30-son vatanparvar

BILIMLAR BEJIZ KETMAYAPTI

«Farg‘ona» dala-o‘quv maydonida Sharqiy
harbiy okrug qo‘shinlari radiatsion, kimyoviy-
biologik muhofaza bo‘linmalari mutaxassislari
ishtirokida o‘quv-uslubiy yig‘in o‘tkazildi.

6-sahifa

VATANPARVARGazeta 1992-yilning 24-iyunidan chiqa boshlagan 2022-yil 29-iyul, №30 (2989)
XALQ VA ARMIYA – BIR TAN-U BIR JON! YURTDOSHIM,
BOG‘INGGA BIR
NIHOL QADA...
8-sahifa

www.mv–vatanparvar.uz IJTIMOIY-SIYOSIY, MA’NAVIY-MA’RIFIY, HARBIY-VATANPARVARLIK GAZETASI

Yandeks Niderlandiyada
ro‘yxatdan o‘tgan Rossiya
transmilliy kompaniyasi
bo‘lib, dunyoning bir
necha mamlakatida
tarmoqdagi qidiruv
tizimi, Internet portallari
va xizmatlariga ega.

HARBIYLAR
UCHUN

XATARLI
ILOVALAR

10-sahifa

TOG‘DA OSHIRILAYOTGAN SNAYPERLARNI
KASHF QILGAN QUSH
Mobh‘bqiutuloaudad‘jvoynru-fiidbcagmhlaaaaaalvravsjdrbuahaiizmqnlgiilirima.loriqBgsivumhyiaii«yanrCamerhksrdahdiaim.laazariykVoodaainotltlai»aamrnrtidnohhagiai‘mmjrtabauoniy4yysgy-ta5xaooc-rhilhszigkbaimalaharbamirlfoitiagcrlatlhiiaosbirhgl,a‘lri
13-sahifa

@ [email protected]

t.me/mv_vatanparvar_uz
t.me/mudofaavazirligi
facebook.com/mudofaavazirligi
instagram.com/mudofaavazirligi
youtube.com/c/uzarmiya

Tahririyat
haqida

ma’lumot

2 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul

«АФ£ОНИСТОН: ХАВФСИЗЛИК
ВА ИªТИСОДИЙ ТАРАªªИЁТ» МАВЗУСИДАГИ
ХАЛªАРО КОНФЕРЕНЦИЯ ИШТИРОКЧИЛАРИГА

Ҳурматли делегациялар Афғонистон делегациясини ҳам ижтимоий-иқтисодий вазиятни Биз, бутун халқаро ҳамжамият
раҳбарлари! қутлаймиз. яхшилашга, қўшни давлатлар афғон халқи билан бирдамликни
билан дўстона алоқалар, халқаро намоён этишимиз зарур. Биз ўз
Хонимлар ва жаноблар! Мазкур конференция Афғонис­ ҳамжамият билан ўзаро манфаат- саъй-ҳаракатларимизни Афғо-
«Афғонистон: хавфсизлик ва тоннинг янги ҳукумати билан ли ҳамкорлик ўрнатишга ҳаракат нистонни тинч, барқарор ва фа-
иқтисодий тараққиёт» мавзуси- афғон халқи ва бутун халқаро қилмоқда. Биз ушбу саъй-ҳара- ровон ўлкага, терроризм, уруш
даги Тошкент халқаро конферен- ҳамжамият манфаатларини ҳар катларни рағбатлантиришимиз ва наркотик моддалардан холи
циясининг барча иштирокчилари- томонлама ҳисобга олишга асос­ ва қўллаб-қувватлашимиз зарур. мамлакатга айлантириш учун
ни қутлашдан бағоят мамнунман. ланган ўзаро ҳамкорликни йўлга мустаҳкам пойдевор яратишга
Ушбу форумни ўтказиш тўғри- қўйиш юзасидан амалий фикр Шу билан бирга, давлат бош­ сафарбар қилишимиз лозим.
сидаги ташаббусимизни қўл- алмашиш учун имкон яратади, қарувида афғон жамиятининг
лаб-қувватлагани учун Бирлаш- деб ишонамиз. барча қатламларидан вакиллар Афғонистон иқтисодиётини
ган Миллатлар Ташкилоти Бош кенг иштирок этадиган таркибни қайта тиклаш вазифаси бизнинг
котиби Антониу Гутерриш жа- Ҳурматли конференция шакллантириш, инсон, айниқса, умумий устувор йўналишимизга
нобларига алоҳида миннатдорлик иштирокчилари! хотин-қизлар, барча миллий ва айланиши зарур. Айни шундай
билдираман. диний гуруҳларнинг асосий ҳуқуқ қараш жафокаш афғон заминида
Анжуман ишида БМТ Бош ко- Ўзбек ва афғон халқлари минг ва эркинликларини таъминлаш мустаҳкам тинчлик ўрнатишнинг
тибининг вакили жаноб Маркус йиллар давомида ёнма-ён яшаб Афғонистонда узоқ муддатли муҳим шарти ҳисобланади. Бу
Потцел иштирок этаётгани Бир- келади. Бизни умумий маданий, тинч­лик ўрнатишнинг фундамен- йўналиш, хусусан, мамлакатнинг
лашган Миллатлар Ташкилоти- маънавий ва тарихий қадриятлар, тал асоси бўлиб қолмоқда. минтақалараро иқтисодий жара-
нинг Афғонистонда тинчлик ва ягона дин ва буюк аждодлари- ёнларга интеграциялашувини,
барқарорликни мустаҳкамлаш мизнинг мероси бирлаштириб Биз Афғонистоннинг ҳозирги инфратузилмаларга доир ва
борасидаги мақсадларга қатъ- туради. ҳукуматини терроризмнинг ҳар ижтимоий аҳамиятга эга лойиҳа-
ий содиқ эканидан далолат қандай шакли ва кўринишла- ларни амалга оширишни ўз ичига
беради. Таъкидлаш керакки, Амударё- рининг олдини олиш ва уларга олади.
Европа Иттифоқи ва Европа нинг нариги соҳилида тинчлик қарши курашиш, барча халқаро
мамлакатлари, Хитой, Россия, бўлмаса, Ўзбекистонда ва Мар- террорчилик ташкилотлари би- Ҳозирги кунда Ўзбекистон
АҚШ, Марказий ва Жанубий Осиё, казий Осиё минтақасида хавф- лан алоқаларни узиш учун ўзи- Афғонистонни ижтимоий-иқтисо-
Яқин ва Ўрта Шарқ, Осиё-Тинч сизлик ва барқарор тараққиётга нинг қатъий иродасини намоён дий ва гуманитар жиҳатдан қайта
океани минтақалари давлатлари эришиб бўлмайди. этиб, кескин чоралар кўришга тиклашга кўмаклашиш борасида-
махсус вакилларининг конфе- чақирамиз. ги халқаро саъй-ҳаракатларга,
ренцияда иштирок этаётгани эса Шу сабабли ўзининг янги тари- жумладан, йирик трансминтақа-
бугунги учрашувнинг аҳамиятини хида чуқур ижтимоий-иқтисодий Бундай ёндашув Муваққат вий инфратузилма лойиҳаларини
янада кучайтирмоқда. Сизлар ва гуманитар инқирозга дуч кела- ҳукуматга бўлган ишончнинг илгари сурган ҳолда, салмоқли
Афғонистон муаммоларини ҳал ётган Афғонистонга нисбатан ду- мустаҳкамланишига олиб келади, ҳисса қўшмоқда.
этиш ва афғон халқига ёрдам нёда эътибор сусайиб бораётгани Афғонистон учун ён-атрофдаги
кўрсатиш бўйича қарорлар қа- хавотир уйғотмасдан қолмайди. давлатлар ва халқаро ҳамжамият Сўзимнинг ниҳоясида бугунги
бул қилишда бевосита қатнашиб билан дўстлик, яқин қўшничилик конференция фойдали баҳс-му-
келмоқдасиз. Аминмизки, жаҳон ҳамжами- ва ўзаро фойдали ҳамкорлик нозаралар учун ҳамда Афғонис­
Биз бугунги форумда Ислом яти бугун 1990-йиллардаги ха- муҳитида барқарор тараққий тон халқининг манфаатлари
ҳамкорлик ташкилоти, Иқти- толарни қайта такрорламайди, этиш бўйича аниқ истиқболлар ва орзу-интилишларига жавоб
содий ҳамкорлик ташкилоти, уларни четлаб ўта олади ва бу очади. берадиган, ўзаро келишилган
шунингдек, халқаро молиявий мақсадга албатта эришиш лозим. ёндашувларни ишлаб чиқишда
институтлар ва етакчи таҳлил Қадрли дўстлар! самарали мулоқот майдони бўла-
марказлари вакилларини кўриб Афғонистоннинг халқаро май- Яқинда БМТ Бош Ассамблеяси ди, деб умид қиламан.
турганимиздан хурсандмиз. донда яккалаб қўйилиши гума- томонидан қабул қилинган Жану-
Анжуманда иштирок этаётган нитар вазиятнинг янада ёмонла- бий ва Марказий Осиё ўртасидаги Конференция фаолиятига,
ташқи ишлар вазири вазифасини шувига олиб келиши муқаррар. ўзаро боғлиқликни мустаҳкамлаш унинг барча иштирокчиларига
бажарувчи жаноб Амир Хон Мут- Шу боис бундай ҳолатга йўл тўғрисидаги махсус резолюция муваффақият тилайман.
тақий бошчилигидаги нуфузли қўймаслик муҳимдир, чунки гап ҳам Афғонистонда тинчликни
миллионлаб инсонларнинг тақди- сақлаш халқаро хавфсизликни Шавкат МИРЗИЁЕВ,
ри ҳақида бормоқда. таъминлаш учун ғоят муҳим аҳа- Ўзбекистон Республикаси
миятга эга эканини тасдиқлади.
Ҳозирги пайтда Афғонистон Президенти
Муваққат ҳукумати мамлакатда
тинчликни қарор топтириш бў­
йича муайян қадамлар қўймоқда,

Тошкент халªаро конференцияси

Аф£онистонда барªарорликни таъминлашга

хизмат ªилади Қўшни Афғонистонда барқарорликни
таъминлашга қаратилган гуманитар
Тошкент шаҳрида 25-26 июль Президент ҳузуридаги Хавфсизлик ҳамда инфратузилмавий лойиҳалар
кунлари «Афғонистон: хавфсизлик кенгаши котиби ўринбосари Абдула- тақдимоти намойиш қилинди.
ва иқтисодий тараққиёт» мавзусида зиз Комилов ўқиб эшиттирди.
халқаро конференция ўтказилди. Тошкент конференциясига
Афғонистон ташқи ишлар вазири ташриф буюрган таниқли хорижлик
Йиғилишда Европа, Америка қитъ- тиклашга кўмаклашиш, кўп миллатли вазифасини бажарувчи Амирхон Мут- мутахассислар, тажрибали эксперт-
алари, Яқин ва Ўрта Шарқ, Осиё-Тинч афғон халқи ва бутун дунё манфаати тақий ўз мамлакатидаги барқарорлик лар мамлакатимизнинг Марказий
океани минтақалари, Марказий ва йўлида ушбу мамлакатни минтақавий бутун Марказий Осиё минтақасидаги Осиёда хавфсизлик, тинчлик ҳамда
Жанубий Осиё давлатларининг Афғо- ҳамкорлик жараёнига жалб этишдан тинчлик ва хавфсизлик гарови эка- барқарор тараққиётни таъминлаш,
нистон бўйича махсус вакиллари, иборат. нига алоҳида урғу берди. хусусан, Афғонистонни терроризм
халқаро ва минтақавий ташкилот ва урушдан холи тинч, фаровон
раҳбарлари ва мутахассислари, етак- Учрашувни мамлакатимиз ташқи Конференция ялпи мажлиси даво- мамлакатга айлантириш йўлида олиб
чи таҳлилий марказлар вакиллари ишлар вазири вазифасини бажарув- мида хорижий экспертлар томонидан бораётган саъй-ҳаракатини юксак
ҳамда Афғонистон Муваққат ҳукума- чи Владимир Норов очиб бераркан, турли таклиф, ташаббуслар илгари баҳолади.
ти делегацияси иштирок этди. Афғонистон ҳукумати олдида турган сурилди, мавзуга оид маърузалар
муҳим вазифаларга тўхталди. тингланди. Хавфсизлик, ижтимо- Тадбир якунида Афғонистон бў­
Мазкур анжумандан кўзланган ий-иқтисодий ҳолатни яхшилашга йича халқаро конференцияга мезбон
асосий мақсад Афғонистонда гума- Шундан сўнг давлатимиз раҳбари- кўмаклашиш бўйича мувофиқлашти- давлат баёноти қабул қилинди.
нитар инқирознинг олдини олиш нинг конференция иштирокчиларига рилган ёндашув ва тамойиллар
бўйича кенг кўламли чора-тадбирлар мурожаатини Ўзбекистон Республи- ишлаб чиқиш зарурлиги хусусида як- Беҳруз ХУДОЙБЕРДИЕВ,
ишлаб чиқиш, миллий иқтисодиётни каси Президентининг ташқи сиёсат дил фикр-мулоҳазалар билдирилди. Улуғбек МАҲМИРЗАЕВ,
масалалари бўйича махсус вакили, ЎзА мухбирлари
Анжуман дастурига мувофиқ, тур-
ли долзарб мавзуларга бағишланган
секция учрашувлари ҳам бўлиб ўтди.

VATANPARVAR № 30 2022-yil 3
29-iyul

ХАЛªНИ РОЗИ ªИЛИШ – бАРЧА РА²бАРЛАРНИНГ
ЭНГ УСТУВОР ВАЗИФАСИ

Президент Шавкат Мирзиёев Иқтисодиёт ва ижтимоий ҳаётдаги Жумладан, тадбиркорлик бў- Йиғилишда аҳоли ва бизнесни
йича лицензия ва рухсатнома- қийнаб келаётган муаммолар, улар
26 июль куни аҳоли турмушини барча соҳалар инсон манфаатларини ларни расмийлаштириш тартиби бўйича илгари сурилаётган таклиф
соддалаштирилди, муддатлари ва ташаббуслар муҳокама қилинди.
яхшилаш ва тадбиркорлар фа- таъминлашга қаратилган. Хусусан, қисқартирилди. Йил бошидан Асосли таклифларни қаноатланти-
буён 50 мингдан ортиқ янги тад- риш, одамлар учун қулайликларни
оллигини оширишга қаратилган жорий йилнинг биринчи ярмида биркорлик субъектлари ташкил ошириш бўйича мутасаддиларга
этилди. Аҳоли сотиб олган уйлар- кўрсатмалар берилди.
таклифлар муҳокамаси юзаси- ялпи ички маҳсулот 5,4 фоиз ўсган. нинг 28 фоизи ипотека кредитла-
ри ҳисобига молиялаштирилди. Президент халқимизни рози қи-
дан йиғилиш ўтказди. Саноат, қурилиш, савдо ва хизматлар 1 сентябрдан бошлаб хусусий лиш, тадбиркорликни ривожланти-
секторда ишлаётган аёлларга ҳам риш учун зарур шароитларни яратиш
Сўнгги йилларда барча соҳа соҳаларидаги ривожланиш суръатла- давлат бюджетидан 2 миллион барча раҳбарларнинг энг устувор
сўмлик ҳомиладорлик ва туғиш вазифаси бўлиши кераклигини таъ-
ва йўналишларда фундаментал ри ҳам, пировардида аҳоли турмуши- нафақасини тўлаб бериш тўғри- кидлади.
сида қарор қабул қилинди.
ислоҳотлар амалга оширилди. Та- да намоён бўлмоқда. (ЎзА)

раққиёт стратегияси мамлакатимизда Шу билан бирга, Халқ қабулхона-

ривожланишнинг янги босқичини лари, ижтимоий тармоқлар ва сўров-

бошлаб берди. Инсон қадрини юк- лар орқали соҳа ва ҳудудлардаги

салтириш ва эркин фуқаролик жами- муаммолар, одамларнинг адолатли

ятини янада ривожлантириш орқали таклифлари ўрганиб борилмоқда.

халқпарвар давлат барпо этиш унинг Улар асосида халқимизни рози қила-

биринчи мақсади этиб белгиланган. диган қарорлар қабул қилинмоқда.

# Muvofiqlashtiruvchi kengash

ДОИМИЙ
НАЗОРАТ
ОСТИДА

Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий
прокуратураси маҳкамасида
мувофиқлаштирувчи кенгаш
йиғилиши ўтказилди.

Муаллиф суратга олган

Унда ҳарбий прокуратура зида ўтган тадбирда Қурoлли муносабат билдирилади. Кел- марадорлиги баҳоланди. Бу бо-
ходимлари, Мудофаа, Фавқу- Кучлaрдa 2022 йилнинг ўтган гусида ноқонуний хатти-ҳара- рада вазирлик ва идораларнинг
лодда вазиятлар вазирликлари, 6 ойидаги қонунийлик, ҳуқуқ-тaр- катга йўл қўймаслик бўйича таклифлари тингланиб, келгу-
Миллий гвардия, ДХХ Чегара тибoт aҳвoли, ҳуқуқбузaрликлар, чора-тадбирлар белгиланиб, сидаги истиқболли вазифалар
қўшинлари, Ички ишлар вазир- жиноятлaр сoдир этилишигa им- тегишли вазирлик ва идоралар- белгилаб олинди.
лигининг Қоровул қўшинлари, кoн бергaн сaбaб вa шaрт-шaрoит- га етказилади. Қуролли Кучлар
Халқаро аэропортларда хавф- лaр ҳамдa интизoмни мустaҳкaм- таркибига кирувчи вазирлик ва Танқидий руҳда ўтган йиғи-
сизликни таъминлаш бўйича лaш борасидаги чoрa-тaдбирлaр идоралар билан ҳамкорликда лишда жиноятчиликка қарши
қўшинлар қўмондонликлари таҳлил этилди. ўтказилган бугунги йиғилишда кураш ва олдини олиш мақса-
масъул офицерлари иштирок ҳарбий интизомни мустаҳкам- дида ҳуқуқбузарлик аҳволини
этди. Йиғилишни Ўзбекистон – Республика Ҳарбий про- лаш, ҳарбий хизматчиларнинг мунтазам таҳлил қилиб, амалий
Республикаси Ҳарбий проку- куратураси томонидан ҳарбий ҳуқуқ ва манфаатларини таъмин- тадбирларни режали, мақсадли
рорининг биринчи ўринбосари қисм ва муассасаларда жиноят- лаш, оила аъзоларининг доимий ҳамда самарали олиб бориш, шах-
Баҳодир Худойбердиев олиб чиликка қарши курашиш бўйича иш билан бандлигига кўмакла- сий таркибнинг ҳуқуқий онги ва
борди. Шунингдек, йиғилишда доимий мониторинг ишлари олиб шиш, фарзандларини таълим маданиятини янада юксалтириш,
мудофаа вазирининг тарбиявий борилади, – дейди Республика муассасаларига жойлаштириш тарбиявий-мафкуравий ишларда
ва мафкуравий ишлар бўйича Ҳарбий прокуратураси бўлим масалаларига ҳам эътибор қа- илғор услублардан фойдаланиш
ўринбосари полковник Ҳамдам бошлиғи адлия подполковни- ратилди. Ҳудудий ҳарбий про- ҳамда бошқа масалалар юзасидан
Қаршиев ҳам сўзга чиқиб, ўтган ги Қобил Анорбоев. – Назорат куратуралар билан биргаликда аниқ тавсиялар берилиб, якунда
давр мобайнида вазирлик тизи- тадбирларида ҳар бир ҳуқуқбу- жиноятларнинг барвақт олди- тегишли қарор қабул қилинди.
мида амалга оширилган ишлар зарликнинг асл илдизлари, унга ни олиш, ҳуқуқбузарликларга
бўйича маълумот берди. имкон яратган омиллар, олдини қарши курашишда кўрилаётган Лейтенант
олиш ишлари мунтазам равишда чора-тадбирларнинг нечоғли са- Дилшод РЎЗИҚУЛОВ,
Видеоконференц-алоқа тар- ўрганилиб, тегишли тартибда
«Vatanparvar»

4 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul

# Mardi maydonlar

Мудофаа вазирлиги «Чимён» тоғ тайёргарлиги ўқув-машқлар
маркази доим ҳарбий хизматчилар билан гавжум. Бу ерда Ватан
ҳимоячилари тоғли ҳудудлардаги қийин шароитларда жанг
олиб бориш бўйича билим ва малакаларини мустаҳкамлаб,
тажрибаларини оширади. Марказда ўқув курслари қишки ва ёзги
мавсумлар учун мўлжалланган бўлиб, машғулотлар малакали
йўриқчи мутахассислар томонидан замонавий методлар асосида
ташкил этилади.

ТО£ДА

Ўн тўрт кунга мўлжалланган галдаги ўқув курслари қўшинлардан «Узлуксиз алоқа» йўналишида гуруҳ ҳаракатланиш ва алоқа ўрнатиш
келган мутахассис ҳарбий хизматчилар учун «Узлуксиз алоқа», қийин бўлган тоғли ҳудудда тўғри йўналиш бўйлаб олға юриш, алоқани
«Аниқ мўлжал» ва «Етакчилик ҳуқуқи» йўналишлари бўйича ўт- тиклаш, шартли душман жойлашган ҳудуд бўйича аниқ координаталар бе-
казилди. Йигитларга дастлаб йўриқчилар томонидан назарий би- риш бўйича машғулотларга киришди. Йигитлар ўз билимига таянган ҳолда
лимлар берилди. Шундан сўнг амалий машғулотларга киришилди. мураккаб вазиятларни мардонавор енгиб ўтиб, жанговар вазифанинг удда-
сидан чиқа олди.
«Чимён» тоғ тайёргарлиги ўқув-машқлар маркази Чотқол тизмаси
этакларида – денгиз сатҳидан 1 700 метр баландликда бунёд этилган. «Аниқ мўлжал» ўқув курси тоғда вазифа бажарувчи бўлинмаларнинг
Биз сўз юритмоқчи бўлган амалий машғулотлар эса ундан ҳам баланд- ҳудудда жанг олиб бориш ва у ерда хавфсиз ҳаракатланиш кўникмасини
роқда – ҳаракатланиш ва ҳарбий топшириқларни бажариш мураккаб оширишга қаратилган. Бунда мерганлар тоғдаги атмосфера босими ва
бўлган ҳудудларда олиб борилмоқда. Аёнки, машғулотда қанча қийин
бўлса, жангда шунча осон бўлади.

VATANPARVAR № 30 2022-yil 5
29-iyul

ОШИРИЛАЁТГАН

об-ҳавонинг аниқ мўлжал олишга техникаси ва усуллари бўйича
таъсир этувчи хусусиятларини ҳи- амалий машғулотлар олиб бор-
собга олиши зарур. Курс давомида моқда. Қояга арқон ёрдамида
лочинни кўзидан бехато урадиган кўтарилиш ва тушиш, қулай по-
йўриқчилар ўз тажрибаларига зиция эгаллаш ва жанговар вази-
суянган ҳолда кундузги ва тунги фани бажаришдаги ҳаракатлари
отиш машғулотларни юқори да- айниқса, таҳсинга сазовор.
ражада ташкил этмоқда. Хусусан,
ҳудудга қараб тўғри ниқобланиш, Бир сўз билан айтганда,
қулай жой танлаш ва нишонни «Чимён» тоғ тайёргарлиги ўқув-
бехато уриш мерганликнинг энг машқлар маркази бугун Қуролли
муҳим шартлари экани уқтирила- Кучларимизнинг тоғли ҳудуд-
ётир. Пастдан тепага ва тепадан ларда жанговар вазифаларни
пастга отиш машғулотларидаги бажаришга жалб этиладиган бў-
курс иштирокчиларининг натижа- линмалар мутахассис ва шахсий
лари эса аъло даражада. таркибини тайёрлаш борасида
ўзига хос мактаб ярата олган.
«Етакчилик ҳуқуқи» йўналиши Бу ерда таҳсил олаётган ҳарбий
бўйича ўқув курсларида қатнаша- хизматчилар, албатта, миллий
ётган йигитлар тоғ анжомларини армиямизнинг кучига куч, қуд-
тўғри ишлатиш, уларга техник ратига қудрат қўшади.
хизмат кўрсатиш, тоғ ҳудудидаги
барча тўсиқлардан ўтиш, қояда ва Исломжон ҚЎЧҚОРОВ,
ўтли қияликларда ҳаракатланиш «Vatanparvar»

6 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul

# O‘quv-uslubiy mashg‘ulot

ТЕЗКОР, СИФАТЛИ

Шундай соҳа вакиллари борки,
уларни бугунги кун қаҳрамони десак,

айни ҳақиқат бўлади. Улар тиббиёт
ходимларидир. Замонавий ахборот-

коммуникация технологиялари
ривожланиб бораётган бир вақтда
шифокорларнинг касбий маҳоратини

янада такомиллаштириш давр
талабидир.

Шарқий ҳарбий округ Фарғона ҳарбий госпитали шахсий тар- ТИббИЙ ХИЗМАТ
кибининг жанговар шайлиги, соҳа бўйича назарий билим ва ама-
лий кўникмаларини янада мустаҳкамлаш мақсадида икки кунлик
ўқув-услубий машғулот бўлиб ўтди. Округ масъул офицерлари
назоратида олиб борилган машғулотга гарнизонда жойлашган
ҳамкорликдаги куч тузилмалари, ҳарбий қисм ва муассасаларнинг
тиббиёт ходимлари ҳам жалб қилинди.

Эрта тонгдан ҳарбий госпиталга берилган «Йиғин» сигнали
бўйича барча шахсий таркиб ўз вақтида етиб келди ва бўлинма

томонидан белгилаб берилган вазифалар бўйича хизматни да- ва уларнинг оила аъзолари, фуқароларни Мухтасар қилиб айтганда, мутахас-
вом эттирди. Ҳарбий шифокорлар машғулот билан бир қаторда қабул қилиш, уларга биринчи тез тиббий сислар ўз касбий маҳоратини синовдан
беморларга зарур муолажа ва тиббий хизмат кўрсатгани алоҳида ёрдам кўрсатиш, жойлаштириш, яқин ҳу- ўтказиш, баҳолаш имкониятига эга бўлди.
эътиборга молик. дуддаги маҳаллий шошилинч тиббий ёрдам Қолаверса, Фарғона ҳарбий госпитали
кўрсатиш ходимлари билан ҳамкорликни бугунги кунда ўз олдига қўйилган вазифа-
Госпиталь ҳудудида ташкил этилган барча ўқув нуқталарида йўлга қўйиш борасидаги амалий кўникма- ларни тезкор ва самарали бажаришга қодир
соҳа мутахассислари томонидан тиббий ёрдам кўрсатиш жараё- лари мустаҳкамланди. эканини яна бир маротаба намоён қилди.
ни амалий тарзда кўрсатиб берилди. Бемор ҳарбий хизматчилар

# Malaka

бИЛИМЛАР

«Фарғона» дала-ўқув майдонида Шарқий
ҳарбий округ қўшинлари радиацион,

кимёвий-биологик муҳофаза бўлинмалари
мутахассислари иштирокида ўқув-услубий

бЕЖИЗ КЕТМАЯПТИйиғин ўтказилди.

Унда округ масъул офицерлари шахсий таркиб билан соҳа бў- ларнинг назарий билимларини махсус-так- десантчилар ҳарбий қисми взводи ва округ
йича ўзлаштирилган билимларни амалда қўллаш кўникмаларини тик тайёргарлик, отиш тайёргарлиги ҳамда алоҳида взводи ўз имкониятларини ишга
синовдан ўтказди. Бундан кўзланган асосий мақсад мутахассис- жисмоний тайёргарлик орқали амалий кў- солиб, юқори натижалар кўрсатди.
никмалар билан мустаҳкамлашдан иборат.
Шунингдек, мутахассислар учун хори-
Машғулотлар тажрибали офицер ва жий давлатлардан қўшинларга олинган
йўриқчи сержантлар томонидан янги радиацион, кимёвий разведка асбоблари-
меъёрлар тўпламига асосан кундузи ва ни чуқур ўрганиш бўйича қўшимча машғу-
тунги шароитда олиб борилди. Барча лотлар олиб борилди. Бундай амалий
ўқув фанлари бўйича амалий меъёрлар кўникмалар радиацион, кимёвий-биологик
дастлаб осондан мураккабга, кейинчалик муҳофаза бўлинмалари мутахассислари-
мусобақадошлик тартибида ўтказилди. нинг жанговар шайлиги ва малакасини
Йиғин давомида Фарғона гарнизонидаги оширишга хизмат қилади.

Подполковник Фахриддин НУТФИЛЛАЕВ, Шарқий ҳарбий округ матбуот хизмати бошлиғи

VATANPARVAR № 30 2022-yil 7
29-iyul
# Askar bo‘lar yigitning mardi
ПОСбОНЛАРГА
ЖЎМАРД

сеновдан қашқар рубобида куйлар ЁР бЎЛГАЙ
машқ қилиш, тўртдан кейин спортга
ЎҒЛОНИМ – ИШОНЧИМ, ихтисослаштирилган мактабда кик- ЗАФАР
УМИДИМ ЎЗИНГ боксинг сирларини эгаллаш. Кўп МАҚСАД ТОМОН
ўтмай, у болалар ўртасида ўтказил- ДАДИЛ ҚАДАМ
Мен бахтли онаман, сендек ўғлим бор, ган спорт мусобақаларида иштирок
Жасорат йўлида тоблансин жонинг. эта бошлади. Ундан кейин... Муддатли ҳарбий хизмат Қувонарлиси, муддатли ҳарбий
Босган изларингни айлай ифтихор, оддий аскари Ҳасан Сали- хизмат аскарлари сафида бундай
Онтингга айлансин аҳду паймонинг… Ундан кейин эса бўйлари чў- мов Самарқанд вилоятининг спортчи ўғлонларимиз талайгина.
зилиб қолган ўн уч, ўн тўрт ёшли Жомбойидан. Уни сафдошлари
Мана, Холнисо опанинг неча йиллик ўсмир йигитча туман марказидаги спортчи посбон сифатида били- – Ватан ҳимоячиси бўлиш ҳар
орзуси бугун рўёбга чиқди. Ёлғиз жи- тўйхонада видеомонтаж, расм шади. Автомобилларга техник томонлама етук бўлиш дегани,
гарпорасини ҳарбий хизматга кузатяпти. ишлашни ўрганди, керак чоғда хизмат кўрсатиш касб-ҳунар – дейди оддий аскар Салимов.
Қароғини тўлдирган қувонч ёши, мам- қўшиқ айтди, официантлик қилди. коллежида таҳсил олган йигит – Биз посбонлар назарий ва ама-
нун чеҳрасидаги шукроналикни кўриб, ўқувчилик давридан бошлаб лий машғулотларни ўзлаштириш
қаршингда бахтли она турганини ҳис – Ўғил бола вояга етгач, ота- қўл жанги билан шуғулланган. билан бирга, эрта тонг ва кечга
қиласан киши. онасига ҳар томонлама таянч Ёшлар ва ўсмирлар ўртасида томон спорт билан шуғулла-
бўлишни истайди, – дейди Жам- ўтказилган туман ва вилоят намиз. Албатта, илкимиздаги
Оддий аскар Жамшид Шамсиев На- шидбек ўсмирлик чоғларини эслар миқёсидаги спорт мусобақала- аскарлик бурчимизни талаб
воий вилоятининг Қизилтепа туманидан экан. – Мусиқа мактабида сабоқ рида қатнашиб, вилоятда беш даражасида уддалашимизда
муддатли ҳарбий хизматга чақирилган. олган пайтларим «Камалак юлдуз- маротаба биринчи ва иккинчи жисмоний тайёргарликнинг ўрни
Тавоис қишлоғида вояга етган йигит би- лари» номли иқтидорли болалар ўринни эгаллашга муваффақ катта. Жисмонан чиниққан пос-
лан суҳбатлашар эканман, унинг ўзига танловида қашқар рубобида куйлар бўлган. Ёшлар ўртасида бўлиб бон синовларда ортга чекинмай-
хос қизиқишлари, иродаси ва шижоати ижро этиб, туманда биринчи, вило- ўтган республика чемпионати- ди, жасоратли ишларга қодир
ҳайратимга сабабчи бўлди. ятда иккинчи ўринни қўлга кирит- да эса иккинчи ўринни қўлга бўлади.
ганман. Мусиқага бўлган қизиқи- киритган. Мусобақалар даво-
Касбим туфайли юзлаб ҳарбий хизмат- шим ва онамга моддий томондан мида ўн тўртта медаль, диплом Олдимга қўйган асосий мақ-
чилар билан суҳбатлашганман, эътирофга таянч бўлиш учун тўйхонада ишла- ва фахрий ёрлиқлар соҳибига садимдан бири келажакда Ватан
сазовор қирраларини мақолага муҳрла- шимга тўғри келди. Тўгараклардан айланган. ҳимоячилари сафида бўлиш. Мақ-
ганман. Аммо Жамшидбекнинг болалиги- сўнг туман марказига велосипедда садимга эришиш учун албатта,
даги синовлар... Келинг, яхшиси, бунга қатнаб, ишлай бошладим. Бўйим Миллатимизнинг ажойиб бор билим ва имкониятимни ишга
биргаликда гувоҳ бўламиз. новча бўлгани учун ҳеч ким мени урф-одатлари бор. Байраму тўй- соламан. Она юртимиз тинчлиги ва
мактаб ўқувчиси деб ўйламасди. ларда нафақат довруғли полвон- ҳурлигининг муносиб ҳимоячиси
Холнисо опа умрини ёлғиз фарзанди Шу тариқа доира, барабан, довул, лар, балки ёш йигитлар ўртасида бўлишга ҳаракат қиламан.
Жамшидбекка бағишлади, тенгқурлари- яъни зарбли чолғуларни ҳамда кар- ҳам миллий кураш бўлиб ўтади.
дан кам қилмай оёққа қўйди, унинг орзу най чалишни ҳам ўргандим. Ҳарбий Давраларда ҳар бир йигит ўз Муддатли ҳарбий хизмат аскар-
дунёси билан яшади. У улғайган сари хизматда эса сафдошларимга дам кучини синаб кўриши мумкин. лари билан суҳбат давомида бир
орзулари ҳам кенг қанот ёзди, спортга, олиш соатларида гитарада қў- Мактабдаги спорт тўгарагида ҳақиқатга гувоҳ бўлдим, яъни
санъатга бўлган қизиқиши юзага чиқа шиқлар айтиб беряпман. устози Маъруфжон Тошпўлатов- уларнинг кўплари келажагини ҳар-
бошлади. Шунингдек, ўт-олов болакай дан миллий кураш сирларини бий соҳа билан боғлашни мақсад
«Ватанимга хизмат қиламан» кўрсатуви- Оддий аскар Жамшид Шамси- ўзлаштирган Ҳасанжон ҳам мана қилган. Уларни йигитлик бурчига
нинг бирорта сонини ўтказиб юбормас- ев батальондаги ёнғин ўчириш шундай давраларда эл синовидан чорлаган ҳам шу эзгу ният бўлса
ди. Кўрсатув бошланмасдан аввалроқ гуруҳида хизмат қилмоқда. У гу- ўтган. Отга қизиққани сабаб кўп- ажабмас. Энг асосийси, ўғлонлар
ойнаижаҳон қаршисига келиб, ўтириб руҳнинг энг фаол посбонларидан кариларда от сурган. кўксидаги орзулар юксак, мақсад-
оларди. «Мен албатта, ҳарбий бўламан», эканига гувоҳ бўлдик. лар улуғ. Шундай экан, улар тан-
деган сўзни бот-бот такрорлаб турарди. Коллежни битирганидан сўнг лаган йўл нурли бўлишини истаб
– Муддатли ҳарбий хизмат мудофаага кўмаклашувчи «Ва- қоламиз.
«Ўғил боланинг имкон қадар банд оддий аскари Шамсиев ўзини танпарвар» ташкилотининг
бўлгани яхши, – ўйлади она, – мен ишда тутиши, шижоати, билимдонли- Жомбой туманидаги марказида Зулфия ЮНУСОВА,
бўлсам, унинг ҳаракатларини кун бўйи ги билан посбонлар ўртасида сабоқ олган йигит ташкилот «Vatanparvar»
назорат қила олмайман. Энг яхшиси, ажралиб туради, – дейди гуруҳ томонидан уюштирилган мара-
дарсдан сўнг турли тўгаракларда устоз- командири III даражали сержант фонда биринчи ўринни эгаллаб,
лардан сабоқ олгани маъқул». Онаизор Дониёр Юлдашев. – Зиммасидаги медаль ва фахрий ёрлиқни қўл-
бу борада боласининг истакларига ҳам бурчга доимо масъулиятли. Яқин- га киритди. Забардаст ўғлонни
қулоқ тутди. да ошхонада ёнғин содир бўлгани вояга етказган ота-онасига
сабабли, гуруҳимиз посбонлари ташаккурнома етказилди. Юз
Шундай қилиб, қишлоқдаги умумтаъ- ҳақиқий синовдан ўтди. «Ёнғин» нафар иштирокчи орасида беш
лим мактабида таҳсил олаётган Жамшид- командаси берилганида Жамшид километрга югуришда бирин-
бек 4-синфдан бошлаб спорт ва санъат ҳам машғулотларда эгаллаган чи ўринни эгаллаш... Албатта,
сабоғига қатнай бошлади. Кунлик режи- билим ва маҳоратини ишга солиб, бу ютуқларнинг таг-замирида
ми учта таълим даргоҳига тақсимланди. ёнғинни бартараф этишда фаол тинимсиз ҳаракат, интилиш ва
Яъни тушга қадар умумтаълим мактаби- иштирок этди. Шунинг учун оддий ўзига бўлган ишонч мужассам.
да дарслар, соат бирдан тўртгача Мухтор аскар Шамсиевга ташаккурнома
Ашрафий номидаги 3-болалар мусиқа ва эълон қилинди. Бундай аскарлар
санъат мактабида устози Завқиддин Ҳу- гуруҳимиз фахри, албатта.

Шубҳасизки, ташаккурнома
забардаст ўғлонни вояга етказган
волидаи муҳтарамаси Холнисо
опага топширилади. Хизмат ўтаёт-
ганига кўп бўлмай туриб, бундай
эътирофга сазовор бўлиш... Бунинг
учун оддий аскар Шамсиевни таб-
рикласак арзийди.

– Мақсадим муддатли ҳарбий
хизматдан сўнг, посбонлик бур-
чимни шартнома асосида давом
эттириш, – дейди суҳбат чоғида
Жамшидбек. – Бу орзу менга
болалигимдан йўлдош бўлгани
учун онам ҳурсанд бўлди, оқ
фотиҳа берди. Албатта, ҳарбий
хизматда ўзлаштираётган ҳар бир
сабоғимда, эришаётган ютуқла-
римда устоз командирларимнинг
ўрни катта. Келажакда албатта
уларнинг ишончини, онамнинг
умидини оқлайман.

8 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul
Яқинда ҳарбий хизматга бориш ниятида
# Inson qadri uchun ўзим истиқомат қилаётган ҳудуддаги
мудофаа ишлари бўлимига мурожаат
ЮРТДОШИМ, қилдим. Оилавий шароитимиз туфайли
БОҒИНГГА БИР НИҲОЛ ҚАДА... шартнома пулларини тўлаш биз учун
анча оғир эди. Чунки оила бошимиз
БОҒБОН ЕРГА КЎЧАТ оламдан ўтган, онам уй бекаси, икки
ЎТҚАЗАР ЭКАН, УНИНГ акам мавсумий ишчи ва синглим ўқув-
КЕЛАЖАКДА СЕРҲОСИЛ чи. Ўзим эса шу йили Қарши давлат
БЎЛИШИДАН, ИНСОНЛАРГА университетининг психология факуль-
ФОЙДАСИ ТЕГИШИДАН тетини тамомладим. Шартнома бўйича
УМИДВОР БЎЛАДИ. КЎЧАТ таҳсил олганим сабабли ҳарбий хиз-
УНИБ-ЎСГУНИЧА УНИ матга бориш чоғида бироз қийналдим.
ПАРВАРИШЛАЙДИ, ТУРЛИ
ОФАТЛАРДАН АСРАЙДИ, Онам ва акаларим билан маслаҳат-
ҲАР КУНИ СУВ ҚУЯДИ. лашиб, маҳалла фуқаролар йиғинига
ЙИЛЛАР ЎТИБ, БОҒБОН ЎЗИ мурожаат қилдик. Улар эса бу масала-
ЯРАТГАН БОҒ ИЧИДА ҒАРҚ миз ижобий ҳал этилишини билдириб,
ПИШГАН МЕВАЛАРНИ КЎРИБ бизни хурсанд қилишди. «Ёшлар даф-
РОҲАТЛАНАДИ, МЕҲНАТИ тари»га рўйхатга олиб, тез орада бир
БЕСАМАР КЕТМАГАНИДАН ойлик ҳарбий хизматга боришим учун
ҲУЗУРЛАНАДИ. шартнома пулларини тўлаб беришла-
рини маълум қилишди.
Муаллиф суратга олган
Қарши шаҳридаги Ёшлар марка-
Юртимизда «Инсон қадри учун» сабоқлари туфайлими, ўғлимиз ўз ол- бориш учун туманимиздаги мудофаа зида бўлиб ўтган тантанали тадбирда
тамойили асосида амалга оширилаёт- дига юксак марраларни қўйган. ишлари бўлимига учрашдим. Унга Ёшлар ишлари агентлиги томонидан
ган ислоҳотларни боғбоннинг ниҳолга тўланадиган шартнома пуллари мени шартнома пулларим тўлаб берилгани
бераётган меҳрига ўхшатаман. Зеро, У ҳарбий бўлишни орзу қилади ва бу ўйлантириб қўйди. Буни бўлимдаги тўғрисидаги сертификатни қабул қи-
Ватанимиз ниҳоллари бўлган ёшларга мақсадлар сари ҳаракати ва шижоати ходимларга айтганимда, улар «Ёшлар либ олдим. Ўша куни мен каби кўплаб
қиланаётган ғамхўрлик ҳам келгусида кучли. Юртбошимизга кўп раҳмат, биз дафтари» орқали бу муаммони барта- ёшларнинг хурсандчилиги чексиз эди.
ўз самарасини беради. Худди шундай каби ижтимоий ҳимояга муҳтож оила- раф этиш мумкинлигини таъкидлади- Вилоятимизнинг ҳар бир туманидан
ғамхўрликдан қашқадарёлик ўғлонлар лар учун кўплаб имтиёзлар яратмоқда. лар. Мен, бу хабарни эшитиб, вақтни моддий имконияти етмаган ёшларга
ҳам четда қолмади. Уларнинг сафар- Маҳалла фаоллари доимо кўмаклашиб, бой бермасдан уларга ўз маълумотла- мана шундай имтиёзлар берилгани биз
барлик чақируви резерви йиғини учун оғиримизни енгил қилишга ўз ҳиссала- римни тақдим этдим. Мана, тез фурсат- каби ёшларни бениҳоя мамнун этди.
тўланадиган маблағлари Ёшлар ишлари рини қўшиб келишяпти. Фарзандим ҳам ларда масалам ҳал бўлди. Шартнома
агентлиги ҳисобидан қоплаб берилди. улғайиб ҳозирда ўзи истаганидек орзу- пуллари тўлиқ тўлаб берилди. Ҳозирда Ҳумоюн ҲАҚБЕРДИЕВ
Оз эмас, кўп эмас, нақд 1 миллиард ларига етишиш учун астойдил ҳаракат сафарбарлик чақируви резерви учун (Яккабоғ тумани):
935 миллион 851 минг сўм оилавий қиляпти. Чин юракдан хоҳлаган экан, ҳарбий хизматга ҳозирлик кўряпман. – Биз оилада 5 кишимиз. Мен, онам,
моддий шароити оғир, «Ёшлар дафта- бугун унинг ҳарбий хизматга бориши икки синглим ва укам. Болалигимиз-
ри»га киритилган 335 нафар йигитнинг учун шартнома пулларини қатор таш- Аслиддин ДИЁРОВ дан онамнинг меҳнат қилиб топган
келажаги учун сафарбар этилди. Бу килотлар ҳамкорлигида тўлаб беришди. (Қарши тумани): маблағларидан кун кечирганмиз. Ҳо-
ҳали ҳаммаси эмас, 314 нафар ёшнинг Бу эса биз учун жуда қувонарли воқеа – Мактабни тамомлаб, Қарши зирда бир синглим турмушга чиққан,
ҳайдовчилик курси учун 376 млн 800 бўлди. Ўғлим бу ишлардан жудаям шаҳридаги ахборот технологиялари бири университетда шартнома асосида
минг миқдоридаги тўловлари амалга мамнун. Ишонаманки, фарзандим ке- коллежида таҳсил олдим. Янгиликлар- таҳсил олмоқда. Укам эса ҳали мактаб
оширилди. Аслида бу ёшларнинг кўп- лажакда юртимизга нафи тегадиган ни ўқишга ва кузатиб боришга қизиқа- ўқувчиси. Коллеждаги ўқишимни та-
чилиги оилада боқувчи бўлиб меҳнат инсон бўлиб етишади. ман. Яқинда ижтимоий тармоқларнинг момлаганимдан кейин онамга ёрдамла-
қилаётгани сабаб шартнома пулларини бирида «Ёшлар дафтари»га киритилган шиш учун мавсумий ишларда фаолият
тўлаш учун моддий имкониятлари би- Шерхон БОЗОРОВ ёшларнинг автотранспорт воситалари олиб бордим. Бир оила учун кетадиган
роз чекланган эди. Аммо келажагидан (Қамаши тумани): ҳайдовчиларини тайёрлаш курсларида харажатларни биласиз, еб-ичиш, кийи-
умидвор ва бир туртки орқали ҳаётини – Менга шердек қўрқмас бўлсин ўқиш харажатларини ва сафарбарлик ниш деганларидек, ишламасак бўлмай-
тубдан ўзгартиришга қодир бўлган деб, Шерхон исмини қўйишган. Ҳар бир чақируви резерви хизмати бадалини ди. Тўғрисини айтсам, мен ҳам бош-
мард ўғлонлар хурсандчилигининг инсон туғилибдики, эсини таний бош- қоплаш юзасидан эълон қилинган қалар каби ўз орзумдагидек яшашни
чеки йўқ. лагач, оппоқ орзулар оғушида яшайди. мақолани кузатиб, мен ҳам ўзим яша- ва оила аъзоларимни яхши яшашлари
Мен ҳам болалигимдан поездларга ётган маҳалла фуқаролар йиғинига учун етарлича шароит қилишни жуда
– Ўғлимнинг ҳарбийлик касбига бўл- қизиқар эдим. Буни қарангки, ўша мурожаат этдим. хоҳлайман. Баъзида туни билан ухла-
ган қизиқиши юқори эканини болалик болакайнинг орзулари келажакда мақ- Оилада икки кишимиз. Онам ва масдан келажакдаги мақсадларимни
вақтларидан сезганман, – дейди Шаҳ- садга айланди. Мақсадлар сари одим мен. Ҳозирда онам нафақада. Маҳалла ўйлаб чиқаман.
боз Абдумажидовнинг онаси Дилафрўз ташлашда эса, албатта, яхши ўқиш ва фаоллари оиламизнинг аҳволини яхши Ҳаётда кимгадир эрта, кимгадир
Тоғаева. – Телевизорда юртимиз уни мустаҳкамлаш учун етарлича ша- билишади. Улар менга худди шу масала эса кечроқ бўлса ҳам ўз мақсадларига
посбонларини кўриб қолса, уларнинг роитлар зарур. Ҳозир онам уй бекаси, бўйича кўплаб ёшларга кўмак кўрса- эришиш учун имкониятлар эшиги очи-
юриш-туришларини ўхшатишга ҳаракат укам ва синглим мактаб ўқувчиси. Мен тилаётганини ва бу борада яхши йўл лишига ишонаман ва бу йўлда мардо-
қилар эди. Биз эса оила аъзоларимиз эса оилада ягона боқувчиман. Устачи- тутганимни таъкидлашди. Тўғрисини навор қадам босаман. Бунинг учун энг
билан унинг бу хатти-ҳаракатларини лик билан шуғулланиб топган пулим айтсам, ҳеч қандай оворагарчиликка аввало, тўғри йўналиш зарур. Фақат
ижобий баҳолаб, унга янада куч-қув- оиламизнинг яшаши учун етиб-етмай учраганим йўқ. Барчаси тез битди. Бу тирикчилик дардида юрган кезларимда
ват бағишлар эдик. Ота-она барча қолади. учун барча ташкилотчиларга ўзим ва дўстларим бирин-кетин олийгоҳларга
фарзандини бирдек яхши кўради ва Биз ҳеч қачон ҳаётимиздан нолиган онам номидан миннатдорлик билдир- ва ҳарбий хизматга кета бошлади. Мен
уларни бировдан кам қилмай ўстирай эмасмиз. Борига шукр, йўғига қаноат моқчиман. Эндиликда ҳарбий хизматни ҳам онамга бу борада фикр билдирга-
дейди. Икки нафар ўғлим бор эди. Минг қилиб келмоқдамиз. Битта ишончим якунлаб, талаба бўлиш ниятим бор. Ни- нимда синглинг контрактда ўқийди,
афсус, Шаҳбознинг укаси саломатлиги бор, мақсадим олий. Бу йўлда ортга ятим холис ва бунга албатта эришаман. кетсанг қийналиб қоламан, дедилар.
туфайли оламдан ўтди. Оилавий шаро- қайтмасдан одимлайман. Минг шукрки, Шаҳбоз ПИРИМОВ Аммо келажакда тайинли ишни бошини
итимиз унчалик ҳам яхши бўлмагани давлатимиз томонидан эҳтиёжманд (Косон тумани): тутишим учун армия сафларида хиз-
учун дилбандим олдида ўзимни айбдор оилаларга ва шу оилада вояга етган – Мен мана шу юртда туғилганимдан мат қилишим кераклигини билардим.
ҳис этаман. Турмуш ўртоғим билан ёшларга кўплаб имкониятлар яратил- фахрланаман. Инсон қадри улуғланган Шунда бир ойлик ҳарбий хизматга
болаларимизга сизлар бизлардан кўра моқда. Ҳозир ёшликда орзу қилган бу она диёримизда биз ёшларга алоҳи- борсам-чи, деган фикр хаёлимдан ўтди.
яхши яшашларингиз зарур, дея айтиб касбим – темирйўлчи бўлиш учун да эътибор қаратилмоқда. Бунинг исбо- Бироқ бу борада моддий жиҳатдан
келамиз. Шунданми ёки ўзидаги ҳаёт астойдил ҳаракат қиляпман. Ўрта мах- тига ўз ҳаётим давомида амин бўлдим. муаммо бўлишини билиб, яна кўнглим
сус таълимни якунлаб, ҳарбий хизматга чўкди. Ўйлар мени қийнаб юрган кез-
лари бир дўстим маҳалла фуқаролар
йиғинига мурожаат қилишимни айтди.
Мен ўйлаб ўтирмасдан биринчи им-
кониятни амалга ошириш учун маҳал-
ламиз раисига учрадим. Мурожаатимни
тинглаган ва шароитимизни тушунган
раис, мени юқори ташкилотларга тав-
сия этди ҳамда муаммо ижобий ҳал
қилинди. Ҳозирда ҳарбий хизмат учун
тўланадиган пуллар тўлиғича тўланган.
Яқинда хизматга кетишга ҳаракатлар-
ни бошлаб юборганман. Орзуларим
кўп, уларни амалга оширишда эса
мамлакатимизда мен каби ёшларга
яратилаётган имкониятлар дастурил-
амал бўлиб хизмат қилади. Мен эса
берилаётган бу каби имкониятлардан
оқилона фойдаланиб, келажакда она
Ватанимизга содиқ ва керакли инсон
бўлиб етишишга ваъда бераман.

Шерзод ШАРИПОВ,
«Vatanparvar»

VATANPARVAR № 30 2022-yil 9
29-iyul
# Davra suhbati

МУСТА²КАМ ОИЛА – САОДАТ САРЧАШМАСИ

Мудофаа вазирлиги қўшинларида ҳарбий оилалар юрт ҳимоячисининг рафиқаси бўлиш
мустаҳкамлигини таъминлаш, соғлом турмуш тарзини у билан тенг равишда Ватанга хизмат
яратиш борасида соҳа мутахассислари томонидан кенг қилиш эканини, бу эса аёлдан ҳам
қамровли ишлар амалга оширилмоқда. масъулиятни, ҳам матонатни талаб
этишини алоҳида таъкидлашди.
Ана шундай тадбирлардан бири йўлида амал қилиниши лозим бўлган вон жамият қуришда муҳим восита
Фарғона шаҳрида жойлашган ҳарбий тавсиялар юзасидан ўз фикрларини бўлиб хизмат қилади. Шу куни тадбир иштирокчилари
қисмда «Ҳарбий оилалар мустаҳкам- билдирди. Поп туманида жойлашган «Янги Ўзбе-
лигини таъминлаш, фарзанд тарби- Наманган вилояти Поп туманининг кистон» тикув цехида бўлиб, у ердаги
ясида ота-онанинг ўрни» мавзусида Мудофаа вазирлиги хотин-қиз- Оқтепа аҳоли яшаш пунктида жойлаш- шарт-шароит ва тайёр маҳсулотлар
ҳарбий хизматчилар ва уларнинг лар ва ҳарбий хизматчиларнинг ган ҳарбий қисмларнинг бирида ҳам билан яқиндан танишишди. Қувонар-
оила аъзолари иштирокида ўтка- оилалари билан ишлаш бўйича бош «Оила – кичик Ватан» мавзусида маъ- ли жиҳати шундаки, тикувчиларнинг
зилди. мутахассиси Зулфия Мансурова ҳам навий-маърифий тадбир ўтказилди. аксарияти ҳарбий хизматчиларнинг
ўз фикрларини билдириб, оила ва қа- оила аъзолари бўлиб, улар томони-
Тадбирда қўшинлар қўмондони риндошлар ўртасидаги ўзаро ҳурмат, Унда сўзга чиққанлар ҳарбийлар дан замонавий либослар мижозларга
ўринбосари полковник Толибжон меҳр-оқибат ҳақида тўхталиб ўтди. хизмат фаолиятини тинч, хотиржам етказиб берилмоқда.
Мирзаев сўнгги йилларда Қурол- олиб боришида оиладаги муҳитнинг
ли Кучларда ҳарбий хизматчилар Куннинг иккинчи ярмида масъул- осойишталиги, турмуш ўртоғининг Бу каби тадбир Тошкент вилоя-
ва уларнинг оила аъзоларининг лар ҳарбий оилаларга ҳам ташриф оқила, бардошли ва иродали бўлиши ти Оҳангарон шаҳрида жойлашган
ижтимоий ҳимоясини таъминлаш буюриб, уларнинг ҳолидан хабар катта ёрдам бериши ҳақида тўхталиб, ҳарбий қисмда ҳам ўтказилиб, сўз
борасида амалга оширилаётган олишди. Бу каби тадбирлар ҳарбий олганлар оиладаги соғлом муҳитнинг
ишлар ҳамда яратилаётган имтиёз хизматчилар ва уларнинг оила аъ- баркамол авлод тарбиясидаги ўрни,
ва имкониятларга тўхталиб, ҳарбий золарига кўрсатилаётган эътибор- ота-онанинг фарзанд олдидаги бур-
хизматчининг аёли деган мақомга нинг бир намунаси бўлиши билан чи ва унинг келажаги учун бирдек
муносиб бўлиш ундан қатъий ирода бирга, жамият устуни бўлган оила масъуллиги, бу жараёнда шахсий
талаб этишини, оила мустаҳкамлиги мустаҳкамлигини таъминлаш ҳамда намунанинг аҳамияти хусусида фикр
Янги Ўзбекистонда эркин ва фаро- юритишди.
# Festival
Шу куни муддатли ҳарбий хизмат-
чилар билан ҳам «Оилада отанинг
ўрни» мавзусида суҳбат ташкил
этилиб, психологик тренинглар ўт-
казилди.

«МАРД АСКАР –

ЁШЛАР УЧУН НАМУНА»
Тадбир давомида ҳарбий хизмат-
Мудофаа вазирлигига қарашли Самарқанд вилояти ва хавфсизликни таъминлаш, ёт ғоя- чилар томонидан намойиш этилган
Қўшработ туманида жойлашган ҳарбий қисм ташаббуси лар, жиноятчиликка қарши курашиш қўл жанги чиқишлари ва замонавий
билан туман марказида ҳамкорликдаги давлат ва жамоат қурол-аслаҳа ҳамда ҳарбий-техни-
ташкилотлари билан биргаликда «Янги Ўзбекистон ёшлари, калар кўргазмаси ўқувчи-ёшлар-
бирлашайлик!» шиори остида маҳалла ёшларини ижтимоий нинг олқишига сазовор бўлди.
фаоллигини ошириш, истеъдоди ва ташаббусларини
рағбатлантириш ҳамда ҳаётда ўз ўрнини топишларига Юқори кайфият билан бошлан-
кўмаклашишга қаратилган кенг қамровли ҳарбий- ган ҳарбий-ватанпарварлик фести-
ватанпарварлик фестивали ўтказилди. вали давомида ўқувчи-ёшларда жа-
сурлик ва мардлик, фахр-ифтихор
ҳамда соғлом турмуш тарзини кенг туйғуларини оширишга йўналти-
рилган «Мард аскар – ёшлар учун
Фестиваль аввалида сўз олганлар позиция ҳамда Ватан тақдирига дахл- тарғиб қилиш мақсадида тушунтириш намуна» мавзусида давра суҳбати
томонидан ёшларда қатъий ҳаётий дорлик ҳиссини кучайтириш, тинчлик ишлари олиб борилди. ўтказилди.

Фестиваль доирасида ёшлар
ўртасида спорт мусобақалари
ташкил этилди. Тадбир сўнгида ўз
истеъдодини намоён этган фаол
ёшлар ҳамда спорт мусобақалари
ғолиблари қимматбаҳо совғалар
ва фахрий ёрлиқлар билан тақ-
дирланди.

Ìàéîð Ôàððóõáåê ÑÎÒÂÎËÄÈÅÂ

10 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul

# Ogohlik – davr talabi!

Бугунги кунда мобиль иловалар эттирган. Хусусан, Афғонистондаги ўзбек, рус ва бошқа тилларда ишлай-
интернет оламининг асосий ҳарбий база кафтдек намоёнлигини ди. Вақт ва харажат сарфининг кам-
қисмини эгаллаб, бутунжаҳон кўриш мумкин. лиги сабабли мазкур онлайн-дастур
глобал тармоғидан фойдаланишда хизматидан фойдаланишга қизиқиш
асосий ёрдамчи восита вазифасини «IUC Analysts» ташкилоти таҳлил- ортиб бормоқда.
ўтамоқда. Жаҳоннинг ривожланган чиси австралиялик Натан Рузер ўзи-
давлатлари ҳар бир соҳани нинг «Twitter»даги саҳифасида ёзи- Маълумот учун: inDriver (Google
рақамлаштириш борасида шича, ҳарбий хизматчилар томонидан Map билан ишлайди) хизмати ҳозир-
ислоҳотлар олиб борар экан, IT- «Stravа» мобиль иловасида қайд ча фақатгина Тошкент ва Самарқанд
мутахассислар ва дастурчилар этиб борган маълумотларда 13 трлн шаҳарларида мавжуд бўлса-да, Ян-
ёрдамида соҳага оид қулай GPS нуқталари белгиланган бўлиб, декс такси хизмати билан рақобат-
дастурларни яратиб, ўз фаолиятлари у АҚШнинг ҳарбий базаларини аниқ лашмоқда.
самарадорлигини оширишмоқда. тасвирлаб берган. Бу иловадан фой-
даланган ҳарбийлар ўзлари хизмат Ушбу дастурдан фойдаланиш учун
Аммо ривожланиш билан бирга- жойларни ошкор этиб қўйиши мумкин. қилаётган ҳарбий қисмнинг тузилиши смартфоннинг GPS навигатор функ-
ликда ҳарбий, сиёсий, иқтисодий ва Таҳлилчилар бу фикрга машҳур ва дунёнинг айнан қайси нуқталарида циясидан фойдаланиш мажбурий
ижтимоий соҳаларда хавф-хатарлар жойлашганини тўла этиб қўйган. бўлиб, шахснинг рўйхатдан ўтиши
ҳам юзага келмоқда. Ушбу мақолада «Фитнес» иловаси интернетга қўйган учун телефон рақами, электрон поч-
мобиль дастурлардан фойдаланиш маълумотлар харитасини ўрганган Эътиборсизлик қилган фақат АҚШ таси ва бошқа маълумотлар кирити-
шароитида ҳарбий инфратузилма ҳолда келишди. Унда АҚШнинг Афғо- ҳарбийлари эмас, бу иловадан фой- ши талаб қилинади. Турган жойни
ва ҳарбий хизматчиларга таҳдидлар нистондаги ҳарбий объект чизмалари даланган француз армияси аскарлари автоматик аниқлай оладиган ушбу
юзага келиш эҳтимоли мавжуд бўлган келтирилган. ҳам ўзларининг Мали давлатида жой- дастурга керакли манзилни киритиш
ҳамда фойдаланишда жуда эҳтиёткор лашган ҳарбий базаси тузилишини билан маълумотлар Яндекс тизимида
бўлиш талаб этиладиган айрим мо- 2018 йилда АҚШ ҳарбийлари ора- фош этиб қўйишган. интеграция қилинади. Бу эса ҳарбий
биль дастурлар ҳақида зарур маълу- сида «Stravа» мобиль иловаси жуда хизматчиларга оид маълумотлар,
мотларни тақдим этамиз. оммалашди. Бу илова барча олинган «YANDEX GO» уларнинг яшаш ва ишлаш жойлари,
маълумотлар, жумладан, фойдала- МОБИЛЬ ИЛОВАСИ ҳар кунлик маршрути, кун тартиби
«STRAVА» нувчининг босиб ўтган масофаси, ҳақидаги маълумотларни тўплаш им-
МОБИЛЬ ДАСТУРИ тезлиги, жисмоний ҳолати, суратлари Яндекс такси хизмати дунёнинг кониятини кенгайтиради.
ва бошқа шу каби маълумотларни 20 дан ортиқ давлатида ўзининг
Ушбу дастур спорт билан шуғулла- фойдаланувчи рухсати билан ёзиб бо- фаолиятини йўлга қўйган бўлса, ЮЗАГА КЕЛИШИ МУМКИН
надиганлар учун ўзларининг жисмо- ради ва ўзининг серверига юклайди. фақатгина бир мамлакат (Украина) БЎЛГАН ХАВФ-ХАТАРЛАР
ний ҳолатини кузатиб бориш, эришган Бу функцияни ўчириб қўйиш мумкин, уни хавфли деб ҳисоблаб, блоклаб
натижалари ҳақида дўстларига хабар лекин аксарият ҳарбийлар бунга амал қўйган. Ўзбекистон ушбу хизматни Маълумки, Тошкент, Андижон,
бериш учун мўлжалланган. Мазкур қилишмайди. ишга туширган тўққизинчи мамлакат Наманган, Фарғона, Марғилон, Са-
бепул иловада фойдаланувчилар ҳисобланади. Бугунга келиб, ушбу марқанд ва Бухоро гарнизонларида
ўзлари яшайдиган ҳудуд, бино ва Маълум бўлишича, дастурчи- хизмат мамлакатимизнинг аҳолиси муҳим ҳарбий қисм ва муассасалар
лар глобал тармоққа жойлаштирган кўп бўлган шаҳарларини ҳам эгаллаб жойлашган. Яндекс қидирув ва хари-
GPS нуқталари АҚШнинг хориждаги бормоқда. талаш тизимининг серверлари Россия,
ҳарбий базалари жойлашувини акс Нидерландия ва Финляндияда жой-
Хусусан, 2018 йилда Тошкент лашган бўлса, «inDriver»нинг штаб
шаҳрига кириб келган онлайн так- квартираси Калифорния (АҚШ)да
си хизмати 2019 йилда Фарғона ва жойлашган. Шу факторларни инобат-
Марғилон, 2020 йилда Наманган, 2021 га олсак, ҳарбий қисмлар ва ҳарбий
йилда Андижон, 2022 йили Самарқанд хизматчилар ҳақидаги маълумотлар
ва Бухорода ўзининг хизматларини чет эл махсус хизматлари ёки бошқа
ишга туширди. деструктив кучларнинг қўлига ўтиб
кетиш эҳтимоли мавжуд.
Бу мобиль илова ҳар томонлама
арзон ва қулай ҳисобланиб, ундан Дунёнинг айрим мамлакатлари
фойдаланиш учун буюртмачи рўйхат- ҳарбий объектлар ва хизматчилар
дан ўтиши талаб қилинади. Яъни шах- хавфсизлигини таъминлаш мақса-
сий телефон рақами, электрон почта дида турли чора-тадбирлар ишлаб
ва бошқа маълумотларни киритишдан чиқмоқда. Жумаладан, Россия Феде-
кейин ушбу мобиль иловадан фойда- рацияси 2019 йилда қабул қилинган
ланиш имконияти берилади. Шундан қонун билан ҳарбийларга ОАВ ва
сўнг такси буюртма қилмоқчи бўлган интернетда ўзи ҳамда бошқа ҳарбий
шахс керакли манзилни киритса, хизматчилар, уларнинг манзиллари
дастур автоматик равишда фойдала- ҳақидаги маълумотларни, фото ва
нувчининг қаерда тургани ва қаерга видео материалларни ҳамда хизматга
бормоқчи эканлиги глобал миқёсда доир бошқа маълумотларни тарқатиш-
интеграция қилинади. Яндекс бу маъ- ни тақиқлади.
лумотларни қайта ишлаб, дастлабки
пунктга яқин бўлган бир нечта такси Хитой ҳарбийларнинг телефон-
ҳайдовчиларига маршрут маълумот- ларидан маълумот чиқиб кетишига
ларини тақдим қилади. қарши дастур ишлаб чиқди. У ҳарбий
ва давлат сирига молик маълумотлар
Фойдаланувчилар Яндекс такси учинчи томонга узатилаётганда авто-
хизмати учун тўловни нақд пулда матик равишда ҳукуматни огоҳлан-
ёки банк картаси билан амалга оши- тиради. Ушбу дастурни масофадан
ришлари мумкин. Рақамни ҳар сафар ўрнатиш ва маълум бир веб саҳифа-
қайта киритмаслик учун уни аккаунт- ларга киришни тўсиб қўйиш мумкин.
га улаб қўйиш мумкин. Бундан ташқари, абонентларнинг
телефон рақами ва телефон моделини
Бунинг хавфсизлиги етарли да- аниқлаш, фойдаланиш соатларини
ражада таъминланмаган. Масалан, белгилаш, айрим сўзлар қўлланили-
шахсий автомобилига эга бўлмаган шини назорат қилиш имконига эга.
ҳарбий хизматчилар ўзи яшайдиган
жойдан ҳарбий қисмга боришда бир Хулоса қилиш мумкинки, ҳарбий
неча марта фойдаланишлари мум- инфратузилма объектлари тўғриси-
кин. Аммо Яндекс такси хизматидан даги маълумотларнинг хавфсизли-
фойдаланганида уларнинг яшаш гини таъминлаш мақсадида Яндекс
манзиллари, телефон рақамлари ва ва Google билан ҳамкорлик қилишда
кундалик иш тартиби ҳақидаги маъ- таҳлика мавжуд. Юқорида айтиб
лумотлар ҳамда ҳарбий қисмга келиб ўтилган мобиль иловаларга рақобат-
кетувчиларнинг умумий рўйхати чет дош миллий дастуримизни яратиш
эл махсус хизматларининг ихтиёрида ёки уни назорат қиладиган автоном
пайдо бўлиш эҳтимоли бор. тизим жорий қилишга эса катта ин-
теллектуал ресурс ва узоқ вақт керак
Маълумот учун: Яндекс Нидерлан- бўлади. Мобиль иловаларни чеклаш
дияда рўйхатдан ўтган Россия транс- эса муаммога ечим бўла олмайди.
миллий компанияси бўлиб, дунёнинг Ҳарбий хизматчиларнинг мобиль
бир неча мамлакатида тармоқдаги иловалардан фойдаланиш бўйича ме-
қидирув тизими, Интернет порталлари диа саводхонлигини ошириш орқали
ва хизматларига эга. таҳдидларнинг олдини олиш мумкин.
Бунда раҳбар ва командирларнинг
«inDriver» ОНЛАЙН зиммасига катта масъулият юкланади.
ТАКСИ ИЛОВАСИ
Подполковник
Ушбу дастур ҳам Яндекс такси Мамиржон ХОМИДОВ
иловаси каби iOS ва Android мобиль
қурилмаларга мўлжалланган бўлиб,

VATANPARVAR № 30 2022-yil 11
29-iyul
# Harbiy ilm-fan

ТАНККА ҚАРШИ
РАКEТА КОМПЛEКСЛАРИ

ХХ асрда танклар қуруқликдаги қўшинларнинг асосий зарба кучи сифатида шаклланди.
Биринчи жаҳон урушининг охирги даврларида танклар жанговар ҳаракатларни
позицион урушнинг мушкул, боши берк, чорасиз ҳолатидан чиқаришга имкон берганда,
пиёдаларнинг ўқ отар қуроллари уларнинг зирҳига қарши ожиз бўлиб қолди. Дала
артиллерияси ўз вақтида манёвр қилиш қобилиятига эга эмас эди ва
тактик вазиятнинг фақат қулай шароитларидагина танкларга қарши
муваффақиятли кураша олар эди.

Фақат ХХ асрнинг иккинчи ярмида сонияда 150-200 метр оралиғида ция), «Фагот», «Кон- Танкка қарши ракета комплексла-
пиёдалар жангда барча узоқликларда чеклайди. Нишонга теккизиш эҳти- курс», «Штурм», «Метис», рини ривожланиши ва модернизация
танкларга қарши курашиш имкония- моллиги 60-70 фоиз. Зирҳ тешиш «Кобра», «Атака», «Кастет», қилишнинг асосий йўналишлари қу­
тига эга бўлди. Хорижий армиялар қобилияти 400-600 мм. «Рефлекс», «Корнет», «Вихр» йидагилардир:
қуролланишига танкка қарши бош­ (СССР), Hongjian-8 ва Hongjian-9
қарилувчи ракеталарнинг (у вақтда Биринчи авлоднинг қўлланиши 1956 (ХХР), Type-79 MAT-2 ва «Tip-87» отиш узоқлигини ошириш (10 000
«танкка қарши бошқарилувчи реак- йилда Исроил ва Миср ўртасида бўлиб (Япония) ва бошқалар. метргача) ва ракетанинг катта учиш
тив снарядлар» деб аталган) SS-10 ўтган урушда қайд этилган (SS-10, Янги ракеталарнинг жанговар тезлигини таъминлаш;
(Франция), «Кобра» (ГФР, Швейца- Франция). қисми биринчи авлод билан тенг
рия) туридаги биринчи намуналари бўлса-да, 1,5-2 баробар юқори зирҳ нишонни автоматлаштирилган ку-
қабул қилинди. Биринчи авлод танкка қарши тешиш қобилиятига (600-900 мм) затиш тизими ва ракетада юқори аниқ-
ракета комплексларига турли дав- эга эди. Бошқарилувчи ракеталар ликдаги лазерли бошқариш тизимини
Танкка қарши бошқарилувчи латларда ишлаб чиқарилган қуйи- уларни сақлаш, ташиш ва учириш қўллаш орқали кичик ўлчамли нишон-
ракета танкка қарши ракета комп­ даги танкка қарши бошқарилувчи учун мўлжалланган ташувчи-учирув- ларга теккизиш эҳтимолини ошириш;
лекси таркибига киради. Биринчи ракеталар киради: Х-7 Роткаппчен чи контейнерларга жойлаштирилди.
танкка қарши бошқарилувчи раке- (Германия), SS-10, SS-11 (Франция), Аммо ютуқлар билан бир қаторда фаол ва пассив халақит бериш
танинг яратувчиси немис муҳандиси, Mosquito (Швейцария-Италия), Cобра камчиликлар ҳам сақланиб қолди. воситаларига қарши тўлиқ барқа-
доктор Макс Крамер ҳисобланади. (Швейцария-ГФР), В.891 Вигилант Улар орасида асосийси – оператор рорлик;
1941 йили БМW фирмасида бошқа- (Буюк Британия), Малкара (Буюк ракетанинг учиши давомида нишон-
рилувчи ракета қуроллари соҳасида Британия-Австрия), Мамба (Буюк га текканича ўт очиш позициясини қуруқликдаги, сувдаги ва ҳавода-
илмий-тадқиқотларга киришди. Ду- Британия-ГФР), РБ53 Бантам (Шве- ўзгартирмасдан 20-25 сония ичида ги турли нишонларга талафот етка-
нёдаги биринчи Х-7 танкка қарши ция), ПТУР-61 «Шмел», ПТУР-62 мўлжал маркерини нишонда ушлаб зишни таъминлаш;
бошқарилувчи реактив снарядини «Фаланга» ва ПТУР-63 «Малютка» туриш заруратидир.
ишлаб чиқариш 1943 йили бошланди (СССР), Тйпе-64 ва МАТ-1 (Япония), Аммо талафот етказиш воситала- бошқарув сигналларини кодлаш;
ва Х-7 Роткаппчен («Қизил қалпоқ- Матҳого (Аргентина). рининг ривожланиши билан бирга, «отдим – эсдан чиқардим» тамо­
ча») номини олди. «Қизил қалпоқча» баъзи ҳолларда улардан аввал, йилини тўлиқ амалга ошириш;
учун асос бўлиб «ҳаво-ҳаво» син- Биринчи авлод танкка қарши зирҳли техникаларнинг ҳимоя воси- ракетанинг ва ташиш воситаси-
фидаги Х-4 бошқарилувчи ракетаси ракета комплексларининг камчилик­ талари ҳам ривожланди. Бу учинчи нинг юқори манёврчанлигини таъ-
хизмат қилди. лари конструкциясида уларнинг авлод ТҚРКларини ишлаб чиқишни минлаш;
нуқсонларини бартараф қиладиган тақозо этди. турли воситаларга жойлаштириш,
Танкка қарши ракета комп­ ёки минимумга туширадиган комп­ Учинчи авлод ТҚРКнинг ўзига десантлаштириш имкониятини таъ-
лекслари ТҚРК душманнинг танкла- лексларни яратишни тақозо этди. хос хусусияти – ракета нишон- минлаш;
ри ва бошқа зирҳли машиналарини Илмий-техник ривожланиш ярим га автоматлаштирилган режимда отиш вақтида тўлиқ ниқобланиш-
яксон қилиш, темир-бетон фор- автоматлаштирилган бошқариш тизи- йўналтирилади, ўзини бошқариш ни таъминлаш, комплекснинг оғирли-
тификацион, турли муҳандислик мига эга иккинчи авлод ТҚРКларини каллагига эга ракета нишонга ўзи ги ва ўлчамларини чеклаш;
иншоотларини вайрон қилиш, турли яратиш имконини берди. йўналтирилади ва уни яксон қилади. ташқи факторларга чидамлиликни
зирҳланмаган, енгил зирҳли объ- Оператор мўлжалга олиши ва отиши таъминлаш;
ектлари, ўт очиш воситалари ва Иккинчи авлод ТҚРКнинг ўзига етарли, кейин у ўт очиш позицияси- кўриш қийин бўлган шароитларда
паст тезликдаги ҳаво ва сувдаги хос хусусияти – ракета нишонга ни қолдириб кетиши мумкин. Бу эса қўллашни таъминлаш;
нишонларига талафот етказиш учун ярим автоматлаштирилган режимда танкка қарши ракета комплекслари ҳаракат вақтида отиш имконияти-
мўлжалланган. йўналтирилади (бу усул қўшимча ра- ҳисобининг яшовчанлигини оширади. ни таъминлаш.
вишда «икки нуқтали» деб аталади). Бугунги кунда учинчи авлод зирҳ Шахсий таркибнинг танкка қарши
Танкка қарши ракета комплексла- Оператор мўлжал маркерини нишонга тешарлиги 1 000–1 200 мм бўлган тан- воситалар жанговар хусусиятлари ва
ри ТҚРК ривожланган давлатлар тўғриласа бас, ракета объектга ўзи демли (иккитали) кумулятив, фугасли имкониятларини ҳамда уларни жан-
зарбдор ва мудофаа қуроллари ти- йўналтирилади. Бу нишонга теккизиш ва ёндирувчи (термобарик) жанговар говар қўллаш услубларини мукаммал
зимида муҳим аҳамиятга эга. Йўнал- эҳтимоллигини 90-95 фоизга оширди, қисмлар билан жиҳозланмоқда. билиши турли жанг турларида душман-
тириш ва бошқариш тизими танкка лекин бошқарув командаларининг Учинчи авлодга қуйидаги ТҚРК нинг зирҳли объектларига қарши сама-
қарши ракета комплексининг асосий сим орқали узатилиши ракетанинг киради: Spike (Исроил), Predator рали курашиш вазифаларини муваф-
қисмидир. Унинг ривожланиш дара- тезлигини 160-220 метрда сақлаб SRAW, М132 Випер, AGM-124 Wasp, фақиятли бажаришга имкон беради.
жаси комплекснинг қайси авлодга қолди. Бу муаммо симсиз алоқа FGM-148 Javelin, MGM-157 EFOGM ва
тегишл­ илигини аниқлайди. воситаларининг қўлланиши билан MGM-166 LOSAT (АҚШ), ATGM-3LR С. АБДУЛЛАЕВ,
ечимини топди. TRIGAT (Франция, ГФР, Буюк Брита- Б. ЖЎРАЕВ,
Нишонга йўналтириш усули бў­ ния), MACAM-3 (Испания), Наг (Ҳин-
йича танкка қарши бошқарилувчи Иккинчи авлод танкка қарши ра- дистон), MBT LAW (Швеция), Type-96 Қуролли Кучлар
ракеталар уч авлодга бўлинади: кета комплексларига қуйидаги ТҚРК- MAT-4 (Япония) ва бошқалар. Ҳарбий мерос ва замонавий
лар киради: MAPATS (Нимрод), ЛАҲАТ Қуроллар ва ҳарбий техника-
Биринчи авлод танкка қарши (Исроил), МГМ-51 Shillelagh, ТОW, нинг доимий ривожланиши, уларда тадқиқотлар институти
ракета комплекслари – ракетани Драгон, АГМ-114 Hellfire (АҚШ), МИ- илм-техника тараққиёти натижала- кичик илмий ходимлари,
қўл билан бошқариш тизимига эга. ЛАН ва ҲОТ (Франция, ГФР), Swingfire рининг қўлланиши ТҚРКни модер-
(Буюк Британия), Aries ва Toledo низация қилишга жиддий талаблар доцентлар
Иккинчи авлод танкка қарши (Испания), РБС-56 БИЛЛЬ (Шве- қўймоқда.
ракета комплекслари – ракетани
ярим автоматлаштирилган бошқариш
тизимига эга.

Учинчи авлод танкка қарши
ракета комплекслари – ракетани
автоматлаштирилган бошқариш ти-
зимига эга.

Биринчи авлод ТҚРКнинг ўзи-
га хос хусусияти шундаки, ракета
нишонга қўл режимида йўналтири-
лади (бу усул қўшимча равишда «уч
нуқтали» деб аталади). Оператор
бошқарув дастаси ёрдамида раке-
тани нишонга, уларни бир вақтда
кўриш зонасида сақлаб турган ҳолда
тўғрилаши лозим. Комплексдан ра-
кетага командалар махсус ғалтакдан
ечиладиган сим орқали узатилади,
бу ракетанинг учиш тезлигини

12 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul
МИРТЕМИР
# Millat ko‘zgusi
ОНА ТИЛИМ
БАЙНАЛМИЛАЛ шунингдек, «хивич», «новда» маъ-
ноларини ҳам билдирган. Ёбонларнинг чексизлиги,
ТУРКИЙ СЎЗЛАР Ҳам самуми, ҳам ҳовури,
ШАШЛИК. Ҳозирги ўзбек ти- Онажонлар алласидан,
(таом номлари этимологиясига бир назар) лида «шиш» иштирокида ясал- Қўз ёшидан, оқ сутидан;
ган «шашлик» сўзи ишлатилади. Тўқайларнинг тенгсизлиги,
ТОВУҚ. Аввалги мақолаларимиздан бирида Ўтган асрларда Қрим татарлари, Жилғаларнинг шўх ғовури,
курка (ғул-ғул товуқ) сўзи тилимизга шунингдек, Дашти Қипчоқ, Ҳожи Йигитларнинг ялласидан,
Оврўпа тилларидан ўзлашган, деган фикр Тархон (Астрахан) ва Кавказда Сулувларнинг сукутидан —
билдирган эдик. Аммо товуғимиз... аксинча, яшаган турк қавмлари шишга Йўғрилган тил —
жаҳонгашта бўлиб кетган. тортиб оловда пишириладиган Она тилим.
этни – «шишлық» деб аташган. Дарёларнинг тошқин пайти
Дейлик, Ғарб давлатларидан ли давлати таркибида бўлган. Шу Россия империяси бу ҳудудларни Арслон янглиғ ариллаши,
бирига сафар қилдингиз, ҳалол боис Усмонли давлати ҳудудида босиб олгач, туркий халқларнинг Довонларнинг кўк қиёси
емак истасангиз, албатта, товуққа шаклланган емак тайёрлаш анъа- бу таоми – «шашлык» номи билан Қорли тоғлар жилосидан;
ҳам дуч келасиз. Товуқ мусофир- налари ливанликлар ошхонасига русларга ҳам ўтади, совет даврида Чўпонларнинг қамиш байти,
ликда дуч келган илк туркий сўз ҳам ўтган. эса шашлик собиқ Иттифоқ миқёси- Чилдирманинг дариллаши,
бўлиб, гўёки сизни қарши олади. да севимли таомлардан бири эди. Гўрўғлининг алп сиймоси,
Эълон ёки емакхона пештоқида- ШИШ ТОВУҚ. Шиш товуқ – бу Шуни ҳам айтиш керакки, совет Алпомишнинг даъвосидан —
ги «taouk», «shish taouk» каби товуқ гўшти бурда-бурда кесилиб, давридан олдин мамлакатимиз ҳу- Туғилган тил —
ёзувларни учратганда эса худди ёғочдан ясалган махсус чўп, яъни дудида форс-тожик тили таъсирида Она тилим.
эски қадрдонингизни кўрган- шишга тортилиб оловда пиши- кўпроқ «сих», «сих кабоб» дейиш Тулпорларнинг асовлиги,
дай суюнасиз. Чет риладиган кабоб, ўзбек тилида удум бўлган. «Шишлик» рус тили Тош чақиши, оловлиги,
элларда «ўзбек» ёки орқали тилимизга «шашлик» бўлиб Боболарнинг олтин сўзи
«Ўзбекистон» десан- «товуқ шашлиги» дейилса, яхши- қайтди, дейиш мумкин. Бўёқчининг ўланидан;
гиз, одамлар: «бил- роқ тушунилади. Ҳозирда «shish Тўқувчининг алғовлиги,
майман» деб елка taouk», «shish kebab» нималигини ЙОҒУРТ. Кўпчилик туркий Чилангарнинг далғовлиги,
қисишлари мумкин, кўпгина дунё халқлари, айниқса, қавмлар ўтмишда кўчманчи бўл- Бу тупроқнинг қўш ҳўкизи,
аммо «товуқ»ни би- оврўпаликлар яхши билишади. гани учун уларнинг турмушида Қўшчиси ҳам қўланидан —
лишади (ҳар ҳолда, чорва, эт-сут маҳсулотлари муҳим Яралган тил —
мен хорижда «taouk» «Шиш» – аслида қадим туркий ўрин тутган. Шундай маҳсулотлар- Она тилим.
ёки «shish taouk»ни сўз, ҳозир ҳам турк, озарбайжон, дан бири – йоғурт бугун нафақат Шу тупроқнинг жон аямас
билмайдиган одамни қрим-татар қардошларимиз уни туркий, балки дунёдаги барча тил Тарлонлари, бургутлари,
ҳали кўрмадим). қўллайдилар ва улар орқали бу ва луғатлардан байналмилал сўз Келинларнинг дилдошлиги
сўз дунёга ёйилган. Афсуски, ўзбек сифатида ўрин олган. Ёр-ёрларнинг жарангидан;
Анча йиллар ил- тилида «шиш» унутилиб, унинг Босқинларнинг бедодлиги,
гари Монреал мет- ўрнини форсча «сих» эгаллаган. «Йоғурт» сўзи «Девону луғо- Бувиларнинг ўгитлари,
роси бир бекатидан Бу сўз «Девону луғоти-т-турк»да ти-т-турк»да ҳам бор, Кошға- Дўмбиранинг мунгдошлиги,
чиқишда: «Taouk du ҳам бор, Қошғарий бобомиз унга: рий бобомиз «Девон»да: «сувуқ» Дуторнинг ҳам тарангидан —
Québec», яъни «Кве- «шїш – тутмоч тайёрлаш учун қўл- («суюқ») сўзини изоҳлар экан, Таралган тил —
бек товуғи» деган ланадиган махсус чўп», деб изоҳ «йоғурт»ни ҳам тилга олади: «‫ْﻕُﻭُﺱ‬ Она тилим.
ёзувга кўзим тушган. берган. сувуқ – ҳар бир суюқ нарса, чу-
Бу менинг «taouk» нончи, суюлтирилган қатиқ, сузма,
билан хориждаги илк XIV асрда Хоразмда яшаган ширинликлар. «‫ »ْﺕْﺭُﻍُﻱ ْﻕُﻭُﺱ‬сувуқ
«учрашувим» эди, француз тилида адиб Сайфи Саройининг «Гулис- йоғурт – суюқ қатиқ».
«товуқ гўшти» – «poulet», аммо тони бит-туркий» асарида ҳам
емакхона пештоқига: «Taouk du «шиш» сўзи «сих» маъносида «Староузбекский язык Хорез-
Québec» деб ёзилгани менга ғаро- ишлатилган: «нукарлари тутуб мийские памятники XIV века»
йиб туюлган, кейинчалик «taouk», санчар йигирми қазни бир шишка», луғати муаллифи Эргаш Фозилов
«shish taouk» каби емакхоналар ас- маъноси: «навкарлари йигирма «йоғурт»га мисол тариқасида «Гу-
лида кўп эканини билганман. Мен ғозни тутуб бир шишга санчади».
билган бундай емакхоналарнинг Қадимги туркийда «шиш» сўзи, листони бит-туркий»
эгалари асосан ливанлик араб- асаридан ушбу мисолни
лар, шу боис «taouk» ёки «shish келтиради: «кетурди
taouk»ни баъзилар араб миллий бир ғариб эр ул йоғурт-
таоми деб ҳам ўйлайди. Аммо шу ни», яъни: «бир нота-
емакхоналарнинг эгалари бўлмиш ниш киши йоғурт кел-
ливанликлардан: «taouk» – нима тирди».
ўзи?» деб сўрасангиз, унинг тур-
кий сўз эканлигини билишмайди, Шунингдек, «йоғурт»
улар «товуқ»ни, худди биз «чуч- сўзи XIII–XIV асрларда
вара», «лағмон» деганимиздек, оврўпалик миссионер-
шунчаки таом номи деб ўйлашади. лар томонидан тузилган
«Кодекс куманикус»
Хўш, шиш товуқ қандай қи- луғатида ҳам «yogurt»
либ ливанликларга ўтиб қолди? шаклида қайд этилган.
Маълумки, бошқа Шом ўлкалари Қадимда бу сўз турли
қатори Ливан ҳам тарихда дастлаб туркий лаҳжа ва шева-
Мисрнинг турк ҳукмдорлари – мам- ларда: йоғурт, йоурт,
луклар қўли остида, кейинчалик, йувурт, жувурт, жуграт,
қарийб тўрт аср мобайнида Усмон- журғат, зувурт ва ҳо-
казо шаклларда кенг
қўлланилган.
ШАВУРМА. Энди юқорида тил-
га олинган емакларни бир юпқа
нонга «чевирсак» (яъни ўрасак),
ШАВУРМА пайдо бўлади. «Шавур-
ма» – арабча, ҳатто яҳудийча сўз,
дегувчилар ҳам бор. Аммо бу ном
туркча «чевирма»нинг араб ва
бошқа тилларда бузиб талаффуз
этилиши оқибатида пайдо бўлган-
лигини бугун кўпчилик билади.
Умуман, «-ма» қўшимчаси билан
тугайдиган: қовурма, дўлма, бос-
тирма, димлама каби барча таом-
ларни турк халқларига оид десак,
янглишмаймиз. Шу каби «-(о)ба»,
«-бо» («-ва») билан тугайдиган:
мастава (форсча: «маст» – қа-
тиқ, «обо» – суюқ овқат), шўрва
(шўр+бо), пиёва (пиёз+обо),
қурутоба («қурут» – туркий сўз)
каби таом номлари эса этимоло-
гик жиҳатдан форс тилига бориб
тақалади.

Абдувоҳид ҲАЙИТ

VATANPARVAR № 30 2022-yil 13
29-iyul
# Kecha va bugun

СНАЙПЕРЛАРНИ
ÊÀØÔ ҚÈËÃÀÍ ҚÓØ

«Снайпер» ри, уларга нисбатан бий техникасини яксон қилиш учун Майор Шаҳбоз ЭШОНҚУЛОВ:
атамаси XVIII хавф-хатарнинг юқо- 50 BMG, Barrett M82, McMillan Tac-50 – Марказда тажрибали йўриқ-
асрнинг 70-йилларида рилиги билан ажралиб ва Denel NTW-20 йирик мерганлик чи-мерганлар Қуролли Кучларимиз
Ҳиндистондаги қуролларидан фойдаланилади. тизимидаги шу соҳа мутахассислари-
Британия аскарлари турган. Шунинг учун нинг касбий маҳоратини оширишда
орасида бекас 1930 йилга келиб, Гарчи снайперлик ҳарбий соҳа туну кун меҳнат қилмоқда. Фаолия-
(инглизчасига кўпгина давлатлар мутахассислиги сифатида эътироф тимизни ўтган йили бошлаганимизга
snipe) қушини махсус мерганлар бў- этилса-да, йиллар давомида унинг қарамай, қатор ютуқларга эриш-
овлаш жараёнида линмаларининг хиз- таъсир доираси анча кенгайиб бор- дик. Ўтган давр оралиғида Қуролли
пайдо бўлган сўз. матидан воз кечган. моқда. Бугунги кунда снайперлар Кучлар тизими мутахассислари ўрта-
Узун тумшуқли Бундай бўлинмаларга хизматига бошқа ҳарбийлашган сида «Энг илғор мерганлар жамоаси»
бекассимонлар жангчиларни тайёрлаш ва ўқитиш соҳаларда, яъни ҳуқуқ-тартибот ор- мусобақасини ташкиллаштирдик.
оиласига мансуб бу фақатгина собиқ совет Иттифоқида- ганларида ҳам кенг кўламда эҳтиёж Бундан ташқари, Россия Федера-
митти қушни (тана гина мавжуд эди. сезиляпти. Ҳуқуқ-тартибот органла- цияси ва Франция давлатларидан
ҳажми 26 см, оғирлиги Иккинчи жаҳон уруши бошларида рида хизмат қиладиган мерганлар келган жамоалар билан амалий ҳам-
80-180 грамм ва француз ва британ мерганлари Ғар- ҳарбийлардан фарқли равишда корлик йиғинларини ўтказдик. Яқин
қанотларининг кенглиги бий фронтда немисларнинг ҳужум- асосан 50 ёки 100 метр оралиғидаги кунлар ичида италиялик мерганлар
40-45 см) ўша давр ларини маълум муддатга тўхтатиб қисқа масофаларда ҳаракат қила- жамоасининг марказимизга ташрифи
қуролларида овлаш қолишга эришдилар. Ҳаракатдаги ди. Бу ҳолат мерганларнинг асосан кутилмоқда.
нақадар машаққатли қўшинлар билан ёнма-ён жанг қи- шаҳар шароитида ишлаши билан Бундан ташқари, йўриқчи-мерган-
вазифа бўлганлиги лиш ҳадисини олган Қизил армия ҳам боғлиқдир. Нишонни йўқ қилиш ларимиздан айримларининг халқаро
қайд этилади ва бу снайперлари эса Шарқий фронтда камдан-кам ҳолларда, яъни гаров- ва мамлакатимиз миқёсидаги му-
ишни амалга ошира фашист босқинчиларига қақшатқич га олинган шахснинг ҳаётига хавф собақаларда совринли ўринларни
олганлар моҳир мерган зарбаларни беришда, ўзларининг туғилгандагина амалга оширилади. эгаллаганини эътироф этмоқчиман.
сифатида тан олинган. муносиб ҳиссасини қўшган. Улар Ҳарбийлашган соҳаларда мерганлар – Мутахассислар моҳир мерган
сафида Тешабой Одилов, Абдулла хизматидан фойдаланиш кўпинча бўлиш учун миллий менталитет
Бундан ташқари танасининг Қурбонов (Совет Иттифоқи Қаҳра- террористик гуруҳлар томонидан муҳимлигини таъкидлашади. Сиз
атроф-муҳитга мос ниқобланганли- мони), Абдулла Мусоев («Шон-ша- амалга ошириладиган ҳужумларни буни қайси жиҳатлар билан кўр-
ги, парвоз давомидаги чалғитувчи раф» орденининг тўлиқ кавальери), бартараф этишда кўпроқ самара бе- сатиб бера оласиз?
ҳаракатлари ва энг асосийси ўта Тожибой Ражабов, Ҳайит Хўжаматов, риши амалда исботланган. – Мерганлик аждодлардан авлод-
эҳтиёткорлиги сабабли бекасларни Анорбой Эржонов, Холиқов, Зебо ларга ўтиб келяпти, десам, адаш-
овлаш жараёнида мерганлик, изто- Ғаниева сингари машҳур ўзбек мер- Юқоридаги ҳолатлардан келиб майман. Амир Темур, Жалолиддин
парлик ҳамда моҳирона ниқобла- ганлари фашист босқинчиларига чиққан ҳолда ҳарбий доктриналарда Мангуберди, Темур Малик каби моҳир
ниш, ниқобланган жойида узоқ қарши курашда ўз маҳоратларини мамлакат хавфсизлигини таъминлаш, саркардаларимиз ёшлигиданоқ ка-
вақт сабр билан кута олиш каби намойиш этган. тинч аҳоли ҳаётига хавф туғилган мондан ўқ узиш ҳадисини олган. Бу
хусусиятларга эга бўлган овчилар- Умуман олганда, снайперлар вазиятларда снайперлар хизматидан қобилияти орқали ўз қўшинидаги
гина муваффақиятга эриша олиши тайёрлаш курсида ўқиган 428 335 фойдаланиш каби асосий принцип- жангчиларига намуна бўлган. Нати-
кузатилган. Шунинг учун парвозда- нафар жангчидан 70 нафари Совет лар кўзда тутилиши кўрсатилган. жада, ўша вақт қўшиннинг орасида
ги қушга аниқ ўқ узиш ҳолатлари Иттифоқи Қаҳрамони (шулардан олти Қанчалик ачинарли бўлмасин, айрим бир чақиримдан узукдан ўқ ўтказиш
камдан-кам ҳоллардагина қайд нафари аёл) ва 20 нафаридан кўпи давлатларда мерганлар хизматидан мусобақалари ташкиллаштирилгани
этилган ва бу ишни амалга оширган «Шон-шараф» орденининг барча уч- криминал, жиноий тўдалар ҳам фой- ҳаммага маълум.
мерганлар моҳир овчилар қаторига чала даражаси билан тақдирланган. даланаётган вазиятлар учраб туради. Мерганликнинг миллий ментали-
киритилган. Айнан мана шу хусу- Душманга энг кўп талафот етказган тетга алоқадорлиги чидамлилик ва
сиятларга эга инсонларнинг хат- снайпер Михаил Сурков (702) ҳи- МЕРГАНЛАР ТАЙЁРЛАШ сабр-тоқатда ҳам намоён бўлади.
ти-ҳаракатларидан сўнг XVIII аср собланса, аёллар орасида Людмила МАРКАЗИ Ниқобланган мерган ўз жойида кун-
охирига келиб, «снайперлик» ёки Павличенко (Совет Иттифоқи Қаҳра- лаб, ҳаттоки, ҳафталаб душманни
«мерганлик ўқ отиши» кўринишида мони, 309+36 немис снайперини Кўпчиликда снайперлар бажара- кузатиши мумкин. Бу ҳолат ҳарбий
атала бошланган. ўлдирган) Иккинчи жаҳон уруши диган вазифаларидан келиб чиққан хизматчиларимизнинг кўплаб халқа-
йилларидаги энг моҳир мерган си- ҳолда дунёнинг барча давлатларида ро мусобақалардаги иштирокида ку-
«Снайпер» атамаси расмий фатида қайд этилган. бу соҳа вакиллари деярли бир хил затилган ва хорижлик мутахассислар
тарзда илк марта 1824 йили қўл- Иккинчи жаҳон уруши йиллари- ишни амалга оширади, деган тушунча йигитларимизнинг чидамлилик ва
ланилиб, Биринчи жаҳон уруши- да Мосин-Наган M1891/30 (СССРда пайдо бўлиши мумкин. Аммо уларни сабр-тоқатига тан беришган.
да снайперлар хизматидан кенг ишлаб чиқилган тури), Маузер 98k тайёрлаш марказларида ўргатила- – Ҳарбий мерганлик мусобақа-
миқёсда фойдаланилган. Снай- немис карабини, Ли-Энфилд диган услублар, фойдаланиладиган си ва спорт снайпингининг фарқи
перларнинг жангдаги фойдаси 1914 йил (Буюк Британия), Арисака қуроллар ва бошқа жиҳатлар билан нимада? Марказда ҳар икки йўна-
анча сезиларли бўлишидан ташқа- 97 (Япония), M1903A4 Спрингфилд ва бир-биридан кескин фарқ қилади. лиш бўйича мусобақа ташкил-
M1C Гаранд (АҚШ) каби снайперлик Ҳатто миллий менталитет ҳам муҳим лаштириш имконияти мавжудми?
милтиқларидан кенг фойдаланил- омил сифатида ажралиб туради. Му- – Албатта, катта фарқи бор. Ҳар-
ган. 1945 йилнинг февраль ойидан тахассислар тарихий келиб чиқишида бий мерганлар мусобақасида асосан
бошлаб эса илк марта инфрақизил овчилик билан доимий шуғулланган тактик услубларнинг қўлланилиши
тунги нишонга олиш ускунаси ишлаб миллатларнинг вакилларидан кучли эътиборга олинади. Яъни унда ма-
чиқарила бошлаган. снайперлар тайёрлаш мумкин деб ҳи- софа, ҳудуд, фойдаланиладиган
соблашади. Бу нарса илмий, амалий қуроллар... Спорт снайпинги фақат
ҲАРБИЙ ДОКТРИНА ва назарий исбот талаб этмайдиган жисмоний тайёргарлик бўйича ҳар-
аксиомадир. Мазкур аксиомани ўзбек бий мерганлар мусобақасига яқинроқ
Айрим давлатлар қабул қилган мерганлари мисолида кўриб чиқсак, бўлади.
ҳарбий доктринага мувофиқ, снай- ҳақиқатга қанчалик яқинлиги яна бир Марказда ҳар икки йўналиш
перлар хизматидан ҳарбий қисм- марта исботланади. бўйича мусобақа ўтказиш имконияти
лардаги вазият ва қўлланиладиган мавжуд. Бунинг учун мусобақада қўл-
услублардан келиб чиққан ҳолда 2021 йил май ойида мудофаа ва- ланиладиган техник базани алмашти-
турли мақсадларда фойдаланилади. зирининг буйруғи билан Ўзбекистон ришнинг ўзи етарли. Шуни алоҳида
Узоқ муддат ниқобланган нуқтада Республикаси Мудофаа вазирлиги таъкидлаш керакки, мутахассислар
душманни кузатиш, керак бўлганда мерганлар тайёрлаш маркази фаоли- ҳарбий мерганлар беллашувида ҳам,
муҳим нишонларни йўқ қилиш орқали яти ишга туширилди. «Ғурумсарой» спорт снайпинги мусобақасида ҳам
(офицер, нишонга йўналтирувчилар дала-ўқув майдонида жойлашган бемалол қатнашиши мумкин.
ёки илғор бўлинмалар) душманнинг ушбу марказда тажрибали йўриқ-
жанговар ҳаракатларини камай- чи-мерганлар Қуролли Кучлар тизи- Асрор РЎЗИБОЕВ,
тириш замонавий снайперларнинг мида хизмат бурчини ўтаётган ҳарбий «Vatanparvar»
асосий вазифаларидан биридир. Бун- хизматчиларнинг касбий малакасини
дан ташқари, уларнинг вазифасига ошириш йўлида изланишлар олиб
разведка маълумотларини тўплаш ва бормоқда. Ишга туширилганига бир
етказиш ҳам киради. Баъзи ҳолларда йилдан сал кўпроқ вақт бўлган мар-
снайперлар томонидан душман ҳар- каз қисқа вақт оралиғида халқаро
миқёсда ҳам, мамлакатимиз миқёсида
ҳам ютуқларга эришмоқда. Буни соҳа

мутахассисининг билдирган фикрла-

ри ҳам далиллайди.

14 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul

# Harbiy-vatanparvarlik

вазифага масъулият билан ёндаша- Бугун мамлакатимиз ёшларини хизматчилар ва оила аъзоларининг
ди. Шу билан мамлакат сарҳадла-
рини мустаҳкамлаш, чегараларимиз ҳарбий-ватанпарварлик руҳида тар- ижтимоий ҳимоясини таъминлаш
биялаш энг муҳим вазифалар сираси- масалаларига алоҳида эътибор қа-
ИЖТИМОИЙдахлсизлигини кучайтириш, ички ва га киради. Буюк ўтмишимизда яшаб
ташқи таҳдидларга қарши кураш ҳар ўтган аждодларимиз, халқимиз тинч- ратилмоқда.
доим инсонни огоҳликка даъват этиб лигини сақлаш мақсадида юртимизни Кучли ижтимоий ҳимоя, ўз навба-
туради. босқинчилардан муносиб ҳимоя қил-
тида, офицер ва аскарларимизнинг
фидойилик, бурчга садоқат билан

хизмат қилиш, ўзининг профессио-

нал тайёргарлигини ошириб бориши

²ИМОЯ учун замин яратмоқда. Кўрилаётган
комплекс чора-тадбирлар натижаси-
да Ватан ҳимоячиларининг ҳарбий
хизматга бўлган ёндашуви тубдан
ўзгарди, ҳарбий қисмларда масъу-

лият ва интизом мустаҳкамланди,

барча ҳарбийлар қалбида

Ўзбекистон ҳукумати мустақил- ОМИЛЛАРИ ўз Ватани билан фахрла-
ниш ва ғурурланиш ҳисси
ликнинг дастлабки кунлариданоқ янада ортди.

ўз армияс­ ига эга бўлди. Бугунги Хулоса сифатида айта-
диган бўлсак, ватанпар-
кунда Ватанимиз мустақиллигини
ган, Ватан озодлиги йўлида душманга варлик туйғуси ҳарбий
мустаҳкамлаш, унинг тинчлигини кўз қарши мардонавор курашган буюк соҳани англаш, ҳис қилиш ва идрок
ватандошл­ аримиз – Широқ, Тўмарис, орқали янада муст­ аҳкамланади.
қорачиғидек асраш, барқарор ривож­ Спитамен, Жалолиддин Мангуберди, Юртимизда амалга оширилаётган
Темур Малик, Нажмиддин Кубро, кенг кўламли ислоҳотлар моҳияти
ланишини таъминлаш шу Ватанда Амир Темур каби миллий қаҳрамон- одамларнинг имкониятларни янада

яшаётган ҳар бир инсоннинг бурчи ҳи- ларимизнинг кўрсатган жасоратини

собланади. Бу борада ёшлар масаласи ҳарбий хизматчиларимизга доимо

Бугунги кунда айрим юқори ўринда туради. Сабаби бугунги намуна сифатида кўрсатишдан биз

минтақалардаги халқаро замонавий шароитларда ёшларни доимо фахрланамиз. Ҳозирги кунда

муносабатларнинг тобора ҳарбий-ватанпарварлик руҳида тар- Қуролли Кучларимиз ташкилий ва тар-

мураккаблашиб бораётгани, биялашнинг устувор масалаларига кибий жиҳатдан анча такомиллашди.

200 дан ортиқ давлатнинг жиддий эътибор қаратилмоқда. Бо- Тузилмаларнинг ҳаракатчанлиги,

40 га яқинида турли миллий-­ иси ҳарбий-ватанпарварлик руҳида жанговар қобилияти, ҳарбийлар-

этник, диний келишмовчиликлар тарбиял­ анган ёшлар, энг аввало, юр- нинг жисмоний ва маънавий теранроқ англашга, ҳис этишга ҳамда
тайёргарлиги ошди. Ҳарбий инониб-ишониб, меҳнатдан қочмас-
ҳамда халқлар ва давлатлар тининг тинчлиги, осойишталиги учун қисм ва бўлинмалар замонавий ликка чорламоқда. Фуқароларнинг,
қурол-яроғ ва жанговар техника айниқса, мамлакат ёшларининг
ўртасида турли низолар тобора ўз жонини камарбаста қилишга-да билан таъминланди. Миллий армия- маънавий ва жисмоний камолоти
мизни профессионал кадрлар билан Ватан равнақи, юрт тинч­лиги ва халқ
чуқурлашмоқда. Ядровий тайёр туради. Агар инсонлар юрагида тўлдириш, ҳарбий хизматчиларнинг фаровонлиги ғояси орқали юксак
тайёргарлигини, билим ва кўникма- фуқаролик масъулиятини ҳис қилиш,
таҳдидларнинг хавфи тобора ватанпарварлик туйғуси устун бўл- ларини янада юксалтириш борасида англаш, уқиш ва тушуниш ҳамда бе-
амалга оширилаётган ишлар таҳсин- восита жамиятга дахлдорлик туйғуси
ортиб бораётган бир даврда маса, уларга ҳеч бир соҳада ишонч га сазовор. билан яшашда мустаҳкам пойдевор
бўлади.
мамлакатимиз сиёсати бўлмайди. Миллий армиямизни Ҳарбий хизматчиларни ижтимоий
ҳимоялаш, уй-жой билан таъминлаш
тинчликпарварлик ва барқарорлик ёшларнинг мардлик, матонат ва ишлари босқичма-босқич режали
амалга оширилмоқда. Мамлакатимиз-
принципларига асосланганини жасорат мактабига айлантириш, да ҳарбий хизмат нуфузини юксал-
тириш ва Қуролли Кучларимизнинг
олиб борилаётган кенг кўламли аждодларимизга муносиб бў- жанговар шайлигини янада ошириш
мақсадида қўшин турларини ёш ва
ислоҳотлар кўрсатиб турибди. лиш энг буюк саодатдир, салоҳиятли кадрлар билан тўлди-
риш, ҳарбий хизматни ўташ учун
Ўзбекистон нафақат Марказий деган тушунча бизнинг қулай шароитлар яратиш, ҳарбий
Осиё, балки дунё мамлакатлари
билан ҳам стратегик нуқтаи назар- асосий ғоямизга айлани-
дан савдо-иқтисодий, ижтимоий,
сиёсий ҳамкорликни мустаҳкамлаб ши шарт.
бормоқда. Жамиятимизда яшовчи
инсонларнинг Ватанга бўлган Ҳарбий доктрина
муҳаббати она меҳри ва ота жасо-
рати орқали намоён бўлади. Ватан Ўзбекистон Республи-
инсоннинг киндик қони тўкилган
тупроқ, уни камолга етказадиган, касининг мудофаа сиё-
ҳаётига маъно-мазмун бахш эта-
диган табаррук маскандир. Аждод- сатининг негизини ташкил
лардан авлодларга қолдирилган
буюк мерос ва унутилмас хотира этади. Миллий хавфсизлик
орқали Ватанни улуғлаймиз. Айни умумдавлат концепциясининг
Ватан туйғуси билан яшайдиган таркибий қисми бўлиб, ташқи
инсоннинг ғурур-ифтихори юксак, сиёсат, давлатлараро муносабат
мақсад-муддаолари аниқ бўлади. масалалари, уруш ва тинчлик муам­
молари борасида мутлақо янгича
Ватан равнақи, юрт тинчли- ёндашувларга асосланади. Шунин-
ги бебаҳо неъматдир. Инсоният гдек, 2018 йил 23 февралда Ўзбе-
кишилик тараққиётининг барча кистон Республикаси Вазирлар
босқичларида, аввало, тинчлик ва Маҳкамасининг «Ёшларни ҳар-
тотувликка интилиб келган. Ўзбек бий-ватанпарварлик руҳида
халқи тинчлик ва барқарорликни тарбиялаш концепциясини
юксак қадрлайди ҳамда орзу-ин- тасдиқлаш тўғрисида»ги
тилишларининг рўёбга чиқиши ка- қарори қабул қилинди.
фолати деб билади. Шунинг учун Мамлакатимиз Прези-
ҳам озод ва обод яшаш ҳуқуқини дентининг 2018 йил 4 ав-
шу Ватанда яшаётган ҳар бир густдаги «Ўзбекистон Рес­
фуқаро кўз қорачиғидек асрай- публикаси Қуролли Кучлари
ди. Ватанга садоқат, аждодлар ҳарбий хизматчиларининг
меросига ҳурмат ва умумбашари- маънавий-маърифий савиясини
ятга муносиб бўлиш орқали инсон ошириш тизимини тубдан тако-
зиммасидаги ҳар бир катта-кичик миллаштириш тўғрисида»ги қарори
ва шу асосда жорий этилган Қуролли
Кучлар тизимида маънавий-маърифий
ишлар самарадорлигини ошириш
концепциясига мувофиқ, «Ватан –
муқаддас, уни ҳимоя қилиш шарафли
бурчдир!» ғояси илгари сурилди. Қу-
ролли Кучлар тизимида ҳафтанинг ҳар
жума куни «Маънавий юксалиш ва ва-
танпарварлик куни» этиб белгиланга-
ни замирида эса ҳарбий хизматчилар-
нинг маънавий-руҳий тайёргарлигини
рағбатлантириб бориш лозимлиги
белгиланган. Мақсад мамлакатимиз
суверенлигини, ҳудудий яхлитлигини,
халқимиз тинчлигини садоқат билан
ҳимоя қилиш, энг олий вазифа сифа-
тида эътироф этилади.

Юртимизда тинчлик ва барқарор-
ликни мустаҳкамлаш, инсон ҳуқуқла-
ри, эркинликлари ва манфаатла-
рини таъминлаш, Ватанимизни ҳар
томонлама тараққий эттириш, унинг
халқаро майдондаги обрў-эътиборини

юксалтириш борасида кенг кўламли

ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Турсунмурод МАМАТҚОБИЛОВ, Қуролли Кучлар академияси доценти, сиёсий фанлар номзоди

VATANPARVAR № 30 2022-yil 15
29-iyul
# Mulohaza

KASALLIKMI?
SELFIMANIYA
Zamonaviy smartfonlar paydo bo‘lgandan xislatlari aslida bordek tuyulib ketadi. biri AQShning Missuri shtatida yashovchi
beri selfi tushish ommalashdi. Bu, ayniqsa, Bu bora-bora nevroz va hattoki, yanada ikki qiz to‘yga shoshilayotgan vaqtda ro‘y
yoshlar orasida keng tarqaldi. Bugungi kunga chuqurroq patologik holatlar – psixozga beradi. Baxtli kelinchak Kolett Moreno va
kelib yoshi katta insonlarning ham o‘z-o‘zini ham olib kelishi mumkin. uning dugonasi Eli Teobald bunday baxtli
suratga olayotganiga ko‘zimiz tushadi. Yoshlar daqiqalarni tarixga muhrlashni xohlashadi.
esa ana shunday rasmlari bilan ijtimoiy Chet davlatlardagi tadqiqotchilar Avtomobil boshqarib borayotgan Eli oldidagi
tarmoqdagi sahifalarini kundan kunga bezab ko‘ngillilar orasida tajriba o‘tkazib avtomobilni quvib o‘tayotganda, dugonasi
boryapti. ko‘rishdi. Tajriba natijasi shuni ko‘rsatdiki, undan kameraga qarab jilmayishini so‘raydi.
ruhshunoslar qabuliga kelayotgan Bu paytda esa qarama-qarshi yo‘nalishda
Selfi – bu mobil telefon yoki ularni internetga joylashtirish bemorlarning uchdan ikki qismi aynan boshqa avtomobil katta tezlikda kelayotgan
kamerada o‘zini o‘zi suratga kerak, deb hisoblaydi. Uchinchi selfiga mukkasidan ketganlar ekan. Ular edi. Qizlardan biri, ya’ni kelinchak Kolett
olish. Bu qachonlardir yangilik bosqichga yetdimi, demak, uning beixtiyor tinimsiz selfiga tushar va ularni qattiq zarb oqibatida halok bo‘ladi, Elini
hisoblangan bo‘lsa, hozir hamma ruhiyatida jiddiy salbiy o‘zgarishlar ijtimoiy tarmoqqa joylayverar ekan. esa xavfsizlik yostiqchasi qutqarib qoladi.
uchun odat tusiga aylanib ulgurdi. kuzatiladi. Ularni ”selfiboz” deb
Odamlarning bunchalik ko‘p selfiga atashadi. Bunday insonlar bir Lekin selfi tushishning eng og‘riqli Biz sizlarga bir nechtagina halokatli
tushishi yangi kasallik – selfimaniya kunning o‘zida juda ko‘p suratga nuqtasi shundaki, odamlar o‘zini o‘zi selfilar haqida ma’lumot berdik. Ammo
paydo bo‘lishiga olib keldi. Xalqaro tushishadi va kamida oltitasini suratga olish vaqtida xavfsizlik masalalarini dunyo bo‘ylab ularning soni mingdan
psixiatrlar selfimaniyaning ruhiy ijtimoiy tarmoqlariga joylashadi. unutgani sabab turli falokatlarning kelib ziyoddir. Azizlar, shuni unutmangki, ijtimoiy
xastalik ekani haqida aytishdi. Ular o‘zida suratga bildirilgan chiqishidir. Eng ko‘p halokatlarga sabab tarmoqlarga joylayotgan selfilaringiz tagiga
Ularning fikricha, o‘zini ko‘p suratga fikrlar va “layk”lar soniga kuchli bo‘ladigan selfilar avtomobil boshqara turib qoldirilgan izohlar va “layk”lar hech qachon
olish kishilarning ruhiyatida o‘ziga bog‘liqlikni his eta boshlaydi. tushirilgan va cho‘qqida olingan selfilardir. hayotingizning eng muhim jihati bo‘lib
bo‘lgan ishonchning kamligidan Misol tariqasida polshalik selfi ishqibozlari qolmaydi. Virtual maqtovlarga uchmang.
dalolat berar ekan. Shifokorlar Psixologlarning aytishicha, bo‘lgan er-xotinlarni keltirib o‘tishimiz Zero, hayotingiz boshqalar uchun qancha
selfimaniyaga olib boruvchi uch yuqorida sanab o‘tilgan uch mumkin. Ular cho‘qqi ustiga chiqib, sirli bo‘lsa, shuncha qiziq ham bo‘ladi.
bosqichni ta’kidlab o‘tishgan. turga kiruvchi selfibozlar ijtimoiy selfi tushmoqchi bo‘lishadi va jarlikdan
tarmoqlarga ko‘plab suratlarini yiqilib halok bo‘lishadi. Eng achinarlisi, Muattar MELIYEVA,
Kasallikning birinchi bosqichida joylab boradilar va virtual olamdagi o‘sha vaqtda ularni ikki farzandi kuzatib «Vatanparvar»
inson har kuni uch martagacha do‘stlaridan surat to‘g‘risida turgan edi. Shunday voqealardan yana
selfi tushadi. Ammo tushgan ijobiy baholarni kutadi. Ularning
suratlarini ijtimoiy tarmoqlarga soniga qarab o‘z mavqeyini
joylamaydi. Bu haqda o‘ylab ham belgilashga harakat qiladi. Ba’zida
ko‘rmaydi. Ikkinchi bosqichda ham maqtovlardan ruhlanib ketgan
uchtagacha selfi tushadi, ammo selfi ishqibozlariga o‘zlarida yo‘q

# Sayyor qabul # Ochiq eshiklar kuni

MUROJAATLAR JOYIDA “VATANPARVAR” - MENING TANLOVIM!”

QANOATLANTIRILDI Mudofaaga ko‘maklashuvchi “Vatanparvar” tashkilotining Bekobod shahri o‘quv
sport-texnika klubida aholi, ayniqsa, yoshlarni Vatanga sadoqat va harbiy-
Nukus harbiy prokuraturasi tashabbusi bilan
Qoraqalpog‘iston Respublikasi favqulodda vaziyatlar vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, ular qalbida yurt taqdiriga daxldorlik hissini
boshqarmasi tuman (shahar) bo‘limlarida xizmat qilayotgan shakllantirish, shu bilan birga ularning tashkilot faoliyati va imkoniyatlari
harbiy xizmatchilar va ularning oila a’zolari ishtirokida
to‘g‘risidagi tasavvurlarini boyitish maqsadida “Vatanparvar” - mening tanlovim!”
ommaviy sayyor qabul o‘tkazildi. shiori ostida ochiq eshiklar kuni o‘tkazildi.

Tadbirda Yoshlar ishlari agentligi va Respublika – Tadbirda ishtirok etgan yoshlarning
harbiy prokuror ma’naviyat va ma’rifat markazi Bekobod shahri aksariyati bugungi kun ularning dunyoqarashida,
adliya polkovnigi bo‘limi hamda Toshkent viloyatidagi harbiy qism orzularida tub burilish yasaganini quvonch bilan
F. Begashev bilan hamkorlikda tashkillashtirilgan mazkur tadbir ta’kidlashganida biz ham xursand bo‘ldik, – deydi
so‘zga chiqib, 100 dan ortiq uyushmagan yoshlarni qamrab Bekobod shahri O‘STK boshlig‘ining o‘rinbosari
harbiy xizmatchilar oldi. Tadbir davomida sportning texnik va amaliy Zulayho Ostonova. – Demak, ularda Vatanni
va ularning turlari bo‘yicha faoliyat yuritayotgan seksiyalar, himoya qilish, koriga yaraydigan inson bo‘lish
oila a’zolarini to‘garaklar hamda o‘quv kurslarining ko‘rgazmali uchun biror kasb yoki sohaning boshidan tutishlari
ijtimoiy qo‘llab- namoyishlari o‘tkazildi. Ko‘rgazmani sinchkovlik lozimligi haqida tasavvur paydo bo‘ldi. Bu bizning
quvvatlash hamda bilan kuzatgan yoshlar o‘zlarini qiziqtirgan eng katta yutug‘imiz. Yutuqlar insonni ruhlantiradi,
fuqarolarning savollariga soha mutaxassislaridan batafsil javob deyishadi. Shunday ekan, bundan buyon ham
huquqlari, oldilar. yoshlar ishtirokida mana shunday harbiy-
erkinliklari vatanparvarlik tadbirlarini ko‘proq o‘tkazishni o‘z
va qonuniy Ko‘tarinki ruhda, taassurotlarga boy tarzda oldimizga maqsad qilib qo‘ydik.
manfaatlarini himoya qilish, eng avvalo, xalq bilan muloqot qilish, ularning o‘tgan tadbir yoshlarda tashkilot faoliyatiga
dard-u tashvishlari, orzu-niyatlari, hayotiy muammo va ehtiyojlarini eshitish, xayrixohlikni oshirdi. Negaki, shu kuni tadbirning Mayor Gulnora HOJIMURODOVA
xalq davlat idoralariga emas, davlat idoralari xalqimizga xizmat qilishi kerakligi
to‘g‘risida gapirib o‘tdi. ko‘plab ishtirokchilari o‘quv sport-texnika klubiga
Sayyor qabulda 20 nafar harbiy xizmatchi va ularning oila a’zolari ishtirok
etgan bo‘lsa, shundan 5 nafar harbiy xizmatchi xizmat joyini boshqa tuman- a’zo bo‘lish istagini bildirishdi.
shaharlarga ko‘chirish, 4 nafar harbiy xizmatchi moddiy yordam olish, 3 nafar
harbiy xizmatchining oila a’zolari imtiyozli uy-joy olish masalasi, qolgan 8 nafari
ijtimoiy, iqtisodiy huquqlar yuzasidan murojaatlar qilishdi.
Shuningdek, murojaatlarning 8 tasi joyida qanoatlantirilib, qolgan 12 ta
murojaat tegishli tartibda nazoratga olindi.

Adliya mayori Dauran TURUMBAYEV,
Nukus harbiy prokurorining o‘rinbosari

16 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul

# Imkoniyat —

ÈÌÒÈ¡Ç
У олий таълим имтиҳонларига
тайёргарликни тенгдошларидан анча кеч

КЕЛАЖАККА ИШОНЧбошлади. Имтиҳон куни яқинлашгани сари

вужудини ғалати ҳислар эгаллаб олди. Фотима ва Зуҳро
Дўстларидан ажралиш, ёлғиз ўғил УМРУЗОҚОВАЛАР:

экани, катта ҳаёт остонасида турганию – 2005 йилда Бухоро вилоя-
келажак хавотири тунларини бедор ти Когон шаҳрида туғилганмиз.
Тошкент шаҳри Яшнобод тума-
қилди. Ўй-хаёл туфайли ўқиб-ўргангани нидаги 161-умумтаълим мак-
ҳам хотирасидан табида таҳсил олдик. Устоз-
ўчаверди. ларимизнинг барчаси бирдек,
ўз соҳасининг етук мутахас-
Ҳужжат топширишнинг охирги куни ноги- сислари бўлганлиги учун бар-
ронлик учун алоҳида квота мавжудлигидан ча тенгдошларимизнинг билим
хабар топди. Умид пайдо бўлди кўнглида... олишга бўлган қизиқиши ба-
ланд эди. Шоира Йўлдошева,
Ниҳоят, натижалар эълон қилинди. Давлат Сапура Алексеевна, Гулнора
гранти бўйича талабаликка тавсия этилга- Халилованинг меҳнатлари
нини эшитиб, нафақат ўзининг, балки барча яқинларининг алоҳида ўрин тутади. Улар
кўнглига ёруғлик инди. Талабаликнинг илк кунларидаёқ сабаб мактаб даврида кўплаб
олдига катта мақсадлар қўйди. Болалигидек вақтни шамолга фахрли ютуқларга эришдик.
совуришдан йироқ бўла бошлади. Ўз устида кўпроқ ишлаш- Чет тилни билиш бўйича IELTS сертификатига эга бўлдик. Бу
га ҳаракат қилди. Натижалар ҳам секин-асталик билан бўй учун барчаларига миннатдорлик билдирамиз.
чўзаверди... Отамиз полковник Акмал Сувонов Қуролли Кучлар сафи-
да анча йиллардан буён меҳнат қиладилар. Онамиз Сабоҳат
Бу мен гувоҳи бўлганлардан бири холос. Юртимизда Сувонова уй бекаси. Бизнинг таълим-тарбиямизга жиддий
ёшларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, айниқса, ижти- қарашган. Билим олишимиз учун етарлича шароит яратиб,
моий ҳимояга муҳтож, турмуш шароити оғир, кам таъмин- бизни қўллаб-қувватлашган. Шулар сабаб мактабни имти-
ланган оилаларнинг фарзандлари, чин етим ва ногиронлиги ёзли тамомладик. Президентимизнинг қарорларига мувофиқ
бўлган ёшларга манзилли кўмаклашиш бўйича мутлақо ян- жорий этилган тавсияномага ҳам эга бўлдик. Бу аслида биз
гича тизим яратилди. «Темир дафтар», «Ёшлар дафтари» ва ёшларнинг келажагимиз учун берилган ишонч деб биламиз.
«Аёллар дафтари» бу борада амалга ошириладиган ишларни Ўқишни Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида
янги босқичга кўтарди. Давлатимиз раҳбарининг 2021 йил давом эттириш ниятидамиз. Насиб этса, келажакда таржимон
13 июлдаги «Ёшларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш ва бўлиб, юртимизга, халқимизга фойдаси тегадиган кадрлар
уларнинг ижтимоий фаоллигини янада оширишга оид қўшим- бўлиб етишиш ниятидамиз. Бу мақсад йўлида ҳамиша изла-
ча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони ҳамда Вазирлар нишдан тўхтамаймиз.
Маҳкамасининг 2021 йил 28 апрелдаги «Моддий ёрдам ва
кўмакка муҳтож оилаларни, хотин-қизлар ва ёшларни ижти- Умида АБДУМАННОПОВА:
моий қўллаб-қувватлаш бўйича кўшимча чора-тадбирлар
тўғрисида»ги қарори асосида мазкур йўналишдаги амалий – Болалик давримдан
ишлар ҳаётга татбиқ этилди. орзуларим кўп бўлган.
Ота-онам буларга фақат
Ижтимоий ҳимояга муҳтож ёшлар қаторига «Темир даф- билим эгаллаш орқали
тар»га киритилган оилаларнинг профессионал ва олий таъ- эришиш мумкинлигини
лим муассасаларида таҳсил олувчи ўн саккиз ёшдан ўттиз уқтириб келишган. Ўқишга
ёшгача бўлган фарзандлари ҳам киритилиб, уларнинг таълим муҳаббатимни оширишган.
олиши бўйича тўлов-контракт суммасининг бир қисмини Кейинчалик Самарқанд
тўлаб бериш тартиби жорий этилди. Бу эса ёшларга куч-ши- шаҳридаги 41-умумтаълим
жоат бағишлади. мактабидаги устозларим
илм олишга бўлган ши-
Шу билан бирга Президентимизнинг 2018 йил 14 май- жоатимни янада оширди.
даги қарори талабларига мувофиқ, 2018/2019 ўқув йилидан Отам полковник Қаҳрамон
бошлаб Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлари таркибига Очилов тартиб-интизомни
кирувчи вазирлик ва идоралар ходимларининг фарзандлари яхши кўрадилар. Шу сабаб
учун олий таълим муассасалари бакалавриатига ўқишга ки- ҳамма иш ўз вақтида бўли-
риш учун беш фоизли квота ҳамда хизмат бурчини бажариш шини хоҳлайдилар. Мактаб
чоғида ҳалок бўлган ёки ногирон бўлиб қолган ходимларнинг топшириқлари, кўшимча
фарзандларига олий таълим муассасаларининг бакалавриа- машғулотлар ва келажак режаларимни доимий назорат қилиб
тига танловсиз қабул қилиниши тўғрисида тавсияномалар борадилар. Онам Саида Очилова ҳам ўқитувчи бўлганлари
берилиши ҳам эътирофга лойиқдир. учун уларга муносиб фарзанд бўлишга, ортимдан яхши фикр
эшитишларига ҳаракат қилардим.
Юртимизнинг мудофаа қудратини мустаҳкамлашга сал-
моқли ҳисса қўшган, хизматдаги ҳарбий ва илмий фаолиятда Мактабни олтин медаль билан тамомлаганим ҳаётимдаги
маълум бир натижаларга эришган Ўзбекистон Республикаси энг қувончли воқеаларидан бири бўлди. Келажакда тиббиёт
Қуролли Кучлари таркибига кирувчи вазирлик ва идора- йўналишида билим олмоқчиман. Ҳужжатларимни Тошкент
ларнинг хизматдаги офицерлари, контракт бўйича хизмат тиббиёт академиясига топширдим. Мудофаа вазирлигининг
қилаётган сержантлар ва оддий аскарлар таркибидаги ҳарбий буйруғига асосан, тавсияномага эга бўлдим. Бу менга бир
хизматчиларнинг фарзандлари учун берилаётган тавсияно- имконият бўлиши баробарида масъулият ҳам юклайди. Насиб
малар ҳам ёшлар ҳаётида муҳим аҳамият касб этмоқда. этса, ёруғ юз билан талаба бўлиш ниятидаман. Келажакда эса
тиббиёт соҳасида ўз ўрнимга эга бўлиб, юртдошларимизнинг
Биз жорий йилда шундай тавсияномага эга бўлган ёшлар- дардига малҳам бўлиш истагидаман.
нинг фикр-мулоҳазалари, келажак режалари билан қизиқдик.
Рўзиқул ОЧИЛОВ,
«Vatanparvar»

VATANPARVAR № 30 2022-yil 17
29-iyul

# Shifokor maslahati

Аденовирусли конъюнктивит

(Adenovirus conjunctivitis) организм ÀÄÅÍÎÂÈÐÓÑËÈ
шиллиқ пардаларининг вирус билан,

шу жумладан, кўзнинг ҳам шиллиқ пардаси,
баъзан шоҳпардаси яллиғланишидир. Бу касаллик
ўта юқумли инфекцион-контагиоз касалликларга

кириб, инкубацион даври 2-12 кунгача ÊÎÍÚÞÍÊÒÈÂÈÒ
давом этади. Авжига чиқиш вақти баҳор

ва ёз ойларига тўғри келади.

Қуёшнинг иссиқда радиацияси

ошган вақтларда кўзнинг зБаЕрКМиўОшзлР,аНрбИдаНаъгГзиаШонғИрэиКрқОтаЯвлаТаЛқбиА-РИинфАдеекнцоивяисриусўт- ТУРЛАРИ
турганда киприкларнинг кир респиратор ка-
касаллик юқтириш Аденовирус-
ли конъюнк-
эҳтимоли юқори
тивитнинг
бўлади. ёпишиб қолиши нати- саллик бўлиб, лимфа- 3 хил тури

Конъюнкти- жасида кўзларни яхши тик безлар, кўз ҳамда б о р : к а т а -
ва – кўз шиллиқ очолмаслик, кўриш ўт- нафас йўли шиллиқ қа- рал, фолли-
пардаси. Юқори ва кирлигининг пасайи- куляр, плён-
пастки қовоқларнинг ши билан боғлиқ. Орга- ватларининг зарарла- кали. Ката-
ички (кўз соққасига низмда умумий шамол- ниши ва кучсиз заҳар- рал турида
қараган) сатҳини ва кўз-
нинг оқсил (оқ) пардасини лаш, ҳолсизлик, ОРЗ ёки ланиш аломатлари к ў з д а н ё ш
беркитиб туради. Қовоқлар гриппга ўхшаш ҳолат куза- билан ифодала- оқиш, ёруғлик-
уст томондан юпқа тери би- дан қўрқиш, қо-
лан, кўзнинг ички юзасига тилади. Натижада тонзиллит, нади. воқларнинг шиши-
қараган сатҳи эса шиллиқ
парда – конъюнктива билан фарингит пневмониялари ва ши, қизариши, блефа-
қопланган. Конъюнктивалар
ичкарида кўз соҳасига ёпиша- бошқа касалликлар келиб чиқади. роспазм, кам шиллиқли ажралма,
ди. Юқори қовоқнинг шиллиқ конъюнктиванинг гиперемияси
қаватида 30–40, пастки қо- ЮҚИШ ЙЎЛЛАРИ ва инфильтрацияси кузатилади. тар-эпидемиологик ва гигиеник
воқнинг ички юзасида 20–30 Асосан жамоат жойларида ҳа- Фолликуляр турида юқоридаги қоидаларга амал қилиш ҳамда
та майда кўз ёши безчалари во-томчи, бемордан соғлом одамга ўзгаришлар билан бир қаторда, кўзга тегинишдан олдин қўллар-
жойлашган. Улар ажратган су- тўғридан-тўғри контакт йўли билан конъюнктивада юзаки жойлашган ни ювиш талаб этилади.
юқлик конъюнктивани, шил- ҳамда шахсий гигиена қоидалари майда фолликуляр бўлади. Плён-
лиқ парда сатҳини ва кўз мугуз бузилиши натижасида юқади. Бировнинг сочиғини ишлат-
пардасини тўхтовсиз намлаб, маслик ва уларни тез-тез ал-
қуриб қолишдан сақлаб ту- БЕЛГИЛАРИ кали тури асосан болаларда уч- маштириш. Ёстиқ жилдларини ўз
ради. Конъюнктивит – конъ- вақтида алмаштириш. Аёлларга:
юнктиванинг яллиғланиши. Қовоқлар шишади, четлари раб, катарал турдаги ўзгаришлар муддати ўтган ёки бировнинг
Асосан инфекция, физик ва қизаради, баъзан киприк соҳаси- билан бир қаторда конъюнктива- косметика воситаларидан фой-
кимёвий моддалар тушиши, да ажралмалар учрайди. Вақтида да юпқа плёнкалар ҳосил бўлиши даланмаслик.
умумий инфекцион касаллик- даволанмаса, кўз шоҳпардаси чет- билан намоён бўлади.

ларида инфильтрат ҳосил қилиб, ПРОФИЛАКТИКАСИ

шоҳпарда синдромини келтириб Ҳар қандай инфекцион касал-

чиқаради. ликнинг олдини олиш учун сани-

лар, шунингдек, алкоголизм Тиббий хизмат подполковниги Ф. ҚУРБОНОВ,
ва бошқалар сабаб бўлади. тиббий хизмат капитани Э. ҚУВОНДИҚОВ,

тиббиёт фанлари номзоди, доцент А. ШАРОПОВА

# Bilasizmi?

ҚÀҲÂÀÍÈÍÃ
ÀÆÎÉÈÁ ÕÓÑÓÑÈßÒËÀÐÈ

Қаҳва - дунёдаги энг машҳур ичимлик. Унинг таъми
деярли барча маҳсулотлар билан уйғунлаша олади, ҳидини

эса ҳар қандай муҳитда ҳам илғаш мумкин. Катта
шаҳарларда деярли ҳар бир инсон кунни қаҳва билан

бошлайди.

Шунга қарамай, ичимлик хусу- бўлишича, қаҳва бу ерда тошлар гуруҳига кирувчи катта ёшли ки- да, Беркли олимларининг яқинда
сиятлари охиригача ўрганилмаган. пайдо бўлишининг олдини олар шиларда ўтказилди. Натижаларга ўтказган тадқиқотлари натижасига
Қаҳванинг зиёнини исботловчи экан), жигар циррози ривожи хав- кўра, кунига уч пиёла қаҳва ақли кўра, ҳар куни беш финжон қаҳва
қатор тадқиқотлар ва уларга ишо- фи эса 50 фоизга камаяр экан. заифлик хавфини 65 фоизга ка- ичувчи кишилар бошқа ичимлик
нувчи кўпгина одамлар бор. Бироқ майтирган. ичувчиларга қараганда деярли уч
аслида ушбу хушбўй ичимликнинг ҚАҲВА ВА БИОРИТМЛАР баравар камроқ юрак касалликла-
саломатликка сезиларли таъсири ҚАҲВА ВА ОРТИҚЧА ВАЗН ридан азият чекар экан.
жуда катта. Трендимен қаҳванинг Замонамиз кишиларининг акса-
яқиндагина илм-фан томонидан рияти жет-лага тушунчасига эга. Қаҳва метаболизмни оширади ҚАҲВА ВА САРАТОН
кашф қилинган хусусиятларига Қанчалик ғалати эшитилмасин, ва бир вақтнинг ўзида иштаҳани
доир далиллари билан бўлишди. буни фақат ушбу тетиклаштирувчи пасайтиради. Бу тўғри, соғлом ва Ўтган асрнинг 70-йилларида
ичимлик уддалай олади. Қаҳва на- мустаҳкам қоматга эга бўлишга баъзи тадқиқотлар қаҳванинг
ҚАҲВА ВА ЖИГАР фақат тетиклаштиради, балки тез- ёрдам беради. Фақат шуни унут- саратон касалликлари хавфини
кор акклиматизация ва биоритмлар мангки, қаҳва парҳезини жисмо- оширишини қисман исботлаган.
Италиянинг Марио Негри уни- меъёрлашувига ҳам туртки беради. ний машқлар билан мустаҳкамлаш 2007 йилдаги такрорий тажриба-
верситети олимлари тасодифан лозим. лар эса буни инкор қилди: қаҳва
қаҳва жигарга ижобий таъсир кўр- ҚАҲВА ВА АҚЛИ ЗАИФЛИК аксинча, простата ва кўкрак бези
сатишини аниқлашди. Тасодифан ҚАҲВА ВА ЮРАК саратони касалликлари хавфини
дейилишига сабаб тадқиқотчилар Швейцариялик олимлар қаҳва- камайтиради.
бу ичимликнинг ўт пуфагига таъ- нинг ақли заиф инсонларга қан- Қаҳванинг юрак-қон томир ти-
сирини ўрганишаётган эди (маълум дай таъсир ўтказиши юзасидан зимига салбий таъсири энг кенг М. МЕЛИЕВА тайёрлади.
тадқиқот олиб бордилар. Тажриба тарқалган ишончсиз маълумот-
алцгеймер касаллигининг хавфли лардан бири ҳисобланади. Асли-

18 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul

SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT # Kurash

MUHIM AHAMIYATLI

Fransiya poytaxti Parij shahrida kurash bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi MUSOBAQA
Prezidenti sovrini uchun xalqaro turnir bo‘lib o‘tdi. Osiyo-Okeaniya kurash
konfederatsiyasi tomonidan esa yoshlar o‘rtasidagi joriy yilgi qit’a
chempionati Tailandning Chonburi shahrida o‘tkazilishi e’lon qilindi.

Mazkur musobaqa yana ikki yildan polvonimiz Sherali Jo‘rayev ham ko‘rib chiqildi. Onlayn yig‘ilishda Osiyo- Tailand xalqaro sport musobaqalarining
so‘ng “Parij – 2024” yozgi Olimpiya Parijda raqiblariga imkoniyatni boy Okeaniya kurash konfederatsiyasi milliy o‘ziga xos markazlaridan biri hisoblanadi.
o‘yinlariga mezbonlik qiladigan shaharda berib qo‘ydi. Shunga qaramay, muxlislar federatsiyalar tomonidan kelib tushgan Mamlakat poytaxtidan 70 km uzoqlikdagi
o‘tkazilgani bilan yurtimiz sporti tarixida diqqat-markazida bo‘lgan og‘ir vaznli murojaatlar hamda Tailand tomonidan Chonburi shahrida bir necha sport turlari
muhim ahamiyat kasb etdi. Milliy polvonlar o‘rtasidagi bahsda pahlavonlar taqdim etilgan reja asosida yoshlar bo‘yicha jahon va qit’a chempionatlari,
sportimiz – kurash bellashuvlari tufayli yurti sanalgan mamlakatimiz vakili o‘rtasidagi Osiyo chempionatini Chonburi xalqaro turnirlar muntazam ravishda
Parij shahridagi Eyfel minorasi yonida g‘oliblikka erishdi. Murosasiz kechgan shahrida o‘tkazish to‘g‘risida qarorga o‘tkazib kelinadi. Xususan, Osiyo
kuy-qo‘shiqlarimiz ijro etildi, o‘zbekona bellashuvlar davomida hamyurtimiz kelinganini ma’lum qildi. Shunday qilib, Olimpiya kengashi tomonidan ham
so‘zlar yangradi. Milliy an’analarimiz, Muhammadkarim Xurramov barcha qit’aning eng kuchli yosh sportchilari keyingi yilda Bangkok va Chonburi
xalq hunarmandlik asarlari namoyish raqiblaridan ustun kelib, musobaqaning ishtirok etadigan mazkur birinchilik shaharlariga Yopiq inshootlar jang
etildi. bosh sovriniga egalik qildi. Ikkinchi va 4–8-sentabr kunlari Tailandning san’atlari bo‘yicha VI Osiyo o‘yinlari
uchinchi o‘rinlar serbiyalik Sulum Zakro Chonburi shahrida o‘tkaziladigan bo‘ldi. mezbonligi ishonib topshirilgan. Mazkur
Eyfel minorasi yonida minglab hamda makedoniyalik Danov Bobanga Osiyo o‘yinlari dasturidan o‘zbek kurashi
sayyohlar guvohligida o‘tgan xalqaro nasib etdi. Osiyo-Okeaniya kurash ham rasman o‘rin olgan.
kurash musobaqasida 30 ga yaqin konfederatsiyasining ushbu qarorga
davlat polvonlari ishtirok etdi. Erkaklar Ayollar o‘rtasidagi bellashuvlarda kelishi bejiz emas. Chunki endilikda
o‘rtasidagi mutlaq (+100 kg) vazn germaniyalik Grabovski Jasmin
toifasi bo‘yicha o‘tgan bellashuvlarda g‘oliblikka erishdi. Polsha, Fransiya
Mudofaa vazirligi Oliy sport natijalarini va Belgiya vakilalari sovrindor bo‘ldi.
rivojlantirish markazi vakili Muhsin Hamyurtimiz Durdona Abdujabborova
Hisomiddinov ham qatnashdi. esa 7-o‘rin bilan kifoyalandi. G‘olib va
33 yoshli polvonimiz o‘tgan yili yurtimizda sovrindorlar tegishli darajadagi mukofot
o‘tkazilgan at-Termiziy xotirasiga va sovg‘alar bilan taqdirlandi.
bag‘ishlangan an’anaviy xalqaro
turnirda barcha raqiblarini mag‘lub etib, Osiyo-Okeaniya kurash
bosh sovrinni qo‘lga kiritgandi. Fransiya konfederatsiyasi esa o‘tgan hafta
poytaxtida o‘tkazilgan musobaqada esa o‘zining onlayn yig‘ilishini o‘tkazdi.
xalqaro toifadagi sport ustamizning Unda yoshlar (20 yoshgacha) o‘rtasidagi
omadi chopmadi. Shuningdek, taniqli joriy yilgi qit’a chempionati qayerda
va qachon o‘tkazilishi masalasi ham
# Yengil atletika

YOSH SPORTCHIMIZ

ISHONCHNI OQLADI omadsiz o‘tgach, mazkur balandlikni
o‘tkazib yubordi va zaxirada qolgan
AQShning Yujin shahrida muxlislarining diqqat-e’tiborini o‘ziga sportchilar saralash bosqichda 2 urinishni 2 metr balandlik uchun
yengil atletika bo‘yicha qaratdi. Shunga yarasha bu yilgi jahon 1.93 metr balandlikni zabt etishlariga ishlatishni tanladi. Biroq yakunda ushbu
XVIII jahon chempionati chempionati ham qiziqarli, murosasiz to‘g‘ri keldi. Safina Sa’dullayeva buni urinishlar ko‘ngildagidek chiqmadi va
o‘tkazildi. Unda Mudofaa bahslarga boy o‘tdi. O‘z navbatida, tezda uddaladi. Vaholanki, u Turkiyadagi sportchimiz 1.96 metr ko‘rsatkich bilan
vazirligi Oliy sport sportchilar tomonidan bir necha bor xalqaro turnirlarning dastlabki ikkitasida cheklanishga majbur bo‘ldi. Ushbu natija
natijalarini rivojlantirish jahon rekordlari yangilandi. Dunyoning 1.86 va 1.92 metr natija ko‘rsatib MVSM vakilining jahon chempionati
markazi (MVSM) vakili 190 dan ziyod davlatidan 2 ming g‘olib chiqqan, keyingisida esa 1.94 metr sovrindorlari safidan joy olishi uchun
Safina Sa’dullayeva ham nafarga yaqin sportchi qatnashgan natijaga erishgandi. Demak, XVIII jahon kamlik qildi. Kuchli raqobatli bahslardan
qatnashdi. chempionatda 2021-yilgi mavsumda chempionatining final bosqichiga so‘ng 2.02 va 2.00 metr balandliklardan
Turkiyaning Istanbul, Antaliya va Mersin chiqishning o‘zi sportchimiz uchun ajoyib oshib tushgan avstraliyalik Elianor
Dunyo sport muxlislari jahonning shaharlarida o‘tkazilgan uchta xalqaro muvaffaqiyat bo‘ldi. Petterson, ukrainalik Yaraslava Maguchix
eng nufuzli musobaqasi sanalgan yozgi turnirning oltin medallariga sazovor hamda italiyalik Yelena Vallortigara
Olimpiya o‘yinlarida, birinchi navbatda, bo‘lgan MVSM vakili, sport ustasi Safina Final bahslarida ham Safina sovrindor bo‘ldi. Safina Sa’dullayeva
“Sport qirolichasi” nomi bilan yuritiladigan Sa’dullayeva ham ishtirok etdi. Sa’dullayeva yuksak mahorat namoyish esa jahon chempionatini ukrainalik
yengil atletika bo‘yicha bahslarga katta etdi. U dastlabki urinishlarda 1.89 va 1.93 Irina Gerashenkodan so‘ng beshinchi
qiziqish bilan qarashadi. Shu bois Sportchimiz dastlab mazkur dunyo metr, so‘ng 1.96 metr balandlikdan oshib o‘rinda yakunladi. Eslatib o‘tamiz, Safina
qit’a va jahon sport ekspertlari ham birinchiligining balandlikka sakrash tushishga muvaffaq bo‘ldi, barakalla! “Tokio – 2020” yozgi Olimpiya o‘yinlarida
mamlakat sporti darajasini baholash yo‘nalishida “A” kvalifikatsiya guruhida O‘z navbatida, shuni alohida ta’kidlash ham aynan 1.96 metr ko‘rsatkich bilan
va muayyan qarorga kelishda avvalo ishtirok etdi va final yo‘llanmasini qo‘lga joiz, jahon chempionatining ushbu oltinchi o‘rinni egallagan va buni oldindan
yurt vakillarining aynan shu sport turi kiritdi. Chempionat dasturi va bahslarning yo‘nalishidagi bahslari o‘ta murosasiz kutmagan jahon mutaxassislari “yetakchi
bo‘yicha Olimpiya o‘yinlarida qatnashuvi borishiga muvofiq final bosqichida kechdi. Shu bois Sa’dullayeva 1.98 sportchilarning yangi raqobatchisi paydo
va erishgan natijalariga e’tibor berishadi. qatnashish huquqini qo‘lga kiritish uchun metr uchun bahsda birinchi harakati bo‘ldi”, deb baholashgandi. AQShdagi
15–24-iyul kunlari AQShning Oregon du n y o b i r i n c h i l i g i o r q a l i b i z e n d i
shtati Yujin shahrida o‘tkazilgan yengil 23 yoshdan oshgan Sa’dullayevaning
atletika bo‘yicha XVIII jahon chempionati yuqori mahoratiga yana bir bor amin
ham bundan xoli bo‘lmadi – jahon sport bo‘ldik, o‘z navbatida, 1.98 metr
balandlikni allaqachon zabt etib, dunyo
sport muxlislari e’tiborini qozongan
Svetlana Radzivil va Nadejda Do‘sanova
kabi mohir sportchilarimizning yana
bir munosib izdoshi yurtimizda kamol
topayotganidan mamnun bo‘ldik.

Rasul JUMAYEV,
«Vatanparvar»

VATANPARVAR № 30 2022-yil 19
29-iyul
# Voqeiy hikoya

ÁÎËÀÉЎË ×ÅÒÈÄÀÃÈ – Онажонинг касалми?
муомалалиси Бекзод. Кўриб кетдим. Оёғида униқиб кетган Ҳозиргина бу ҳақда унинг
Ҳар гал ижодий қолгудек бўлса: «Акалар, яхши резина шиппак, эгнида ранги оғзидан эшитган бўлсам-да, ўша
гуруҳимиз билан дам олдиларингизми? Чарчамай учган футболка ва трико. Иш мавзуга қайтдим.
Термизга хизмат келдиларингизми? Камчиликлар кийими ўрнида ҳам, кўча кийими – Ҳа. Отамнинг маст ҳолда
сафарига борганимизда йўқми?» деган саволлар билан ўрнида ҳам фойдаланганидан бир тинимсиз калтаклашлари нати-
кайфиятимизни кўтариб қўйишни аҳволга келиб қолган. Бунинг жасида тўшакка михланиб қолган.
шаҳардан канда қилмайди. Бизга Термизда устига ҳали суяги қотиб улгур- Даволатишга эса имкониятимиз
чиқаверишдаги бир ҳамроҳлик қиладиган Жамшид- маган болани оғир меҳнат анча йўқ. Катта бўлиб кў-ў-ўп пул
нинг айтишича, Бекзод кундузи чарчатиб қўйгани кўзларидан топсам, онажонимни албатта ўзим
меҳмонхонада тайёрлов курсида ўқиб, кечки билиниб турарди. даволатаман...
тўхташга одатланиб пайт меҳмонхонада навбатчи Озодбек ўзи сезмаган тарзда
вазифасини бажарар экан. Ҳа, – Салом. Машина тўхтама- мурғак қалби тубига йиғилиб
қолганмиз. айтганча, Жамшиднинг хушмуо- яптими? – вазиятни кўра-била қолган дардлари ҳақида сўрама-
Ишимизга ҳам жуда малалиги меҳмонхона навбатчи- туриб берган саволимдан ўнғай- сам-да, суҳбатни давом эттирар-
қулай. Шундоққина синикидан асло қолишмайди. Кун сизланганча боланинг исмини, ди. Айниқса, болаларча кў-ў-ўп
давомида беш-ўн маротаба кай- қаерга бориши кераклигини дейиши болалик оламини тўлиқ
кўчага чиқиб, фиятимиз қандайлигини сўраб сўрадим. тарк этиб улгурмаганидан далолат
борадиган туради. Хуллас, ҳар сафар ода- берарди. Унинг ҳикоясидан ўпкам
тий ва ноодатий топшириқларни – Ассалом. Биз томонга ке- тўлиб, бўғзимга нимадир тиқилди.
манзилимизга бажариб, вақтнинг ўтганини ҳам тадигани тўхтамаяпти. Исмим Ярим соатча вақт давомида
5-10 дақиқада етиб сезмай қоламиз. Озодбек. Олтинтепага етиб оли- машина тўхтайвермагач, атрофга
шим керак. алангладим. Биздан 15-20 метр-
олиш мумкин. Хизмат сафарларимизнинг лар чамаси нарироқда уч нафар
Энг асосийси, йўл бирида ҳеч ёдимдан чиқмайдиган Раҳматуллонинг олтинтепа- ўрта ёшдаги аёл ҳам қўл кўтар-
воқеага гувоҳ бўлдим. Қайтиши- лик экан, дегани ёдимга тушди. ганча йўловчи машина тўхтатишга
четида сурхонча миздан бир кун аввал йўл бў- Озодбекнинг ёнида турганча ик- ҳаракат қиларди.
таомлар йидаги кафеда шериклар билан каламиз машиналарга қўл кўтара – Опалар, мабодо йўлингиз
ўтирдик. Сафар давомида бизни бошладик. Олтинтепа томонга бўлса, шу
тайёрлайдиган кафе олиб юрган ҳайдовчимиз Раҳма- укамни ҳам шерик қилиб олиб
жойлашган. тулло эса даврага сал кейинроқ – Ҳар куни келасанми Термиз- кетмайсизларми?
келиб қўшилишини айтганча, га? Яъни пул топишга. Нима иш – Олтинтепага муюлишдан чап
Овқатланиш учун машинасининг у ёқ бу ёғини қиласан? Иш жойинг тайинлими? томонга кетилади. Бизнинг йўли-
узоққа бориб кўздан кечириш учун биздан Роса кеч бўлиб қолди, иш жо- миз ўнг томонга.
ўтиришнинг узоқлашди... йингда тунаб қолишнинг имкони Озодбекни уларга қўшиб
ҳожати йўқ. йўқмиди? жўнатсам, уйига бехавотир етиб
– Одам бўлмай кет! Болам олади, деган илинждаги режам
Икки қаватли меҳмонхонадаги шароит ярим тунда қаерда юрибди, дея Ҳозир Олтинтепа томонга аёлларнинг бу жавобидан сўнг
ўртача. Ўта ҳашаматли ҳам, ўта ғариб хаёлига келтирмайдиган сендай кетадиган машина келиб тўх- саробга айланди. Бола-ку кўчада
ҳам эмас. Нархи ҳам чўнтак кўтарадиган отага ҳайф! Муштдеккина бола тайди-ю, гўёки Озодбек кетиб қолиб кетмас. Хонада бемалол
даражада. Шаҳардаги бошқа меҳмон- бўлса. Ҳойнаҳой, қачон пиво қоладигандай у ҳақда кўпроқ икки киши ётишга имконият бор.
хоналарга қараганда анча арзон. Аммо келишини кўзи тўрт бўлиб кутиб билиб олишга ҳаракат қилар- Меҳмонхона ходимларидан илти-
хизмат кўрсатиш сифати аъло даражада. турган бўлса керак, ярамас, пиё- дим. Озодбек чарчаган бўлиши- мос қилсам, йўқ дейишмас. Ҳеч
Эрталаб нонуштага енгилгина тамадди ниста! Виждонсиз! Вояга етмаган га қарамай ҳеч бир саволимни бўлмаса бир кечага пулини тўлар-
қилиб олиш имконияти мавжуд. Меҳмон- болангни хор қилган сендақа ота- жавобсиз қолдирмасди. Машина ман. Хаёлимда минг ўй ғужғон
хона кунлик тўловининг ичида. Деярли нинг Худо жазоингни берсин!.. тўхтатишга ёрдамга келган бего- ўйнаб турган маҳал «Spark»да
бир ҳафталик хизмат сафари давомида на амакининг саволларига қисқа бир ёш йигит келиб тўхтади.
фақат кечки пайт ухлаш учун келсак-да, Раҳматуллонинг асабийлашиб, бўлса-да жавоб қайтарарди. – Тоға, қайси томонга кета-
ҳар куни хоналаримиз дид билан тар- жиғибийрон бўлаётганидан, ким- сизлар? Олтинтепага кетяпман,
тибга келтирилган бўлади. Шошилинчда нинг отаси, қайси бола ҳақида – Аниқ бир жойда ишламай- йўлингиз бўлса, чиқишингиз
ўз ўрнида қолдирилмаган буюмларимиз гапираётганига тушуна олмай ман. Пулини келишиб, тўғри мумкин.
ҳам эътибордан четда қолмайди. Чойшаб деярли ҳаммамиз бараварига, келган юмушни бажариб кета- – Укажон, борингизга шукр.
ва сочиқлар алмаштирилган, алмашти- кимни айтяпсиз дегандай унинг вераман. Уйга бормасам, хаста Мен эмас, мана бу укамиз Олтин-
рилганда ҳам ҳар сафар қандайдир юзига тикилдик. онажоним, укаларим ва синглим тепага етиб олиши керак. Сизни
декоратив кўринишда тахланишини эртага нонсиз, овқатсиз қийна- Худонинг ўзи етказди. Қанча
айтмайсизми?! – Анави йўл бўйида турган либ қолишади. Отамга эса фарқи бўлади?
бола-да. Кўринишидан ҳали йўқ. Ҳеч қаерда ишламайди. Уни Йигитнинг тоға дея сурхонча
Бизга хизмат кўрсатадиган меҳ- 5-6-синфда ўқийдиган гўдакка фақат ҳар куни олиб борадиган гапириши қулоғимга шу қадар
монхона ходимлари орасида энг хуш- ўхшайди. Ҳар куни оиласининг 1,5 литр пивогина қизиқтира- ёқимли эшитилдики, беихтиёр
кам-кўсти учун шаҳарга ишлашга ди холос. Бунинг устига эрта- атрофимизда меҳрибон одамлар
Fikr va mulohazalaringizni келар экан... лаб мактабга боришим керак. борлигига шукрона келтирдим.
@Vatanparvargazetasi_bot 6-синфда ўқийман, дарсларимни – Унақа деманг-да, тоға! Йўлим
manziliga jo‘natishingiz mumkin Беш жуфт кўзнинг нигоҳи асло қолдирмайман. Дарсдан айнан ўша томонга бўлса. Одамни
бирваракайига кўча четида кейин эса одатдагидай шаҳарга уялтирманг. Укамизни уйигача
аҳён-аҳёнда ўтаётган машина- пул топишга келаман... ташлаб қўяман.
ларга қўл кўтариб турган ўша «Spark» ҳайдовчиси гапини
болакайга қаратилди. Раҳматул- «Одатдагидай...» Наҳотки, шу тугатар-тугатмас, машинанинг олд
ло асабийлашишдан тўхтамас, гўдак тирик мурдага айланган эшигини очиб, Озодбекни ичкари-
болакайнинг бугунги ишлаб топ- отаси ўрнида оиласини боқиши га таклиф қилдим-да:
ган пулига иккита нон, картошка, кераклиги ўзи учун одат бўлиб – Қаерга боришни Озодбекнинг
пиёз ва пиёниста отасига 1,5 литр қолганини шунчалик эрта англаб ўзи айтади. Биз у билан, чамаси,
пиво сотиб олганигача айтиб, ўзи етган бўлса? Озодбек онаси, бир соат олдин танишиб қолдик.
танимайдиган пиёниста отани укалари ва синглиси ҳақида га- Озодбек машинага ўтиргач,
тинмай сўкарди. Нотаниш пиё- пирганда, уларга нисбатан меҳри раҳмат айтганча мен билан хайр-
ниста отани сўкиб, хуморидан бўлакча эканини сўзларидан лашди. «Spark» ўрнидан қўзға-
чиқди шекилли, сўзининг охи- билиб олиш қийин эмасди. Отаси либ, муюлишда кўздан ғойиб бўл-
рида олтинтепалик экан, деганча ҳақида совуққон билдирган фик- гунча қараб турдим-да, шерик-
бироз тин олди. ридан ҳаётнинг паст-баландини ларим олдига йўл олдим. Бироз
анча кўргани билиниб турарди. аввал Раҳматулло асабийлашиб,
Бирор йўловчи машинани тўх- Озодбекнинг катталардек фикр- жиғибийрон бўлган воқеанинг
татишга ёрдам бериш илинжида лаши 12-13 ёшли болакайникига давомини шерикларимга ҳикоя
шерикларимдан узр сўраганча сира ўхшамасди. У вақт алла- қилиб бердим. Тонг отай деб қол-
ўрнимдан қўзғалдим. Болага маҳал бўлиб қолганини, эртага ганига қарамасдан, ҳеч биримиз
яқинлашар эканман, унинг аҳво- деяётган кун аллақачон кириб тарқаламиз демадик. Ҳаммамиз
лини кўриб, янада тўлқинланиб келганини ҳам билмасди. Чунки Озодбек деган болакай яшаётган
қўлида на соати, на телефони оламга тушиб қолгандик.
бор.
Камолиддин АСРОР

20 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul
ИСТРЕБИТЕЛЬ
# Harbiy texnika

ÒÀÊÎÌÈËËÀØÒÈÐÈËÃÀÍ

ГАУБИЦА ÏßÒÎÃÎ ÏÎÊÎËÅÍÈß
Туркия армиясининг Қуруқликдаги қўшинлари тасарруфидаги Т-155 «Фир- Принятие на вооружение тактического истребителя (ТИ) «Цзянь-20» ста-
тина» типидаги 155 мм.ли ўзиюрар гаубица (ЎГ) Жанубий Корея мутахассис- ло значительным достижением китайской военной промышленности и это
лари томонидан яратилган К9 «Тандер» номли гаубицанинг такомиллашти- позволило КНР стать третьей страной после США и России, производящей
рилган варианти ҳисобланади. Турк мутахассислари унинг конструкциясига ТИ пятого поколения. Самолёт создан специалистами научно-исследова-
бир қатор ўзгаришлар киритган, шунингдек, борт ускуналарининг бир қис- тельского авиационного института (авиапромышленной группы «Ченду»).
мини алмаштирган. Кореядан олинган лицензия бўйича ана шу типдаги гау- Истребитель «Цзянь-20» представляет собой высокоплан, выполненный по
бицадан жами 300 та ишлаб чиқарилган. Унга ствол узунлиги 52 клб бўлган аэродинамической схеме «утка» с треугольным крылом с наплывами, перед-
155 мм.ли нарезкали тўп ўрнатилган бўлиб, у тирқишли ствол тормози ва ним горизонтальным и вертикальным двухкилевым оперением с подфюзе-
эжекторга эга. Казенник ярим автоматик затвор билан жиҳозланган. Ствол ляжными гребнями, оснащен двумя турбореактивными двигателями третьего
такомиллаштирилган гидропневматик мосламага ўрнатилган. Гаубицанинг поколения АЛ-31Ф М2 российского производства. Шасси самолета имеет три
олд қисмига мотор-трансмиссия бўлими жойлаштирилган, ундан чап томонда опоры: переднее колесо убирается вперед, основные стойки – в бортовые
ҳайдовчи учун бўлма ажратилган. Машина асосини зирҳланган гусеницали отсеки, что указывает на расположение отсека для вооружения в центральной
шасси ташкил этиб, унга тўлиқ бурилувчи башня ўрнатилган. Пайвандланган части корпуса. При строительстве истребителя широко использовались ком-
зирҳли варақлардан тайёрланган корпус ва башня экипаж аъзоларини ўқлар позиционные материалы с измененной структурой кристаллической решетки
ва снаряд парчаларидан ҳимоялашни таъминлайди. Гаубицага Германияда с целью получения новых свойств. В комплект вооружения самолета входят
ишлаб чиқарилган, қуввати 1 000 от кучига тенг бўлган MTU-881 типидаги управляемые ракеты класса «воздух-воздух» большой («Пили-21») , средней
дизель двигатели ҳамда «Аллисон» типидаги автоматик трансмиссия ўрна- («Пили-15/-12») и малой дальности («Пили-10») китайского производства,
тилган. Юриш қисми таркиби иккала борт томонда олтитадан қўш қаватли а также авиационные бомбы. Основные ТТХ истребителя «Цзянь-20»: эки-
таянч катокдан иборат бўлиб, унда мустақил гидропневматик илгичдан паж 1 человек, максимальная масса боевой нагрузки 7.8 т, максимальная
фойдаланилган. «Фиртина»нинг жанговар оғирлиги 56 тонна, шоссе бўйлаб взлетная масса 35 т, максимальная скорость 2.5 М, практический потолок
максимал юриш тезлиги соатига 65 км, ёқилғи бўйича юриш захираси 480 км, 20 000 м, максимальная дальность полета 5 000 км, боевой радиус действия
бошқарувчи ҳарбийлар гуруҳи (расчёт) беш кишидан иборат. Максимал ўт 2 000 км, длина фюзеляжа 21.26 м, размах крыла 12.88 м.
очиш тезлиги дақиқасига 6 та отиш (3 дақиқагача давом этиши мумкин).
МАХСУС
ÑÎÂÐÅÌÅÍÍÛÉ ÁÎÅÂÎÉ

КОРАБЛЬ Ò¤Ð ÁÈËÀÍ ÆÈ¥ÎÇËÀÍÃÀÍ

Корвет «Кыналиада» ВМС Турции (бортовой номер 514, типа «Хейбелиа- Буюк Британиянинг «Оупэн-Уоркс инжиниринг» фирмаси мутахассислари
да») был заложен 18 июня 2016 года на верфи «Истанбул нэйвл шипъярд» в томонидан яратилган «Скайволл-100» (SkyWall-100) типидаги пневматик
г.Стамбул, спущен на воду 3 июля 2017-го и введен в боевой состав флота гранатомёт кичик ўлчамли учувчисиз учиш аппаратлари (УУА)га қарши
страны 29 сентября 2019 года. Полное водоизмещение 2 030 т, длина 99 м, кураш олиб бориш, шунингдек, нотаниш УУАнинг қўриқланаётган ҳарбий
ширина 14.4 м, осадка 3.6 м. Экипаж 93 человека, зарезервированы места объектнинг ҳаво бўшлиғига кириб келишига йўл қўймаслик учун мўлжаллан-
для дополнительного размещения 13 человек. В состав двухвальной главной ган. Мазкур жанговар восита таркибига оптик-электрон ва лазерли масофа
энергетической установки (ГЭУ), выполненной по схеме CODAG, входят га- ўлчагич кирувчи прицел (нишонга олиш) блокига эга бўлган ишга тушириш
зотурбинный двигатель LM2500 мощностью 30 800 лошадиных сил и два ди- қурилмасини ифодалайди. УУАни бартараф этиш оғирлаштиргичли тўр билан
зеля фирмы MTU общей мощностью 11 580 лошадиных сил. Полная скорость жиҳозланган, майда қисмларга бўлинувчи корпусли махсус гранатани отиш
хода 29 узлов, дальность плавания 3 500 миль при экономической скорости орқали амалга оширилади. Бевосита отиш олдидан граната дастурланади.
15 узлов. Вооружение: две четырехконтейнерные пусковые установки (ПУ) Отилганидан сўнг парвознинг белгиланган нуқтасида граната корпуси авто-
противокорабельных ракет (ПКР) «Гарпун» блок 2, зенитно-ракетный ком- матик равишда очилади ва ундан 8 м2 ҳажмдаги мустаҳкам тўр отилиб чиқиб,
плекс RAM, 76-мм автоматическая установка «Супер Рапид», два 12.7-мм УУАни ўраб олади ва унинг парвозини тўхтатади. Аппаратни ўрганиб чиқиш
пулемета, два двухтрубных 324-мм торпедных аппарата. Радиоэлектронные мақсадида ерга хавфсиз тушириш учун тўр парашют билан жиҳозланиши
средства корабля: автоматическая система боевого управления (АСБУ) мумкин. Гранатомётдан отиш учун уч типдаги «жанговар» ва икки типдаги
Genesis, многофункциональная радиолокационная станция (РЛС) SMART-S ўқув гранатасидан фойдаланилади. «Скайволл-100» ундан фойдаланувчи
Mk 2, РЛС управления огнем Sting, станция РЭБ ARES-2N, две ПУ постановки томонга камида 15 м/с тезликда ёки фронт бўйлаб 12.5 м/с тезликда ҳара-
ложных целей, оптоэлектронная станция и гидроакустический комплекс. В катланаётган УУАга зарба беришни таъминлайди. Нишонни яксон қилишнинг
кормовой части корабля оборудованы площадка и ангар для базирования минимал масофаси 10 метр, максимал – 150 метр. Қайта қувватлантириш
вертолета S-70B «Си Хок». вақти (газ баллонни алмаштирмасдан) – 8-10 сония. «Скайволл-100»нинг
узунлиги 1.3 метр, оғирлиги 12 кг. У қисман бўлинган ҳолда қаттиқ кейсда
олиб юрилади.

Пўлат САЙДИВАЛИЕВ тайёрлади.

VATANPARVAR № 30 2022-yil 21
29-iyul
# Qaror va ijro
# Harbiy-vatanparvarlik
IMTIYOZ ASOSIDA
O‘QIYAPTI YOZGI OROMGOHDA
MUSOBAQALAR
Surxondaryo viloyatida “Yoshlar daftari”da
ro‘yxatda turuvchi yoshlar “Vatanparvar” Navoiy viloyatining Qiziltepa tumanidagi
tashkiloti viloyat kengashi tasarrufidagi “Do‘stlik” bolalar yozgi oromgohida
“Vatanparvar” tashkilotining tuman o‘quv sport-
avtomototransport haydovchilarini tayyorlash kurslarida texnika klubi hamda Ichki ishlar vazirligi Qorovul
imtiyoz asosida o‘qishga jalb etildi. qo‘shinlariga qarashli harbiy qism tomonidan “Mard askar -
yoshlar uchun namuna” mavzusida harbiy-vatanparvarlik tadbiri
o‘tkazildi.

Surxondaryo viloyati hokimligi, “Vatanparvar” tashkiloti viloyat kengashi, Yoshlar Unda oromgohda hordiq chiqarayotgan bolalar “Vatanparvar” tashkilotining sport
ishlari agentligi viloyat boshqarmasi va mutasaddi tashkilotlarning mas’ullari hamda seksiyalari ko‘rgazmalari bilan tanishdilar. O‘quv sport-texnika klubi xodimlari ularga
kurs o‘quvchilari bo‘lmish yoshlar, ularning ota-onalari ishtirokida o‘tgan videoselektor “Vatanparvar” tashkilotining maqsad va vazifalari, yoshlarni harbiy-vatanparvarlik ruhida
yig‘ilishida ushbu xushxabar e’lon qilindi. tarbiyalash, sportning texnik va amaliy turlarini ommalashtirish hamda texnik xodimlarni
tayyorlash bo‘yicha yaratilgan shart-sharoitlar, imkoniyatlar to‘g‘risida ma’lumot berdilar.
Yig‘ilish davomida “Vatanparvar” tashkiloti viloyat kengashi raisi Zufar Yusupovga “Vatanparvar” tashkiloti xodimlari o‘quvchilarni tashkilotning bunday imkoniyatlaridan
Yoshlar ishlari agentligi viloyat boshqarmasi boshlig‘i Jamshid Choriyev tomonidan keng foydalanishga, tashkil etilayotgan harbiy-vatanparvarlik va ommaviy sport
465 nafar yoshning o‘qishi uchun “Yoshlar daftari”ga kiritilgan yoshlarni qo‘llab- tadbirlarida faol ishtirok etishga chaqirdilar.
quvvatlash jamg‘armasi hisobidan 558 million so‘m miqdorida pul mablag‘lari to‘lab
berilgani to‘g‘risidagi sertifikat topshirildi. Bolalar harbiy qismda namunali xizmat qilayotgan askar o‘g‘lonlar bilan bevosita
suhbatlashish imkoniga ega bo‘ldilar. Askarlar harbiy qismda o‘zlari uchun yaratilgan
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 4-oktabrdagi “Ijtimoiy shart-sharoitlar to‘g‘risida so‘zlash barobarida harbiy xizmat davomida qalblarida
himoyaga muhtoj yoshlarni qo‘llab-quvvatlashning qo‘shimcha chora-tadbirlari kechayotgan kechinmalari bilan o‘rtoqlashdilar.
to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq, ushbu yoshlarning o‘qish xarajatlari bazaviy hisoblash
miqdorining 4 baravar qismi qoplandi. Sodda qilib aytganda, 465 nafar yoshning har Ayniqsa, askarlarning shaxdam qadamlar tashlab, saf qo‘shiqlarini kuylashi barchaga
biri uchun 1 200 000 so‘m miqdoridagi pul mablag‘i to‘lab berildi. iliq kayfiyat ulashdi. O‘z navbatida, askarlar yozgi oromgohda yaratilgan shart-sharoitlar
bilan tanishdilar. So‘ngra ular va bolalar o‘rtasida shaxmat bo‘yicha kichik bellashuvlar
Videoselektor yig‘ilishida so‘zga chiqqan ota-onalar bu yangilik ularning hayotiga uyushtirildi.
quvonch olib kirgani, respublikamiz bo‘ylab yo‘lga qo‘yilgan bu tizim minglab yoshlarning
bandligi ta’minlanishiga zamin yaratishini ta’kidladilar.

O‘zbekiston mudofaasiga ko‘maklashuvchi “Vatanparvar” tashkiloti matbuot xizmati

# Futbol

ÑÏÎÐÒÃÀ «Металлург» каби футбол жамоалари
сафида майдонга тушиб, мухлислар
Ўзбекистон Республикаси БАХШИДА УМР кўнглидан чуқур жой олганлиги тад-
Мудофаа вазирлиги олий бир иштирокчилари томонидан эъ-
Учрашувдан олдин спорт устаси, тироф этилди. Унда сўзга чиққанлар
спорт натижаларини «Интерспорт» жамоаси мураббийи, Фазлиддин Шоимқуловнинг хизмат
ривожлантириш маркази I даражали сержант Фазлиддин фаолияти, катта спортдаги ҳамда
стадионида фахрийлар олий Шоимқуловни Мудофаа вазирлиги ҳозирги кундаги ютуқлари тўғрисида
лигасининг 1-давра сўнгги тизимидаги кўп йиллик хизмат фао- йиғилганларга сўзлаб берди ва эсда-
учрашуви бўлиб ўтди. Унда лиятидан сўнг пенсияга кузатиш лик совғаларни топширди.
«Авиатор» - «Интерспорт» тадбири бўлиб ўтди. Унда Мудофаа
футбол жамоалари ўзаро куч вазирлиги мутасаддилари, Ўзбекис- Шундан сўнг фахрийлар олий
тон футбол ассоциацияси вакил- лигаси мусобақаси 1-даврасининг
синашди. лари, Давлат хавфсизлик хизмати сўнгги футбол учрашуви бўлиб ўтди.
Чегара қўшинлари фахрийлари ва Кўпчилик мухлислар қаршисида
бошқа фахрий меҳмонлар иштирок чинакам футбол байрамига айлан-
этди. Фазлиддин Шоимқулов МҲСК ган мусобақага Мудофаа вазирлиги
таркибида 1997 йилги Ўзбекистон «Импульс» ҳарбий ансамбли хонан-
чемпиони, Қуролли Кучлар ўртасида даларининг чиқишлари янада юқори
жаҳон чемпионати саралаш ўйинлари кайфият бағишлади.
иштирокчиси ҳисобланади. Шунинг-
дек, «Сурхон», «Андижон», «Гулис- Мусобақа сўнгида 1-давранинг
тон», «Суғдиёна», «Зарафшон» ва «Энг яхши ўйинчиси»га бериладиган
мукофот «Интерспорт» фахрийлар
футбол жамоаси капитани, турнир
тўпурари, ўз вақтида миллий терма
жамоамиз шарафини ҳимоя қилган
моҳир ҳужумчи Павел Соломинга
футбол фахрийси Азамат Абдураимов
томонидан топширилди.

Нуриддин БОБОЕВ,
Фахрийлар олий лигаси

ташкилотчиси

22 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul
ta’sis etilgan O‘zbekiston Respublikasi
# Bugunning yoshlari Prezidentining davlat stipendiyasi
tanlovi g‘olibi bo‘lish baxti ham Dauletbay
Maqolamiz qahramoni Berdaq Sarsenbayevga nasib etdi.
nomidagi Qoraqalpoq davlat
Dauletbay shu kungacha xalqaro,
universiteti talabasi, O‘zbekiston respublika va universitet miqyosida
o‘tkazilgan ilmiy-amaliy anjumanlarda
ORZULARRespublikasi Prezidenti davlat ilmiy maqolalari bilan faol ishtirok etib keldi.
Uning ilmiy maqola va tezislari Rossiya,
stipendiyasi sohibi Dauletbay Ukraina, Polsha, AQSh, Kanada, Avstriya,
Hindiston, Serbiya, Chexiya va Ispaniya
Sarsenbayev bo‘ladi. ALBATTA AMALGA OSHADI davlatlarida chop etilgan.

1993-yili Qoraqalpog‘iston U maktabni imtiyozli shahodatnoma U universitetning bakalavr bosqichida – Inson orzu qildimi, unga erishish
Respublikasining Qo‘ng‘irot tumanida bilan tamomladi. So‘ng kasb-hunar elektrotexnika, elektromexanika va uchun albatta harakat qilishi kerak. To‘g‘ri,
ishchi oilasida tug‘ilgan Dauletbay bolalik kollejida o‘qidi. Kollejdagi tahsildan elektrotexnologiyalar ta’lim yo‘nalishi qiyinchiliklar bo‘ladi. Lekin qalbda ishonch,
yillaridanoq ilm olishga mehr qo‘ydi. Albatta, keyin oliy ta’lim muassasasiga hujjat bo‘yicha tahsil oldi. O‘z ustida ishlashni, bilakda kuch-g‘ayrat bo‘lsa, har qanday
insonning kamol topishida, yetuk inson topshirdi. Afsuski, shartnoma asosida izlanishni kanda qilmaydigan tirishqoq qiyinchilikni yengib o‘tsa bo‘ladi, – deydi
bo‘lib ulg‘ayishida atrof-muhitning ta’siri o‘qishga imkoniyati bo‘lmagani sababli talaba 2018-yili O‘zbekiston Respublikasi Dauletbay. – Faqat xohish va intilish
katta. Dauletbayda ham shunday bo‘ldi. U o‘qishdan voz kechdi. Kelgusi yil esa Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi bo‘lsa bas. Prezidentimizning qoraqalpoq
kitobsevar, ilmga mehr qo‘ygan insonlar armiya saflarida o‘z yigitlik burchini bakalavrlar uchun ta’sis etilgan Beruniy yoshlariga bildirayotgan ishonchi bizlarni
qurshovida ulg‘aydi. Maktab yillarida aniq o‘tashga yo‘l oldi. Bir yillik harbiy xizmat nomidagi davlat stipendiyasi sohibi bo‘ldi. quvontiradi. Men davlatimiz rahbari bilan
fanlarga mehr qo‘yib, fan olimpiadalarida Dauletbayning o‘ziga bo‘lgan ishonchini uch marotaba uchrashish baxtiga muyassar
faxrli o‘rinlarni egallardi. Shuning uchun yanada orttirib, maqsadlari sari intilishiga – Universitetga o‘qishga kirish bo‘lganman. Ilk marotaba Beruniy tumanida
uning nomi doim a’lochi o‘quvchilar qatorida katta imkoniyatlar eshigini ochdi. Bu orzum edi. Bu orzu ushalganidan so‘ng yangi shamol elektr stansiyasiga tamal toshi
tilga olinardi. Maqtovlar, erishilgan yutuqlar haqda u shunday deydi: oldimga rejali maqsad qo‘yganman, qo‘yish marosimida yosh olim, mutaxassis
Dauletbayni ilmga yanada yaqinlashtiraverdi. – deydi suhbatdoshimiz. – Ya’ni bakalavr sifatida men ham ishtirok etgandim.
– Maktabda Vatan tuyg‘usi degan bosqichida ham, magistraturada ham Tadbirda menga so‘z berilib, qoraqalpoq
fan o‘qitilardi. O‘qituvchimiz bizga Vatan albatta, davlat stipendiyalariga ega yoshlari nomidan Prezidentimizga o‘z
– muqaddas, unga xizmat qilish esa bo‘lishim shart, deganman o‘zimga. minnatdorligimni bildirganman. O‘shanda
oliy saodat ekanini hamisha uqtirgan. Maqsadlarim sari intildim. Ilmli kelajakdagi orzularim haqida gapirib berdim.
Harbiylar bilan uchrashuvlar tashkil ustozlarimning etagidan mahkam tutdim. Meni quvontirgani Prezidentimiz: “Rahmat,
etilar edi. O‘sha paytlardayoq qalbimda Loyihalar yaratdim, ular haqida maqolalar sendek farzandim borligidan faxrlanaman”,
harbiy sohaga qiziqish uyg‘ongan. Yillar yozdim. Bu intilishlarim besamar deb quchoqlaganida qalbim g‘ururga
o‘tib, orzularim ushaldi. Armiya men ketmaganidan xursandman. to‘lgan. Yurtboshimizning, xalqimizning
uchun katta maktab vazifasini o‘tadi. yuksak ishonchini oqlash uchun bor bilim
Bolaligimdan sportning yengil atletika, 2018–2021-yillar yosh olim hayotida va tajribamga tayanib, yurt ravnaqi yo‘lida
boks turlari bilan shug‘ullanib, faxrli ulkan muvaffaqiyatlar yili bo‘ldi. Chunki xizmat qilaman.
natijalarni qo‘lga kiritganman. Bu esa, 2021-yili O‘zbekiston Respublikasi
o‘z navbatida, armiyada o‘z o‘rnimni mustaqilligining 30 yilligi munosabati bilan Dauletbay Sarsenbayev yurtimizning
topishimga sabab bo‘lgani shubhasiz. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i umidli yoshlaridan biri. Shunday ekan, yosh
Harbiy xizmatdan so‘ng tavsiyanomaga Kengesi Prezidiumining tegishli qaroriga olimning xalqning hayotini yaxshilashga
ega bo‘lishim esa mening ilm yo‘lidagi muvofiq, Dauletbayning “Үмит ушқы- qaratilgan ezgu loyihalari amalga oshishiga
orzularim ushalishiga zamin yaratdi. Ya’ni ны” ko‘krak nishoni bilan taqdirlangani tilakdoshmiz. Vatanimizda Dauletbay
men Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universitet yoshlari qalbida cheksiz faxr-u singari ilmli o‘g‘lonlar safi kengayaversin.
universitetiga byudjet asosida o‘qishga g‘urur, havas tuyg‘ularini uyg‘otdi. 2022-
qabul qilindim. yili O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta Shohista ABDURAHMONOVA
maxsus ta’lim vazirligi magistrlari uchun

REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA # Mudofaaga ko‘maklashuvchi “Vatanparvar” tashkilotlarida NATIJALAR

YUQORI

YANGI MARRALARGA

UNDAR

Yosh avlodni ona Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash muntazam shug‘ullanmoqda. Sportning texnik Fursatdan foydalanib, Yangiqo‘rg‘on
va amaliy turlarini rivojlantirish rejasiga asosan, tumani o‘quv sport-texnika klubi jamoasi
O‘zbekiston Respublikasi mudofaasiga ko‘maklashuvchi tuman miqyosida yoshlar ishtirokida bir necha tumanda istiqomat qilayotgan barcha
bor sport musobaqalari tashkil etildi. Tuman yoshlarni “B”, “BC”, “BE”, “CE” toifali
“Vatanparvar” tashkilotining birinchi galdagi vazifasidir. xalq ta’limi bo‘limi bilan hamkorlikda o‘tkazilgan haydovchilik kurslariga o‘qishga hamda
musobaqalarda mingdan ortiq o‘quvchi ishtirok sportning texnik va amaliy turlari –
Xususan, tashkilotning Namangan viloyati kengashi etdi. Shuningdek, tashkilotga a’zo sportchi “Havo miltig‘idan o‘q otish”, “Karting”,
yoshlar viloyat va respublika musobaqalarida faol “Motosport” hamda “Yozgi biatlon” kabi
tasarrufidagi Yangiqo‘rg‘on tumani o‘quv sport-texnika qatnashib, sovrinli o‘rinlarni qo‘lga kiritayotgani seksiya va to‘garaklarda shug‘ullanishga
quvonarli hol. Albatta, egallanayotgan marralar taklif etadi. Mashg‘ulotlar malakali
klubida bu borada ko‘plab amaliy ishlar bajarilmoqda. yoshlarni yanada ruhlantirib, o‘z ustida ishlashi, mutaxassislar tomonidan olib borilishi
shug‘ullanishi hamda yanada yaxshi natijalarga kafolatlanadi.
Mushtarak maqsadlar mezoni sifatida o‘quv sport-texnika klubi erishishga imkon yaratyapti. Tashkilotda ayni
jamoasi tumandagi bir qancha davlat va jamoat tashkilotlari bilan paytda “B”, “BC”, “BE”, “CE” toifali haydovchilar Yangiqo‘rg‘on tumani “Navkent” QFY,
uzviy hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan. tayyorlanmoqda. “Vatanparvar” tashkiloti o‘quv binosi.

– Mamlakatimiz hukumati tomonidan yoshlar ma’naviyatini Mavjud moddiy-texnik baza, avtomobillar 97 252-33-26; 69 633-41-53.
yuksaltirish hamda ularni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashga alohida parki, avtodrom, o‘quv xonalari, zamonaviy o‘quv
e’tibor qaratilmoqda, – deydi O‘STK boshlig‘i Alijon Tojiboyev. – Bu avtomobillari uyg‘unlikda malakali haydovchilar
borada albatta hukumat qarorlari muhim o‘rin tutadi. Shu bois tayyorlash rejasini oshirib bajarish imkonini
tegishli qarorlar ijrosini ta’minlash maqsadida turli mavzularda bermoqda.
ma’naviy-ma’rifiy hamda sport tadbirlari tashkil etilmoqda. Ma’lumki,
mamlakatimiz kelajagi bo‘lmish yoshlarni ma’naviy jihatdan boy,
jismonan sog‘lom, Vatan himoyasiga shay qilib tarbiyalashda sport
alohida o‘rin egallaydi. Shu maqsadda sportning texnik va amaliy
turlarini aholi o‘rtasida keng targ‘ib qilish bo‘yicha qator ishlar
qilindi. “Havo miltig‘idan o‘q otish”, “Motosport”, “Karting” hamda
“Yozgi biatlon” kabi seksiyalarimizda 50 nafardan ziyod yosh

Akbar ALLAMURODOV

VATANPARVAR № 30 2022-yil 23
29-iyul
# Sog‘lom turmush tarzi

¨ÇÍÈ ÌÀÐÎҚËÈ

Ўлкамизда ёз фасли ҳукм ЎÒÊÀÇÀÉ
сурмоқда. Бу йил фаслнинг
ÄÅÑÀÍÃÈÇ...
бошланиши бироз
салқинроқ бўлди. Лекин Шунингдек, унга салқин ичим- Қолаверса, ёғли гўшт, аччиқ
кунлар ўтиб, ҳаво ҳарорати лик ёки қатиқ ичириш ва зудлик егуликларни таомномадан чиқариб
кескин кўтарилиб, аномал билан шифокорга мурожаат қилиш ташлаш мақсадга мувофиқ. Чун-
лозим. ки улар танада иссиқлик ишлаб
даражага етди ва бу чиқаришни янада кучайтириб,
айниқса, кексалар, ОВҚАТЛАНИШ РАЦИОНИГА ҳазмни қийинлаштиради. Бу эса
ЭЪТИБОРЛИ БЎЛИНГ организмнинг иссиқлик билан ку-
сурункали касалликлар рашиш ва метаболизмни тартибга
(юрак-қон томир, Танада сув балансини ушлаб солиш ўрнига, ҳазм учун энергия
туриш учун кунига ўртача 2-3 сарфлашига олиб келади.
эндокрин, нафас олиш литр суюқлик (совитилган кўк чой,
аъзолари, метаболик ва газсиз минерал сув, мевали, кам Яна шуни алоҳида таъкидлаш
руҳий хасталиклар) билан ёғли сутли ичимликлар, қуритил- лозимки, ёз кунларида хиёбон
оғрийдиган беморларга ган меваларнинг қайнатмалари) ва кўча ён атрофларида қўлбола
бирмунча қийинчилик ичиш организм фаолиятини яхши усулларда тайёрланиб, истеъмол
туғдирмоқда. Хўш, шундай ишлашга ва сув-туз балансини учун чиқарилган турли шарбат,
вазиятда иссиқ ҳарорат меъёрлаштиришга ёрдам беради. айрон, гўжа ҳамда шу турдаги
Шунингдек, иссиқ кунда ёғли гўшт маҳсулотларни харид қилмаган
таъсиридан қандай маҳсулотлари истеъмолини камай- маъқул. Боиси кун давомида қуёш
сақланиш, мавсумда тириб, кўпроқ енгил ҳазм бўлувчи нури тушиб турган ҳамда истеъ-
қандай кийиниш ва таомлар тановул қилиш мақсад- молга яроқлилик белгиси мавжуд
овқатланиш лозим? Қуйида га мувофиқ. Қолаверса, мева ва бўлмаган бу турдаги маҳсулотлар
шу ҳақда маълумот сабзавотлар организмга яхши саломатлик учун ўта хавфли бўлиб,
сингиб, ички аъзолар фаолиятини турли нохуш вазиятларни келтириб
берамиз. нормаллаштиришга ёрдам беради, чиқариши мумкин.
чанқоқни қондиради ҳамда орга-
АВВАЛО, ҚУЁШ УРИШИДАН низмни керакли минерал модда ва ҚАНДАЙ КИЙИНИШ КЕРАК?
САҚЛАНИНГ! витаминлар билан тўйинтиради.
Энг аввало, кўчага чиқаётганда
Қуёш нури инсон саломатли- Шу билан бирга, ёз фаслида очиқ рангли табиий матолардан
ги учун жуда фойдали. Айниқса, овқатланиш вақтини бироз ўзгар- тикилган енгил либос кийиш лозим.
инфрақизил нурлар танада қон тириш тавсия қилинади. Унга кўра: Чунки табиий матодан тикилган
айланишини яхшилаб, организмда- кийим ҳавони яхши ўтказиб, қуёш
ги барча ҳаётий жараёнларни 7:00 нонушта. Унда оқсил, ёғ ва нурини қайтаради. Терининг нафас
фаоллаштиради. Бироқ қуёшдан углеводга бой ва юқори калория- олишига имкон яратади ҳамда тана
келадиган иссиқлик ҳар доим ҳам ли маҳсулотлар (творог, қаймоқ, ҳароратининг кўтарилиб кетиши-
инсон танасига фойдали таъсир сутли чой, мева, сабзавот, сувда га тўсқинлик қилади. Қолаверса,
этавермайди. Айниқса, ёз фаслида. пиширилган гўшт ва шунга ўхшаш иссиқдан сақлайдиган бош кийим,
Шунинг учун жазирама кунларда, маҳсулотлар) бўлиши ва бу жами кўзойнак ва соябонлардан фойда-
аввало, бошни қуёш нуридан асраш кунлик рационнинг 35 фоизини ланиш ҳам мақсадга мувофиқ.
муҳим. Чунки бош миядан катта ташкил этиши лозим.
артерия, вена қон томирлари ўтган ТУШ ПАЙТИДА КЎЧАГА
бўлиб, куннинг иссиқ вақтида бош Тушликда енгил ҳазм бўлувчи ЧИҚМАНГ!
кийимсиз юрганда бош қизийди ва биринчи таом, яъни мошхўрда,
бутун танада иссиқ қон айланиб, мастава, мампар, сувда ёки буғда Қуёш нури 12.00 дан 16.00 гача
инсонларни офтоб уришига олиб тайёрланган котлетлардан иборат жуда ҳам фаол ҳолатда бўлади.
келиши мумкин. Жазирама пайти бўлса, нур устига нур. Шунинг учун бу вақт оралиғида кў-
қуёш уриши энг хавфли ҳолатдир. чага чиқмаган маъқул. Аммо вазият
Чунки бундай вазиятда беморда Кечки таомлар ҳам жуда енгил тақозоси билан шу вақт оралиғида
кўнгил айниши, қусиш, бурундан ҳазм бўладиган суюқ овқатлардан ташқарига чиқишга тўғри келса,
қон кетиши, кўришнинг бузилиши, иборат бўлиши керак. Бунинг учун тананинг очиқ жойларини қуёш
юрак уриши ва нафас олиши кучая- қатиқ, кефир, олма, турли сабза- нуридан сақлашга ҳаракат қилиш
ди. Оғир ҳолатларда эса алаҳсираш вотлар ва шунга ўхшаш углевод- даркор.
бошланади. Тана ҳарорати, ҳатто, ларга бой бўлмаган маҳсулотларни
41-42 даражагача кўтарилиши, истеъмол қилиш лозим. Қолаверса, жазирама пайти
чуқур беҳушлик ҳолати кузатилиши имкон қадар тўғридан-тўғри қуёш
мумкин. Қовун ва тарвуз эса тушлик нури тушадиган жойда жисмоний
вақтида ейилса, айни муддаодир. меҳнат билан шуғулланмаслик тав-
БИРИНЧИ ТИББИЙ ЁРДАМ Чунки улар углеводларга бой ва сия этилади. Агар шундай бўлган
организмга қувват беради. Ай- тақдирда қуёшдан ҳимояланиш
Қуёш урган беморни, энг авва- ниқса, тарвуз чанқоқни босади. учун бош кийим кийиш, ора-орада
ло, салқин жойга кўчириб ўтказиш Бодринг, помидор, салатлар, пиёз, салқин жойда дам олиш мақсадга
лозим. Сўнг горизонтал ҳолда кўкпиёз, кўкатлар ҳар куни дас- мувофиқ.
ётқизиб, оёқларини сал кўтариш, турхонингизда бўлиши керак. Ҳўл
кийимларини ечиш, юзини совуқ мевалардан тайёрланган шарбат- Шунингдек, саломатлик билан
сувда ювиш ва бирор ҳўлланган лар таркибида шакар имкон қадар боғлиқ бўлган турли нохуш вази-
матони юрак соҳасига қўйиш керак. бўлмаслиги лозим. ятларнинг олдини олиш мақсадида
кун давомида илиқ душ қабул қи-
МУТЛАҚО ТАВСИЯ лиш, вақти-вақти билан баданни
ЭТИЛМАЙДИ совуқ сувда намланган дастрўмол
билан артиб туриш танани ҳаддан
Ёзнинг иссиқ кунларида шўр зиёд қизиб кетишдан сақлайди.
балиқ, дудланган гўшт, консерва,
тузли маҳсулотларни истеъмол III даражали сержант
қилиш умуман тавсия этилмайди. Олим БЕРДИЕВ
Чунки улар чанқаш ҳолатини янада
кучайтиради.

24 2022-yil № 30 VATANPARVAR
29-iyul
BIR CHIMDIM
# Bu qiziq!
Yagona haqiqiy xato bu o‘tgan
ҲАММАСИ xatolaringizni tuzata olmaslikdir.

ØÀÕÌÀÒ MANTIQNI YOQ KONFUTSIY

ҲАҚИДА 1904-yildagi oziq-ovqat yarmarkasida ilk
bor muzqaymoqni vafli idishlarda qadoqlab
КЕЛИБ мот» деб аталади. У икки юриш- математик Шенон ноёб ўйинлар- ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yiladi. Bu katta shov- Javob: tomdagi balandlikdan qo‘shnilar
ЧИҚИШИ ВА дан иборат: 1. f3 e5 ва 2. g4 дан бирини ҳисоблаб чиқади. shuvga sabab bo‘ladi. Ilgari shisha idishlarga ham ko‘rinadi. Agar hovlida nomahram ayollar
НОМЛАНИШИ Qh4++. Энг узоқ вақт ўйналган Унинг фикрича, эҳтимолий по- solib beriladigan muzqaymoqlar endi vaflidan yurgan bo‘lsa, ular ichkariga kirib turishi uchun,
шахмат партияси 1989 йили зициялар миқдори Ер юзасидаги yasalgan idishga solib berila boshlangan edi. ya’ni begona odam tomga chiqayotganini
Шахмат қадимги атомлар сонидан кўпроқ экан. bildirish uchun “po‘sht-po‘sht”, deb eslatib
Ҳиндистонда VI аср- Белградда Иван Николич ва Атомлар сони 10^79 дея белги- Savol: bundan qaysi soha vakillari eng ko‘p turgan.
ларда пайдо бўлган ўйин Горан Арсович ўртасида ланган, кам учрайдиган шахмат xursand bo‘lishgan?
бўлиб, уни «чатуранг» деб бўлиб ўтган. Бу ўйин партияси 10^120 ни ташкил Javob: shifokorlar. Chunki shisha idish
аташган. Бу сўз «тўрт қисмдан 269 юришдан иборат этади. Abdulla Qodiriyning o‘g‘li Habibullo ko‘p marta ishlatiladi, yuviladi. Undan qayta-
иборат қўшин» деган маънони бўлган ва 20 соат Qodiriy dadasi haqida yozgan kitobida otasi qayta foydalaniladi. Bundan yuqumli kasallik
англатар эди. Булар: пиёда- 15 дақиқа давом ШАХМАТ КОМПЬЮТЕРДА ertalab azonda ishga tushib yozishini, keyin yuqishi ko‘payadi. Yangi qadoqlash usulida esa
лар, отлиқлар, филлар ва рух. этган бўлса-да, bolalari bilan nonushta qilib, bolalar bilan biroz shifokorlarning ishi osonlashgan.
VII асрда форсларга кириб натижа дуранг Жаҳон чемпиони Гарри Кас- o‘ynab, yana yozishga o‘tirishini qayd etgan.
келган «чатуранг» «шатранж» билан якунланган. паров шахмат тарихида энг куч- Bu orada vaqti-vaqti bilan uyga ham qarashgan
дея талаффуз қилинган. Бунга Гарри Каспаров ли ўйинчи сифатида қайд этил- ekan. O‘tin yorgandan keyin “po‘sht-po‘sht”,
ҳам қаноатланмаган форслар бир куни «Шахмат — ган. Аммо 1997 йилда компь- degancha tomga chiqib, qor kuragan ekan.
«шатранж»ни «шахмат» (форс бу ақл озори» деган эди. ютерда «Deep Blue» дастури
тилида «шоҳ» рақибига ҳужум бўйича шахмат ўйнайди ва Savol: ayting-chi, yozuvchi nega tomga
қилади ва уни «мот» қилади, Шу сабаб шахматни жисмо- ютқазади. Бу ҳолатга бутун дунё chiqishi bilan, “po‘sht-po‘sht”, degan?
яъни «ўлдиради»)га алмашти- ний спорт туридан боксга ҳайратдан ёқа ушлайди. 2006
ришади. қиёслаш мумкин ва ушбу икки йили жаҳон чемпиони Владимир @Vatanparvargazetasi_bot
спорт турини умумлаштир- Крамник «Deep Fritz» дасту- “Vatanparvar” birlashgan tahririyati
ШАХМАТ АВТОМАТИ ганда, «шахбокс» сўзи пайдо рини енгади. Бугун компьютер bilan bog‘lanish uchun telegram bot
бўлади. шахмат ўйинлари анча кучайти-
1770 йилда венгриялик рилган бўлиб, гроссмейстер да- SHU SONNING
Вольфган фон Кемпелен шах- ФАРЗИН ражасига тенглаштирилмоқда. ELEKTRON SHAKLI
мат автоматини ихтиро қилади.
Механик қўллар фигурани полда Шахматда асосий фигура УХЛАБ ҚОЛМАСЛИК УЧУН
ҳаракатлантирган ва машҳур ҳисобланган Фарзин бошида ШАХМАТ СОАТЛАРИ
рақибларни ютишган. Кўп йил- диагонал бўйлаб битта катакка
лар ўтганидан кейин маълум юрган холос. Ҳозирга келиб 1851 йилда шахмат бўйича
бўлдики, Кемпелен ихтиро қил- бу фигура диагонал бўйича ўтказилган турнирда ёрдамчи
ган машина «ақлли» механизм ҳам горизонтал, ҳам вертикал ҳакам ўйинчиларнинг ухлаб
эмас, балки уни шахматчи ич- катак бўйлаб ҳаракатланиши қолгани сабабли партия тугал-
карида ўтириб бошқарган экан. мумкин. ланмаганини қайд этиб қўяди.
Бир йилдан кейин бўлиб ўтган
ЭНГ ҚИСҚА ВА ЭНГ УЗОҚ КЎЗИ ОЖИЗЛАР ШАХМАТИ халқаро турнирда вақтни на-
ВАҚТ ЎЙНАЛГАН ШАХМАТ зорат қилиш учун қум соатдан
Бу шахмат турида кўзи ожиз фойдаланилган. 1883 йили
ЎЙИНИ спортчилар фигураларни ҳа- британиялик Томас Уилсон томо-
ракатлантиришда ёрдамчилар нидан механик шахмат соатлари
Энг қисқа давом этадиган хизматидан фойдаланишади. яратилади.
шахмат партияси «аҳмоқона Кўзи ожизлардан ҳам кучли
шахматчилар етишиб чиққан. АҚЛ ГИМНАСТИКАСИ
Улардан бири венгриялик Янош
Флеш шахматда рекордчи ҳи- Психологлар шахмат хотира-
собланади. У кўзлари боғлиқ ни яхшилашнинг энг самарали
ҳолда, бир вақтнинг ўзида 52 та усули эканини жуда кўп такрор-
рақиб билан ўйнаган ва 32 та лайди. Оғир вазиятларда тез ва
ўйинда ғалаба қозонган. тўғри қарор чиқариш, ноодатий
ғояларнинг туғилиши, хуллас,
ИМКОНИЯТНИНГ ақл билан боғлиқ барча ҳолат-
ЧЕКСИЗЛИГИ ларда бу спорт турининг ўрни
беқиёс. Қолаверса, миянинг
Доналарнинг уч юришидан иккала яримшарининг ишлаш
кейин ҳар икки томонда ҳам имкониятини оширишга ёрдам
фигураларнинг 9 миллиондан берар экан.
ортиқ эҳтимолий позицияси
пайдо бўлар экан. Америкалик

III даражали сержант Олим БЕРДИЕВ тайёрлади.

MUASSIS Tahririyat kengashi: Bosh muharrir: Navbatchi: leytenant Dilshod Ro‘ziqulov Gazeta juma kuni chiqadi.
polkovnik Hamdam Qarshiyev podpolkovnik Ahror Ochilov Sahifalovchi: Nodirabegim Valiyeva Gazeta 1992-yilning 24-iyunidan chiqa
polkovnik Otabek Yuldashev Musahhih: Sayyora Meliqo‘ziyeva boshlagan.
polkovnik Alisher Boboxonov ISSN 2010-5541
Maqsud Abilov Gazeta O‘zbekiston Matbuot Buyurtma: Ã-0705 Nashr ko‘rsatkichi: 114.
va axborot agentligida 2008-yil Hajmi: 6 bosma taboq Bahosi: kelishilgan narxda.
O‘ZBEKISTON Tahririyatga kelgan qo‘lyozmalar 6-iyunda 0535 raqami bilan Bichimi: A3
RESPUBLIKASI taqriz qilinmaydi va mualliflarga ro‘yxatga olingan. Adadi: 29 397 nusxa “Sharq” nashriyot-matbaa aksiyadorlik
qaytarilmaydi. Bosishga topshirish vaqti: 14:00 kompaniyasida chop etildi.
MUDOFAA Mudofaa vazirligi Axborot va ommaviy Telefonlar: Topshirildi: 14:30 Bosmaxona manzili: Toshkent shahri,
VAZIRLIGI kommunikatsiyalar departamenti kotibiyat: 71 260-36-50 Buyuk Turon ko‘chasi, 41-uy.
– “Vatanparvar” birlashgan buxgalteriya: 71 260-35-20 Gazetaning yetkazib berilishi uchun obunani
www.mudofaa.uz tahririyatining kompyuter markazida yuridik bo‘lim: 71 260-29-41 rasmiylashtirgan tashkilot javobgar. 123456
sahifalandi. faks: 71 260-32-29 Mualliflar fikri tahririyat nuqtayi nazaridan
farqlanishi mumkin. Manzilimiz:
100164, Toshkent, Universitet ko‘chasi, 1-uy.

t.me/mv_vatanparvar_uz www.mv–vatanparvar.uz mudofaavazirligi mudofaavazirligi www.youtube.com/c/UzArmiya
t.me/mudofaavazirligi www.mudofaa.uz