ช่องทางการขยายอาชีพ อช31101 ม.ปลาย

44

ใบงานท่ี 11

คําชแ้ี จง : การสรปุ องคค วามรู เพอื่ นาํ ไปใชพ ฒั นาอาชพี สรา งความเขมแขง็ ย่งั ยืนในอาชพี มแี นวทางการเขยี น เพอ่ื
พรอมนาํ ไปใชแ ละพัฒนาใหส ูงข้นึ ไดห ลายแนวทางหรอื การขยายขอบขา ยอาชีพ จําเปน จะตอ งใชเ อกสารความรู
ทเ่ี ปน เอกสารวิธปี ฏบิ ัตใิ หผ รู วมงานสามารถเรียนรทู าํ ตามได ดังตวั อยา งน้ี

ตัวอยาง เอกสารการสรปุ องคค วามรโู ครงสรา งเอกสารการประกอบอาชพี
1. คุณภาพผลผลิต

เขียนบรรยายใหผ รู ว มงานมองเหน็ รายละเอียดของคุณภาพผลผลติ ทีท่ กุ คนจะรวมกันทาํ ใหส ําเรจ็
“ผักสด ผลไม จากไรท นเหนอื่ ย เปนอาหารคณุ ภาพ ไรสารพิษ มคี ุณภาพทางอาหารสงู ”

2. ภาพรวมของระบบการผลติ
เขียนเปนแผนภูมริ ะบบงาน ที่สรุปใหเห็นภาพของการทํางานเก่ียวกับปจจัยนําเขากิจกรรมใน

กระบวนการและผลผลิตทจ่ี ะเกดิ ดังตัวอยา ง
(ตัวอยาง แผนภูมิ คุณภาพการผลิตผัก ผลไม เกษตรอนิ ทรีย)

3. รายละเอยี ดข้ันตอนการปฏิบัติกิจกรรม
3.1 กิจกรรมท่ี 1 การจดั แปลงปลกู พืช ประกอบดว ยกจิ กรรม ดงั น้ี
3.1.1 การพัฒนาดนิ
3.1.2 การจดั ทํารองปลกู
3.1.3 การจดั ทาํ ระบบนํา้

45
3.1.1 ข้ันตอนดําเนินงาน การพัฒนาดนิ

1. เปา หมายการดําเนินงานเพื่อพฒั นาดนิ ใหรว นซยุ และมโี ครงสรา งเปนเมด็ ดนิ กอ นกลมใหม ากข้นึ
โดยลําดบั อยางตอเนอ่ื ง

2. ข้นั ตอนการดําเนินงาน

3. รายละเอียดการดําเนินงาน

46

47

3.1.2 ขน้ั ตอนการจัดทํารอ งปลกู
3.1.3 ขัน้ ตอนการจัดทําระบบน้ํา
3.2 กิจกรรมท่ี 2 การบํารุงรกั ษาพืช

เขียนในลักษณะนี้แลวนําไปทดลองใหกลุมผูเรียนไดศึกษา และรวมกันหาขอบกพรองและ
ปฏิบตั กิ ารพฒั นาใหส ามารถใชสือ่ ความหมายไดต รงกัน ใชเ ปน เอกสารองคความรูส าํ หรบั ผูด าํ เนนิ งาน

48

บทที่ 2
ชองทางการขยายอาชพี

สาระสาํ คัญ

การมองเห็นชองทางในการขยายอาชีพ

ผลการเรียนรูท ่ีคาดหวัง

มีความรู ความเขา ใจ และเจตคตทิ ่ดี ีในงานอาชีพ สามารถมองเหน็ ความจาํ เปนของชองทางการประกอบ
อาชพี ความเปนไปไดในการขยายอาชีพ และสามารถกําหนดวธิ ีการ ขั้นตอนการขยายอาชพี พรอมใหเหตุผลได
ถกู ตอ งเหมาะสม

ขอบขายเนอ้ื หา ความจาํ เปน ในการมองเหน็ ชองทางการประกอบอาชีพ
ความเปน ไปไดในการขยายอาชีพ
เรือ่ งที่ 1 การกาํ หนดวิธกี ารและขนั้ ตอนการขยายอาชพี พรอมใหเ หตุผล
เรืองที่ 2
เร่อื งที่ 3

ส่ือการเรียนรู

- หนังสือเรียน
- ใบงาน

49

เรืองที 1 : ความจาํ เป็ นในการมองเหน็ ช่องทางการประกอบอาชีพ

การมองเห็นช่องทางการประกอบอาชีพ

โอกาสและความสามารถท่จี ะนํามาประกอบอาชีพไดก อนผอู ่ืน เปน หวั ใจสาํ คัญของการประกอบอาชีพ
หากผูประกอบอาชีพตามที่ตลาดตองการและเปนอาชีพท่ีเหมาะสมกับสถานการณในขณะนั้น ยอมทําใหมี
โอกาสประสบความสําเร็จ สามารถพัฒนาตนเองใหม องเห็นโอกาสในการประกอบอาชีพได คอื

1. ความชาํ นาญจากงานที่ทําในปจจุบัน จะเปน แหลงความรู ความคิด ทจ่ี ะชวยใหมองเห็นโอกาส
ในการประกอบอาชีพไดมาก เชน บางคนมคี วามชํานาญทางดา นการทาํ อาหาร ตัดเย็บเสื้อผา ซอมเครื่องใชไฟฟา
ตอทอน้ําประปา ชางไม ชางปูกระเบื้อง ชางทาสี ฯลฯ ซึ่งสามารถนําความชํานาญดังกลาวมาพัฒนาและ
ประกอบอาชีพได บางคนทํางานทีโ่ รงงานตัดเย็บเสื้อผา เมื่อกลับมาภูมิลําเนาเดิมของตนเอง ก็นําความรู
ความสามารถและความชํานาญมาใชเ ปน ชองทางการประกอบอาชพี ของตนเองได

2. ความชอบความสนใจสว นตัว เปน อกี ทางหน่ึงทชี่ ว ยใหม องเห็นชอ งทางโอกาสในการประกอบอาชพี

บางคนชอบประดิษฐดอกไม บางคนชอบวาดรูป ทําใหบุคคลเหลานี้พัฒนางานท่ีชอบ ซึ่งเปนงานอดิเรก
กลายเปน อาชพี หลกั ทํารายไดเ ปน อยางดี

3. การฟง ความคดิ เหน็ จากแหลงตา ง ๆ พูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับบุคคล เปนแหลงความรู
และกอใหเ กิดความคิดริเร่มิ เปนอยางดี ในบางครงั้ เรามีความคิดแลว และไดพูดคุยกับบุคคลตาง ๆ จะชวยให
การวเิ คราะหค วามคิดชดั เจนขน้ึ ชวยใหม องไปขา งหนา ไดอยา งรอบคอบกอ นทจ่ี ะลงมือทํางานจรงิ

4. การศกึ ษาคนควาจากหนังสอื นิตยสาร หนงั สอื พมิ พ การดูวีดที ัศน ฟง วิทยุ ดรู ายการโทรทัศน
จะชว ยใหเกิดความรแู ละความคิดใหม ๆ

5. ขอมูล สถิติ รายงาน ขาวสารจากหนวยราชการและเอกชน รวมทั้งแผนพัฒนาเศรษฐกิจของ
ประเทศในการมองหาชอ งทางในการประกอบอาชีพ ผูที่จะมองหาอาชพี พัฒนาอาชพี ควรใหค วามสนใจขอ มลู
ตา ง ๆ ในการตดิ ตามเหตกุ ารณใ หทัน แลวนํามาพจิ ารณา ประกอบการตัดสนิ ใจประกอบอาชีพ

50

เรืองที 2 : ความเป็ นไปได้ของการขยายอาชีพ

การประเมนิ ความเป็ นไปได้ในการนํากรอบแนวคิดไปใช้ในการขยายอาชีพได้จริง

จากแผนภูมิดังกลาวแสดงใหเห็นกรอบแนวคิดในการประเมินความเปนไปได มีองคประกอบ
รวมกนั 6 องคประกอบ ในแตล ะองคป ระกอบมตี วั แปรดังน้ี

1. รปู แบบการขยายอาชีพ มตี วั แปรรว ม ดังนี้
1.1 ผลผลิต
1.2 กระบวนการผลติ
1.3 ปจจยั นาํ เขาการผลติ

2. ความยากงายของการดาํ เนนิ การจัดการ มตี วั แปรรวม ดงั น้ี
2.1 การบรหิ ารจดั การ แรงงาน เงนิ ทนุ
2.2 แผนธุรกจิ

3. การรบั ไดข องลูกคา มีตัวแปรรวมดงั นี้
3.1 ผลผลติ อยูใ นความนิยม
3.2 เปนสิง่ จาํ เปน ตอ ชวี ิต
3.3 ราคา

4. การรบั ไดข องสงั คมชมุ ชน มีตัวแปรรว ม ดงั น้ี
4.1 สภาพแวดลอ ม

51

4.2 วฒั นธรรมประเพณี
5. ความเหมาะสมของเทคนคิ วทิ ยาการทใ่ี ชใ นการขยายอาชพี

5.1 เทคนคิ วิทยาการเพ่ือการลดตนทุน
5.2 เทคนคิ วิทยาการเพือ่ การลดของเสีย

วธิ กี ารวเิ คราะห
การวเิ คราะหเพอ่ื การตัดสินใจมีความจาํ เปน ที่เจาของธรุ กจิ จะตอ งประเมนิ ตัดสินใจดวยตนเองสําหรับ

กรณที ่ีธุรกจิ มีหนุ สวนหรือผูเก่ยี วขอ ง ควรจะใชวิธีสนทนาเจาะลึกและวิธีความสัมพันธรวมกัน โดยมีวิธีการ
วิเคราะหความสัมพันธระหวางองคประกอบดวยตนเอง ดวยรายละเอียดและความเปนไปได ความเปน
พวกเดยี วกัน โดยทบทวนหลาย ๆ ครัง้ จนมั่นใจแลว จงึ ตัดสนิ ใจ

เรืองที 3 : การกําหนดวิธีการขันตอนการขยายอาชีพและเหตุผลของการขยายอาชีพ

เปน ขนั้ ตอนการปฏิบตั กิ ารในอาชีพที่จะตองใชองคความรูที่ยกระดับคุณคา เพื่อมาใชปฏิบัติการจึง
เปน กระบวนการของการทํางานที่เร่ิมจากการนําองคความรูที่จัดทําในรูปของคูมือคุณภาพหรือเอกสารคูมือ
ดาํ เนนิ งานมาศึกษาวิเคราะหจ ัดระบบปฏบิ ตั กิ าร จัดปจ จัยนําเขา ดาํ เนนิ การทาํ งานตามขั้นตอนและการควบคุม
ผลผลิตใหมีคุณภาพเปนไปตามขอกําหนด ดําเนินการตรวจสอบหาขอบกพรองในการทํางาน ปฏิบัติแกไข
ขอบกพรองเปน วงจรอยา งตอ เน่อื ง และมีการปรับปรุงพัฒนาเอกสารคูมือดาํ เนินงานไปเปนระยะ ๆ ก็จะทําให
การปฏิบตั กิ ารในกิจกรรมอาชพี ประสบความสําเรจ็ สูความเขมแข็ง มน่ั คง ย่ังยนื ตามกรอบความคิดนี้

52

1. การปฏิบตั กิ ารใชค วามรู โดยใชว งจรเด็มม่งิ เปนกรอบการทํางาน
- P - Plan ดวยการทําเอกสารคูมือดาํ เนินงาน (ซ่ึงไดม าจากกจิ กรรมยกระดับความรู) มาศึกษา

วิเคราะหจัดระบบปฏิบัติการท่ีประกอบดวยกิจกรรมขั้นตอน และผูรับผิดชอบกําหนดระยะเวลาการทํางาน
กาํ หนดปจ จัยนําเขา ดําเนินงานใหสามารถทาํ งานไดอยา งมีประสทิ ธิภาพ

- D - Do การปฏบิ ตั กิ ารทาํ งานตามระบบงานท่ีจัดไวอ ยางเครงครดั ควบคมุ การผลติ ใหเ สียหาย
นอยทส่ี ุด ไดผลผลติ ออกมามีคณุ ภาพเปน ไปตามขอ กาํ หนด

- C - Check การตรวจสอบหาขอ บกพรอ งในการทํางานโดยผปู ฏบิ ตั ิการหาเหตุผลของการเกิด
ขอบกพรอ งและจดบนั ทกึ

- A - Action การนําขอบกพรองที่ตรวจพบของคณะผูป ฏิบตั ิการมารวมกันเรยี นรูหาแนวทางแกไ ข
ขอ บกพรอ ง จนสรปุ ไดผ ลแลว นาํ ขอมลู ไปปรับปรงุ เอกสารคมู ือดาํ เนินงานเปนระยะ ๆ กจ็ ะทําใหองคความรู
สูงขนึ้ โดยลาํ ดับ แลวสง ผลตอ ประสิทธิภาพของธุรกิจ ประสบผลสาํ เรจ็ นําไปสคู วามเขม แข็งยงั่ ยนื

2. ทุนทางปญ ญา ผลจากการนําองคความรไู ปใช มกี ารตรวจสอบหาขอบกพรอง และปฏิบัติการ
แกไขขอบกพรอ งเปน ระยะ ๆ อยางตอเนื่องทีผ่ ลทําใหอ งคค วามรสู ูงขึ้นเปนลําดับ จนกลายเปนทุนทางปญญา
ของตนเอง หรอื ของชุมชนท่จี ะเกดิ ผลตอ ธุรกิจ ดังนี้

- องคค วามรสู ามารถใชส รางผลผลติ ทคี่ นอนื่ ไมส ามารถเทยี บเคยี งได และไมส ามารถทาํ ตามได
จึงไดเ ปรยี บทางการแขง ขัน

- การเปลย่ี นแปลงยกระดบั คุณภาพผลผลติ อยางตอ เนอื่ ง ทาํ ใหล กู คาเชอื่ มน่ั ภักดีตอ การทาํ ธรุ กจิ
รวมกัน

- เปนการสรางทุนทางมนุษยผูรวมงานไดเรียนรูบริหารระบบธุรกิจดวยตนเอง สามารถเกิด
ภมู ปิ ญ ญาในตวั บคุ คล ทําใหช ุมชนพรอ มขยายขอบขายอาชพี ออกสคู วามเปนสากล

3. ธรุ กิจสูค วามเขม แขง็ ยง่ั ยนื การจดั การความรทู ําใหองคค วามรสู งู ขน้ึ โดยลาํ ดบั การขยายของอาชพี
จึงเปนการทาํ งานทม่ี ีภูมิคมุ กนั โอกาสของความเส่ยี งในดา นตาง ๆ ต่ําลง ดังนั้น ความนาจะเปนในการขยาย
อาชพี จึงประสบความสําเร็จคอ นขางสูง เพราะมีการจดั การความรู ยกระดับความรนู าํ ไปใชและปรบั ปรุงแกไข
เปนระยะ ๆ อยา งตอ เน่อื ง จงึ สง ผลทําใหธ รุ กจิ เขมแขง็ ย่ังยืนได เพราะรูจักและเขา ใจตนเองตลอดเวลา

การจดั ทาํ แผนปฏบิ ัติการ (P)
การจัดทําแผนปฏบิ ัตกิ ารทางอาชพี เปน การดาํ เนนิ การที่มีองคป ระกอบรวม ดงั น้ี
1. เหตกุ ารณหรือข้นั ตอนการทาํ งาน ซง่ึ จะบอกวาเหตุการณใดควรทาํ พรอ มกนั หรอื ควรทาํ ทีหลงั

เปน การลาํ ดับข้ันตอนในแตละกจิ กรรมใหเ ปนแผนการทํางาน

53

2. ระยะเวลาท่ีกําหนดวาในแตละเหตุการณจะใชเวลาไดไมเกินเทาไร เพ่ือออกแบบการใชปจจัย
ดําเนนิ งานใหส ัมพันธกนั

3. ปจ จัยนาํ เขา และแรงงาน เปน การระบุปจจัยนําเขาและแรงงานในแตละเหตกุ ารณว าควรใชเทาไร
การจดั ทาํ แผนปฏบิ ัตกิ ารทางอาชีพ มักจะนิยมใชผังการไหลของงานมาใชออกแบบการทํางานให
มองเหน็ ความสมั พันธร วมระหวา งเหตุการณ ระยะเวลา ปจจยั นําเขา และแรงงานจะชวยใหผปู ฏิบัติงานและ
ผูจัดการไดขับเคลื่อนการทํางานสูความสําเร็จได ดังนั้น ในการออกแบบแผนปฏิบัติงาน จําเปนตองใช
องคความรูท สี่ รุปไดในรปู ของเอกสารขน้ั ตอนการทาํ งานมาคิดวเิ คราะหแ ละสรา งสรรคใ หเ กิดแผนปฏบิ ตั ิการ

ตวั อยาง วิธดี ําเนินการจัดทําแผนปฏบิ ัตกิ ารพัฒนาคณุ ภาพดนิ ไรท นเหนื่อย
1. ศึกษาวิเคราะหองคความรูเกี่ยวกับข้ันตอนการพัฒนาคุณภาพดิน มีกิจกรรมท่ีจะตองทํา

5 กจิ กรรม ประกอบดว ย
1. การตรวจสอบวเิ คราะหคณุ ภาพดนิ ผลการวเิ คราะหพ บวา มีเหตทุ ี่จะตอ งทํา และเก่ียวขอ ง ดงั น้ี
- เก็บตัวอยางดิน
- สง ตวั อยา งดินใหก องเกษตรเคมี กรมวิชาการเกษตรวเิ คราะห
- รอผลการวิเคราะห
- ศกึ ษาผลวิเคราะหว างแผนตดั สินใจกาํ หนดพืชทีต่ องผลติ
2. การไถพรวนหนาดนิ ผลการวิเคราะหพ บวา มเี หตุการณทจี่ ะตอ งทําและเกีย่ วขอ ง ดังน้ี
- ไถบุกเบกิ ดวยผาน 3 ระยะ
- ไถแปรดว ยผาน 7 ระยะ
- ไถพรวนใหด ินละเอียดดว ยโรตารี่
3. การเพิ่มอนิ ทรยี วตั ถใุ หกบั ดิน ผลการวเิ คราะหพบวา มีเหตุการณทจี่ ะตองทํา และเกย่ี วของ ดงั น้ี
- การหวานปุย หมกั
- หวานเมล็ดปุย พืชสด
- บาํ รงุ รักษาปยุ พืชสดและวชั พชื ใหงอกงาม
- ไถพรวนสับปยุ พชื สดใหข าดคลกุ ลงดิน
4. การหมักสงั เคราะหดิน ผลการวิเคราะหพ บวา มเี หตุการณท ่ีจะตอ งทําและเกี่ยวของ ดังน้ี
- ใหจุลินทรยี เ รงการยอยสลาย
- ตรวจสอบการยอ ยสลาย

54

5. การสรางประสทิ ธภิ าพดนิ ผลการวเิ คราะหพบวามเี หตกุ ารณท จ่ี ะตอ งทาํ และเกีย่ วขอ ง ดังนี้
- ใสจลุ นิ ทรยี ไ มโครโลซา เพอื่ ยอ ยหินฟอสเฟต สรา งฟอสฟอรสั ใหกบั ดิน
- จดั รองคลมุ หนา ดนิ ดวยฟางขาวเพอื่ ปอ งกนั ความรอน รักษาความชนื้ และการเคลอื่ นยายธาตุ

อาหารในดิน
2. วเิ คราะหปรมิ าณงาน ลกั ษณะงาน กําหนดการใชเ ครื่องจักรกล ปจจยั การทํางานและแรงงาน
3. วเิ คราะหงานกําหนดระยะเวลาของความสาํ เรจ็ ของแตละเหตุการณ และสรุประยะเวลาท้ังหมด

ของกระบวนการ
ตัวอยา ง แผนปฏบิ ัติการพฒั นาคุณภาพดนิ “ไรท นเหนื่อย”

1. ผงั การไหลของงานพัฒนาดิน

2. กิจกรรมพัฒนาดินประกอบดวย
1. การวิเคราะหค ุณภาพดนิ
2. การไถพรวนหนา ดนิ
3. การเพ่มิ อินทรียวตั ถุ
4. การหมกั สังเคราะหดนิ
5. การสรา งประสิทธภิ าพดนิ

3. รายละเอียดปฏิบตั ิการ
3.1 การวิเคราะหค ุณภาพดนิ
ประกอบดว ยระยะเวลาและการใชท รัพยากรดําเนินงาน ดงั น้ี

55

(1) การเก็บตัวอยา งดินกระจายจุดเก็บดินทั้งแปลง (150 ไร) ใหครอบคลุมประมาณ 20 หลุม
เก็บดินชั้นบนและชั้นลางอยางละ 200 กรัมตอหลุม รวบรวมดินแตละชั้นมาบดใหเขากัน แลวแบงออกมา
อยางละ 1,000 กรัม บรรจุหีบหอใหมดิ ชดิ ไมรวั่ ไหล ใชเ วลา 5 วนั

(2) จดั การนําตัวอยา งดินสง กองเกษตรเคมดี วยตนเอง รอผลการวเิ คราะหจากกองเกษตรเคมี
ใชเวลา 30 วนั

(3) ศึกษาผลการวิเคราะหว างแผนการผลิต ใชเ วลา 50 วนั
3.2 การไถพรวนหนา ดิน

ประกอบดวยระยะเวลา และการใชทรพั ยากรดําเนินงาน ดงั นี้
(1) ไถบุกเบกิ ดว ยการจางรถติดนานมา 3 จานไถบกุ เบิกคร้ังแรก ใชเ วลาไมเกนิ 5 วนั
(2) ไถแปรเพื่อยอยดนิ ใหแ ตกดว ยรถไถตดิ ผาน 7 จาน ไถตดั แนวไถบุกเบิก ใชเวลา 5 วนั
(3) ตีพรวนยอยดินดวยโรตารี่ เพื่อยอยดินใหม ขี นาดกอ นเลก็ สอดคลองกับสภาพการงอก
ของเมลด็ พชื ใชเวลาไมเกิน 5 วัน
3.3 การเพิม่ อินทรียวตั ถใุ หก ับดนิ
ประกอบดว ยระยะเวลาและการใชท รพั ยากรดําเนนิ งานดังน้ี
(1) หวา นปยุ หมกั 150 ตัน บนพ้ืนท่ี 150 ไร ใชเ วลาไมเกิน 5 วัน ใชคนงาน 3 คน และใช
รถแทรกเตอรพ วงรถบรรทุกปยุ หมักกระจาย 150 จดุ แลว ใชค นงานกระจายปยุ ใหทวั่ แปลง
(2) หวานเมลด็ ปุย พชื สดคลกุ เคลา จุลินทรยี ไรโซเดียม ไรละ 20 กก. บนพื้นท่ี 150 ไร ใช
เวลาไมเกนิ 5 วัน ใชค นงาน 2 คน
(3) บํารุงรักษาปยุ พชื สดและวชั พืชใหงอกงาม ดวยการใชน้ําผสมจุลินทรียอยางเจือจาง
วนั เวนวนั ใชคนงาน 1 คน
(4) ไถพรวนสบั ปยุ พืชสดคลุกเคลา ลงดินดวยโรตารี่
3.4 การหมักสงั เคราะหด ิน
ประกอบดวย
(1) ใหจ ุลินทรีย เรง การยอ ยสลาย (พด1+พด 2) ไปพรอ มกบั นํ้าวันเวนวัน ใชคนงาน 1 คน
ตรวจสอบการยอ ยสลายในชว งตอนเชา 07.00 น. พรอ มวัดอณุ หภมู แิ ละจดบันทกึ ทุกวัน โดยความนาจะเปน ใน
วนั ที่ 15 ของการหมัก อุณหภูมติ อ งลดลงเทากับอุณหภมู ิปกตใิ ชผูจัดการแปลงดาํ เนนิ การ
3.5 การสรา งประสทิ ธิภาพดนิ
ประกอบดวย

56
(1) ใชจุลินทรียไ มโครโลซา เพ่ือการยอยสลายของฟอสฟอรัสคลุกลงดิน โดยตีพรวน
ดวยโรตารี่ จัดรองปลูกผักตามแผนคลุมหนาดินดวยฟางขาว
(2) ใชแรงงาน 20 คน ดนิ มคี ุณภาพพรอ มการเพาะปลกู
การทํางานตามแบบแผนปฏบิ ัติการ (D)
การทํางานตามแผนปฏบิ ตั กิ ารของผรู ับผดิ ชอบ ยังใชว งจรเด็มมง่ิ เชน เดยี วกนั โดยเร่มิ จาก
P : ศึกษาเอกสารแผนปฏิบัตกิ ารใหเขาใจอยา งรอบคอบ
D : ทําตามเอกสารข้ันตอนใหเปน ไปตามขอ กําหนดทุกประการ
C : ขณะปฏิบตั กิ ารตอ งมีการตรวจสอบทุกขั้นตอนใหเปน ไปตามขอกําหนด
A : ถามีการทําผิดขอ กําหนด ตองปฏิบตั กิ ารแกไ ขใหเปน ไปตามขอกาํ หนด
การตรวจสอบหาขอบกพรอ ง (C)
เปน ขน้ั ตอนทสี่ ําคญั ของการปฏิบัติการใชความรู สรางความเขมแข็ง ย่ังยนื โดยมรี ูปแบบการตรวจ
ติดตามขอบกพรองดงั นี้

1. การจดั ทาํ รายการตรวจสอบ
ดวยการใหผูจัดการและคนงานรวมกนั วเิ คราะหเอกสารแผนปฏบิ ตั กิ ารและทบทวนรว มกบั ประสบการณ

ทใ่ี ชแผนทาํ งาน วาควรมีเหตุการณใดบางที่ควรจะใหค วามสาํ คัญเพื่อการตรวจสอบแลว จัดทาํ เอกสารรายการตรวจ
ดงั ตัวอยา งนี้

57
ตัวอยา ง เอกสารรายการตรวจและบนั ทกึ ขอบกพรอ ง
กจิ กรรม พัฒนาคณุ ภาพดินไรทนเหน่อื ย สาํ หรบั ปฏบิ ตั กิ ารตัง้ แตวันท่ี 5 ธนั วาคม 2551 ถงึ วันที่ 30 มกราคม 2552

รายละเอียดปฏิบตั ิการณ
3.3(2) = หวา นเมล็ดปยุ พชื สดแลว คลุกเคลาจุลินทรียไรโซเปยมไรล ะ 20 กก.
3.3(3) = ใหนํา้ ผสมจลุ ินทรียอยางเจือจางกบั ปุย พืชสดวันเวน วัน
3.4(1) = ใหจลุ นิ ทรียเ รงการยอยสลาย (พด1 + พด2) ไปพรอมกับน้ําวันเวนวันเปนเวลา 15 วัน
3.5(1) = ใชจุลนิ ทรยี ไมโครโลซาเพือ่ ยอ ยสลายหนิ ฟอสเฟรส คลุกลงดนิ ท่ยี อยสลายแลว
3.5(2) = จัดรองปลกู ผักคลุมหนา ดนิ ดว ยฟางขาว

2. ปฏบิ ัติการตรวจสอบ
การปฏบิ ัติการตรวจสอบทํา 2 ขนั้ ตอน คือ
2.1 ตรวจสอบหาขอบกพรองของเอกสารแผนปฏิบัติการ เปนการดําเนินงานรวมกันระหวาง

ผจู ัดการกบั คนงานวา การทค่ี นงานไดป ฏบิ ัตกิ ารศึกษาเอกสารแผนและปฏิบัติตามกิจกรรมในทุกเหตุการณได
ครบคิดวา กจิ กรรมเหตุการณใด มขี อ บกพรอ งทค่ี วรจะไดแกไข

2.2 ตรวจสอบภาคสนาม เปน การทาํ งานรว มกนั ระหวา งผจู ดั การกับคนงาน เพ่ือตรวจหาขอบกพรอง
ในการดําเนนิ งาน รว มกันคดิ วเิ คราะหระบุสภาพที่เปน ปญ หา และแนวทางแกปญหา

58
กจิ กรรม : ตวั อยา ง เอกสารบันทกึ ขอบกพรอ งการดําเนินงานพฒั นาคณุ ภาพดนิ ไรทนเหนื่อย ปฏบิ ตั กิ าร

ระหวางวนั ท่ี 5 ธันวาคม 2551 ถงึ วนั ท่ี 30 มกราคม 2552

59

3. การประเมนิ สรปุ และเขยี นรายงานผล

เปน ข้ันตอนการนาํ ผลการตรวจตดิ ตามตลอดรอบผลการผลิตเกษตรอนิ ทรียไปประเมินความรุนแรง
ของขอบกพรองวาเกิดผลมาจากอะไรเปนสวนใหญ แลว ดําเนินการปฏบิ ัตกิ ารแกไขขอบกพรอ งทั้งองคความรู
และปจจัยนําเขา ดําเนินงาน ดงั ตวั อยา ง

60

การปฏบิ ัตกิ ารแกไขและพฒั นา (A)
เปนกิจกรรมตอเนื่องจากกิจกรรมการตรวจสอบหาขอบกพรอง และกําหนดแนวทางแกไข

ขอบกพรองโดยมีกําหนดระยะเวลา เมื่อถึงกําหนดเวลาจะตองมีการติดตามผลวาไดมีการปฏิบัติการแกไข
ขอบกพรอ งตามแนวทางที่กําหนดไวห รอื ไมเกดิ ผลอยา งไร โดยมขี น้ั ตอนการดําเนินงานดงั น้ี

1. ตรวจติดตามเอกสารสรุปประเมนิ ผลการศกึ ษา
2. เชิญคณะผูรับผิดชอบแกไขขอบกพรองมาประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู เสนอสภาพปญหา
ขอบกพรอง ปจ จยั ทสี่ ง ผลตอความบกพรองและการแกไ ข
3. ผูรับผิดชอบตรวจติดตามและผูรับผิดชอบแกไขขอบกพรองเขาศึกษาสภาพจริงของการ
ดําเนินงาน แลว สรุปปจจยั ทีเ่ ปน เหตุและปจ จยั สนบั สนนุ การแกไข
4. นําขอมลู ที่ไดนาํ สกู ารปรับปรงุ แกไขพัฒนาเอกสารองคค วามรู ใหม ีประสทิ ธิภาพสงู ย่ิงขึ้น

บทสรุป
การขยายขอบขา ยอาชีพเพ่ือสรางความเขม แข็งยั่งยนื ใหกับธุรกจิ จําเปน จะตอ งดําเนนิ งานอยา งเปน ระบบ

ไมใชทําไปตามท่ีเคยทํา ดังนั้นการจัดการความรูเปนเรื่องสําคัญของทุกคนที่ประกอบอาชีพ จะขยายชองทาง
การประกอบอาชีพออกไป จําเปน ตอ งมคี ุณสมบตั ิ ดงั น้ี

1. เปน บคุ คลทท่ี ํางานบนฐานขอมลู ซึ่งจะตองใชความรดู า นตาง ๆ เขา มาบูรณาการรว มกนั ทั้งระบบ
ของอาชพี

2. ตองใชก ระบวนการวจิ ัยเปนเครอ่ื งมอื นัน่ คอื เราจะตองตระหนักเห็นปญหาตองจัดการความรู
หรอื ใชแกป ญหา จัดการทดลองสว นนอย สรุปองคค วามรใู หม นั่ ใจ แลวจึงขยายกจิ กรรมเขาสกู ารขยายขอบขา ย
อาชพี ออกไป

3. ตองเปนบุคคลท่ีมีความภูมิใจในการถายทอดประสบการณการเรียนรูแลกเปล่ียนเรียนรู
สรางองคความรูใหสงู สง เปน ทนุ ทางปญญาของตนเอง ชมุ ชนได

61

ใบงานที่ 1

คาํ ชแี้ จง : ใหผ ูเรยี นจัดทําแผนปฏิบตั ิการอาชีพของตนเองโดยใชวงจรเด็มมิ่ง

1. การจดั แผนปฏิบัติการ (P)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

2. การทํางานตามแผนปฏบิ ัติการ (D)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

3. การตรวจสอบหาขอบกพรอ ง (C)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

4. การปฏิบัตกิ ารแกไขและพฒั นา (A)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

62

ใบงานที่ 2

คาํ ชีแ้ จง : ใหผ เู รียนรวมกลมุ กนั แลว กาํ หนดปฏิบตั ิการของผูเรียนในกลุมมารวมแลกเปล่ียนเรียนรู ประเมิน
คุณภาพใหเ ปน ขอเปน จดุ บกพรอ ง และแนวทางแกไ ขรว มกนั ปฏบิ ัตกิ ารแกไขขอ บกพรอ งของแผนใหเสร็จทุกคน
โดยใชวงจรเดม็ มง่ิ

1. การจัดแผนปฏิบัติการ (P)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

2. การทาํ งานตามแผนปฏบิ ตั ิการ (D)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

3. การตรวจสอบหาขอบกพรอ ง (C)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

4. การปฏบิ ัติการแกไ ขและพัฒนา (A)
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

63

บทที 3
การตดั สินใจเลอื กขยายอาชีพ

สาระสําคญั

สามารถตดั สนิ ใจเลือกขยายอาชพี ไดเ หมาะสมกับตัวเอง

ผลการเรียนรู้ทคี าดหวงั

ผูเรียนมีความรู ความเขาใจ มีเจตคติที่ดีในงานอาชีพในการตัดสินใจเลือกขยายอาชีพไดอยาง
มีเหตุมีผล เหมาะสมกับตัวเอง

ขอบข่ายเนอื หา ภารกจิ เพ่อื ความม่ันคงในการทาํ ธุรกิจ
การวดั และประเมินผลความมน่ั คงในอาชีพ
เรือ่ งท่ี 1 การตดั สินใจเลือกขยายอาชพี ตามศักยภาพ 5 ดา น
เรื่องท่ี 2
เร่อื งท่ี 3

สือการเรียนรู้

- หนังสือเรียน
- ใบงาน

64

เรืองที 1 : ภารกิจเพอื ความมันคงในการทําธุรกจิ

ความมั่นคงในอาชีพเปนเรื่องที่ตองสรางตองทําดวยตนเอง โดยมีภารกจิ ไมนอยกวา 5 ภารกิจ
ท่ีจะตองเรียนรูสรางองคค วามรูส ําหรับตนเองสกู ารพงึ่ พาตนเองได ดงั น้ี

1. บทบาทหนา ทข่ี องตนเองท่ีมตี อธรุ กิจ
2. การบรหิ ารทรัพยากรดาํ เนินธรุ กจิ
3. การบริหารการผลิต
4. การจดั การสง มอบผลิตภณั ฑ
5. การวิจัยพัฒนา

1.1 ความหมายของความมน่ั คงในการทาํ ธุรกิจอาชพี
ความม่นั คงในอาชีพ หมายถึง สภาพอาการของความตอ เนอ่ื งและทนทาน
ในการดําเนินการธรุ กจิ ไมใ หกลับกลายเปน อน่ื
บทบาทหนาท่ขี องตนเอง หมายถงึ บทบาทท่เี จา ของธรุ กจิ ผปู ระกอบอาชีพจะตอ ง

ทาํ ดว ยตนเองทาํ อยางลึกซึ้ง

การบริหารทรพั ยากร หมายถงึ หนาทคี่ วบคุมดาํ เนนิ การใชท รพั ยากรใหเ ปนไป
ตามขอ กาํ หนดของงานธุรกิจทที่ ําอยู

การบรหิ ารการผลิต หมายถงึ หนา ทค่ี วบคุมดาํ เนนิ การใหกอเกิดผลติ ผลขนึ้
ดว ยแรงงานคน หรือเคร่ืองจกั ร
ผลิตผล หมายถงึ ผลท่ีเกิดขน้ึ เชน ปลกู มะมว งไดผ ลเปนมะมว ง

ผลิตภณั ฑ หมายถึง ส่งิ ที่ทําขึน้ เชน การดองหัวผกั กาดขาว สิ่งทําขน้ึ
คือ หวั ไชโปเ ค็ม

การวิจัยพัฒนาอาชีพ หมายถงึ การคน ควา ขอมูลวธิ กี ารและสรปุ ผลอยางถ่ถี ว น
เพือ่ ทําใหอ าชพี เจรญิ

65

1.2 ภารกิจเพอื่ ความม่ันคงในอาชีพ
การที่เราขยายขอบขายอาชพี ออกไปน่ันหมายถงึ วาธุรกิจของเราขยายแตกตัวออกไปหลายกิจกรรม
มีการจดั การท่ีตอ งลงทุนมากข้ึน มผี มู าเกีย่ วขอ งมากข้ึนโดยลําดับ ดงั น้นั การท่ีจะสรา งความม่นั คงอาชีพไมให
เสยี หาย จําเปนตอ งมภี ารกิจเพื่อสรา งความยัง่ ยนื ในอาชพี อยางนอ ย 5 ภารกจิ ดงั นี้
1. บทบาทหนาที่เจาของธุรกิจ มีหนาท่ีจะตองกําหนดทิศทางธุรกิจที่ผูประกอบอาชีพจะตอง
กําหนดทิศทางของธรุ กิจวา จะไปทางไหนใหสอดคลอ งกบั สภาวะทางเศรษฐกิจ สังคมทเ่ี ปน อยู และจะเกิดข้ึน
ในอนาคต มกี ิจกรรมทจ่ี ะตอ งทํา 2 เรื่องดงั น้ี

1.1 การกาํ หนดวสิ ยั ทัศน เปนการกาํ หนดทิศทางของอาชีพท่จี ะเปน หรือจะเกดิ ในอนาคต 3-5 ป
ขางหนา อยา งรอบคอบ และเปนไปไดด ว ยตนเอง การกําหนดวสิ ยั ทัศน สามารถคดิ แสวงหาความรู ความเขาใจ
กาํ หนดขอ ความวิสัยทัศน แลวตรวจสอบความเปน ไปได จนมั่นใจจึงกําหนดเปนวิสยั ทัศนที่จะเกิดกับอาชีพ
ตอ ไป

1.2 การจัดทําแผนพัฒนาอาชีพ ใชขับเคลื่อนการพัฒนาอาชีพใหเขาสูวิสัยทัศนใหไดดวย
การกาํ หนดภารกิจ วเิ คราะหภารกิจกําหนดกลยุทธสคู วามสําเรจ็ วิเคราะหกลยุทธ กําหนดตัวบงช้ีความสําเร็จ
และจัดทาํ แผนปฏบิ ตั ิการ

2. การบริหารทรพั ยากรดาํ เนินการ เปนการจัดการใหเกิดระบบการควบคุม การใชทรัพยากรให
คมุ คา มากท่ีสุด และเกดิ ของเสียใหนอ ยท่ีสดุ ไดแ ก

2.1 การวางแผนใชแ รงงานคนและจดั คนคนงานใหเหมาะสม ทาํ งานและสรางผลผลติ ไดม ากทส่ี ดุ
ปจจยั การผลติ เสยี หายและใชเ วลานอ ยท่สี ุด

2.2 ระบบการควบคมุ วสั ดอุ ปุ กรณแ ละปจจัยการผลติ ไมใหร่ัวไหลหรือใชอ ยา งดอ ยประสิทธิภาพ
ในทุกข้ันตอนการผลติ

2.3 การควบคมุ การเงนิ คาใชจ า ย รายไดตา ง ๆ ใหชัดเจน ตรวจสอบไดทกุ ขนั้ ตอน
3. การบริหารการผลิต เปนการควบคุมการดําเนินงานใหเกิดผลซ่ึงเกี่ยวของกับกิจกรรมการบริหาร
อยา งนอย 3 กจิ กรรม ดังนี้

3.1 การควบคุมคนทํางานใหเปนไปตามขั้นตอนท่ีกําหนดดวยการจัดใหมีเอกสารขั้นตอน
การทํางานที่คนทํางานจะใชความรูสึก ประสบการณของตนเองเขามาเกี่ยวของไมไดอยางเด็ดขาด เพราะ
จะตองทาํ ไปตามท่กี าํ หนด เมอื่ มขี อบกพรอ งจะสามารถตรวจสอบกลบั ไปยงั ตน เหตุได

3.2 การควบคมุ ระยะเวลาในเวลาเคลอื่ นไหวของงานใหอตั ราการไหลเปน ไปตามขอ กําหนด

66

3.3 การตรวจสอบคัดเลือกผลติ ภัณฑท่ีเสียหายไมไดคุณภาพออกจากของดี เพราะจะสราง
ความเชื่อถอื ความภักดตี อ ลูกคาที่เช่ือมัน่ วา สนิ คา จากสถานประกอบการทมี่ ีคุณภาพจะไมผ ดิ หวัง

4. การจัดการสงมอบผลิตภัณฑ เปนเร่ืองสาํ คัญท่ีผปู ระกอบการอาชีพจะตองพัฒนาระบบการ
สงมอบผลผลิตใหถึงมือลูกคาไดตามขอกาํ หนดในเร่ืองตาง ๆ ดังนี้

4.1 การบรรจภุ ณั ฑเ พ่อื การปกปอ งผลผลิตไมใ หเ สยี หาย บรรจุภณั ฑเปนตวั เราใหล กู คา สนใจใน
ผลผลิต จึงตองมีการออกแบบใหเรียบรอย สวยงามตรงกับลักษณะของผลผลิตซึ่งเปนการสงเสริมการขาย
ทีส่ าํ คัญ

4.2 การสง สินคา มีหลายรูปแบบที่จะนําสินคาไปถึงลูกคาไดอยางปลอดภัย สามารถเลอื ก
วิธกี ารที่เอกชนและภาครัฐจัดบริหารใหหรือจดั สงเอง

4.3 การจดั การเอกสารสง มอบ ใชเ พอ่ื ควบคุมใหท ราบถึงผลผลิตท่นี าํ ออกไป มีปริมาณเทา ใด
ไปถึงลูกคาดวยวธิ ีใด และไดรับหรือไม

5. การวจิ ยั พฒั นา เปน การดําเนินงานใหธ รุ กิจทท่ี าํ ไดอ ยูในกระแสของความนิยม และกาวทันตอ
การเปลีย่ นแปลง ดงั น้ี

5.1 ตดิ ตามขอ มลู กระแสความนิยมในสินคา ผลติ ผลทเี่ ราทําวายงั อยใู นกระแสนยิ มอยา งไร
5.2 ตดิ ตามประเมนิ เทยี บเคยี งคณุ ภาพผลิตภณั ฑท เี่ ราแขงขันอยู และสภาวะตลาดเปน อยา งไร
5.3 ดาํ เนนิ การวจิ ยั พัฒนา ดวยการคน ควาหาขอ มลู อยา งดี สรา งองคความรพู ัฒนาผลผลิตให
อยูในกระแสความนิยมหรือเปล่ียนโฉมออกไปสูตลาดประเภทอื่น ๆ
กจิ กรรมทั้ง 5 กจิ กรรมเปน สวนหน่ึงของการสรางความมัน่ คงในธรุ กิจ
1.3 การคดิ สรางสรรคกาํ หนดกิจกรรมในภารกจิ สรา งความม่ันคง
จากสาระความเขาใจภารกิจเพื่อความมั่นคงในอาชีพเปนการนําเสนอแนวคิดที่เปนธุรกิจคอนขาง
ขนาดใหญ ดงั น้นั ผเู รียนจึงจําเปนตองคิดสรางสรรคเพื่อตนเองวา ธุรกิจของเราจะทําอะไรบาง แคไหน และ
อยางไร
ตวั อยา ง ธุรกิจไรท นเหนือ่ ย
เปนธรุ กิจขยายแลว ดําเนินการผลติ ผักสดผลไมในระบบเกษตรอินทรียบนพ้ืนท่ี 130 ไร ระบบการ
บริหารจัดการดานตาง ๆ ตองลงมือทําดวยตนเองในครอบครัวเพียง 3 คน ภารกิจสรางความม่ันคงจะตอง
คิดสรางสรรคออกแบบใหเหมาะสมกับตนเอง ตัวอยางบทบาทหนาที่เจาของธุรกิจ ซึ่งจะตองกําหนด
ทิศทางและแผนงานดว ยตนเอง ดว ยการกําหนดวสิ ัยทัศน จัดทําแผนควบคุมเชงิ กลยุทธแ ละโครงการพัฒนาท่ี
จําเปน และมพี ลังทาํ ใหก ารขบั เคลอื่ นการทาํ งานเขา สแู ละเปนไปตามวิสยั ทัศนไ ด ดงั ตัวอยางการคดิ สรางสรรค
กาํ หนดทศิ ทางและแผนงานของไรท นเหนอื่ ย ดังนี้

67
ตวั อยาง : แผนการควบคุมเชิงกลยุทธ วิสัยทัศน “ป 2551 ไรทนเหนื่อยผลิตผักสด ผลไมอินทรีย เขาสูตลาด
ประเทศสิงคโปรได”
แผนควบคมุ เชิงกลยุทธ

68

คาํ ชีแจง : ใหผูเรียนแตละคนไดใชประสบการณเชิงประจักษมานึกคิดวา เพื่อความเขมแข็งในอาชีพ
เราควรมีภารกจิ และกจิ กรรมอะไรบา ง

69

เรื่องที่ 2. การวัดและประเมินผลความม่ันคงในอาชพี

2.1 องคป ระกอบการวดั และประเมินผลความม่ันคงในอาชพี
การประเมินความม่ันคงในอาชีพ ผูรับผิดชอบในการวัดและประเมินผลที่ดีท่ีสุด คือ
ตวั ผปู ระกอบอาชพี เอง เพราะการวดั และประเมินผลความมัน่ คงในอาชพี เปนเรือ่ งท่บี รู ณาการ สง่ิ ตา ง ๆ ภายในตวั
ของผปู ระกอบการอาชีพเอง ตั้งแตการเรียนรูว า ตนเองจะทําอยา งไร การคิดเหน็ คณุ คา ของกจิ กรรมความม่นั คง
ความจดจาํ ในกจิ กรรมและความรสู กึ พอใจตอ กิจกรรมเปน เร่ืองภายในทงั้ ส้นิ บุคคลภายนอกไมอ าจจะรเู ทาทัน
ดังน้ัน ความม่ันคงในอาชีพตัวแปรตนเหตทุ ี่สําคัญ คือ ใจของผูประกอบการอาชีพเอง จึงจําเปนท่ีจะตองมี
หลักการประเมนิ สภาวะใจของตนเองอยางเปนระบบที่ประกอบดวยตัวแปร 4 ตัว ดังน้ี 1. การรับรู (วิญญาณ)
2. ความคดิ (สังขาร) 3. จําได หมายรู (สญั ญา) และ 4. ความรสู ึก (เวทนา)
1. วิธีการรับรูท่ใี ชศึกษาภารกจิ สรา งความมน่ั คง
2. ประเมินคณุ คาวาดีหรอื ไมดีของภารกจิ ความมน่ั คงที่จะดําเนนิ การ
3. ประเมนิ ความจําวาตนเองเอาใจใสต อ ภารกจิ ความมัน่ คงมากนอ ยเพยี งใด
4. ประเมินความรสู ึกที่ตนเองพึงพอใจหรอื ชอบตอ ภารกิจความมัน่ คงแบบใด
2.2 วิธีการวดั ผลและประเมนิ ผลความมั่นคงในอาชพี
เปนการนาํ ตัวแปรมากําหนดตัวช้ีวัด วิธีการวัดแลวเขียนเปนแบบวิเคราะหประเมินตนเอง โดยมี
ข้ันตอนดาํ เนินการ
1. การวเิ คราะหต วั แปรกําหนดตวั ช้ีวดั เชน

1.1 ตัวแปรดานวธิ กี ารรบั รู ตัวบงช้ี คือ วธิ กี ารเรยี นรูที่ประกอบการ
(1) การรับรจู ากการเหน็ ของจรงิ จากการสืบคน จากเอกสาร (ทางตา)
(2) การรับรูจากการฟง คาํ บรรยาย ฟงเสยี งทเี่ กดิ ในกจิ กรรม (ทางหู)
(3) การรบั รูก ลนิ่ ทางจมูก (จมกู )
(4) การรบั รูจากการชมิ รส (ปาก)
(5) การรบั รจู ากการสมั ผัสทางกาย (กาย)
(6) การรับรจู ากการคดิ ทางใจ (ใจ)

1.2 ตัวแปรดา นการนกึ คดิ ถึงคุณคา มีตวั บง ชี้ 3 ตวั คอื
(1) คิดวาดี
(2) ไมม คี วามคดิ เฉย ๆ
(3) คดิ วาไมดี

1.3 ตัวแปรดานความจําไดหมายรู มตี วั แปร 3 ตัว คือ

70

(1) จําไดท งั้ หมด
(2) จําไดบางสวน
(3) ไมจาํ จําไมได
1.4 ตวั แปรดา นความรูสึกพอใจ มตี วั แปร 3 ตัวประกอบดวย
(1) ชอบพงึ พอใจ
(2) เฉย ๆ
(3) ไมชอบ ไมพึงพอใจ
2. วเิ คราะหต ัวบง ชี้กําหนดวธิ กี ารวัด
ตัวอยา ง เชน
(1) ตวั ชวี้ ัดการรับรู วัดวา ใชวธิ กี ารรบั รูแบบใดบา ง ดงั น้ันในเรอื่ งของความมั่นคงในอาชพี ตวั
บง ช้ีการรบั รู คอื จํานวนของวธิ กี ารรับรูทน่ี าํ เขา มาใชแลวใหค ะแนน 1
(2) ตวั ช้วี ดั การนึกคดิ ถึงคุณคา วัดดว ยการตดั สินใจทตี่ นเองเปน แบบใด
- คดิ วาดี ใหค ะแนน 1
- เฉย ๆ ใหค ะแนน 0
- คดิ วา ไมด ี ใหคะแนน -1
(3) ตวั ช้วี ดั ดา นการจาํ วดั ดวยการประมาณคาวาตนเองเปน แบบใด
- มากให 1 คะแนน
- ปานกลาง ให 0 คะแนน
- นอ ย ให -1 คะแนน
(4) ตัวช้วี ัดดา นความรสู ึกพอใจ วัดดวยการประมาณคา ทต่ี นเองเปน แบบใด
- พึงพอใจ ให 1 คะแนน
- เฉย ๆ ให 0 คะแนน
- ไมช อบ ให -1 คะแนน
3. เขียนแบบวดั ความม่นั คงในอาชพี
แบบวัดและประเมินผลมีหลายแบบ สําหรับการวัดผลความม่ันคงในอาชีพเปนแบบประเมิน
ตนเอง ที่มีองคป ระกอบรวม 2 องคประกอบ คอื
(1) ภารกจิ และกิจกรรม
(2) ตัวแปรดานนามธรรมหรอื ใจของผูประเมินตนเอง และตวั บง ชี้วัดองคประกอบท้ัง 2 ดาน
ดังกลา ว ไดถูกนํามาจัดเปนแบบวดั ผลความม่ันคงในอาชีพ ดังตวั อยา ง

71

ตัวอยา ง แบบวดั ความมนั่ คงในอาชพี

4. การประเมนิ ผล
เปนกจิ กรรมการวเิ คราะห ตคี า แปรผล และสรุปผล ดงั นี้
4.1 การวเิ คราะหผล จากแบบวัดผล มรี ายละเอียด ดังน้ี
(1) ตัวแปรดานการรับรูในแบบวัดกําหนดไวเพียง 3 วิธีการ การวิเคราะหผลโดยนับ

จาํ นวนวธิ ีการท่ีใชจ รงิ โดยใหคะแนนวิธกี ารละ 1 คะแนน

(2) ตวั แปรดา นการคิดถงึ คณุ คา ประกอบดวย
- คดิ วา เปนสงิ่ ดี ใหคะแนน = 1

72

- คิดวาเฉย ๆ ใหคะแนน = 0

- คดิ วา ไมด ี ใหค ะแนน= -1

(3) ตวั แปรดานการจาํ ได หมายรู ประกอบดว ย
- จาํ ไดม ากกวารอยละ 80 ใหคะแนน = 1

- จําไดปานกลางรอ ยละ 50-79 ใหคะแนน = 0
- จาํ ไดตํ่ากวา รอยละ 50 ใหคะแนน = -1

(4) ตวั แปรดานความรูสกึ ประกอบดวย
- ถาเหน็ วา พงึ พอใจ ใหค ะแนน = -1
- ถา เหน็ วาเฉย ๆ ใหคะแนน = 0

- ถา เห็นวา ไมช อบ ใหคะแนน = -1

4.2 การตีคา ผลการวเิ คราะห มรี ายละเอยี ด ดังน้ี

4.2.1 ตวั แปรดา นนามธรรม

(1) ผลงานดานนามธรรมหรอื ใจของผูประเมินตนเอง
- ม่ันคง เขมแขง็ = คะแนนสงู กวา 24 คะแนนข้ึนไป

- ตองระแวดระวงั = คะแนนระหวา ง 18 - 24 คะแนน
- ตอ งตรวจสอบพฒั นาระบบ = คะแนนระหวาง 12 - 18 คะแนน

- ตองปรับรือ้ ระบบความมนั่ คง = คะแนนระหวา ง 6 - 12 คะแนน

- ยกเลิกระบบถายงั ตองการทําธรุ กจิ ตอ ไปตอ งพฒั นาใจของตนเอง
เรยี นรูใหม = ต่าํ กวา 6 คะแนน

(2) การตคี า ผลการวเิ คราะหดา นการรบั รูต อภารกจิ ความมนั่ คงธุรกจิ
ดังนี้

- การรับรูดีที่สดุ = คะแนนสงู กวา 12 คะแนนขน้ึ ไป

- การรบั รูดี = คะแนน 9 - 12 คะแนน
- ตองพัฒนาการรบั รู = คะแนน 6 - 9 คะแนน

- ตองแกไขตนเองรับรใู หม = คะแนน 3 - 6 คะแนน
- เลกิ เปนเจาของธรุ กจิ = คะแนนตํ่ากวา 3 คะแนน

ทําไดแ ตแ รงงาน
(3) การตีคาผลการวิเคราะหด า นการนกึ คดิ คุณคา ของระบบความมั่นคง

ธุรกจิ ดังนี้

73

- มกี ารคดิ นกึ ตอระบบความมั่นคงดมี าก= คะแนนสูงกวา 5 คะแนน

- มีการนึกคดิ ตอระบบความมน่ั คงดี = คะแนน 4 คะแนน

- ตอ งทบทวนคณุ คาของระบบความม่นั คง = คะแนน 3 คะแนน
- ตองทบทวนความเหมาะสมของตนเอง = คะแนน 2 คะแนน

- ถอยตัวออกจากความเปนเจาของธรุ กิจท่ีไมพฒั นาตนเอง = คะแนน 1 คะแนนลงมา
(4) การตีคา ดานความจําไดหมายรตู อระบบความม่ันคงธรุ กจิ ดงั นี้

- มีความจาํ ไดหมายรูเพ่ือปฏิบัติภารกิจความมั่นคงดมี าก = 5 คะแนน
- มีความจาํ ไดหมายรูเพื่อปฏิบัติภารกจิ ความมั่นคงดี = 4 คะแนน
- ตอ งทบทวนความจํา = 3 คะแนน

- ตอ งทบทวนความเหมาะสมในการเปน เจา ของธรุ กจิ = 2 คะแนน

- ถอยตวั ออกจากความเปนเจา ของธรุ กิจ = 1 คะแนน

(5) การตีคาดานความรูสกึ ตอภารกิจความมัน่ คงธุรกิจ ดังนี้

- มคี วามรูส ึกตอ ภารกจิ ความมน่ั คงธรุ กิจดมี าก = 5 คะแนน
- มีความรสู กึ ตอภารกิจความมั่นคงธรุ กจิ ดี = 4 คะแนน

- ตอ งทบทวนความรสู ึกของตนเอง = 3 คะแนน
- ตองทบทวนวา ตนเองยังเหมาะสมในการเปนเจา ของธุรกิจ

= 2 คะแนน

- ควรถอยตัวออกจากความเปน เจาของธรุ กจิ = 1 คะแนน
4.2.2. ดา นภารกิจ ในแตล ะภารกิจมสี ว นรว มตอ ความมัน่ คงของธรุ กจิ อยางไร ดงั นี้

- ภารกจิ น้ีสงผลตอ ความมน่ั คงมากท่สี ดุ = 6 คะแนน
- ภารกิจนส้ี ง ผลตอ ความมัน่ คงดี = 5 คะแนน

- ภารกจิ น้ตี องคิดทบทวนและพฒั นา = 4 คะแนน

- ภารกจิ น้ีตองยอ นดกู ารกระทาํ ของตนเอง = 3 คะแนน
- ตองทบทวนภารกิจปรบั ร้อื ระบบและทาํ ความเขาใจกับตนเอง

ในฐานะเจา ของกจิ การ = 2 คะแนน

74
2.3 การแปรผลการประเมินตนเอง
ทบทวนกันอีกคร้ัง การวัดและประเมินผลเปนเรื่องของการประเมินตนเองเพ่ือใหรูจักและเขาใจ
ตนเอง เพราะกิจกรรมสรา งความเขมแข็ง ม่ันคงในธรุ กจิ เปนเร่อื งท่เี จา ของธุรกจิ จะตอ งเอาใจใส จะบอกวา
ภารกจิ นไี้ มช อบคงไมไ ด แตก ารประเมินตองถามใจวาเราเปนอยางไรกันแน แลววัดและประเมินผลไปตาม
สภาพจริง สว นผลจะออกมาอยา งไรแลวเราจะทาํ อยางไรอยทู ตี่ ัวเราเอง จงึ ขอยกตวั อยางผลการวเิ คราะห ตีคา
แปรผล และอภปิ รายผลของเจา ของธรุ กจิ ทานหน่งึ ดังน้ี
ตวั อยาง ผลการวิเคราะห การประเมินภารกจิ การสรา งความมั่นคงในอาชีพ

จากตารางผลการวเิ คราะหสามารถอธบิ ายไดว า
1. โดยภาพรวมแลว จะตอ งตรวจสอบพัฒนาระบบความมนั่ คงธุรกิจ
2. มภี ารกจิ ท่จี ะตอ งตรวจสอบพฒั นาประกอบการ

75

(1) การบริหารทรพั ยากรดําเนินงาน
(2) การจัดการสงมอบ
(3) การวจิ ยั พฒั นา
3. จะตอ งทบทวนสภาพและความรูสึกของตนเองเกย่ี วกับ
(1) การมองเหน็ คุณคา ของภารกจิ ความมน่ั คงธุรกจิ
(2) ความรูสกึ ชอบไมช อบในภารกิจความม่ันคง
4. ถาจะเปนเจา ของธรุ กิจตองเอาใจใสต อการจาํ ไดห มายรู

ใบงานที่ 1

คําชแ้ี จง : จากการเรียนรูระบบความมั่นคงในธรุ กิจอาชพี และการวัดและประเมินผลภารกิจความมั่นคงในอาชีพ
ทานคิดวาตัวทานเองควรมีกรอบแนวทางวัดและประเมินผลภารกิจความมั่นคงในอาชีพของตนเองอยางไร
ขอไดโ ปรดศึกษาแบบบนั ทกึ น้แี ลวทดลองคดิ ดวยตนเอง

1.ลกั ษณะกจิ กรรมอาชพี ทข่ี ยายขอบขา ย
1.1 ผลผลติ
(1) เปาหมายการผลิต คอื :

.........................................................................................................................................................................
(2) ผลผลิตขายใหใ คร :

.........................................................................................................................................................................
(3) ผลผลติ ขายทไ่ี หน :

.........................................................................................................................................................................
(4) ผลผลติ ขายอยางไร :

.........................................................................................................................................................................
1.2 กระบวนการผลิต
(1) ลกั ษณะแบบแผนปฏิบตั งิ าน :

.........................................................................................................................................................................
(2) ลกั ษณะการทาํ งานตามแผน :

.........................................................................................................................................................................

76
(3) ลักษณะการตรวจสอบหาขอบกพรอ ง :
.........................................................................................................................................................................
(4) ลกั ษณะการปฏบิ ัตกิ ารแกไ ขขอ บกพรอ ง :
.........................................................................................................................................................................
2. กรอบการวัดและประเมินผลความม่นั คงธุรกิจของทาน

เมื่อคิดดวยตนเองแลวขอใหผูเรียน ผูเกี่ยวของรวมกันวิเคราะหขอบกพรองและรวมกันพัฒนา
ใหสามารถใชดาํ เนินการวัดและประเมินผลดวยตนเองได

77

ใบเสริมความรู้

ตัวอยา งบันทึกการวดั และประเมนิ ผลความมั่นคงอาชพี เปนการประเมินผลตนเองอยา งงา ย ๆ การบันทึก
การวัดและประเมินผลความยั่งยนื ควรเนนเอกสารระบบและการทํางาน ใหเปนไปตามเอกสารระบบ มีการ
ตรวจติดตาม หาขอบกพรอ ง และปฏบิ ัติการแกไขขอบกพรองโดยมีเกณฑงาย ๆ ดังน้ี

1. ภมู ิคมุ กนั เขม แข็ง = ภารกิจความมั่นคง มีเอกสารระบบปฏิบัติการ และปฏิบัติการตามเอกสาร
อยา งเครง ครัด เกดิ ผลเปน ไปตามเปา หมายทุกอยา ง

2. มีภูมิคุมกัน = ภารกิจความม่ันคงมีเอกสารระบบปฏิบัติการ และปฏิบัติการตามเอกสาร
อยางเครงครัด เกิดผลเปน ไปตามเปา หมายสว นใหญ

3. ภูมิคุมกันบกพรอ ง = ภารกจิ ความมัน่ คงมเี อกสารระบบปฏิบตั ิการ แตการปฏบิ ัติการมักละเลย
ไมทําตามเอกสาร

ตัวอยา ง บันทึกการวัดและประเมนิ ผลภารกิจความมนั่ คงอาชีพ

78

3. กรอบการประเมนิ ความเปนไปไดในการนํากรอบแนวคิดการขยายอาชพี ไปใชจ รงิ
กรอบแนวคดิ ในการประเมินความเปนไปไดด งั นี้

จากแผนภมู ดิ ังกลา ว แสดงใหเ ห็นกรอบแนวคดิ ในการประเมินความเปนไปได มีองคประกอบรวมกัน
6 องคประกอบ ในแตละองคประกอบมีตัวแปรบง ชวี้ ัด ดงั นี้

1. รปู แบบการขยายอาชีพ มตี วั แปรรว ม ดังนี้
1.1 ผลผลิต
1.2 กระบวนการผลติ
1.3 ปจ จัยนําเขา การผลติ

2. ความยากงา ยของการดําเนินการจัดการ มีตัวแปรรว ม ดังนี้
2.1 การบรหิ ารจดั การ แรงงาน เงินทนุ
2.2 แผนธุรกิจ

3. การรับไดข องลูกคา มีตวั แปรรว ม ดงั นี้
3.1 ผลผลติ อยใู นความนยิ ม
3.2 เปนสง่ิ จําเปน ตอชีวิต
3.3 ราคา