนิ ให้แก่ต้นพชื จงึ ควรรดทกุ วัน วัน
ละ ๒ ครั้ง เช้าและเยน็ ไม่ควรรดนา้
มากเกนิ ไป เพราะจะทาใหพ้ ชื เน่าตาย
ได้
(๒) การพรวนดนิ เป็ นการทาให้ดนิ ร่วน
ซุยมชี ่องว่าง ทาใหพ้ ชื ไดร้ ับอาหาร
สะดวก ในพนื้ ทข่ี นาดเลก็ เช่น แปลง
ผัก ให้ใช้ส้อมพรวนค่อย ๆ พรวนดิน
ระหว่างแถวทปี่ ลูกพชื สาหรับพนื้ ท่ี

๓. ความรู้ท่วั ไปเกยี่ วกบั
การปลูกพชื

ขนาดใหญ่ เชน่ ในไร่ ในสวนผลไม้
ควรใช้จอบพรวนดนิ ระหว่างแถวปลูก
พชื หรือรอบ ๆ โคนตน้ พชื
(๓) การใส่ป๋ ุย เป็ นการให้อาหารแก่พชื
ป๋ ุยแต่ละชนิดทาใหพ้ ชื เจริญเติบโต
แตกตา่ งกัน การใหป้ ๋ ุยจงึ ตอ้ งพิจารณา
จากพชื ทป่ี ลูกดว้ ย เช่น ถา้ ปลูกคะน้าท่ี
เป็ นผักกนิ ใบ ควรใส่ป๋ ุยยเู รีย ซง่ึ มธี าตุ
ไนโตรเจนสูง วธิ กี ารใส่ป๋ ุยทาได้หลาย
วธิ ี เช่น การหว่าน การโรยเป็ นแถว การ
โรยรอบตน้ พชื การใส่ข้างต้นพชื การ
ละลายนา้ รด

๓. ความรู้ท่วั ไปเกย่ี วกับ
การปลูกพชื

(๔) การกาจัดวัชพชื เป็ นการป้องกัน
ไม่ใหว้ ัชพชื เช่น หญ้าต่าง ๆ มาแยง่
อาหารพชื การกาจดั วัชพชื ทาไดโ้ ดย
การถอนดว้ ยมอื เสร็จแล้วจงึ พรวนดิน
และใส่ป๋ ุยหมัก ป๋ ุยคอก หรือป๋ ุยเคมี
(๕) การกาจัดแมลง เป็ นการป้องกัน
ไม่ใหแ้ มลงมากดั กนิ หรือเจาะทาลาย
ต้นพชื ซงึ่ ทาได้หลายวธิ ี เช่น การใช้มอื
จับแมลงไปทงิ้ การใช้สารเคมหี รือสาร
สกัดจากสมุนไพรฉีดพ่น การใช้แมลง
กาจัดแมลงดว้ ยกันเอง

๓. ความรู้ท่วั ไปเกยี่ วกับ
การปลูกพชื

๕) การเกบ็ เกยี่ วผลผลติ เป็ นการนา
ผลผลติ ทเ่ี จริญเตบิ โตเตม็ ทแ่ี ล้วมาใช้
ประโยชน์ ซงึ่ ทาได้หลายวธิ ี ดังนี้
(๑) เกบ็ เกย่ี วด้วยมอื เช่น การเกบ็ พริก
การถอนตน้ หอม
(๒) ใช้เคร่ืองมอื ขนาดเลก็ เช่น การใช้
มดี ตดั โคนตน้ ผักกนิ ใบ การใช้ตะกร้อ
สอยผลไม้ การใช้เคยี วเกย่ี วข้าว การใช้
จอบขุดเผอื กและมัน
(๓) การใช้เครื่องมอื ขนาดใหญ่ เช่น
การใช้เคร่ืองเกยี่ วข้าว

๓. ความรู้ท่วั ไปเกยี่ วกับ
การปลูกพชื

การเกบ็ พริก การใช้เคยี วเก่ยี วข้าว

การใชต้ ะกร้อสอยผลไม้

๓. ความรู้ท่วั ไปเกยี่ วกับ
การปลูกพชื

การใชจ้ อบขุดเผอื กและมัน

การใช้เครื่องเกยี่ วข้าว

๔. การปลูกผักในแปลง

๔.๑ การปลูกคะน้า
ค ะ น้ า เ ป็ น ผั ก ที่ นิ ย ม ป ลู ก เ พ่ื อ
รับประทานใบและลาตน้ โดยปลูกได้
ตลอดทั้งปี ท่ัวทุกภาคของประเทศไทย
ช่วงเวลาที่ปลูกได้ผลดีที่สุด คือ เดือน
ตุลาคม ถึง เดือนเมษายน คะน้าที่นิยม
ปลูกในประเทศไทย ได้แก่ คะน้ายอด
หรือคะน้าใบ ซึ่งสามารถหาซื้อเมล็ด
พันธุไ์ ดต้ ามร้านค้าทจี่ าหน่ายเมลด็ พันธุ์
ผักท่ัวไป

คะน้าในแปลง

๔. การปลูกผักในแปลง

คุณประโยชนข์ องคะน้า คะน้ามีวิตามิน
เอช่วยบารุงสายตา วิตามินซี ช่วยบารุง
ผิวพรรณ แคลเซียม ช่วยบารุงกระดูก
และฟัน ใยอาหาร ช่วยให้การขับถ่าย
เป็ นปกติ คะน้าสามารถนามาประกอบ
อาหารได้หลายอย่าง เช่น ผัดคะน้า
น้ามันหอย ผัดคะน้าปลาเค็ม ข้าวผัด
ผัดซอี ๊วิ ยาคะน้ากุ้งสด

ผัดคะน้านา้ มันหอย

๔. การปลูกผักในแปลง

ขัน้ ตอนการปลูกคะน้า

วัสดุ อุปกรณ์

๑. เมลด็ พันธุค์ ะน้า ๒. เสยี ม

๓. สายยาง ๔. ฟางแหง้

๕. ป๋ ุยคอกและป๋ ุยหมัก ๖. จอบ

๗. คราด

๑. การเตรียมดิน ยกร่องแปลงปลูก
แบบจีน มีคูน้าล้อมรอบหรือแบบยก

ร่องธรรมดาในแปลงนา ใช้ดินร่วนปน
ทราย หรือดินที่ผสมป๋ ุยคอกและป๋ ุย

หมกั คลุกเคล้ากัน

๔. การปลูกผักในแปลง

๒. วธิ ีการปลูก ก่อนปลูกตอ้ งรดนา้ ให้
ท่วั แปลง นาเมลด็ ทเ่ี ตรียมไว้มาหวา่ น
ลงบนแปลงปลูก กลบด้วยดนิ ละเอยี ด
บาง ๆ แล้วคลุมด้วยฟางหรือหญ้าแหง้
เพอ่ื ป้องกันต้นอ่อนจากแสงแดด และ
รักษาความชนื้ ของผวิ ดนิ หรือจะปลูก
โดยใช้วธิ ีโรยเป็ นแถวบนแปลงปลูก
๓. การดูแลรักษา คะน้าเป็ นผักท่ี
ตอ้ งการนา้ มากแตไ่ ม่ชอบนา้ ขัง จงึ ควร
ให้นา้ อย่างสม่าเสมอ วันละ ๒ ครั้ง เชา้
และเยน็ สาหรับวัชพชื ทข่ี นึ้ ใน
ระยะแรกควรถอนออกทันที เพราะ

๔. การปลูกผักในแปลง

วัชพชื เป็ นตัวแยง่ นา้ และธาตุอาหารจาก
คะน้า
๔. การเก็บเกี่ยว คะน้าจะเริ่มเก็บเก่ียว
ได้เม่ืออายุประมาณ ๔๕-๕๕ วัน ควร
เก็บเก่ียวโดยการถอนด้วยมือให้ใบ ต้น
และรากไม่ขาดออกจากกัน ก่อนถอน
ควรรดน้าบนแปลงให้ดินชุ่มชื้นเพื่อ
สะดวกในการถอน เม่ือถอนเสร็จแล้ว
นาไปล้างดินออก ตกแต่งโดยเด็ด
ใบเหลอื งและใบแห้งทงิ้

๔. การปลูกผักในแปลง

๔.๒ การปลูกตน้ หอม
ต้นหอมหรอื หอมแบง่ เป็ นผักทนี่ ิยม
รับประทานส่วนของต้นและใบ
ขยายพันธุโ์ ดยใช้หัว เจรญิ เตบิ โตไดด้ ี
ในดนิ ร่วน ชอบอากาศชนื้ และตอ้ งการ
แสงแดดตลอดวัน
คุณประโยชนข์ องต้นหอม ตน้ หอมนิยม
รับประทานสดโดยใช้เป็ นผักเคยี ง
ตกแตง่ อาหารหรือชูรสอาหาร ช่วยดับ
กลนิ่ คาว และเป็ นสมุนไพรทม่ี สี รรพคุณ
ทางยาในการลดไข้ รักษาแผล ช่วยลด
ระดับนา้ ตาลในเลอื ด ยับยงั้ เส้นเลอื ด
อุดตนั รวมทัง้ แก้ผดผื่นคันและ
ถอนพษิ แมลงกดั ต่อย

การปลูกผักในแปลง

ตน้ หอมในแปลง
ตกแต่งอาหารหรือชูรสอาหาร

การปลูกผักในแปลง

ขั้นตอนการปลูกตน้ หอม

วัสดุ อุปกรณ์

๑. หวั หอม ๒. ป๋ ุยคอกหรือป๋ ุยหมัก
๓. สายยาง ๔. จอบ
๕. เสยี ม ๖. ฟางแห้ง
๗. คราด ๘. เศษซากใบไม้
๑. การเตรียมดิน ควรเตรียมแปลงผัก
ขนาดกว้าง ๑ เมตร ยาว ๔-๖ เมตร
โ ด ย ขุ ด ดิ น แ ล ะ พ ลิ ก ดิ น จ า ก นั้ น
คลุกเคล้าเศษซากใบไม้ ป๋ ุยคอก หรือ
ป๋ ุยหมักกับดินให้เข้ากัน ปรับแต่งหน้า
ดินให้เรียบ รดน้าให้ชุ่มแล้วหมักทิง้ ไว้
๔-๗ วัน

การปลูกผักในแปลง

๒. วธิ ีการปลูก ใช้หัวท่ีสมบูรณ์ ไม่เป็ น
โรค ตัดรากบางส่วนและปลายยอด
ออก ทิ้งไว้ ๒ วัน เมื่อแตกหน่อแล้ว
นาไปปลูกโดยใช้นิ้วหัวแม่มือกดส่วนที่
เป็ นรากลงดิน อย่ากดให้หัวจมดินจน
มิด ระยะปลูกระหว่างต้นและระหว่าง
แถว ๑๐-๑๕ เซนติเมตร ปิ ดคลุมดิน
บาง ๆ ด้วยหญ้าหรือฟางแห้ง เพ่ือ
รักษาความชุ่มชนื้ และควรรดนา้ ให้ชุ่ม
๓. การดูแลรักษา ควรให้น้าสม่าเสมอ
อย่างเพียงพอทุกวัน วันละ ๒ ครั้งเช้า
และเย็น นอกจากนี้ควรพรวนดินและ
กาจัดวัชพชื เป็ นประจา

การปลูกผักในแปลง

๔. การเก็บเก่ียว อายุการเก็บเกี่ยว
ต้นหอมหรือหอมแบ่งคือ ๔๐-๕๐ วัน
โดยเลือกเก็บขณะต้นโตเต็มท่ี แตกกอ
ใหม่ สีเขียวสด ก่อนที่ปลายใบจะ
เหลือง ด้วยการถอนขึน้ มาทั้งกอ สลัด
ดินท่ีติดรากออก จุ่มน้าล้างทาความ
สะอาด

บรรณานุกรม

ธติ ยิ า จันทรพลาบูรณ,์ สุวัฏ สอนจันทร์
และ ภญิ โญ ใจดารงค.์ (2562).
หนังสอื เรียน รายวชิ าพนื้ ฐาน
การงานอาชพี และเทคโนโลยี
ชัน้ ประถมศกึ ษาปี ที่ 5. กรุงเทพฯ :
สานักพมิ พ์ บริษัทพฒั นาคุณภาพ
วชิ าการ (พว.) จากดั .