VATANPARVAR 15-son

OLDINGILARIDAN FARQLI MASHG‘ULOT

Toshkent harbiy okrugining “Angren” umumqo‘shin

dala-o‘quv maydonida Mudofaa vazirligi qo‘shinlarida

xizmat qilayotgan batalyon va vzvod komandirlari

hamda ularning jangovar tayyorgarlik bo‘yicha

o‘rinbosarlari ishtirokida o‘quv-uslubiy yig‘in o‘tkazildi.

4-sahifa

KALITIMudofaa vazirligi havo-desant

xizmati mutaxassislari o‘quv yili

VATANPARVAR rejasigamuvofiq,navbatdagi
Gazeta 1992-yilning 24-iyunidan chiqa boshlagan 2022-yil 15-aprel, №15 (2974) JANGOVAR RUH –

XALQ VA ARMIYA – BIR TAN-U BIR JON! MUVAFFAQIYAT

amaliy sakrash mashg‘ulotlarini

bajarmoqda. Ular dastlab

www.mv–vatanparvar.uz IJTIMOIY-SIYOSIY, MA’NAVIY-MA’RIFIY, HARBIY-VATANPARVARLIK GAZETASI barcha qulaylik va zamonaviy
infratuzilmaga ega desantchilar

tayyorlash bazasida nazariy va

amaliy tayyorgarlikdan o‘tdi.

5-sahifa

VERTIKAL

YUGURISH

Mudofaa vazirligi «Chimyon»
tog‘ tayyorgarligi o‘quv-
mashg‘ulotlari markazi

mamlakatimizdagi vertikal
yugurish ustalarining eng
zamonaviy maskanlaridan

biridir. Ayni kunlarda
ArMI – 2022 o‘yinlarining
“Elburs halqasi” bahslariga

qizg‘in tayyorgarlik
ko‘rayotgan harbiy
alpinistlarimiz yangi-yangi
muvaffaqiyatlar yo‘lida ter

to‘kishmoqda.

7-sahifa

ER YIGITNING BOKSCHILARIMIZ
QANOTI TULPOR
YANA
Qadimdan ota-bobolarimiz dong‘i ketgan mahalliy otlar bilan harbiy jang san'ati TENGSIZ
borasida olamshumul g‘alabalarga erishgan. Bundan tashqari, buyuk ajdodlarimiz
qorabayir, duldul, laqay, ahaltaka, kustonoy, Farg‘ona uchqur otlarining zotdor turlarini 18-sahifa
asrlar davomida avlodlarga yetkazish borasida ham muhim meros qoldirishgan.
@ [email protected]
6-sahifa
t.me/mv_vatanparvar_uz
t.me/mudofaa_press
facebook.com/UzArmiya

instagram.com/uzbekistanarmy
www.youtube.com/c/UzArmiya

Tahririyat
haqida

ma’lumot

2 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# Xalqaro konferensiya

ривожида катта ўзгаришлар кузатилга- миллатлараро тотувлик, ислоҳотларни

нини, Европа ва Осиё халқларини яқин- амалга оширишда йўлчи юлдуз вазифа-

лаштирган қадимги минтақалараро «Буюк сини ўтаб, ёш авлоднинг ватанпарварлик

ипак йўли» янги ривожланиш босқичига тарбияси, миллий ўзлик ва дунёқарашини

чиққанини таъкидладилар. Тарихдан шакллантиришда бағрикенглик манбаига

аёнки, урушларда саркардаларнинг маҳо- айланган. Соҳибқирон ҳаётлигида қўлла-

ратли бошқаруви, мувофиқлаштирилган ган ва авлодларга мерос қилиб қолдирган

ҳамкорлиги ва қўлланган тактикаси маънавий-ахлоқий, ҳарбий тамойиллари

заминида ғалабага эришилган. Турли ноёб асар – «Темур тузуклари»да ўз ак-

низоларда буюк шахслар ҳамда саркар- сини топган.

даларнинг ўрни салмоқли ҳисобланган. Халқаро илмий онлайн конферен-

Қуролли Кучлар академиясида Чунки улар шахс, жамият ва керак бўлса, ция долзарб ва янги маълумотларга

«Соҳибқироннинг жаҳон ҳарбий давлатларнинг тақдирини ҳал қилишга бой бўлди. Фаол иштирокчилар Мудо-
санъатига қўшган ҳиссаси» мавзусида
халқаро илмий онлайн конференция таъсир қилган. фаа вазирлиги ҳамда Қуролли Кучлар
ўтказилди.
Бу каби оламшумул ишлар изсиз кетмай- академияси раҳбарияти томонидан

ди, албатта. Конференция давомида сўнгги ташаккурнома билан тақдирланди.

600 йил ичида Амир Темур ҳақида ҳам Ев- Зеро, тадбирда кўтарилган мавзулар

ропа тилларида 900 дан ва Шарқ тилларида Амир Темур фаолияти, ҳарбий стра-

мингдан ортиқ асарлар ёзилгани, 50 дан тегия ва тактикасини илмий жиҳатдан

ортиқ давлатларда темуршунос олимлар, тавсифлаш, уларни замонавий ҳарбий

таниқли ҳарбий тадқиқотчилар илмий из- санъатни ривожлантиришнинг концеп-

ланишлар олиб бораётгани эътироф этилди. туал назарияларида қўллаш имконини

Шу маънода жаҳон ҳарбий санъатининг беради.

ривожида буюк саркарда Амир Темурнинг Конференция давомида намойиш

роли беқиёслигини таъкидлаш мумкин. этилган Амир Темурга бағишланган театр-

Халқаро илмий онлайн кон- лаштирилган саҳна кўринишлари, анжом-

ференциянинг хулосалари ва лар – чодир, совут, қилич, камон, болта,

ÀÌÈÐ ÒÅÌÓÐ

Muallif suratga olgan

Унда тарихчи олимлар, халқаро ÄÓÍ¡ ÍÈÃÎ¥ÈÄÀ
ташкилотлар ва хорижий давлат-
лар (АҚШ, Россия Федерацияси, ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари тавсиялари ҳарбий хизматчиларнинг бош кийим ҳамда илмий взводнинг
Франция, Туркия, Миср, Қозоғистон, вакиллари иштирок этдилар. билими ва дунёқарашини янада кен- илмий ишланмалари конференция
Тожикистон)нинг илмий тадқиқот гайтиришга имкон яратиши билан иштирокчиларига манзур бўлди.
ва таълим муассасаларининг етакчи Сўзга чиққанлар улуғ бобомиз аҳамиятли бўлди. Бугунги кунда улуғ
мутахассислари, шунингдек, респуб- даврида давлатчилик, қўшинлар бобомизнинг бой маънавий мероси Капитан
ликамиздаги куч тузилмалари ва тузиш, илм-фан ва санъат, адабиёт, ҳар қачонгидан ҳам долзарб бўлиб, Азиз НОРҚУЛОВ
тиббиёт, ҳаттотлик ва кутубхоналар

VATANPARVAR № 15 2022-yil 3
15-aprel
# Huquqiy targ‘ibot

Сўнгги йилларда СУД ТИЗИМИ ИСЛО²ОТЛАРИДА
юртимизда
Президентимиз

Ш. Мирзиёев

раҳнамолигида суд- ЯНГИ БОСªИЧ
ҳуқуқ соҳасида кенг
қамровли ислоҳотлар
амалга оширилди.
Ушбу ислоҳотлардан

кўзланган асосий мақсад

суд ҳокимиятини стажига оид талабни бекор қилиш,
олий юридик маълумотли шахслар-
илгариги жазоловчи га 3 ойлик стажировкадан кейин
адвокатлик имтиҳонини топшириш
органдан шахс ҳуқуқ имкониятини яратиш, олий юридик
таълим муассасаларининг бакалавр
ва эркинликларини йўналишида таҳсил олаётган бити-
рувчи курс талабаларига ўқишдан
ишончли ҳимоя бўш вақтда адвокат ёрдамчиси
сифатида ишлаш ҳуқуқини бериш,
қилувчи институтга олий ёки ҳудудий малака комис-
сияси қарори асосида адвокатлик
айлантириш, лицензиясини «Лицензия» ахборот
тизими орқали расмийлаштириш
фуқароларнинг тартибини жорий этиш, адвокатлар,
судлар, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи
одил судловга органлар ва бошқа давлат органла-
ри ўртасида ҳужжатлар алмашину-
бўлган 2017–2021 йилларда Ўзбекис- адолат ва қонун устуворлиги тамо- вини таъминловчи «Юридик ёрдам»
ишончини тон Республикасини ривожланти- йилларини тараққиётнинг энг асосий электрон тизимини яратиш, адвокат-
янада ришнинг бешта устувор йўналиши ва зарур шартига айлантириш» дея нинг процессда иштирокини таъмин-
оширишдан бўйича Ҳаракатлар стратегиясига номланиб, бу ўз навбатида суд-ҳуқуқ лашни соддалаштирувчи «Электрон
иборатдир. мувофиқ, ўтган даврда судлар ислоҳотларини қамраб олади. адвокат ордери»ни жорий этиш,
тузилмаси замон талабларига мос давлат ҳисобидан ижтимоий ҳимояга
равишда такомиллаштирилиб, ви- Ушбу устувор йўналиш қуйидаги муҳтож фуқароларга бепул юридик
лоят ва унга тенглаштирилган мақсадлардан иборат вазифаларни ёрдамни жиноят ишлари билан бир
фуқаролик, жиноят ишлари бўйича амалга оширишни назарда тутади: қаторда фуқаролик ва маъмурий
судлар ва иқтисодий судлар неги- ишлар бўйича ҳам кўрсатиш тизими-
зида вилоят даражасидаги умумий – мулк ҳуқуқларининг дахлсиз- ни жорий этиш белгиланяпти.
юрисдикция судлари ташкил этил- лигини ишончли ҳимоя қилиш ҳамда
ди. Суд қарорларини қайта кўриш давлат органларининг мулкий муно- Шунингдек, мазкур йўналиш
институти қайта кўриб чиқилиб, сабатларга ноқонуний аралашувини бўйича энг катта ўзгаришлар
халқаро стандартларга мос ра- чеклаш; маъмурий судлар фаолиятини,
вишда «бир суд – бир инстанция» уларнинг ваколатларини кенгай-
тамойили асосида уч босқичли, – қонун устуворлиги ва консти- тиришга қаратилмоқда. Хусусан,
яъни биринчи инстанция, апелля- туциявий қонунийликни таъминлаш ўз қарорларининг, хатти-ҳаракати
ция ва кассация инстанциялари- ҳамда ушбу жараённинг бош мезони (ҳаракатсизлиги)нинг ноқонуний
сифатида инсон қадрини белгилаш; эмаслигини маъмурий исботлаш
дан иборат суд тизими яратилди. мажбуриятини судларда мансаб-
Шунингдек, судларнинг очиқлиги – давлат органлари ва мансаб- дорга юклаш тартибини ўрнатиш
ва шаффофлигини таъминлаш энг дор шахсларнинг фаолияти устидан белгиланмоқда. Эндиликда бун-
муҳим вазифалардан бири сифатида самарали суд назоратини ўрнатиш дай амалиётнинг маъмурий суд
қайд этилиб, судларнинг фаолияти ҳамда фуқаро ва тадбиркорлик ишларини юритишга киритилиши
ҳақида жамоатчилик ва оммавий субъектларининг одил судловга мансабдор шахсларнинг қарор-
ахборот воситаларини ҳар чоракда эришиш даражасини ошириш; лар қабул қилишда, бирор бир
хатти-ҳаракат қилишида шахсий
хабардор қилиб бориш, судлар – жамоат хавфсизлигини таъмин- масъуллигини оширади, ноқонуний
томонидан қабул қилинган қа- лаш, ҳуқуқбузарликларнинг содир қарорлар учун муқаррар жавоб-
рорларни Олий суднинг расмий этилишига сабаб бўлган шарт-ша- гарлик борлигини эслатиб туради.
веб-сайтида эълон қилиб бо- роитларни ўз вақтида аниқлаш ва Бундан ташқари, ишнинг фуқаро-
риш йўлга қўйилди. бартараф этишнинг самарали тизи- лик, иқтисодий ёки маъмурий судга
Албатта, мазкур ислоҳотлар мини яратиш; тааллуқли бўлишидан қатъи назар
суд-ҳуқуқ тизимини янада уни қабул қилиш ва тегишли судга
демократлаштириш, фуқаро- – ҳуқуқни муҳофаза қилиш ор- юбориш тартиби белгиланяпти.
ларимиз ҳуқуқ ва эркинлик- ганларининг янги қиёфасини шакл- Бу эса фуқароларнинг бузилган
ларининг ишончли ҳимояси- лантириш ва уларнинг фаолиятини ҳуқуқларини тиклаш юзасидан
ни таъминлаш билан бирга халқ манфаатлари, қадр-қиммати, судма-суд юришларининг олдини
мамлакатимизнинг халқаро ҳуқуқ ва эркинликларини самарали олиш билан бир қаторда уларнинг
майдондаги нуфузини ҳам ҳимоя қилишга йўналтириш; ҳуқуқлари тикланишининг кафола-
оширишга хизмат қилади. ти бўлиб хизмат қилади.
– суд ва бошқа органлар ҳуж-
2022 йилдан эътиборан суд-ҳуқуқ жатларининг ўз вақтида ва тўлиқ Хулоса қилиб айтганда, 2022–
тизимида ислоҳотларнинг янги ижросини таъминлаш; 2026 йилларга мўлжалланган Янги
босқичи бошланди, десак муболаға Ўзбекистоннинг тараққиёт страте-
бўлмайди. Зеро, Ўзбекистон Рес- – адвокатура институтининг гияси билан фуқаролар ва тадбир-
публикаси Президенти томонидан инсон ҳуқуқлари, эркинликлари корлик субъектларининг ҳуқуқ ва
2022 йил 28 январь куни имзоланган ва қонуний манфаатларини ҳимоя эркинликларини ҳимоя қилишнинг,
«2022–2026 йилларга мўлжаллан- қилишдаги салоҳиятини тубдан адолат ва қонун устуворлигини
ган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт ошириш, шунингдек, аҳоли ва тад- таъминлашнинг муҳим йўналишлари
стратегияси тўғрисида»ги фармони биркорлик субъектларининг мала- ишлаб чиқилмоқда. Бу эса, ўз навба-
асосида Ўзбекистонни ривожланти- кали ҳуқуқий хизматларга бўлган тида, фуқароларнинг одил судловга
ришнинг янги «модели» – 2022–2026 талабини тўлиқ қондириш. нисбатан ишончи мустаҳкамланиши-
йилларга мўлжалланган Янги Ўзбе- га хизмат қилади.
кистоннинг тараққиёт стратегияси – фаол фуқаролик жамиятини
ҳаётга татбиқ этила бошланди. ривожлантириш ҳамда фуқаролар Ш. ДЎСАЛИЕВ,
Мазкур стратегияда мамлакатимиз ўртасида қонунга ҳурмат ва итоат Ўзбекистон Республикаси
тараққиётини ривожлантиришнинг қилиш ҳиссини шакллантириш. Ҳарбий судининг судьяси
еттита устувор йўналишлари бел-
гилаб берилиб, шундан иккинчи Юқоридаги вазифалар қаторида
устувор йўналиш «Мамлакатимизда қайд этилган адвокатура институ-
тининг юридик хизмат кўрсатиш
фаолиятидаги самарадорлигини
ошириш шуни назарда тутадики,
стратегия билан адвокатнинг про-
цессуал мақомини кучайтириш, ад-
вокатлик лицензиясини олиш учун
юридик мутахассислик бўйича иш

4 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# Malaka

Muallif suratga olgan

ОЛДИНГИЛАРИДАН ФАРҚЛИ МАШҒУЛОТ

Тошкент ҳарбий округининг «Ангрен» – Ушбу машғулотлар олдингилари- Бу шахсий таркиб ўртасида соғлом
умумқўшин дала-ўқув майдонида Мудофаа дан кескин фарқ қилади. Дала-ўқув рақобат муҳитини мустаҳкамлаш,
вазирлиги қўшинларида хизмат қилаётган майдонида тажрибали ҳарбий хиз- жамоавий бирдамлик, жипсликни
батальон ва взвод командирлари ҳамда матчилар машқларни тўғри ташкил таъминлашда муҳим аҳамиятга эга.
уларнинг жанговар тайёргарлик бўйича этишда мавзуларга янгича ёндашиш
ўринбосарлари иштирокида ўқув-услубий борасида ўз тавсияларини берди. Уму- Машғулотлар нафақат кундуз-
йиғин ўтказилди. ман олганда, бир неча кун давом этган ги, балки тунги шароитларда ҳам
йиғин савол-жавоб, долзарб фикр- олиб борилди. Бундай ёндашув эса
Бугунги кун юрт ҳимоячиларидан касбий маҳоратини янада мулоҳазаларга бой бўлди, – дейди бугунги эҳтимолий вазиятларда
мустаҳкамлаш, жанг олиб боришнинг янги усул ва услубларини подполковник Анорбек Сотволдиев. жанг олиб боришнинг энг маъқул
бойитиб боришни талаб этмоқда. Шу боис ўқув-услубий йиғинда – Реал вазиятларга яқинлаштирилган усулларини ўзлаштириш имконини
бўлинма командирлари ва ўринбосарларининг жанговар ва ҳолда олиб борилаётган машғулотлар- беради. Мухтасар қилиб айтганда,
да юрт ҳимоячилари иккилик, учлик, олиб борилган машғулотлар бўлин-
маънавий-маърифий, ахлоқий-руҳий тайёргарликларини олтилик ва жамоавий усулларда яқин маларнинг кундалик фаолиятидаги
ошириш, қўл остидаги шахсий таркиб билан машғулот- ва узоқ масофалардаги шартли душ- ўқув ва ўқув жанговар вазифаларни
ларни ташкил этишда креатив ёндашиш масалалари- манни тор-мор этиш йўл-йўриқларини сифатли бажаришда муҳим ўрин
га алоҳида эътибор қаратилди. Йиғин мобайнида амалда бажарди. тутди. Ҳарбий хизматчиларнинг
ҳарбий хизматчилар 50 дан ортиқ йўналишда ўз етакчилик қобилияти, билими ва
билим ва малакаларини мустаҳкамлади. Кези Жамоалар ўртасида турли ҳарбий- касбий маҳоратини янада оширди.
келганда машғулотларни ўзлари ҳам амал- лаштирилган спорт мусобақаларини
да бажариб, кўникмаларини бойитди. ўтказиш масаласи ҳам йиғиннинг Лейтенант
асосий мавзуларидан бири бўлди. Дилшод РЎЗИҚУЛОВ

VATANPARVAR № 15 2022-yil 5
15-aprel
# Mardi maydonlar

Мудофаа

вазирлиги ҳаво-
десант хизмати
мутахассислари ўқув
йили режасига мувофиқ,
навбатдаги амалий сакраш
машғулотларини бажармоқда.
Улар дастлаб барча қулайлик ва
замонавий инфратузилмага
эга десантчилар
тайёрлаш базасида
назарий ва амалий
тайёргарликдан
ўтди.

муваффақият гарови

Малакали мутахассис йўриқ- батга олинмаса, белгиланган нуқтага
чилар десантчиларнинг парашют етиб келиш мураккаблашади. Бу эса
билан сакраши олдидан сўнгги жанговар топшириқнинг бажарилиш
кўрикни амалга оширади. Бурчи ва сифатига бевосита таъсир ўтказади.
қасамёдига содиқ, жанговар руҳи баланд
бу йигитлар ҳар қандай топшириқни аъло Десантчининг жанговар вазифаси
даражада бажаришга шай турибди. Ҳарбий қуруқликка ёки сувга сакраш билан-
хизматчилар Ил-76 ҳаво транспортида жанговар гина чекланиб қолмайди. Парашют
ўқув вазифани бажариш учун ҳавога кўтарилди. ҳарбий хизматчининг топшириқни
бажариш йўлидаги муҳим воситаси,
Дарвоқе, шахсий таркиб қачон десантлаштирила- холос. Шу боис юрт ўғлонлари па-
ди? Албатта, бу бевосита жанг тактикасига боғлиқ. Энг рашютлардан халос бўлиб, гуруҳларга
муҳим ва керакли пайтни кўра билиш, зарур ҳолда гуруҳ бўлинган ҳолда ўқув жанговар вазифани
ё бўлинмани десантлаштириш жанговар вазифанинг бажаришга киришиб кетди. Юқори аниқлик-
тўла-тўкис бажарилиш кафолати бўлиб хизмат қилади. да бажарилган тактик ҳаракатлар натижасида
Ҳарбий хизматчилардаги шижоат, аъло ва жанговар жанговар ўқув вазифа тўла-тўкис бажарилди.
кайфият эса муваффақият гаровидир. Бугун дунёда кечаётган ҳарбий-сиёсий вазият,
қолаверса, замонавий жанг талаблари ҳар бир қўшин
Десантчилар учиш аппаратидан парашют туридан ўз билим ва малакаларини мунтазам равишда
билан сакраган ҳолда ҳаво кенгликлари бўй- ошириб боришни талаб этмоқда. Мудофаа вазирли-
лаб жанговар ўқув вазифанинг дастлабки ги қўшинларида олиб борилаётган шу каби ўқув
босқичини амалга оширяпти. Парашют машғулотларини реал вазиятларга яқинлаштириш,
билан сакраш ҳарбий хизматчидан яна- уларнинг сон ва сифат уйғунлигига аҳамият қа-
да ҳушёр ва диққатли бўлишни талаб ратиш, янги услуб ва методикаларни қўллаш
этади. Боиси, десантчи томонидан орқали шахсий таркиб кўникмасида ижобий
шамол йўналиши ва тезлиги ино- натижаларга эришиляпти.

Лейтенант
Исломжон ҚЎЧҚОРОВ,

«Vatanparvar»

6 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# ArMI – 2022

Қадимдан ота-боболаримиз донғи ЭР ЙИГИТНИНГ ҚАНОТИ ТУЛПОР
кетган маҳаллий отлар билан ҳарбий
жанг санъати борасида оламшумул
ғалабаларга эришган. Бундан
ташқари, буюк аждодларимиз
қорабайир, дулдул, лақай,
аҳалтака, кустоной, Фарғона
учқур отларининг зотдор
турларини асрлар давомида
авлодларга етказиш
борасида ҳам муҳим мерос
қолдиришган.

Халқаро армия ўйинларининг «Отлиқ марафон»

мусобақаларида ҳарбий чавандозларимиз буюк

аждодларимиз анъанасини давом эттирган ҳолда

ажойиб натижаларни қўлга киритиб келяпти.

Ўзбекистон терма жамоасининг 2020 ва 2021

йиллар Россия Федерацияси Тува Республи-

каси «Кара-Хаак» полигонида ўтказилган

беллашувларда иккинчи ўринни эгаллагани

фикримизнинг яққол исботидир.

Газетамизнинг ўтган сонларида хабар

берганимиздек, 2021 йилнинг декабрь

ойидан бошлаб АрМИ – 2022 мусобақа-

си учун номзодликка даъвогарлар

жисмоний тайёргарлик, отга миниш олишда бир қарашда ўта
ва юриш, 1,5 сутка тоғда юриш, оддий кўринадиган отни
картография ҳамда топография қо- ушлаш учун арқон ташлаш,
идаларига кўра ҳудудни аниқлаш, муваффақиятли арқон улоқти-
GPS асбобларида ишлаш, отиш ришдан сўнг тулпорни эгарлаш,
машқлари, отни югуртирган ҳол- уни ўзига бўйсундирган ҳолда
да граната улоқтириш, сувли дастурдаги машқларни бажариш
тўсиқдан ўтиш, юк ташиш, каби уринишлар эътибордан четда
икки минг метр баландликка қолмади.
10 кг юк билан белгилан- АрМИ – 2022 мусобақалари-
ган вақтда кўтарилиш да қуръа ташлаш натижасига кўра
шартлари бўйича ўз им- бериладиган отда 130 километрлик
кониятларини синовдан масофани босиб ўтишнинг ўзига яраша
ўтказишди. Ана шу қийинчиликлари бўлади.
саралаш босқичла- – Жамоамиз билан «Отлиқ марафон»
рида ҳар томонлама мусобақасининг бу йилги беллашувларига
ўзини кўрсатган йилнинг икки фаслида қизғин тайёргарлик
ҳарбий чавандоз- кўряпмиз. Тайёргарлик жараёнини декабрь

бмасжаисақдорсиафагмМзҳабрғуааёаниўанънкррнллолбиўгбҳғасгуатрооиуубичамрднтлйсрқибйлкуиоидуолўчсёиир.вамҳйиалаҳрлг,млБун,гвиигиаб«ббуианиааткнмроОоосниоррниўидошшсотмсрлдчқабяиоЎлбиличииоуун,йбзиаиблзиквкрэбқбқғлҳд-лтдаҳсеўкиаамааиамиаекиктўҳдрла.кавгриикмрсашоиЎарож1шсалиоқлзтдамт3ғабаялюаитауоафи0орнмадлдрлнэлддотмокиуқтитолдааниқРаат.ивитгеи»едилмшла«чмзйШограноаанғимЧтиақлм.миамреууизалутаненинжлнсмдалтооКаашиаёижкрртмбкнмунрнгааалнаааатдзгаа»рнйимитқроанТёаикёаокмятдонфмро-жаарлаҳггиғсизоқааиааиизвнсмртррдааишэоҳйлРаадйкаааўиамъла-мррсбкшлаондаати-ролллааамфқндикойд-аичиеглтёанэниикл-ррк,тМинкачаогаччируаражпснооаидривеи,апавфҳолашршмдмтОкмафниажэиаанауимтасдткораалрвлишрибтлойаинда,аникаялкзи.бтафргартжтаўвд,ЧўзяуАфрраўибкаариайпчзззаиаср,аўвидўумииибёслқиқзақарнрзгиботоагишнатглатзрнятБАэтдаэмл.ируляттиарнониаогигсаирМррМгзишшқалшдаинҳмудИиивлмшяэибтоасуаа.апроуо,енраоҳ.–шМтиғҳвбибиттйЭиқиш.алууди2ттўрҳ.имқдалсаай0ирайойаирапй,2бғмибиноаёхм2бэнб–аэгилрриаосиўчқъмагзшшагоўлтиаатмтуинтзиқлмрлисаёшжаилаблибаотзбранбаоиийкбчдиотрр,грнлгдаиалоитбнгагқиқлтпалалаибраа,ианўшаҳаўинослр–бқротлиилораугибрдтигтриажувонодаеибжишнҳ-рпиаайқмтиичқ.риўдмлдубааййиитшАиуалаашрзашмшҳрвпжмтғкодғимонииодаиааунимминлроас----,.

учун номзодликка даъвогарларни танлаб Асрор РЎЗИБОЕВ

VATANPARVAR № 15 2022-yil 7
15-aprel

# ArMI – 2022 Â пон-
Å ча ва
География, Ð авто-
астрономия, Ò матдан ўқ
È отиш бўйича
геометрия Ê биринчи босқич
фанларини яхши À машқларини бажа-
ўзлаштирганлар Ë ришди.
вертикал югуриш
ÞÃÓÐÈØ Иккинчи босқичда
деган ибора 109 километрлик масо-
қайси касб фага уч кунлик марш-юриш
бўйича ҳарбий альпинистлар
эгаларига нисбатан чидам ва профессинонал маҳорат
ишлатилишини бобида ўз кўникмаларини намо-
дарров англаб йиш этишди. Мазкур босқичда улар
етишади. тоғ дараларидан параллел ўтиш,
дарёлар устидан осма кўприк ясаб
Альпинизм билан ўтиш, табиий қояга 25 кг юк билан
шуғулланувчилар кўтарилиш, 3 300 метр баландлик-
ка чиқиш, муз қояга кўтарилиш ва
вертикал, яъни тушиш, беморни 2 километрга олиб
пастдан юқорига, югуриш бўйича қўйилган синовлар-
юқоридан пастга ни топширишди.
югурувчилардир.
Йигитлар учинчи босқичда даст-
Мудофаа вазирлиги «Чимён» лаб 2–4 минг, сўнгра 4 000–5 642
тоғ тайёргарлиги ўқув-машғу- метрга тезкор югуриш бўйича турли
лотлари маркази мамлакатимиз- шартларни ўз ичига олган якунловчи
даги вертикал югуриш устала- машқларни бажарди. Ушбу машқлар-
рининг энг замонавий масканла- ни бажариш чоғида гуруҳ бошлиғи,
ридан биридир. Айни кунларда катта лейтенант Муҳаммад Умаров,
АрМИ – 2022 ўйинларининг кичик сержантлар Ислом Ўктамов,
«Эльбурс ҳалқаси» баҳсларига Абдумухтор Абдуғаниев, йўриқ-
қизғин тайёргарлик кўраётган чи-сержантлар Иқбол Камолов ҳамда
ҳарбий альпинистларимиз ян- Рустам Тоғаев бошчилигида аъло да-
ги-янги муваффақиятлар йўли- ражада ҳаракат қилиб, командирлар
да тер тўкишмоқда. эътирофига сазовор бўлди.

Ҳарбий альпинистлар ҳам Бу каби экстремал машқларни
худди «Отлиқ марафон»чилар бажариш чоғида ҳарбий альпинист-
сингари тайёргарлик машқла- лардан жанговар шайлик, амалий
рини январь ойидан буён давом кўникма, руҳий хотиржамлик,
эттиряпти. Ҳозирда терма жа- ҳушёрлик ва чидамлилик талаб
моа таркиби шакллантирилиб, этилади. Ана шу талабларни уд-
йўриқчи-сержантлар Иқбол далаганларгина пастдан юқорига,
Камолов ҳамда Рустам Тоғаев юқоридан пастга югуришда, тоғ
«Эльбурс ҳалқаси» йўналишида дарасига ўрнатилган арқондан
белгиланган шартлар бўйича ўтишда, ҳимоя воситалари ва
машғулотларни бошқариб бор- арқонсиз қояга кўтарилишда, ту-
моқда. шишда барча қийинчиликларни
осонликча забт этади.
Йигитлар бажараётган
машқларни кузатар эканмиз, Камолиддин АСРОР
Халқаро армия ўйинларида
«Эльбурс ҳалқаси» энг экстре-
мал мусобақалардан бири экан-
лигига гувоҳ бўлдик. Режага
кўра, бу йўналишдаги машғу-
лотлар уч босқичда давом этти-
риляпти. Жамоага танлаб олин-
ган ўттиз нафар ҳарбий хизмат-
чи дастлаб 10 ва 20 километр
масофага югуриш ва 50 метрлик
қояга кўтарилиш борасида ўза-
ро рақобатлашди. Шундан сўнг
биринчи босқич топшириқлари-
га старт берилди. Унда вертикал
югуриш усталари индивидуал
сунъий қояга кўтарилиш, ҳудуд-
ни аниқлаш, икки киши бўлиб
сунъий қояга кўтарилиш, уч
кишидан тўрт жамоага бўлинган
ҳолда тўсиқлар йўлагини белги-
ланган вақтда босиб ўтиш, тўп-

Muallif suratga olgan

8 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# Tarix

ХХ асрнинг буюк файласуфи, Буюк давлат арбоби ва саркарда соҳибқирон
шоири Мақсуд Шайхзоданинг Амир Темурнинг Ватанга садоқат, эл-
шундай мисралари бор: юртни ардоқлаш, мардлик, фидойилик ва
адолатпарварлик каби юксак фазилатлари ёш
Шаҳарлар боқийдир, умр авлод учун ўрнак бўлиб хизмат қилиши керак.
ўткинчи,
Ш.М. Мирзиёев
Дарёлар собитдир, сувлар
кўчкинчи. СЎНМААС ЪАЛАгунгикунёшларинитарбиялашда

Инсон умри тарих силсиласи- муҳим аҳамиятга эга.
да бир лаҳзани ташкил қилади.
Аммо қадим тарихимиздаги ёрқин ШУЪЛАСИУлуғ бобомизнинг ҳокимият
юлдузлар – Ибн Сино, Беруний, тепасига келиш даври парокан-
Форобий, Имом Бухорий, Жало-
лиддин Мангуберди, Амир Темур даликка юз тутган, мўғул босқин- қавмни ўз мартабаларида тутгин-
каби аждодларимизнинг ҳаёти
юқоридаги фикрларни инкор қи- чилари томонидан таланган, халқ ки, салтанатинг низомга келиб,
лади. Зеро, Ибн Сино табобати,
Бухорий илми, Мангуберди жасо- ночор аҳволда қолган пайтга давлат интизомга киргай. Демак,
рати инсон умри боқий эканлиги-
ни кўрсатмоқда. Амир Темур ҳам тўғри келган. Темур сиймосида ҳар кимнинг қадр-қийматини,
жўшқин ҳаёти, ибратли фаолияти
билан бизга замондош бўлиб сиёсат майдонига Мовароуннаҳр тутган мавқейини, ҳар нарсанинг
қолмоқда.
ҳудудида марказлашган давлат ўлчовини белгилаб олишинг ва
Улуғ соҳибқироннинг «Адолат
давлатнинг асоси ва ҳукмдор- қуришга, бу заминдан мўғуллар- шунга мувофиқ иш юритишинг
нинг шиоридир», деб айтилган
сўзлари давлат бошқарувида ни қувиб чиқаришга қодир шахс керак». Жамиятда пайдо бўлади-
бобомиз барча ижтимоий та-
бақалар манфаатларини ҳимоя кириб келди. Амир Темур улкан ган барча муаммоларни оқилона қўйдирдим, бир дарахт кестирсам, ўрнига
қилишга катта эътибор қаратга- ўнта дарахт эктирдим». Темурийлар суло-
нига мисол бўлади. Амир Темур тарихий вазифани ўз зиммасига ҳал қилиш давлат бошқарувининг ласи ҳукмронлигида жаҳон халқлари ма-
давлат бошқарувига тайинланган даний меросининг дурдоналаридан бўлган
амалдорлар, саркардалар, жамоа олди. Илёсхўжа билан мардона- узоқ муддат давом этишига ёрдам тарихий обидалар, гўзал иншоотлар ва
раҳбарларидан адолатли, юксак муҳташам бинолар қад ростлади. Юртимиз
маънавиятли ва инсоний фази- вор жанг қилиб, якунда Олтин беришини чуқур англаган Темур чиройига кўрк бағишлаётган бундай имо-
латлар соҳиби бўлишни талаб ратлар ҳозирда ҳам чет эллик сайёҳлар-
қилган «Темур тузуклари»да ёзи- Ўрда ҳукмронлигига барҳам бу ўгитларга амал қилди. Қонун нинг эътиборини ўзига жалб қилмоқда.
лишича, вазирлар тоза насллик,
ақлу фаросат, хушмуомалалик берди. олдида барчанинг бирдек жавоб- Амир Темур Иккинчи Ренессанс пойде-
ва сабру бардошлилик каби си- ворини яратди. Илм даргоҳларини барпо
фатларга эга бўлишлари шарт. Кўп йиллик ҳарбий юришлар гарликка тортилишини амалда қилиб, илм-маърифат ривожи учун кенг
Шунингдек, улуғ бобомиз ҳам имкониятлар очиб берди. Кейинчалик на-
давлат бошқарувида бу тамо- даврида шимолда рус ерларидан, кўрсатди. Агар яқин кишилари ўз бираси Мирзо Улуғбек бу ишларни давом
йилларга амал қилган. Адолат ва эттирди.
тенглик мезонлари асосида дав- жанубда Деҳлигача, шарқда Хи- мартабасига яраша иш тутмаса,
лат бошқариш жаҳон ҳамжамияти Бугун юртимизда Учинчи Ренессанс
томонидан юксак баҳоланади. тойдан, ғарбда Мисргача давом қаттиқ жазоланди. пойдеворини яратишга киришилмоқда.
Оила, мактаб ҳамда илмий-маданий дар-
Инсоният тарихида ўз ўрнига этган юртларни истило қилди. Соҳибқирон бобомиз аёл- гоҳлар бўлғуси Ренессанс яратишимизга
эга, даврлар ўтса ҳам, ҳаёт йўли, хизмат қилади. Шу сабабли бу соҳалар-
ижтимоий-сиёсий фаолияти орқа- Улуғ бобокалонимиз кучли дав- ларга эҳтиром билан қараган. ни ривожлантиришимиз лозим. Прези-
ли ёрқин намуна бўла оладиган дентимиз ташаббуслари билан очилган
шахслар ёшлик даврларидан латни улкан қўшин ёрдамида Сароймулкхоним оқила, тадбир- Президент мактаблари, Абу Али ибн
қатъият, қаноат, матонат руҳида Сино, Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги
тарбияланади. Амир Темур шун- эмас, бунёдкорлик ғоялари ва кор аёл бўлгани учун ҳокимиятни мактаб-интернатлари ва «Темурбеклар
дай шахслардан биридир. мактаби» ҳарбий-академик лицейларининг
одоб-ахлоқ мезонлари асосида бошқаришда соҳибқиронга ҳам- ўқувчилари ҳам Янги Ренессансни бунёд
Темур тарихи ҳақидаги та- этишга ўз ҳиссаларини қўшади.
рихий, илмий ва бадиий асар- барпо қилиш мумкинлигини кўр- маслак эди. Шу билан бирга Амир
лар билан танишдим. Француз «Темурбеклар мактаби» ўқувчиси си-
ёзувчиси Марсель Брионнинг сатиб берди. У давлат ишлари- Темур энг севимли набиралари- фатида шуни айта оламанки, лицейимизда
«Мен ким, соҳибқирон – жаҳон- Амир Темур тарихи ва маданий меросини
гир Темур» асарини ўқиб, буюк нинг тўққиз улушини кенгашлар дан бири Мирзо Улуғбекни тар- чуқур ўрганиш учун барча шароитлар
Темур сиймосида ҳақиқий раҳ- мавжуд. Соҳибқирон бобомизнинг бебаҳо
барлик салоҳияти ёшлигидаёқ асосида, қолган бир улушини бия қилишни Сароймулкхонимга ўгитлари жамланмаси бўлган «Темур ту-
намоён бўлганини билиб олдим. зуклари» китоби алоҳида дарс машғулоти
У тенгдошлари билан турли ўйин- қилич ёрдамида ҳал қилганли- топширган. Келинлари, сарой сифатида ўқув дастуримизга киритилган.
лар ўйнаган вақтларда «раҳбар» Хўш, нега биз – «Темурбеклар» бу меросни
бўлишга интилган. Дўстларини ги юқоридаги фикрларга асос бекаларини хафа қилганларни ўрганяпмиз? Чунки биз Ватанимизга содиқ,
турли «мансаб»ларга тайинлаб, миллий ва умуминсоний қадриятлар асо-
«гуноҳкор»ларни жазолашга ҳа- бўлади. асло кечирмаган. Фарзандларига сида тарбияланган, интеллектуал салоҳи-
ракат қилган. ятли, мафкуравий иммунитети мустаҳкам,
Салтанатни ўн икки тоифа ва- жуфти ҳалол танлашда уларнинг бобомизнинг бебаҳо ўгитларига амал қи-
Амир Темурнинг илм олишга ладиган ва юқори жисмоний тайёргарликка
ҳам рағбати кучли бўлган. Ўз киллари билан мустаҳкамлайди. насл-насаби, илму маърифатига эга юрт ўғлони бўлишни мақсад қилганмиз.
тенгқурларидан ўткир зеҳн ва
кучли хотирага эга эканлиги Чунки бу тоифалардаги кишилар алоҳида эътибор қаратган. Чунки Буюк бобокалонимиз Амир Темур ту-
билан ажралиб турган. Қуръони зукларидаги йўл-йўриқлар, амалга оши-
Карим ва шариат илмидан сабоқ бобомизнинг халқ орасида ҳурмат шаҳзодаларни оналар тарбия- рилган ишлар бизнинг ҳаёт йўлларимиз
берган Шайх Шамсиддин Кулол равон, нурли бўлишига хизмат қилувчи
соҳибқирон заковатига қойил топишига, мамлакатда тинчлик лайди-да! сўнмас машъаладир. Бу машъалани биз
қолган. Бўш вақтларида отларни – «Темурбеклар» баланд кўтариб, Янги
бошқариш, камондан ўқ узиш, ўрнатишига ва давлат бошқари- Бугун ёш оилаларда ажрим- Ўзбекистонимизнинг буюк келажагини
кураш тушиш каби машғулотлар бунёдкор халқимиз билан бирга яратамиз.
билан шуғулланган. Натижада шига ёрдам берган. Амир Темур ўз ларнинг кўплиги ҳақида ўйласак, Президентимиз таъкидлаганидек, Янги
Амир Темур ҳар жиҳатдан камо- Ўзбекистон келажаги бизнинг қўлимизда.
лотга етган шахс сифатида улғай- қўшинини жисмоний ва маънавий бобомизнинг тутган йўллари Биз – ёш авлод бутун оламга довруқ сочган
ди. Юртни бошқарган пайтларда соҳибқирон бобомизнинг пурҳикмат ўгит-
ҳам илм-фан, дин, маданият ри- жиҳатдан юксак даражада бўли- нақадар тўғри эканлигини анг- лари ва буюк меросидан ҳамиша руҳланиб,
вожи учун кўплаб ислоҳотларни юксак мақсадларга интилиб, нурли ман-
амалга оширди. Уламоларнинг шини истаган. Қўшинда қатъий лаймиз. зиллар сари олға борамиз.
панд-насиҳатларига амал қилди,
илм-фан вакилларини эъзозла- тартиб-интизом ўрнатиб, ҳарбий- Узоқ йиллар давомида барпо Файзулло ЗИКРИЁЕВ,
ди. Ҳар бир шаҳарга олимлар ва «Темурбеклар мактаби»
мударрислар тайин қилганлиги- лар маошини эгаллаган поғонаси этган улуғ ва қудратли давлати ҳарбий-академик лицейи
ни алоҳида таъкидлади. Темур
шахсиятидаги меҳнатсеварлик, ва кўрсатган жасоратига қараб парокандаликка юз тутмаслиги ўқувчиси
сабр-бардош ва мақсадга инти-
лиш каби ибратли жиҳатлар бу- белгилаган. Ҳарбий юришлар учун фарзандлари ва набирала-

пайтида садоқатини намоён қил- рига ҳудудларни тақсимлаб бер-

ган оддий аскарни юқори ҳарбий ган. Қариндошлик ришталарини

лавозимларгача тайинлаган. Бу маҳкам тутган. Яқин кишилари-

каби тадбирларни амалга ошириб, дан ўзига нисбатан номуносиб

ўз даврининг энг қудратли мар- хатти-ҳаракатлар сезганида ҳам

казлашган давлатини бунёд этди. уларни қаттиқ жазоламаган.

Жаҳон халқлари давлатчилик Айбдорнинг ўз айбини англаб

тарихида Амир Темурдек сиё- етишига, хатосини тўғрилашига

сий нуқтаи назардан маҳоратли имкон яратган. Темур табиатида-

ҳукмдор камдан-кам учрайди. У ги кечиримлилик, оқкўнгиллик,

ҳарбий ва сиёсий йўллар билан мурувват кўрсатиш хислатлари

замонасининг қудратли давлат- ҳақида гапирганда унинг ушбу

ларини ҳам бўйсундира олган. сўзларини ёдга оламиз: «Кимки

Давлат бошқарувидаги ўзининг менга душманлик қилса-ю, кейин

тажрибаларини авлодлари учун пушаймон бўлиб, илтижо билан

«Темур тузуклари»да ёзиб қол- ҳимоя истаб, тиз чўкиб ҳузуримга

дирган. Асарни мутолаа қилиш келса, душманлигини унутиб,

давомида қонун устуворлиги мурувват ва дўстлик кўрсатдим».

ҳақида ёзилган тўртинчи тузукни Амир Темур юртни обод қи-

катта қизиқиш билан ўргандим. лиш учун бир қанча ислоҳотлар

Бир қанча мамлакатларни ўтказди. Истило қилинган мам-

бир байроқ остида бирлаштирган лакатлардан моҳир усталарни

Темур Кўрагоний мамлакатда ва ҳунармандларни Самарқандга

қонун устуворлигини таъминла- келтириб, уларни бунёдкорлик

ган. Амир Темурнинг пири Мир ишларига жалб қилган. Соҳибқи-

Саййид Барака соҳибқиронга рон бобомиз фаолиятига шундай

йўллаган мактубда шу ўгитлар баҳо беради: «Қай бир жойдан

келтирилади: «Ҳар тоифа ва ҳар бир ғишт олсам, ўрнига ўн ғишт

VATANPARVAR № 15 2022-yil 9
15-aprel
# O‘tmish haqiqatlari

АМИР ТЕМУРНИНГ

Амир Темурнинг ҳар-

ЖАНГОВАР САНЪАТИбийюришлари,жанголиб
бориш усуллари ҳақида

кўплаб мақолалар ва илмий рилган. Бу ҳам «Темур тузуклари»да гўшт, нон, сув, қишлоқ хўжалиги Темурнинг қўшин тузилиши бугунги
қатъий белгилаб қўйилган. маҳсулоти ва бошқа егуликлар тарқа- кунда ҳам барча ҳарбийларни лол
ишлар ёзилган. Бу илмий тилган. Бу ҳам жуда қаттиқ назорат қолдиради. Масалан, ўнталик ичида-
Маошни белгилашда ҳам маълум остида эди. ги беш навкар жангларда қатнашган
ишларнинг асосий неги- тартибларга қатъий риоя қилинган, ва тажрибали бўлса, қолган бештаси
яъни ўнбошиларининг маоши қўл Ички ва ташқи душман тўғрисида энди ҳарбий хизматга чақирилганлар
зи ва манбасини «Темур остидагиларга қараганда бир бара- барча маълумотларга эга бўлиш учун бўлган. Барчаси бир маҳалладан ёки
вар, юзбошиларники икки баравар, амирликларда кичик махфий бўлин- бир қишлоқдан бўлишига аҳамият
тузук­лари» ташкил этади. мингбошиники уч баравар зиёд бўл- малар (хуфиялар) фаолият юритиш- берилган. Чунки бу орқали уларни
ган. Улуфа тайинлаш ҳам хўжа кўр- ган. Улар барча манзиллардан вазият қон-қариндошлик ришталари боғлаб
Соҳибқирон қўшин тузишга ҳар синга амалга оширилмаган. Ўнбоши бўйича хабарлар етказиб туришган. турган. Ўнталикда бештаси моҳир ка-
томонлама пухта ўйланган тадбир юзбошининг, юзбоши мингбошининг, Бундай бўлинмаларда ёшига, ирқига, мончи бўлса, бештаси яхши қиличбоз
асосида ёндашган. Масалан, қўшин мингбоши амир ул-умаронинг тасдиғи динига, келиб чиқишига қарамай, бўлган.
ўнлар тизимига асосан тузилиб, улар билан улуфа олган. Амир Темурга садоқатли, ҳар томон-
бошида ўнбоши, юзталикка юзбоши, лама етук инсонлар хизмат қилишар Грузин тарихчиси Томаз Абу-
мингликка мингбошилар турган. Ҳар Анқара жангида иштирок этиб, эди. Бу ходимлар бошқа давлатлар- ладзенинг ёзишича, Чингизхон
бир ўнталикда жанг олдидан ва жанг Амир Темур лашкарлари томонидан нинг иқтисодий, сиёсий ва маънавий босқинидан кейин фақат вайронага
пайтида Амир Темур буйруғига асосан асирга олинган турк тарихчиси Поз­ ҳолатини ўз йўналишлари бўйича айланган боғлар ва масканлар қол-
руҳий тайёргарлик тадбирлари ўтка- вон ўғлунинг ёзишича: «Жанг пай- ўрганиб, бошлиқларига ёзма равишда ган эди. Амир Темур эса кучни фақат
зилган. Ораларидан руҳий қувватлаб, тида барча ҳалок бўлган лашкарлар маълумот етказишган. Улар малакали қаршилик кўрсатганларга нисбатан
ўз орқасидан жангга етаклайдиган оиласига, агарда унинг қарамоғида мутахассис бўлганликлари боис бар- ишлатган. Қўлга тушган асирларга
баҳодирлар тайинлаган. ота-онаси, рафиқаси ва вояга етмаган ча соҳаларни тўлиқ ўрганишган. Амир нисбатан яхши муносабатда бўлиб,
фарзандлари бўлса, фарзандлари уларнинг ичидаги моҳир жангчи-
Соҳибқирон ўз тузукларининг вояг­ а етгунича, қолганларга эса # Sana ларни ўз қўшинига ўтишга ундаган.
ҳарбий қурилиш қисмида сипоҳ умрбод етишмовчиликни сезмайдиган Босиб олинган шаҳарлар атрофида
сақлаб туриш ҳақида алоҳида тўх- даражада нафақа тайинланган». янги боғлар, узумзорлар яратган.
талган. Сипоҳ сақлаб туришда ҳам Шаҳарларда масжид, мадрасалар,
адолат марказда бўлган. Ҳар бир ўн Хитой солномаларида ёзилишича, ҳаммом, бозорлар ва бошқа мада-
киши орасидан бир навкарни ўнбо- «Амир Темурнинг саркардалик маҳо- ний иншоот­лар қурдирган. Шаҳар
ши аташларини Амир Темур маъқул рати шундан иборат эдики, унинг ва қалъаларга ўзига содиқ бўлган
кўрар ва уни қонун билан мустаҳкам- лашкарлари, касбий маҳоратларига маҳаллий фуқаролардан ноиблар
лаган эди. Ўнбошини сайлашда қараб тузиларди ва жанг пайтида шу тайинлаган. Маҳаллий халққа ман-
унинг қолган тўққиз навкаридан нарса алоҳида эътиборга олинарди. суб бўлган бошқ­ а диний иншоот-
кўра, тажрибали, ҳурматга сазовор, Масалан, саҳрода жанг олиб бориш ларни бузд­ ирмаган ва бошқаларга
адолатли, ботирлиги ва шижоатини учун саҳрода ўсиб-улғайганлардан, ҳам шундай ишларни қилишига йўл
эътиборга олиш кўзда тутилганди. тоғлиқ жойларда эса тоғликлардан, қўймаган.
Яна ўнбошини тўққиз кишининг ўзи ўрмонларда жанг олиб бориш учун
сайлаши белгиланганди. Юзбоши, ўрмонда катта бўлганлардан лаш- Амир Темур тузукларининг ҳар-
мингбоши сайлашда ҳам юқоридаги карлар тўплами тузилар эди. Бундан бий қурилишга бағишланган ҳар бир
адолатли қоидалар инобатга олинган. ташқари, тоғларда лашкарлар учун жумласини чуқур ўрганиб, мантиқий
йўл очиш, саҳроларда қудуқларни фикр юритилса, жудаям кўплаб ян-
Сипоҳий қўл остидагиларга зулм топиш ва қазиш учун дарёлардан гиликларга дуч келиш мумкин. Чунки
ўтказса, унинг ўзи жазолаш учун ўтиш учун кўприк қуриш ҳамда айрим Амир Темур 27 та давлатни қўшин
жабрланувчиларга топширилган. жойларда душманга нисбатан яши- сони билан эмас, балки адолат, маҳо-
Юқори ва маҳаллий бошлиқлар ўзла- рин пистирмалар қуриш учун махсус рат ва саркардалик сифатлари билан
ридан кичик даражадаги кишиларга, лашкарлар бор эди». Қўшиннинг забт этган ҳамда буюк давлатга асос
ўзининг ваколати доирасидан келиб жанговар тайёргарлиги ва ҳарбий солган.
чиқиб, зулм ўтказсалар, уларга юриш вақтида таъминот билан шах-
мол-мулкига қараб жарима солиш сан соҳибқирон томонидан текшири- Гулиҳумо МАЖИДОВА,
ҳам назарда тутилганини таъкидлаш либ тайинланган иймонли ва ҳалол Шарқий ҳарбий округ
жоиз. инсонлардан таъминловчи тузилма
ташкил этилганди. Лашкарларнинг матбуот хизмати
Рус тарихчиси В. Ключевский- овқатланиш вақти соҳибқирон томо- журналисти
нинг ёзишича: «Катта ва маҳаллий нидан, фармон билан белгиланган
бошлиқлар ўз жиноятлари ва қил- ҳамда шу фармон билан барча лаш- СО²ИБªИРОНГА Э²ТИРОМ
мишлари учун жарима тўлаш билан карга кунлик белгиланган меъёрда
қутилганлар. Жарима миқдори ан- 9 апрель – соҳибқирон Амир Темур таваллуд топган
чагина эдики, айрим қонунбузарлар кун. Шу кун муносабати билан ижтимоий тармоқларда
жисмоний жазони афзал кўришарди. ўтказилган бир сўровномага кўзим тушди: «Бугун қан-
Жарима тўлиқлигича жабр кўрувчи-
ларга топширилгани, айниқса, аҳа- дай кун, биласизми?» Жавоблар...
миятлидир. Уни назорат қилиш диний
уламоларга юклатилган эди. Улар эса Ана шу қутлуғ кун муносабати буюк бобомизнинг таваллуд ку-
ҳукм ижро этилганлиги тўғрисида билан юртимизнинг барча таълим нига алоҳида тайёргарлик кўрди-
соҳибқиронга ҳисобот беришган». масканларида бўлгани каби пой- лар. Соҳибқирон шаънига шеър-
Бу каби ҳукмлар ўз-ўзидан вужудга тахтдаги 248-умумтаълим мактаби- лар, кичик саҳна кўринишларини
келгани йўқ. Уларнинг барчаси Амир да ҳам маданий-маърифий тадбир барча қизғин кутиб олди.
Темурнинг ҳаётий тажрибасига таян- бўлиб ўтди. Аслида ўтган ҳафтани
ган ҳолда шаклланган. мактабда Амир Темур ҳафталиги Йиллар ўтади, мактаб саҳ-
бўлди, десак, хато бўлмайди. Чун- насидаги мана шу оддий ва
Маош сипоҳга хизмат қилгани ки соҳибқирон шахси, юришлари, самимий чиқишлар болажонлар
учун эмас, балки вазифасини уддалай тузуклари, бунёдкорлик ишларига қалбида юртимиз тарихининг
олиши шарти билан тайинланган. бағишланган очиқ дарслар, маъру- нурли бир куни сифатида муҳр-
Чунки сипоҳ ўз ҳақини ҳалоллаб оли- залар ҳафта аввалидан бошланган. ланиб қолади.
ши лозим. Шунда унинг еган-ичгани
ҳалол ҳисобланади, шундангина у Тажрибали ўқитувчи Барно Ҳилола САГДУЛЛАЕВА
ҳукмдор олдидаги бурчини бажарган, Шерназарованинг шогирдлари Тошкент шаҳри
қонунга риоя этган ва унга бўйсунган
ҳисобланади. «Оддий сипоҳларга,
– дейилади «Темур тузуклари»да, –
ўз вазифасини ўринлатиб бажариш
шарти билан маоши минган отининг
баҳосида бўлсин». Бирор сипоҳ уруш
пайтида хато ва камчиликка йўл қўй-
са, маошидан ўндан бири камайти-

10 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel
ХИВАЛИК
# “Vatanparvar” 30 yoshda

ЖАНГЧИ ҚЎШИҒИ

«Ватанпарвар» – Ростдан ҳам хизмат қилишни истайсизми? муҳаббат билан лиммо-лим, топ-тоза қалбидир!
газетаси тарихида энг – жиддийлик билан сўради. Унинг томирида Хоразм хонларининг қони
ёрқин из қолдирган
ижодкорлардан бири, бу Қандай қилиб? «Муштум» республиканинг энг оқади. Жалолиддин Мангубердининг бугун кўз-
шубҳасиз, истеъфодаги олди ва ягона нашри бўлса, масъул котибликдан ларимиз кўниккан қиёфаси унга қараб ишлан-
подполковник «Шуҳрат» бош муҳаррир ўринбосари вазифасини бажара- гани бежиз эмас. Унинг кўзларида эркпараст
медали соҳиби Азимбек ётган бўлсам, эндигина атак-чечак қилаётган аждодларидан мерос ўт чақнаб туради. Ишон-
Усмоновдир. Буни туман даражасидаги бир газетага мухбир бўлиб масангиз, буюк саркарда қиёфасига қайтадан
газета тарихидан ўтиш... Хаёлимдан кечганларини тилимга чиқар- зеҳн солиб боқинг-а.
хабардор инсонлар яхши мадим, кўнглига озор етиши мумкин.
билади. Устоз бизнинг УСТОЗ МАКТАБИ
тезкорлигимиздан – Ҳали советдан қолган кийимлар бўлса...
ажабланарди, Бундоқ ўзимизни озод юртимизга мос ҳарбий Устоз ҳар бир мақола устида жиддий ишлар-
ҳайратланиб гапирса, кийимлар бўлса, шу заҳоти кетардим. Ундан ди. Хонасига қамалиб, ўйларига ғарқ бўлиб ёзар-
рости, ич-ичимдан кейин, жуда инжиқман, сиркам сув кўтармайди... ди. Кейин... кейин юқоридагидек қуйма Сўзлар
хижолат бўлардим. Буни юракларни забт этишга отланарди. Ҳеч қачон
эътироф деб қабул қила Қаранг, яхши гапга ҳам, ёмон гапга ҳам фа- саҳифаларни тўлдириш учун ёзмаган, мудроқ
олмасдим. Чунки тезлик ришталар «омин», дейишади, деганлари шу бўл- қалбларни ҳам уйғотишга аҳд қилгандек ёзган.
хоҳлайсизми ёки йўқми, са керак. Кўп ўтмай, миллий армиямиз мустақил
сифатга таъсир қилади. мамлакатимизга муносиб кийим-кечаклар билан «Жангчи қўшиғи»ни эшитганмисиз, ўқиган-
таъминланди. 1996 йилдан «Ватанпарвар»да иш мисиз, ёдингиздами?
Бугун катта ёшли инсонлар ёшларга бошладим.
ўрнини бўшатиб бермаётгани ҳақида «Бир, икки, тенг ташла,
иддаолар бор. Эҳтимол, ҳақли даъво- Миллатимиз ойдинларидан Турсуной Содиқо- Қадамингни кенг ташла.
дир. Аммо газета ишида кўп ҳолларда вани (охиратлари обод бўлсин) яхши биласиз. Ерлар гулдураб кетсин,
устозлар ўрни сезилади. Айниқса, Сўзга Бир куни пойтахтнинг марказий кўчаларидан Саси фалакка етсин.
бўлган муносабатда! бирида кўришиб қолдик. Ҳарбий кийимда кўриб, Ғаним билсин, бу юртда
юзларига табассум югурди ва шундоқ келиб, ел- Яшар жасур йигитлар.
Азимбек Усмонов бу борада жуда камдаги юлдузларни силаб, пешоналарига сур- Арслонкелбат, шерюрак,
талабчан эди. Сўзни суиистеъмол қили- дилар... Кўнглимни оний бир севинч эгаллагани Мисли лочин, бургутлар».
шимизни қораларди. рост ўша дам. Ғурурдан кўксим осмон бўлди. Қани эди, имкон бўлса-ю, устознинг, устоз-
Бироқ опа мени тавоф қилмади, асли. У ҳарбий ларнинг ёзганлари сарғайган саҳифалардан
Мустақилликнинг дастлабки йил- кийимдаги тимсолларда мустақил Ўзбекистонни алоҳида бир китобга кўчса. Ватан ҳимоячилари
ларида қанчалик мураккаб бўлмасин, кўрган ва уни тавоф қилган эди! Маънавиятнинг ҳузурида тақдимотлари ўтказилса... Гўзал тар-
«Ватанпарвар»да кучли ижодкорлар юксаклиги, она юртга эҳтиромнинг улуғворлиги жималар, воқеий ҳикоялар, ватанпарварлик энг
жамоаси шаклланди. Улар қандай бир акс этган бир унутилмас ҳолат. баланд оҳангларда куйланган жасур жангчилар
жамоа бўлдилар? Масалан, Азимбек ҳақидаги тарихий ҳикоялар, руҳи баланд мақо-
Усмоновнинг бу ерга хизматга келиши БЕБАҲО ГАНЖИНАМ, лалар...
қандай бўлган? Келинг, бу ҳақда устоз- ОЙИМ, ҚУЁШИМ – ҲУРРИЯТ! Ватан учун азиз жонидан кечган шаҳидимиз
нинг ўзидан эшитамиз. Улуғбек Барноевнинг отаси Абдулла ака шундай
Каттагина офицерлар жамоасида устоз деган эдилар: «Менинг жасур ўғлим ҳақида кўп
...1995 йил эди. Худойназар ака алоҳида ажралиб турарди. Кўркамлиги, тартиби, ижодкорлар ёздилар. Аммо улар орасида офицер
(охирати обод бўлсин) «Муштум» журна- маданияти, ҳарбий ишга эҳтироми, энг муҳими, Азимбек Усмонов ёзган мақоладаги ҳар бир сўз
лига тез-тез келиб турар эди. Бир куни Ватанга садоқати манаман дея бўй кўрсатиб жон-жонимга туташган...»
ҳарбий кийимда кўриб, ҳайратландим. турар эди. Бугун бир неча ўн йиллар берисидан Устознинг «Ватанпарвар»даги фаолияти бе-
Кўркам, янада салобатли, энг муҳими, туриб, сарғайиб кетган газета саҳифаларидаги баҳо бир мактаб бўлишга арзийди. Бу ерда унинг
озод мамлакатнинг офицери. унинг қаламига мансуб СЎЗ даъваткор кучи би- инсоний фазилатлари ҳақида ёзмадим. Чунки
лан ҳамон қалбларни титратиб юборишига гувоҳ бир саҳифа торлик қилади. Ҳалоллик, поклик
– Агар ҳозир ўн саккиз ёшда бўлга- бўлиб турибман. ҳақида сўз кетганида кўз ўнгимда ана шу икки
нимда, ҳеч ўйлаб ўтирмасдан, сиз билан сўзнинг тимсоли бўлиб Азимбек ака жонланади.
ёнма-ён хизмат қилар эдим, – дедим. «Жоним, молим, орим – Ҳуррият» қасидаси У билан оддий емакни баҳам кўрганимиз лаҳ-
муборак Мустақилликнинг 7 йиллиги шарафига залардаги суҳбатларни ҳеч унутмадим. Ғийбат,
ёзилган: фитналардан холи самимий давралар...
Устоз, «Ватанпарвар» газетасида кечган йил-
«Мен сенга мафтунман, мен сенга ошиқу ларингиздан розимисиз ёки пушаймонлик ҳам
девонаман, гўзалим, севгилим, ёрим Ҳуррият! ҳис этганмисиз, деган саволимга шундай деди:
– Мен омадлиман. Тақдир мени яхши ин-
Сенсиз ҳаёт мен учун ўлим. сонлар билан қаршилаштирди. Яхши инсонлар
Сенсиз етти қат ер остига кириб кетаман. билан елкама-елка хизмат қилдим. Газетада
Сенсиз ичи бўм-бўш бир буюмман. кечган йилларимдан ғурурланаман...
Сен кўкрагимни тарк этсанг, менинг бир
одамчалик – бир ҳайвончалик обрўйим қол- МЕН ҲАМ ОМАДЛИ
майди.
Менда обрўй бўлмаса, ғурур, ор бўлмаса, Азиз устоз, мен ҳам омадлиман, Сиз билан
ўтганнинг ҳам, кетганнинг ҳам оёғи остидаги ёнма-ён ижод қилганимдан ғурурланаман. Сиз
тупроққа, лойга, балчиққа айланаман... ҳақингизда айтадиган гапларим кўп эди. Ярми-
Шунинг учун ҳам сен менинг ягона молим, ни ҳам келтириш имконсиз. Ҳамма вақт бизни
султонимсан, Ҳуррият! руҳлантиргансиз, мақтовингиз, маслаҳатларин-
Сенга кўз олайтирганнинг кўзлари ўйилади. гизни дариғ тутмагансиз.
Сенга қўл кўтарганнинг қўллари чопилади.
Сени олмоқчи бўлганнинг жони узилади. «Сиз ҳарбий журналистиканинг Акбараси!»
...Ахир сен менинг ҳаётим, дунёлару жаҳон- (Чингиз Айтматовнинг «Қиёмат» романидаги
ларга бермас бебаҳо ганжинам, Ойим, Қуёшим она бўри образи) деган эътирофингиздан бошим
сен-ку, Ҳуррият! кўкка етди. Кимсан Азимбек Усмоновдан бундай
Сен каби улуғ неъмат менга жон бўлди. таърифни эшитиш менга кечган йилларнинг
Сен каби буюк орзу менга бебаҳо бир мол беҳуда ўтмаганини англатгани билан қадрлидир.
бўлди.
Сен каби бепоён шараф менга номус, ор Бор бўлинг, азиз Устоз!
бўлди.
Сен ила қад ростладим, куч-қудратга тўл- Инобат ИБРОҲИМОВА,
дим, абадий ҳамроҳим, йўлдошим, шаҳаншоҳим «Vatanparvar»
Ҳуррият!
Мен сеники, сен меникисан».
Ҳеч бир сўз, ҳеч бир эътироф, гўзал эсдалик-
лар устоз Азимбек Усмоновни ана шу қасида
каби танита олмайди. Бу қасида унинг Ватанга

VATANPARVAR № 15 2022-yil 11
15-aprel
# Xalqaro anjuman

ÐÀҚÀÌËÈ ÒÅÕÍÎËÎÃÈßËÀÐ ÀËÃÎÐÈÒÌÈ
Мудофаа вазирлиги Ахборот-коммуникация олимлар мунозарасининг асосий мавзуси бўлди

технологиялари ва алоқа ҳарбий институтида

«Профессионал армия бошқарувини ривож- ган радиостанцияларгаMuallif suratga olganлаш даврида киберхавфсиз-
лантиришда инновациялар ва рақам- бағишланган тақдимо- ликнинг долзарб муаммола-
тида уларнинг архи- ри ва ечимлари», «Радиотех-
лаштиришнинг ўрни» мавзусида IV халқаро тектураси ва Қуролли ника, радиолокация, радио-
илмий-амалий анжуман ўтказилди. Кучларда қўллаш тар- навигация ва геоахборот ти-
тиби ҳақида маълу- зимларини ривожлантириш
Анжуманнинг очилиш бир қисми- тувчилари, тадқиқотчилар, мот берди. Тошкент истиқболлари», «Ҳарбий
маросимида Мудофаа ва- га айлан- илмий изланувчилар, кур- шаҳридаги Инҳа уни- кадрлар тайёрлашнинг усту-
зирлиги бошқарма бошлиғи ган ахборот сантлар қатнашган тадбирда верситети проректори вор йўналишлари: таклиф
полковник Улуғбек Мамада- ва рақамли миллий армия бошқару- Турдимурод Турсунму- ва инновацион ечимлар»,
лиев, ҳарбий институт бош- технология- вини такомиллаштиришда родов ўз маърузасида «Катта ҳажмли маълумот-
лиғи подполковник Ҳаким лар миллий рақамли ва инновацион рақамли трансформа- ларни қайта ишлаш орқали
Муҳиддинов ва бошқалар хавфсиз- технологияларнинг ўрни, ис- ция шароитида миллий ҳарбий ҳаракатларни симул-
глобал ривожланишнинг ликни таъ- тиқболлари таҳлил қилинди. хавфсизлик ва барқа- яция қилишда замонавий
минлашда Хусусан, Ҳиндистон Қуролли рорликни таъминлаш- ёндашув» каби шўъбаларда
муҳим ўрин Кучларидан полковник Би- нинг устувор масалаларига соҳа олимларининг долзарб
тутиши, АКТ неш Кумар Панда ҳамда ма- тўхталди. фикр ва илмий мулоҳазала-
ва алоқа йор Свапнил Чандра сунъий Ялпи мажлисдан сўнг ри ўртага ташланди.
ҳарбий инс- интеллект ва дастурланади- конференцияда қайд этилган
титутида бу йўналишда сал- масалалар муҳокамаси шўъ- Анжуман доирасида инс-
моқли ишлар олиб борилаёт- баларда давом эттирилди. титут профессор-ўқитув-
ганини таъкидлади. «Қуролли Кучларда алоқа чилари раҳбарлигида кур-
Хорижий олий таълим тизимини рақамлаштириш сантлар томонидан яра-
муассасаларининг пойтахти- асосида бошқарувни ривож- тилган 20 дан ортиқ илмий
миздаги филиаллари ҳамда лантириш истиқболлари», ва инновацион ишланмалар
юртимиздаги олий ўқув юрт- «Рақамли трансформация- кўргазмаси намойиш этилди.
ларининг профессор-ўқи-
Лейтенант Дилшод РЎЗИҚУЛОВ

# Konferensiya

Нукус гарнизони Маънавият ва маърифат марка- ÌÀÐÄËÈÊ ÂÀ ØÈÆÎÀÒ
зида «Миллий ва жанговар руҳ - муқаддас Ватан
ҳамда мамлакат тинчлигининг асосидир» мавзуси- ÓÉ¢ÓÍËÈÃÈ

да илмий-услубий конференция бўлиб ўтди.

Унда Қорақалпоғистон вар руҳ ва юқори ахлоқий- сорати ва ши- рида мардлик ва шижоат риш бўйича маърузалар
Республикаси ва Хоразм ви- руҳий сифатларни шакл- жоати, жанго- туйғуларини шакллантириш тингланди. Иштирокчилар
лоятидаги куч тузилмалари- лантириш услублари муль- вар биродар- йўлидаги бой тажриба- мавзу юзасидан ўзларини
нинг ҳарбий хизматчилари тимедиа воситалари орқали лиги, ҳарбий си, замонавий урушларда қизиқтирган саволларга му-
ҳамда Ажинияз номидаги атрофлича ёритиб берилди. жамоаларнинг ахлоқий-руҳий тайёргарлик тахассислардан атрофлича
Нукус давлат педагогика Ғоявий ишонч, сиёсий онг, жипслиги ва ва жанговар руҳни оши- жавоблар олишди.
институти ўқитувчи ва тала- профессионал тайёргарлик, ўзаро уйғун-
балари иштирок этди. ижтимоий ҳимояланган- лиги ҳамда Майор Тимур НАРЗИЕВ,
лик, ҳарбий жамоаларнинг ижтимоий ҳи- Шимоли-ғарбий ҳарбий округ матбуот хизмати бошлиғи
Конференцияда Шимо- уюшқоқлиги, командирлар- мояланганли-
ли-ғарбий ҳарбий округ нинг раҳбарлик қобилияти, ги каби ме-
қўшинлари қўмондони пол- бурчни онгли бажариш ва зонлар билан
ковник Фарҳоджон Шерма- яратилган оптимал ижти- белгиланиши
тов бугунги глобаллашув моий шароит каби омиллар маърузачилар
ва дунёдаги ҳарбий-сиёсий маънавий руҳнинг таркибий томонидан таъ-
вазиятнинг кескин ўзгарув- қисмлари бўлиб ҳисоблани- кидланди.
чан даврида турли таҳдид ва ши тушунтириб ўтилди.
хатарларнинг ортиб бораёт- Шунингдек, Амир Темур,
ганини таъкидлаб ўтди. Армиянинг асосий мезон- Жалолиддин Мангуберди,
ларидан бири бўлган жан- Темур Малик, Заҳириддин
Конференцияда миллий говар руҳ тушунчаси, ав- Муҳаммад Бобур сингари
қадриятлар, анъаналарнинг вало ҳарбий хизматчининг машҳур аждодларимизнинг
инсон камолотида ўрни, ғоявий ишончи, бурчига жанг санъати, улар билан
иймон-эътиқод уйғунлиги, масъулияти, ностандарт елкама-елка туриб жанг
жанговар руҳ ва уни ташкил вазиятларда дадил қарор- қилган жасур саркардалар-
этувчи асосий элементлар, лар қабул қила олиши, жа- нинг маҳорати, лашкарла-
ҳарбий жамоаларда жанго-

12 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# Ajdodlar jasorati – yoshlarga ibrat

Иккинчи жаҳон уруши ҚАШҚАДАРЁ
даврида ўзбек халқи ҳам САНОАТ КОРХОНАЛАРИ

оғир синовли кунларни
бошидан ўтказди. Ўз-
бекистондаги ҳар бир
вилоятнинг уруш йилла-
ри тарихи махсус тадқиқ
этишга муҳтож мавзу-

лардан саналади.

Хусусан, Ўзбекистоннинг қабул қилиб олиш, жойлаштириш жарди. Зарипова, Нуриддинова, Ғу- туманидаги «Қизил Юлдуз» артели
жанубий вилоятларидан бири қисқа муддатда муваффақиятли ломова, Амирқулова, Бўронова каби 168,9 фоизга, Чироқчидаги «111
саналган Қашқадарё вилоя- ҳал этилди. Қисқа муддатда улар ўнлаб ишчилар доимо коллектив Интернационал» артели 113,6 фо-
тининг уруш йиллари билан учун 135 127 кв.м. уй-жой ажратиб ўртасида намуна кўрсатиб, меҳнат изга, Яккабоғ туманидаги артель
боғлиқ ўчмас тарихи мавжуд берилди. қилишди. Артелда ишлаш учун 70 104,8 фоизга, Косон туманидаги
бўлиб, ушбу мавзуни тадқиқ дан ортиқ кадр тайёрланди. Артелда «Красный молот» артели 101,1
этиш долзарб масалалардан Шунингдек, Қашқадарё вилоя- 1944 йили ҳаракатдаги армия учун фоизга бажарди. Кўп тармоқли
биридир. тига кўчириб келтирилганларнинг 21 351 та ҳарбий кўйлак, 20 933 та саноат барча маҳсулот турлари
3 469 нафари Ғузор туманига, 2 460 қўлқоп, 6 630 та шалвар, умуман 133 бўйича 59 минг сўм иқтисод қилди.
Иккинчи жаҳон уруши йил- нафари Қарши туманига, қолган номда маҳсулот тайёрланди. 1944 йилда саноат буюмларини
лари Қашқадарё вилояти та- қисми эса Қамаши, Шаҳрисабз ва ишлаб чиқариш анча ўсди, сифати
рихининг асосий даврларидан бошқа туманларга, «Ғузор», «Ни- Урушнинг дастлабки кунларида- яхшиланди. Сталин номли артель
бири ҳисобланиб, бу давр шон», «Кўкдала» ва бошқа хўжа- ноқ ҳамма бошқарув органларида, йиллик ишлаб чиқариш режасини
ўзининг мураккаблиги, турли ликларга жойлаштирилди. Кўчириб хўжалик ишларида қайта қуриш муддатдан олдин 108 фоизга ба-
сиёсий ва ижтимоий зиддият- келтирилганлар учун Қашқадарё ту- ишлари олиб борилди. Чунки ҳа- жарган бўлса, «III беш йиллик»
ларга бойлиги билан ажралиб манлари ҳудудларида 6 та йирик уй ракатдаги армияга кетганларнинг артели 105,6 фоизга, «Қизил ок-
туради. Барча қийинчилик ва ажратиш, масжид ва мадрасаларни ўрнини тўлдириш лозим эди. Янги тябрь» артели 15 ноябрдаёқ ялпи
машаққатларга қарамасдан, бу бўшатиб бериш ҳамда бошқа зарур ишга келган ёшларга амалий ёрдам маҳсулот ишлаб чиқариш режаси-
даврда ўзбек халқи жамият ҳа- чора-тадбирлар белгилаб берилди. бериш чора-тадбирлари кўрил- ни 100,7 фоизга ошириб бажарди.
ётининг турли йўналишларида 1941–1942 йилларда республи- ди. Урушнинг дастлабки даврида Тельман номли артель 1944 йилда
муайян ишларни амалга оши- камиздаги шаҳар ва қишлоқларга Қарши шаҳридаги «Учқун» артели 947 минг сўмлик маҳсулот ишлаб
риб, ижтимоий-иқтисодий ва 716 543 киши, жумладан, Бухоро қошида икки ҳафта ичида 70 га чиқаришни режалаштириб, амалда
маданий соҳаларда эътиборга ва Қашқадарё ҳудудига режадаги яқин ишчи тайёрланди. Шунин- 1 215 000 сўмлик маҳсулот ишлаб
лойиқ ютуқларни қўлга ки- 84 минг киши ўрнига 126 514 киши гдек, артелда 107 хотин-қиздан 76 чиқарди. Арава цехи 15 та ўрни-
ритди. жойлаштирилди. Қашқадарё вило- нафари ташкилий равишда ўқиб га 27 та арава тайёрлаб берди.
яти туманларига Харьков, Полтава, чиқди. 1941 йилнинг октябрь ойига Бешкент туманидаги маҳаллий
Урушнинг дастлабки кун- Ворошиловград, Одесса ва бошқа келиб, Қарши темир йўл узелида саноат корхоналари йиллик ишлаб
ларида саноат корхоналарини ўлкалардан 30 мингга яқин киши вагон ремонтчиси, слесарь, токарь, чиқариш режаларини доимо оши-
шарқий ғарбий ҳудудлардан келтирилди. машинист ёрдамчилигига 228 на- риб адо этди. Қишлоқ хўжалик
ҳудудларга кўчириш тўғриси- фар хотин-қиз ўқитилди. Бир неча асбобларини таъмирлаш цехи 120
да қарор қабул қилинди. Зарур Қашқадарё ҳудудига кўчириб ой ичида Қарши ДЕПОси бўйича фоиз, аравасозлик цехи 250 фоиз
саноат жиҳозлари ва хомашё келтирилганларнинг 2 мингдан 528 нафар кадр тайёрланган бўлса, қилиб бажарди.
ресурслари, давлат аҳами- ортиғи поляк аҳолиси ва болалари уларнинг 104 нафар фронтга кет-
ятига эга бошқа қимматли эди. Уруш йилларида Қашқадарё ган эркаклар касбини эгаллаш учун Хуллас, Иккинчи жаҳон уруши
буюмлар, эвакуация қилина- вилояти саноати олдида ҳам бошқа тайёрланган қиз-жувонлар эди. ўзининг мураккаблиги ва қийинчи-
ётган корхонанинг малакали фронт орқасидаги туманларникидек, лиги ҳамда зиддиятларга бойлиги
ишчилари ва муҳандислари- мураккаб вазифаларни бажаришга, Қарши шаҳридаги ҳунарманд- билан ҳар бир давлат тарихида
нинг кўчирилиши шарт қилиб оғир шароитда ишни қайта ташкил чилик-саноат кооперацияси ар- ўчмас из қолдирди. Ўзбекистон
қўйилди. Уруш йилларида этишга тўғри келди. Ишчи кучлари телларида давлат режаси ортиғи уруш йиллари ғарбдан кўчириб
Ўзбекистоннинг ўзига жами етишмас эди. Вилоятда 1943 йилнинг билан бажарилди. Қамаши тумани- келтирилган саноат корхоналари
104 та завод ва фабрика эва- ўзида 10 835 киши ҳаракатдаги ар- даги «Гулистон» артели ходимлари ва аҳолини қабул қилди. Эвакуа-
куация қилинди. мияга сафарбар этилди. Энг муҳими, ишлаб чиқариш режасини 142,1 ция қилинган завод ва фабрикалар
саноатнинг кўпгина тармоқларидаги фоизга бажариб, режадан ташқа- қисқа муддатда маҳсулот бериб,
Иқтисодий жиҳатдан кор- малакали ишчи кучлари, мукаммал ри 19 042 сўмлик маҳсулот ишлаб давлат режаси ортиғи билан бажа-
хоналарни қабул қилаётган ускуналар мудофаа қорхоналарига чиқарди. рилди. Шунингдек, кичик артель ва
ҳудуддаги саноат потенциа- олиб кетилганди. Қарши шаҳридаги шунга ўхшаш корхона ишчилари
ли, урушгача мавжуд инфра- «Учқун» артели раҳбарияти корхо- Қарши шаҳридаги «Қизил ҳам фронтга маҳсулот етказиб бе-
тузилманинг қай даражада нани ҳарбий изга солиш, кадрлар Шарқ» артели август ойи режаси- ришни кўпайтириб, чин ватанпар-
ривожланганлиги ва кадрлар тайёрлаш, ишлаб чиқариш топши- ни 236,4 фоизга, сентябрь ойида варлик намунасини кўрсатди.
таъминотига аҳамият берилди. риқларини ва меҳнат унумдорлигини 230 фоизга, йиллик режани эса
Урушнинг дастлабки ойларида ошириш борасида катта ишларни 161 фоизга, Шаҳрисабз туманида- Зинур БОЗОРОВ,
ўлкага кўчириб келтирилган амалга оширди. 1941 йилнинг иккин- ги Сталин номли артель 1944 йили «Шон-шараф» давлат
саноат корхоналари ва улар- чи ярмида артелда 72 киши режани давлат режасини 108 фоизга, Ки- музейи илмий ходими
нинг 19 565 ишчи ва хизмат- 150-200 фоиз ва ундан ошириб ба- тоб туманидаги «Қизил октябрь»
чиси, 40 155 оила аъзоларини артели 100,9 фоизга, Бешкент

VATANPARVAR № 15 2022-yil 13
15-aprel
# Vatanparvarlik ruhi

йўл билан одамларни ижтимоий тур-

мушда содир бўлган воқеалардан

Дунё яралибдики, уруш хабардор қилишга интилган.
ва тинчлик аталмиш Ҳа, инсоният дастлаб достонлар,
икки қарама-қарши кучлар
доим ёнма-ён юрган. Бу битиктошлар афсона ва ривоятлар-
кўҳна замин не-не жангу дан ватанпарварлик, қаҳрамонлик
жадалларнинг, қирғинба- сабоғини олган. Ўтмиш ҳақида, унда
бўлиб ўтган жангу жадаллар ҳақида
тўлиқ маълумотларга эга бўлган.
Кейинчалик бу жиҳатлар халқ оғ-

ротларнинг гувоҳи бўлма- заки ижодининг барча жанрлари-
ди, дейсиз. Ана шу жан- да кенг тараннум қилинган. Зеро,
гларда эл, юрт тинчлиги ва қабила уруғ, элат халқ сифатида
осойишталигини сақлаш шаклланар экан, бу жараён қаҳра-
монлик эпоси бўлган эпик асарлар-

йўлида қаҳрамон аждод- да бадиий ифодасини топади.
ларимиз мардонавор ку- Кишилик тараққиёти тарихида
рашиб, тенгсиз жасорат ва
шижоат кўрсатгани тари- ёзма адабиётнинг пайдо бўлиши
ахборот алмашинувида кескин
бурилиш ясайди. Юсуф Хос Ҳожиб-

хий ҳақиқат. Уларнинг бу нинг «Қутадғу билиг», Абу Райҳон
эзгу амаллари бахшилар, Берунийнинг «Қадимги халқлардан

жировлар, шу билан бирга
оддий халқ тилида достон-

«МЕН КИМ, БИЛКА ТЎНЮҚУҚ...»ларга, афсона ҳамда риво-
ятларга айланди ва мана

неча юз йиллардан буён восита эканлигини эътироф Маълумотларда келтирилгани- қолган ёдгорликлар», Маҳмуд Ко-
тилдан-тилга кўчиб ке- этади. Битикнинг ёзилган дек, ўз даврида моҳир саркарда шғарийнинг «Девону луғати-т-турк»
ляпти. Асрлар силсиласида санаси аниқ эмас. Баъзи деб тан олинган Тўнюқуқ етти юз каби асарларида ҳам ҳарбий жур-

юз берган тараққиёт сабаб- олимлар у 712–716 йиллар кишининг бошини бирлаштириб, налистикага хос жиҳатларни кўриш
орасида ёзилган, айримлар Турк хоқонлигидаги энг олий да- мумкин. Энг қизиғи, ушбу нодир
ли кейинчалик ушбу халқ 720, бошқа бирлари 725–726 ражадаги «шад» ҳарбий унвонига асарларда қаҳрамонлик, ҳарбий-ва-
оғзаки ижоди китоблардан йиллари битилган, дея тах- эга бўлади. У Бўгу тархон ва Эл- танпарварлик буюк шахс – Алп Эр
жой олди. мин қиладилар. Ҳатто ушбу тариш хоқон (Қул тигин ва Билга Тўнга мисолида улуғланганки, бу
хоқоннинг отаси) билан бирга юрт ўқувчида қаҳрамон аждодимизга
ёзувни Қул тигин битигига мустақиллиги, эл-юрт фаровонлиги, нисбатан ҳурмат ва ҳайрихоҳлик
осойишталиги, чегаралар дахлсиз- туйғусини шакллантиради. Хўш, Алп
Тарихий маълумотларда келти- жавоб тариқасида битилган, деган лиги учун тинимсиз кураш олиб Эр Тўнга ким бўлган? У энг қадимги
рилишича, қадим-қадим замонлар- қарашлар ҳам мавжуд. Нима бўл- боради. У жангларда доим олдинги миллий қаҳрамонимиз, таниқли
даёқ инсонлар ижтимоий ҳаётда ганда ҳам унинг тарихи Билга хоқон сафларда эди. Аммо душманлар ҳарбий саркарда ва давлат арбоби,
рўй бераётган ҳар бир воқеага замонига бориб тақалади. Чунки бу ҳам тинч ўтирмайди. Улар кучлар- Турон давлатининг асосчисидир.
ўз муносабатини билдирган. Бу тўғрисида битикда қуйидагича қайд ни бирлаштириш пайига тушади. Форсий манбаларда унинг номи
интилиш турли хатти-ҳаракатлар этилган: «(Ушбу битикни) турк Билка Вазиятнинг бундай кескинлашиши Афросиёб деб юритилади. Маҳмуд
орқали ҳис-туйғулар воситасида хоқон элинда ёздирдим мен билга саркарда Тўнюқуқ шахсиятидаги Кошғарий ўзининг «Девону луға-
амалга оширилган. Вақт ўтиши би- Тўюнқуқ». кучли жиҳатларнинг тобора кенгроқ ти-т-турк» асарида Алп Эр Тўнгага
лан эса туйғуларни сўзлар орқали очиб беради. қуйидагича таъриф беради: «...
ифодалаш анъанага айланган. У Битик аввалида Тўнюқуқ ўз тили- Туркларнинг улуғ хони Афросиёб-
вақтларда уруш ва босқинлар кўп да шундай маълумотларни келтира- Битикни ўқиш асносида ўз тақ- ни Тона Алп Эр, деб атар эдилар.
бўлгани учун қабила ва уруғлар ора- ди: «Билка Тўнюқуқмен ўзим Табғач дирини халқ ва юрт тақдири билан Йўлбарс каби кучли баҳодир одам,
сидаги мард ва жасур йигитларнинг элида ўсдим. Турк будун Табғачға чамбарчас ҳолда тасаввур қилади- демакдир». Юсуф Хос Ҳожиб ҳам
қаҳрамонликлари ҳақида афсона ва қарар эди...» ган, Ватанига, ҳоқонига садоқатли, «Туркий Шоҳнома» деб эътироф
халқи ва қўшини билан фахрлана- этилган «Қутадғу билиг» достонида
Мустамлака оқибати, азоби ҳақи- диган Тўнюқуқнинг буюк ватанпар- Алп Эр Тўнга фаолиятига юқори
да ёдгорликда қисқа ва лекин жуда варлик тимсоли эканлигига амин баҳо бериб, шундай дейди: «...
ривоятлар, достонлар пайдо бўлади. таъсирчан сўзларни ўқиш мумкин: бўласиз. Душманнинг туркийлар Турк беклари, турк бекларининг энг
Фольклоршунос олимларнинг «...Табғачдан ажралди, хонлан- устига ҳужум уюштириш ҳақидаги яхшилари, улар орасида энг номи
фикрича, дастлаб қабила, сўнгра ди. Хонин қолдириб, яна Табғачға ёвуз ниятини эшитган Тунюқуқ- машҳури ва бахти кулиб боққани
нинг «тун ухлагим келмади, кундуз Тўнга алп Эр номли бек эди.
элат эпоси сифатида вужудга кел- бўйсунди. Тангри анча демиш: хон ўтиргим келмади», деган сўзлари
фикримизнинг яққол исботидир. Мушоҳадаси кенг, санъат-ҳунар-
ган «Алпомиш» достони вақтлар бердим. Хонинг қолдириб (бошқага) лари беҳисоб кўп, билимли, зако-
Олимлар ушбу битикнинг эпигра- ватли сара одам ўша эди.
ўтиб, ўзбек халқининг энг қадимий бўйсундинг. Бўйсунганинг учун танг- фика санъати, тарихнавислик ҳамда
туркий ёзма адабиётнинг юзага ке- Тожиклар уни Афросиёб деб
ва мукаммал қаҳрамонлик эпоси ри ўлдирмиш экан. Турк будун ўлди, лиши ва унинг равнақидаги аҳамия- атайдилар, у талай элларни ўз та-
ти катта эканлигини эътироф эта- сарруфига олган эди...»
деб тан олинган. У мардлик, адолат бўшашди, йўқ бўлди. Турк сир будун дилар. Шу жумладан, битик ҳарбий
журналистиканинг илк элементлари Абу Райҳон Беруний ҳам ўз
ва ор-номус каби фазилатларни еринда куч қолмади». мавжуд бўлган ноёб ёдгорлик экан- асарида Афросиёбнинг Эронда 12
лиги билан ҳам қимматли аҳамиятга йил подшоҳлик қилганини айтади.
кўкларга кўтаргани учун ҳам туркий Нега бутун бошли бир халқ бун- эга. Бундан хулоса қилиш мумкинки, Шунингдек, Алп Эр Тўнга ҳақида
халқ оғзаки ижоди нафақат, бадиий буюк аллома Алишер Навоийнинг
халқлар орасида кенг тарқалади. дай фожиага юз тутганини эса му- адабиёт, балки ҳарбий журналис- «Тарихи мулуки Ажам» асарида ҳам
«Алпомиш» достонининг оғзаки аллиф турк халқи бошбошдоқликка, тиканинг ҳам вужудга келиши ва ўқишимиз мумкин.
ўзбўларчиликка, бепарволикка йўл шаклланишидаги дастлабки босқич-
эпик анъаналарда бизгача етиб қўйганида деб изоҳлайди... ни ташкил этади. Тарихчиларнинг Ўрганган маълумотларимиздан
келган нусхалари IX–X асрларда ҳарбий журналистика пайдо бўлиш хулоса қиладиган бўлсак, тарихда
яратилган. Аммо бундай хулоса Тўнюқуқ битигида мамлакатнинг асосларини қадимда саркардалар ахборотнинг кучи қаҳрамонлик-
достонга асос бўлган сюжет ва мудофаа қобилияти, куч-қудрати ёнида юрган, жанг тафсилотлари- ни улуғлаш, мардликни тараннум
етакчи мотивларнинг мифологик ва ҳақида ҳам сўз боради. Шу асно- ни, барча кўрган-кечирганларини қилиш, шу орқали ўқувчи қалбига
тарихий-ҳаётий илдизлари қадимги да хоқоннинг зафарли юришлари қоғозга тушириб борган инсонлар ватанпарварлик ва фидойилик туй-
даврларга – милоддан олдинги эътироф этилади. Юртни паҳлавон- (муншийлар, тарихчилар) фаолияти ғуларини сингдиришдек вазифани
замонларга тарқалишини инкор лар, доно кишилар бошқараётгани мисолида кўрсатишларини ҳисобга бажаришда бўй кўрсатади. Шу маъ-
этмайди. Умуман олганда, қаҳра- таъкидланади, уларнинг қўшинидан олсак, ҳеч шак-шубҳасиз, Билга нода ўзбек ҳарбий журналистика-
монлик эпоси халқ оғзаки ижоди эҳтиёт бўлиш кераклигига ишора қи- сининг тарихий илдизларини минг
тарихида алоҳида босқич сифатида линади. Бир сўз билан айтганда, би- Тўнюқуқни ҳам ҳарбий журналист- йилларга бориб тақалади, десак
баҳоланади. Чунки унда қаҳрамон- тикда Тўнюқуқ ўзининг ўсиб-улғайи- янглишмаган бўламиз.
лик ва ўзига хос мардлик кўрсатган шидан бошлаб, Элтариш бошлиғ улус нинг прототипи эканлигини таъкид-
мард йигитнинг эзгу интилишлари озодлиги ҳаракатларига қўшилиб, Майор Гулнора ХОДЖАМУРАТОВА,
ифода этилади. Шунингдек, жанг- мамлакатни босқинчилар зулмидан лаш жоиздир. Чунки у тош битик «Vatanparvar»,
нома достонларда ҳам шундай ботир қутқариши, ўз қаҳрамонликлари, орқали йиллар давомида тўпланган
ўғлонлар улуғланади. Уларнинг эр мамлакат чегараларини кенгайти- ахборотни таҳлил қилиш ва тарқа- Қуролли Кучлар академияси
йигитга хос фазилат ва сифатлари риш, юрт эрки, улус тинчлиги ва тишга йўналтирилган ижтимоий мустақил изланувчиси
эътироф этилади. Улар билан боғлиқ фаровонлиги йўлида олиб борган фаолият билан шуғулланган. Шу
ҳайратланарли жанг тасвирлари курашларини ёритади. Бу борада ўзи
бахшилар томонидан фантастик кўрган-кечирганларининг барисини
талқинда ифодаланади. «Юсуф баён этади. Унинг ёзганида буюк
саркардаларга хос бўлган довю-
билан Аҳмад», «Алибек билан Бо- раклик, жасорат, мулоҳазакорлик,
либек», «Қирқ минг» каби эпик шу билан бирга вазминлик сифатла-

асарлар шулар жумласига киради. ри аниқ сезилиб туради. Шу орқали

Шунингдек, тарихчи олимлар у ўқувчи кўз олдида саркардалик

Билга Тўнюқуқ битиги ҳам қаҳрамон- бобида катта тажриба ва малакага

ликни улуғловчи яна бир ўзига хос эга инсон сифатида гавдаланади.

14 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# Keling, kitob o‘qiymiz!

Bu gal o‘zbek xalqining sevimli shoiri Erkin
Vohidovning“Iztirob” nomli kitobi haqida so‘z
yuritishni lozim topdik. Zero, bu kitobning chop
etilganiga ancha yillar bo‘lsa-da, lekin hali
ko‘pchilik o‘qib ulgurmagan. Siz bu asar orqali
shoirning nafaqat she’rlari, balki umri davomida

kechirgan iztiroblari, pok qalbining isyoni,
samimiy va insoniy tuyg‘ularning mavj pardalari

haqida bilib olasiz. Ezgu fazilatlar tarannum
etilgan kitobning har bir sahifasini o‘qiganingizda

“Voh, bu mening dilimdagi gap-ku!” deb
yuborishingiz tabiiy.

“IZTIROB”

BOSH TEBRATAR ZIYOLI Bu qarashlar qanchalik to‘g‘ri, buni YON DAFTARDAN
SOAT KAFGIRI Erkin Vohidovning so‘zlaridan bilib
Bosh tebratar soat kafgiri, Ziyoli inson kim? Ziyoli inson deganda olsak: «Adabiyotlar o‘rtasidagi aloqalar “Inson yuragi ham bir olam. Uning ham
Der: qadrimni bilmas odamlar. barchamizning ko‘zimizga faqatgina shunday katta ko‘lam va sur’at kasb bahor va kuzlari, tong va tunlari, orom
Sekundlarim gavhar har biri, oliy ma’lumotli insonlar keladi, aslida- etgan bizning kunlarda sharqiy va va zilzilalari bor. She’riyat yurak sadosi
Nega parvo qilmas odamlar! chi, aslida ham shundaymikin? Ziyoli g‘arbiy qirg‘oqlar o‘rtasida bir-biriga bo‘lganidan ana shu murakkab tuyg‘ular
Bosh tebratar soat kafgiri, inson deb dehqon, ishchi, kosiblarga ta’sir bo‘lmasligi mumkin emas. Bu holat olamini ifoda qiladi. Shuning uchun ham
Shoshil, odam, o‘tmoqdadir on. nisbatan ayta olamizmi? Umuman shoirning ixtiyoridan tashqarida sodir bir she’rni o‘qib quvonsak, ko‘ksimiz
Har narsaning bo‘lar oxiri, olganda odamzodni tabaqaga ajratish bo‘ladi. Lekin men hech qachon g‘arbiy surur va iftixor tuyg‘ulariga to‘lsa, ikkinchi
Bosh tebratib qolma so‘ng, inson! qanchalik to‘g‘ri? Aslida ziyoli bir sinf qirg‘oqlardan adabiy shakl va ohanglar bir she’rni o‘qib xayolga berilamiz, inson
1962 vakili yoki ma’lum kasb egasi ham emas. axtargan emasman, o‘zimni ikki oyog‘i dardlariga oshno bo‘lamiz. Shoirlik o‘sha
Institut domlasini ziyoli deb, hunarmandni bilan sharqiy qirg‘oqda turgan odam deb tuyg‘ularning tabiiyligi va haqqoniyligiga
CHUMOLI yoki kosibni ziyoli emas deyish qanchalik hisoblayman». she’rxonni ishontira olishdir. Ishontira
G‘ayrat kamarini beliga bog‘lab, to‘g‘ri? Kim bilsin, ziyoli deyayotgan olish qobiliyati iste’dodning mezonidir”.
O‘zidan kattaroq yukni ortmog‘lab domlamizning ichki dunyosi, madaniyati, Har bir xalqning milliy xususiyatlari,
Manzilga tez yetmoq yolg‘iz xayoli – fikrlash darajasi, ruhiy dunyosi an’analari, dunyoqarashi badiiy ***
So‘qmoq yo‘ldan borar chumoli. qay darajada? Yoki biz ziyoli adabiyotida ham o‘z aksini topàdi.
Atrofiga boqmas, ishlar uzun kun emas deyayotgan o‘sha kosib yoki Dunyo millatlari faqatgina tili va ko‘rinishi “Baxt shunday narsaki, borligida
Ko‘pning xirmoniga qo‘shmoq uchun don. hunarmand navoiyxon, fuzuliyxon bilangina emas, balki dunyoqarashi bilan uni kishi sezmaydi, yo‘qligida orzu
Yo‘q, yoki bedilxondir. Qalb ko‘zgusida ham tubdan farq qiladi. Bu farq badiiy qiladi. Baxtli odam “Men baxtliman!”
Odam ajdodi bo‘lmagan maymun, olam madaniyati aks etar, o‘sha adabiyotlarda ham yaqqol seziladi.
Chumolidan tarqalgan inson. hunarmand tunlari yulduzlar bilan Hatto oddiy nutqimizda ham ruscha yoki deb olamga jar solmaydi. Inson
1962 so‘zlashib, yurak tuyg‘ularini she’r inglizcha fikrlab, o‘zbekcha yozishning hech qachon baxtga to‘ygan, baxtim
qilib, qog‘ozga to‘kar. Va eng iloji yo‘q. Agar yozilgan taqdirda ham yetarli, degan emas. Aslida, hayotda
XOTIRA asosiysi, u inson qalbini anglash bu asar shoir uchun ham, o‘quvchi biror maqsad bilan yashashning o‘zi
Do‘stim, xotirangdan qilma shikoyat, ilmini yaxshi bilar… uchun ham o‘qilishi qiyin, arosatda – baxt. Maqsadsiz yashash shunday
Yoddan chiqarmoq ham yaxshi odatdir. qolgan asar bo‘ladi. Shunday ekan, ko‘rgilikki, u hech kimning boshiga
Yoddan chiqarmoq ham bir saodatdir, Bu savollarga Erkin Vohidov shoirning she’rlaridagi ba’zi g‘arb tushmasin! Kishida maqsad bo‘lsa,
Unutmaslik dardi og‘ir nihoyat. qarashlari bilan javob izlab xususiyatlari ixtiyorsiz ta‘sir xolos, desak
Vaqtida unutsang, ko‘ramiz: yanglishmagan bo‘lamiz.. unga erishish yo‘lida kurashish,
Orom topar jon, mashaqqat chekish ham – baxt”.
Qalb ko‘tarib yurmas ortiq jafoni. “Ziyoli – nur egasi demakdir.
Mana men, Bu nur ilm nuri, odob nuri, yuksak ***
Yillarki bir bevafoni insoniy axloq nuri, teran madaniyat,
Esdan chiqarolmay kuyaman hamon. oliy tafakkur, mustahkam ichki “El netib topgay menikim, men
1963 intizom, sobit e’tiqod, salim o‘zumni topmasam”, “Navodur-ush
ruhiyat nuridir. Bu nur manbayi shabob” devonidagi bu bir misra
inson qalbida. Qalb gavharini xayolimni band etib, Navoiy kitobini
asrab-avaylagan inson baxtiyor yana qo‘lga oldim. Hazrat qalamidan
va oliyjanobdir. U o‘zining ham, to‘kilgan borliq durdonalari kabi
o‘zgalarning ham qadr-qimmatini bu satr ham meni qayta hijron va
biladi. Ziyoli insonga manmanlik qayg‘uga soldi.
begona, o‘z xalqini qanday izzat
qilsa, boshqa xalqlarni ham ***
shunday hurmat qila oladi, ichki
madaniyati unchalik rivojlanmay “Bu olamda yo‘qotishlar ichidagi
qolgan odamlarga nisbatan eng og‘ir yo‘qotish insonning o‘zligini
kechirimli bo‘ladi”. yo‘qotishidir. Odamzod tafakkur va
ehtiros, ruhiyat va iymon dunyosida
SHE’RLARI O‘TMISHDAGI yashaydi. U yuragidagi e’tiqod bilan,
ADABIY ILDIZLARGA BORIB ishonch bilan tirik va butun. O‘zlikni
yo‘qotmoq ana shu olamdan judo
TAQALGAN SHOIR bo‘lmoqdir, inson imoratidagi ruknlarning
– ustunlarning sinmog‘idir”.
Erkin Vohidovning butun ijodi
o‘tmishdagi adabiy ildizlarga borib ***
taqaladi. Shoirning har bir asari asrlar
qarida yotgan mustahkam ma’naviy Erkin Vohidovni umri davomida
ildizlardan unib chiqqan. Ammo bu qiynagan o‘y-xayollari, qalb qo‘ridagi
mulohazaga nisbatan adabiyotshunos gaplarini “Iztirob”dan topishingiz
olim Naim Karimovning istisno fikrlariga mumkin. Agar siz dunyo haqidagi
fikrlaringizni yanada teranlashtirmoqchi
ko‘zim tushdi. Unda aytilishicha, bo‘lsangiz, bu kitobni, albatta, o‘qishni
tavsiya qilamiz.
shoirning “Sharqiy qirg‘oqlar” kitobida
Muattar MELIYEVA,
jahon she’riyatining g‘arbiy qirg‘oqlaridan «Vatanparvar»

yangi adabiy shakl va ohang izlagandek

ko‘ringan ekan.

VATANPARVAR № 15 2022-yil 15
15-aprel
# Uchrashuv

Janubi-g‘arbiy KELAJAKKA xonalarida kechgan suhbatlar yosh
maxsus harbiy okrug TAMAL TOSHI mehmonlarni bobolarga munosib avlod
tasarrufidagi Nuriston bo‘lishga undagani shubhasiz. O‘quv
qo‘rg‘onida joylashgan nuqtalarida harbiy xizmatchilar yoshlarga
harbiy qism tumandagi harbiy anjom-aslahalar va qurol-yarog‘lar
500 dan ortiq yoshga haqida ma’lumotlar berishdi.
o‘z eshiklarini ochdi.
Qism hududida tashkil etilgan harbiy
Qo‘mondon va yoshlar uchrashuvi estafeta, milliy kurash, futbol, voleybol,
harbiy qism bo‘ylab sayohatdan arqon tortish kabi bellashuvlarda kuch,
boshlandi. Obod manzilda samimiy tezlik va mahorat namoyish etilgan
suhbatdosh bilan qilingan muloqotlar bo‘lsa, sportning shaxmat-shashka
sharafli kasbning zalvorli mas’uliyati, turlaridan o‘tgan o‘yinlar aql va zehn
kelajak uchun javobgarlik hissi kamoloti uchun xizmat qildi.
haqida bo‘ldi. Ilm insonni aziz qiladi,
kitob esa bilimlar manbayidir. Yoshi Tabiat qo‘ynida ko‘p yillik hayot
ulug‘larning har pandida kitob bilan tajribasiga ega ilmli nuroniylar va
do‘st bo‘ling deya takror aytilishining faxriy harbiylar bilan kechgan samimiy
sababi ham shunda, aslida. Qismdagi davra suhbati yoshlar uchun foydali
kutubxona, tarixni jonlantirgan Amir ma’lumotlarga boy bo‘ldi.
Temur va Jaloliddin Manguberdi
Sermulohaza otaxonlar tomonidan
berilgan qimmatli o‘gitlar yoshlarning ilm
mahzanini boyitib, ularning oldiga ulkan
maqsadlarni qo‘yishga undadi.

Janubi-g‘arbiy maxsus harbiy
okrug matbuot xizmati

# Xotira

Sanoqli kunlardan keyin mamlakatimizda VATAN – AZIZ,
Xotira va qadrlash kuni keng nishonlanadi. JASORAT MANGU
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari
akademiyasi ikkinchi bosqich kursantlari Shokirjon kursantlik
Mudofaa vazirligi tog‘ tayyorgarligi o‘quv- davrlarida a’lochi, o‘z
mashg‘ulotlari markazi hududiga o‘rnatilgan safdoshlariga namuna
marhum kursant Yigitali Xotamov xotirasiga bo‘ladigan kursant
bag‘ishlab o‘rnatilgan yodgorlikni ziyorat edi. Marhum kapitan
qildilar. qo‘l jangi, kurash
sport turlari bo‘yicha
Yigitali 2011-yili o‘qishga qabul qilingan. musobaqalarda
U o‘qish mobaynida a’lochi, safdoshlaridan muntazam ishtirok
yordamini ayamaydigan, harbiy libosni etib, sovrinli o‘rinlarni
hurmat qiladigan yurt himoyachisi edi. egallab, bilim yurti
Bilim yurti hamda respublika miqyosida sha’nini munosib
o‘tkaziladigan musobaqalarda faol ishtirok himoya qilgan.
etib, yaxshi natijalarni ko‘rsatgan. Shokirjon 2021-yilning
kuz oyida jonajon Vatanimiz janubiy
Shuningdek, shu kuni kapitan sarhadlarini dushmanlardan himoya qilish
Shokirjon Yigitaliyev ham yodga olindi. jarayonida qahramonlarcha halok bo‘ldi.
Kursant Yigitali Xotamov hamda kapitan
Shokirjon Yigitaliyevning xotirasi qalbimizda
mangu yashaydi.

Podpolkovnik Zohid SHOMUROTOV,
Qurolli Kuchlar akademiyasi katta
o‘qituvchisi

# O‘quv-uslubiy yig‘in

YUTUQ VA KAMCHILIKLAR

MUHOKAMASI Yig‘in viloyat texnik va amaliy sport
turlari markazida tashkil etildi. O‘quv-
O‘zbekiston Respublikasi uslubiy seminarda Respublika ma’naviyat
mudofaasiga ko‘maklashuvchi va ma’rifat markazi Toshkent viloyati
“Vatanparvar” tashkiloti Toshkent bo‘limi boshlig‘i K. Safarov yig‘ilganlarga
viloyati kengashi tasarrufidagi barcha ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarni tashkil etish va
o‘quv muassasalari boshliqlarining o‘tkazish metodikasi bo‘yicha ma’ruza qildi
harbiy-vatanparvarlik va yoshlar hamda ishtirokchilarni qiziqtirgan savollarga
bilan ishlash bo‘yicha o‘rinbosarlari javob berdi.
ishtirokida 2022-yilning I choragi
yakunlariga bag‘ishlangan o‘quv- O‘quv-uslubiy seminar davomida
“Vatanparvar” tashkiloti Toshkent viloyati
uslubiy yig‘in o‘tkazildi. kengashining 2022-yil I chorak mobaynida
amalga oshirgan ishlari, erishilgan yutuqlar
hamda mavjud muammo va kamchiliklar
atroflicha muhokama etildi.

Zafar QOSIMOV

16 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# Arxeologik topilmalar

Ўзбекистон мустақилликка Сурхон воҳасининг Кушон нубий томонларига буддавийлик А. Стрелков уни ступа деб ҳисоб-
эришгач, аждодларимиздан даврига оид ёдгорликларидан дини тарқалиши натижасида, ди- лаган.
қолган маданий тарихий ме- бири – Зурмала минораси мило- ний ақидалар билан бирга будда-
росга эътибор кучайди, тарихий дий II асрга оид. Ушбу ёдгорлик вийлик дини ҳам кириб келади. Археологик тадқиқотлар нати-
ёдгорликлар давлат назора- Термиз туманида жойлашган. Ку- жасида Зурмала минораси харо-
ти остига олинди. Истиқлол шон подшолиги даврига тегишли Археологлар томонидан Тер- басининг баландлиги 14,5 м.гача
йилларида Бухоро, Самарқанд, будда иншооти ҳисобланади. мизда катта ибодатхона-бихара- бўлган. Асосан тўғри тўртбурчак
Термиз, Хива, Тошкент, Қўқон, Милоднинг дастлабки асрларида лар топилган бўлиб, улар юксак тарҳли (22 х 16 м), цилиндрсимон
Шаҳрисабз каби шаҳарларда Ҳиндистондан Ўрта Осиёнинг жа- меъморчилик услубида тасвир минора шаклида хом ғиштдан
улуғ аждодларимизнинг юксак ва ҳайкаллар билан безатилган. қурилган, тепасига қубба-гумбаз
истеъдоди билан бунёд этилган ÇÓÐÌÀËÀ
обидалар ўзининг ҳақиқий ÌÈÍÎÐÀÑÈ ÒÀÐÈÕÈ
қадр-қимматини топди, уларни Ибодатхоналардаги асосий ишланган, оқиш оҳактош билан
таъмирлаш ва асл қиёфасини муқаддас жой ҳовончага қопланган, асосида бўртма го-
тиклаш давлатимиз сиёсати- ўхшаш будда муқаддас рельеф ҳайкаллар бўлган. Тош-
нинг устувор йўналишларидан ашёлари сақланадиган тахталар ҳамда тарошланган
бирига айланди. Тарихий ёд- бўлак парчалари кўплаб топи-
горликлар, меъморий обидалар, миноралар бўлган. Зур- лиши Зурмала минорасининг
адабиёт, тасвирий ва амалий мала минораси шундай 3 метри ташқаридан ҳам тош
санъат асарлари, археологик билан қопланган деб тахмин қи-
топилмалар миллий ва халқаро ҳовонлардан ва Ўрта линади. Аъло сифатли ғиштдан
Осиёдаги археологик тикланган пойдевори ниҳоятда
аҳамиятга эга. қатламлардаги мақба- мустаҳкам ишланган.

ралар сирасига кир- Зурмала Эски Термиз билан
майдиган маҳобатли тенгдош милодимизнинг даст-
меъморий обида- лабки асрларида бунёд этилган.
Зурмала будда динига сиғинган-
лардан биридир. лар томонидан қурилган, уни
Унинг сирти қизил балоғат уйи деб аташган.
ғиштлар, будда-
Гулнора САРИЕВА,
вийлик динига «Термиз» давлат
оид тасвирлар
ва нафис музей-қўриқхонаси
нақшлар билан илмий ходими
безатилган оқ
мармар тахт а-

лари билан
қопланган.

# Intellektual o‘yin # Uch avlod uchrashuvi

TEMURIYLAR TARBIYAVIY
TARIXI BILIMDONI AHAMIYAT KASB ETDI

O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari Toshkent harbiy prokuraturasi
akademiyasida “Amir Temur va Temuriylar davri hamkorligida poytaxtimizdagi Mehribonlik

tarixi bilimdoni” mavzusida Harbiy xavfsizlik uyi tarbiyalanuvchilari, mahalla yoshlari,
va davlat mudofaasi hamda Malaka oshirish “Temurbeklar maktabi” o‘quvchilari hamda
fakultetlari tinglovchilari o‘rtasida intellektual
Jamoat xavfsizligi universiteti kursantlari
o‘yin o‘tkazildi. ishtirokida “Yangi O‘zbekistonda erkin va
farovon yashaylik” shiori ostida uch avlod
Bundan
ko‘zlangan uchrashuvi o‘tkazildi.
asosiy maqsad
buyuk sohibqiron Uchrashuv davomida Toshkent harbiy prokurori O. Xolboyev va Milliy gvardiya
Amir Temurning mutasaddi rahbarlari hamda faxriylar kengashi a’zolari ishtirokida yoshlar bilan turli
markazlashgan davlat mavzularda qiziqarli va ochiq muloqot bo‘lib o‘tdi.
barpo etish borasidagi
tarixiy xizmati, yetuk Shuningdek, tadbir ishtirokchilari o‘quvchilarga o‘zlarining boy hayotiy tajribalarini
sarkardalik mahorati, so‘zlab berdi. Yoshlar uchrashuv mobaynida ko‘plab tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lgan
noyob harbiy taktika ma’lumotlarni olishdi.
va strategiyasi hamda
uning nafaqat o‘sha Uchrashuv harbiy orkestrning vatanparvarlik ruhidagi kuy-qo‘shiqlari bilan yanada
davr, balki keyingi mazmunli o‘tdi.
davr jahon harbiy
san’ati rivojlanishiga Alisher QURBONOV,
qo‘shgan hissasini Toshkent harbiy prokurorining yordamchisi
chuqur o‘rganish, tinglovchilarning harbiy san’at tarixiga oid bilimlari va professional
tayyorgarlik darajasini oshirish, ularda ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish, mustaqil
ilmiy ishlar olib borish va qo‘shinlarda harbiy-ilmiy ishlarni tashkil qilish ko‘nikmalarini
takomillashtirishdan iboratdir.
Murosasiz kechgan bahslar yakuniga ko‘ra, 1-o‘rin Harbiy xavfsizlik va davlat
mudofaasi fakultetining 2-bosqich tinglovchilariga nasib etdi. 2- va 3-o‘rinlarga Harbiy
xavfsizlik va davlat mudofaasi fakultetining 1-bosqich tinglovchilaridan iborat jamoa
hamda Malaka oshirish fakultetining 2-guruh tinglovchilari jamoasi sazovor bo‘ldi.
G‘olib jamoalarga diplom va tashakkurnomalar topshirildi.

Kapitan Abduqodir OTABOYEV,
akademiya katta o‘qituvchisi,

siyosiy fanlar bo‘yicha falsafa doktori

VATANPARVAR № 15 2022-yil 17
15-aprel
# Jasorat lavhalari

РАЗВЕДКАЧИНИНГ ган кучли душман расчёт
жангчиларини бир ҳамла
- Сержант Маҳмудов? - билан йўқ қилади.
окоп ичида дурбин орқали
Туни билан йўл юриб
атрофни кузатиб турган ҳолдан тойган йигитлар тонг
Жўра рота командири- отишини кутиб, атрофни ку-
нинг овозидан қад рост- зата бошлади. Шунда улар
лади. - Сенга жанговар томон ҳаракатланиб келаёт-
ган автомашиналар товуши
топшириқ бор. эшитилди, қоронғилик ичра
милтиллаган чироқ нурлари
ОМАДЛИ «ОВИ» кўзга ташланди. Тонг ёри-
ша бошлаганда уларнинг
(воқеий ҳикоя) яқинига автомашина ва мо-
тоцикллар колоннаси келиб
– Тайёрман, ўртоқ либ-ўсган жонажон қишлоғи, чагидаги ёғочга суяниб ту- жангда босқинчиларнинг тўхтади.
майор! ота-она ва яқинларини ёдга рибди. Увиллаган тўзонли аксар қисми ит ўлимини то-
олади, хаёлан суҳбатлашади. шамол атрофни кузатишига пди, тирик қолганлари асир – Дўстларим, автоколон-
– Қишлоққа ўтувчи Улар билан дийдор кўри- имкон бермаяпти. олинди. нанинг устидан чиқиб қо-
дарё кўпригини разведка шишни ният қилган ҳолда, либмиз-ку, – деди Маҳмудов
қилиб келишинг керак. дадил одимлайди. Бу сафар Чапдаст йигит кўприк – Сержант Маҳмудов шерикларини ҳушёрликка
Қишлоқ ичидаги мудо- ҳам шундай қилди. «Мен, ал- атрофидаги бўш траншея- қани? – ҳушёр тортди рота чақириб. – Шу катта ўлжани
фаада турган душман- батта, Иштихонга қайтаман, лар ичидан эмаклаб, соқ- командири. – Бу жангда қўлга туширсак борми?!
ни қуршаб олиб, қириб сафдошларим билан душ- чининг орқа томонига ўтди. унинг катта улуши бор.
ташлаш ҳақида буйруқ манни маҳф этиб, қаҳрамон Ён-атрофни кўздан кечириш – Туришидан соқчилар
олдик. Бу вазифа сен бўлиб қайтаман». Эзгу орзу- учун аста бошини кўтарди. – Шу ердаман, ўртоқ май- жуда кўп, – пичирлади ко-
хизмат қилаётган бўлин- лардан руҳан қувват олган Шунда кўприкнинг нариги ор! – кутилмаган томондан лоннани кузатиб турган
мага топширилди. Кўриб йигит қатъий журъат билан томонида сўзлашиб турган Жўранинг товуши келди. аскарлардан бири.
турибсан, кўприк фаши- узоқларда қораси кўриниб яна тўрт душман аскарига
стлар қўлида. Уни босқин- турган фашистлар томон кўзи тушди. «Орадаги ма- У сарой ичига беркинган – Тўғри, биздан беш-олти
чиларнинг нечта аскари эмаклаб кетди. софа ўттиз-қирқ метр бор», ўн беш нафар душман аска- баробар кўп душман соқчиси
қўриқлаяпти, ўт очиш хаёлидан ўтказди Жўра. рини автомат ниқтаганча қўриқлаб турибди.
нуқталари кўприкнинг қа- Баъзида кенг очиқлик, «Буни товуш чиқармай бир олдига солиб олиб келарди...
ерида жойлашган, кўприк баъзи жойлари дарахт ва ёқли қиламан. Уларни эса – Аммо ғалабага эришиш
остига масофадан бошқа- буталардан иборат катта автоматда тинчитсам бўлади. КУТИЛМАГАН КАТТА учун биз кўпроқ имкониятга
риладиган миналар ўрна- майдонда ер бағирлаб ҳара- Фурсат ғанимат, тез ҳаракат ЎЛЖА эгамиз, афзаллик биз то-
тилганми-йўқми, хуллас, кат қилиш осон эмас, нафас қилишим керак». У шундай монда, – қўл остидагиларга
барчасини аниқлайсан. олиш оғир. Агар гавдангни қилди, шамолда қунишиб 1945 йилнинг январь ойи вазиятни тушунтирди Жўра.
озгина кўтариб, енгил одим- турган соқчини орқа томон- охирлари. Сержант Маҳму- – Улар ёнгинасида совет
– Хўп бўлади, ўртоқ ласанг ўзингни сездириб дан ҳужум қилиб, траншея довни олдинда ўта қалтис жангчилари турганини ха-
майор! қўясан. Бу нишонга айлан- ичига судраб тушди. Икки жанговар вазифа кутарди. ёлига ҳам келтиргани йўқ.
динг дегани. Босқинчилар- ўртада олишув бошланди. Ўша дамдаги жанг унинг Кутилмаганда қилинган ҳу-
– Бўлинма жангчи- нинг нигоҳи шу томонларга Разведкачининг қўли баланд ҳаётида ўчмас из қолдирди. жум барчасини довдиратиб
ларининг ғалабаси кўп қаратилгани аниқ. Кўприк келди, соқчи даф қилинди. қўяди. Саросимада ўзини
жиҳатдан сенинг ҳара- соқчилари бу жойларнинг Куч-қудратидан айрил- йўқотиб, таслим бўлади.
катингга боғлиқ, унутма, ҳар қаричини кўздан кечи- Навбат тўрттала фашист- ган аламзада фашистлар
сержант!.. раётган бўлса керак. Чунки га. Иблисларни траншеядан инсоният олдидаги улкан – Катта колонна экан,
душман қўриқлаётган жой туриб, автоматдан ўт очиб қасосдан, совет армияси ға- ҳаракат қилсак арзийди,
Командирнинг жанго- муҳим объект ҳисобланади. йўқ қилса бўлади. Урушнинг забидан қутулиб қолиш учун – расчёт командирининг
вар буйруқларини доимо илк кунларидан жанггоҳлар- бор имконияти, куч ва тех- фикрига қўшилди жангчи-
аъло даражада бажариб, Жўра масофа қисқариб да тобланган Жўра нафақат никасини ишга солган. Ана лардан бири.
кўп бор ташаккурнома боргани сари хавф ортаётга- разведкачи, балки ўта моҳир шундай таҳликали паллада
олган сержант Маҳмудов нини ҳис қилди, ҳушёрликни пулемётчи эди. Шу сабаб рота командири катта сер- – Албатта, шунча маши-
ўзига бўлган ишонч ила оширди. Унинг бахтига енгил станокли пулемёт расчёти жант Маҳмудовга ўз пулемёт нани қўлдан чиқарадиган
йўлга отланди. У ҳар гал эсиб турган шамол аста-се- командири этиб тайинлан- расчёти билан душманнинг аҳмоқ йўқ, – сўзини давом
муҳим топшириқ олди- кин кучайиб, чанг-тўзонга ганди. Йигит маҳоратини орқа томонига ўтиши ҳақи- эттирди Жўра. – Аввало қу-
дан Самарқанддаги туғи- айланди. Гўёки табиат ҳам ишга солди, соқчиларни да буйруқ берди. Мақсад лай позицияларни эгаллаши-
йигитга ёрдамга ошиққанди. даф қилгач, кўприк бўйлаб бўлинмалар фашистларга миз керак. Автомат ва пуле-
Тажрибали разведкачи кў- олдинга қараб интилди. ҳужум бошлаганда, душман мётларни қатор нуқталарга
прикка анчайин яқинлашиб кучларига орқадан зарба жойлаштирамиз. Соқчиларга
қолди. Унинг устидаги соқчи Қувонарли жиҳати, бериш. Жўра сафдошлари қарата баравар ўт очамиз.
яққол кўзга ташлана бошла- чанг-тўзон кўтарилгач, сер- билан йўлга отланди. Қўриқчиларни тинчитсак,
ди. Ана, у автоматни маҳкам жант Маҳмудовнинг ортидан қолганлари ўз-ўзидан таслим
бағрига босиб, кўприк бур- табиат «инъоми»дан фойда- Душманнинг орқа томони- бўлади. Қаршилик кўрсат-
ланган бўлинма жангчила- га ўтиш ўта қалтис вазифа. ганларини ҳам асфаласофи-
Ҳар дақиқада хавфга – фа- линга жўнатамиз. Йигитлар,
ри ҳам йўлга шист аскарлари ёки мина- руҳиятни кўтаринг, ғалаба
тушганди. Улар ларга дуч келиш мумкин. Шу бизники. Ҳамма ўзига қулай
кўприк устидан сабаб, ҳаракатланиш қийин позицияга ўрнашиб, ни-
югуриб борар бўлган йўллар танланади. шонни белгиласин. Менинг
экан, жонсиз Жангчилар ботқоқликлар, ишорам билан баравар ўт
ётган душман жарликлар, бомбалар порт- очамиз...
соқчилари лашидан ўйдим-чуқур бўлиб
Маҳмудовнинг кетган баланд-пастликлар, Жангдаги тажрибалар ўз
«ови» эканини дарахтлар орасидаги сўқ- сўзини айтди, катта сержант
дарҳол англа- моқлар орқали олдинга қа- Маҳмудовнинг фикри тўғри
дилар. Жангчи- раб интилди. Ҳар қадамда чиқди. Соқчиларидан айрил-
лар Беларусси- тутун ва порох ҳиди димоқни ган колонна таслим бўлди.
янинг катта қи- ачиштиради. Туни билан Олти юзта юк машинаси, тўрт
шлоқларидан мижжа қоқмай, йўл юрган юз қирқта енгил машина ва
бирига ўрна- йигитлар ниҳоят душман уч юз етмиш мотоцикл ўлжа
шиб олган фа- орқасига ўтиб олди. Энг олинди. Бу пулемётчилар
шистларни тўрт асосийси, бизникилар жанг расчёти учун жуда катта
томондан ўраб бошлагунга қадар ўзларини ғалаба эди.
олди. Орадаги сездириб қўймаслик. Йўқса,
ҳар томонлама қуроллан- Дадил ва чапдаст, қўрқ-
мас ва матонатли ўзбек
ўғлони катта сержант Жўра
Маҳмудов жанглардаги жа-
сорати учун «Совет Итти-
фоқи Қаҳрамони» унвонига
муносиб топилди. Довюрак
йигит ўзи орзу қилганидек,
она юртига қаҳрамон бўлиб
қайтди. Уни олдинда Ватанга
таянч бўлишдек улкан вази-
фалар ва зафар-
лар кутарди...

Çóëôèÿ ÞÍÓÑÎÂÀ,
«Vatanparvar»

18 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel
SHOHSUPA
SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT SPORT # Boks
(xabarlar)
Ruminiyada boks bo‘yicha “Golden Belt”
xalqaro turniri bo‘lib o‘tdi. Unda terma CHAVANDOZLIK
jamoamiz a’zolari muvaffaqiyatli qatnashdi va Ispaniyaning Barselona shahrida
umumjamoa hisobida 1-o‘rinni egalladi. Ushbu ot sportining konkur yo‘nalishi
muvaffaqiyatga Mudofaa vazirligi Oliy sport bo‘yicha nufuzli “Golden Tour”
natijalarini rivojlantirish markazi (MVSM) turniri bo‘lib o‘tdi. Balandligi 145
vakili Shunqor Abdurasulov ham o‘zining santimetr bo‘lgan to‘siqlardan
sakrash bahsida hamyurtimiz
munosib ulushini qo‘shdi.
Abdurahmon Abdullayev “GO FOUR IT B” laqabli
BOKSCHILARIMIZ tulpori bilan chempionlikka erishdi. Ikkinchi va
uchinchi o‘rinlar Portugaliya va Latviya vakillariga
Bundan oldin boks bo‘yicha terma jamoamiz a’zolari YANA TENGSIZ nasib etdi.
Bolgariya poytaxtida o‘tkazilgan an’anaviy “Strandja”
xalqaro turnirida, mutaxassislarning ta’biri bilan izohlaganda (-60 kg) ham jalb etilgandi. U yarim finalgacha muvaffaqiyatli SHAXMAT
“kichik jahon chempionati”da, yoshlarimiz esa mart oyida jang qildi va “Golden Belt” xalqaro turnirining bronza BAAning Sharja shahrida “Ramadan
poytaxtimizdagi “Universal” sport majmuasida tashkil medalini qo‘lga kiritdi. open” xalqaro turniri o‘tkazildi.
etilgan 22 yoshgacha bo‘lgan yigit va qizlar o‘rtasidagi An’anaviy tarzda 27-marotaba
ilk Osiyo chempionatida (U-22) qatnashgan va ajoyib Ruminiyadagi musobaqada g‘olib va sovrindor tashkil etilgan va rapid hamda blits
muvaffaqiyatlari bilan dunyo sport muxlislarini hayratga bo‘lgan bokschilarimiz: yo‘nalishlarida o‘tkazilgan ushbu
solgandi. Zero, O‘zbekiston terma jamoasi (erkak va musobaqada dunyoning 35 davlatidan
ayollar) “Strandja – 2022” xalqaro turnirida 13 vazn Oltin medal sohiblari: 200 nafardan ortiq mahoratli shaxmatchi, jumladan
toifasining 8 tasida bokschilari bilan qatnashgan bo‘lishiga -48 kg: Asilbek Jalilov hamyurtlarimiz – Nodirbek Yoqubboyev, Javohir
qaramay, 6 ta oltin va bitta bronza, jami 7 ta medalni -54 kg: Shahzod Muzaffarov Sindorov, Nilufar Yoqubboyeva hamda Shahnoza
qo‘lga kiritib, umumjamoa hisobida 1-o‘rinni egallagandi. -67 kg: Javlon Yo‘ldoshev Sobirova qatnashib, g‘oliblik uchun o‘zaro dona
Yoshlarimiz ham aka va opalaridan qolishmay, 16 ta oltin, -75 kg: Saidjamshid Ja’farov surishdi. Blits yo‘nalishida o‘tkazilgan turnirda
bitta kumush, 3 ta bronza, jami 20 ta medalni qo‘lga kiritgan -80 kg: Dilshod Ro‘zmetov hamyurtimiz, xalqaro grossmeyster Nodirbek
holda umumjamoa hisobida 1-pog‘onani band etgandi. +92 kg: Lazizbek Mullajonov Yoqubboyev 9 imkoniyatdan 8 ochko jamg‘argan
Charm qo‘lqop ustalarimiz ana shunday hayratomuz, Kumush medal sohiblari: holda 1-o‘rinni egalladi va oltin medal hamda kubok
takrorlanishi amrimahol zafarlarini Ruminiyadagi xalqaro -75 kg: Abdulaziz Abdupattoyev bilan taqdirlandi. Xalqaro grossmeysterimiz Javohir
turnirda yana bir bor namoyish etib, sport muxlislarimizni -80 kg: Odiljon Aslonov Sindorov esa 3-o‘rinni egallab, bronza medalga
g‘oyatda quvontirdi. -92 kg: Diyor O‘ralov sazovor bo‘ldi.
+92 kg: Jahongir Zokirov
“Golden Belt” xalqaro turniri Ruminiyaning Tirgu- Bronza medal sohiblari: YENGIL ATLETIKA
Muresh shahrida tashkil etildi. Terma jamoamiz mazkur -57 kg: Dilshod Abdumurodov Terma jamoamiz a’zosi Roksana
xalqaro turnirga 15 nafar bokschi bilan borgandi, yakunda -60 kg: Shunqor Abdurasulov Xudoyorova mavsumga
13 nafari shohsupaga ko‘tarildi. 10 nafar bokschimiz -63,5 kg: Shohruxbek Kenjayev tayyorgarlik doirasida
final yo‘llanmasini qo‘lga kiritgan bo‘lsa, 3 ta vaznda Avstraliyada bo‘lib, bir qator
o‘zbek o‘g‘lonlarining chempionlik uchun o‘zaro qarama- Ruminiyadan ajoyib muvaffaqiyat bilan qaytgan
qarshiligi kuzatildi. Bokschilarimiz “Golden Belt” xalqaro bokschilarimiz Islom Karimov nomidagi Toshkent xalqaro musobaqalarda o‘z omadini sinab ko‘rdi. U
turnirining 6 ta oltin, 4 ta kumush va 3 ta bronza medalini xalqaro aeroportida Sportni rivojlantirish vazirligi hamda Avstraliya ochiq chempionatida uch hatlab sakrash
qo‘lga kiritishdi. Shubhasiz, bunday natijaga turnirda O‘zbekiston boks federatsiyasi mas’ul xodimlari, OAV bo‘yicha 13,54 metr natija qayd etib, g‘olib chiqdi.
ishtirok etgan hech qaysi jamoa yaqinlasha olmadi, terma vakillari tomonidan kutib olindi. Kumush medalni qo‘lga kiritgan Avstraliya terma
jamoamiz umumjamoa hisobida 1-o‘rinni egalladi. jamoasi vakilasi Kayla Kuba Xudoyorovadan 3 sm
past natija qayd etgan bo‘lsa, uchinchi o‘rin sohibi
Terma jamoamizga Mudofaa vazirligi Oliy sport Ovusu Deysli 5 sm ortda qoldi.
natijalarini rivojlantirish markazi vakili Shunqor Abdurasulov
PROFESSIONAL BOKS
# Dzyudo Super yengil (63,5 kg) vazn toifasida
faoliyatini davom ettirayotgan va
O‘ZBEK DZYUDOSINING ISTIQBOLI professional boksda mag‘lubiyatsiz
odimlayotgan hamyurtimiz Shahram
Dzyudo bo‘yicha mamlakatimiz terma jamoasining ishtirok etdi – jami 500 nafarga yaqin yosh iste’dod egalari G‘iyosov (12-0, 9KO) 7-may kuni
asosiy negizi Mudofaa vazirligi Oliy sport natijalarini tatamiga chiqib, o‘z yurtlari sport sharafini himoya qilishdi. AQShning Las-Vegas shahridagi “T-Mobile”
arenasida meksikalik Kristian Gomesga (22-2-1,
rivojlantirish markazi (MVSM) vakillaridan Yurtimiz dzyudosining kelajagini belgilovchi o‘smir va 20KO) qarshi ringga ko‘tariladigan bo‘ldi. G‘iyosov
iboratligini va xalqaro maydonda erishilayotgan yoshlarimiz Ozarbayjon, Gruziya, Tojikiston, Qirg‘iziston ushbu jangni bitta yuqori (66,6 kg) vaznda IBF
zafarlarning ham aksariyati ularning yetakchiligida va Qozog‘iston davlatlaridan kelgan iste’dod egalariga mintaqaviy chempionlik kamari uchun o‘tkazadi.
kechayotganligini bot-bot takrorlardik. Bu holat qarshi bahslarda munosib qatnashib, terma jamoamiz Yarim o‘rta (66,6 kg) vazn toifasidagi bokschimiz
poytaxtimizda o‘tkazilgan o‘smirlar va yoshlar hisobiga medallar yomg‘irini yog‘dirib tashlashdi. Ushbu Jamshidbek Najmitdinov (18-2, 14KO) esa o‘zining
o‘rtasidagi Osiyo ochiq kubogi maqomidagi an’anaviy muvaffaqiyatga Mudofaa vazirligi Oliy sport natijalarini navbatdagi jangini 14-may kuni AQShning Dallas
rivojlantirish markazi vakillari ham katta ulush qo‘shishdi. shahrida tashkil etiladigan boks oqshomida
xalqaro turnirda ham kuzatildi. amerikalik Charles Hyetleyga (30-2-1, 21KO)
Musobaqaning dastlabki ikki kuni o‘smirlar (o‘g‘il qarshi o‘tkazadi. 10 raund etib belgilangan bahs
Toshkentdagi “Universal” sport majmuasi to‘rt kun va qizlar) tatamiga chiqib, 16 ta vazn toifasida g‘oliblik uchun WBC yo‘nalishida AQSh chempionlik kamari
davomida dzyudo bo‘yicha Uchqun Murodov xotirasiga uchun o‘zaro bahs olib borishdi. Murosasiz bahslardan tikilgan.
bag‘ishlangan o‘smirlar va yoshlar o‘rtasidagi an’anaviy so‘ng O‘zbekiston o‘smirlar terma jamoasi 10 ta oltin, 9 ta
xalqaro turnirga mezbonlik qildi. Osiyo ochiq kubogi kumush, 18 ta bronza, jami 37 ta medal bilan umumjamoa KAMONDAN OTISH
maqomidagi mazkur xalqaro turnirda kavkazliklar ham hisobida birinchi o‘rinni egalladi. Turkiyada o‘tkazilgan kamondan otish
bo‘yicha “Qahramon bahodirlar” deb
Musobaqaning keyingi ikki kuni yoshlarga imkon nomlangan xalqaro musobaqaning
berildi. 20 yoshgacha bo‘lgan dzyudochi o‘g‘il va qizlar jamoaviy dasturida merganlarimiz
o‘rtasidagi bellashuvlar ham qiziqarli kechdi. Shuni alohida kumush medalga sazovor bo‘lishdi.
ta’kidlash joiz, barcha 14 vazn toifasida chempionlik Fransiya va Turkiya terma jamoalarini mag‘lub
dzyudochilarimizga nasib etdi. Yoshlarimizning umumiy etgan yigitlarimiz hal qiluvchi bahsda sloveniyalik
medallari 14 ta oltin, 11 ta kumush va 21 ta bronzani atletlarga 2:6 hisobida yutqazib qo‘yishdi. Ayollar
tashkil etdi va umumjamoa hisobida 1-o‘rinni egalladi. o‘rtasida vakillarimiz va mezbonlar ishtirokida
Ikki nafar vakili finalda imkoniyatni boy bergan va 2 ta kechgan 3-o‘rin uchun bahsning asosiy qismida 4:4
bronza medaliga sazovor bo‘lgan Qirg‘iziston ikkinchi, bitta hisobi qayd etildi. Qo‘shimcha imkoniyatlarda turk
kumush hamda 2 ta bronza medalini jamg‘argan Tojikiston qizlari omadli chiqib, bronza medalga
umumjamoa hisobida uchinchi o‘rinni band qildi. sazovor bo‘lishdi.

Uchqun Murodov xotirasiga bag‘ishlangan an’anaviy Rasul JUMAYEV,
xalqaro turnir – Osiyo ochiq kubogi musobaqasida o‘smir «Vatanparvar»
va yoshlarimiz tomonidan erishilgan muvaffaqiyatlar o‘zbek
dzyudosining porloq istiqbolidan darak beradi.

VATANPARVAR № 15 2022-yil 19
15-aprel
# Qo‘l jangi
Muallif suratga olgan
ДЎСТОНА
РАªОБАТ

ҲÀÊÀÌËÀÐÍÈ ҲÀÌ
ÌÓÐÎÑÀÃÀ ×ÎÐËÀÄÈ

Бир-бирларини аямасдан калтаклаётган дировга (Жануби-ғарбий мах-
мусобақа иштирокчиларига қараб, булар сус ҳарбий округ), 88 кг.гача
юзкўрмас бўлиб кетса керак, деб ўйлайсиз. кичик сержант Р. Ғозиевга
Аслида улар яна ҳам қадрдонлашади. Бир гал (Тошкент ҳарбий округи),
ҳакамлар росмана мунозарага киришиб кетиш- 97 кг.гача кичик сер-
ди. Тасвирларни ортга қайтариб, баҳслашишарди. жант Ш. Муҳаммадами-
новга (Тошкент ҳар-
Мулоқот қилаётган дўстона рақобатдаги ҳарбий бий округи) ҳамда
хизматчиларнинг самимияти ҳакамларни ҳам муроса- 97 кг.дан юқори
га келтирди. Мусобақа сўнгига қадар адолат барқарор вазн тоифасида
бўлди. Ана шундай мард, танти Ватан ҳимоячиларига кичик сержант
С. Қурбоновга
қараб, осойишталик кафолатига амин бўласиз. (Тошкент ҳар-
бий округи) на-
Гапнинг индаллосига кўчсак, Мудофаа вазирлиги қў- сиб қилди.
шинлари миқёсида армия қўл жанги бўйича чемпионат Умумжамоа
ўтказилди. Вазирлик спорт мажмуасида ўтган чемпионат- ҳисобида 1-ўрин-
да қўмондонликлар, ҳарбий округлар, олий ҳарбий таълим га Тошкент ҳарбий
муассасаларидан келган жамоалар вакилллари 57 кг.гача, округи, 2-ўринга
62 кг.гача, 67 кг.гача, 73 кг.гача, 80 кг.гача, 88 кг.гача, Жануби-ғарбий мах-
97 кг.гача ҳамда 97 кг.дан юқори вазн тоифасида беллашдилар. сус ҳарбий округ,
3-ўринга Марказий
Икки кун давомида жанг қилиб, ғолиблар сафидан ўрин ҳарбий округ вакилла-
олган иштирокчиларга диплом, медаль ва қимматбаҳо ри сазовор бўлди.
совғаларни мудофаа вазирининг ўринбосари полковник
Алишер Норбоев, Қўл жанги федерациясининг раҳбария- Капитан Азиз НОРҚУЛОВ,
ти, жаҳон ва Осиё чемпионати ғолиблари топширдилар. «Vatanparvar»

Ғолиблик эса 57 кг.гача кичик сержант А. Қосимов-
га (Жануби-ғарбий махсус ҳарбий округ), 62 кг.гача
контракт бўйича ҳарбий хизматчи, оддий аскар
Ж. Тўхтасиновга (Тошкент ҳарбий округи), 67 кг.гача
кичик сержант А. Ҳусановга (Тошкент ҳарбий окру-
ги), 73 кг.гача контракт бўйича ҳарбий хизматчи,
оддий аскар Х. Рўзиевга (Жануби-ғарбий махсус
ҳарбий округ), 80 кг.гача кичик сержант О. Қо-

20 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

# Xorij armiyalarida

ДАНИЯ ²АРБИЙ
²АВО КУЧЛАРИ

Дания қироллигининг Мамлакат армиясининг жанго- ёрдамчи ҳамда махсус вазифа- тасарруфида 70 дан ортиқ жанго-
дастлабки Армия учиш вар шайлиги юқори даражадаги лар юкланган. Қанот таркибига вар самолёт, шу жумладан, 40 та
тури ҳисобланувчи ҲҲК эҳтимолий транспорт ва санитария-эвакуация F-16A ва F-16В «Файтинг Фалкон»,
мактаби 1912 йилда ҳаво агрессияларини бартараф F-35 «Лайтнинг» типидаги қирув-
ташкил этилган, этиш, энг муҳим давлат ва саноат эскадрильяси, аэродром-техник ва чи, 30 дан зиёд C-130J-30 «Гер-
объектлари, бошқа турдаги қўшин фронт орти таъминоти бўлинмала-
1923 йилга келиб у гуруҳлари ҳимоясини таъмин- ри киритилган (жами 300 кишидан кулес», CL-604 «Челленжер»
Армия учиш корпусига лаш, Қуруқликдаги қўшин- ортиқ). ҚҚ ва ҲДКни авиацион қўл- ва бошқа типдаги транспорт
айлантирилган. Иккин- лар (ҚҚ) ва Ҳарбий ден- лаб-қувватлаш, шахсий таркиб ва ҳамда патруль авиацияси
чи жаҳон уруши даври- гиз кучлари (ҲДК) юкларни ташиш, қидирув-қутқарув самолётлари ва учув-
да немис қўшинлари то- нинг жанговар операцияларини ўтказиш учун чисиз учиш аппа-
монидан босиб олинган ҳаракат- мўлжалланган вертолёт қаноти ратлари, шу-
ларини 3 та вертолёт эскадрильяси ва нингдек,
Данияда миллий Ҳар- авиа- аэродром-техник таъминот бўлин- 20 га
бий ҳаво кучлари тарқа- цион қўл- масидан ташкил топган (умумий яқин
тиб юборилган. Ҳозирги лаб-қувватлаш, сони деярли 1 000 киши). Опе- MH-60R «Си
шунингдек, кўп мил- рацияларни қўллаб-қувватлаш Хок» ва EH-101
вақтга келиб қироллик латли авиагуруҳлар тар- қаноти логистика ва ахборот таъ- «Мерлин» типидаги
Қуролли Кучларининг кибида турли операцияларда миноти, авиабазаларни қўриқлаш вертолётлар бор. 2027
асосий турларидан би- иштирок этиш учун мўлжалланган. ва мудофаа қилиш, ҲҲКга чақири-
рига айланган Ҳарбий лувчиларнинг бошланғич ҳарбий йилга қадар яна 30 тагача F-35
Умумий сони деярли 3 000 ки- тайёргарлиги, аэродромларнинг «Лайтнинг-2» типидаги бешинчи
ҳаво кучлари (ҲҲК) шини ташкил этувчи бу турдаги учиш-қўниш йўлаклари ҳолати, авлод тактик қирувчи самолёт-
1950 йилнинг 27 майида қўшинлар таркибига штаб (Каруп мобиль авиация госпиталларини ларини харид қилиш режалашти-
қайта ташкил этилган. авиабазасида жойлашган), тур- ташкил қилиш ва парвозларни рилган.
Иккинчи жаҳон уруши ли жанговар авиация қанотлари, метеорологик маълумотлар билан
шу жумладан, ҳарбий-транспорт таъминлаш учун масъул ҳисоблана- ҲҲКни бутлаш умумий ҳарбий
якунларини муфассал ва патруль авиацияси, вертолёт, ди (300 киши). Ҳаводаги вазиятни мажбурият ва шартнома бўйича
таҳлил қилган дания- операцияларни қўллаб-қувватлаш назорат қилиш қўмондонлиги таҳ- хизмат асосида амалга оширила-
лик мутахассислар жан- қанотлари, ҳаводаги вазиятни на- дид қилувчи нишонларни аниқлаш, ди. Чақирув бўйича келган ҳарбий
говар ҳаракатлар олиб зорат қилиш қўмондонлиги, бир- ҳаво ҳаракатларини бошқариш, хизматчилар (умумий шахсий тар-
боришда ҳарбий авиа- лашган ҳарбий ташувлар маркази, шунингдек, жанговар авиация қа- кибнинг 3 фоизи атрофида) тўрт
ция жуда муҳим аҳами- шунингдек, Ҳарбий ҳаво кучлари ноти ва зенит-ракета дивизиони ой мобайнида муддатли ҳарбий
ятга эга эканлигини эъ- билим юрти (Мудофаа академияси билан ҳамкорликда мамлакатни хизматни ўтайдилар. Офицер ва
тироф этдилар ва айнан таркибида) киради. Хусусан, ҲҲК ҳаво ҳужумидан мудофаа қилиш сержантлар таркибини ўқитиш
шу ҳолат мамлакатда штаби мавжуд қисм ва бўлин- учун мўлжалланган бўлиб, унинг Дания ҚК Мудофаа академияси,
қисқа муддатлар ичида маларнинг жанговар ва сафар- таркибига стационар ва мобиль операцияларни қўллаб-қувватлаш
барлик шайлиги, ўқув-жанговар бошқарув ва хабар бериш марказ- қаноти бўлинмалари, учиш тайёр-
миллий ҳарбий флот фаолиятни ташкил қилиш, қўшин лари, 4 та стационар ва мобиль ра- гарлиги мактаби ва АҚШ ҲҲКнинг
қайта ташкил этилиши- ихтиёридаги қуроллар ва ҳарбий диолокация пости ҳамда 1 та ҳаво ўқув-машқ бўлинмалари базасида
техниканинг жанговар шай ҳолатда ҳаракатларини бошқариш пости амалга оширилади.
га сабаб бўлди. сақланиши, моддий-техник таъми- киради (жами 350 кишидан ортиқ).
нот, куч ва воситаларнинг оператив Шунингдек, ҲҲК таркибидан 7 та Тинчлик даврида авиация тех-
1949 йилнинг 4 апрелида Ши- бошқаруви, шунингдек, халқаро эскадрилья, шу жумладан, иккита- никасини жойлаштириш учун
молий Атлантика пакти (НАТО) аъ- операциялар ва миссияларда қат- дан жанговар ва ёрдамчи авиация стационар алоқа воситалари,
зосига айланган Дания қироллиги нашиш учун авиация техникаси ва эскадрильяси ҳамда учта вертолёт радиотехник, навигация ва ёруғ-
ҲҲК ўтган давр мобайнида НАТО ва шахсий таркибни тайёрлаш маса- эскадрильяси, радиолокация ва лик техникаси ускуналари билан
БМТ бошчилигидаги кўплаб мис- лалари билан шуғулланади. Жан- радиотехник роталар жой олган. жиҳозланган 3 та авиабаза (Каруп,
сияларда, шу жумладан, Ангола, говар авиация қаноти (умумий сони Скрюдструп ва Ольбор)дан фойда-
Ливия, Афғонистон ва Ироқда олиб деярли 600 киши) – оператив-так- Сўнгги маълумотларга кўра, ҳо- ланилади. Зарурат юзага келган
борилган ҳарбий ҳаракатларда, тик авиация қўшилмаси бўлиб, зирда Дания Ҳарбий ҳаво кучлари ҳолатларда мамлакатнинг бутун
Югославияга қарши ўтказилган ҳаводаги вазиятни назорат қилиш ҳудуди бўйлаб жойлашган фуқаро-
«Иттифоқчилар қудрати» операция- қўмондонлигига қарашли қисм ва вий аэродромлар (20 та) ҳам ҲҲК
си ҳамда бошқа тадбирларда фаол бўлинмалар билан ҳамкорликда ихтиёрига берилиши мумкин.
иштирок этди ва ҳозирда ҳам турли ҳаво ҳужумидан мудофаа вази-
миссияларга жалб этилмоқда. фаларини ҳал қилиш, шунингдек, Хулоса ўрнида айтиш мумкинки,
душманга ракета-бомба зарбалари Дания раҳбарияти «кўрфазлар зо-
бериш учун мўлжалланган. Унинг наси»ни ҳимоя қилиш борасидаги
таркибига 2 та қирувчи-бомбарди- вазифаларни инобатга олган ҳол-
мончи авиация эскадрильяси, аэро- да, миллий ҲҲКни ривожлантириш-
дром-техник ва фронт орти таъми- ни энг муҳим йўналишлардан бири
ноти бўлинмалари киради. Ҳарбий деб ҳисоблайди. Бунда мавжуд
транспорт ва патруль авиацияси куч ҳамда воситалардан мамлакат
қаноти зиммасига шахсий таркиб ва НАТО манфаатларида янада
ва юкларни ташиш, картография, самарали фойдаланиш учун ави-
алоқа, илмий тадқиқот ишларини ация паркини янгилаб бориш ва
олиб бориш ва бошқа бир қатор аэродромлар инфратузилмасини
замон талаблари асосида қайта
жиҳозлашга алоҳида эътибор қа-
ратиш кўзда тутилган.

П. САЙДИВАЛИЕВ тайёрлади.

VATANPARVAR № 15 2022-yil 21
15-aprel
# “Vatanparvarlar” harbiy-sport musobaqasi

ХОРАЗМЛИК ЁШЛАР ШИЖОАТИ
Мамлакатимиздаги барча умумтаълим беллашувларда
мактабларининг 10-11-синф ўқувчилари ўр- иштирок этиш
тасида ўтказиб келинаётган Ўзбекистон Ре- йўлланмасини
спубликаси мудофаа вазирининг кубоги учун қўлга киритди.
«Ватанпарварлар» ҳарбий-спорт мусобақаси
ёшлар ўртасида кенг оммалашиб, уларда катта Ғолиб ва сов-
риндор жамоа-
қизиқиш уйғотмоқда. лар ташкилотчи-
ларнинг диплом,
Қўшкўпир туманининг «Жалолиддин кубок, медаль,
Мангуберди» жамоаси шоҳсупанинг фахрий ёрлиқ ва
учинчи поғонасидан жой олди. Ҳа- эсдалик совғала-
зорасп туманининг «Жалолиддин ри билан тақдир-
ворислари» жа- ланди.
моасига озгина
имконият етмади Ўзбекистон
ва улар фахрли мудофаасига
иккинчи ўринга кўмаклашувчи
лойиқ деб топил- «Ватанпарвар»
ди. Мусобақа- ташкилоти Хо-
нинг мутлақ ғо- разм вилояти кенгашининг ўқув
либига эса Хива спорт-техника клублари томонидан
шаҳрининг «Ёш намойиш этилган кўргазмали чиқиш-
қалқон» жамоаси лар барчага манзур бўлди.
айланди ва яку-
Урганч шаҳридаги «Ёшлар» спорт икки нафар иштирокчи 50 метр масо- ний босқичда му-
мажмуасида Шимоли-ғарбий ҳарбий фага замбилни кўтарганча югуради ва дофаа вазири ку-
округ қўшинлари қўмондонлиги, маррада ётган шартли жабрланувчига богини Хоразмга
вилоят мудофаа ишлари бошқар- биринчи тез тиббий ёрдам кўрсатади. олиб келиш учун
маси, Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Шундан сўнг жабрланувчини замбилга
ва Ёшлар ишлари агентлиги ҳамда ортиб, финиш томон югурилади. Ушбу Шимоли-ғарбий ҳарбий округ матбуот хизмати
Ўзбекистон Республикаси мудофаа- шартни холисона баҳолаш мақсадида
сига кўмаклашувчи «Ватанпарвар» тиббиёт ходимлари ҳам жалб этилади. # TANLOVDA ADASHMANG!
ташкилоти вилоят кенгашлари билан
ҳамкорликда мусобақанинг Хоразм Бу йилдан мусобақа низомига Тошкент шаҳрида фаолият кўрсатаётган “AVTOVODITEL” хусусий Хизматлар лицензияланган.
вилояти бўйича учинчи босқичи ўт- киритилган ўзгартириш сабаб эн- корхонасига қарашли автомобиль мактаблари барча хоҳловчиларни
казилди. диликда беллашувларда қатнаша- автомобиль бошқаришнинг
ётган ёшлар «Дуатлон» бўйича ҳам
Мусобақада 12 та ту- “В”, “ВС”, “С”, “СЕ” ҳамда “D”
ман ва шаҳар босқичида ўзаро куч синашади. Бу шартда ҳар
ғолиб бўлган мактаблар- жамоадан бир нафар ўғил ва қиз тоифаларига ўқишга таклиф этади. Машғулотлар малакали мутахассислар
нинг ўқувчиларидан ибо- бола иштирокчилар ўрта масофага томонидан олиб борилиши кафолатланади. Шунингдек,
рат жамоалар шиддатли югуриш ҳамда велосипедда маълум
баҳсларда ўзаро куч си- йўлни босиб ўтиши керак. «Сафда бу ерда ҳайдовчилар малакасини ошириш, амалий бошқаришни ўргатувчи-
нашди. қўшиқ айтиш» деб номланган ке- усталар тайёрлаш ва малакасини ошириш курслари ҳам фаолият кўрсатмоқда.
йинги шартда жамоалар сафда шах-
Ҳарбий-спорт мусо- дам қадамлар билан юриб, ҳарбий Ҳурматли ҳамшаҳарлар! Танловда адашманг!
бақасининг 1-шартига
кўра, ёшлар пневматик қўшиқларни Мирзо Улуғбек тумани Яланғоч даҳаси
милтиқдан назорат отиш жонли ижро Зафар Диёр кўчаси, 119-“а” уй.
машқи орқали мерган- этиши белги-
лик маҳоратини намо- ланган. «Те- 88-333-11-88
йиш этиши белгилан- мур тузуклари
ган. «Ҳарбий эстафета» билимдони» Ҳурматли тингловчилар! Сизларга қулайлик яратиш мақсадида
деб номланган 2-шартда деб номланган бир қанча туманларда ҳам автомактаб филиаллари ташкил этилган.
иштирокчилар автомат- охирги шартда Ўз яшаш ҳудудингизга қараб, қуйидаги манзилларга ҳам мурожаат
ни нотўлиқ қисмларга ажратиши ўқувчилар 5 қилишингиз мумкин:
ва йиғиши, газга қарши ниқобни тадан саволга
кийиши ва юк автомобилининг ғил- жавоб бериши Яшнобод тумани Оҳангарон шоҳкўчаси,
дирагини айлантириб югуриши керак ва уларнинг 12-“а” уй;
бўлади. Бу шартда жамоадан 4 нафар ҳар бири учун
иштирокчи қатнашади. қўшимча балл Яккасарой тумани Бошлиқ даҳаси,
эгаллаши мум- 32-“а” уй;
Мусобақанинг 3-шартида («Жабр- кин бўлади.
ланувчига биринчи ёрдам кўрсатиш») Сергели тумани Қурувчилар маҳалласи,
Якуний 32-уй;
натижа-
ларга кўра, Мирзо Улуғбек тумани ТТЗ-1 даҳаси,
46-“а” уй.

22 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel

VA# Huquqiy maslahat IMKONIYATLAR

IMTIYOZ
O‘zbekiston Respublikasi majburiyatini bajarish chog‘ida yarador bo‘lishi, kontuziya,
SAVOL: Qurolli Kuchlari shikastlanish yoki kasalliklar oqibatida nogiron bo‘lib SAVOL:
qolgan O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari tarkibiga
xizmatchilarining farzandlariga kiruvchi vazirliklar va idoralarning ofitserlari, serjantlar va Oliy ma’lumotliman.
oddiy askarlar tarkibiga mansub bo‘lgan kontrakt bo‘yicha Qurolli Kuchlar safida
oliy ta’lim muassasalariga o‘qishga kirish uchun harbiy xizmatchilari va Milliy gvardiya xodimlarining kontrakt bo‘yicha xizmat
farzandlariga berilishi ko‘rsatilgan. qilmoqchiman. Ayting-
qanday imtiyozlar belgilangan? chi, Qurolli Kuchlar
safida xizmat qilish
Kichik serjant Vohid KARIMOV yoshi necha yosh etib
belgilangan?
JAVOB: O‘zbekiston Respublikasi SAVOL: Muddatli harbiy xizmat
Vazirlar Mahkamasining 2018-yil yoki muqobil xizmatga Bahodir SHARIPOV (Jizzax viloyati)

22-iyundagi 462-son “O‘zbekiston

Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiylari va uning chaqiruvdan bo‘yin tovlaganlik

tarkibiga kiruvchi vazirlik hamda idoralarning xodimlari uchun qonunchilikda qanday jazo belgilangan?

farzandlarining kvota asosida respublika oliy ta’lim

muassasalariga o‘qishga kirishi uchun tavsiyanomalar Ra’no ESHBOYEVA (Sirdaryo viloyati) JAVOB: O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2019-yil
berish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi

qaroriga muvofiq, mamlakat mudofaa qudratini 12-sentabrdagi PQ–4447-son

mustahkamlashga munosib hissa qo‘shgan, jangovar JAVOB: O‘zbekiston Respublikasi qarori bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasi
Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi
xizmatda va ilmiy faoliyatda muayyan natijalarga fuqarolarining harbiy xizmatni o‘tash tartibi to‘g‘risida”gi

erishgan O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari kodeksining 237-moddasiga nizomning 23-bandiga muvofiq, muddatli harbiy

tarkibiga kiruvchi vazirliklar (idoralar)ning haqiqiy muvofiq, muddatli harbiy xizmat yoki muqobil xizmatga xizmatga o‘n sakkiz yoshdan yigirma yetti yoshgacha

xizmatni o‘tayotgan ofitserlariga, serjantlar va oddiy chaqiruvdan bo‘yin tovlaganlik uchun jarima mavjud. bo‘lgan fuqarolar, shuningdek, muqaddam haqiqiy harbiy

askarlar tarkibiga mansub bo‘lgan kontrakt bo‘yicha Muddatli harbiy xizmat yoki muqobil xizmatga xizmatni o‘tamagan ofitserlar chaqiriladi.

harbiy xizmatchilariga va Milliy gvardiya xodimlariga chaqiruvdan, safarbarlik chaqiruvi rezervi xizmati

bevosita komandirlari (boshliqlari) tavsiyanomasiga safiga olinishdan yoki xizmatni Qurolli Kuchlar Savollarga Mudofaa vazirligi Axborot va
ommaviy kommunikatsiyalar departamenti
asosan, ular farzandlarining oliy ta’lim muassasalariga rezervida bo‘yin tovlash bazaviy hisoblash miqdorining
yuridik bo‘limi boshlig‘i
o‘qishga kirishi uchun harbiy xizmat majburiyatini 2 barobaridan 5 barobarigacha miqdorda jarima adliya leytenanti Nafisa SOLIYEVA javob berdi.

bajarish chog‘ida halok bo‘lgan hamda harbiy xizmat solishga sabab bo‘ladi.

# Uch avlod uchrashuvi # O‘quv-uslubiy yig‘in

NURONIYLAR Qo‘shinning jangovar kayfiyati, shaxsiy tarkibning
o‘zaro jipsligi, uyushqoqligi va birdamligi eng avvalo
YOSHLAR NIGOHIDA harbiy jamoadagi ma’naviy-ma’rifiy muhitga bog‘liq. Bu
muhitni esa, albatta, jangovar saflardagi tarbiyaviy va

mafkuraviy ishlar organi ofitserlari shakllantiradi.

ISTIQBOLLI VAZIFALAR
BELGILANDI

Farg‘ona harbiy prokuraturasi Mudofaa vazirligi Mudofaa vazirligiga qarashli
tizimidagi harbiy qism qo‘mondonligi, “Vatanparvar” Sirdaryo viloyati Shirin shahrida
tashkiloti hamkorligida yoshlarni vatanparvarlik ruhida joylashgan harbiy qismda
tarbiyalash, ularning bo‘sh vaqtlarini mazmunli tashkil qo‘mondonlikka bo‘ysunuvchi
etish maqsadida “Nuroniylar yoshlar nigohida” shiori harbiy qismlar tarbiyaviy va
mafkuraviy ishlar organi ofitserlari
ostida ma’naviy-ma’rifiy tadbir o‘tkazdi. ishtirokidagi o‘quv-uslubiy yig‘in
o‘tkazildi.
Unda Qurolli Kuchlar tizimida uzoq yillar davomida halol va vijdonan xizmat qilgan
faxriylar, mahalla oqsoqollari, ko‘p yillik hayotiy tajribaga ega nuroniy otaxon va onaxonlar Yig‘in 2021-yilda tarbiyaviy va
ishtirok etdi. mafkuraviy ishlar organlari shaxsiy
tarkibi tomonidan qo‘shinlarda
Faxriylar yoshlar bilan o‘z hayotiy tajribalarini o‘rtoqlashib, mamlakatimizda amalga mazkur yo‘nalish bo‘yicha amalga
oshirilayotgan islohotlar, yoshlarga yaratilayotgan imkoniyatlardan samarali foydalanish, oshirilgan ishlar hamda axloqiy-
Yangi O‘zbekiston kelajagi uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladigan, zamonaviy bilimlarga ruhiy tayyorgarlik tadbirlarining
ega bo‘lish, sport bilan shug‘ullanish zarurligini ta’kidlab o‘tdilar. tanqidiy tahlili va yo‘nalishga mas’ul bo‘lgan mansabdor shaxslarning hisobotlarini tinglash
bilan boshlandi.
Shuningdek, tadbir davomida harbiy qurollar namoyishi, qo‘l jangi bo‘yicha ko‘rgazmali Qo‘shinlar qo‘mondonining tarbiyaviy va mafkuraviy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari polkovnik
chiqishlar, yoshlar tomonidan turli kuy-qo‘shiqlar ijro etildi. Tolibjon Mirzayev tizimdagi muammolar, ularni bartaraf etishning samarali usullari, ilg‘or
xorijiy tajriba haqida so‘z yuritdi. Xususan, harbiy xizmatchilar oilasidagi ma’naviy muhitni
Tadbir yakunida nuroniy otaxon va onaxonlarga esdalik sovg‘alar topshirilib, bayram yanada yaxshilash, farzand tarbiyasida e’tibor qaratilishi lozim bo‘lgan muhim jihatlar va
dasturxoni yozildi. kelajagimiz egalari bo‘lmish yoshlarning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etishda ijobiy natija
berayotgan metodik usul va uslublarni real misollar yordamida aytib o‘tdi.
Adliya podpolkovnigi Oybek SHERMATOV, Yig‘in doirasida soha mutaxassislari ishtirokida mashg‘ulot va seminar-treninglar,
Farg‘ona harbiy prokurorining o‘rinbosari ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarni tashkillashtirish bo‘yicha mahorat darslari o‘tkazilib,
ishtirokchilarning nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarini mustahkamlash maqsadida har biriga
alohida topshiriqlar berish orqali nostandart vaziyatlarda tezkor qaror qabul qilish, suhbat
asosida savol-javob, jismoniy tayyorgarlik va mutaxassislik bo‘yicha test sinovlari qabul qilindi.
Yig‘in yakunida qo‘mondonlik matbuot xizmati tomonidan tayyorlangan harbiy
xizmatchilarni hushyorlik va ogohlikka chorlovchi “Ikki yo‘l”, “Nafs iskanjasi” va “Shukrona”
kabi profilaktik filmlar namoyish etildi.

Mayor Farruxbek SOTIVOLDIYEV

VATANPARVAR № 15 2022-yil 23
15-aprel

BOLAJON
Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, qadim – Menga shaharga borish uchun
zamonda Doniyor degan mehnatkash yaqin yo‘lni ko‘rsatsang bo‘lgani, –
debdi yigit.
TABIBbir yigit bo‘lgan ekan. U chekka bir
qishloqda yolg‘iz onasi bilan istiqomat (ertak) U qush ko‘rsatgan yo‘l orqali
qilarkan. Onasi uni uylantirib, nabiralar shaharga oson yetib boribdi.

ko‘rishni istabdi. Biroq to‘y qilish uchun – Joningdan umiding bo‘lsa, boringni “Yordam bering, yordam, ilon Horigan va och qolgan yigitning
kattagina sarmoya kerak albatta. Shunda chiqar! – debdi qaroqchilardan biri. polaponlarimni yemoqchi...” katta musofir ekanini non yopayotgan
yigit: yulg‘un ustida bezovta uchib yurgan novvoy darhol anglabdi va uni
– Mening mana shu tugunchamdan qushga ko‘zi tushibdi. Qarasa, chindan non, choy hamda shirinliklar bilan
– Onajon, ruxsat bersangiz, shaharga boshqa hech vaqoyim yo‘q, – dadillik ham katta bir ilon yulg‘unlar orasidagi siylabdi. Doniyor ma’lum vaqt
borib, ishlab pul topib kelardim. Shunda bilan javob qaytaribdi Doniyor. – Agar qush uyasiga yaqinlashayotgan novvoyga yordam berib yuribdi.
to‘y qilsak bo‘ladi, – debdi. buni sizlarga beradigan bo‘lsam, ochlik ekan. Doniyor darhol qo‘lidagi tayoq So‘ngra giyohlar va hayvonlarning
va suvsizlikdan halok bo‘laman. bilan ilonning boshiga tushiribdi. U tilini tushungani uchun tabiblik qila
– Mayli, bolam, shuni maqsad qilgan jonini saqlash uchun qush uyasidan boshlabdi. U nafaqat insonlarni,
ekansan, bora qol, – uzoq mulohaza qilib Shunda qaroqchilarning biri qo‘yib, biri uzoqlashibdi. balki hayvonlarni ham davolar
javob beribdi ona. – Faqat ko‘p qolib uni masxara qila ketibdi: ekan.
ketma, o‘zing haqingda xabar berib tur. – Rahmat senga, yigit, dovyurak
– Agar bermasang, shundoq ham Ko‘p o‘tmay, uning dovrug‘i
– Albatta, onajon, unda hoziroq yo‘lga o‘limga mahkum etilasan! shaharga tarqalibdi va podshohga
otlanaman. yetib boribdi. Mamlakat shohining
– Ha, o‘lgan odamga hech narsa eng yaxshi ko‘rgan oti kasal
– Oq yo‘l, o‘g‘lim, – duo qilibdi ona. kerak bo‘lmaydi. Qani, qo‘lingdagini
Shahar piyoda borsa, o‘n kunlik yo‘l uzat! – qaroqchilar uning tugunchasini bo‘lib, davo topilmayotgan
ekan. Doniyor onasi yo‘lda tamaddi qilish tortib olibdi. ekan. Shoh darhol uni huzuriga
uchun bergan oziq-ovqat tugunchasini chaqirtiribdi va otini davolashni
ko‘tarib, yo‘lga tushibdi. Yo‘l yursa ham – Mayli, joningni omon qoldiramiz. so‘rabdi. Yigitning sa’y-harakati
mo‘l yuribdi, bir qator qishloqlarni ortda Omading chopib, yashab qolsang, bilan podshohning oti avvalgidek
qoldirib, cho‘lga ro‘baro‘ bo‘libdi. “Mana bu yaxshiligimizni unutma... – ular sog‘lom bo‘lib ketibdi. U Doniyorga
shu cho‘lni bosib o‘tsam, u tomoni yigitning ustidan kulibdi-yu, bir zumda qimmatbaho sovg‘alar bilan birga uy-joy
shahar”, dilidan o‘tkazibdi yigit. Ammo g‘oyib bo‘libdi. hadya qilibdi. Yigit onasini qishloqdan
bu cho‘ldan o‘tish oson emas ekan. Turli olib kelibdi va sohibjamol qizga uylanib,
hayvonlar, ilon-u chayonlar, shuningdek, Doniyor tirik qolganiga shukur qilib, murod-maqsadiga yetibdi.
qaroqchilar hujumiga uchrab qolish
mumkin ekan. Doniyor qo‘liga uzun tayoq yo‘lida davom etibdi. Ko‘p o‘tmay, uni Salohiddin ISMOILOV,
olib, shaxdam qadam bilan cho‘l ichiga Mirzo Ulug‘bek tumanidagi
kirib ketibdi. ochlik va chanqoqlik qiynay boshlabdi. 241-umumta’lim maktabining
Kun botib, tong otibdi, yigit faqat
Shunda Doniyorning ko‘zi ko‘m-ko‘k, 6-sinf o‘quvchisi.
Rasm muallifi 5-sinf o‘quvchisi
barglari chiroyli o‘tga tushibdi. Ochligini
Charosxon YUSUPJONOVA
yengish uchun uning barglaridan uzib,

og‘ziga solibdi. Kutilmaganda yigitda

oldinga qarab intilibdi. U cho‘l o‘rtasiga o‘zgacha holat yuz beribdi, ya’ni o‘t sehrli ekansan, polaponlarimni qutqarding.
yetib borganida, kutilmaganda atrofini bo‘lib, u atrofidagi barcha mavjudotlar, Senga qanday yordam beray? –
gul-u giyohlarning tilini tushuna boshlabdi. minnatdorlik bildiribdi qush.
qaroqchilar o‘rab olibdi.

ONAMGA ATALGAN
GULLAR
(hikoya)

Dunyodagi eng chiroyli o‘ynayotgan bolalarga qo‘shildim. Yig‘ilgan pullar gulga ham, SUFARRAQTDNAI GTIO1P0INTGA!
gullar qo‘ng‘iroqgullardir. O‘ynamasam bo‘lar ekan... shokoladga ham yetdi. Onamning
Chunki bu gulni onam sevinganlarini ko‘rsangiz edi.
juda sevadilar. Chindan O‘yindan so‘ng sumkamni olib, O‘sha payt do‘stlarimni yanada
yelkamga ilmoqchi bo‘lsam ochiq yaxshi ko‘rib ketdim. Kechda
ham chiroyli: qordek ekan. Kitob-daftarlarim yonida uyqu oldidan bo‘lgan voqealarni
oppoq, shoda-shoda turadigan jigarrang katmonim dadamga so‘zlab berdim. Ular
yo‘q... Ko‘zimdan yosh chiqib jim eshitdilar.
qo‘ng‘iroqchalardan ketdi. Qo‘ng‘iroqgullar uchun
ko‘z uzgingiz kelmaydi. yig‘gan pullarimni kimdir o‘g‘irlab – Do‘stlaring borligidan
Bu gul faqat bahorda ketibdi. Sinfdosh do‘stlarim xursandman, sen ham ularga
bo‘ladi. Onam ham yonimga kelib, sumkamni munosib bo‘l, o‘g‘lim, – deb
bahorda tug‘ilganlar. boshqatdan titkilab ko‘rdilar topilib peshonamdan o‘pib qo‘ydilar.
qolar degan umidda. Yo‘q... Endi Sevinch bilan, xotirjam uyquga
Anchadan beri nima qilaman? yotdim.
menga tushlik uchun
– Do‘stim, xafa bo‘lma, hali Ertalab odatdagidek
berilgan pullarni yig‘ib ikki kun bor-ku, birgalashib sinfdoshlarim bilan maktab
kelyapman. Tug‘ilgan gulga yetadigan pul yig‘a olamiz. hovlisiga to‘plandik. Darsga
kunga ham oz qoldi. Shundaymi? – so‘radi eng yaqin qo‘ng‘iroq chalinganidan keyin
Sinfdoshlarim bilan har do‘stim Sobir boshqalarga qarab. chuvillashib sinfga kirdik.
kuni gulbozor yonidan Sobirning partasida qafasda
o‘tib, qo‘ng‘iroqgullardan Ular ham chuvillashib bir juft sayroqi qushcha turardi.
xabar olib turdik. Tugab Sobirning taklifini ma’qullashdi. Xatcha qistirilgan: “Eng yaxshi
qolishi ham mumkin-da. O‘sha kuniyoq do‘stim bir juft do‘stga!” Ustozning stolida
jajji sayroqi qushini sotdi. Yana katta tort turibdi.
Bir dastasiga kimdir tushlik pulini, kimdir rangli
yetadigan pul – Oying tezroq tuzalib
jamg‘aribman. Yana qalamlarini sotib, pul ketsinlar, dadangga hammamiz
ikki kun sabr qilsam, berdi. Ular onam nomimizdan rahmat aytgin, –
bir quti shokoladga anchadan beri dedilar ustoz.
ham pulim yetar ekan. xasta yotganlarini
Maktabdan qaytayotib bilar edilar. Dadam dunyodagi eng
“dom”ning oldidagi yaxshi dada! Do‘stlarim
dunyodagi eng yaxshi bolalar!
maydonchada to‘p
Davlatbek HAYDAROV,
Toshkent shahridagi

248-maktab o‘quvchisi

24 2022-yil № 15 VATANPARVAR
15-aprel
BIR CHIMDIM
# Bu – qiziq!
Men hech kimga hech
XAVFSIZLIK QACHON narsa o‘rgata olmayman,
KAMARI IXTIRO faqat o‘ylashga majbur
QILINGAN? qila olaman.

SUQROT

Hukumat qarori bilan yangi Ayrim yo‘lovchilarga, jumladan, homilador ayollar, MANTIQNI YOQ
tahrirdagi yo‘l harakati salomatligi xavfsizlik kamari taqish imkonini bermaydigan
bemorlarga (maxsus tibbiy ma’lumotnoma mavjud Bu “mashina” umuman
qoidalari tasdiqlandi. Mazkur bo‘lganda) xavfsizlik kamari taqmaslikka ruxsat etiladi. harakatlanishimiz uchun
qoidalar 1-maydan boshlab mo‘ljallanmagan. Ammo butun
Bu yangi qoidalar, albatta, haydovchi va yo‘lovchilar dunyoda ularning yurgan “yo‘li”ni
amalga kiritiladi. Unga ko‘ra, xavfsizligini ta’minlaydi. Biz esa boshqa narsa haqida hisoblasak, avtomobil va samolyot
ushbu sanadan boshlab so‘z yuritmoqchimiz. Xo‘sh, o‘zi xavfsizlik kamari qanday bosib o‘tgan masofadan ortib
paydo bo‘lgan? Uning yaratilish tarixi bormi? ketadi. Hammamiz ko‘rgan va
haydovchining yonidagi old ba’zilarimizda bor bo‘lgan bu
o‘rindiqda o‘tirgan yo‘lovchi O‘zi jo‘ngina, ammo juda foydali ekanligini o‘tgan “mashina”ning nomi nima?
ham xavfsizlik kamari taqishi vaqt isbotlab kelayotgan xavfsizlik kamarining ixtirosiga
ham 100 yildan oshdi. Eng qizig‘i, boshda bu kamar Lev Tolstoy maishiy turmushga
majburiy bo‘ladi. avtomobillar uchun mo‘jallanmagan edi. bag‘ishlangan barcha asarlar,
roman, film, qissa yoki afsona
Zamonaviy ko‘rinishdagi xavfsizlik kamarlarining bo‘ladimi, voqealar rivojlanib Javob: tabiblarga
ajdodlari 1800-yillarda birinchi bor samoga ko‘tarilayotgan borib, u bilan tugaydi, hayotda esa Javob: to‘y
konstruktor o‘zini dadil tutishi uchun taqilgan. 1913-yilga aksincha, hamma voqealar undan Javob: soat
kelib, fransuz uchuvchisi Adolf Pegu o‘zini mustahkam keyin boshlanadi, degan. Mantiqan
kamar bilan aeroplan o‘tirg‘ichiga bog‘lagandi. o‘ylab, ayting-chi, Lev Tolstoy
nimani nazarda tutgan?
Agarda uchuvchi kamarini to‘g‘ri taqsa, vaznsizlik
holatini sezmaydi. Agar sezadigan bo‘lsa, demak, Amir Temur “Jang payti
xavfsizlik kamarini taqishda xatolik o‘tgan. Bunday ularning o‘rni beqiyos, 100 mohir
holatlarda Adolf Pegu singari, aeroplan tepaga jangchi ham ularning o‘rnini bosa
olmaydi”, deb aytgan. Savol:
oyoqlarga tayangan holatda olib chiqiladi va kamar sohibqiron kimlarga shunday ta’rif
shundan keyin taqiladi. bergan?
Hattoki, XX asr boshlarida ham insoniyat
avtomobillarda kamar taqishni xayollariga @Vatanparvargazetasi_bot
keltirolmasdi. "Tezlik past, mashina qatnovi “Vatanparvar” birlashgan tahririyati
kam, yo‘l harakati hodisasi ham onda- bilan bog‘lanish uchun telegram bot
sonda uchrar edi. Avtomobillarda xavfsizlik
kamariga ehtiyoj 1930-yillarning ikkinchi SHU SONNING
yarmida, tez yurishga mo‘ljallangan ELEKTRON SHAKLI
yo‘llarni ishga tushirish bilan paydo bo‘la
boshlagandi", deya ma’lumot beradi
mutaxassislar.
Shunday qilib, birinchi avtomobil
xavfsizlik kamarlari 1950-yillarda
Amerikadagi “Ford” rusumli
mashinalarda paydo bo‘la boshladi.
Ular hozirgi samolyot yo‘lovchilariga
mo‘ljallangan kamarni eslatardi.
Xavfsizlik kamarining hozirgi
ko‘rinishiga ancha yaqini 50-yillarning
2-yarmida Shvetsiyada ixtiro qilingan.
Zamonaviy mashinalarni bu xavfsizlik
buyumisiz tasavvur etib bo‘lmaydi.
Poygachilar uchun alohida xavfsizlik
kamarlari ishlab chiqariladi. Oddiy
haydovchilar u kamarni taqib, nafas olishlari
juda qiyin. Chunki poygachining tezligi yuqori
bo‘lganligi uchun uning xavfi ham yuqori. Shu
sabab poygachini o‘tirg‘ichga siqib turish lozim.
O‘z-o‘zidan ko‘rinib turibdiki, oddiy haydovchi
uchun bu kamarlar noqulaylik tug‘diradi.
Nima bo‘lganda ham, mashina haydashga

chog‘lanayotgan har bir inson haydovchilik qoidalariga
rioya etishi kerak. Xavfsizlik kamari o‘z nomi bilan
xavfsizligingizni ta’minlaydi.

Sh. SHARIPOV tayyorladi.

MUASSIS Tahririyat kengashi: Bosh muharrir: Navbatchi: leytenant Dilshod Ro‘ziqulov Gazeta juma kuni chiqadi.
polkovnik Hamdam Qarshiyev mayor Ahror Ochilov Sahifalovchi: Begali Eshonqulov Gazeta 1992-yilning 24-iyunidan chiqa
polkovnik Otabek Yuldashev Musahhih: Sayyora Mirzayeva boshlagan.
polkovnik Alisher Boboxonov ISSN 2010-5541
Maqsud Abilov Gazeta O‘zbekiston Matbuot Buyurtma: Ã-0405 Nashr ko‘rsatkichi: 114.
va axborot agentligida 2008-yil Hajmi: 6 bosma taboq Bahosi: kelishilgan narxda.
O‘ZBEKISTON Tahririyatga kelgan qo‘lyozmalar 6-iyunda 0535 raqami bilan Bichimi: A3
RESPUBLIKASI taqriz qilinmaydi va mualliflarga ro‘yxatga olingan. Adadi: 31 969 nusxa “Sharq” nashriyot-matbaa aksiyadorlik
qaytarilmaydi. Bosishga topshirish vaqti: 14:00 kompaniyasida chop etildi.
MUDOFAA Mudofaa vazirligi Axborot va ommaviy Telefonlar: Topshirildi: 14:30 Bosmaxona manzili: Toshkent shahri,
VAZIRLIGI kommunikatsiyalar departamenti kotibiyat: 71 260-36-50 Buyuk Turon ko‘chasi, 41-uy.
– “Vatanparvar” birlashgan buxgalteriya: 71 260-35-20 Gazetaning yetkazib berilishi uchun obunani
www.mudofaa.uz tahririyatining kompyuter markazida yuridik bo‘lim: 71 260-29-41 rasmiylashtirgan tashkilot javobgar. 123456
sahifalandi. faks: 71 260-32-29 Mualliflar fikri tahririyat nuqtayi nazaridan
farqlanishi mumkin. Manzilimiz:
100164, Toshkent, Universitet ko‘chasi, 1-uy.

t.me/mv_vatanparvar_uz www.mv–vatanparvar.uz facebook.com/UzArmiya instagram.com/uzbekistanarmy www.youtube.com/c/UzArmiya
t.me/mudofaa_press