Vatanpatvar №29

«YANGI O‘ZBEKISTONDA ERKIN VA FAROVON YASHAYLIK!»

VATAN – MUQADDAS, UNI HIMOYA QILISH SHARAFLI BURCHDIR!

www.mv–vatanparvar.uz @ [email protected] Gazeta 1992-yilning 24-iyunidan chiqa boshlagan

VATANPARVAR Saytimizga o‘tish
uchun QR-kodini
skaner qiling.

2021­yil 23­iyul, № 29 (2936)

«MARD• CGHAAIPSHQOOAQSNQACAINHQVIAALALTATPr•A…INQD»IGAS•N‘HAOLLB‘AOZIrBBQIAEYKS•IIGTUDO‘CALGHA!‘G•­SOAH«TNIMLNKIAGQUYINDDLOIVNIGZAIYASIUshbu sonda:
EKSHSTARREOMITADLA O‘G«‘TLAONN»KNAI»NSGI4-5

Mudofaa vazirligi tizimiga oid so‘nggi yangiliklar bilan t.me/mv_vatanparvar_uz facebook.com/UzArmiya instagram.com/uzbekistanarmy www.youtube.com/c/UzArmiya
quyidagi manzillar orqali tanishing: t.me/mudofaa_press

2 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг

«Марказий ва Жанубий Осиё: минтақавий ўзаро боғлиқлик.

Таҳдидлар ва имкониятлар» мавзусидаги халқаро

конференциядаги нутқи

Ҳурматли делегациялар раҳ- Эрамиздан аввалги учинчи-ик- Мазкур фармон эски ўзбек тилида датли истиқболи, келгуси ривожла-
барлари! Хонимлар ва жаноблар! кинчи минг йилликлардаёқ Ҳайбар ёзилгани диққатга сазовордир. нишининг асосий драйвери бўлиб
Қадрли меҳмонлар! ва Болан довонлари орқали ўтган хизмат қиладиган барқарор сав-
савдо йўллари тармоғи бизларни Афсуски, тарихий вазият тақо- до-иқтисодий, транспорт-коммуни-
Авваламбор, «Марказий ва Жа- ўзаро боғлаб турган. зоси билан ўн тўққизинчи асрда кация алоқаларини шакллантириш
нубий Осиё: минтақавий ўзаро боғ- икки қўшни минтақанинг алоқалари тарафдоримиз.
лиқлик. Таҳдидлар ва имкониятлар» Марказий ва Жанубий Осиёда узилиб қолди.
халқаро конференциясининг барча ислом, буддавийлик, ҳиндуийлик Пандемия инсоният дуч келаёт-
иштирокчиларини чин қалбимдан динлари ва турли халқларнинг ноёб Ўзаро зиддиятлар кучайиб, кес­ ган янги таҳдидларни кучларимизни
самимий қутлайман. анъаналари тарқалиши туфайли кин можароларга айланиши ту- бирлаштириш ва мувофиқлаштириш
буюк этномаданий муштараклик файли Марказий ва Жанубий Осиё орқалигина енгиш мумкинлигини
Бирлашган Миллатлар Ташкило- қарор топган, Шарқнинг бой ва ўртасида тўсиқлар пайдо бўлиб, кўрсатди.
ти Бош котиби Антониу Гутерриш ранг-баранг маданияти шаклланган. чегаралар ёпилди.
жанобларига Форумни қўллаб-қув- Биз ўзаро ҳамкорликни иқтисо-
ватлаганлари учун алоҳида раҳмат Халқларимиз ўртасидаги ана Ҳамкорлик ва бир-бирини анг­ диётни рақамлаштириш, электрон
айтмоқчиман. шундай ўзаро қалин алоқалар лаш даври тугаб, унинг ўрнини қа- савдони ривожлантириш ва иннова-
жадал интеллектуал ва маърифий рама-қаршилик ҳамда ишончсизлик цияларни кенг жорий этиш орқали
Бугунги даврамизда Афғонистон юксалишни таъминлади. муҳити эгаллади. мустаҳкамлашга объектив эҳтиёж
Ислом Республикаси Президенти сезмоқдамиз.
Ашраф Ғани Жаноби Олийларини Бу жараён дунёга Чарака ва Суш- Бунинг салбий оқибатларини биз
ҳамда Покистон Ислом Республика- рута, Брахмагупта ва Ал-Хоразмий, ҳозирги вақтда самарали трансче- Учинчидан, Афғонистон Ислом
си Бош вазири Имрон Хон Жаноби Ал-Фарғоний ва Форобий, Беруний, гаравий йўллар мавжуд эмаслиги, Республикаси Марказий ва Жану-
Олийларини кўриб турганимдан Ибн Сино сингари яна кўплаб етук савдо-иқтисодий алоқалар яхши бий Осиё минтақавий боғлиқлиги-
хурсандман ва уларга чуқур мин- олим ва мутафаккирларни етказиб ривожланмагани ҳамда маданий-гу- ни амалда таъминлашнинг муҳим
натдорлик изҳор этаман. берди. манитар муносабатлар салоҳияти бўғинларидан бири ҳисобланади.
тўлиқ ишга солинмагани мисолида
Фурсатдан фойдаланиб, анжу- Улар инсоният илмий ва фал- ҳам сезиб, ҳис этиб турибмиз. Ишонамизки, минтақавий шерик­
манимизда бевосита қатнашаёт- сафий тафаккурининг бўлғуси лигимиз ушбу мамлакатда тинчлик
ган, асосий ҳамкор давлатларнинг ривожини бир неча аср олдиндан Ҳурматли хонимлар ва жаноблар! ва барқарорлик ўрнатиш, унинг
ташқи ишлар вазирлари ва юқори белгилаб бердилар. Бугунги кунда дунё турли таҳдид­ иқтисодий тикланиши учун муҳим
мартабали вакилларига, нуфузли лар, шу билан бирга, янги имкони- омил бўлиб хизмат қилади.
халқаро ва минтақавий ташкилот- Миллий адабиётларимиз мумтоз ятларни ўзида мужассам этган гло-
лар, жаҳоннинг етакчи молия инсти- намояндаларининг номлари бутун бал геосиёсий ўзгаришлар даврига Бугун Афғонистон ўзининг энг
тутлари раҳбарларига ҳам ташаккур дунёга маълум ва машҳурдир. қадам қўйди. янги тарихидаги муҳим бурилиш
билдираман. Шундай мураккаб шароитда даврини бошдан кечирмоқда.
Бу биринчи навбатда Хусрав қарийб икки миллиард аҳоли яшай-
Мураккаб пандемия шароитига Деҳлавий, Алишер Навоий, Абду- диган Марказий ва Жанубий Осиё Биз донишманд афғон халқи
қарамасдан, сиз, азизларнинг Фо- раҳмон Жомий, Муҳаммад Ҳайдар, ўртасидаги ўзаро алоқаларни қайта умуммиллий муросага эришиш йў-
румимиздаги иштирокингиз икки Махтумқули, Мирзо Ғолиб, Абай, тиклаш муҳим ҳаётий зарурат ва лида ўзаро келишувларга тайёр
томонлама ва минтақавий ҳамкор- Рабиндранат Тагор, Садриддин табиий жараёнга айланмоқда. эканини намойиш этишига аминмиз.
ликни ривожлантиришга бўлган Айний, Чингиз Айтматов ижодига Ўйлайманки, халқларимиз-
юксак эътибор ҳамда қатъий инти- дахлдордир. нинг улкан тарихий, илмий, мада- Афғон заминида кўпдан буён ку-
лишингизни яққол тасдиқлайди. ний-маърифий мероси ҳамда иқти- тилаётган тинчликка эришиш учун
Улар ўлмас асарлари билан содиётларимизнинг ўзаро бир-би- можарони сиёсий йўл билан ҳал
Саховатли ва серқуёш Ўзбекис­ жаҳон халқлари ўртасида тинчлик, рини тўлдириш имкониятларидан этиш ва бу жараён халқаро ҳам-
тон заминига хуш келибсиз! озодлик ва инсонпарварлик тамо­ келиб чиққан ҳолда, мавжуд интел- жамият томонидан ҳар тарафлама
йилларини, дўстлик ва ўзаро ишонч лектуал салоҳиятни, биргаликдаги қўллаб-қувватланиши принципиал
Ҳурматли анжуман иштирокчи- ғояларини ривожлантиришга улкан саъй-ҳаракатларимизни ўзаро му- муҳим аҳамиятга эга.
лари! ҳисса қўшдилар. вофиқлаштириш вақти келди.
Бу эса, ҳеч шубҳасиз, ўзининг Бу Афғонистоннинг умуммин-
Буюк Ипак йўли чорраҳасида Буюк олимлар – Абу Райҳон қуд­ратли таъсир кучини намоён тақавий жараёнларга интеграцияси
жойлашган Марказий ва Жанубий Беруний ва Заҳириддин Муҳаммад этади. учун янги истиқболлар эшигини
Осиё узоқ асрлар давомида халқлар Бобур асарлари Марказий ва Жа- Биз ўзаро боғлиқлик, ҳамкорлик, очади.
ва цивилизациялар ўртасида фаол нубий Осиё минтақалари тарихи, мулоқот ва энг асосийси, ишонч из-
мулоқотга хизмат қилди. илм-фани ва маданиятининг чина- чил ва барқарор ривожланиш, мин- Тўртинчидан, хавфсизлик ва
кам энциклопедиясидир. тақаларимиз аҳолисининг турмуш барқарорлик – минтақаларимизнинг
Икки минтақанинг ўзаро яқин даражаси ҳамда фаровонлигини изчил ривожланиши ва ўзаро алоқа-
ҳамкорлиги натижасида янги билим Ҳиндистоннинг биринчи Бош ва- оширишнинг ҳаракатлантирувчи ларимиз мустаҳкамланишининг
ва фалсафий қарашлар, тиббиёт зири Жаваҳарлаъл Нерунинг Бобур кучига айланишига аминмиз. асосий шартидир.
ва астрономия, жуғрофия ва мате- ҳақидаги «у дилбар шахс, Уйғониш Бундай ёндашув – давр талаби-
матика, геодезия ва меъморчилик, даврининг типик ҳукмдори», деган дир. Бизнинг хавфсизлигимиз бў-
дипломатия санъати ва давлат бош­ таърифи кўпчиликка яхши маълум. Буларнинг барчаси бир томон- линмасдир ва уни фақат конс­
қаруви соҳасидаги ютуқлар, юксак дан, зиддият ва ижтимоий-иқтисо- труктив мулоқот ҳамда бирга-
маданий ва маънавий-маърифий Хусусан, Бобур ўзининг фунда- дий ларзалардан холи бўлган мин- ликдаги саъй-­ҳаракатларимиз
қадриятлар кенг ёйилди. ментал асари «Бобурнома»да қайд тақалараро ҳамкорлик ва шериклик орқали таъминлаш мумкин.
этганидек, «ўн олтинчи асрда Афғо- майдонини, иккинчи томондан, маҳ-
Минтақаларимиз халқлари бир нистон ҳудуди орқали Ҳиндистон сулотлар, хизматлар, инвестиция Ҳурматли Форум қатнашчилари!
неча бор умумий давлатчилик ту- ва Марказий Осиё ўртасида турли ва инновацияларнинг кенг бозори Марказий ва Жанубий Осиё мам-
зилмалари таркибида, шу билан моллар ортилган минглаб туялардан шаклланиши учун зарур шароит- лакатлари ўртасидаги фаол ва очиқ
бирга, сиёсий, иқтисодий ва гумани- иборат карвонларнинг мунтазам ларни яратади. мулоқот улкан савдо-иқтисодий ва
тар маконда ўзаро ҳамжиҳатликда қатновлари йўлга қўйилган». Биз ушбу халқаро конференция- маданий-цивилизацион салоҳияти-
умр кечирганлар. ни ўтказиш ташаббусини илгари су- мизни тўлиқ рўёбга чиқариш учун
Унинг фармонига биноан савдо рар эканмиз, қуйидаги омиллардан беқиёс имкониятлар яратишига
Ушбу ҳудудда вужудга келган йўллари бўйлаб карвонсаройлар, келиб чиққанимизни таъкидлашни ишончим комил.
Хараппа цивилизацияси, Юнон- қудуқ ва сардобалар бунёд этилган. истар эдим. Шу муносабат билан қуйидаги
Бақтрия ва Кушон подшоҳлиги, Турк Биринчидан, қўшни мамла- таклифларни билдирмоқчиман.
хоқонлиги, Хуросон ва Мовароун- Бобурнинг набираси – Буюк Ак- катлар билан тинчлик ва дўстлик, Биринчи. Бизнинг устувор ва-
наҳр, Ғазнавийлар, Темурийлар, баршоҳ ҳам бобосининг ишларини ишонч ва яхши қўшничилик муно- зифамиз савдо-иқтисодий алоқа-
Бобурийлар ва бошқа давлатлар давом эттирган ҳолда, Ҳиндистон сабатларини мустаҳкамлаш, ўзаро ларни ривожлантириш ва ўзаро
инсоният тарихида чуқур из қол- тарихида бағрикенг ва узоқни кўра манфаатли ҳамкорликни кенгай- сармояларни кўпайтириш учун
дирган. биладиган ҳукмдор сифатида ёрқин тириш, конст­ руктив сиёсат олиб қулай шарт-шароитларни яратиш
из қолдирган. бориш Марказий ва Жанубий Осиё­ ҳисобланади.
Марказий ва Жанубий Осиё азал- даги барча давлатларнинг умумий Маҳсулот ва хизматлар ҳамда
дан ишончли савдо йўллари билан Таъкидлаш жоизки, ўша вақтлар- манфаатларига жавоб беради. инвестицияларнинг эркин ҳаракати
боғланиб, Яқин Шарқ, Европа ва да Марказий ва Жанубий Осиёнинг Иккинчидан, биз мамлакатла- учун транспорт-коммуникация ва
Хитой мамлакатлари учун ўзига хос савдо алоқалари Эрон, Арабистон, римиз ва минтақанинг узоқ муд- энергетика инфратузилмаларини
кўприк вазифасини ўтаган. Усмонийлар давлати, Хитой, Россия шакллантириш бўйича чора-тад-
сингари бошқа мамлакатлар билан бирларни ишлаб чиқиш ва ҳаётга
Бу ҳақда қадимги юнон тарихчи- ҳам фаол олиб борилган. татбиқ этиш ушбу масалалар ечими-
си Страбон ҳам ўз асарларида Окс га амалий ҳисса қўшган бўлур эди.
дарёси – ҳозирги Амударё бўйлаб Тарихий манбаларнинг гувоҳлик
«Каспий ва Қора денгиз орқали Ев- беришича, Ҳиндистон ҳукмдори Ав-
ропага маҳсулотлар етказилган»ини рангзеб 1695 йилда рус савдогари
қайд этган. Семён Маленькойга мамлакатда сав-
до қилиш учун рухсатнома беради.

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 3

Бунинг учун ота-боболаримиз ри етакчи экспертларини кенг жалб қулай сайёҳлик маҳсулотлари ва тўғрисида махсус резолюция
мажлис ва қурултойлар, лойя жирға, этиш муҳимдир. йўналишларини, жумладан, қи- лойиҳасини ишлаб чиқиб, БМТ
васи мушаварат ва сабха каби зиқиш тобора ортиб бораётган «зи- Бош Ассамблеясига тақдим
йиғинларда тўпланганларидек, биз Тўртинчи. Бепоён минтақала- ёрат туризми»ни ривожлантириш, этишни таклиф қиламан.
ҳам мамлакатларимиз ўртасида дол- римиз ҳудудида ҳамкорликда озиқ- вакцинация бўйича ўзаро тан олин-
зарб масалаларни муҳокама қилиш овқат хавфсизлигини таъминлаш ган сертификатлар асосида «Янги Ушбу ҳужжатда мулоқотларимиз-
учун инвестициявий ҳамкорлик йўлларини излаш. шароитд­ аги туризм» концепциясини нинг умумий ёндашувлари, асосий
ва кооперацияни чуқурлаштириш, кенг жорий этиш зарур. тамойил ва йўналишларини акс
иқтисодий алоқаларни кенгайтириш Сўнгги вақтда асосий озиқ-овқат эттириш лозим.
бўйича йиллик минтақалараро фо- маҳсулотларининг нархи жадал Бутунжаҳон сайёҳлик таш-
рум ўтказишни таклиф этамиз. ўсиб бораётгани, дунёнинг баъзи килоти доирасида Марказий ва Резолюция лойиҳасида бизнинг
минтақаларида аҳоли кескин озиқ- Жанубий Осиё бўйича халқла- Марказий ва Жанубий Осиё мам-
Бундай мулоқотлар доирасида овқат тақчиллигини бошидан кечи- римизнинг тарихий ва маданий лакатлари минтақавий боғлиқлиги
ишлаб чиқилган таклиф ва тавсия­ раётгани кузатилмоқда. меросини оммалаштиришга қа- бўйича юқори даражадаги доимий
лар янги иш ўринларини яратиш, ратилган Дастур ишлаб чиқишни форумларни мунтазам ўтказиб бо-
иқтисодиётларимиз салоҳиятини ри- Бундай таҳдидларни бартараф таклиф қиламиз. ришга тайёрлигимизни акс эттириш
вожлантириш ва уларнинг барқарор этиш бўйича Дастур ишлаб чиқиш ҳам мақсадга мувофиқдир.
ўсишини таъминлашга қаратилган учун БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ Саккизинчи. Илмий ва мада-
аниқ дастур ва лойиҳаларни уйғун- хўжалиги ташкилоти (ФАО) шафе- ний-гуманитар алмашувларни кен- Ҳурматли конференция ишти-
лаштириш имкониятини беради. лигида мамлакатларимиз қишлоқ гайтириш дўстлик ва ўзаро ишончни рокчилари!
хўжалиги вазирларининг учрашуви- мустаҳкамлашнинг муҳим шартла-
Шунингдек, минтақаларимиз ни ўтказишни таклиф этамиз. ридан биридир. Ушбу жараёнларда мамлака-
давлатлари ўртасида кўп томонлама тимизнинг тутган ўрни ҳақида
Иқтисодий ҳамкорлик битимини ту- Мазкур ҳужжат ишлаб чиқариш Шу муносабат билан, Ўзбекис­ сўз юритиб, қуйидаги фикрларни
зиш масаласини қўшма экспертлик кооперацияларига оид лойиҳалар- тонда, Термиз шаҳрида ЮНЕСКО алоҳида таъкидламоқчиман.
таҳлилидан ўтказишга доир ташаб- ни амалга ошириш, илғор техно- шафелигида «Марказий ва Жанубий
бусни илгари сурамиз. логияларни татбиқ этиш, қўшма Осиёнинг тарихий мероси» мав- Бизнинг бугунги анжуманимиз
лойиҳаларни тайёрлаш ва тегишли зусида халқаро форум ўтказишни янги Ўзбекистоннинг шаклланиши
Иккинчи. Марказий ва Жанубий тадқиқотлар ўтказиш каби вазифа- таклиф этамиз. ва ривожланиши билан боғлиқ муҳим
Осиёда замонавий, самарадор ва ларни назарда тутиши зарур. тарихий даврда бўлиб ўтмоқда.
хавфсиз транспорт-логистика инф­ Мамлакатларимиз аҳолисининг
ратузилмасини яратиш. Бешинчи. Хавфсизлик ва барқа- катта қисмини ташкил этадиган Биз жамиятимизнинг барча соҳа-
рорликка таҳдид ва хавф-хатар- ёшларни жалб этган ҳолда, таълим ларида тизимли ва туб демократик
Термиз – Мозори Шариф – Кобул ларга қарши курашишда кучларни ва илм-фан, маданият ва спорт ислоҳотларни босқичма-босқич
– Пешовар темир йўл тармоғи мин- бирлаштириш. соҳаларида қўшма дастурларни амалга оширмоқдамиз.
тақаларимиз ўртасидаги ўзаро боғ- амалга ошириш устувор аҳамият
лиқлик архитектурасининг асосий Биз терроризм, экстремизм, касб этмоқда. Бу ўзгаришлар кенг кўламли ва
бўғинига айланиши керак. трансмиллий, хусусан, кибермакон- ортга қайтмайдиган муқаррар тус
даги жиноятчиликка қарши фақат Ёшлар – бизнинг бебаҳо бой- олди. Бу – халқимизнинг принци-
Ушбу лойиҳа етакчи халқаро биргаликда самарали кураш олиб лигимиз эканини барчамиз яхши пиал танловидир.
молия институтлари томонидан ҳам боришимиз мумкин. англаймиз.
фаол қўллаб-қувватланмоқда. Марказий Осиё минтақасида – Қо-
Бу борада дастлабки қадам си- Мамлакатларимиз ва халқлари- зоғистон, Қирғизистон, Тожикистон
Бу темир йўл тармоғининг қури- фатида БМТнинг Гиёҳвандлик ва мизнинг тақдири ва келажаги – ай- ва Туркманистон билан яхши қўшни-
лиши ҳар икки минтақанинг транзит жиноятчилик бўйича бошқармаси нан ёш авлоднинг қандай таълим чилик муносабатларини ривожлан-
салоҳиятини тўла рўёбга чиқариш, иштирокида Гиёҳвандликка қарши ва тарбия олиши, улар учун қандай тириш бўйича амалга оширилган
Жанубий Осиё ва Европа мамла- қўшма ҳаракатлар режасини ишлаб шарт-шароит ва «социал лифт»лар- туб ўзгаришлар Ўзбекистон ташқи
катлари ўртасида Марказий Осиё чиқишни таклиф этамиз. ни яратиб беришимизга бевосита сиёсатининг асосий ютуғидир.
ва Мустақил Давлатлар Ҳамдўст- боғлиқ.
лиги ҳудуди орқали ўтадиган энг Кучларни бирлаштириш зарур Умумий саъй-ҳаракатларимиз
қисқа йўлни очиш, шу билан бирга, бўлган асосий йўналишлардан яна Ёшлар масаласида самарали ҳам- натижасида минтақамизда ўзаро
юкларнинг туриб қолиши ва ташиш бири – терроризм хавфига қарши корликни йўлга қўйиш мақсадида ишонч ва бир-бирини қўллаб-қув-
муддатларини сезиларли даражада кураш, деб ҳисоблаймиз. доимий фаолият юритадиган Марка- ватлаш руҳига асосланган мутлақо
қисқартиришга хизмат қилади. зий ва Жанубий Осиё мамлакатлари янги муҳит шаклланди.
Биз ушбу масалалар бўйича икки ёшлари кенгашини тузишни таклиф
Умуман олганда, ушбу трансче- минтақа вакиллари иштирокида қиламан. Биз ривожланиш драйверлари
гаравий темир йўлни фойдаланишга махсус экспертлик учрашувини ҳамда «янги ўсиш нуқталари»ни
топшириш Марказий ва Жанубий ташкил этишга тайёрмиз. Тўққизинчи. Бугунги кунда биргаликда аниқлаш ва мунтазам
Осиё мамлакатларининг инклюзив илм-фан, технология ва инновация­ мулоқотлар учун самарали майдон
иқтисодий ривожи учун мустаҳкам Бу мулоқотни жорий йил ноябрь лар соҳасида юксак марраларга яратдик. Марказий Осиё давлат-
замин яратади. ойида БМТнинг Марказий Осиёда эришиш мамлакатларимизнинг жа- лари раҳбарларининг навбатдаги
глобал терроризмга қарши стра- дал ривожи йўлидаги муҳим омил Маслаҳат учрашувини август ойи
Мазкур темир йўл тармоғи Ҳинд- тегиясини амалга ошириш бўйича ҳисобланади. бошида Туркманистонда ўтказишни
Ганг текислигини Таксила, Гандара, Қўшма ҳаракатлар режаси қабул қи- режалаштирганмиз.
Термиз сингари тарихий шаҳарлар линганининг ўн йиллигига бағишлаб Биргаликда қўшма тадқиқотлар
орқали Евроосиёнинг жанубий ҳу- Тошкентда ўтказиладиган халқаро ва инновацион ишларни олиб бо- Шуни алоҳида таъкидлаб айтмоқ-
дуди билан боғлаган, Уттарапатха конференция доирасида уюштириш риш, илмий ва ўқув стажировкала- чиман: Ўзбекистон конструктив
номи билан маълум қадимги ши- ҳам мумкин. рини, тажриба алмашиш дастурла- ва ўзаро манфаатли ҳамкорлик-
молий савдо йўлининг ўзига хос рини рағбатлантириш зарур. ни ривожлантиришга доимо тай-
замонавий шакли бўлади. Олтинчи. «Яшил» иқтисодиётни ёр бўлган ишончли ва барқарор,
ривожлантиришни рағбатлантириш Шу муносабат билан Марказий қатъий позицияга эга шерикдир.
Ҳиндистонни Марказий Осиё ва экология масалалари алоҳида ва Жанубий Осиё мамлакатларининг
мамлакатлари билан боғлайдиган эътиборни талаб этади. олим ва тадқиқотчилари учун содда- Ҳурматли хонимлар ва жаноблар!
«Шимол – Жануб» транспорт кори- лаштирилган виза тартибини жорий Азиз меҳмонлар!
дори мана шундай трансминтақавий Марказий ва Жанубий Осиёнинг этиш, шунингдек, университетлар ва Марказий ва Жанубий Осиёнинг
инфратузилмани ҳаётга муваф- барча мамлакатларида жадал са- илмий-тадқиқот марказлари ўртаси- тарихий ва цивилизациявий мушта-
фақиятли татбиқ этишнинг ёрқин ноат ва демографик ўсиш жараёни даги ҳамкорлик бўйича онлайн-плат- раклиги, халқларимиз ва мамлакат-
намунасидир. глобал иқлим ўзгаришлари шарои- форма яратишни таклиф этамиз. ларимизнинг умумий манфаатлари
тида юз бермоқда. биргаликда фаровон келажакни
Бундан ташқари, Трансафғон Ўнинчи. Минтақаларимизнинг бунёд этишимиз учун мустаҳкам
темир йўл қурилиши лойиҳаси кел- Бундай вазиятда сув ресурслари ўзаро боғлиқлиги ва тараққиёти замин яратади.
гусида мамлакатларимизни Хитой ва тақчиллиги, атроф-муҳит ва атмос- суръатини тизимли ўрганиш ва таҳ- Ўзаро алоқаларни ва минтақавий
Осиё – Тинч океани минтақасининг феранинг ифлосланиши, тупроқ лил қилиш асосида чуқур ўйланган ҳамкорликни мустаҳкамламасдан
бошқа етакчи давлатлари билан қатламининг емирилиши ва чўлла- қарорлар қабул қилиш ҳозирги пайт­ туриб, бугунги кунда мамлакатла-
боғлаши мумкин. Бу эса «Бир макон, ниш барчамизга дахлдор муаммолар да ҳар қачонгидан ҳам долзарбдир. римиз дуч келаётган хавф-хатар ва
бир йўл» ташаббуси мақсадлари ҳисобланади. таҳдидларни енгиб бўлмаслигини
билан ҳам уйғундир. Мазкур Форум арафасида Тош- чуқур англаш вақти келди.
Тобора умумбашарий тус олиб кентда Марказий Осиё халқаро Биз фаровонлик ва тараққиётга
Учинчи. Истиқболли рақам- бораётган Орол денгизининг қури- институти очилди. эришиш йўлида биргаликда ривож­
ли платформаларни жорий этиш ши билан боғлиқ вазият экологик ланиш истиқболлари бўйича яхлит ён-
Марказий ва Жанубий Осиё мамла- таҳдидларнинг ўта салбий таъсири- Минтақавий ҳамкорликни дашувларни ишлаб чиқишимиз лозим.
катларини иқтисодий ривожланти- га яққол мисол бўла олади. ривожл­ антириш мақсадида ушбу Бизнинг олдимизда Марказий
ришнинг локомотивига айланиши таҳлил маркази қошида мамлакат- ва Жанубий Осиё, умуман, бутун
даркор. Бу фожианинг оқибатларини юм- ларимизнинг таниқли олимлари, Евроосиё минтақасини барқа-
шатиш, келгусида инсониятни бун- тадқиқотчи ва таҳлилчиларидан рор, иқтисодий ривожланган
Савдо, транзит, чегаралардан дай офатлардан огоҳ этиш учун бар- иборат Экспертлар кенгашини ту- фаровон ҳудудга айлантириш
ўтиш борасида рақамли ҳамкор- ча чораларни кўришимиз керак. Бу зишни таклиф қиламиз. вазифаси турибди.
ликни кучайтириш бўйича аниқ борада табиат билан уйғун бўлишга Анжуманимизнинг барча ишти-
чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва интилиб яшаган аждодларимизнинг Бундан ташқари, бугунги конфе- рокчиларига самарали фаолият
Қўшма ҳаракатлар стратегиясини тажрибасига таянишимиз зарур. ренция якунлари бўйича Марказий тилайман.
қабул қилиш зарур. ва Жанубий Осиё ўртасида, уму- Эътиборингиз учун ташаккур.
Еттинчи. Биз Марказий ва Жа- ман, Евроосиё маконида доимий
Бу жараёнга мамлакатларимиз ва нубий Осиёнинг улкан сайёҳлик ва барқарор ривожланишнинг ЎзА
БМТнинг ихтисослашган тузилмала- салоҳиятини тўлиқ ишга солиш муҳим омили сифатида ўза-
тарафдоримиз. ро алоқаларни мустаҳкамлаш

Бу ҳақда сўз юритганда, машҳур
сайёҳлик брендларини, янги ва

4 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

MARDI MAYDONLAR ÝÊÑÒÐEÌÀË
ØÀÐÎÈÒÄÀ
Ш‘‘у кунларда
Ҳам назарий,
Мудофаа вазирлиги ҳам амалий
«Чимён» тоғ тайёр­
гарлиги ўқув машқлар Қачонки назарий билим амалиёт ўзаро
марказида «Узлуксиз уйғунлашса, ўшандагина кутилган нати-
алоқа» ҳамда «Аниқ жага эришилади. Шу сабаб ҳам мутахассис
мўлжал» ўқув курси алоқачи ҳамда мерганлар билан нотаниш
бўйича ҳарбий хизмат­ ҳудудларда алоқани таъминлаш, мавжуд
чилар билан тоғ ва тоғ воситалардан ўринли ва сифатли фойда-
олди ҳудудларда жан­ ланиш, умуман, жанговар топшириқларни
говар топшириқлар­ бажаришнинг энг мақбул усул ва услублари
ни бажариш, алоқани бўйича назарий машғулотлар олиб борил-
таъминлаш, табиий ва моқда.
сунъий тўсиқларни ен­
гиб ўтиш, тактик ҳара­ Айтиш керакки, тоғли шароитларда олиб
катларни олиб бориш бориладиган ҳар қандай жанговар ҳара-
каби машғулотлар катларнинг муваффақияти кўпроқ шахсий
ўтказилмоқда. таркибнинг жисмоний ва руҳий ҳолати, қо-

лаверса, табиий қийинчиликларни енгиб
ўтиш, юксак касбий тайёргарлик ҳамда
экстремал шароитларни тўғри баҳолай
олиш қобилиятига боғлиқ бўлади. Шу боис
«Узлуксиз алоқа» ҳамда «Аниқ мўлжал» ўқув
курси тингловчилари билан бир вақтнинг ўзи-
да ҳам назарий, ҳам амалий ўқув машғулотлари
олиб борилди.
«Бўзсув» дарёси устидан арқон ёрдамида
ўтиш машғулотларида йигитлар ўз малака ва таж-
рибаларини орттириб, билим ва кўникмаларини
янада мустаҳкамлади. Ҳудудга мувофиқ ниқобла-
ниш, шартли беморни фавқулодда эвакуация қилиш
каби жанговар вазифалар адо этилди. Юрт ўғлонла-
рининг барча хатти-ҳаракатлари Мудофаа вазирли-
ги «Чимён» тоғ тайёргарлиги ўқув машқлар маркази
етакчи мутахассислари томонидан кузатиб борилди. Йўл
қўйилган хато ва камчиликлар жойида таҳлил этилиб,
янги натижалар эътироф этилди.

Долзарб
вазифадагилар

Алоқа – бўлинманинг жон томири. Шу сабаб ҳам реал жанг
шароитларида алоқачи мутахассисларнинг ўрни муҳимдир. Чунки
улар юзага келган мавжуд вазиятни юқори қўмондонликка тезкор
ва сифатли етказишдек долзарб вазифани бажаради. Мазкур ўқув
курсининг асосий мақсади ҳам айнан ҳарбий хизматчиларнинг қи-

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 5

мураккаб
вазифалар
бажарилди

йин шароитларда алоқани таъминлаши, ҳудудга
мослашиши, жанг олиб бориш усул ва услуб-
ларини қўллаш ва ўзлаштиришга қаратилди.

– Албатта, тоғда машғулот олиб бориш, у
оддий бўладими ёки мураккабми, ҳарбий хиз-
матчилардан юқори профессионалликни талаб
этади, – дейди машғулот қатнашчиси кичик
сержант Фаррух Ўришев. – Машғулот давомида
хавфсизлик қоидалари ҳамда тоғ анжомларидан
тўғри фойдаланиш усулларига алоҳида эътибор
қаратилди. Бунда йўриқчилар томонидан берил-
ган кўрсатмалар бизга жуда асқатди. Ўз мутахас-

III даражали сержант Олим БЕРДИЕВ

сислигимиз бўйича билимларимизни
ошириш ва мустаҳкамлаш мақсадида
ташкил этилган бу ўқув курсидан
янги билим ва тажрибалар олдик.

Ноқулай
шароитда

Бошқа ўқув жойида мерганлар билан
кундузги ва тунги амалий машғулотлар
олиб борилди. Таъкидлаш жоизки, ноқу-
лай шароитда амалий машқларни бажариш,
берилган топшириқни адо этишнинг ўзи бир
маҳорат. Ўқув дастурига асосан машқлар ўта
мураккаб тарзда тузилган. Босқичма-босқич
кўриб чиқилаётган мавзуларда йигитлар тоғ
шароитида ҳаракат олиб бориш тактикаларини
синовдан ўтказишди. Бу эса уларнинг чиниқи-
шини, жисмоний ва руҳий тайёргарлигини янада
оширишда муҳим ўрин тутади. Мерганлар белги-
ланган ҳар бир нишонни йўқ қилиш бўйича ўзига
хос янги усуллардан фойдаланди.

Машқларда тобланиб, ностандарт вазиятларга
ечим топа оладиган мард ва жасур йигитлар ҳар
қандай ҳолатда ҳам жанговар топшириқни бажариб,
экстремал шароитларга тайёр эканлигини амалда яна
бир бор исботлади.

Лейтенант Шоҳрух САИДОВ

6 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

«ArMI – 2021» ГАП
ОНА ВАТАН
М ‘‘арказий ҳарбий округ «Фо- FАЛАБАСИДА!

риш» тоғ дала-ўқув майдонига етиб
борганимизда соат, чамаси, тун-
ги 2:30 эди. Ётоқхона залида тун-
ги нав­батчилардан бошқа ҳеч ким
кўринмайди. Эшиги очиқ хоналар-
дан эшитилаётган хуррак овозидан
англ­ аш мумкин: ҳарбийлар учун ке-
чаги кун осон бўлмаган. Аммо тинч,
осуда тундаги уйқу буларнинг бари-
ни аритади. Биз ҳам ўз жой­ имизга
чўзиламиз-у, ухлаб қоламиз.

Кўп ўтмай Ми-8 нинг овози натижаларимиз жуда яхши, фахр- кўлида ҳам тайёргарлик ишларини ларимизни учратамиз. Мусобақа
кўздаги уйқуни ўчиради. (Вер- лансак арзийди: жамоавий ҳисобда олиб бормоқда. шартларига кўра, жамоа аъзо-
толёт биз жойлашган хона де- кучли учликни якунлаб бердик. лари кутилмаган, бир-биридан
разасининг шундоққина ёнидан Ахир бу сафдан жой олишни орзу Албатта, йигитларимиз учун мураккаб вазифаларни адо этиши
ўтгандек бўлади, гўё.) Бу газета- қилиб келаётган давлатлар қанча? дебют иштирок осон бўлмайди. керак. Хусусан, ҳаракат давоми-
мизнинг ўтган сонида ёзганимиз Шундан келиб чиқиб хулоса қилса Аммо қатъият бор жойда, ғалаба да зарарланган ва миналашти-
– парашют билан амалий сакраш бўладики, бу йилги мусобақалар бўлиши аниқ. рилган ҳудуддан талафотларсиз
машғулотларининг бошланиши ҳам осон кечмайди, албатта. Шу ўтиш, йўлда учрайдиган сунъий
эди. Айни шу пайт ётоқхона бў­ боис «Фориш» тоғ полигонида «Хавфсиз маршрут»: ва табиий тўсиқларни тезкорлик
йича навбатчи ва «оёғини қўлига жамоалар бўлажак мусобақага мураккаб вазифалар ва аниқлик билан енгиб ўтиш,
олиб» чопиб келган чопарнинг ўта жиддий тарзда тайёргарлик махсус жойда оғир механизация­
гурунги қулоққа чалинади: кўраётир. Дала-ўқув майдонининг бошқа лаштирилган кўприкни ўрнатиш
бир жойида «Хавфсиз маршрут» каби топшириқлар бажарилади.
– Рухсат беринг, ўртоқ сер- «Муҳандислик мусобақасида қатнашадиган вакил-
жант. формуласи»: Тайёргарлик жараёнини ку-
дебют иштирок затиб шунга амин бўламизки,
– Рухсат. Ватан ҳимоячиларининг жан-
– «Пресс клуб»дан келганлар- Халқаро армия ўйинларининг говар шайлиги ҳам мана шу
ни опкетгани машина келибди. ушбу йўналишида иштирок этади- мусобақалар сабаб, юқорилаб
– Қаердан келганларни? – ган жамоамизнинг руҳияти аъло бормоқда. Маҳорат, тажриба,
ўртоқ сержант кулгисини зўрға даражада. Улар ҳар бир шарт бў­ ирода ва жанговар тайёргарлик
босиб савол беради. йича алоҳида-алоҳида тайёргар- синовдан ўтадиган мусобақа-
– Кечаси «Пресс клуб»дан лик олиб бормоқда. Эътиборлиси, ларда жамоаларимизга омад ёр
келишди-ку, ўшаларни... ҳарбий хизматчиларимиз Халқаро бўлишини тилаб, полигондан
– Улар «Пресс клуб»дан эмас, армия ўйинларининг мазкур йўна- кетишга шайланиб турган ҳам
ўзимизнинг вазирлик матбуот лишидаги мусобақада илк бор эдик, кимдир: биз билан у ёққа
хизматидан бўлади, ўртоқ оддий иштирок этиб, юрт шаънини ҳимоя (мусобақа бўладиган чет дав-
аскар. Айтишга қийналсанг, «Ва- қилади. Шу сабаб ҳам жамоа аъзо- латни назарда тутяпти) «Пресс
танпарвар», деб қўявер. лари шартларни бажаришда осон- клуб»дан кимдир борадими, деб
– Хўп бўлади, ўртоқ сержант! дан мураккабга таомили асосида қолса бўладими? Майли, гап бун-
Шундай қилиб, «Пресс клуб»- иш кўрмоқда. Ҳаракат давомида да эмас, аслида. Гап она Ватан
нинг «Фориш»даги хизмат фао- йигитлар махсус техникалар ёр- ғалабасида, кўрганда кўзингга
лияти бошланиб кетади. дамида йўлда учраган тўсиқларни ёш келадиган қадрдон байроқ-
бартараф этиш орқали тажриба- нинг чет эл ареналари бўйлаб,
*** ларини, малака ва маҳоратларини баланд ҳилпирашида!
оширмоқда. Шунингдек, жамоа-
Полигонда ҳаёт ёзнинг жази- нинг бир гуруҳ аъзолари Арнасой Лейтенант
рама кунига қўшилиб, қизиган- Исломжон ҚЎЧҚОРОВ,
дан-қизиб ётибди. Халқаро армия
ўйинлари бошланишига ҳам кўп «Vatanparvar»
қолмади. Бир йил ҳам ҳаш-паш
дегунча ўтиб кетди. Ўтган йилги

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 7

BUGUNIMIZ QAHrAMONLArI

Психологларнинг айтишича, аксарият оилаларда би-
либ-билмай болаларнинг ўз-ўзига ва келажагига бўлган
ишончини ёшлигидан йўқотиб юборишар экан. Юл-
дузларни кўзлаган ёвқурлар ҳеч нарсага уриниб кўр-
масдан туриб, катталарнинг гап-сўзлари билан баридан
ҳафсаласи пир бўлади. Хайруллога эса отаси Холмирза
ака мақсадлари йўлида тиришишни, ҳар қандай орзу
қўрғонини забт этиш мумкинлигини уқтиришни канда
қилмасди.

«ÌÀÐÄ ЎҒËÎÍ»ÍÈÍÃ

«ÒÀÍÊÀ»ÑÈ

Холмирза ака коронави- қатор халқаро мусобақа- эшик очди. 2019 ва 2020 йиллари Кичик сержант Хайрулло
рус балоси инсониятга хавф ларда иштирок этиб, ғо- юртимизда бўлиб ўтган Халқаро Олимов гап орасида ҳозир-
солиб, ҳаловатини ўғирла- либлар сафида қайтган. армия ўйинларининг Ҳарбий-тиб- ча ҳеч кимга айтмаслик
ган маҳал тез тиббий ёрдам Дастлаб 2018 йили Рос- бий эстафета йўналишида жамоа- шарти билан Тошкент дав-
машинасида шифокорларни сия Федерациясининг миз биринчиликни қўлга киритди. лат юридик университети-
чақирилган манзилга етка- Санкт-Петербург шаҳри- нинг сиртқи бўлимига ҳуж-
зишга ошиқар экан, кўп- да бўлиб ўтган Халқа- Гали келганда, эришилган жатларини топширганини
чиликка нафи тегаётгани- ро армия ўйинларининг натижаларни санашни маромига билдирди. Президентимиз,
дан севинарди. Ўғиллари Ҳарбий-тиббий эстафета етказадиган бўлсак, Хайрулло жо- Қуролли Кучлар Олий Бош
Илҳомжон, Абдуллоҳни ҳам йўналишида қатнашиб, рий йилда Америка Қўшма Штат- Қўмондони давлат муко-
ютуқларидан хотиржам бўлиб умумжамоа ҳисобида ларида бўлиб ўтган «Энг илғор фотини кўксига қадаётган
қолишга қўймас, янги-янги 3-ўринни забт этиб қай- жангчи» халқаро мусобақасида маҳал офицерлар сафидан
изланишларга чақирарди. тишди. Ушбу ғалаба кел- нафақат қатнашди, балки бирин- жой олишни дилига туккан
Оила бекаси Ҳалимахон ая гуси муваффақиятларга чиликни қўлга киритди. Аммо шу экан. Бу қадар ютуқлари
рўзғорнинг сариштаси, фар- билан ҳам кифояланмади. У маз- билан танишар эканмиз,
зандларнинг дуогўйи. кур беллашувларда 4 та рекорд қаҳрамонимиздан муваф-
ўрнатиб, барча иштирокчилар фақиятларининг сирини,
Андижон вилоятининг ва кузатувчиларнинг олқишига қўллаб турган «танка»си
Балиқчи тумани, Олимбек сазовор бўлди. 3 км 200 метр кимлигини сўрашга жазм
маҳалласида истиқомат қи- масофага югуриш, 20 км.ни 20 кг қилдик.
лаётган ана шундай хонадон юк билан босиб ўтиш, 900 метр-
ўғлони, Мудофаа вазирли- лик тўсиқлараро ҳаракатланиш, – Отамнинг берган ўгит-
гининг ҳарбий қисм гуруҳ 250 метр оралиғида 6 та шартни лари, онамнинг қилган
мутахассиси кичик сержант қисқа фурсатда амалга оширишда дуолари, халқимиз бағиш-
Хайрулло Олимов Прези- рақибларини ортда қолдирди. лаётган ишонч, мана шу
дентимизнинг қарори билан оёқларим, қўлларим, эгал-
«Мард ўғлон» давлат мукофо- лаган билимларим – ме-
ти билан тақдирланди. нинг «танка»м. Давла-
тимиз бизга ана шундай
Ҳарбий хизматни шарт-шароит ва имкони-
ўтаётганига 10 йил- ятларни яратиб бераётган
дан ошган кичик экан, томошабиндек бўлиб
сержант Хайрул- қолишимиз, бор куч-ғайра-
ло Олимов тимизни намоён қилишга
бир уринмаслигимизнинг ўзи
миллатга, виждонга хиёнат
деб биламан, – дейди у.

Капитан
Азиз НОРҚУЛОВ,

«Vatanparvar»

8 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

IJTIMOIY HIMOYA дам олиш маскани раҳбари тиббий
хизмат подполковниги Лазизжон
Ҳар бир инсон узоқ иш фаолия- Жўраев. – Бу ердаги шинам ётоқхо-
ти давомида оз кунга бўлса-да на, катта ошхона, стадион, тиббиёт
танаффус қилгиси, ўз яқин- пункти, машғулот хонаси, кутубхона,
лари, оиласи, ҳамкасблари, маданий ҳордиқ чиқариш майдони дам
дўстлари билан дам олгиси олувчиларга маъқул келмоқда. Сана-
келади. Ёзнинг жазирама иссиқ ториямизда ҳарбий хизматчиларнинг
кунлари соҳил бўйида ором фарзандлари учун ҳам бир қанча қу-
олиш, бутун умр ёдда қоларли, лайликлар яратилган. Сузиш ҳавзаси,
унутилмас хотираларни бера- болалар майдончаси, футбол, волей-
ди. Ўзбекистон Республикаси бол, стол тенниси, шахмат-шашка
Мудофаа вазирлиги Марказий мусобақалари болажонлар вақтини
ҳарбий санаторияси ташриф сермазмун ўтказишга замин яратяпти.
буюрувчи ҳарбийлар ва улар- Ошхонада эса табиий витамин ва дар-
нинг оила аъзоларига шундай мондориларга бой тансиқ егуликларни
лаҳзаларни туҳфа этади. тайёрлашда санитария-эпидемиоло-
гия талабларига қатъий амал қилиб
Ўзининг ноанъанавий рельефи билан ЯХШИ ДАМ – келинмоқда.
машҳур Угам-Чотқол тоғ тизмаси бағрида
жойлашган мазкур санатория бир неча йил- Марказий ҳарбий санаторияга
дан буён Мудофаа вазирлигининг барча ҳар- ташриф буюрувчилар бу ердаги ма-
бий округлари ва гарнизонларидан ташриф лакали тиббий хизматлардан ҳам
буюрувчи ҳарбийлар ҳамда уларнинг оила фойдаланиши мумкин. Дам олувчи-
аъзолари учун севимли дам олиш, даволаниш лар физиотерапия, циркуляр душ,
маскани бўлиб келмоқда. Тошкент вилояти- магнитотерапия, электрофорез, УЗТ
нинг Бўстонлиқ тумани Бурчмулла қишлоғи- терапия ва бошқа тиббий хизматлар-
да жойлашган Марказий ҳарбий санатория дан фойдаланиб, сурункали асаб ка-
ўзининг чиройли манзараси, салқин табиати, салликлари, остеопата, остеохондроз
«Чорвоқ» сув омбори бўйида жойлашганлиги ва диск чурраси каби касалликлардан
учун бошқа дам олиш масканларидан фарқ шифо топади.
қилади. 2010 йилдан буён фаолият юритиб
келаётган ушбу санатория 5 қаватдан ибо- – Бу ерда тоза ҳаво, рангларнинг
рат бўлиб, бир вақтнинг ўзида 150 кишига бой аралашмаси, улкан сув ҳавзаси
хизмат кўрсатиш имкониятига эга. Тиббий ва сукунат мужассам. Эрта тонгда
хизматнинг яхши йўлга қўйилгани, хизмат уйғониб, дераза айвонидан атрофга
кўрсатувчи ходимларнинг хушфеъл, очиқ қараганингизда худди эртаклардаги
кўнгиллиги санаторияга ташриф буюрувчи- каби чиройли манзарага кўзингиз ту-
лар сонини тобора оширмоқда. шади. Булутларга туташган пурвиқор
чўққилар, ям-яшил табиат, тоғ қўйни-
– Ушбу хушманзара ва сўлим масканимиз даги кўлнинг кафтдек кўриниб туриши
ҳар мавсум аввалида жорий таъмирдан чиқа- кўнгилга ўзгача илиқлик олиб киради.
рилиб, фойдаланишга топширилади, – дейди Бир сўз билан айтганда, санаторияда
фарзандларимиз билан мароқли ҳор-
МЕҲНАТГА ҲАМДАМ диқ чиқаряпмиз, – дейди контракт
бўйича ҳарбий хизматчи, оддий аскар
Наргиза Раҳматуллаева.

Ўзбекистон Шерзод ЭГАМБЕРДИЕВ,
рақамларда ЎзЖОКУ

Stat.uz маълумот беришича, Ҳарбий журналистика
2021 йилнинг 1 июль ҳола­ йўналиши талабаси
тига кўра, юртимизда соғ­
лиқни сақлаш ва ижтимоий Баҳром АБДУРАҲИМОВ
хизматлар соҳасида 9 844 та
корхона ва ташкилот фаолият
кўрсатмоқда.

Жорий йилнинг январь­
июнь ойларида мазкур соҳа­
даги кўрсаткич 899 тага
ошиб, энг кўп янги ташкил
этилган корхона ва ташкилот­
ларга эга бўлган ҳудудлар:

– Тошкент шаҳри – 175 та;
– Фарғона вилояти – 103 та;
– Самарқанд вилояти – 87 та;
– Тошкент вилояти – 77 та.

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 9

KELING, KITOB O‘QIYMIZ

«ÌÀÉÄÎÍÃÀ ×È££ÀÍ ÀËÏ…»

‘‘Бу сарлавҳани адибнинг «Лафз» ҳикоясидан Зарил-да!.. Хўп-хўп! Марказдан
олдим. «Майдонга чиққан алп манглайини чиқиб, бальнисага ўтаман. Ўғлим
қашиламайдур…» Бу ҳикматга изоҳ бериш уйдан овқат олиб келиб туради.
ортиқча. Айтмоқчи бўлганимиз бу ёзувчи ҳам Боришим билан саломингизни,
албатта, етказаман. Нима? Вой! Бе-

адабиёт майдонидаги алплардан биридир. малол, опа, бемалол, дегандим-ку.
Неварангизга айтинг: кечқурун

АўмағгсвкаҚэростқўғсу«йанҳгпшқгкамнАқккеБебҳкаэлбндгкмлмабдаҳиқткоаааоауўиоеддташеааеочиўиаўдееёсйнаўўйиқашйиииапатеоўзаиСузаўоаууҳтйннгянзлҳиянитнҳлтрммнулклилллланслбичрдгтблшърҳрлгтлилрймоао–БЧЎА–ДЙ––Э«иаонаитрии,иларанингбагдмммдидзааагагииабшчнжгимчитэннйқаСтчэчтқйқуқоўииралб,арнслҒаауднсиийгиамиқртнУбизма:а.аигСдглўАаиҳяадииканштдианақииғоннртиииинтдиаидрмииэийаёииинў.бннолчйаибқиаанашршуаазавслэалда,кбиВгиимйкг«инрибдзинзнгдизу»йвтпо.ляайдааадшзучмқгннивлҲбкнрвк.ои,вдбркиў!ҳи.ашрЭимаибд.мвоааамдҳнт.минбикамивииўОа.магиаижиемаўсбаҳЎшўиилрншстиортбнибзиирср.ирраа«Тл.еинжчиИЙрут.даноилтблушбн,ииатмиоқач,биоилёўаиқятлнисгис-здгҳммаарунСмизанзгачнаўлмШляумиқгўжврну–.ҳилашлАбдшзбихақуианёдаидоо.арнаширн!ниэ,ообикуориа.дтқаилавскгиа.лзал:.о,лахлинлнёчсаоқаайглчндиишиудЗкшққбсиўетт.йииннланаБмгииШнаидчбрлиэиота.дайланийАи,»ууииБтсниноаишчоулалмао«ббён,даэнгиуа.идгяинуҳ,мсмнинббркирмоядонгллуч,йҳлииҳтлсгаяБгмсалм–ўокаагбимнннуиол.лчиаи»ўўгнанаггаиукашазҳоааапаяқгауоссмлат–лусеойиқааззл-тдбкикдааигСтрҳқриааонгнэтнаҳмиэвилакмшиотарнмҳа,Амагонмчаунсаоёиог-яўўнатирешқауиоаиъиовиоиумяикднғ,гутйбйими«игедмрлаинбрвотранааалсдллқрқаатгймрдклнтнзқақркозжмве,жнииудижадннХлненэаилинвўҳнэасйсааимгдикгоисўдёигаиғогииаи!чторадбнинўадсндагид,оаиииазиааагргтмнидоиадуинеайншлаабиурбуярнвзияэқаюисвиаиқзлда,.ййиииннн–рлҳбян»нака,лднлаиабгм----ня!ноз,мкқгинлкбасдкнтиаанэотллўа,нанмачиалб.иоачмраииииқшуа-иаузаауаиўи-мшбйзалапидидрбиаинлкайамкёсутзаагйугбрнднлқнмашриуйлҳилаиирн.ммгилоклўалда,кўмлэневеб,,ғдалииикбмслнаинтиасабў…икСлбендииз.иуаудснқатр.оууряаае.абобмаиниикркарқглучегпкааиглкетйа.оита–тмэши«Ф.мрмжрши«ииа»виўиолУгиаонунинлайадвмуоамрдма.смтсМаиСипрммАпярNс.оимҳнлчлулгмкузиимиҚттар-лкғ»ааааскачеашкмниаандииодеьууоаддёаааиикитқмнангуўиррааагиавOнинзас.мйииннниррлббблаааяааааақюу?ззззатгкг----------,.,,.Pоара1тлротWе6лал«бкоёҚўлнВўлкўтнгябГёкҳгмуктибп–гтбОбгтқглдгмк«ллгУир,иаааааа6иаoоиааайтеашиўўсурўиўўчуиииваииуиивўшаЁЁлоаўагғнтнниБлнпзпиқрrртлрлммлзриггдлттснқукбмҳакъкрдутррддтбКББЎиа?lасуитшоўтатган-иичсқагганаҳигзз-аажиз?Киdиивуяйқй.уушиаэриекисшнорқнақаабибтиииакрознлолк.мрлм.мраминн»аиинашиўўгнзўр.қсун»ўиҳиоатнзўд-,линлргаикуўкиио!ншўодауггҳрзжгмқзбартғклдштчгмяоайқбйашт».ианчЙириекйэБт–иирлиъхакибесгнраолои.тенусиуирапабсфихлвтгилбаҳррткаўлинузз,боашкажаҲмақапбшв,Хангўрдигиманниоогоиадкитншсажғаанддишмитимўитлиа,риийтаскеўсмзқийагил.иаби-гкқеит«кгуҳеагткааоноужоттз,бсоаиқе!р.ажгткқеўаирдазрииниедда,еагтббёдз…с«исммАэ,мдўалгнбиинвмчзвад.ошэчтабоИтидааоМаакиндра:чудоиоо:вшаХднна?мииигонрўрииоиҳааяраибсм.инбмпайдОелавиншнтЙаиҳегиа-ўгтлгаг,,кшлатб…иқнмнаинрэол»иза»ибм«,тидумжалўҳҲмоаазҳнрҚ,.ёуўгамнаиўтсёичргиикнио.эрн,кшиўгссаигЭбтққр.аааиоўусмқдилурҲиэлблсолнштир«еимкиа.и-ўиииикъгаёкит-фннгйзН.д!ноақ«нилбе,уасеаамабгтитдгннапшоймиажззтоклақБсдоблаиАфаҳйад,ггишзиямн,гтайеОимниидинқбасияағкнзэнлбауиаоааоила-и?пнмоипдйзглаҳқрт,акаириомммдлтгўднснлаииди,и!бршгфрб.сазглмқ»иигаадааанафиатенў.ҳнмиаж.аилеед.асдабабнмиаа…ғлнҳаиўт?…гианнқттннрнБиадпвгмтн-Ҳ»ннни,қгсикгоегаааИиииё,«шакбхаббнҳиОдакмакагмиуауаТиқгиинобиэнанрмркМ.клқтодмикЖатлиоаБ.бганокикниАсоудучнзгзизиле.тгалги,п»аатрбмртеруе.шб6гяоаТуооизўимлшоқиибоассқўилрламВуагиванеаатҳ.нчЙў?счив,лнотрлооан.рчрдуэлўмекиақнруроа!уадпАрм5кдирррК»еошиёоалўғмамрйй.ажанндТдух,инанннқрннаиибеадуилёдок.оквиўрқзқрмшрауддишилдаииднтҳичидмсицглтрубглазўбеҳис8дупдунагуисўишшинн?аарадалаааоланонн!нигнииииирргараўаркниақааат,ғгшқ..мийинннндррбяаааак9иагггг----:------------:!,.,.,...,,фитгйстниоадигоОдгшўчнкбсеҳтннбйанбмгкёймфбмқкртябдУ«юқлмовкнршкҳмаисаоиуўитиукнасиуеоўоеиоиоиташоаиидоўиииииизҚиоуифзааунмитмрвттгннаэлсрйншриқйр.лрнлқглйимсадл?мннидқансадкА««ЎиўнииааатоаоБссис.таигънабииггеааамтидсдчлгийикииоўмитЗгАшгКёцрочадқнагиоҳинаа,тб«иагааамддл.теаар­игугсраажзнзқдаа.лоианефиданменузли,ртрБ:таиоаааиаикили,оииибпнк–дррҳқняодбуаилиБнлрдиаафирлинй,ғеэбйфўнккнчсаўмўдаиоитлчқаонмиммудийоеэнхоирншрршазуўумимтгйизиЛкҳбмао–лийиаиркйшкиаанлкўчонгон.ил.каонрзлгдилеааштинмлгорейаамкнзаифнқлуарпдтстўлгнёдгСбмэлвиачгтгм»мкбаОиҳидгхабтборамкймгдлиаакзўё.нуимииаи.ладагчедикакбооалииаиибаўаза»димуғинуаратўаўодуд,қииднтииенп»рр.бобананусиоиашнирқукрк:ҳасрБ.ркбфриУркд»кбчлуБнлзгбтнадҳхқизқигбЕнўндрр.игтвйибннчблокмес.иадиоаоҳмдииеуоеитикрди.қсгродгаяабоқэиаўлмрйуи«уоишрдолаўбиииайнкашридббатаХқтуряаакунаммҳидиллсрреенўгтрБгшкбймқинбгҳқлииағилэназгнгоблб,каиийуиаиасанешуоилиорчмианиидикйқм.аиуизоиш–аиерди.иабйриимМктҳяўоди:биинўммндрлрплнтгкоанажа.кгянбитёг.ашншяр,гАлшнибҚднб,аншулгбсялбаиитииаликеаиба«риадлтрнаууикпкаҳчТгоб«лбгиигомеамдикиЎалаисжг-рбёааванн-қр.ашлбавениудэўҚохвааеуаядкксайтўиўэўбШрниқна,шаиелбмшзордгкҳнйсраиддагсниемуолннкўтонаунлилршналғфийШтооуҳагниёинкқкаеианлииаапоао–қ,оитглиисрйнрлэқмрқмучаиҳву.ааи.иргирглнмишииблятеувр:,лиафнматртудшкр.адаоалуасламбндиитиклбвасашуааамммубдкодо–тмҳчо.илХЎбаинрблдиибнбақннланиҳҳари,багокғрсауешрўйсўгнарниКаноаоашаеддўақодоан,аоўдиииуроқрраон,чтвиктаирноеаррроларикБибагккЙкйирйидмуябфдзлелннайикранлакигқэааио.а.слилжа,тднғ-аи»бгакугдеанидш,.унўгкааииайаикқч-ги.юсаикуўгбимдибмасааатаихлммачқҳйлгБжэбйлуоаиқдаКўкиг-гБллаарагйАйўиэирмгдуоздодиеУ,зетботросмиглеудаивёчшдаўаноониурауе.амрешманииилгинанфмииииақгбвеатлрерлсэантатлёлгргаеинианптшс-тжнҳрабайДбйрбмшабддудирктбидтликтйлиииилингодаакалдарлгактқғадҳкғгс?гги.…ашнннишоиниинидоаааиаўаадакооудақааитаийииннглиррагёоаиаиазраагизуа!маиишм»ии»ииинйииинйипнннннрррдррллббааааақзт--------:--------------------.,., лигидан
фазилат топиб
ўтиришибди…»

Яна ўқиймиз: « – Эркакдир,
аёлдир – ҳамманинг кўнгли бор!
Ҳа, кўнгли бор! Ҳеч ким ўзини
Афлотундан кам кўрмайди. Мана,
бизнинг уйда бирор муаммо чиқса,
холанг, саксонни қоралаб қолган
кампирим, ҳалигача шанғиллайди:
«Мен сиз, чолга фалон йили шу
ишни мундоқ қилайлик, деганимда
гапимга қулоқ солмаган эдингиз.
Мана, оқибати». «Ҳай, онаси,
қўявер, дейман, мен ўзи аввалдан
қулоқсизроқ, нодонроқ бола эдим.
Худойимдан ўргилай, сендай ақлли
хотинни пешонамга ёзган экан»,
дейман-да, қутуламан».

Бу маслаҳатлар нима билан
якун топганини билишни истасан-
гиз, ҳикояни ўқиб чиқиш кифоя.
Хулоса ҳам ўзингиздан.

Имкони бўлса эди, барча ҳикоя-
лар ҳақида сизга гапириб берар
эдим. Имкони бўлса ҳам гапириб
бермас эдим, аслида. Ўзингиз ўқи-
ганингизга нима етсин. Бу ҳикоялар
орасида «Қасд»ни алоҳида эътибор
билан ўқишни тавсия қилган бўлар
эдим. Кишини ўйга толдирадиган,
мен шу ҳолга тушганимда қандай
йўл тутар эдим, дея кишини ўз-
ўзини саволларга тутишга мажбур
қиладиган бир ҳикоя.

Ўқиймиз: «Камбағални туяни
устида ит қопгани шу бўлади, – дер
эди отам ўксиниб-ўксиниб йиғлар
экан. – Акаси Бозор қараб ўтирар-
миди – қилар ишини қилиб қўй-
ган-да. Менинг жувонмарг кетган
боламнинг йўқлайдиган дурустроқ
жигари бўлмаса. Йўқлагани билан
дасти иштонбоғидан нарига етма-
са. Чўп сувлиққа ярамайди!..»

Бу аччиқ тилнинг гўзаллигига
боқинг! Бу халқона ҳикматларни
сиз ҳам англадингиз, шубҳасиз.
Айнан бундай иборалар адабиёт-
нинг, адабий тилнинг кўркидир.

Китобда ҳикоялардан ташқари
адибимизнинг Абдулла Орипов, Саид
Аҳмад, Иброҳим Абдураҳмонов, Шо-
мирза Турдимов каби улуғларимиз
билан турли йилларда қилинган
суҳбатлари ҳам ўрин олган.

«Сой соҳили» нафақат жаво-
нингиз, балки кўнгил хазинангиз-
ни ҳам бойитадиган китоблардан
биридир.

Ҳузурли мутолаа, азиз ўқувчи-
лар!

Инобат ИБРОҲИМОВА,
«Vatanparvar»

10 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

E’ZOZ ÒÀÁÀÐÐÓÊ ÈÍÑÎÍËÀÐ ¥ÓÇÓÐÈÄÀ
Бундан тўрт йил аввал ушбу файзли хонадонда меҳ­ садоқатинг илкингдаги бурчга ни-
мон бўлганман. Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиси сор этилади. Фақат ортингда Ватан
генерал­майор Абдуллажон Ортиқбоев, уларнинг ва халқинг борлигини, сен улар-
рафиқалари Шаҳзода ая ҳамда қизлари Санамхон га қалқон эканингни ҳис қилиб
опа билан дилдан суҳбатлашганман. Таассуротла­ яшайсан. Бироқ ўз даврида юртдан
римни мақолага муҳрлаганман. Бу дилкаш, табаррук йироқда хизмат қилаётган миллат
отахон ва онахон билан тез­тез кўришиб туришни фарзандлари учун ҳарбий соҳада эъ-
ният қилганман. Бироқ… тироф топиш осон кечмаган. Абдулла
ака буни билим ва шижоати билан
Ҳа, биз инсонлар доимо қаер- инсон тўрт йил деганда бир-биридан Бобур, уддалай олган, жасурлиги ила юзага
гадир, нимагадир шошамиз. Ҳаёт чарчар экан. Натижада оила паро- Машраб, чиққан ҳарбий хизматчилардан.
уммонидаги тирикчилик «жанги»да кандаликка юз тутаркан. Бу, албат- Нодира, Муқимий
дилдаги эзгу ниятлар гоҳида четга та, миллат ва менталитетга боғлиқ, каби бир қатор шоирлар- У Хитой, Эрон, Афғонистон дав-
сурилади. Дилимизга тугилган ни- шубҳасиз. Масалан, бизда оилани нинг шеърларини, халқ оғзаки латлари билан чегарадош сарҳад-
ятларнинг тугунини ечишга фурсат асраш, авайлаш қадрият даражаси- ижодидан достонларни ёд олиб, ларда хизмат қилди. Ўзига ишониб
тополмаймиз. Айтмоқчиманки, тур- га кўтарилган. Чунки эр-хотин неча дўстларига, укаларига сухандонлар- топширилган йигирмадан зиёд турли
муш ташвишлари билан бўлиб, бу йил истиқомат қилмасин, бир-бирини га хос ифодали айтиб беради. Агар вазифада сидқидилдан фаолият
улуғ инсонлар билан қайта кўриша тушуниб, бир-бирига ён босиб, меҳр Иккинчи жаҳон уруши бошланмага- юритди. Хизмати давомида элликдан
олмадим. бериб яшаса, бир бутун бўлиб бора- нида ўсмир йигитча орзулари томон зиёд орден, медаль ва фахрий ёр-
ди. Бир-бирисиз яшай олмаслигини қанот қоққан бўларди. Адабиёт лиқларга сазовор бўлгани ҳам фик-
БАХТИ УЛУҒВОР ЖУФТЛИК ҳис қилиб боради. ёхуд санъат йўналишида фаолият римиз далилидир. Айни фурсатда бу
юритарди. мукофотлар юзга яқинлашган бўлса,
Мана, вақт ўтиб, яна ушбу табар- 90 ёшли Шаҳзода ая ҳам ҳарбий Миллионлаб инсонлар ҳаётини, ажабмас. Абдулла Ортиқбоевнинг
рук инсонлар қошида ўтирибман. Ге- хизматчининг аёли бўлишдек улуғ қисматини ўз измига солган уруш генерал-майор унвонига муносиб
нерал отахон уларни йўқлаб келган заҳматни илкига олганида ўзлари Абдуллажоннинг орзусига ҳам дахл топилгани эса машаққатли меҳнати
меҳмонлар даврасида экан. Фурсат таъкидлаб ўтганидек, барча синов- қилмай қолмади. 1943 йилнинг эътирофидир. Шунингдек, Абдулла
кутдим. Умри давомида китобга ошно ларга рози бўлган. бошида ўн саккизга тўлган йигит ака Ўзбекистон Қуролли Кучлари
бўлган 96 ёшли Абдуллажон ака ҳа- фронтга жалб этилди. ва Чегара қўшинлари ташкил эти-
мон тетик ва сўзамол. Фақат… – Ҳаётимизнинг 50 йили турли Фронтга кетиш олдидан ёш йигит- лишида катта улуш қўшган фидойи
жойларда кечди. Шу йиллар даво- лар қисқа тайёргарлик жараёнини инсонлардан, улуғ устозлардан.
– Оёқлари бироз лат еб, ҳозирча мида ўн тўрт маротаба манзилимизни ўтайди. Ҳарбий қуролдан фойдала-
юра олишгани йўқ, – дейди Шаҳзода ўзгартирганмиз. Тоғу чўллар, турли ниш сирлари, душман билан жанг – Она юртнинг қай даражада азиз-
ая меҳр ила Абдулла аканинг кийим- юртлар, турли миллатлар… Синов- қилиш усулларини пухта эгаллабди. лигини ундан йироқда бўлганингда
ларини тўғрилаб қўяр экан. – Энди лар, машаққатлар… Албатта, сабру Абдуллажон ҳар томонлама дадил- янада теран ҳис қиласан, – дейди
бу ёғи кексачилик-да. қаноат ва эзгу ҳаракатнинг ажри бор. лиги, топшириқни тез ўзлаштириши, Абдулла ака хизматдаги даврларини
Биз ҳаётнинг кўп яхши неъматлари- бехато уддалаши, билимдонлиги ва эслаб. – Давр силсиласи сабаб, ўзга
Бир-бирига таянч, бир-бирига га эришдик. Умр йўлдошим билан фикрининг теранлиги билан комис- юртларда қўним топган кўплаб ўзбек
меҳрли ва оқибатли икки нуроний кечган ҳар дақиқага шукроналар сия аъзолари назарига тушади. Уруш муҳожирларини кўрганман, дардига
жуфтликни кўриб, беихтиёр ҳавас келтираман… ўртасига келиб, офицер кадрларнинг шерик бўлганман. Шунда Ватандан
қиласан, киши. кескин камайиб кетгани сабаб, Аб- айро тушиш энг оғир дард эканини
КИТОБДАН ЯХШИ дуллажон каби билимли йигитлар англаганман. Мирзо Бобур буюк шоҳ
– Кексаларимизнинг қўшганинг ҳарбий таълим муассасаларига бўлишига қарамай, юрт ҳажрида
билан қўша қари, деганлари шу бўл- ЁР БЎЛМАС юборилаётган эди. Уни ҳам Тошкент бағри қон бўлганини ашъорларига
са керак, – сўзини давом эттиради олий умумқўшин қўмондонлик билим муҳрлаган:
Шаҳзода ая. – Вақтнинг ўтишини Абдулла ака билан суҳбатимиз юртига қабул қилишди. Мамлакат-
қаранг. 1948 йили тўйимиз бўлган. кўтаринки кайфиятда кечди. Бир ха- даги уруш ҳолатини ҳисобга олиб, Тақдир юки бошимға
Оила қурганимизга 73 йил бўлди. ёлим уларни чарчатиб қўймасликда. ўқиш жараёни икки йилга қисқар- балолиғ бўлди,
Яхши-ёмон кунларда доимо бирга Чунки меҳмонлар даврасида ҳам асо- тирилганди.
бўлдик, елкадош бўлдик… сан улар гапирди. Мен билан бўлган – Ҳаётим ҳарбий соҳа билан Ҳар неники айладим
суҳбатда ҳам худди шундай. Отахон боғланади, деб ўйламагандим, – дей- хатолиғ бўлди.
73 йил бир ёстиққа бош қўймоқ… суҳбат давомида Гўрўғли достонидан ди отахон ўтган кунларни хотирлаб.
бу чиндан-да, ҳайратга сазовор ёд айта кетди. Достондаги ҳар бир – Албатта, ҳар бир йигитнинг илкида Ўз юртни қўйиб,
воқеа. Буни замонавий тарзда «сен- қаҳрамоннинг сўзига алоҳида урғу юрт ҳимояси туради. Офицер бўлиш Ҳинд сори юзландим,
сация» дейиш мумкин. Ғарб олимла- беришлари таҳсинга сазовор. мен учун ҳам шарафли эди. Ҳарбий
рининг фикрича, оила қурган икки билим юртини битиргач, буйруққа Ё Раб, нетайин,
…Ўғли борнинг ёниб турар чироғи, асосан сафдошларим билан Украи- бу не юз қаролиғ бўлди.
Иккинчи жаҳон Қизи борнинг қолар экан тирноғи. нага иккинчи фронтга юборилдик.
уруши... Ўғил-қизи бўлмаса гар инсоннинг, Фашистларга қарши олиб борилган Қўлида катта давлат турган под-
Умр бўйи хазон тўкар чорбоғи… сўнгги жангларда иштирок этдик. шоҳнингки, Ватан деб юраги куй-
• Олти йил давом этган Фашизм устидан ғалаба қозонилгач, ганми, ўзга юртда сиғинди бўлган
урушда дунёдаги мавжуд Беихтиёр Абдулла ака билан би- омон қолганлар юртига қайтди. Мен муҳожирларнинг аҳволини ҳис қи-
73 та давлатдан 62 таси, Ер ринчи учрашувдаги суҳбат ёдимга эса офицерлик бурчимни давом эт- лаверинг. Аллоҳ ҳеч кимсани ўз
юзи аҳолисининг 80 фоизи тушди. Ўшанда китобхон отахон Фир- тирдим. тупроғидан қўймасин.
иштирок этди. давсий, Маҳмуд Ғазнавий, Абдураҳ-
мон Жомий ҳақида сўз юритиб, улар- БУРЧГА САДОҚАТ ЭЪТИБОР ВА ЭЪЗОЗДА
• Европа, Осиё ва Аф­ нинг асарларига тўхталиб ўтганди. КЕЧАЁТГАН УМР
рика қитъаларидаги 40 та Минглаб китобга ошно бўлган отахон Бурч… бурчга муносиб бўлиш
давлатни бевосита қамраб ўшандаги саволини яна такрорлади: ҳарбий соҳада осон эмас. Ёшлик ши- Ортиқбоевлар хонадонига қилган
олган уруш ҳаракатларига жоатинг, куч ва ғайратинг, тенгсиз дастлабки ташрифимда Санамхон
110 миллион киши сафарбар – Қизим, мутолаага вақтингиз опанинг иккинчи ўғли Абдуллажон-
этилиб, жами 70 миллион бўладими, китоб ўқийсизми? нинг бошини икки қилиш тадориги
киши ҳалок бўлди. кўрилаётганди. Бу гал эса генерал
– Албатта, имкон бўлди дегунча отахоннинг еттинчи эвараси Сул-
• Ўзбекистондан қарийб қўлимга китоб оламан. тонбек билан қутладик. Шаҳзодахон
2 миллион киши фронтга аянинг айтишича:
отланди ва уларнинг 500 – Яшанг, китоб ўқисангиз, кам
мингдан зиёди шафқатсиз бўлмайсиз. Бизнинг ёшлик даври- – Кенжа эварамиз қуйиб қўйган-
жангларда ҳалок бўлди. мизда ўқимишли бўлиш, китоб топиб дек бобосининг худди ўзи. Уларнинг
ўқиш осон эмасди… Султонбекни эркалатишларини бир
• 200 мингдан зиёд ҳар­ кўрсангиз эди…
бийларимиз жанговар орден Абдулла ака ёшлик чоғларига юз-
ва медалларга, жумладан, ланар экан, беихтиёр уларнинг илмга – Ҳа, тўкин бахт, деб шуни ай-
301 нафари Совет Иттифоқи ташна болалиги кўз олдимда намоён тишса керак. Бир умр эл орасида
Қаҳрамони юксак унвонга, бўлди: Ортиқбой ака ва Саодатбону бўлган, узоқ йиллар маҳалла раиси
70 нафардан ортиғи учала ая хонадони. Авлодлари ўқимишли бўлиб одамлар дарди билан яшаган
даражадаги «Слава» орде­ бўлган зиёли оилада саккиз ўғил-қиз генерал-майор Абдуллажон Ортиқбо-
нига сазовор бўлди. улғаймоқда. Фарзандларнинг тўнғичи ев каби эътибор ва эъзозда бўлиш,
бўлган Абдуллажон билимга чанқоқ, юртим деб яшаган ҳар бир инсонга
(Президентимизнинг ғайратли ва меҳнаткаш. Ота-онасига насиб этсин.
Хотира ва Қадрлаш ҳар томонлама таянч ўсмир йигит-
ча укаларига бош-қош. Санъат ва Зулфия ЮНУСОВА,
кунига бағишланган адабиётга, шеъриятга меҳри баланд «Vatanparvar»
тантанали маросимдаги йигит, қўли бўшади дегунча китобга
юзланади. Алишер Навоий, Мирзо
нутқидан.)

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 11

AJDODLAr JASOrATI – YOSHLArGA IBrAT

МИРСАИД ШОМИРБОЕВ – 1955 йил 15 январь санаси
ўзбек тоғ-отлиқ дивизияси билан Наманган шаҳри Наман-
асосчиларидан бири ган кўчаси, 2-уй, 1-хонадонда
яшаган Юсуфхўжа Мамадхўжаев
Мирсаид Шомирбоев 1901 йили Наманган шаҳридаги Ўзбекистон ҳукумати раҳбари
савдогар оиласида дунёга келган. Аввал жадид мактабида Шароф Рашидов номига ариза
ёзиб, жияни Мирсаид Шомирбо-
ўқиб, атрофлича илм олади. 1918 – 1919 йиллар тикувчига евнинг тақдири ҳақида сўрайди.
Шундан сўнг, Мирсаид Шомирбоев-
шогирд тушиб, пухта ҳунар ўрганади. У 1920 – 1923 йиллар нинг иши ҳам қайта кўриб чиқишга
топширилади. Қайта сўроқларда
Чустдаги ўз-ўзини ҳимоялаш гуруҳида бўлиб, 1924 йилдан кўплаб ҳақиқатлар бўй кўрсатади.
Жумладан, 1956 йил 18 февраль
Қизил армияга хизматга киради. 1924 – 1927 йиллар даво- куни сўроқда 1929 – 1938 йиллар
19-ўзбек тоғ-отлиқ дивизияси полк
мида Ризо Ёқубов директор бўлган Ўрта Осиё бирлашган комиссари бўлган Ҳикмат Закиряев
(1907 й.т.): «...1937 йили 10 ёшлар
миллий ҳарбий мактабида ўқиб юрган кезлари ўзининг чамаси Ш о м и р б о е в Д а д а х о н
41-полк мактабида тарбияланар
жисмонан бақувватлиги, абжирлиги билан курсантлар ора- эди. Бир куни Болта Комилов
менга бир тожикча ёзилган қоғоз
сида алоҳида ажралиб турар эди. Сўнг 1-эскадронда курсант тутиб, Дадахонга имзолатишим-
ни буюрди. Мен махсус бўлим
бўлиб, бу ерда тажрибали устозлардан таълим олади. Шу топшириғи дегани учун у билан
гаплашиб, имзолатдим, лекин уни
тариқа Мирсаид Шомирбоев ҳар жиҳатдан пухта аскар ва от урмадим», дейди.

спортининг устаси бўлиб етишади. ришини сўрагани, рози бўлмагач, «Ҳақиқий
авторитет аскар…»
старшина Мирзаалиев билан олиб
1956 йил 20 февраль куни
Қалтис хато сий анкетасига кўра, оила аъзола- кетишганини баён қилади. Шундан собиқ 19-ўзбек тоғ-отлиқ ўзбек
ри сифатида турмуш ўртоғи Малика сўнг, улар бир тир вагонига олиб дивизияси командири Холмуҳам-
Капитан Мирсаид Шомирбоев, Абдужабборова ва укаси 41-отлиқ боргани ва у ерда янада даҳшат- медов Аҳмед Аҳмедович (1898 й.т.)
айниқса, давраларнинг гули эди. полк мактаби тарбияланувчиси лироқ ёлғон кўрсатмалар ёзилган сўроққа чақирилди. У: «... Шомир-
Ҳарбийлар тўпланган йиғинлар- Дадахон Шомирбоевнинг номлари қоғозларга имзо чекишини сўрага- боев ҳақиқий авторитет аскар, ўта
да у дуторини олиб, «Фарҳод ва келтирилган. нини, йўқ деса, уни уришгани, бир абжир, ҳаракатчан, ўз ишининг
Ширин», «Гулсара» операларидан неча марта тир милтиғи билан отиб устаси эди. Мирсаид ажойиб спорт-
арияларни баралла айтиб, аскар- Мирсаид Шомирбоев олиб ке- азоблашгани, икки кун оч, сувсиз чи, аскарларга ҳақиқий устоз ва
ларнинг кўнглини кўтарарди. 1935 тилгач, кўп ўтмай бир неча киши қолдириб, қийноққа солишганини талабчан раҳбар эди. Аммо бу ҳеч
йил Миркомил Миршарапов ишдан келиб эндигина 10 ёшдан ошган ёзади. Шундан сўнг, уни НКВД кимга ботмас эди. Мирсаид аввал
олиниб, ўрнига Селивановнинг ўқувчи, бу вақтда касаллиги ту- ходими Абрамцуновнинг уйига 41-отлиқ полкда, сўнг 42-отлиқ
келиши жамоада жуда хунук бир файли унинг уйида даволанаёт- келтиришган. У маст ҳолда гўёки полк мактаби раҳбари бўлди.
муаммоларни юзага келтиради. ган Дадахон Шомирбоевни ҳам Мирсаиднинг уйида бир неча ўз- Селивановни 19-ўзбек тоғ-отлиқ
Ҳарбийлар орасида турли низолар олиб кетишади. Энг даҳшатлиси, бек ҳарбийлари жамланиб, аксил- дивизияси миллий ҳарбий зобитла-
урчийди. Бир гал тадбир сўнгида Дадахон Шомирбоевни тинимсиз инқилобий йиғин қилгани, унда рининг бирортаси билан солишти-
Содиқ Ёқубов, яна бирорта қўшиқ таҳқирлаб, бир неча кун оч қол- Селивановга суиқасд уюштириш, риб бўлмасди. Селиванов доимо
айтинг, деб қолади. Мирсаид оқ дириб, жисмоний қийноқлар ва Қизил армияга қарши исённи ре- асабий, ходимларига нисбатан
кўнгиллик билан дутор чалиб, қўрқитув билан акасига қарши қа- жалаштиргани ҳақида ёзиб, имзо- қўпол ва ҳақоратли сўзларни кўп
«Пахта эккан бой бўлар, бир ти- тор туҳматлар битилган бир қанча лашини талаб қилади. Юқоридаги ишлатарди. У ташаббуслар ҳар
йинга зор бўлар, Боласи нон сўра- қоғозларга имзо чектириб олади. бўҳтонлар битилган қоғозларни жиҳатдан тўлиқ ўзиники бўлишини
са, тополмас, шармисор бўлар», қийноқ ва қўрқитув остида фақат талаб этар эди-ю, аммо аскарларга
деб хиргойи қилади. Шу даврада Мирсаид Шомирбоев сўроқлар акаси билан юзлаштиришга ваъда истагини ҳам етказиб бера олмас
иштирок этаётган бир хуфия унинг давомида ўзига қўйилган бирорта беришгани учун имзолаганини, эди», дейди. Ўзининг 1937 йилда
бу хатосини шартта ёзиб, етказиш- айбловни тан олмади. Бироқ укаси бироқ амалда ҳеч қандай юзлашти- берган гувоҳликларини тўлиқ рад
га улгуради. томонидан қўрқитиб имзолатилган риш бўлмаганини, аксинча, ўзлари этади ва ўша қоғозларни ўқиб
қоғозлар ва бўҳтонлар асосида уни ёзган бўҳтонлардан акасини айб- чиқишга рухсат беришмаганини
Шу кунларда Мирсаид Шомир- ЎзССР ЖК 57-2, 64-, 67-моддалари лашда фойдаланишганини ариза- айтади.
боевнинг қўли остидаги оддий билан айблашади. 1938 йил 10 ок- сида батафсил ёзади.
аскар Саидов ҳам Селивановнинг тябрь куни ЎзССР ИИХК ҳузуридаги 1956 йил 16 июнда турмуш ўр-
тазйиқи ортидан арзимаган баҳо- машъум «учлик» соат 9:35 дан 9:55 Ҳақиқат бўй тоғи Малика Абдужабборова қайта
налар билан ишдан олинади. Саи- гача Мирсаид Шомирбоев ишини кўрсатди сўроқда Мирсаид Шомирбоев билан
дов ҳурмат тахтасидаги биринчи кўриб, уни отувга ҳукм қилади. бирга кечган ҳаёти даврида уни
ҳамиша ҳалол, тўғрисўз, ватанпар-
ўзбек тоғ-отлиқ дивизияси асос- 1939 йил 13 март куни Дадахон 1939 йил 29 ноябрда Тош- вар инсон бўлганини таъкидлайди.
чиси Миркомил Миршароповнинг Шомирбоев Ўзбекистон ҳукумати кентда Дадахон Шомирбоев Укаси Дадахонни Болта Комилов
суратига қараб: «...бу инсон шу раҳбариятига ариза билан муро- аризаси кўриб чиқилади. деган кимса қўрқитиб, акасига қар-
ерда бўлганида бизни бундай хор жаат қилади. Унда акаси Мирсаид Бироқ турли важлар билан ши кўрсатмага имзо чектирганини
қилдириб қўймас эди. Маллабой- Шомирбоевни 1938 йил 12 сен- аввалги ҳукмни тўғри, деб ва буни у кейинчалик Наманганга
лар ўзбекни ҳеч қачон одам ўрни- тябрь куни олиб кетишгач, полк аризани эътиборсиз қолди- келгач, онасига айтганини ёзади.
да кўрмайди. Булар жамоа фикри комиссари Болта Комилов келиб, ришади. 1940 йил 14 июнда Аввал Дадахон Шомирбоевнинг
билан ҳисоблашмайди. Энди хиз- уни чақиргани ва турли гаплар Наманган шаҳри Ишчилар ўзи, кейин онаси ҳам бир неча мар-
матда ҳеч қандай маъно қолмади. билан акасига қарши кўрсатма бе- маҳалласи 38-уйдан Мир- та шўронинг юқори идораларига
Албатта, хоҳлаган баҳонасини то- саид Шомирбоевнинг онаси аризалар ёзгани, аммо ҳеч қан-
пиб, ҳаммамизни битта-битта йўқо- Тўхтахон Аширова СССР дай натижа бўлмаганини айтади.
тишга тушади», дейди. Шу тариқа ИИХК Берия номига ариза Шундан сўнг, Дадахон Шомирбоев
19-ўзбек тоғ-отлиқ дивизиясининг йўллаб, ўғлининг ноҳақ ўз ихтиёри билан фронтга кетиб,
шаклланишида муҳим ўрин тутган туҳмат ва бўҳтонлар асо- охирги хатини 1941 йили Беларусь
миллий зобитлардан бири бўлган сида қамоққа олинганини, фронтидан ёзганини, кейин ундан
Мирсаид Шомирбоев ҳам қатағон терговда акасини айбдор қилиш ном-нишон бўлмаганини ёзиб ке-
рўйхатидан ўрин олади. учун ҳали вояга етмаган укаси тади.
Дадахондан фойдаланишганини
Соат 9:35 дан ёзади. Онаизорнинг йиғлаб битган Мирсаид Шомирбоев ҳам бошқа
9:55 гача аризаси, 1940 йил 5 октябрида сафдошлари қатори ниҳоят 1957 йил
Ўрта Осиё ҳарбий округи (САВО) 20 июлда СССР Олий суди ҳарбий
1937 йил 11 сентябрь куни прокуратураси томонидан кўри- коллегияси томонидан оқланади.
42-отлиқ полк мактаби раҳбари либ, яна ўша баҳоналар билан
Мирсаид Шомирбоевни қамоққа эътиборсиз қолдирилади. Баҳром ИРЗАЕВ,
олишга ордер берилди. Унинг шах- тарих фанлари бўйича

фалсафа доктори

12 VATANPARVAR тўғри тўртбурчак шаклдаги йирик 2021-yil 23-iyul № 29
хом ғиштлардан кўтарилганлигини
TARIX аниқлашга муяссар бўлдик. тарихчи олимларимиз кўпгина қади-
мий иншоотлар бир неча марталаб
Мазкур мақолани қоралашимга аксарият – Эни 13 метр бўлмиш деворнинг қайта тикланиш паллаларини бош-
ватандошларимизнинг Буюк Хитой деворига баландлиги 15-20 метр бўлиши та- дан кечиришини назарда тутиб, ўз
«маҳлиё» бўлгани ҳолда қадимда худди ўшандай му- биий ҳол, – деди Раҳим Мақсудов бу қарашларини археологик олимлар
дофаа иншоотлари юртимизда ҳам мавжуд бўлгани ва ҳақдаги саволларга жавобан, сўнг изланишлари билан мустаҳкамлаб,
унинг қолдиқлари бугунги кунга қадар сақланиб қол- эса алоҳида жиддият билан: – Бу Наршахий берган маълумотда ис-
ганлигидан бутунлай бехабарлиги ва шунингдек, ай- Канпирак девори Ўрта Осиё мудофаа теҳкомнинг қайта тикланиш даври
рим ҳамюртларимизнинг бу ёдгорликка нисбатан ўта истеҳкомлари меъморчилигининг энг тилга олинган деган фикрни илга-
лоқайдликлари туртки бўлди. нодир намуналаридан бири сифатида ри сурадилар. Чунончи, Масъудий
ўрганилмоқда. Бу иншоот қадим шу- қайдномасида тилга олинган даст-
Қуёшли Ўзбекистон – жаҳон бор дуч келганман ва улар тарихи, нос олимларимиз томонидан «воҳа лабки кўҳна девор Наршахий ёзган
цивилизациясининг қадимги мар- ўзига хослиги тўғрисида зангори девори» деб ҳам аталади. Канпирак деворга нисбатан кичикроқ
казларидан бири ҳисобланади. экран орқали кўп ва хўп ҳикоя қил- майдонни эгаллаган. Бу деворнинг
Ўрта Осиё, жумладан, Ўзбекистон ганман. Мен ўша кезлардаёқ қадимги Воҳа девори. Хўш, бу атама нима- узунлиги эса 336 км.ни ташкил этган.
халқи томонидан бой ҳамда ўзига воҳа деворларига, яъниким уларнинг ни англатади? Бу борада Раҳим Мақсудов шундай
хос маданият яратилганлиги бугун- мавжудлиги ва тарихига жуда-жуда дейди:
ги кунда башариятга аён ҳақиқат. қизиқардим. Бир куни, чамаси, бун- Бу – Канпирак девори маълум
Шу жумладан, икки дарё оралиғи- дан тўққиз йилча муқаддам, навоий- бир шаҳар ёки қалъа мудофааси – Бухоро Суғдига қарашли Кар-
дан ўрин олган қадимги манзил- лик таниқли журналист Раҳим Мақсу- учун эмас, балки бутун воҳа мудо- манадан чўл ҳудуди бўйлаб ҳозир-
гоҳларни ташқи ҳамладан иҳота- дов менга қўнғироқ қилиб қолди ва фааси мақсадлари йўлида хизмат ги Когон тумани марказига қадар,
лаш ниятида тикланган мудофаа феълига хос босиқлик билан деди: қилганини ва ўз навбатида, ўзининг шунингдек, шимоли-ғарб, шимол ва
меъморий-қурилиш услуби жиҳати- шимоли-шарқ томондан Бухоро воҳа-
дан жаҳонга машҳур Хитой деворига си ушбу мудофаа девори билан ўраб
ўхшаб кетиши билан ўзига хос меъ-

ÁÓÞÊ ÕÈÒÎÉ ÄÅÂÎÐÈÃÀ

Á¤ÉËÀØÃÀÍ – ÊÀÍÏÈÐÀÊ

иншоотларининг такомили ҳамда «Эшитишимча, сизни кўҳна воҳа де- морий обидалар сирасига киришини олинган. Бу девор шимоли-ғарбда
хусусияти ижтимоий ривожланиш ворлари жуда қизиқтирар экан. Шу- англатади. Энди унинг юзага келиш Варахша (Жондор тумани), ундан
даражасининг муҳим кўрсаткичи нинг учун вақт топиб, бизнинг Қизил- тарихига тўхталар бўлсак, бу иншоот Субуктепа, Бўронтепа (Ромитон),
сифатида доимо тилга олиб кели- тепа туманига бир келиб кетсангиз». ўтроқ аҳоли яшайдиган воҳаларни Хўжақултепа (Пешкў), сарҳадлари
нади. Дунёда қадим Хитой девори- Навоий вилояти бўйлаб қилинган кўчманчи қабилалар ҳужумидан ҳи- бўйлаб ўтиб, Шофиркон каналининг
ни билмаган ва у ҳақда маълум бир навбатдаги сафаримизда биринчи моя қилиш мақсадида барпо этилган. чап қирғоғи бўйлаб ўтган ва Абу
тасаввурга эга бўлмаган одам кам қилган ишимиз Раҳим Мақсудовни Ва нечун у «Канпирак девор» деб Муслимтепага бориб туташган. Ва
топилади. Камина хизмат юзасидан қидириб топиш бўлди. У киши бизга аталади? Бу саволга Раҳим Мақсудов шунингдек, Ҳазора дараси бўйлаб
хитойлик сайёҳлар билан кўп бора ортиқча бир сўз демай, туманнинг қуйидагича изоҳ беради: яна бир кўтарма девор Конимех
учрашганман ва улар ўз қадрият ва шимоли-шарқий, жануби-ғарб томо- воҳасини кесиб ўтган ва Кармана
қадимиятлари билан ҳаддан зиёд нидаги мавзеларда маҳобатли тарзда – Канпирак девор» ибораси «қа- тумани марказида Қоратовга бориб
фахрланишларига шахсан ўзим кўкка бўй чўзганча, паст-баланд ва зилган чоҳ» деган маънони англата- тақалган. Мана шу схемага қараб,
гувоҳ бўлганман. Аммо уларнинг узуқ-юлуқ ҳолда олис-олисларга ди. Аммо талаффузда «н» билан «м» мазкур Канпирак деворнинг неча
аксарияти қадим деворлар тизими чўзилиб кетган қадимий девор ёнига алмашуви кузатилади. «Пир» бўғини юз чақиримга чўзилганини ўзингиз
фақат Хитойга хосдек фикр юри- бошлаб келди. Қулочини кенг ёзган- эса қадимги пайрйа – айлана, ўров тасаввур қилиб олаверинг…
тади. Табиий, шунда ҳар қандай ча, фахр-ифтихор билан деди: маъносини, «Канпир» сўзининг ўзи
кишининг ўз Ватани тарихи, кўҳна эса «хандақли девор» деган маънони Канпирак девори шунчаки девор
обидалари ҳамда деворлар тизи- – Сизни қизиқтираётган қадими- билдиради. «Девор» сўзи кейинча- тизими эмас, унинг йўналиши бўй-
ми билан мақтангиси, аниқроғи, ят мана шу! Бу қадимият тарихчи лик, яъни «канпир» сўзи ўзининг туб лаб, ҳар бир фарсах (6-8 км) масофа-
ғурурлангиси келади. Ана шунда олимларимиз томонидан «Канпирак маъносини йўқотиб бўлгандан сўнг да шаҳар ёки қишлоқлар, жумладан,
ҳақли бир савол ўз-ўзидан юзага девор», ерли аҳоли тарафидан эса қўшилган. Канпирак девор! работлар бунёд этилган.
қалқийди: «Хўш, бизда худди Буюк «Кампирдевол» деб аталади. Бу
Хитой деворидек олис уфқлар сари истеҳкомнинг фарқли жиҳати, бир «Канпирак девори юртимиз ҳу- – Мазкур манзилгоҳлар нечун
чўзилиб кетган кўҳна деворлар неча ўнлаб эмас, бир неча юзлаб дудида ягона бўлмаган, археолог бунёд этилган, деган савол туғилиши
бўлганми?» Агар сиз синаш учун, километрга чўзилиб кетган… ва тарихчи олимларимиз фикрига табиий, – дейди Раҳим Мақсудов.
айни шу савол билан кишиларга кўра, илк ўрта асрлардаёқ уларнинг – Бундан шу нарса аён бўладики,
мурожаат қилиб кўринг, кўпчилик Биз мўъжизага дуч келгандай, сони бешта бўлган экан. Биринчиси, қадимги аждодларимиз шунчаки де-
елка қисмоқдан нарига ўтмайди юзлаб километрга чўзилиб кетган қадимги Бухоро воҳасидаги барча вор кўтармаган, балки ҳар бир тошу
ёхуд кўҳна Хива деворларини қадим деворнинг паст-баланд қол- шаҳар ва қишлоқларни ўз бағрига кесакни, ҳар бир ғишт ҳамда чангал
рўкач қилишади. Биз эса қадим диқларини зўр қизиқиш билан ўр- чирмаб олган Канпирак девор. Аммо лойни режа асосида ишлатган, оқи-
шаҳар деворларини эмас, маълум ганиб, зўр иштиёқ билан тасвирга бу ўринда бир-бирига зид маълу- батда, мудофаа деворининг таркибий
бир воҳа ёхуд мамлакатлар сарҳа- ола бошладик. Тарихчи ва архео- мотларга дуч келиш ҳам мумкин. қисми бўлмиш бу манзиллар ҳам
дини белгилаб, улар мудофаасини лог олимлар билан ҳамкорликда Тарихчи Наршахийнинг «Бухоро та- тураржой, ҳам чегара қўрғонлари
таъмин этувчи деворлар тизимини кўҳна Хоразм ҳудудидаги қалъа ва рихи» асарига назар солсак, мазкур вазифасини ўтаган. Бундан ташқа-
назарда тутмоқдамиз. қўрғонларни кўздан кечиравериб, истеҳком 782–831 йилларда барпо ри, девор билан ўраб олинган ҳар
анча-мунча пишиб кетган эмасмизми, этилганлиги айтилади. Аммо ўнинчи бир қўрғон ва ҳудуд учун махсус
Камина она юртни қадамма-қа- Раҳим Мақсудов кўмагида тагзамини асрда яшаб ўтган араб тарихчиси ва дарвозалар, шунингдек, қўрғонлар
дам кезиб чиққан киши сифатида шағал аралаш тупроқдан иборат сайёҳи Масъудий бу фикрни инкор орасидаги масофанинг ҳар бир чақи-
кўҳна Хоразм диёридаги қадимий бўлмиш бу деворнинг эни, кўп эмас, этиб, мазкур иншоот Суғд ҳукмдор- римида ҳарбий буржлар бунёд этил-
мудофаа деворларига жуда кўп кам эмас, ўн уч метрдан зиёдлигини, лиги пайтида, яъни V–VI асрларда
асоси пахсадан, айрим ўринлари эса барпо этилган дейди. Шунга кўра,

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 13

SUHBAT

ган. Буржлардан куну тун соқчилар аримаган. Бундан шу ¡çáåê õàëқèãà
нарса кўриниб турибдики, Канпирак девори, худди Хитой ìåҳð қўéãàí ÿïîí
девори каби, кўп тармоқли, қудратли мудофаа истеҳкоми
сифатида фаолият кўрсатган. Агар сиз япон ва бошқа қатор тилларга мас экан. Масалан, «ижозат
миллатига ман- берсангиз», «рухсат бер-
Шу ўринда буржлар тўғрисида хиёл тўхталар бўлсак, суб кишига ўзбек ти- мансуб бўлган сўзларни сангиз» каби ибораларнинг
буржлар мудофаа иншоотларининг ўта муҳим элементла- лида мурожаат қил- ишлатилиши япон тилига
ридан бири бўлиб, мудофаа деворлари периметри бўйлаб, сангиз, у сизга ўзбек ўз ичига қамраб олганлиги жуда яқин.
одатда, девордан баланд бўлган ҳолда ташқарига туртиб тилида жавоб қай-
чиққан қурилмадир. Шунга кўра, буржлар ҳеч қачон бир тариши мумкинми? билан ҳам ўз тарихига эга Бу китоб мен учун маъ-
хил типда бўлмаган, жойлашиш тарҳига қараб, улар турли Энди мумкин. Ҳозир навий озуқа сифатида чоп
кўринишда: тўғри бурчак, квадрат ва овал шаклида бўл- асослаб бераман. эканини исботлайди. этилди, бу ишдан заррача
ган. Тарҳи ярим овал шаклидаги буржлар эса энг қадимги Кунчиқар юрт заминида Ўзбек тилини тингласам, фойда кўришни ўйламаган-
типларга киради. Канпирак девордаги буржлар қандай ўзбек тилига меҳри тушиб, ман. Китоб Япониянинг энг
шакл-шамойилга эга бўлган, чамаси, бу ҳали олимларимиз уни дунёга тарғиб қилаёт- ўзимни гўё кўҳна Буюк нуфузли босмахоналаридан
томонидан тўла-тўкис ўрганилмаган. Аммо олимларимиз, ган япон аёли истиқомат Ипак йўли замонларида бирида нашр этилди.
археологик тадқиқотлар натижасига кўра, Канпирак девор- қилади. У миллионлаб юрт- юргандай ҳис қиламан.
нинг илк босқичи – V асрнинг охири ва VI асрнинг биринчи дошларини ўзбек тилини Муаллиф: японча–ўз-
ярми билан боғлиқлигини тўла исботлаб беришди. Бу эса, ўрганиш – Шарқ мадани- XIX асрга оид тадқиқот бекча (русча) қўлланмани
табиийки, қуйидаги саволнинг юзага келмоғига сабаб бўла- яти эшикларини очадиган материалларини ўрганиш Миязаки хоним ўз ҳисо-
ди: мазкур истеҳком бунёд этилган даврда тарихий жараён қимматли калит эканига давомида араб алифбосида бидан чоп эттирган бў-
қандай бўлган, негаки, бу каби истеҳкомлар сабабсиз юзага ишонтира олди. ёзилган ўзбек матнларини либ, унда сўзлашувлар ан-
келмайди ва уларнинг бунёд этилишида воқелик ҳамиша Танишинг, Япониянинг учратганим мени ҳайратга тиқа формулалар ёрдамида
муҳим сабаб ролини ўйнайди. Нагоя университети про- солган. Келажакда эски ишлаб чиқилган.
фессори, Буюк Ипак йўли ўзбек тилини ҳам ўрганиш,
Бу саволга жавобни тарихчи олимларимиз Қ. Ражабов, илмий-тадқиқот жамияти- мутолаа қилиш истаги пай- Буни қарангки, қўллан-
Б. Қандов, И. Шаймардонов ва О. Норматов қаламига мансуб нинг асосчиси, Ўзбекистон до бўлмоқда. Бу менинг ма бир зумда япон китоб
«Жаҳон тарихининг муҳим саналари» китобидан қидира- туризм салоҳиятини тарғиб орзум. дўконларида сотилиб кетди.
миз. Ушбу китобнинг 47-48-бетларида шундай дейилади: қилувчи туркум мақолалар Бугун эса китобнинг элек-
милодий эранинг V асрида Ўрта Осиё, Шарқий Туркистон, муаллифи – Чихо Миязаки. Биринчи бўлиб ўзбек ти- трон нашрини «Аmazon»
Афғонистон ҳамда Шимолий Ҳиндистоннинг катта қисмида У билан ижтимоий тармоқ лини Нагоя университетида интернет дўкони орқали
қудратли Эфталийлар давлати ташкил топади. Бу давлат орқали боғланиб, мухтасар талабалар билан бирга бутун дунё ўқимоқда.
айрим манбаларда Оқ хунлар давлати дея тилга олинади. суҳбат қурдик. дарс жараёнларида ўрга-
Кўпчилик тадқиқотчилар фикрича, эфталийлар Сирдарё Чихо Миязаки: нишни бошладим. Кейин, Чихо Миязаки:
водийсида истиқомат қилган, дастлабки ҳаёти кўчманчи – Менинг ҳаётимга ўзбек икки ҳафталик ўқув да- – Аниқ айта оламанки,
чорвадор қабила тарзида бўлган, кейинчалик эса жануб тилидан олдин ўзбеклар стури бўйича Ўзбекистон- ўзбек тилини билган япон
томонга йўналишган. Бу давлат эфталийлар, эфталитлар, кириб келган, десам, адаш- га ташриф буюрдик. Шу тарихан бой маданият хази-
хайталлар, абдаллар, йе-да каби турли номлар билан маган бўламан. Ўзбек тили, вақт оралиғида мен ўзбек насига кириш бахтига муяс-
аталган Эфталийлар қабилалари иттифоқига асос солган. аввало, жарангдор товуш- тилини ўргатувчи японча сар бўлади. Дарвоқе, китоб
420–579 йилларда фаолият кўрсатган Эфталийлар туркий лари, кўнгилга яқин оҳан- қўлланма тайёрлашга ки- камчиликлардан холи эмас,
давлатининг пойтахти аввал Бухоро яқинидаги Пойкенд ва глари билан мени ўзига ром ришдим. албатта. Лекин у илк қадам
Варахша шаҳарлари, сўнгра Ҳиндистондаги Шакала шаҳри этди. Шу пайтгача эшит- сифатида мен учун қадрли.
(ҳозирги Сиалкат) бўлган. Олтинчи асрнинг бошлари ва маган товушларим ва ритм Япония ва Ўзбекистон Ўйлайманки, қайсидир япон
ўрталарида Эфталийлар давлати учун энг катта хавф Эрон мени ўзига маҳлиё қила китоб дўконларини ке- тадқиқотчиси бу ишларни
Сосонийлар давлати ҳамда Буюк Турк хоқонлиги томонидан бошлади. Сўзларнинг та- зар эканман, бирорта ҳам янги босқичга кўтаради.
туғдирилган. Охир-оқибат, милодий эрамизнинг 563–567 лаффузи ва ўзбекларнинг японча–ўзбекча қўллан- Бунга ишончим комил.
йиллар орасида Бухоро остонасида турклар билан эфталий- гапириш мимикаси бу тилга мани топа олмадим. Тўғри, Муаллиф: ўзбек тилини
лар ўртасидаги жангда эфталийлар мағлубиятга учраган. бўлган интилишимни янада сайёҳлар учун тайёрланган ўз диёрида ҳеч бир таъма
Эфталийлар давлати 579 йилда бутунлай барҳам топган. оширди. Бир пиёла чой қўлланмалар бор эди, аммо ва манфаатсиз тарғиб қи-
Бу каби тарихий жараёнлар мудофаа иншоотларини юзага устидаги мўйсафид, чанг мени сифати юқори бўлган, лаётган бу аёл Ўзбекистонга
келмоғига муҳим туртки ролини ўйнамай қолмаган, албатта. кўчалардаги болаларнинг илмий фаолият ва иш жара- тез-тез келиб туради, меҳ-
беғубор суратлари бизни ёнида ишлатиладиган ки- мондўст ва бағрикенг юрт-
Канпирак деворининг яна бир муҳим тарихий жиҳати – у ўзига қанчалик чорлашини тоб яратиш истаги кўпроқ дошларимиз билан тўйиб-
Бухоронинг V–VI асрлардаги чегараларини тўла аниқлаб билсангиз эди... қизиқтирарди. тўйиб суҳбатлашади.
берувчи ягона иншоот сифатида ғоятда қадрлидир. Тарихчи Албатта, ҳали бу тил- Ҳа, айтганча, агар сиз-
олимлар таъбири билан айтганда, бу улкан ҳудуд ўз даври- ни мукаммал ўрганмаган Грамматик жиҳатдан га япон миллатига мансуб
да энг анъанавий, мумтоз давлатчилик куртаклари мавжуд бўлсам-да, ўзбек тилининг япон ва ўзбек тиллари киши ўзбек тилида муро-
бўлган йирик маданий ўлка сифатида фаолият кўрсатган. Ва луғат бойлиги тўғрисида бир-бирига жуда ўхшайди. жаат қилса, сира ажаблан-
шунингдек, Канпирак девори ҳам ягона бўлмаган, «Жаҳон муайян билимларга эгаман. Шунинг учун ҳам ўзбек ти- манг. Шунчаки, ичингизда,
тарихининг муҳим саналари» китобида қайд этилишича, Ўзбек тили араб, форс, турк лини ўрганаётган япон бу «раҳмат, Миязаки хоним»,
юртимиз ҳудудида улар сони бир нечта бўлган. тилни хорижий тил сифа- деб қўйсангиз, шунинг ўзи
тида эмас, балки ёзилиши кифоя...
Иккинчи Канпирак девори VIII–IХ аср бошларида бошқача бўлган она тили
тикланган бўлиб, унинг узунлиги 120 км ташкил этган ва сифатида қабул қилади. Лейтенант
у қадимги Суғд диёрида қомат кериб турган. Ушбу қўлланмани тизимли Бобур ЭЛМУРОДОВ
формулаларга солиб, япон-
Учинчи Канпирак девори эса ҳозирги Ўратепа, Зомин лар учун қулай ўрганиш суҳбатлашди.
ва Жиззахни ўз ичига олган қадимги Усрушона воҳасида услубини яратдим.
қад кўтарган.
Мен япон тилида ҳурмат
Тўртинчи Канпирак девори Фарғона водийси ғарбида шаклидаги сўзлар кўп де-
VIII аср охири ва IХ аср бошларида барпо этилган. сам, ўзбек тили ҳам қолиш-

Бешинчи Канпирак девори Тошкент воҳасининг шимол
тарафида бунёд этилган, Хўжакентдан Сирдарёгача чўзил-
ган. Хуллас, VIII–IХ асрларда, яъни Ўрта Осиёда араблар
ҳукмронлиги даврида Бухоро, Суғд ва Усрушона воҳала-
ри теварагидаги барча Канпирак деворлари бир-бирига
туташтирилиб, ягона мудофаа тизими вужудга келтирил-
ган. Тағин эслатиб ўтамиз, қадимий Канпирак деворла-
ри кўчманчи қабила ва элатларнинг ўтроқ деҳқончилик
воҳаларига босқинчилик, талончилик юришларига қарши
тўсиқ ҳосил қилиш учун барпо этилган ва мазкур мудофаа
тизимининг йўналиш чизиқлари Бухоро, Марказий Суғд,
Усрушона, Тошкент ва Ғарбий Фарғона воҳалари бўйлаб
ўтган. Гапнинг қисқаси, қадимда юртимизни тевараклаб,
унинг мудофаасини таъминлаб турган Канпирак девори-
нинг нечоғлиқ узунлигини, мана, ўзингиз бемалол тасаввур
қилиб олаверинг.

Қиссадан ҳисса шундаки, юртимиздаги мангуликка дахл-
дор қадимий археологик обидалар тарихимизнинг тилсиз
гувоҳи сифатида халқимизнинг бой ўтмиши ҳақида ҳикоя
қилиб, бу заминнинг нақадар муқаддас эканлиги ҳамда бу
юрт қадимий цивилизация ватани бўлганини оламга кўз-кўз
қилиб келмоқда. Бу эса барчамизнинг зиммамизга нурли
Ўзбекистон тарихини янада теранроқ ўрганиш, тиклаш ва
мозийнинг ҳали очилмаган сирли саҳифаларини очишдек
шарафли вазифани юклайди. Биз Канпирак деворини тарих
саҳифаларидагина эмас, балки она замин кўксида муқаддас
тарихий обида сифатида мангу сақлаб қолмоғимиз лозим.

Нормурод НОРҚОБИЛОВ

14 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

YOSHLAR – HAL QILUVCHI KUCH ÌÀÚÍÀÂÈßÒÈ
ÓËÓFËÀÍÃÀÍ ÞÐÒ
М‘устақиллигини ҳис қилган ҳар бир
миллат ўз ҳаёт тарзини, келажаги- ҳудудларида жойлаш- ривожлантириш ва му- вақтларини мазмунли
ни аждодларнинг тарихий тажрибаси ва ган профессионал таъ- вофиқлаштириш ҳудудий ташкил этиш мақсадида
жаҳондаги илғор тамойиллар уйғунлиги лим муассасалари ҳамда бошқармаси ходимла- спортнинг минифутбол,
асосига қурса, янглишмайди. Бунга тарих умумтаълим мактабла- ри билан ҳамкорликда волейбол, стол тенниси,
гувоҳ. Айни шу йўлни танлаган халқлар рида «йўл харитаси»га уюштирилмоқда. шахмат-шашка каби тур-
адашмаган – ҳар томонлама тараққиётга асосан, Музработ тумани лари бўйича мусобақалар
эришган. Бу ўринда маънавий ҳаёт усту- касб-ҳунар мактабида Тадбирлар доира- ташкиллаштирилмоқда.
ворлиги, айниқса, муҳим. Чунки маъна- ҳам Чегара қўшинларига сида ёшларга ҳарбий
виятга асосланган маърифатгина чин қарашли ҳарбий қисм би- хизмат, Ватан ҳимоя- Юрт тақдирига дахлдор
маънода бунёдкор бўлади. лан ҳамкорликда маъна- си, ватанпарварлик ту- яшаш, миллат бахти, обрў-
вий-маърифий тадбирлар шунчалари, замонавий си учун курашиш, таълим
Ўзбекистон истиқлол- остида юртимизнинг қай амалга оширилмоқда. қурол-аслаҳалар, ҳар- ва тарбияда мустаҳкам
га эришгач, таълимни гўшаси, қай манзилида бий техникалар бўйича бўлиш бардавом тараққи-
тарбиядан, маънавиятни бўлманг, улкан бунёд- Ушбу тадбирлар Ўзбе- атрофлича маълумотлар ётимиз гаровидир.
маърифатдан айро олиб корлик ишларининг усти- кистон ёшлар иттифоқи берилмоқда. Чегара олди
бориб бўлмаслигини, улар дан чиқасиз. Шу маънода Музработ тумани Кенга- маҳаллалардаги уюш- Жамшид НАЗАРОВ,
уйғун ҳолдагина кутилган ДХХ Чегара қўшинлари, ши, Республика Маъна- маган ёшларни касбга Музработ тумани
натижа беришини анг- Халқ таълими ҳамда Олий вият-маърифат маркази йўналтириш, иш билан касб-ҳунар
лаб, барча соҳалардаги ва ўрта махсус таълим туман бўлими ҳамда ви- таъминлаш учрашув- мактабининг
ишларни шу мақсадга вазирликлари ўртасида лоят касбий таълимни лари, шунингдек, бўш
йўналтирди. имзоланган, «ДХХ Чегара директор ўринбосари
қўшинлари ҳарбий қисм
«Янги Ўзбекистонда ва бўлинмаларига бирик-
эркин ва фаровон яшай- тирилган чегара олди
лик!» Ҳа, ушбу шиор

Konferensiya

«ÑÀÎÄÀÒÃÀ ÝËÒÓÂ×È ÁÈËÈÌ»

Мудофаа вазирлиги Ахборот-коммуникация тех-
нологиялари ва алоқа ҳарбий институтида тур-
кий халқлар адабиётининг йирик намояндаси, атоқли
шоир, мутафаккир ва давлат арбоби Юсуф Хос Ҳо-
жиб таваллудининг 1 000 йиллигини кенг нишонлаш
ва унинг бой маънавий меросини янада оммалашти-
риш мақсадида илмий-маърифий конференция бўлиб
ўтди.

Унда кенг жамоатчилик вакил- Юсуф Хос Ҳожиб таваллуди- ҳинд, эроний халқлар маданияти, Ҳожиб шаҳар ва қишлоқ халқи-
лари, ҳарбий институт жамоаси, нинг 1 000 йиллигини нишонлаш юнон фалсафаси ва бошқа ўша ни, ўтроқ ва кўчманчи аҳолини
Республика Ҳарбий прокуратура- ҳамда буюк мутафаккир томони- давр маънавий ҳаётининг турли ижтимоий табақаларга ажра-
си ходимлари, профессор-ўқитув- дан битилган «Қутадғу билиг» томонлари ҳақида мукаммал би- тади. Деҳқонлар, ҳунарманд-
чилар ҳамда курсантлар иштирок асарининг мазмун-моҳиятини лим эгаси бўлган. лар, чорвадорлар, савдогарлар,
этди. курсантларга етказиш мақсадида олимлар, элчилар, қўшин бош-
мазкур конференцияни ташкил- – Илмий-маърифий конферен- лиқлари, мунажжимлар, тушни
Тадбирда сўз олган курсантлар лаштирдик, – дейди подполков- цияга тайёргарлик жараёнида таъбир қилувчилар, табиблар ва
ўз тенгдошларига адибнинг ҳаёти ник Файзулла Шерматов. – Асар ўзим учун жуда кўплаб маълу- бошқалар ҳақида сўзлаб, улар-
ва ижоди ҳақида мультимедиали XI асрда ёзилган бўлса-да, ҳали- мотлар тўплашга муяссар бўлдим. нинг жамият ҳаётидаги ўрни ва
чиқишлари орқали маълумотлар гача ўзининг моҳияти ва долзарб- Аслида мен ўрганган ва тўплаган роли ҳамда ўзаро алоқаларини
берди. лигини йўқотмаган. Бунга сабаб адабиётлардаги маълумотлар- баён этади.
Юсуф Хос Ҳожиб қадимий турк нинг янгилиги аллақачонлар
– Ҳозирги кунда республи- ёзма адабиёти, туркий халқлар олимлар ва адабиётшунослар Юсуф Хос Ҳожиб XI асрнинг
камизнинг турли ҳудудларида оғзаки ижодини яхши ўзлаштир- томонидан топилган. Аммо мен донишманди, илм-маърифатнинг
мустақиллигимизнинг 30 йил- ган, шу муҳитда тарбия олган. ўзим ва тенгдошларим учун улар- жарчиси ҳамда ҳомийсидир. У
лигига бағишланган турли маъ- Шоир туркий элатларнинг қа- ни қайта кашф этдим, – дейди илм-маърифатга саодатнинг ка-
навий-маърифий, ҳарбий-ва- димий қўшнилари хитой, мўғул, 4-босқич курсанти Арслонбек лити, деб баҳо беради, шунинг
танпарварлик руҳидаги тадбир- Файзуллаев. – Мана шундай тад- учун ҳам ўз достонини «Қутадғу
лар ўтказилмоқда. Бугун биз ҳам бирларнинг тез-тез ўтказилиши, билиг», яъни «Саодатга элтувчи
албатта, бугунги авлоднинг ўз билим» деб атайди.
аждодларига бўлган юксак ҳур-
мати ҳамдир. Илмий-маърифий конферен-
ция бугунги кун ёшларини ана
«Қутадғу билиг» XI асрда Қо- шундай саодатга элтиши билан
рахонийлар даврининг ижтимоий аҳамиятлидир.
ҳаёти ҳақида кенг маълумот бе-
рувчи асардир. Унда Юсуф Хос Шерзод ШАРИПОВ,
«Vatanparvar»

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 15

ADABIYOT йўрғали-
гини эмас,
Ó× ØÈÍÃÈË ёввойи
ҲÀҚÈҚÀÒ йўрға эка-
нини исбот-
Табиатнинг ҳеч кимга қарам бўлмаган озод яра- лаб ўтди.
тиқлари бўлади. Агар у бўри қиёфасида бўлса,
қўлга ўрганмайди, сўнгги томчи қони қолгунча ку- «ЛОБО»
рашади. От қиёфасида бўлса, эгардан баланд юра-
ди, устига ҳеч зоғни миндирмайди. Ўркач-ўр-

«Домино», «Ёввойи йўрға», «Бинго», «Спринг- кач тоғли яй-
филд тулкиси», «Лобо», «Вулли», «Қизил бўйин»,
«Кумуш қашқа», «Чиноқ»... ловда кулранг

бўрилар га-

ласи сардори

Бу номларнинг ҳар бири алоҳи- бошқаларини олиб келди. Улар она қари Лобо ҳукм
да ҳикоя, алоҳида тақдир. Уларда тулки башорат қилганидек, ҳаётда
беаёв кураш, ғанимга қарши исён, ҳам шундай поғонада яшаб ўтди. суради. Унинг
итоатсизлик бор. Бунда ўқувчи ўз
еридан айро яшай олмайдиган, Домино оиласи, уйи, болалари галаси катта
ҳурликни ҳаётидан афзал кўрувчи учун бир умр курашиб яшади, кўп
жангчини кўради. Ҳайвонлар ҳар бор қопқонга тушди – ҳийла ишла- эмас, донғи узоқ
куни учун курашиб яшайди. Аммо тиб қутулди. У қийин вазиятларда
ҳеч бири бу ёзмишидан нолимай- ҳам умидсиз бўлмади, мадори яйловдаги чўпон-
ди, ўзини ўз номи билан сақлаб қолгунча, ини, ўзиники деб билган
қолади. Тулки тулкидек, бўри кенгликларнинг ҳимоячиси бўлди. ларгача борган беш
бўридек, от отлигича яшайди. Бешта қоп-қора бурун билан беш
жуфт маржондай йилтиллаган шафқатсиз бўридан
Ёзувчи Эрнест Сетон-Томпсон- кўзларни парвариш қилди. Улар-
нинг жониворлар ҳаёти ҳақидаги ни-да айёрликка, тулки бўлишга иборат. Воқеа ўша
«Ёввойи йўрға» ҳикоялар тўпла- ўргатди. Дунёни номи янглиғ, ўйин
мидаги воқеалар кўп вақт ўй-ха- билиб ўтди. бўриларнинг сардори
ёлларимда бўлди. Баъзан оддий
бир тулкичалик озодлик қадрини Хайрият, ўрмон ва умрнинг ҳақида. Бўри ҳамиша оч
билмаслигимдан ўкиндим. шафқатсиз қоидаси бузилмади:
айёр ўз ўрнида турди, қўрқоқ ға- бўлади. Дуч келган нарса-
Ҳозир ҳам асардаги бир воқеани нимга ем бўлди. Яхши дарс олган-
эсладим-у, этим жимирлаб кетди. лар узоқроқ яшади. ларни ейди. Аммо Лобо унақа

«Тулкини тутолмаган овчи «ЁВВОЙИ ЙЎРҒА» эмас. У ўйлай олади.
унинг боласини асир олиб, фер-
манинг олдига боғлаб қўяди. Она Негадир «ёввойи» сўзи ҳақида Бўрилар ҳам сафдошларини,
тулки ҳар тун луқма билан бола- ўйлаб қолдим. Эрк аксари ҳолда
сидан хабар олади. Тонггача занг ёввойилик билан эш юрадиган жуфти ҳалолини йўқотса, маз-
босган занжирни ғажиб чиқади, кўринди. Инсон қадами етмаган,
кучи етмайди. У кунлаб чорасиз- ўз ҳолича униб, завол топгувчи мунсиз ҳаёт ичра қолар экан.
ликдан чора излайди. Боласи ув- ерларни бежиз «ёввойи табиат»
лайди – онаси оғринади. деб аташмас экан. Сардор эндигина жуфт топган эди.

Бу кунги оқшом баридан ўзгача Йўрғанинг ҳам феълида бўй- Исми Бланка. Уни овчилар ўлдир-
бўлди. Она тулки кўзида ёш, оғ- сунмас ёввойилик бор эди. Уни
зида бир бўлак гўшт билан келди. ўй-хаёли, бутун вужуди билан озод ди. Лобо ҳушини йўқотиб қўйди.
Тутқин ўлжани ютоқиб ер экан, зум яшашга интилган шакл сифатида
ўтмай барини қусиб юборди. Сўнг тасаввур қилдим. Бу асов отга Қасос ўтида ёнди. Дуч келган
питирлаб, нафас олмай қўйди. етиб бўлмас, ўнлаб тузоқлар унинг
Гўшт заҳарланган эди. Она тулки туёғига зор чириб, занглаб ётди. овчи итларни ғажиб ташлади. Ҳар
шундай қилишга мажбур бўлди, шу Йўрға баланд дарахт учида қолиб
йўл билан боласига мангу озодлик кетган яшил барг каби ҳамманинг қадамдаги тузоқлар таъқибидан
бахш этди». эътиборида эди. Қанча от солманг,
унга етиб бўлмади. Неча-неча танаси моматалоқ бўлиб кетди.
Менда китобнинг уч ҳикоясини, чопағон тулпорлар унинг ортидан
ҳаётнинг аччиқ уч шингил ҳақиқа- чопиб, ҳориб, юраги ёрилди. Бўрилик ғазаби уни барча чан- ди-ю, яшаш учун заррача сабаб
тини баён қилиш истаги уйғонди.
Инсонга ҳамиша етиб бўлмас галлардан олиб чиқди. У ўзи меҳр тополмади.
ДОМИНО (БИР ҚЎНҒИР орзулар ортидан интилиш қи-
ТУЛКИ ҲАЁТИ) зиқроқ. Ёввойи йўрғанинг сирт- қўйган жуфтининг тириги учун «...Унинг жасадини Бланканинг
моққа тушиши воқеанинг энг ба-
«...Қишлоқ аҳли энг яхши му- ланд нуқтаси бўлади. Бир умр озод ҳам, ўлиги учун ҳам доим кураш- ёнига қўйдилар. Подачи Лобога
шук боласини сайлаб олмоқчи яшаган жонзот ўзини чор тарафга
бўлса, жуда содда, ҳам табиий бир урди, сағрилари қон аралаш тер- ди. Бланканинг жасади уни сўнгги қараб, шундай деди:
усулни қўллаб кўради. Улар мушук дан қорайиб кетди, бурнидан оти-
болаларини далага олиб бориб лаётган кўпиклар қонга беланди. сиртмоққа тортди. – Сен шуни излаб юрганмидинг?
қўйиб келади. Мушуклар онаси Уни оёқларидан боғлаб фермага
болаларини излаб топади, сўнг олиб кетишар экан, йўрға ҳар бир Ота-боболаримиз фарзандла- Мана, ниҳоят яна топишдинг!»
уларни битта-битталаб маконига қадамини оғриниб, курашиб босди.
ташийди. Ана шунда энг биринчи У бирдан бор кучини йиғиб, юқо- рига Бўри Бир за-
бўлиб қайси боласини кўтариб рига талпинди. Баданини қийиб
жўнаса, ана шуниси энг яхшиси ташлаган арқон ҳам, уни изига деб бежиз Эрнест Сетон-Томпсон (1860 –1946), канадалик ёзувчи монлар Гул-
бўлади». қайтариш учун отилган ўққада
тўхтамади. исм қўй- ва рассом. Эрнест Aнглияда туғилган. 1866 йил оиласи билан ханий «Зар-
Танлашга тўғри келса, ҳай- мас. Бўри Канадага кўчиб ўтди. 1930 йил Канададан Нью-Мехикога кўчиб, булмасал»
вонлар шу тахлит йўл тутар экан. «...Ёввойи йўрға яна, яна юқо- қонхўр ва умрининг охиригача ўша ерда яшади. У ҳикоя ёзиш билан бирга битиб, инсон
Доминонинг онаси ҳам шундай рилади. Ана, тик қояга кўтарилди. шафқатсиз шу ҳикояларига ўзи расм ҳам чизган. Масалан, «Мен билган феъл-атво-
қилди. Янги уйга кўчганида эски Қоядан пастга – ҳавога сакради, ёввойи ҳайвонлар», «Aрктик тулкининг биографияси». Табиат
инидан болаларини олиб келиш икки юз футча учиб юрди, яна,
учун борди. Ўшанда Домино муд- яна пастлаб... тошга бориб тушди. бўлмасин, ва ҳайвонлар ҳақидаги таъсирчан ҳикоялари ёзувчига шуҳрат ридаги ажиб
раб ётган норасидалар ичидан би- У жонсиз сулайиб қолди, аммо... қўним топ- олиб келди. Ўзбек китобхони орасида Эрнестнинг кенг тарқалган хислатларни
ринчи бўлиб бош кўтарди. Илдам озод бўлиб қолди!» ган ери, ҳикоялар тўплами – «Ёввойи йўрға»ни ўзбек тилига Тоғай Мурод ҳайвонларга
ҳаракатлари билан бошқалардан оиласи, таржима қилган. моҳирона кў-
ажралиб турди. Онаси уни юнгидан Не тонг, инсонга қарам бўлма-
тишлаб, инига олиб келди. Кейин ди. У сўнгги нафасигача ҳаммага дўстлари учун жонини бера- чирганида шоиру шуаро, олиму

ди. Балки, бу ном замирида ҳам фузалолар бир қалқиб тушган эди.

аждодларимизнинг юрт ҳимояси- Шундан сўнг, тилсиз мавжудотлар-

даги орзу-умидлари ётар. га бот-бот мурожаат қилинадиган

С а р д о р с ў н г г и к у н л а р и н и бўлди. Афсуски, бу сирли оламни

аждодлари каби мағрур ўтказди. тартибсиз ва онгсиз ҳаёт тарзи

«...Мен Лобонинг олдига гўшт сифатида тарғиб қилувчилар, улар

билан сув қўйдим, аммо у қай- ҳақида ёлғон ёзувчилар ҳам бўл-

рилиб қарамади. У бағрини ерга ди. «Ҳайвонларнинг қалби йўқ»

бериб, сариқ кўзларини ўзи ҳукм қабилидаги таълимот эса қанча-

сурган олис дашту далаларга ти- дан-қанча инсонларни ҳайвонот

киб ётарди. Унга қўлимни теккизиб оламидан йироқлаштириб қўйди.

кўрдим, у шундаям қимир этмади. Китоб сўзбошисида шундай ку-

Қуёш ботгандаям даштларга тер- юнчак иқрор ёзилади:

милиб ётди». «...Табиат ҳақида ёлғондан

Ундаги садоқат ҳаммани мулзам ёлғон асарлар ёздик. Табиат, ху-

қилди. Сардор тунда увиллаб дўст- сусан, ҳайвонлар шаънига туҳмат

ларини ёрдамга чақириши мумкин асарлар яратдик. Биз ҳайвонлар-

эди, аммо ундай қилмади. Улар- ни бадном қилдик. Ҳайвонлар-

ни-да, тузоққа туширгиси келмади. ни хоҳлаган кўйимизга солдик,

Ҳикояда келтирилишича, шер қўғирчоқ қилиб ўйнадик. Агар

куч-қувватдан қолса, бургут эр- ҳайвонлар маъмурияти бўлгани-

кидан ажраса, каптар жуфтидан да, жуда кўп ҳайвонлар, хусусан,

айрилса, юраги ёрилиб ўлар эмиш. бўрилар билан итлар кўпдан-кўп

Лобонинг юраги ҳар учала айри- ижодкорларни судга берар, жуда

лиққа дучор бўлди. У ҳеч кимга кўп ижодкорлар жиноий жавобгар-

чурқ этмади. Ўзи учун мангу қадр- ликка тортилиб кетарди».

ли бўлган нарсаларидан айрил- Бобур ЭЛМУРОДОВ

16 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

«BUGUNNING HIKOYALARI» TURKUMIDAN ÈÇËÀÁ...

ÓÂÀÉÑÈÉ ÌÎÌÎÍÈ
1 Мен, одатимча, ғазални тўла ўқиб, – Қайтдик орқага, – дедим мен. – На-
Айтишим даркор: камина олийгоҳни шарҳлаб бердим. Асли исми Жаҳон, маъри- воийдан гаплашайлик... (воšеий µикоя)
битириш арафасида Увайсий ижодини фатли бўлганидан, «отин» атамаси қўшил-
мактабда ўқитиш борасида диплом ҳимоя ган шоира ёшлигидан хат-саводли бўлгани, Ё тавба, бу миями ё компьютерми? Забонингни кетургил, эй шакарлаб,
қилганман. Болалигимданоқ шоиранинг онаси олдида мактабдорлик қилгани, акаси Шамсиқамар энди машҳур «Хамса» тарихи, тўтигуфтора,
ижоди билан танишлигим менга жуда қўл Охунжон ҳофиздан шеър илмини ўрганга- Навоийнинг бу борадаги тезкорлиги, айни
келганди. Яна мақтанишга йўймаган ҳолда ни, 1842 йилда бухоролик Насруллохон чоғда новаторлиги, «Хазойин ул-маоний», Нечукким марҳамат бўлсин, неча
айтайки, университетимиз тарихида энг Қўқонни олгач, Марғилонга қайтиб кетиб, «Мажолис ун-нафоис»дан сўзлай кетди, мендек дилафкора...
қисқа ва сермазмун диплом иши ёзган та- шу ерда 1845 йилда қазо қилгани, унинг шоир ғазалларидан иқтибослар келтирди.
лаба мен бўлсам керак. Шунинг учун ҳам ўғли 14 ёшида Қошғарга юборилиб, ўша У ғазаллар ва рубоийларни худди сухан- – Вуй, Увайсий, – деди Шамсиқамар.
диплом ишим олийгоҳимиз «Ўзбек адабиё- ердаги жангларда ҳалок бўлгани, қизи донлардек ўқир, чиройли талаффуз оҳанги Кейин у ёғини ёддан ўқиб кетди:
ти» кафедраси фондида олиб қолинган. Қуёшхон ҳам мушкул турмуш шароитида мени сармаст қилган, шу ўқишларни ўша
Кўз олдимда бошига алвон дурра яшагани, қисқаси, Увайсий ҳаётининг тур- мумтоз муаллифларнинг ўзи тинглаганда Мени «лоядҳулу» деб маҳрум этма,
қўндирганича нақшинкор устунга суя- ган-битгани драма, аммо ҳалигача бирор нима бўларди экан, деган хаёл-илинж боғбон аҳли,
ниб, узоқ уфқларга назар ташлаб турган драматург бу борада мукаммалроқ асар чулғаб олганди. Ҳофиз, Лутфий, Бедил,
шоиранинг мунис ва мукаррам сиймоси ёзмагани, бирини ёзса, бири қолиб кета- Деҳлавий, Машраб, Ҳувайдо – ҳаммасини Азал деҳқони бағрим қонини сочган
мудом гавдаланиб турарди. Мен мавзум- ётгани ҳақида сўзлаб бердим. бир-бир зикр этиб ўтдик. Атоий ҳақида гап бу гулзора.
га оид кўпгина адабиётларни йиғиб ол- кетганида, Беҳзоджон кутилмаганда:
дим-да, улардаги мазмуннинг мағзини, – Сиз катта кон ичига кириб қолибсиз, Увайсий, юз жафо кўрсанг, ҳақиқат
ширинини «шимиб» олиб, қолганига ўзим – деди устозим ҳайратини яширолмай. – Мактабда бир домлам бўларди. Атоий- ёридин доим,
қўшиб, катта ҳафсала, юксак иштиёқ би- ни Отойи дейсизлар, деб мажбур қиларди.
лан ишга киришиб кетдим. Совғага олган – Албатта, – дедим мен. Демасак, баҳо қўймасди, – деб қолди. Эвурма юзни андин, солма кўзни ўзга
жонажон компьютерим бир лаҳза бўлсин, дилдора.
чиқиллашдан тўхтамайди. Сатрлар устига 2 – Бу яхшимас, – дедим мен ярим ҳазил-
сатрлар қўшилгани сари завқим ҳам орта га олиб, – ўша домлангиз бундан чиқди, 3
борарди. Бироқ китобларни ўқиганим Мен ўша кунларда Увайсийни излаётган домла эмас, домулло эканлар...
сари ҳали шоира ҳақида билмаганим кўп- эдим. Момом гарчи китоблар ичра бўлса-да, Қўқон. Хон саройи. Нақшинкор катта
лигини, бизларга сабоқ берган салобатли мен учун, юқорида айтганимдек, пинҳон – У қанақаси? – қизиқсинди Шамсиқа- дарвоза тақиллади. Шопмўйлов эшикбон
домлалар айтган маълумот-маърузалар эди. Ўша кунлари университетда катта мар. дарвозани қия очиб, ташқарида турган
ҳам дарёдан, балким, уммондан томчи- бир илмий машварат бошланиб кетди-ю, нозикниҳол аёлни кўрди.
лигини ҳис эта борардим ва елкамдаги мен ҳамма ишимни, ҳатто ижодимни ҳам – Бу ярми русча, ярми арабча бўлиб,
залвор юки ортарди. Ҳали олдинда очил- маълум бир вақтга бир чеккага суриб, «до мулло», яъни ҳали муллоликкача етма- – Эй ожиза, сизга нима керак эди?
маган бир кон борлигини билиб қолдим. анжуманга қатнашчи бўлиб қолдим. Унда ган, аросат йўлдаги, деган маънони беради. – норозиланиб сўради у.
Илмий раҳбаримга айланиб кетаёзган Алишер Навоий ижоди таҳлил қилинди.
устозим, психолог олим Абдумухтор ака Университетда саккизта шуъба олти кун Ҳамсуҳбатларим кулиб юборишди. – Бу кеч мушоира бўлармиш, шунга
Ғуломов бир куни уйимизга келди. давомида катта йиғин ўтказди. Мен илмий Атоийни республикамизнинг ҳеч бир келгандим, – деди аёл қимтинибгина.
– Ҳа, жа-а ноёб бўп кетдингиз-ку?! тўпламга мақола бериш билан чекландим, ерида, ҳатто чет элларда ҳам Отоий де-
– деди у киши синчков нигоҳ билан тики- сўзга чиқмадим. Бунинг ўрнига, сўзга майдилар. Отоий деса, отинойи, деганга – Шундоқликка шундоқку-я, аммо у
ларкан. – Декан ҳам, бошқалар ҳам сизни чиққанларнинг нутқларини маза қилиб ўхшаб, хунук эшитилади. Гап шундаки, ерга хон ҳазрати олийларининг рўйхатига
сўрашяпти. Бу ёғи оз қолган, ҳимоя яқин тинглаб ўтирдим. Бироқ хаёлим марказида кўпинча мактаблардаги баъзи адабиёт тиркалғон катта шоирлар киритилғай. Сиз-
бўлса... мудом Увайсий эди. муаллимларининг савияси у қадар баланд ни минбаъд у ёққа қўёлмасмен...
– Ташвишланишга ҳожат йўқ, – де- бўлмайди. Улардан нима ҳам кутиш мум-
дим у кишига. – Мен бу ишни аллақачон Гул эмас гар бўлмаса кўксида хори кин? Агар ўқитувчи том маънода онгли, – Балки ҳокимойим – Нодирабегимга
жадаллаштириб юборганман. Фақат эл- кўндаланг, ижодкор муаллим бўлсагина, ўқувчисининг маълум қиларсиз ташрифимни... – умид-
ликдан ортиқ китобни йиғиб олганимдан, камолига қанот бўлади. Атоийнинг тахал- сизланди шоира.
қайси бирини қаёққа қўйишни билмайроқ – деб шоира байтлари, мисраларини луси билан ўралашиб қолиш – мағиз қолиб,
турибман... такрорлаб юрардим. Анжуман баҳонаси пўчоққа ёпишишдек бир гап. Ақлли одам – Маликам сарой бош бекаси Дилна-
– Ўҳ-ҳў-ў, бўлмаса, ҳаммаёқни «цитата» Шарқшунослик институти талабаси Шам- бу хил йўл тутмайди. возсултонбегим ҳазрати олиялари билан
босиб кетаркан-да! – деди устозим ҳайра- сиқамар билан танишиб қолдим. Асли – Қандай доносиз, – завқланиб деди муҳим масала устинда бош қотирмоқдалар.
тини яширолмай. водийлик, зиёлилар оиласидан бўлган бу Шамсиқамар, – донолар ер юзининг қайси Билсангиз керак, шаҳзода Маъдалихоннинг
– Йўқ, мумкин қадар «цитата» олмай қиз билан танишувимиз тасодифий бўлди нуқтасида яшашидан қатъи назар, бир хил никоҳ маросимлари яқин.
ёзаман, фақат шоира ижодига оид байтлар – катта залда кутилмаганда унга урилиб фикрлайдилар...
ва маълумотларни кўпроқ келтириш нияти- кетдим. – Йўқ, мен дономасман, фақат адабиёт Аёл қўйнидан оддий настаълиқ хатида
даман. Боз устига бу методик характердаги мухлисиман, ростни рост дейман, ёлғонни ёзилган сарғиш қоғоз чиқарди-ю, соқчига
иш, – дедим Абдумухтор акага. – К-кечирасиз, – дедим гуноҳкор бола- ёлғон, – дедим. узатди. Сўнг хон ва Нодирабегимга салом
– Бугунча ишни қўйиб туринг бўлмаса, дек унга тикилиб. – ... айта теваракка инаётган шом қоронғиси
мен сизга ишонаман. Шаҳарга тушиб, ош – Кўпинча, ростни рост десам, атроф-жа- бағрига сингиб кетди.
дамлаймиз, мен тайёр машина билан кел- Кутгандимки, у бир чимирилади-да, вонибдагиларга ёқмай ҳам қоламан, – де-
ганман. Бозорвой акамнинг боғида ҳам «кўзингизга қарасангиз бўлмайдими?» дим. – Аммо бировга таъсиридан қатъи Ўша кеч бўлган мушоирада ўша сарғиш
ул-бул пишгандир, ахир, – деди домла. дейди. Йўқ, у ундай қилмади. Ё меҳмон- назар, ҳақиқат – барибир ҳақиқат! қоғозга битилгандан кўра чиройлироқ
Саксонларга яқинлаб қолган бу инсон- лигига борди, ё зиёлилигига – ҳайтовур, Камина истардимки, бу суҳбат тугаб ғазал ўқилмади. Ҳатто икки девон сай-
нинг табиати шунақа – ҳаётсевар, шундан ширингина жилмайиб, йўлида давом этди. қолмаса, ҳатто тонггача давом этса. Бироқ лашга улгурган навқирон шоира, сарой
бўлса керак кексаликнинг у кишига алоқа- Эртаси куни университетнинг 455-хонаси- Шамсиқамарнинг дугонаси сим қоқиб, унинг бош бекаси Дилнавозсултонбегим ҳазрати
си ва сояси йўқдек эди. да, иккинчи шуъба мажлисининг иккинчи эртанги шуъбада маърузаси борлигини олиялари ҳам уни тинглаш асносида чуқур
– Ошни шу ерда қилақоламиз, – дедим. қисмида Шамсиқамар билан бирга ўтириб эслатди. ўйлар уммонига ғарқ бўлди. Ўзбошимчалик
– Масаллиқнинг деярли барчаси бор... қолгач, унинг ростмана одобли ва зукко- – Войдод, сизлар билан гаплашиб бўл- қилган дарбон ўша куннинг эртасига Но-
– Сизни уринтиришнинг кераги йўқ, лигини билиб олдим. Шунчаларки, ҳатто бу мас экан, – деди боядан бери бизни тинглаб дирабегим ва сарой бош бекасидан андак
боз устига мени олиб келган талабам, ҳали икки сўз ҳам қизнинг савия ва сажиясини ўтирган Беҳзоджон. «улуш» ҳам олди.
танишиб ҳам оларсизлар, жуда тортинчоқ белгилашга тош босолмайди. Чирой-чим- – Нега? – ажабланди Шамсиқамар.
экан. Уйга ҳам кирмасдан, ташқарида ту- матни-ку, айтмай қўяқолай. – Иккалангизнинг олдингизда мен ғирт ***
рибди. Музтар қилмайлик... (Домла ўшанда оми эканман...
бошлаб келган Саидхўжа укамиз катта – Менинг Андижонда дўстларим кўп, сиз – Камтарлик қилманг, – деди қиз тим – Сиз буларни қаердан биласиз? – сўра-
тадбиркор бўлиб кетган, тортинчоқлиги ҳам сафга қўшилдингиз, – деди у. қора киприкларини чиройли силкитиб. Сўнг ди Шамсиқамар Беҳзоджондан. – Худди
ҳам анча йўқолган. Муаллиф). менга изоҳ берди: – Бу киши ўзи шунақа – ўша замонда, ўша воқеалар устида ҳозир
Учаламиз яп-янги «06»да шаҳарга – Илоҳим, бир умр рўйхатингиздан кўп нарсани билади, билмагандек тутади. бўлгандексиз. Ё ўша эшикбон бобонгизнинг
қараб кетдик. Саидхўжанинг таклифига чиқмай, – дедим дуо оҳангида. – Мевали дарахтнинг боши эгик, мева- бобосимиди-а?!
кўра, шаҳардаги чеккароқ, аммо обод бир сизининг қадди дароз, – дедим мен.
чойхонага ташриф буюрдик. Удли-шудли Улар шаҳардаги аллақайси меҳмонхо- – Кетдикми? – деди Беҳзод. – Укамиз Тўхтасин Жалоловнинг «Ўзбек
Саидхўжа аввалдан ҳаммасини бадастир нага, эҳтимол, яқиндагина иш бошлаган – Яна озгина ўтирайлик, – дедим ялин- шоиралари» каби китобларни ёдлаб ташла-
қилиб кетган, чамаси, борар-бормаси- «Рояль» деган шинам қўноқхонага жой- ганнамо. ган, – дедим мен. Суҳбат боя айтганимдай,
миздан буғи чиқиб турган палов келиб лашишган экан. Кечки пайт уни телефон – Хўп, – деди Беҳзоджон. – Ҳар иккин- анчагача давом этди.
қолди. Ош устида гурунг бошланиб кетди. орқали топдим ва шаҳарнинг марказидаги гизни элтиб қўйиш мендан.
Пировардида шунча чўнтак ковласам ҳам, «Гулмира» деб номлаб олганим – ўзим У вилоят газетасини кўтариб келибди. 4
Саидхўжа деганлари «бу киши устоз, сиз – кўпинча келадиганим – очиқ айвонли Унда бир саёзроқ мақола чиқарилган экан.
меҳмонимиз» деб бир тийин ҳам сарфлашга тамаддихонага чорладим. Бу орада унинг Бир муаллиф – эски таниш, ҳозирги болалар Ниҳоят, университетдаги катта анжу-
қўймади. Мен, табиийки, ҳалфана қоидаси таниши – Муҳандислик-иқтисодиёт инсти- «Чинор остидаги дуэль», «Маҳаллада дув- ман ҳам тугади. Мен ҳам диплом ишимни
бузилди, деб анча ноқулай бўлдим. тути собиқ талабаси, ҳозирда Японияда дув гап» каби фильмларни билмайди, деб ҳимоя қилиб олдим. Бу орада иқтидорли
– Қани бўлмаса, Увайсийдан битта таҳсил кўраётган қўқонлик Беҳзоджон ҳам иддао қилибди. талабаларнинг Қўқонга саёҳати уюштири-
ўқинг-чи? – деб қолди домла, кассир йи- етиб келиб, суҳбатимизга қўшилди. Беҳзод – Шунақаям бўладими? – ёзғирди Беҳ- либ қолди. Табиийки, мен бу сафарда ҳам
гит билан ҳисоб-китобни ҳам ўринлатиб, тагли-тугли хонадондан бўлиб, самимий бу зоджон. – Ахир ўзгаларни ўзимиздан нодон- талаба, ҳам мухбир сифатида қатнашдим.
кетар жафосига битта кўк чой дамлатиб йигит дўстларидан бирор нарсасини аямас, роқ деб ўйламаслигимиз керак-ку! Ўрдадан сўнг музейга бордик. Увайсийни
келганимизда. борини баҳам кўришга одатланган экан. – Айниқса, болаларни! – дедим мен. кўрдим. Кейинги гал ёзда эса Марғилонга
Меҳнату аламларга мубтало «Шамсиқамар – меҳмон, сиз – унинг дўсти», – Ҳозирги болалар ҳар соҳада пеш. Ҳай, ҳам саёҳат қилдик. У ерда ҳам музей, у ерда
деб у ҳам худди Саидхўжадек ҳурматимни қўяверинг, ўзи бу йигит шунақа, икир-чи- ҳам Увайсий, унга оид манбалар...
Увайсийман, жойига қўйди. Учовлон деярли беш-олти кирлар, майда-чуйдаларни ёзади доим.
Қайда дард эли бўлса, ошино соат мириқиб суҳбатлашдик. Фақат бу суҳ- Савияси шунга монанд... Мен шоира момомни орадан икки аср-
батда Беҳзод камроқ гапирди. Шамсиқамар Газетани қўлга олиб, бояги чучмал дан зиёд вақт ўтиб излагандим, топдим.
Увайсийман. Драйзер, Кафка, Хемингуэй, Кортасар, мақолани ўқиб чиқдик. Ва ўша ернинг ўзи- Топганимдан шингилини сизларга ҳам
Истадим бу оламни, топмадим, Бальзак, Шекспир, айниқса, унинг «Мак- да учовлон раддия ёздик. Буни Беҳзоджон илиндим. Бир инсонни топиш бундан ортиқ
бет» драмаси ҳақида тўлқинланиб гапира элтиб берадиган бўлди (Мақола акс садоси бўлмаса керак. Шундай эмасми?!
вафо аҳлин, кетди. У ушбу даҳоларнинг асарларини шу – бизнинг ҳамкор-ҳашар «ижод» ўша вақт-
Борчадин юмуб кўзни, муддао қадар мароқ билан гапира кетдики, қаҳва лардаёқ саҳифада эълон қилинди). Икромжон АСЛИЙ-АНДИЖОНИЙ,
совиб қолаёзди. Аллақаердан пайдо бўлган – Келинг, бир шеър ўқиб беринг, ахир шоир ва адиб
Увайсийман. пашша эса тақсимчадаги ширинлик устида сизни шоир дейишди-ку, – деди Шамсиқа-
– Бўлди, мана шу етади! – деди домла. худди митти вертолётдек айлана бошлади. мар.
– Қаранг-а, тўрт сатрда шунча ғам-ғусса! Мен ҳам Шекспирнинг Уйғун таржимасида- – Хўп, мен ўзимдан эмас, мумтоз Увайсий
ги «Икки вероналик» асари ҳақида оз-моз момомдан ўқийман:
сўзладим. Шамсиқамарнинг далиллари
қошида менинг гоҳ Ларошфукодан, гоҳ эса
Цицерондан келтирган иқтибосларим урвоқ
ҳам бўлмай қолди.

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 17

Ò À Ð È Õ È É - Ä Ð À Ì À Ò È Ê Ä Î Ñ Ò Î ÍPAHLAVON MAHMUD

Адабий-тарихий тафаккурда эркин фикр,
воқеликка теран муносабат, ҳақ гапни
айтишга интилиш ҳамда ҳаётни бутун мурак-
кабликда ҳаққоний тасвирлаш тамойилининг
самаралари 70-йилларда ёрқин кўрина бош-
лади.

Дастлаб шеъриятда акс тириклик ва ўлим, эзгулик ва вон сифатида шуҳрат топиши, Маҳмуд «Дилинг Оллоҳда, қў- ги маълумотлар билан қатор
этган бу жараён кейинчалик ёвузлик ҳақидаги қарашлари иккинчиси, катта шоирлик линг ишда бўлсин» ҳикматига муштаракликка эга. Аммо Омон
наср ва драматургия намуна- асосида тарихий жараённинг таланти ва учинчиси, Маҳмуд монанд тасвирланган. Шу- Матжоннинг маҳорати уларга
ларида ҳам юз берди. Хусусан, асосий икки хилқати: давр қалбидаги муҳаббат туйғуси». нингдек, достонда Паҳлавон ижодий ёндашиб, қайта ишлов
бу ҳолни ўша даврда тарихий ва инсон муносабати ётади. Маҳмуднинг ислом ақидасига бериб, оригинал достон ярата
мавзуда яратилган асарлар Бу муносабатда қаҳрамон Бу фикрларни қувватлаган эътиқоди акс этган ва илоҳий олганида кўринади. Хусусан,
янада кўламдор намойиш этди. характеридаги шоирлик до- ҳолда, назаримизда, Маҳмуд салоҳияти асқатган ўринлар Маҳмуднинг ҳинд паҳлавонини
Бинобарин, бадиий ижод ҳали нишмандликда, донишманд- характерида яна бир муҳим ҳам йўқ эмас. Маҳмуд Бангиде- енгиши, ҳиндларни филлар
бу пайтда ҳам давр мафкураси лик валийликда, валийлик нуқта бор. Бу файласуф алло- вонанинг унга қарата айтган: ҳужумидан сақлаши, фитна ту-
таъсиридан бутунлай халос баркамолликда, баркамоллик ма сифатидаги сийратидир. Бу «аллома зотсан, хаёлот ичинда файли туҳматга учраши ва узук
бўла олмаганига қарамай, эса паҳлавонликда намоён сийратларда Маҳмуд ўзининг бир хаёлотсан, руҳни муножат- детали воситасида ҳақиқат-
ўзбек адабиётида тарихий бўлиб, мукаммал бир сиймо- замон зайли, ҳаёт мазмуни да айлагил машҳур» деган сўз- нинг қарор топиш мотивлари-
шахслар, жумладан, тарихий ни гавдалантиради. Бунда, ва инсон қадри хусусидаги ларига жавобан «Пирларим- нинг талқини ана шу маҳорат
ижодкор шахслар ҳақидаги табиийки, қаҳрамон яшаган дунёвий ва илоҳий-фалсафий дан мадад сўрайман мудом», қирралари бўлиб, Паҳлавон
асарларнинг кўзга кўринган давр, шарт-шароит, умуман, қарашларини уйғунлаштира «Ҳакдан тилайман-ку, руҳафсо Маҳмуд сиймосидаги ибра-
намуналари майдонга келди. реал воқелик адабий характер олган Ориф образида гавда- саслар», «Ҳақдан ўзгасидан томуз жиҳатларни ишонарли
Одил Ёқубовнинг Улуғбек, шаклланишидаги асосий замин ланади. Айниқса, унинг достон қарздор эмасмиз», дея шундай бадиий акс эттиришга имкон
Пиримқул Қодировнинг Бобур, ва омилдир. қаҳрамонларидан бири Бан- хулосага келади: Вужудлар берган. Омон Матжон достон-
Омон Матжоннинг Беруний ва гидевона билан Олам ва Одам кураши кўз томошаси, Руҳлар ни яратишда, унга драмага
Паҳлавон Маҳмуд сиймолари Объектив тарихий фактга ҳақидаги мулоқоти ва риёкор олишуви ҳаёт нашъаси. хос унсурларни сингдиришда
яратилган асарлар шулар жум- айланган бу воқелик «ўт- Шайх билан мунозарасидаги драматургиядаги тажрибалар-
ласидандир. Турли жанр ва ус- мишнинг индивидуал ва уму- фикрлари бу жиҳатдан харак- Паҳлавон Маҳмуд харак- дан ҳам рағбат олган, ўз ижо-
лубда ёзилган бу асарлар учун мий томонларини, кишилар терлидир. теридаги зулм ва жаҳолатга дий лабораториясида уларга
муайян тарихий шахслар ҳаёти кайфияти, ахлоқи, маданият қарши нафрат туйғусини уй- бадиий сайқал бериб, янада
ва фаолиятини давр воқеалари даражаси, психологияси ва Айрим тадқиқотларда дос- ғотган омил реал воқеликда- бойитган. Бунда Уйғун ва Иззат
асосида холис талқин этиш, дунёқарашини умумлаштириш тонда Паҳлавон Маҳмуднинг ги ҳақсизликдир. Достонда Султоннинг «Алишер Навоий»
тарихий ва бадиий ҳақиқат учун ҳам хизмат қилади». ошиқ ва шоир сифатидаги ижтимоий адолатсизликка драмасининг муайян таъсири
уйғунлигига эришиш мушта- XIII-XIV асрларга хос бундай талқинига асосий урғу бе- қарши кураш меҳнаткаш омма яққол кўринади. Бу ўринда
рак мақсаддир. Бу мақсаднинг хусусиятларни умумлашти- рилгани ва қаҳрамонлар мод- манфаатларини мардона ҳимоя Навоий ва Паҳлавон Маҳмудга
ифода шакли ҳар бир ижод- ришга Паҳлавон Маҳмуд фао- дий дунё ташвишлари би- қилишга қаратилади. Воқеалар хос ошиқлик талқинлари на-
корда ўзига хос ва бетакрор лияти тугал асос бера олади. лан чекланиб қолгани ҳақида силсиласидаги ҳолатларнинг зарда тутилмоқда. Бу тарихий
бўлиб, унинг бадиий иқтидори, Достон ўн икки ҳолат (қисм) фикрлар учрайди: «Паҳла- ҳар бирида Паҳлавон Маҳмуд сиймолар шахсиятидаги мушта-
мавзуга ёндашиш йўналиши, дан иборат бўлиб, уларнинг вон Маҳмуд образи тасаввуф характеридаги янги қирралар раклик – иккаласининг ҳам
ижодий методи, шахсий май- ҳар биридаги муайян ҳодиса таълимотидан, унинг махсус гоҳ эпик баён, гоҳ лирик-пси- ижодкор эканлиги ва уйлан-
ли ва бошқа омиллар билан ёхуд лавҳада Паҳлавон Маҳ- йўналиши саналмиш жавон- хологик кечинма орқали очила май ўтганлигидир. Аммо улар
боғлиқдир. муд бевосита иштирок этади мардлик, футувват, ахийлик боради. Жумладан, шоҳ Рой муаллифларнинг ижтимоий
ҳамда персонажлар ҳаракати фалсафасидан анчайин йироқ ва Аъённи чалғитган, Паҳла- идеали тимсоли бўлгани сабаб-
Ўзбек адабиётининг, ху- унга боғланади. Асосий воқе- тасвир этилади». Бу ҳол, биз- вон шаънига доғ туширмоқчи ли ижодий фантазия маҳсули
сусан, шеъриятининг йирик алар Ҳейвоқда, биргина воқеа нингча, муаллифнинг асарни бўлган туҳматнинг фош бўли- сифатида севган ва севилган-
вакилларидан бири Ўзбекис- эса Ҳиндистонда (11 ҳолат) яратишдан кўзлаган мақсади, ши қаҳрамонда ҳасад, умри лар қиёфасида тасвирланади.
тон халқ шоири Омон Мат- кечади. Шу сабабли илк эпик тарихий воқеликка ёндашуви қисқалиги ҳақидаги ҳақиқатни Достондаги бешинчи ҳолат
жон ижодида шеърий асарлар макон она юрт билан боғлиқ ва тасвир хусусиятларининг янада мустаҳкамлайди. Паҳла- Паҳлавон билан Бибихоним-
асосий ўрин эгаллайди. Улар воқеалар анча салмоқли бў- ўзига хослиги билан изоҳла- вон Маҳмуд характерининг нинг учрашуви ва дил изҳори
мавзу, жанр, услуб, образ, либ, Маҳмуд кўпроқ файласуф нади. Чунончи, достонда, би- гуманистик моҳияти шахс ва тасвирига бағишланган бўлиб,
вазн жиҳатдан ранг-баранг шоир ва паҳлавон сифати- ринчидан, Паҳлавон Маҳмуд давр концепцияси талқини- кўп жиҳатдан Навоий билан
бўлиб, чуқур халқчиллик, юк- да гавдаланса, хориждаги ҳаётининг барча қирраларини да ҳам ифодаланади. Шоир Гулининг мулоқотини эслатади.
сак маҳорат ва бадиият билан воқеада у мазлум элдошлар ёритиш мақсади қўйилма- диққатида турган ва «кескин
характерланади. Бу асарлар халоскори тимсолида талқин ган. Иккинчидан, қаҳрамон акс этган» муҳим муаммолар- Умуман, тарихий ижодкор
орасида драматик достонлар этилади. фаолиятидаги шоирлик ва дан бири Паҳлавон ва замон шахслар фаолиятига бағиш-
алоҳида ажралиб туради ва ошиқлик мотивларининг ўзи муносабатидир. ланган турли жанр асарлари-
улар асосан тарихий мавзуда Муаллиф ҳар бир ҳолат Паҳлавон Маҳмуд характери даги бу муштарак жиҳатлар
ёзилган. Паҳлавон Маҳмуд, мазмунини ташкил этган маъ- моҳиятини ифодалаш учун Паҳлавон яшаган давр фо- ҳар бир муаллиф ва асарга хос
Беруний шу синтез жанр наму- навий-ахлоқий масалаларни етарли асос бўла олган. Шу ту- жиаси, аввало меҳнаткашлар индивидуал хусусиятлар билан
наларидир. Муҳими шундаки, ёритиш, характерлараро ўт- файли бу икки жиҳат тасвирда ҳаётида акс этади. Бинобарин, уйғунлашади. Бинобарин, ба-
буюк тарихий сиймолар ҳақи- кир драматик тўқнашувларни устувор бўлиб, жавонмардлик Паҳлавон фожиаси замон фо- диий асар қиммати, аввало, ана
даги бу асарларда тарихийлик кўрсатиш жараёнида ўзига ғояси шулар талқинига сингди- жиасидир. Номард, талончи шу ўзига хослик, муаллифнинг
ва замонавийлик, драматик хос услуб персонажлар руҳий риб юборилган. Аёзу Сотимларнинг Маҳмудга анъана ва адабий тажриба-
ва достоний тафаккур табиий ҳолати, қисман портретига етказган маънавий жароҳат- га янгича ёндашуви, ифода
равишда уйғунлашган. Таниқ- ишора, ўй-кечинмалари ва Жумладан, Паҳлавон Маҳ- лари аслида жафокаш замона иқтидори ва маҳорати билан
ли адабиётшунос У. Норматов уларга ўзининг эстетик му- муднинг «куппа-кундуз куни жароҳатларидир. Аммо до- белгиланади. Омон Матжон-
таъкидлаганидек, Паҳлавон носабатини шеърий шаклда ўз гўшасидан, касбидан, дил нишманд шоир уларга бефарқ нинг ушбу драматик достони
Маҳмуд бугунги замондошлар билдириб боради. Достондаги пешасидан» ҳайдалган пўс- эмас, балки ҳеч бўлмаганда ана шу талаблар даражасида
учун ҳам жиддий, ибратли илк воқеадаёқ Маҳмуднинг тиндўз дўстларини ҳимоя қи- уларни қоралаш билан эл яратилган асар намунасидир.
гап айта олган асардир. Омон филлар даҳшатини даф этиши лиши, ўзини эмас, меҳнат- дардига малҳам излашга инти-
Матжон ўз мақсади ва бадиий достон конфликтининг кескин кашлар манфаатини ўйлаб, лади. Бу эса XIII-XIV асрларда, Зинур БОЗОРОВ,
ниятига кўра тарихий факт ва бўлишидан нишона бўлса, паҳлавонлар пири билан ку- зўравонлик туфайли ҳақ сўз, «Шон-шараф» музейи
воқеаларни саралаш, янгича иккинчидан, рожани Маҳмуд- раш тушишга рози бўлиши, ҳақ иш ва адолат топталган
идрок этиш ва ўзига хос бе- нинг ҳинд эли сафарига умид мўғулларга қарши жангларда даврда катта қаҳрамонлик, кичик илмий ходими
такрор талқин йўлидан борди қилиши достон сюжетидаги ҳалок бўлган шаҳидлар мақ- жасорат ва маънавий комил-
ва Паҳлавон Маҳмуд образини тугундир. Унинг ечими, воқеа- бараси учун ўз маблағини лик эди. Шунингдек, Паҳла-
янада такомиллаштириш ва лар ривожи, кульминация ва сарфлаши, ҳинддаги элдош- вон Маҳмуд маънавиятининг
бойитишга эришди. Достон- хотима қисмларида қаҳра- ларининг озодлиги учун беҳад поклиги унинг ҳеч қачон ўз
ни, мазмун-моҳиятига кўра, мон характерининг муайян молу хазинадан воз кечиши, ўз манфаатини кўзламаганида,
Паҳлавон Маҳмуд ҳаёт фал- қирралари очила боради. Бу шахсий фожиаси сабабчиси, шуҳрат, бойлик излаб, инсо-
сафасининг мукаммал бадиий қирраларга диққат қилган севиклисининг қотили Аёздан нийлик шаънини поймол этма-
инъикоси, дейиш мумкин. Унда адабиётшунос Ж. Жумабоева қасос олиш ниятидан қайти- ганлигида кўринади.
турли ҳунар ва илм соҳибининг Паҳлавон Маҳмуд ҳаётидаги ши ва мотамсаро она дардига
бу шахс тимсолида мужассам- муҳим учта жиҳатни алоҳида малҳам бўлиш учун атайин Шуни таъкидлаш керакки,
лашиб, унинг табиат ва инсон, таъкидлайди: «Биринчиси, душмандан енгилиши – булар достон хотимасидаги бу воқеа-
Паҳлавон Маҳмуднинг паҳла- чинакам жавонмардлик на- лар халқ ижоди асарлари ва
муналаридир. Зеро, достонда тарихий-адабий манбаларда-

18 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

"TOKIO – 2020" XXXII ЁЗГИ ОЛИМПИАДА
ЎЙИНЛАРИ СТАРТ ОЛАДИ

Коронавирус пандемияси сабаб бир
йил ортга сурилган, лекин номи ўз-
гармай қолган «Токио – 2020» Олим-
пия ўйинлари бугун старт олади. Йўл-
ланма соҳибига айланган дунёнинг
кучли спортчи ва жамоалари 9 август-
га қадар Олимпия чемпионлиги учун
кураш олиб боришади. Бу баҳслар
давомида биз спортнинг 17 тури бўйи-
ча 71 та Олимпия йўлланмасини қўлга
киритган юртимизнинг 67 нафар маҳо-
рат соҳибини, жумладан, Мудофаа
вазирлиги Олий спорт натижаларини
ривожлантириш марказининг 23 на-
фар вакилини ҳам кўрамиз.

Ўтган йили жаҳон матбуоти- Ўзбекистон «Токио – 2020»Олимпиада- Ўзбекистон мустақил жамоа си- дини янгилади. Бокс бўйича терма
да тарқалган турли фикрликдан си иштирокчилари рейтингида кучли фатида биринчи марта 1994 йилда жамоамиз эса илк марта Олимпиада
сўнг Япония ҳукумати ва Халқаро 25 таликдан жой эгаллади. Таъкидлаш Норвегиянинг Лиллихаммер шаҳрида ўйинларида умумжамоа ҳисобида
Олимпия қўмитаси (ХОҚ) расман жоиз, давлатимиз раҳбарининг 2017 ўтказилган XVII қишки Олимпия ўйин- 1-ўринни эгаллади. «Рио – 2016»да
баёнот бериб, XXXII ёзги Олим- йил 9 мaртдaги «Ўзбекистон спорт- ларида иштирок этган. Ҳамюртимиз совриндор бўлган спортчиларимиз-
пиада ўйинлари ўз вақтида, яъни чилaрини 2020 йил Токио шaҳридa Лина Черязова фристайл спорт тури нинг уч нафари, яъни Бектемир Ме-
2020 йилнинг 24 июлидан 9 авгус- (Япония) бўлиб ўтaдигaн XXXII бўйича барча рақибларини ортда қол- лиқўзиев (бокс), Муроджон Аҳмада-
тига қадар, Паралимпия ўйинлари ёзги Олимпия вa XVI Пaрaлимпия дириб, Олимпия ўйинларининг олтин лиев (бокс) ва майор Ришод Собиров
эса 25 августдан 6 сентябрга қа- ўйинлaригa тaйёрлaш тўғрисидa»ги медалига сазовор бўлган. Ушбу сов- (дзюдо) армиямиз спортчилари бўлди.
дар бўлиб ўтишини маълум қилган қaрори бу борaдaги ишлaрни изчил, рин мустақил Ўзбекистон тарихидан Ҳа, юртимиз вакилларининг Олимпия
эди. Шундан сўнг бир қатор дав- тизимли вa янгичa aсосдa йўлгa қў- Олимпия ўйинларининг биринчи олтин ўйинларидаги муваффақиятларида
латлар спорт қўмиталари ХОҚга йишдa муҳим дaстурилaмaл бўлди. медали сифатида жой олган. Спортчи- армиямиз спортчиларининг алоҳида
мурожаат қилди, яъни коронави- XXXII ёзги Олимпиада ўйинларида ларимиз ёзги Олимпия ўйинларидаги ўрни бор.
рус пандемияси сабабли ўйинлар юртимизнинг 67 нафар спортчиси, иштирокини расман 1996 йил АҚШнинг
кейинга қолдирилиши юзасидан Ўзбекистон Республикаси Прези-
чақириқ билан чиқди. Чунки ЁЗГИ ОЛИМПИАДА ЎЙИНЛАРИДА 2 та бронза – Ўткирбек Ҳайдаров дентининг фармони билан 1993 йил-
аксарият спорт турлари бўйича (бокс), Баҳодир Султонов (бокс, MVSM). да ташкил этилган Марказий ҳарбий
саралаш баҳслари ҳали ниҳоясига ЎЗБЕКИСТОНЛИК СПОРТЧИЛАР спорт клуби, эндиликда Мудофаа ва-
етмаган, коронавирус пандемияси «ПЕКИН – 2008» зирлиги Олий спорт натижаларини ри-
сабаб «Токио – 2020» ёзги Олим- ҚЎЛГА КИРИТГАН МЕДАЛЛАР XXIX ёзги Олимпиада ўйинларида вожлантириш маркази (MVSM), мана,
пия ўйинлари кўплаб маҳоратли юртимиз спортчилари 6 та медални қўлга 28 йилдирки, мамлакатимиз Қуролли
спортчиларсиз қолиши ва тўрт «БАРСЕЛОНА – 1992» киритган. Кучларининг спорт негизи, миллий
йилда бир марта ўтказиладиган XXV ёзги Олимпиада ўйинларида Ўз- Битта олтин – Артур Таймазов (эркин терма жамоаларимизнинг таянч устуни
энг йирик мусобақанинг нуфузи бекистон спортчилари 4 та медални қўлга кураш). сифатида самарали фаолият юри-
ҳам тушиб кетиши тайин эди. киритган. 2 та кумуш – Абдулла Тангриев (дзю- тиб келмоқда. Бугунги кунда MVSM
3 та олтин – Оксана Чусовитина (спорт до), Сослан Тигиев (эркин кураш). мамлакатимиздаги энг етакчи олий
Япония ҳукумати ва ХОҚ ўрта- гимнастикаси), Розалия Галиева (спорт 3 та бронза – Ришод Собиров (дзюдо, маҳорат спорт мактабларидан бири
сидаги чуқур мулоқотлардан сўнг гимнастикаси), Мария Шмонина (енгил ат- MVSM), Екатерина Хилько (трамполин, ҳисобланади. Буни бугун бошланади-
якуний қарорга келинди – Япония летика). MVSM), Антон Фокин (спорт гимнастикаси). ган «Токио – 2020» Олимпия ўйинлари
Бош вазири Синдзо Абэ Халқаро Битта кумуш – Сергей Сирцов (оғир ҳам яна бир бор тасдиқлаши мумкин.
Олимпия қўмитаси президенти То- атлетика). «ЛОНДОН – 2012» Зеро, юртимиз спортчилари томонидан
мас Бах билан Олимпия ҳамда Па- Юбилей – ХXX ёзги Олимпиада ўйин- қўлга киритилган 71 та йўлланманинг
ралимпия ўйинларини бир йилга «АТЛАНТА – 1996» ларида юртимиз спортчилари 4 та медални 27 таси айнан MVSM вакилларига те-
кечиктириш тўғрисида келишувга XXVI ёзги Олимпиада ўйинларида юр- қўлга киритган. гишлидир. Буни бошқачароқ изоҳла-
эришганини маълум қилди. Олим- тимиз спортчилари 2 та медални қўлга Битта олтин – Артур Таймазов (эркин ганда, «Токио – 2020»да қатнашувчи
пия ўйинларининг кечиктирилиши киритган. кураш). юртимиз 67 нафар спортчисининг
ёки бекор қилиниши тарихда илк Битта кумуш – Армен Богдасаров 3 та бронза – Ришод Собиров (дзюдо, 23 нафари Мудофаа вазирлиги Олий
марта эмас. Бундай ҳолат замо- (дзюдо). MVSM), Аббос Атоев (бокс, MVSM), Сослан спорт натижаларини ривожланти-
навий Олимпия ўйинлари ташкил Битта бронза – Карим Тўлаганов (бокс). Тигиев (эркин кураш). риш маркази вакилларидир. MVSM-
этилганидан бери тўртинчи марта нинг 23 нафар спортчиси XXXII ёзги
юз берди. Бунга қадар «Берлин – «СИДНЕЙ – 2000» «РИО – 2016» Олимпиада ўйинларининг 27 та меда-
1916», «Хельсинки – 1940» ва XXVII ёзги Олимпиада ўйинларида XXXI ёзги Олимпиада ўйинларида юр- ли учун кураш олиб боради.
«Лондон – 1944» Олимпия ўйин- юртимиз спортчилари 4 та медални қўлга тимиз спортчилари 13 та медални қўлга
лари бекор қилинган ёки бошқа киритган. киритган. Халқаро спорт ташкилотлари ва
муддатга қолдирилган. Ҳар учала Битта олтин – Муҳаммадқодир Абдул- 4 та олтин – Ҳасанбой Дўсматов (бокс), экспертларнинг башоратларига кўра,
Олимпиада ҳам жаҳон урушлари лаев (бокс). Шаҳобиддин Зоиров (бокс), Фазлиддин Ғо- «Токио – 2020» Олимпия ўйинларида
сабаб ўз вақтида ўтказилмаган. Битта кумуш – Артур Таймазов (эркин йибназаров (бокс), Руслан Нурудинов (оғир энг кўп медалга АҚШ (106), Хитой
кураш). атлетика). (92), Россия (70), Буюк Британия ва
Шундай қилиб, XXXII ёзги 2 та бронза – Рустам Саидов (бокс), 2 та кумуш – Шаҳрам Ғиёсов (бокс), Япония спортчилари эгалик қилади.
Олимпиада вa XVI Пaрaлимпия Сергей Михайлов (бокс). Бектемир Мелиқўзиев (бокс, MVSM). Уларнинг тахмини бўйича Ўзбекистон
ўйинлaри 2021 йил 23 июль куни 7 та бронза – Рустам Тўлаганов (бокс), умумий медаллар ҳисобида Швейца-
Токиода старт олиши маълум «АФИНА – 2004» Муроджон Аҳмадалиев (бокс, MVSM), рия, Канада, Украина, Ҳиндистон ва
бўлди. Унда жаҳоннинг 200 дан XXVIII ёзги Олимпиада ўйинларида Диёрбек Ўрозбоев (дзюдо), Ришод Собиров Бельгия давлатлари қаторида ТОП-25
зиёд давлатидан 12 500 нафардан юртимиз спортчилари 5 та медални қўлга (дзюдо, MVSM), Ихтиёр Наврўзов (спорт таликда бўлади.
ошиқ спортчи қатнашиб, 33 та киритган. курашлари), Магомед Ибрагимов (спорт
спорт тури бўйича 339 та медаль 2 та олтин – Артур Таймазов (эркин ку- курашлари), Элмурат Тасмурадов (спорт «Токио – 2020» Олимпия ўйинла-
жамланмаси учун кураш олиб бо- раш), Александр Дохтуришвили (юнон-рум курашлари). ри бошланмасидан туриб Ўзбекистон
ради. Улар сафида юртимиз спорт- кураши). номи унинг тарихий саҳифаларидан
чиларининг ҳам муносиб ўрни Битта кумуш – Магомед Ибрагимов жой оладиган бўлди, яъни ҳамюртимиз
борлиги бизнинг қалбимизда мус- (эркин кураш). Оксана Чусовитинанинг номи 8-марта
тақил Ўзбекистон Ватанимиз би- Олимпиада ўйинларида иштирок этган
лан фахрланиш ҳиссини тўлқин- жумладан, Мудофаа вазирлиги Олий Атланта шаҳрида ташкил этилган XXVI биринчи спорт гимнастика устаси си-
лантиради ва янги ғалабалар, спорт натижаларини ривожлантириш ёзги Олимпия ўйинларидан бошлаган. фатида битилади. 1975 йил 19 июнда
янги марралар сари чорлайди. марказининг 23 нафар вакили Вата- туғилган Оксана Чусовитина 46 ёши-
Саралаш мусобақаларидан сўнг нимиз спорт шарафини ҳимоя қилади. Юртимиз спортчиларининг Олимпия да (!) Олимпия ўйинларида иштирок
делегациямиз ҳисобига XXXII ёзги ўйинларидаги энг яхши қатнашуви «Рио этмоқда.
Олимпиада ўйинлaрининг 71 йўл- Навбатдаги Олимпиада ўйинлари – 2016» ҳисобланади, яъни вакиллари-
ланмаси 17 та спорт тури бўйича олдидан спортимиз тарихига назар миз томонидан 2016 йил Рио-де-Жа-
ёзилди. Агар бошқа давлат деле- соладиган бўлсак, Ўзбекистон Миллий нейро шаҳри (Бразилия)да ўтказилган
гациялари билан солиштирганда, Олимпия қўмитаси 1992 йил 21 январ- XXXI ёзги Олимпиада ўйинларининг
да ташкил этилган. 1993 йил сентябрь 4 та олтин, 2 та кумуш, 7 та бронза,
ойида Халқаро Олимпия қўмитасининг жами 13 та медали қўлга киритилган.
101-сессиясида расман тан олинган. Ўзбекистон делегацияси 207 давлат
Шундан сўнг мамлакатимиз спорт деле- орасида 21-ўринни эгаллаган. Оғир
гацияси мустақил Ўзбекистон номидан атлетикачимиз Руслан Нурудинов
тўрт йилликнинг энг нуфузли мусобақа- олтин медални қўлга киритиш билан
лари Олимпия ҳамда Осиё ўйинларида бирга ўзбек спортчилари орасида илк
қатнашиш ҳуқуқини қўлга киритди. маротаба Олимпиада ўйинлари рекор-

Расул ЖУМАЕВ, «Vatanparvar»

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 19

TURMUSH CHORRAHASI

£ È Ø Ë Î £ É È F Ë À Ã À Í Ê Ó Í (воšеий µикоя)

– Қизим, қаердасан, яна китобга – Синглинг мактабдан келса, кетмаса, девонага айланади, – яна етган ўғил-қизларига бирин-кетин
муккасидан тушдингми? Тезда тандирга чой-нонига қара, – тайинлади онам. кўзларига ёш тўлди онамнинг. тўйлар қилди. Кейин…
ўт ёқишни бошла, хамир кўпиб кетибди. – Юпун кийиниб ташқарида юрма-
син, ҳаво совуқ. Даданг ишдан тўғри – Ўзингни қўлга ол! – онамни ури- – Жакпаралиниям уйлашим керак,
– Хў-ўп, ҳозир, – китобдан бош таъзияга ўтса керак. шиб берди дадам. – Вақт дардга даво, олдингизга маслаҳатга келдим, опа,
кўтариб, эринибгина жавоб қайтардим ўзига келиб қолади. Олдида келини – кутилмаганда тонг саҳар уйимизда
онамга. – Хўп, – дедим онамнинг ғамнок бор, қизлари бор, оналарини ўзига пайдо бўлди хола. – Бирга совчиликка
юзига термилиб. келтириб олади. борсак дегандим.
«Ишқилиб, хамир ачиб кетмаган
бўлсин-да. Ачиган бўлса, шунча нонни Февраль ойининг охири, баҳор бўй – Шундай дейсиз-у, ахир у она. Ву- – Жакпаралини дейсизми?.. – ҳай-
ким ейди?» онамнинг хуноб бўлиб, ўзига кўрсатаётганига қарамай, ҳаво совуқ, жудидан яралган боласи бу аҳволда… ратда қотган онамнинг оғзига бошқа
ўзи гапираётгани қулоғимга чалинди. табиат ҳам аза тутаётгандек осмонни сўз келмади.
Тандирга олов ёқишга тутиндим. Хаёлим қора булут қоплаган. – Шукур қил, уч ўғлинг тинч жойда
дарсликда, ўт қалаштиряпман-у, ўқиган- хизмат қилиб қайтди. Кенжамиз Рос- – Ҳа-а, Жакпаралини, – кайфияти
ларимни ичимда такрорлаяпман. «Кўпроқ Қишлоқ гўёки катта бир оила. Ғамда сиянинг бир чеккасида хизматда бўлса чоғ жавоб қайтарди у. – Шу ўғлингиз
ўқишим керак. Агар бу йил ҳам ўқишга ҳам, қайғуда ҳам тез бирлашади. Шу ҳам, уруш ичида эмас. Ўғиллари Афғон- бошқача-да, яхши кўраман, дердингиз.
киролмасам…» ваҳм босади дилимни. Бу тобда бутун қишлоқ аҳли йиғлаётгани- да хизмат қилаётган Саидкомил билан Энди совчиликка бирга борасиз-да,
ҳақда ўйлашнинг ўзи оғир. «Бир ой, бир ни кўз олдимга келтирардим, ҳис қи- Мамарасулнинг аҳволини кўрсанг эди. опажон.
ойгина мактабдан далага олиб чиқмаган- лардим. Шуни англаганим сари темир
да, бир ойгина тайёргарлик кўрганимда қутида келган Жакпарали акани эслаб, – Ҳа, уларнинг хотинлари ҳам – Қаерга… кимнинг қизига бормоқ-
ўтган йили ўқишга кирган бўлармидим…» кўзёшимни тия олмасдим. таъзияда қалтираб ўтирди. Шакархон чисиз?
қишлоқдаги оғир меҳнат, ҳатто болаларга ишқилиб…
нисбатан жамиятдаги бешафқатликдан Оқ юзли, сочлари қўнғироқ Жакпа- – Қишлоқ чеккасидаги Расулжон-
дилимдаги ранжиш ортади. рали ака, онам айтганидек, бўладиган Онам янглишмаган эди. Шакархон нинг қизига. Бугун унаштириб қўйсак,
бола эди. Шахдам, ғайратли, ўқишга хола кўп ўтмай, ўзгача аёлга айланди. эртадан бозорга қатнаб, сарпо қилиш-
Шу пайт қишлоқ жарчисининг: интилган. Балки, ҳарбий хизматдан Бир қараганда қувноқ, ғайратли, ўзини ни бошлайман. Ўзи сандиқда Жакпара-
«Тўланбой аканикига таъзияга-а-а», сўнг бирор олийгоҳга киришни мақсад ўққа-чўққа урадиган, боласидан ай- лига атаганларим ҳам бор, яна олишим
деган чақириғи-ю, дарвозадан ҳовлиқиб қилгандир. Ҳар қалай оиладаги саккиз рилгани хаёлига келмаётгандек, гўё. керак-да.
кирган қўшни холанинг: «аянг қани?» боланинг бошқачаси, ота-онасининг Фақат уйида ўтира олмасди. Иссиқми,
деган сўроғи ўжар хаёлларимни тўзғитиб умиди эди у. совуқми, жазирамаю қаҳратонда қаер- Онам қишлоқ чеккасида бундай
юборди. гадир йўл олаётган бўларди. Бозорда, одам яшамаслигини яхши англаб ту-
Таъзия узоққа чўзилди, чоғи, ота- далада, тўю маъракаларда кайфияти рар, холанинг аҳволидан ўпкаси тўлиб,
– Уйда… уйдалар, – дедим мудҳиш онам кеч қайтишди. Онамнинг қизарган чоғ кўриш мумкин эди, уни. Холанинг йиғлаб юборишдан ўзини базўр босиб
бир воқеани сезгандек ҳаяжонланган юзлари, қовоқларидан аччиқ йиғининг ўзгарганини ҳамма англаб турса-да, турарди. Шу орада акамга машинани ўт
кўйи. изи кўриниб турарди. дилидан ачинса-да, бироқ у девонага олдиришни буюрди ва холага:
ўхшамасди. Гаплари, фикрлари жойи-
Бир хаёлим қишлоқ жарчисининг ха- – Тўланбой акага оғир бўлди, – да, ҳаммага меҳрибон. Фақат, фақат – Шакархон, аввал уйингизга бо-
барида. «Қўшни хола, ҳойнаҳой, шу са- кечки таомдан сўнг хўрсиниб, сўз аввалги аёл эмас… риб, сандиғингиздаги нарсаларни
баб онамнинг олдига кирдиёв. Тўланбой бошлади дадам. – Қаддини кўтаролмай кўрайлик. Кейин совчиликка борамиз,
амакиникида ким… ким ўтган бўлиши қолди. Ўғлининг майитини олиб келган Жакпарали аканинг қабри ҳар- – деди меҳрибонлик билан.
мумкин? – юрагим дукиллаб ура бошла- ҳарбийлардан юзини бир кўрай, деса бийларга хос бошқача қилинди. Узун
ди. – Биз унинг қизи Обидахон билан рухсат бермабди. Кейин «ҳеч бўлмаса цемент йўлак ҳам ўрнатилди. Қабрис- – Ажойибсиз-да, опа, ўшанчун
синфдошмиз. Оилаларида ёшини яшаган қутининг бир четини очсаларинг, қўл- тонга ким яқинлари зиёратига кирса, сизни яхши кўраман. Жакпаралини
кекса одам йўқ. Демак…» Тандирга бир ларим билан сийпалаб, болам билан албатта, навқирон кетган бу йигитга унаштирсак…
боғ ғўзапоя қалаштирдим-у, онамнинг видолашай», деб ялинибди. Ҳарбийлар ҳам тиловат қилиб қайтарди. Унинг
олдига чопдим. Уй ичига кирганимда кўнибди, чоғи, «боламнинг вужуди йўқ қабрига яқинларидан ташқари яна ким- Шу бўлди-ю, холанинг ҳуши ўзига
супра устида онам, ёнида қўшни хола бўлиб кетмабди», дея шунга ҳам рози дир узоқ вақт гулдаста қўйиб юрди. Бу қайтмади. Қаратув-кўрсатувлар, до-
уввос солиб йиғлаб ўтирарди. бўлиб ўтирибди. Афғондан темир қути- унинг кимгадир кўнгил бериб, севгиси ри-дармонлар онанинг руҳий изтироби
да қайтаётган ҳамма йигитларнинг ҳам кўксида кетганидан далолат эди. олдида ожиз эди. У умрининг сўнгига
– Бўладиган бола эди-я, бошқача танаси бутун қайтмас экан. қадар дарди дунёсига айланган Жакпа-
эди, – онам йиғи ичида титраб гапирар- Йил ўтиб, ҳарбий хизматни Афғонда рали ўғлини уйлантириш илинжи билан
ди. – Увол кетибди, увол. – Шакархондан хавотирдаман, ўтаган икки йигит эсон-омон қишлоққа яшади. Шу илинж билан боқий дунёга
таъзияда беҳуш одамдек жим қотиб қайтди. Аммо сезиларли даражада кўзлари очиқ кетди.
– Шуни айтинг, ўртоқжон, Афғон ўтирди. Кўнгил сўраб келаётганлар- руҳий заиф эди улар. Кўз олдида
деганларининг уйига ўт тушсин, илоҳим. га: «улар адашган, болам тирик, у бомбаю снарядда парчаланиб кетган Афғон урушидан қайтган икки йи-
ўлмаган», дейишдан нарига ўтгани сафдошлари, афғонлар қўлига асир гитнинг кечмиши эса… Хизматдан юрак
– Шакархон адо бўлгандир, тезроқ йўқ. Йиғласа, юрагидаги фарёд чиқиб тушиб, тириклайин териси шилинган, касалини орттириб қайтган Мақсуд ака
ёнига боришимиз керак… оила қуриб, ўғил кўрди, боласини эрта
кўзлари ўйилган, оёқ-қўл- уйлантирди. Бироқ узоқ умр кўриш
– Ҳа, Жакпаралини темир қутида лари чопилган йигитлар насиб этмади унга. Уруш захми «яра-
олиб келишибди. Уни кўриб, тақдири уларнинг руҳий дор» қилган юраги панд берди. Олтмиш
ота-онаси қай аҳволга тушди мажруҳ бўлишига замин ёшга яқинлашаётган Ориф ака эса
экан… яратганди. руҳий заифлик сабаб, оила қурмади,
ҳали-ҳануз бўйдоқлар сафида.
Жакпарали ака ҳарбий Икки йигит Жакпарали
хизматда эди. Уни ва қиш- аканинг қабрини зиёрат Ўша кун… ўша қишлоқ йиғлаган кун
лоғимиздаги яна икки йигит – қилиш асносида, дийда- ёдимга тушди дегунча, бир ҳақиқатни
Мақсуд ва Ориф акани Афғо- ларида қотиб қолган алам англайман. Яъни ўша куни бир киши-
нистонга юборилганидан нинг эмас, тўрт инсоннинг қисматига
хабарим бор. У ерга борган ва фарёдга тўла аччиқ аза тутилганди, гўё…
йигитларнинг кўплари омон
қайтмайди, деб эшитгандим. кўзёшларини тия олиш- Зулфия ЮНУСОВА,
Мана, ўшанинг исботи. Акаси- «Vatanparvar»
дан айрилган дугонамни кўз мади. Жаҳаннам оташини
олдимга келтириб, мен ҳам
юм-юм йиғлардим. кўрган бу йигитлар унинг

Ўша куни онамнинг юра- гавдаси бус-бутун қабрига
гига нон ёпиш сиғмади, бу иш
менга қолди. қўйилгани ҳам бир омад

эканини англаб туришарди.
Шакархон хола ўша ғай-

рат, ўша бедорликда бўйга

20 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

HARBIY TEXNIKA

ÇÈÐ¥ËÀÍÈØ ÒÀËÀÁ ÌÍÎÃÎÔÓÍÊÖÈÎÍÀËÜÍÛÉ

ÄÀÐÀÆÀÑÈÄÀ ÊÎÐÀÁËÜ

Нигерия Қурол- Японская судострои-
ли Кучларига қарашли тельная компания «Джа-
«Эзугву» типидаги зирҳ- пан марин юнайтед»
ли транспортёр «Дайкон» представила проект де-
миллий мудофаа корпо- сантно-вертолётного
рацияси мутахассислари корабля-дока (ДВКД),
томонидан яратилган. разработанного в ини-
Машина экипажи уч ки- циативном порядке в ин-
шидан иборат, десант тересах военно-морских
учун мўлжалланган бўл- сил страны. В рекламных
мада барча нарсалар целях для обозначения
билан тўлиқ таъминлан- проекта применяется аб-
ган 8 нафар пиёда аскар бревиатура FLHD (Future Landing Helicopter Dock). Корабль предназначен
жойлашиши мумкин. Корпуснинг зирҳланиш даражаси шахсий таркиб ҳамда для переброски вооружения и военной техники, личного состава и грузов,
машинанинг асосий узел ва агрегатларини ўқотар қуроллар, баъзи типдаги а также для обеспечения гуманитарных операций. Основные ТТХ корабля:
артиллерия снарядлари парчаларидан, шунингдек, туб қисмида қуввати длина 220 м, ширина полетной палубы 38 м, осадка 7 м, стандартное
тротил эквивалентида 7 кг.гача бўлган ва ғилдирак остида 12 кг.гача бўлган водоизмещение 19 000 т, скорость до 24 уз, десантовместимость
фугасли портловчи мосламалар портлашидан ҳимоя қилинишини таъмин- до 500 морских пехотинцев. На полетной палубе могут базироваться пять
лайди. Ғарб ҳарбий оммавий ахборот воситалари маълумотига кўра, мазкур транспортно-десантных самолетов короткого/вертикального взлета и посадки
транспортёр ўта мураккаб йўллардан ҳам юра оладиган Чехиянинг «Татра» MV-22 «Оспрей». Внутренние ангары предназначены для размещения пяти
автомобили шассиси асосида ишлаб чиқарилган. «Эзугву» мустақил илгич летательных аппаратов и 20 боевых бронированных машин. Загрузка техники
ҳамда қуввати 380 от кучига тенг WD615 типидаги турбопуфлагичли дизель осуществляется своим ходом по трапам. В корме оборудована док-камера
двигателига эга бўлиб, бу шоссе бўйлаб максимал ҳаракатланиш тезлигини для двух десантно-высадочных средств типа LCAC. В грузовых отсеках
соатига 100 км.гача етказиш имконини беради. Қуроллар комплекти тарки- предлагается развертывать полевой госпиталь. Проект предусматривает
бига 12,7 ва 7,62 мм.ли пулемётлар киритилган. наличие ракетно-артиллерийского и стрелкового вооружения, включая
20-мм ЗАК «Фаланкс» Mk 15, ЗРК «Си Рам» с зенитной управляемой ракетой
ÍÎÂÎÅ ÏÅÐÑÏÅÊÒÈÂÍÎÅ RIM-116RAM. По периметру корабля возможно размещение пулеметов для
защиты от быстроходных малоразмерных катеров.

ÎÐÓÄÈÅ «ÑÒÅËÑ» ÒÅÕÍÎËÎÃÈßÑÈÄÀÍ

Опытный образец раз- ÔÎÉÄÀËÀÍÈÁ
работанного специалис-
тами германской компа- Хитойнинг AVIC миллий
нии «Рейнметалл» 130-мм авиация-космик корпорация-
перспективного танкового си мутахассислари томонидан
орудия впервые был проде- ишлаб чиқилган «Юньин»
монстрирован на выставке (экспорт номланиши «Клауд
AUSA 2019, которая состоя- Шэдоу») типидаги кўп мақсад-
лась в конце 2019 года в ли учувчисиз учиш аппарати
США. По мнению зарубеж- (УУА) биринчи марта 2016
ных военных специалистов, йил ноябрида Чжухай шаҳри-
данное орудие значительно да ўтказилган авиасалонда
улучшит огневые харак- ҳарбий экспертлар эътиборига ҳавола этилган. Мазкур жанговар восита
теристики современных WP-11C типидаги турбореактив двигатель билан жиҳозланган ҳамда иккита
танков. Гладкоствольная пушка с длиной ствола 55 клб имеет массу (без комплектация бўйича лойиҳалаштирилган: а) разведкачи-зарбдор (макси-
монтажных компонентов) 3 000 кг. Характерной особенностью этого проекта мал учиш тезлиги соатига 550 км, фойдали юкланма оғирлиги 400 кг.гача,
является сохранение массы орудия и его установки, несмотря на увели- олтита илгич узелига эга); б) разведкачи (максимал учиш тезлиги соатига
чение калибра. Разработчики считают, что новое орудие сохранит общую 620 км, фойдали юкланма оғирлиги 200 кг).
архитектуру предшественника. В частности, конструкция разделена на
ствол, казенную часть, противооткатные устройства и другие компоненты. Ғарб ҳарбий экспертларининг фикрича, «Юньин» хитойлик мутахассислар
Ствол получает зарядную камору больших размеров, соответствующую томонидан кам сезилувчанлик («стелс») технологиясидан фойдаланган ҳолда
габаритам новых боеприпасов. Компания «Рейнметалл» разрабатывает в яратилган биринчи учувчисиз учиш аппарати ҳисобланади. «Юньин»нинг
настоящее время соответствующие боеприпасы для использования их со асосий тактик-техник тавсифлари қуйидагича: амалий кўтарилиш баландлиги
130-мм пушкой. Инженерами уже предложены бронебойный подкалиберный 14 000 метр, максимал парвоз давомийлиги 6 соат, ҳаракатланиш радиуси
и осколочно-фугасный снаряды, бронепробиваемость и могущество которых 250 километр, максимал кўтарилиш оғирлиги 3 200 килограмм, узунлиги
будут существенно превосходить 120-мм аналог. Проводятся также исследо- 9 метр, баландлиги 3,7 метр, қанот кўлами 17,8 метр.
вательские работы в целях создания необитаемой башни со 130-мм орудием,
оснащенным автоматом заряжания.

Пўлат САЙДИВАЛИЕВ тайёрлади.

ХИТОЙДА СУВ ТОШҚИНИ ЮЗ БЕРДИ ГУМОНДОРЛАР ҲИБСГА ОЛИНДИ НЕФТЬ ҚАЗИБ ОЛИШ МИҚЁСИ ОШИРИЛАДИ

JAHONDA Хитойнинг Хэнань Наркотикка қарши «ОПЕК+» ташкило-
вилоятидаги Чжэнчжоу кураш бўйича бутун тига аъзо давлатлар
шаҳрига яқин жойда мамлакат бўйлаб ўтка- 2021 йилнинг охири-
сув тошқинлари оқиба- зилган текширув ама- гача нефть қазиб олиш
тида тўғон ўпирилди, лиёти даврида Син- миқёсини оширишга
деб хабар бермоқда гапур полициячилари келишиб олди», дейи-
«CGTN». психофаол моддалар- лади «ТАСС» хабарида.
нинг ноқонуний айлан-
Синьхуа агентлиги маси бўйича 104 нафар гумондорни ҳибсга олди. Видеоалоқа тарзида
хабарига қараганда, «Шунингдек, жами 198 миллион долларлик ўтказилган анжуман-
Хэнань ва Чжэнчжоу метеорологик бюролари та- наркотик моддалар мусодара қилинган», деб да «ОПЕК+»га аъзо давлат вазирлари августдан
биий офат давридаги фавқулодда ҳолат биринчи ёзади «The Straits Times» нашри. бошлаб нефть қазишни кунлик 0,4 баррелгача
даражага кўтарилганини эълон қилди. Текширувлар бир вақтнинг ўзида бутун мам- оширишга келишиб олди.
Чжэнчжоуда метрони сув босган, қутқарувчи- лакат бўйлаб ўтказилди. Айтиш жоизки, улар 2022 йилгача нефть олишни
лар йўловчиларни чиқариб олган. Сингапур қонунчилигида наркотик моддалар камайтириш назарда тутилган барқарорлик бўйича
Аввалроқ сув тошқинлари оқибатида вило- билан боғлиқ моддалар кескинлиги билан ажра- келишувни ҳам маъқуллаган.
ятда камида 12 киши ҳалок бўлгани, 100 минг либ туради. Шунингдек, аъзолар маълум давлатлар учун
киши кўчирилгани айтилганди. 6 минг ҳарбий нефть қазиб олишга янгича меъёрлар белгилаган.
ва қутқарувчилар сафарбар қилинган.Чжэнчжоу
аэропортидаги парвозлар бекор қилинган.

Интернет материаллари асосида тайёрланди.

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 21

QAROR VA IJRO HUQUQ

ÕÀËҚ ÂÀ Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий прокуратурасининг
ÀÐÌÈß ßÊÄÈË ҳудудий ҳарбий прокуратуралари томонидан 2021 йил-
нинг олти ойи якуни бўйича ҳарбий прокуратуралар назо-
Давлат хавфсизлик хизмати Чегара қўшинла- рати остидаги ҳарбий қисм ва муассасаларда қонунийлик
ри қўмондонлиги ҳарбий қисмларига 140 га ва жиноятчилик аҳволи, жиноятларнинг келиб чиқишига
яқин олис ва чегара олди ҳудуддаги маҳаллалар имкон берган шарт-шароитлар, уларни бартараф қилишига
бириктирилган бўлиб, уларда истиқомат қила- қаратилган чоралар ҳамда келгусидаги вазифаларни бел-
ётган тарбияси оғир ёшлар, кам таъминланган гилаш юзасидан мувофиқлаштирувчи кенгаш йиғилишлари
оилалар ва ёлғиз кексаларнинг муаммолари ўр- ўтказилмоқда.
ганилиб, ҳамкор ташкилотлар иштирокида бар-
тараф этиш бўйича тизимли тадбирлар ўтказиб ÌÓÂÎÔÈҚËÀØÒÈÐÓÂ×È
келинмоқда.
Ê Å Í ÃÀ Ø
Ёлғиз кексаларни ижтимо-
Уларда ҳудудларда 2021
ий қўллаб-қувватлаш, улар- йилнинг 6 ойида амалга оши-
рилган ишлар, йўл қўйила-
нинг саломатлигини тиклаш ётган хато ва камчиликлар
муҳокама қилиниб, 2021 йил-
мақсадида, эҳтиёжига қараб нинг иккинчи ярмида амалга
оширилиши лозим бўлган ре-
жойлардаги ҳарбий-тиббий жалар белгилаб олинмоқда.

даволаш муассасаларида Жумладан, Нукус, Урганч,
Навоий, Бухоро, Чирчиқ, Жиз-
чуқурлаштирилган тиббий зах, Гулистон, Самарқанд,
Қарши ҳарбий прокурату-
кўрикдан ўтказилмоқда, ҳар- ралари томонидан шу каби
тадбирлар ўтказилди.
бий хизматчилар ва маҳалла
Адлия подполковниги Алишер ҚУРБОНОВ,
ёшлари томонидан уларнинг Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий
прокурорининг ёрдамчиси
хонадонларида ҳашарлар ўт-
Ko‘rgazmali musobaqa
казилиб, ҳомийлар кўмагида
Ҳарбий хизматчиларнинг жисмоний имкониятларини
бирламчи озиқ-овқат маҳсу- юксалтириш, спортга кенг жалб этиш ҳамда соғлом
турмуш тарзини шакллантириш мақсадида қўшинларда қўл
лотлари ҳамда гигиеник воситалар етказиб берилмоқда. жанги бўйича кўргазмали мусобақа ташкил қилинди.

Шунингдек, маҳаллаларда истиқомат қилаётган кексалар, уюшмаган ҒÎËÈÁËÀÐ ÀÍÈҚËÀÍÄÈ

ёшлар, айниқса, тарбияси оғир бўлган ва кам таъминланган оилалардаги Уч босқичда ўтка-
зиладиган ушбу мусо-
ўсмирларнинг ёзги таътилда бўш вақтини самарали ўтказишлари учун турли бақа ҳарбий жамоа-
ларнинг жипслигини
спорт мусобақалари ташкил этилмоқда. таъминлаб, ҳамжиҳат-
ликда ҳаракат қилиш,
Ёшларни ҳарбий-ватанпарварлик руҳида тарбиялаш масаласига ҳам жанговар руҳни юк-
салтириш, қурол билан
алоҳида эътибор қаратилиб, ҳудудларда ўтказилаётган «Раҳбар ва ёшлар», мураккаб қўл жанги
элементларини на-
«Командир ва ёшлар» мавзуларидаги сайёр учрашувлар давомида уларга мойиш этиш ҳамда бу
спортни оммалашти-
мамлакатимизда амалга оширилаётган сиёсий-ҳуқуқий, ижтимоий-иқти- риш каби мақсадларни
ўз ичига олади.
содий ҳамда ҳарбий соҳадаги ислоҳотларнинг мазмун-моҳияти мунтазам Нукус гарнизонида жойлашган ҳарбий қисмлардан бирида Шимоли-ғарбий
ҳарбий округ миқёсида қўл жанги бўйича ўтказилган мазкур мусобақа спорт-
тушунтириб борилмоқда. Эртамиз эгаларини турли ёт ғоялар таъсиридан нинг ўзига хос қирраларини очиб, томошабинлар олқишига сазовор бўлди.
Майдонда бирин-кетин мусобақалашган 5 та энг сара жамоа жамоавий
асраш мақсадида нуронийлар, ҳарбий хизматчилар, олий таълим муасса- жипсликни, куч, шижоат ва маҳоратни кўргазмали тарзда намойиш эта олиш-
ди. Айниқса, беллашувда яқиндагина сафларни тўлдирган муддатли ҳарбий
салари профессор-ўқитувчилари, ёзувчи ва шоирларнинг ёшлар билан хизматчиларнинг кўргазмали чиқишлари ҳайъат аъзолари ва кузатувчиларда
катта таассурот қолдирди.
учрашувлари ташкил этилмоқда. Якуний натижалар бўйича фахрли ўринларни қўлга киритган жамоалар
кубок ва фахрий ёрлиқлар билан тақдирланди. Беллашувда ғолибликни
Маҳаллаларда мутасадди ташкилотлар билан ҳамкорликда китоб яр- қўлга киритган жамоа эндиликда Мудофаа вазирлиги миқёсида бўлиб ўта-
диган мусобақанинг финал босқичида ҳарбий округ шарафини ҳимоя қилиш
маркалари, «Ҳарбийлардан совға» шиори остида ёшларга китоб совға учун йўл олади.
Шимоли-ғарбий ҳарбий округ матбуот хизмати
қилиш тадбирлари, шунингдек, «Мен ўқиган китоб», «Темур тузуклари»

билимдони» каби китобхонлик кўрик-танловлари ташкил этилиб, ғолиблар

ҳарбий қисмлар қўмондонлигининг фахрий ёрлиқлари ва эсдалик совғалари

билан тақдирланмоқда.

Ҳарбий қисмларда ўтказилаётган Очиқ эшиклар куни, учрашув ва давра

суҳбатлари ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялашнинг таъсирчан

ва самарали усулларидан бири сифатида намоён бўлмоқда. Мазкур жа-

раёнда улар юрт ҳимоячилари

учун яратилаётган шарт-ша-

роит ва қулайликлар, уларнинг

жанговар-хизмат фаолияти,

мавжуд қурол-аслаҳа ва ҳарбий

техникаларнинг қўлланилиши,

тактик-техник тавсифи билан

танишмоқда. Бу эса ўсмир-

ларнинг илк ҳарбий кўникма-

ларини шакллантириб, Ватан

ҳимоячиси бўлишдек шарафли

касбга қизиқишларини янада

оширмоқда. Капитан Фарида БОБОЖОНОВА,

ДХХ Чегара қўшинлари

АФҒОНИСТОНЛИКЛАР УЧУН ЛАГЕРЬ ҚУРИЛАДИ САНОАТ ВАЗИРЛАРИНИНГ ИЛК УЧРАШУВИ 200 ГА ЯҚИН ЖАНГАРИ ЙЎҚ ҚИЛИНГАН

MINTAQADA Тожикистон толи- Шанхай ҳамкорлик Aфғонистон ҳуку-
бонларнинг таҳдиди- ташкилотига (ШҲТ) мати кучлари мамла-
дан қочиб ўтаётган аъзо давлатлар сано- катда 200 га яқин «То-
афғонистонликлар учун ат вазирларининг би- либон» жангариси йўқ
зарур яшаш шароитла- ринчи мажлиси бўлиб қилинганини маълум
рига эга лагерь қуради. ўтди. «Ховар» агент- қилди.
лиги шу ҳақда хабар
«Бу ҳақда Хатлон бермоқда. «Толибон» ҳарака-
вилояти раҳбари Қурбон Ҳакимзода маълумот Мажлис ишида ШҲТга аъзо давлатларнинг тининг 191 нафар жангариси ўлдирилди,
берди», дейилади «Asia-Plus» хабарида. саноат вазирлари ва мазкур йўналишда фаолият 154 киши яраланди» дейилади хабарда.
юритаётган муассасалар раҳбарлари иштирок
Унинг айтишича, афғон фуқаролари жойлашти- этди. РИА Новости хабарига кўра, ҳарбий операция-
рилувчи вақтинчалик база мамлакат жанубида, Иштирокчилар ўз чиқишларида мамлакат- лар Пактия, Ҳелманд, Ғанзи, Хост, Қандаҳор,
Тожикистон Ички ишлар вазирлиги ва халқаро ларининг саноат салоҳияти ҳақида маълумот Нимруз ва Такар вилоятларида амалга оши-
ташкилотлар ҳомийлигида қурилади. «Биздаги беришган. рилган. Операциялар давомида 14 та қўлбола
фуқаролар уруши даврида афғонлар фуқаролари- Учрашув якунлари бўйича протокол имзолан- портловчи мослама зарарсизлантирилган.
мизни қабул қилганди, биз инсонийлик бурчимизни ган. Унда томонлар келгусида доимий равишда
унутмаслигимиз лозим», деди Ҳакимзода. учрашувлар ўтказишга келишиб олишган.

Интернет материаллари асосида тайёрланди.

22 VATANPARVAR 2021-yil 23-iyul № 29

YANGI O‘ZBEKISTONDA ERKIN VA FAROVON YASHAYLIK! QAROR VA IJRO

ÂÈÆÄÎÍ ÝÐÊÈÍËÈÃÈÍÈÍêÇÈÃÀ ÕÎÑ ÕÓÑÓÑÈßÒËÀÐÈ Д арҳақиқат, куни кеча Президент
Ш. Мирзиёев томонидан имзоланган
Виждон ва дин тушунчаларга таъриф бе- органи томонидан диний «Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар
эркинлигини рилди. Бу орқали олдинги ташкилотни рўйхатдан ўт- тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикасининг
таъминлаш Ўзбе- қонунда мавжуд бўлган казиш учун ҳужжатларни қонуни юртимиз диний-ижтимоий ҳаётида
кистон Республи- мавҳум тушунчалардан воз кўриб чиқиш муддати уч улкан ҳодиса бўлди.
каси олиб бора- кечилди. Шунингдек, диний ой деб белгиланган эди.
ётган сиёсатнинг ташкилотларнинг ҳуқуқ ва Янги қонунда бу муддат ЯНГИ ÛОНУН –
устувор вазифа- мажбуриятлари, улар таъ- 3 баробар қисқартирилди
ларидан сана- минланишининг кафолат- ва бир ойлик муддатда FÎßÂÈÉ
лади. Шу боис лари, шу жумладан, юқори диний ташкилотни рўйхат- ÒÀ²ÄÈÄËÀÐÄÀÍ
сўнгги йилларда турувчи орган ёки судга дан ўтказиш учун ҳуж-
республикамизда мансабдор шахсларнинг жатлар кўриб чиқилиши ²ÈÌÎß
фуқароларнинг диний ташкилотларнинг мустаҳкамланди. Шу билан
виждон эркин- ҳуқуқ ва эркинликларини бирга, диний ташкилотни Мазкур қонунда ўз аксини топган ижобий ўзгариш-
лигини таъмин- бузувчи қонунга хилоф рўйхатдан ўтказишни рад лар ҳақида, хусусан, ундаги биргина жиҳат – диний
лашга қаратилган ҳаракатлари (ҳаракатсиз- этиш асосларининг тўлиқ мазмундаги материалларни олиб кириш ва тарқатиш
кенг кўламли лиги) бўйича улар судга рўйхати кўрсатиб ўтилди. тартибига оид моддасининг аҳамияти ҳақида сўз
демократик ис- мурожаат қилганда, дав- Бу эса рўйхатдан ўтказиш юритсак.
лоҳотлар олиб лат божини тўлашдан озод билан боғлиқ амалиётнинг
борилмоқда. Бу этилиши мустаҳкамлаб қў- шаффофлиги янада орти- Қонуннинг 10-моддаси, иккинчи хатбошисида шун-
борада виждон йилди. Бу эса диний таш- шига сабаб бўлади. дай дейилади: «Ўзбекистон Республикаси ҳудудида
эркинлигининг килот ва давлат органлари диний мазмундаги материалларни тайёрлаш, олиб
ҳуқуқий асосла- ўртасидаги муносабатлар Вазирлар Маҳкамаси- кириш ва тарқатиш жамиятда конфессиялараро то-
рини мустаҳкам- шаффофлигига хизмат қи- нинг 2018 йил 31 майда тувлик ҳамда диний бағрикенглик бузилишига олиб
лаш, қонунчилик- лади. Ўз навбатида, диний қабул қилинган «Ўзбекис- келадиган, диний зўравонлик ва бошбошдоқликка
ни инсон ҳуқуқла- ташкилотларга нисбатан тон Республикасида ди- чорлайдиган ғоялар ҳамда қарашлар тарқалишининг
рига оид халқаро кузатилиши мумкин бўл- ний ташкилотларни дав- олдини олиш мақсадида диншунослик экспертиза-
андазалар асо- ган турли ноқонуний хат- лат рўйхатидан ўтказиш, сининг ижобий хулосаси олинганидан кейин амалга
сида такомил- ти-ҳаракатларнинг олдини қайта рўйхатдан ўтказиш оширилади».
лаштириш ҳам олади.
республикамизда ва тугатиш тартиби тўғри- Бир қараганда, мазкур модда айрим хорижий дав-
амалга оширила- Илгари диний ташки- лат ва ҳуқуқ ташкилотлари бонг уриб таъкидлашдан
ётган ислоҳотлар- лот раҳбарлигига номзод сидаги низомни тасдиқлаш чарчамаётган диний материалларга нисбатан цензура
нинг энг долзарб хорижий давлат фуқа- ёки фикр эркинлигини чеклашдек кўриниши мумкин.
вазифаларидан роси бўлса, бу шахснинг ҳақида»ги 409-сонли қарор Бироқ аслида бундай эмас. Модданинг сиёқига инсоф
деб қаралмоқда. раҳбар бўлиш имконияти назарини ташлаган ҳар бир ақл эгаси ундан жамият
Хусусан, 2021 йил талабларида диний таш- ва давлат барқарорлигига салбий таъсир қилувчи
5 июлда Ўзбекис- чекланарди. Яъни олдин- «конфессиялараро тотувлик ҳамда диний бағрикенглик
тон Республика- килотларни тузиш учун бузилишига олиб келадиган, диний зўравонлик ва
си Президенти ги қонуннинг 8-моддаси- бошбошдоқликка чорлайдиган ғоялар ҳамда қарашлар
Олий Мажлис фуқароларнинг ўзини ўзи тарқалишининг олдини олиш» кўзланганини англаб
томонидан тақдим да «Диний ташкилотлар етади. Зеро, динни нотўғри талқин этиш, ундан сиёсий
этилган «Виждон бошқариш органлари томо- ва бошқа мақсадларга етишда қурол сифатида фойда-
эркинлиги ва ди- раҳбарлигига Ўзбекистон ланиш қандай хунук оқибатларга олиб келиши бугун
ний ташкилотлар нидан бериладиган розилик ҳеч кимга сир эмас. Буни нафақат Яқин Шарқдаги низо
тўғрисида»ги қо- Республикасининг фуқа- ўчоқлари, балки мустақил Ўзбекистоннинг тарихида
нунни имзолади. хати ҳам зарурий талаб бўлиб ўтган бир қанча аянчли воқеалар мисолида ҳам
роси бўлмаган шахслар- кўриш мумкин. Турли радикал гуруҳларнинг ўз қабиҳ
Мазкур қонун АҚШ, Ев- сифатида белгиланган эди. ниятларини амалга ошириш йўлида одамлар, хусу-
ропа Иттифоқи ва жаҳон- нинг номзоди Ўзбекистон сан, ёшлар онгини сохта даъволар билан заҳарлашга
нинг илғор давлатларининг Бу эса диний ташкилот қаратилган уринишларини аниқлаш ҳамда уларнинг
инсон ҳуқуқлари бўйича Республикаси Вазирлар фаолиятига чек қўйиш давлат диншунослик экспер-
марказлари ҳамда халқаро тузиш билан боғлиқ жа- тизаси билан чамбарчас боғлиқдир.
ташкилотлари мутахассис- Маҳкамаси ҳузуридаги Дин раёнларнинг мураккабла-
ларининг таклиф ва тав- шувига сабаб бўларди. Бундан ташқари, республика ҳудудида нашр эти-
сияларини ўрганган ҳолда ишлари бўйича қўмита би- Янги қонунчиликда диний лаётган диний маҳсулотларнинг сифатли ҳамда турли
ишлаб чиқилди. Янги қо- ташкилотларни тузишни бидъат-хурофотлар ва илмий асосга эга бўлмаган
нуннинг олдинги қонундан лан келишиб олинади» де- соддалаштириш мақсадида тўқима маълумотлардан холи тарзда аҳоли қўлига
асосий фарқли жиҳатла- рўйхатдан ўтиш жараёнида етиб боришида диншунослик экспертизасининг ўрни
ри шундаки, бу ҳужжатда ган жумла асосида муайян маҳалла иштироки бекор ўта муҳимдир. Шу билан бирга мазкур амалиётнинг
фуқароларнинг виждон қилинди. сақлаб қолиниши диний мазмундаги материаллар
эркинлиги кафолатлари чекловлар ўрнатилганди. йўналишида фаолият олиб борувчи тадбиркорларнинг
кучайтирилди, ҳар бир ин- Бу эса баъзи диний таш- Шунингдек, 1998 йилда манфаатлари ҳимояси учун ҳам хизмат қилади. Зотан,
сон хоҳлаган динга эътиқод килот вакилларига муайян қабул қилинган қонунда давлат диншунослик экспертизаси диний адабиётларга
қилиш ёки ҳеч қайси динга қийинчиликларни келтириб диний ташкилот тузиш учун тааллуқли муаллифлик ҳуқуқининг муҳофаза этилиши,
эътиқод қилмаслик ҳуқуқи- чиқарарди. Янги қонун- ташаббускор шахслар сони материалларнинг контрафакт усулда тайёрланишига
ни таъминлашнинг янги да бу каби ҳолатларнинг энг камида 100 нафар бў- чек қўйиш каби қонуний механизмларнинг ишлашини
механизмлари жорий этил- олдини олиш мақсадида лиши қоида тариқасида ҳам таъминлаб беради.
ди, шунингдек, давлатнинг диний ташкилот раҳбар- ўрнатилганди. Эндиликда,
дин ишлари бўйича сиёсати лигига кўрилаётган чет маҳаллий диний ташкилот- Хулоса қилиб айтганда, айрим ҳуқуқ экспертла-
такомиллаштирилди. эллик фуқаро номзодини ни рўйхатдан ўтказиш учун ри ҳамда хорижий давлат ташкилотлари томонидан
Дин ишлари бўйича қўми- талаб қилинадиган шахс- диншунослик экспертизасининг цензура сифатида
Бундан ташқари, «Виж- та билан келишиш ҳамда лар сони 100 нафардан баҳоланиши ҳамда уларнинг мазкур амалиётни бекор
дон эркинлиги ва диний бу шахснинг Ўзбекистон 50 нафаргача қисқартирил- қилишга оид чақириқлари ҳудуддаги мавжуд ва ўзига
ташкилотлар тўғрисида»ги Республикаси фуқароси бў- ди. Бу ҳолат ҳам қонуннинг хос диний-ижтимоий муҳит тўлиқ ўрганилмаган ҳолда
қонунда диний соҳада- лиши тўғрисидаги талаблар либераллиги янада орти- ўртага ташланган бўлиб, мазкур амалиётга оид норма-
ги қонун ҳужжатларида бекор қилинди. шига хизмат қилган. нинг қонуний кучда қолдирилиши узоқни кўриб, қабул
қўлланиладиган асосий қилинган оқилона қарор бўлди.
Диний ташкилотларни Умуман олганда, қа-
тузиш ва рўйхатдан ўт- бул қилинган қонун инсон Шундай экан, диний-ижтимоий соҳада олиб бори-
казиш билан боғлиқ маъ- ҳуқуқлари бўйича халқаро лаётган ислоҳотларнинг ҳуқуқий асоси бўлмиш мазкур
мурий буйруқбозлик ҳо- стандартлар билан кафо- қонун келгусида ушбу йўналишда амалга оширилади-
латларининг олдини олиш латланган диний соҳада ган хайрли ишларга пойдевор бўлиши шубҳасиздир.
ҳамда фуқароларга қулай- умумэътироф этилган ҳуқуқ
ликлар яратиш мақсадида ва эркинликларни қамраб Жаҳонгир ЖЎРАЕВ,
диний ташкилотни тузиш олган ҳолда юртимиз аҳо- Имом Мотуридий халқаро
ва рўйхатга олишнинг элек- лисининг менталитети, ўзи- илмий-тадқиқот маркази
трон тизимига ўтказиш га хос жиҳатлари ва дин
тартиби ўрнатилди. Ўз нав- эркинлиги билан боғлиқ етакчи илмий ходими
батида, бу амалиёт диний орзу-истакларини ўзида
ташкилотларни рўйхатдан мужассам этган.
ўтказиш жараёнининг тез-
лашувига хизмат қила- Шукруллоҳ ЖЎРАЕВ,
ди. Илгари рўйхатга олиш Имом Мотуридий

халқаро илмий-тадқиқот
маркази бош

илмий ходими

№ 29 2021-yil 23-iyul VATANPARVAR 23

BOLA JON

« xHaizkimn aast il »a r CH I Z I SH N I
O‘ R G A N A M I Z

Gapning yomoni – pichir.

Bug‘doy nsoon‘ziinnggbboo‘l‘mlsians.a ham,
Bug‘doy

Ariqni suv bezar, 10 TA FARQNI T O P I NG !
Odamni – so‘z.

Duo bilan el ko‘karar,
Y‘omg‘ir bilan yer ko‘karar.

QGiaspqnaisnigdaqnishqiasssia–siy–axysahxis,hi.

Bir tavakkal buzadi,
Ming qayg‘uning qal’asin.
Bir shirin so‘z bitkazar,
Ming ko‘ngilning yarasin.

O‘ Y L A

I Z L A, T O P !

SO‘ZLASHNI BILMAGANNING
SUKUTI JAVHARDIR

Misrda xushxulq, barcha hurmat qiladigan, sukuti bilan mashhur olim bir kishi
yashar edi. Uzoq-yaqindan kelgan kishilar uning hurmatini saqlar edilar. Bir kuni bu
odam o‘zicha o‘yladi: «Inson tili ostida yashiringan, deyishadi. Shu qadar hurmatga
ega bo‘la turib, nechun sukut saqlayman. Kel, men ham so‘ylay-da, boshqalar mening
qanday buyuk olim ekanimni anglasinlar».

Ertasi kuni aytganidek qildi. Biroq shu qadar ahmoqona so‘zlar aytdiki, barcha
hayratga tushdi. Do‘stlari uning johil odam ekanini angladi. Odamlar orasida, uning
so‘zlaridan asl qiyofasi yuzaga chiqdi, degan gap-so‘z tarqaldi.
Bu holatga chidolmagan olim bu yurtdan bosh olib ketishga ahd
qildi. Ketar chog‘ida masjidning bir chekkasiga shu so‘zlarni yozib
qo‘ydi: «Agar oynada o‘zimni ko‘rganimda edi, johillik pardasini
ko‘tarmagan bo‘lardim. Yomon xislatlarim ham yuzaga
chiqmasdi».

Qissadan hissa shuki, оz so‘zlagan kishining so‘zi o‘tkir
bo‘ladi, chunki u tinglaydi. Ko‘p gapiradigan
kishining qadri bo‘lmaydi, chunki u tinglamaydi.
Sukut aybni to‘sadigan pardadir. Inson mana
shu parda ortida dam oladi. Johil esa bu pardani
ko‘tarib, o‘z halovatini buzadi. Bir donishmand
aytganidek, «So‘z bilsang, soz so‘yla, undan
ibrat olsinlar. So‘z bilmasang, sukut et, seni odam
bilsinlar».

«Hikmatlar xazinasi» kitobidan olindi.
Sahifani M. MAHKAMOVA tayyorladi.

24 VATANPARVAR ҲАРБИЙ БЎЛСАНГ 2021-yil 23-iyul № 29

NAZM Ҳарбий бўлсанг агар сен BIR CHIMDIM
осмонларда учасан,
МУСТАҚИЛЛИКНИНГ 30 ЙИЛЛИГИГА zbdYiaoayv‘xolrsigashashiildtaqoara‘llkbdoni‘ripadi.
Самолётни бошқариб,
Мустақиллик билан баробар тенгдош, булутларни қучасан. AZ-ZAMAXSHARIY
Миллионлаб ёшларда бугун ўттиз ёш.
Кимдир олим бўлди, кимдир муаллим, Ватан ҳимоясига BILASIZMI?
Йилдан йилга ўсиб, юксалди таълим. Қасамёд қилиб дилдан,
Қонунлар ўзгарди, ўзгарди ҳаёт, Sayyoramiz yuzasining taxminan
Халқ учун қурилди кўплаб иншоот. Тинчлик учун ҳар лаҳза, 70,8 foizini okeanlar tashkil qiladi.
Соғлиқни сақлашми, спорт ё санъат, ўз жонингдан кечасан. Quyosh tizimida tirik jonlarning
Ҳар битта соҳада бўлди ислоҳот. hayot kechirishi uchun zarur bo‘lgan
Жисмоний тайёргарлик suv Yerdan boshqa sayyorada
Янги Ўзбекистон бу – янги имкон, қаддингни қилгай расо, mavjud emas.
Унда қадр топди инсон деган ном.
Бугун янгиланиш қизиган палла, Енгилмас катта кучсан, Atmosferada taxminan 115
Энг чет қишлоқда ҳам обод маҳалла. дўстларинг қўймас танҳо. kilometrgacha balandlikda kislorod
Ёшлар сиёсати омил биз учун, mavjud bo‘lsa ham to‘qqiz kilometr
Юртига фидойи ўғил-қиз учун. Ишончимсан, ғурурим, balandlikda odam nafas ololmay
Куч-билимга сарфлаб ҳар онни, мустаҳкам чегарамсан, qoladi.
Гуллатамиз, Янги Ўзбекистонни.
Тинч ётиб, тинч тураман, Yer g‘arbdan sharqqa qarab
Қуролли Кучлар хизматчиси сен борсан жасур, фидо. aylanadi. Harakat to‘lqinining
Шаҳноза ТУРСУНБАЕВА tezlashishi tufayli keyingi kunlarning
Кўркам ҳарбий либос-ла, har biri oldingi kunlardan o‘rtacha
ҚИШЛОҒИМ кўзларни қувонтириб, yigirma to‘qqiz nanosoniyaga ko‘p
bo‘ladi.
Қорлар эриб, исиганда кун, Шаршарадан оқиб тушган сув, Ота-онанг, дўстларинг
Қишлоғимга келинг баҳорда. Қиз сочидек жилвакор, сулув. бағоят суюнтириб. Rossiyadagi Baykal ko‘li
Гўзалликни томоша қилинг, Қаён боқманг қалбингиз томон, dunyodagi toza suv zaxirasining 20
Тоққа чиқиб, эрта наҳорда. Кириб келар гўзал бир туйғу. Ой чеҳралар нозланиб, foizini tashkil qiladi. U – dunyodagi
Тоғ ҳавоси малҳамдир танга, Қишлоғимга келинг баҳорда, қараб қолар ортингдан, eng chuqur va eng qadimiy ko‘l.
Тўйиб-тўйиб олсангиз нафас. Тўйиб нафас олинг наҳорда,
Куч-қувватга тўлгани ҳолда, Шижоатга тўлиб қайтасиз, Ул нозик юракларни SHU SONNING
Гўзалликдан бўласиз сармаст. Совуқ булоқ қорли тоғларда. ўтасан куюнтириб. ELEKTRON
Турфа гуллар очганда чирой, SHAKLI
Жаннатларга айланар бу жой. Ҳарбий бўлсанг агар сен,
Табиатнинг ажиб сирлари, Ватанга содиқ посбон, KELGUSI SONLARDA:
Дилда қолар мангу ҳойна ҳой.
Ҳеч кимдан кам бўлмаган
довюрак, жасур инсон,

Ғийбату ғаламислик,
бекорчи, бузғунчи йўқ,

Халқимга соябонсан,
давлатга қилич-қалқон.

Ҳарбий бўлсанг агар сен,
олмосдек чидамлисан,

Билимдону ғайратли
ҳукумат одамисан.

Тинчликнинг таянч-тоғи,
она элнинг қароғи,

Олий Бош Қўмондоннинг
ишонган қадамисан.

Байналмилал жангчи Ф. КЕНЖАЕВ Ko‘hna tarix
shodasida...
VATANPARVAR
Muassis Bosh muharrir: Telefonlar: Gazeta O‘zbekiston Matbuot va axborot Gazeta juma kuni chiqadi.
mayor kotibiyat: 71 260-36-50 agentligida 2008-yil 6-iyunda 0535 raqami Gazeta 1992-yilning
Ahror Ochilov buxgalteriya: 71 260-35-20 bilan ro‘yxatga olingan. 24-iyunidan chiqa boshlagan.
yuridik bo‘lim: 71 269-88-91 Nashr ko‘rsatkichi: 114.
Navbatchi: faks: 71 260-32-29 Gazetaning yetkazib berilishi uchun obunani Bahosi: kelishilgan narxda.
mayor rasmiylashtirgan tashkilot javobgar.
Gulnora Hojimurodova ISSN 2010-5541 Mualliflar fikri tahririyat nuqtai nazaridan "Sharq" nashriyot-matbaa aksiyadorlik
farqlanishi mumkin. kompaniyasida chop etildi. Bosmaxona
O‘ZBEKISTON Sahifalovchilar: Tahririyatga kelgan qo‘lyozmalar taqriz manzili: Toshkent shahri,
RESPUBLIKASI Begali Eshonqulov qilinmaydi va mualliflarga qaytarilmaydi. Buyurtma: Г-705 Buyuk Turon ko‘chasi, 41-uy.
Nodirabegim Valiyeva Mudofaa vazirligi Axborot va ommaviy Hajmi: 6 bosma taboq
MUDOFAA Dilnoza Melikuziyeva kommunikatsiyalar departamenti – Bichimi: A3 123456
VAZIRLIGI "Vatanparvar" Birlashgan tahririyatining Adadi: 30 073 nusxa
Musahhihlar: kompyuter markazida sahifalandi. Bosishga topshirish vaqti: 14:00 Manzilimiz:
www.mudofaa.uz Sayyora Meliqo‘ziyeva Topshirildi: 14:30 100164, Toshkent, Universitet ko‘chasi, 1-uy.
Mastura Qurbonova

t.me/mv_vatanparvar_uz www.mv–vatanparvar.uz facebook.com/UzArmiya instagram.com/uzbekistanarmy www.youtube.com/c/UzArmiya
t.me/mudofaa_press