VATANPARVAR №3 SON

VATANPARVARXALQ VA ARMIYA – BIR TAN-U BIR JON!
IJTIMOIY-SIYOSIY, MA’NAVIY-MA’RIFIY, HARBIY-VATANPARVARLIK GAZETASI

Gazeta 1992­yilning 24­iyunidan chiqa boshlagan 2022­yil 21­yanvar, № 3 (2962)

www.mv–vatanparvar.uz @ [email protected]

1942-yil 1-avgustidan Shimoliy Kavkaz fronti ...оtning qattiq kishnashi, larzali dod-faryodi
395-shaxtyor diviziyasi qo‘mondoni etib yurak-bag‘rimni tig‘ladi. Ko‘zlarimda yosh qalqdi.
Sababi o‘zi uchun aka bo‘lgan, uka bo‘lgan, jiyan
tayinlangan Sobir Rahimov jangovar harakatlardan bo‘lgan, do‘st bo‘lgan xojasining azob chekishiga jim
birida 8 ming nafarga yaqin dushmanni hamda qarab turolmadi.
ko‘plab harbiy texnikasini yakson qiladi.
14-sahifa
8-9-sahifa

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIGA SADOQAT BILAN XIZMAT QILAMAN!

t.me/mv_vatanparvar_uz t.me/mudofaa_press facebook.com/UzArmiya instagram.com/uzbekistanarmy www.youtube.com/c/UzArmiya

2 № 32022-yil VATANPARVAR
21-yanvar

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ

ªАРОРИ

Маҳаллаларда ёшлар билан ишлаш тизимини тубдан
такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида

Ёшлар билан ишлашнинг янгича бош­ 4. Етакчилар ушбу қарорнинг 3-бан­ 9. Қуйидагилар: хонадонлар сонига мутаносиб равишда
қарув механизмларини жорий этиш, улар дида назарда тутилган тадбирлар маҳал­ Вазирлар Маҳкамаси аппарати тузил­ қуйидагича белгилансин:
билан ишлашнинг вертикал тизимини ладаги ёшларнинг қизиқишларини масида ходимларнинг умумий чекланган
яратиш, ёшлар муаммоларини бевосита инобатга олган ҳолда ҳар куни ўткази­ сони доирасида 3 нафар штат бирли­ хонадонлар сони 500 тагача бўлган
маҳаллаларда ҳал этиш, таълим муасса­ лишини таъминлаб борсин. гидан иборат бўлган Ёшлар ишлари маҳаллада – меҳнатга ҳақ тўлашнинг
саларида маънавий-маърифий ва тарбия­ шўъбаси; энг кам миқдорининг 5 баравари миқ­
вий ишларнинг самарадорлигини янада 5. Ўзбекистон фахрийларининг ижти­ Ёшлар ишлари агентлиги, унинг дорида;
ошириш мақсадида: моий фаолиятини қўллаб-қувватлаш «Ну­ ҳудудий бошқармалари ва бўлимлари
роний» жамғармаси (Турдиев) ва Ёшлар тузилмаларида маҳалла ва таълим хонадонлар сони 501 тадан 1 000 тагача
1. Ҳар бир шаҳарча, қишлоқ, овул­ ишлари агентлиги (Саъдуллаев): муассасаларида ёшлар билан ишлаш бўлган маҳаллада – меҳнатга ҳақ тўлаш­
да, шунингдек, шаҳарлар, шаҳарчалар, бўлинмалари ташкил этилсин. нинг энг кам миқдорининг 5,5 баравари
қишлоқлар ҳамда овуллардаги ҳар бир ҳар бир маҳаллада «Бир нуронийга 10. Давлат олий таълим муассасала­ миқдорида;
маҳаллада (кейинги ўринларда – маҳал­ ўн нафар ёш», «Кекса авлод учрашувла­ ри ва уларнинг филиалларидаги ёшлар
ла) ёшлар етакчиси лавозими жорий ри» лойиҳаларини амалга оширсин; масалалари ва маънавий-маърифий хонадонлар сони 1 000 тадан ортиқ
этилсин. ишлар бўйича проректорга (директор бўлган маҳаллада – меҳнатга ҳақ тўлаш­
Ўзбекистон Миллий телерадиоком­ ўринбосарига) биринчи проректор нинг энг кам миқдорининг 6 баравари
2. Қуйидагилар маҳалладаги ёшлар панияси ва Ўзбекистон Миллий ахборот (директорнинг биринчи ўринбосари) миқдорида.
етакчисининг (кейинги ўринларда – агентлиги билан биргаликда «Ёшлар мақоми берилсин.
Етакчи) асосий вазифалари этиб бел­ нуронийлар эътиборида» рукни остида Давлат умумий ўрта таълим мактаб­ Ёшлар ишлари агентлигига фаолият
гилансин: туркум кўрсатувлар тайёрланиши ва ларида директорнинг маънавий-маъри­ самарадорлиги кўрсаткичларидан келиб
эфирга узатилишини таъминласин; фий ишлар бўйича ўринбосари ёшлар чиқиб, Етакчиларни ҳар чорак якуни бў­
«Ёшлар баланси»ни шакллантириш, масалаларида идоралараро ҳамкорлик йича ойлик иш ҳақининг 50 фоизигача
ёшлар тўғрисидаги зарур маълумотларни маҳаллаларда ёшларни Ватанга ва Етакчилар фаолиятига кўмаклашиш миқдорда мукофотлаш ҳуқуқи берилсин.
«Ёшлар дафтари» ва «Ёшлар портали» садоқат, миллий қадриятларга ҳурмат, учун масъул деб ҳисоблансин.
электрон платформаларига киритиб мамлакатда амалга оширилаётган ис­ 11. Белгилаб қўйилсинки: 15. Белгилансинки:
бориш, улар билан самарали иш ташкил лоҳотларга дахлдорлик, диний бағри­ Ёшлар масалалари билан шуғулланиш бошқа ҳудудлардан келиб ўз фао­
қилиш; кенглик ва миллатлараро тотувлик ва ҳудудларда ушбу фаолиятни муво- лиятини олиб бораётган Етакчи учун
руҳида тарбиялашга қаратилган туркум фиқлаштириш шахсан Қорақалпоғистон базавий ҳисоблаш миқдорининг икки
маҳаллаларда ёшларнинг бўш вақти­ тадбирларни ташкил этиш чораларини Республикаси Вазирлар Кенгаши Раиси, бараваригача бўлган миқдорда турар
ни мазмунли ташкил этиш, миллий халқ кўрсин. вилоятлар, Тошкент шаҳар ва туманлар жой ижара тўлови қоплаб берилади;
ўйинлари ва спорт турларини ёшлар ора­ (шаҳарлар) ҳокимлари томонидан амалга йил якуни бўйича ўзига бириктирил­
сида оммалаштириш, Беш муҳим ташаб­ 6. Туризм ва спорт вазирлиги ҳамда оширилади; ган ҳудудда юқори натижаларга эришган
бус лойиҳалари, ёшлар фестиваллари ва Ўзбекистон спорт федерация (ассоциа­ Етакчиларнинг ҳамда Ёшлар ишлари Етакчиларга ипотека кредити асосида
бошқа маданий-маърифий тадбирларни ция)лари раҳбарлари: агентлигининг маҳалла ва таълим муас­ сотиб олинаётган уй-жой қийматининг
амалга ошириш; сасаларида ёшлар билан ишлаш бўлин­ 50 фоизи миқдорида, бироқ Ўзбекистон
ҳар чоракда ҳудудлар кесимида малари ходимларининг штат бирликла­ Республикаси Президентининг 2021 йил
ёшларнинг ижтимоий фаоллигини камида бир маротаба ҳаваскор ёшлар ри умумий ўрта таълим мактабларидаги 9 декабрдаги ПФ-33-сон фармонига му­
ошириш, иқтидори, истеъдоди ва ташаб­ орасида мусобақалар ўтказилиши бў­ 10 008 нафар ёшлар етакчилари штат вофиқ белгиланадиган уй-жой ҳисоблан­
бусларини рағбатлантириш ҳамда ҳаётда йича йиллик режа-графикларини бирликларини қисқартириш ҳисоби­ ган қийматининг 50 фоизидан юқори
ўз ўрнини топишларига кўмаклашиш; тасдиқлаб, амалга оширилишини таъ­ дан шакллантирилади; бўлмаган миқдорда субсидия берилади;
минласин; Етакчи лавозимига номзодлар туман­ ушбу қарорнинг 7-банди иккинчи хат­
ёшларни ватанпарварлик руҳида лар (шаҳарлар) ҳокимлари бошчилиги­ бошиси, 14-банди ва ушбу банднинг ик­
тарбиялаш ҳамда уларнинг интеллектуал мусобақаларда ижобий натижаларга даги танлов комиссияларини шакллан­ кинчи ва учинчи хатбошиларида назарда
жиҳатдан камол топишини ва маънавий эришган ёшлар спорт билан мунтазам тириш орқали очиқ танловлар асосида тутилган тадбирларнинг молиялашти­
ривожланишини таъминлаш; равишда шуғулланиши ва профессионал ишга қабул қилинади; рилиши белгиланган тартибда Давлат
спортчи бўлиб етишиши учун уларни ҳар Етакчи лавозимига ёшлар билан бюджети ҳисобидан амалга оширилади;
ҳуқуқбузарлик содир этишга мойил­ томонлама қўллаб-қувватлаш чоралари­ ишлаш тажрибасига эга, ёшларни эр­ Етакчи лавозимига ишга қабул қи­
лиги бўлган ёшлар билан тизимли ни кўрсин. гаштира оладиган, шахсий фазилатла­ линган шахсларнинг ҳарбий ва махсус
ишлаш, жазони ижро этиш муассасалари­ ри билан намуна кўрсатган, фидойи, унвонлари сақлаб қолинади, Етакчи
дан озод қилинган, ихтисослаштирилган Маданият вазирлиги, Туризм ва спорт садоқатли ва ватанпарвар номзодлар лавозимидаги иш стажи навбатдаги ҳар­
ўқув-тарбия муассасаларидан қайтиб вазирлиги, Ахборот технологиялари ва тайинланади. бий ва махсус унвонлар олишда ҳисобга
келган ёшларнинг ижтимоий-педагогик коммуникацияларини ривожлантириш 12. Бандлик ва меҳнат муносабатлари олинади, шунингдек, уларга олдинги иш
реабилитация қилиниши ва мослашувига вазирлиги, Мудофаа вазирлиги ҳамда вазирлиги Ўзбекистон касаба уюшмалари жойига қайтганида қонунчиликда белги­
кўмаклашиш. бошқа манфаатдор ташкилотлар Етакчи­ Федерацияси Кенгаши, Қорақалпоғистон ланган барча имтиёзлар татбиқ этилади;
лар томонидан маҳаллаларда тадбирлар Республикаси Вазирлар Кенгаши, вило­ қонунчилик ҳужжатларига муво­
3. Етакчилар ўзига бириктирилган ўтказилишида амалий ёрдам кўрсатиб ятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари фиқ кадрларнинг амалдаги захирасини
маҳаллаларда фаолиятини қуйидаги борсин. билан биргаликда штат бирликлари шакллантириш ваколатига эга бўлган
асосий йўналишларда амалга оширади: қисқартирилган ходимларнинг иш билан вазирлик ва идоралар Етакчи лавози­
7. Белгилансинки: таъминланиши чораларини кўрсин. мига ишга қабул қилинган ходимларини
маданият ва санъатни тарғиб қи- ҳар чоракда маҳаллада ёшлар 13. Ўзбекистон Республикаси Пре­ кадрларнинг амалдаги захирасига
лиш борасида – «Санъат ғунчалари» сиёсатини самарали амалга оширишда зиденти ҳузуридаги Давлат хизматини киритиб сафарбар қилади.
кўрик-танлови, мақом, бахшичилик ва юқори натижадорликка эришаётган ривожлантириш агентлиги: 16. Ёшлар ишлари агентлиги Ахборот
эстрада бўйича «Ёшлар овози», «Ёш му­ мамлакат бўйича энг илғор 100 нафар иш фаолияти натижаларига кўра технологиялари ва коммуникацияларини
саввирлар» танловлари ҳамда «Камалак Етакчилар бир ойлик иш ҳақига тенг Етакчиларни Миллий кадрлар захи- ривожлантириш вазирлиги, Ўзбекистон
юлдузлари» болалар ижодиёт фестива­ миқдорда бир марталик пул мукофоти расига киритсин, бунда ушбу Етакчилар Республикаси Президенти ҳузуридаги
лини ўтказади, шунингдек, ёшлар ва бо­ билан тақдирланади; танловсиз тўғридан-тўғри юқори лаво­ Давлат хизматини ривожлантириш агент­
лалар театр жамоаларини ташкил этади; фаолиятини самарали ташкил этаёт­ зимларга ўтказилиши мумкин; лиги билан биргаликда бир ой муддатда
ган, ўзининг шахсий фазилатлари билан икки йиллик меҳнат фаолияти Ёшлар ишлари агентлигига ажратилган
соғлом турмуш тарзи ва спортни ёшларга намуна бўлаётган ва уларга натижаларига кўра Етакчиларнинг ла­ бюджет маблағлари ҳисобидан ҳар бир
оммалаштириш борасида – минифут­ етакчилик қилаётган Етакчилар «Янги возимини ошириш юзасидан вазирлик ва Етакчининг иш фаолиятини тўлиқ
бол, волейбол, баскетбол, стол тенниси, Ўзбекистон ислоҳотчиси» кўкрак идоралар, шунингдек, Қорақалпоғистон рақамлаштирсин ҳамда қуйидаги йўна­
велоспорт, югуриш, шахмат, шашка, нишони билан тақдирланади. Республикаси Вазирлар Кенгаши, вило­ лишларни назарда тутувчи электрон
бадминтон, камондан отиш бўйича му­ 8. Шундай тартиб ўрнатилсинки, унга ятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликларига рейтинг тизимини (KPI) жорий этсин:
собақаларни ташкил этади, саломатлик мувофиқ 2022 йил 1 мартдан бошлаб: таклиф киритсин; маҳаллада ёшларнинг бўш вақтини
учун 5 000 қадам юриш марафони ҳамда 1-иловада кўрсатилган ёрдам тур­ Ўзбекистон Республикаси Президенти мазмунли ташкил этиш, маданий-маъ­
«Ёш эколог» акциясини ўтказади; лари Етакчининг тавсияси асосида ҳузуридаги Давлат бошқаруви академи­ рифий ва спорт тадбирларини кунлик
берилади; яси ва Ёшлар ишлари агентлиги билан амалга ошириш ҳолати;
ахборот технологияларидан сама- Етакчи ёшларнинг тадбиркорлик ғоя­ биргаликда 2022 йил 1 мартга қадар тадбирларда маҳалладаги ёшларни
рали фойдаланишни ташкил қилиш ларини амалга ошириш, улар фаолиятига Етакчилар учун янги жорий этилаётган тўлиқ қамраб олинганлик даражаси;
борасида – «Бир миллион дастурчи», кредит, субсидия ва бошқа ёрдам чора­ тизимнинг туб моҳияти ва самарали фао­ «Ёшлар баланси»ни шакллантириш,
«Дастурлашга биринчи қадам» лойиҳа­ ларини жалб қилиш бўйича маҳаллада лият кўрсатишини таъминлаш бўйича «Ёшлар дафтари» ва «Ёшлар портали»
ларини амалга оширади, киберспорт тадбиркорликни ривожлантириш, аҳоли ўқув семинарларини ташкил этсин. электрон платформаларини рақамлашти­
чемпионати ва «Ахборот технологиялари бандлигини таъминлаш ва камбағал­ Ўқув семинарларини ташкил этиш риш даражаси;
билимдони» танловини ўтказади; ликни қисқартириш масалалари бўйича билан боғлиқ харажатлар Ўзбекистон хорижда юрган маҳалла ёшлари
ҳоким ёрдамчиси билан ҳамкорлик Республикаси Президенти ҳузурида­ билан яқиндан алоқанинг йўлга қўйил­
маънавият ва китобхонликни қилади; ги Давлат хизматини ривожлантириш ганлиги.
тарғиб қилиш борасида – «Заковат» Етакчи юқорида кўрсатиладиган ёр­ агентлиги қошидаги Давлат хизматини 17. Қорақалпоғистон Республикаси
мусобақаси, «Қувноқлар ва зукколар», дам турларини беришни кўзда тутилган ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент
«Зукко китобхон», «Ёш китобхон», «Ёш ҳар бир мурожаатнинг самарадорлиги ва жамғармаси маблағлари ҳисобидан қоп­ шаҳар ҳокимликлари 2022 йил 1 мартга
китобхон оила», «Хорижий тиллар би­ мақсадга мувофиқлигини чуқур ўрганган ланиши белгилансин. қадар:
лимдони» ва «Ёш полиглот» танловлари ҳолда уларни бериш учун масъул идора Қорақалпоғистон Республикаси Ва­ Етакчилар учун қулай шароитга эга
ҳамда «Мунозара» интеллектуал ва ва ташкилотларга ўз тавсиясини тақдим зирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент бўлган хизмат хоналарини ажратсин
миллий халқ ўйинларини ташкил этади; этади; шаҳар ҳокимликлари зиммасига ўқув ва уларни моддий-техник жиҳозлар
Етакчи бериладиган тавсияларнинг семинарларини ўтказиш билан боғлиқ (мебель, компьютер тўплами, алоқа, Ин­
ватанпарварлик руҳида тарбия­ асослилиги, ҳаққонийлиги ва адолатли­ ташкилий масалаларни ҳал этиш вази­ тернет ва бошқалар) билан таъминласин;
лаш ва ҳуқуқий саводхонликни лиги учун масъул ҳисобланади. фаси юклансин. маҳаллий бюджет маблағлари ва қо­
ошириш борасида – «Ёш чегарачи», Ёшлар ишлари агентлиги Иқтисодий 14. Етакчининг ойлик иш ҳақи миқ­ нунчилик ҳужжатлари билан тақиқлан­
«Ёш қутқарувчи», «Қувноқ стартлар», тараққиёт ва камбағалликни қисқарти­ дори у бириктирилган маҳалладаги маган бошқа манбалар ҳисобидан Етак­
«Темурбеклар», «Тўмарис маликалари», риш вазирлиги ҳамда Адлия вазирлиги чиларни «Ёшлар дафтари» ва «Ёшлар
«Шунқорлар», «Ёш ҳуқуқшунос», «Ёш билан биргаликда уч ой муддатда портали» электрон платформаларига
сайловчи», «Ёш депутат» танловлари мазкур қарорга 1-иловада кўрсатилган уланган, масофадан туриб ҳисоботлар
ҳамда «Мен ҳам аскар бўламан» акция­ ёрдам турларини беришни тартибга тақдим этиш ҳамда видеоконференц­
лари ва ҳарбий қисмларга саёҳатларни солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар­ алоқа шаклида йиғилишларда иштирок
ташкил этади; даги механизмларни ихчамлаштириш
ва соддалаштириш юзасидан ҳукумат
тадбиркорлик ғояларини қўл- қарори лойиҳасини Вазирлар Маҳкама­
лаб-қувватлаш борасида – «Ўзбекис­тон сига киритсин.
учун 100 ғоя» ва «Маҳалланинг ишбилар­
мон тадбиркори» танловлари, «Бизнесга
биринчи қадам» грант лойиҳа­си ҳамда
муваффақиятга эришган тадбиркорлар
билан учрашувларни ташкил этади.

VATANPARVAR #Inson qadrini ulug‘lash va faol mahalla yili № 3 32022-yil
21-yanvar

этиш имконини берувчи планшетлар Хабарингиз бўлса, Оғир маҳаллаларда тадбиркор­
билан таъминласин. Президентимизнинг ликни ривожлантириш бўйича даст­
жорий йил 18 июнь лаб, маҳаллалардаги ҳар бир хона­
Ёшлар ишлари агентлиги ҳамда Ах­ куни Андижон вилояти­ донда аҳолининг турмуш шароити,
борот технологиялари ва коммуникация­ га ташрифи чоғида вилоят хоҳиш­истаги ва имкониятлари ўрга­
ларини ривожлантириш вазирлиги икки ривожига кучли туртки бера­ ниб чиқилади. Сўнгра маҳаллаларда
ой муддатда планшетларда фойдалани­ диган янги ўсиш нуқталарини тадбиркорликни ривожлантириш учун
ладиган дастурий таъминотни ишлаб шакллантириш ва тўлиқ ишга со­ ўсиш нуқталари аниқланади. Ўсиш
чиқсин ва Етакчиларга тақдим этсин. лиш, аҳоли ҳаётини яхшилаш бўйича нуқталаридан келиб чиқиб, ҳар бир
асосий йўналиш ва вазифалар белгилаб тадбиркорлик йўналишига салоҳиятли
18. Молия вазирлиги ушбу қарор би­ олинган эди. етакчи тадбиркорлар бириктирила­
лан ажратилиши лозим бўлган маблағлар ди. Тадбиркорлик фаолияти билан
Ўзбекистон Республикаси республика МА²АЛЛАЛАР шуғулланиш истаги бўлган аҳоли эса
бюджетининг қўшимча даромад ва иқти­ етакчи тадбиркорларга бириктирилади
сод қилинадиган маблағлари доирасида ОБОДЛИГИ ЙЎЛИДА ёки тадбиркорлик фаолиятини йўлга
ажратилишини таъминласин. қўйишига кўмаклашилади (тадбиркор-
Давлатимиз раҳбарининг ривожланишдан ортда қолаётган ва иш­ ликка ўқитиш, оилавий тадбиркорлик
19. Маҳаллаларда ёшлар би­ топшириқларидан келиб чиқиб, сизлик даражаси юқори бўлган 500 та дастурлари доирасида кредит ажратиш
лан ишлаш масалаларини муво­ маҳаллабай ва хонадонбай ишлаш оғир маҳаллада тадбиркорликни янада ва бошқа масалалар).
фиқлаштириш бўйича республика асосида, оилавий тадбиркорликни қўллаб­қувватлаш ҳамда тадбиркорлик
комиссияси 2­иловага мувофиқ тар­ ривожлантириш бўйича Андижон субъектлари ва хонадонлар ўртасида Тижорат банклари томонидан кре­
кибда ташкил этилсин ва унинг асосий тажрибаси яратилди. Бунда ҳар иқтисодий кооперацияларни кенгайти­ дитлар оғир маҳаллаларга бириктирил­
вазифалари этиб қуйидагилар белги­ бир маҳаллада аҳолининг азалдан риш мақсадида берилади. ган етакчи тадбиркорлик субъектлари­
лансин: шаклланган меҳнат кўникмасидан га битта маҳалла учун 2 млрд сўмгача
келиб чиқиб, энг самарали ўсиш ОҒИР МАҲАЛЛАЛАР миқдорда ажратилади.
Етакчиларнинг фаолиятини самарали нуқталари сифатида – ҳунарманд­ ҚАНДАЙ ТАНЛАБ ОЛИНАДИ?
ташкил этиш, уларга ўз вазифаларини чилик, томорқа ва иссиқхона хў­ ХЎШ, ЕТАКЧИ ТАДБИРКОРЛАР
лозим даражада амалга ошириши учун жалиги, боғдорчилик, гулчилик, Оғир маҳалла – секторлар томо­ КИМЛАР? УЛАР ҚАНДАЙ ТАНЛАБ
услубий кўмаклашиш; паррандачилик каби йўналишлар нидан ўрганиш давомида аниқланган
белгилаб олинди. Албатта, бунда ижтимоий аҳволи оғир ва ишсизлик ОЛИНАДИ?
маҳаллаларда ёшлар билан ишлаш­ маҳаллалардаги ҳар бир хонадон­ даражаси юқори бўлган ҳамда тад­
нинг яхлит вертикал «маҳалла – ту­ га кирилиб, аҳолининг турмуш биркорликни ривожлантириш их­ Етакчи тадбиркорлар етарли тад­
ман – вилоят – республика» бошқарув шароити, истак­хоҳиши ва имко­ тисослашуви бўлмаган маҳаллалар биркорлик тажрибасига ва ижобий
тизимини яратиш бўйича ишлар самара­ ниятлари ўрганилди. Ўз тадбир­ ҳисобланади. Туман ва шаҳар сектор молиявий кўрсаткичларга эга, фао­
дорлигини назорат қилиш; корлигини йўлга қўйиш истагида раҳбарлари оғир маҳаллаларни бир лияти маҳалла ихтисослашувига мос
бўлганларга тайёр бизнес­режа қатор босқичларда аниқлашади. бўлган, хонадонларни кооперация
Етакчилар фаолиятида вужудга кела­ қилиб берилди. Масалан, биринчи босқичда ҳар бир асосида юқори даражада қамраб
диган муаммоларни ҳал қилиш юзасидан хонадон ўрганилиб, 3 тоифага ажра­ оладиган, оғир маҳаллаларда ўз биз­
идоралараро ҳамкорликни таъминлаш. Умуман тадбиркорлик қўлидан тилади. Биринчи тоифа намунали несини ривожлантириш дастурига эга
келмайдиган оилаларга эса 100 та­ хонадон бўлиб, унга даромади юқори, бўлган тадбиркорлар орасидан танлаб
20. Ёшлар ишлари агентлиги: дан товуқ берилмоқда. Бундай тад­ ўзгалар ёрдамига эҳтиёжи бўлмаган олинади. Кооперация асосида кичик
икки ҳафта муддатда Етакчининг биркорларга банклар томонидан 3 бир ёки ундан кўп оила яшайдиган бизнесни ва оилавий тадбиркорликни
асосий вазифалари, функциялари, йил муддатга 10 фоиздан кредит хонадонлар киритилади. Иккинчи ривожлантиришга кўмаклашиш учун
ҳуқуқлари, ваколатлари ва жавобгар­ ажратилиб, улардан гаров талаб тоифа ўрта хонадон – жонбошига оғир маҳаллаларга бириктирилган
лигини белгилаш бўйича намунавий қилинмайди. Ана шу мақсадлар тўғри келадиган даромади минимал етакчи тадбиркорлик субъектларига
низомни тасдиқласин; учун 200 та маҳаллага 400 млрд истеъмол харажатлари миқдоридан тижорат банклари томонидан 3 йил
ҳар ҳафтада ҳокимлар ва Етакчи­ сўм (ҳар бир маҳаллага 2 миллиард юқори бўлса­да, оила аъзолари муддатгача йиллик 10 фоиз ставкада
лар иштирокида маҳаллаларда амалга сўм) дан маблағ ажратилди. орасида ишсиз ёки тадбиркорлик битта маҳалла учун 2 миллиард сўмгача
оширилаётган ишларни муҳокама қилиб фаолиятини кенгайтириш истаги бор маблағ ажратилади. Етакчи тадбир­
борсин; Бу ишлардан кўзланган бир­ хонадон. Учинчи тоифа эҳтиёжманд корларга Тадбиркорлик фаолиятини
Етакчилар фаолиятининг самарали дан­бир мақсад – аҳоли бандлиги хонадон – жонбошига тўғри кела­ қўллаб­қувватлаш давлат жамғармаси
ташкил этилишини таъминлаш мақсадида ва даромадини ошириб, вилоятни диган даромади минимал истеъмол томонидан кредит суммасининг 75 фо­
ҳар ҳафтада ҳудудларга чиқиб, маҳалла­ ишсизлик ва камбағалликдан холи харажатлари миқдоридан кам, оила изи миқдоригача кафиллик берилади.
бай ишлаш тизими асосида амалга ошири­ ҳудудга айлантириш эди. аъзолари ичида меҳнатга лаёқатли
лаётган ишларни жойида ўрганиб борсин; бир ёки ундан кўп ишсизлар мавжуд Шунингдек, етакчи тадбиркорларга
ҳар ойда амалга оширилган ишлар Қувонарлиси, бугун маҳалла­ хонадон. кооперация асосида ишлаётган фуқа­
натижалари тўғрисида Маҳаллаларда бай ва хонадонбай ишлаш асосида ро томонидан ишлаб чиқарилаётган
ёшлар билан ишлаш масалаларини оғир маҳаллаларда тадбиркор­ Иккинчи босқич: хонадонларни (етиштирилаётган) маҳсулотларни
мувофиқлаштириш бўйича республика ликни янада қўллаб­қувватлаш ўрганиш натижаларидан келиб чиқиб, сотиб олиш ёки шартномага асосан
комиссиясига ахборот киритиб борсин; бўйича янгича ёндашув – Андижон маҳаллалар 3 тоифага бўлинади. Би­ фуқарога ойлик иш ҳақи тўлаш шарти
икки ой муддатда манфаатдор тажрибаси ўзини оқлади. Шу боис ринчи тоифа намунали маҳалла бўлиб, ўрнатилади.
вазирлик ва идоралар билан биргалик­ Президентимизнинг 5 августдаги жами хонадонлар сонига нисбатан
да қонунчилик ҳужжатларига мазкур «Маҳаллаларда тадбиркорликни намунали хонадонларнинг улуши 60 Кўриниб турибдики, мақсадлар
қарордан келиб чиқадиган ўзгартириш янада қўллаб­қувватлаш ва тад­ фоиздан юқори ҳамда эҳтиёжманд хо­ аниқ – маҳаллаларда аҳоли бандлиги
ва қўшимчалар тўғрисида таклифларни биркорлик субъектлари билан надонларнинг улуши 25 фоиздан кам ва даромадини ошириб, ишсизлик ва
Вазирлар Маҳкамасига киритсин. аҳоли ўртасида кооперацияни бўлган маҳалладир. Иккинчи тоифа камбағалликдан холи ҳудудга айланти­
21. Етакчиларни уларнинг вазифа ривожлантиришнинг қўшимча ўрта маҳалла бўлиб, унга ўрта хона­ риш. Шу боис бугун маҳаллабай ишлаш
ва фаолият йўналишлари билан боғлиқ чора­тадбирлари тўғрисида»ги донларнинг улуши 60 фоиздан юқори тизими асосида ижтимоий­иқтисодий
бўлмаган йиғилиш ва бошқа тадбирлар­ қарори қабул қилинди. ҳамда эҳтиёжманд хонадонларнинг ривожланишдан ортда қолаётган ва
га жалб қилиш, уларнинг фаолиятига улуши 25 фоиздан кам бўлган маҳал­ ишсизлик даражаси юқори бўлган оғир
асоссиз аралашиш, тааллуқли бўлмаган Мазкур ҳужжат асосида Анди­ лалар киритилади. Сўнгги тоифа оғир маҳаллаларда Андижон тажрибаси
вазифаларни юклаш тақиқлансин. жон тажрибасини республиканинг маҳалла – жами хонадонлар сонига амалиётини кенг татбиқ этишга кири­
22. Қорақалпоғистон Республикаси бошқа ҳудудларига ҳам татбиқ нисбатан эҳтиёжманд хонадонлар­ шилди. Бу борада Вазирлар Маҳкама­
Вазирлар Кенгаши, вилоятлар, Тошкент этиш учун давлат улушига эга бўл­ нинг улуши 25 фоиздан юқори бўлган сининг қарори ва низоми ҳам қабул
шаҳар ҳокимликлари Қорақалпоғистон ган тижорат банкларига 100 млн маҳалладир. қилинди. Энди барчаси масъулларнинг
Республикаси бюджети, вилоятлар ва АҚШ доллари ажратилади. Ушбу масъулиятига, кредитларнинг шаффоф
Тошкент шаҳар, шунингдек, туманлар маблағлар маҳаллабай ишлаш ти­ тақсимланишига ва мақсадли сарфла­
(шаҳарлар) маҳаллий бюджетларида зими асосида ижтимоий­иқтисодий нишига боғлиқ.
шаклланган қўшимча манбалар­
нинг камида 15 фоизи миқдорида Хайрулло АБДУРАҲМОНОВ,
маблағларни ҳар чоракда «Ёшлар журналист
дафтари»га киритилган ёшларни
қўллаб­қувватлаш жамғармасига
ажратилишини қатъий таъминлаб борсин.
23. Ўзбекистон Республикаси Прези­
дентининг айрим қарорларига 3­иловага
мувофиқ ўзгартиришлар киритилсин.
24. Мазкур қарор ижросини самарали
ташкил қилишга масъул ва шахсий жа­
вобгар этиб Маҳаллаларда ёшлар билан
ишлаш масалаларини мувофиқлаштириш
бўйича республика комиссияси раиси
К.К. Куранбаев, Ёшлар ишлари агентлиги
директори А.З. Саъдуллаев, Қорақал­
поғистон Республикаси Вазирлар
Кенгаши Раиси, вилоятлар ва Тошкент
шаҳар ҳокимлари белгилансин.
Қарор ижросини муҳокама қилиб бо­
риш, ижро учун масъул ташкилотлар фа­
олиятини мувофиқлаштириш ва назорат
қилиш Ўзбекистон Республикасининг Бош
вазири А.Н. Арипов ва Ўзбекистон Респуб­
ликаси Президенти Администрацияси
раҳбари З.Ш. Низомиддинов зиммасига
юклансин.
Амалга оширилаётган чора­тадбирлар
тўғрисида ҳар олти ойда Ўзбекистон
Республикаси Президентига ахборот
киритиб борилсин.

Ўзбекистон Республикаси
Президенти Ш. МИРЗИЁЕВ

Тошкент шаҳри,
2022 йил 19 январь

(ЎзА)

4 № 32022-yil #Armiya o‘yinlari VATANPARVAR
21-yanvar

DUPUR-DUPUR OT KELDI, maqsadlarni
qo‘ygan
OTLAR SHAMOLDEK YELDI O‘zbekiston
terma jamoasi
Bundan ikki yil avval Xalqaro armiya o‘yinlari kichik serjant
dasturiga “Otliq marafon” bahslari ham Rinat Kudayarov
qo‘shildi. Garchi hozircha ishtirokchi davlatlar boshchiligida
soni to‘rttani tashkil etsa-da, to‘rtta ArMI – 2022
raqib o‘rtasidagi raqobat olamga tatiydi. bahslariga
Dong‘i ketgan o‘zbek, qozoq, mo‘g‘il va qizg‘in tayyorgarlik
Rossiyaning Kavkaz hamda Uralorti ko‘rmoqda. Bir oy
xalqlari chavandozlari otlarini davomida “Chimyon”
shamoldek dupur-dupur yeldirib, tog‘ tayyorgarligi o‘quv-
“Otliq marafon” musobaqasida mashg‘ulotlari markazida
o‘zaro bellashib kelmoqda. bo‘lg‘usi musobaqada
yurtimiz sharafini munosib
Harbiy chavandozlarimiz 2020 va himoya eta oladigan
2021-yillar Rossiya Federatsiyasining nomzodlarni saralab olish
Tuva Respublikasi “Kara-Xaak” jarayonining birinchi bosqichi
poligonida “Otliq marafon” o‘tkazildi. 2021-yilning dekabr
musobaqasida ikkinchi o‘rinni oyidan boshlab nomzodlikka
egallaganidan xabaringiz bor. Otda da’vogarlar jismoniy tayyorgarlik,
130 kilometrlik masofani turli otga minish va yurish, jismoniy
murakkab mashqlarni bajargan tayyorgarlik, 1,5 sutka tog‘da yurish,
holda bosib o‘tish, umuman kartografiya hamda topografiya
notanish hududda marraga qoidalariga ko‘ra hududni aniqlash, GPS
ikkinchi bo‘lib yetib kelish asboblarida ishlash, otish mashqlari, otni
– ajoyib natija. Bu yil yugurtirgan holda granata uloqtirish, suvli
yigitlarimiz shohsupaning to‘siqdan o‘tish, yuk tashish, ikki ming metr
eng yuqori pog‘onasini balandlikka 10 kg yuk bilan belgilangan
zabt etishga urinib vaqtda ko‘tarilish shartlari bo‘yicha o‘z
ko‘rish maqsadida imkoniyatlarini sinovdan o‘tkazishdi.
tayyorgarlik E’tibor berganingizdek, otliq marafonchilar
bosqichini 8 oy jamoasiga nomzodlikka da’vogarlar dastlabki
oldin boshlab bosqichda otni ushlash uchun arqon tashlash,
yuborishdi. muvaffaqiyatli arqon uloqtirishdan so‘ng tulporni
egarlash, uni o‘ziga bo‘ysundirgan holda dasturdagi
O‘z oldiga mashqlarni bajarish kabi urinishlar bilan cheklanib
ulkan qolishmaydi. ArMI – 2022 musobaqalaridagi shartlar
bundan-da murakkab bo‘lishi mumkin. Bundan
tashqari qur’a tashlash natijasiga ko‘ra, beriladigan otda
130 kilometrlik masofani bosib o‘tishning o‘ziga yarasha
qiyinchiliklari bor. Shuning uchun mashg‘ulotlarga
boshchilik qilayotgan kichik serjant Rinat Kudayarov
tayyorgarlik jarayonida ko‘pgina noodatiy uslublardan
foydalanishini ta’kidladi. Misol uchun, yaylovda o‘tlab yurgan
yilqi uyuridagi asov otlarni jilovlash va ot sporti markazlarida
o‘ta tezkor otlar bilan poygada qatnashish hammaning ham
qo‘lidan kelavermaydi. Yo‘riqchi murabbiyning sinov mashqlari
dasturidan ana shunday topshiriqlar ham o‘rin olgan.
Nomzodlar saralab olishning birinchi bosqichida ham, tez
orada boshlanadigan ikkinchi bosqichida ham qatnashish istagini
bildirganlarning soni cheklanmaganligi bilan e’tiborga molik. Unda
barcha harbiy okruglardan kelgan xohlovchilarga imkoniyat yaratib
berildi va navbatdagi yig‘inda boshqalarga ham imkoniyat yaratilishi
ko‘zda tutilgan.

Asror RO‘ZIBOYEV

VATANPARVAR #Posbonga aytar so‘zim № 3 52022-yil
21-yanvar

БЕШИГИМ

– ВАТАНЭШИГИМ
ГОҲО ЎЙЛАБ ҚОЛАМАН: ВАТАННИ СЕВИШНИ ЎРГАТА- Жасур, довюрак Тўмарисимиз бор. Юртга ҳужум қилган ёвуз душманнинг бошини қон тўла

ДИГАН БИРОР КИТОБ, БИРОР ҚЎЛЛАНМА БОРМИКАН? мешга солиб, «Ол, қонхўр, ич!» деган. Душманга шафқатсизликни Тўмарисдан ўрганишимиз
керак!

АГАР БОР БЎЛСА, УЛАРНИ ЎҚИБ ВАТАННИ СЕВИШ, Искандарни биласиз. У ҳам юртимизда жиддий қаршиликка учраган. Спитамен мардлик,
жасорат кўрсатиб, Искандар қўшинига қаттиқ зарбалар беради. Спитаменни енга олмаслигини

ВАТАНПАРВАР БЎЛИШ МУМКИНМИ? ҲАЛИ БИРОР сезган босқинчи унга ўз элчилари орқали Самарқанд ҳукмронлигини таклиф қилган. Шарт
битта: унинг шартларига кўниб, таслим бўлиш керак, юртни сотмоқ лозим. Спитамен душ­

КИМСАДАН “МАНАВИ ОДАМ КИТОБ ЎҚИБ, ВАТАНПАР- ман шартларига кўнмаган. Унинг учун Ватаннинг бир қарич ери ҳам муқаддас эди. Шаҳид
бўлди, бироқ Ватанни сотмади. Биз ватанпарварликни Спитамендан ўрганишимиз керак!

ВАР БЎЛГАН” ДЕГАН ТАЪРИФНИ ЭШИТГАНИМ ЙЎҚ. Чингизхон Жалолиддин Мангубердига: «Менга юртингнинг чап қисмини бер, ўнг
томони сеники. Фақат мен билан жанг қилишни тўхтатсанг бас», деган. Чунки бундай
шерюрак Ватан ҳимоячиси билан курашиш осон эмас эди. Жалолиддин бу таклифни рад

ЭШИТМАСАМ ҲАМ КЕРАК. ФАҚАТГИНА КИТОБ ЎҚИБ, этди. Жалолиддин Мангуберди ҳам шаҳид бўлди. Биз ватанпарварликни Жалолиддин
Мангубердидан ўрганишимиз керак!

ВАТАНПАРВАР БЎЛИШ МУМКИН ЭМАС. ИЛМ БИЛАН «Шарқ юлдузи» журналида Икром Отамурод деган шоир ишлайди. Буни қаранг,
мана қирқ беш йилдирки, шу журналда садоқат билан ишлаб келяпти. Қирқ беш йил

АМАЛ БИР БЎЛИШИ КЕРАК. айтишга осон. Касбга садоқатни шоир Икром Отамуроддан ўрганиш керак!
Мен кўп дуч келаман. Офицерларимиз орасида қирқ йил, қирқ беш йил кечаю

кундуз ўз касбини маҳорат билан ўтаганлар бор.

Ватанга садоқат билан хизмат қилишни офицерларимиздан ўрганишимиз керак!

Ўзбекистон Қаҳрамони, халқ шоири Абдулла Орипов «Мен нечун севаман

Ўзбекистонни?» деган шеърида Ватанни нечун севишлигини гўзал сатрларда

тараннум этган:

Мен нечун севаман Ўзбекистонни?

Ватан Ватан Сабабини айтгин, десалар менга,
бўлгани учун Шоирона, гўзал сўзлардан олдин,
севилади, Ва­ Мен таъзим қиламан она халқимга:
тан киндик қони
тўкилгани учун Халқим, тарих ҳукми сени агарда,
азиз. Ватан кўз Мангу музликларга элтган бўлсайди,
очиб кўрган дунё, Қорликларни макон этган бўлсайдинг,
вафот этсанг сени
бағрига оладиган туп­ Меҳрим бермасмидим
роқ. Бешигим – Ватан, ўша музларга?
эшигим – Ватан!
Ватанлар, Ватанлар,
Шоира Саида Зун­ майли, гулласин,
нунова бир шеърида
«Садоқатда Саида филча Боғ унсин мангулик музда ҳам,
бўлурми, ҳай­ҳай!» деб аммо,
ёзади. Бу шеър қўшиқ ҳам
бўлган. Ўзбекистон халқ Юртим, сени фақат
артисти Зулайҳо Бойхонова бойликларинг чун
ижро этган. Шеърни қай­
та­қайта ўқигим, қўшиқни Севган фарзанд бўлса,
қайта­қайта эшитгим келаве­ кечирма асло!
ради. Нега Саида садоқатда
филча бўлиши керак? Фил жуда Абдулла ака бир гал айтганди:
кучли, иродали ҳайвон. Ўз жуф­ «Шу шеъримни қўшиқ бўлади деб
тини икки йил синайди. Тўққиз ҳеч ўйламовдим!» Буни Ўзбекистон­
йилда бир фарзанд кўради. Она
фил фарзандини дунёга келтиргач, да хизмат кўрсатган артист Севара
етти кун ҳушсиз ётади. Агарда биров Назархон чиройли қўшиқ қилди.
боласига зарар етказса, ўч олмагунча Бўлар экан­ку!
тинчимайди. Мана, сизга вафо, мана
сизга садоқат. Садоқатни филдан ўрга­ Бешигим – ВАТАН, эшигим –
ниш керак. ВАТАН!

От кучли жонивор, асов. Шундай бў­ Абдураззоқ ОБРЎЕВ,
лишига қарамай, жуда сезгир. Эгасини ҳеч истеъфодаги подпол­
қачон ташлаб кетмайди. Эгаси жароҳатла­
ниб ётиб қолса, ёрдам беради. Меҳрни отдан ковник, Ўзбекистон
ўрганиш керак. Республикасида хизмат

Бўри ёвуз ҳайвон. Бироқ жуфтига бир кўрсатган журналист
умр садоқатли. Мабодо жуфти ўлиб қолса, уч
ойдан бир йилгача аза тутади. Бу вақт ичида
ўзини ўлдириши ҳам мумкин. Бўри қариларини
жуда ҳурмат қилади, эъзозлайди. Уларни уясига
«ўтқазиб» қўйиб, озуқа топиб келиб беради. Де­
мак, садоқатни, кексаларни эъзозлашни бўридан
ўрганиш керак!

Ит ҳам жуда ғайир жонивор. Бироқ эгасини
тишламайди. Мабодо эгаси вафот этса, қабрига бо­
риб, ётиб олади. Буни нима дейиш керак? Бу меҳр,
садоқат­да. Меҳрни, садоқатни итдан ўрганиш керак!

Широқ деган афсонамиз бор. Бежиз минг йиллар
ўтса ҳам тилдан тушмайди. Ватанга босиб келаётган
ёвни чўл­у биёбонга олиб бориб, йўлдан адаштиради.
Оқибатда, душман азоб­уқубатда, очликда ҳалок бўлади.
Широқнинг ўзи ҳам шаҳид бўлади. Ватан, халқ учун жонни
фидо қилмоқни Широқдан ўрганиш керак.

6 № 32022-yil #Qurolli Kuchlarimiz 30 yilligiga VATANPARVAR
21-yanvar

ВАТАН ДЕЯ

ЁНГАН (áàäèà)

ЮРАКЛАР
Бурч. Бу сўзнинг маъноси Дарҳақиқат, юртимизнинг қайси миллат буюклиги дахлсиздир. Мен бу
қай даражада теран бўлса, шу бир гўшаси – чўлу биёбон, тоғу тоши ҳақиқатни ҳарбийлар сафида қалам Ватан деб қад ростлар
даражада залварли ҳам. У ҳар бўлмасин, ҳар қандай об­ҳаводан тебратаётган журналист сифатида ҳар ёвқур ўғлонлар,
бир инсоннинг илкига масъули- қатъи назар, Ватанимиз посбонлари қадамда ҳис қиламан.
ят юклайди, бажариши лозим ўз вазифасини сидқидилдан адо эта­ Ватан деб тик боқар
ва шарт бўлган мажбуриятни ётганига дуч келасиз. Бу фидойилик Ватан деб ёнган юрак борки, жасо­ минг бир синовга.
эслатиб туради. Ота-оналик замирида бир ҳақиқат мужассам – бурч ратга қодирдир. Буни мустақиллиги­
бурчи, фарзандлик бурчи, ва Ватанга қасамёдга содиқлик. мизнинг илк йилларидан бошлаб тинч­ Жўмард посбонларга ёр бўлгай зафар,
инсонийлик бурчи... лигимиз, ҳурлигимизга чанг солмоқчи Ватан остонаси армондир ёвга.
Бир воқеа ҳеч ёдимдан чиқмайди. бўлган турли тоифадаги душманлар­
Ҳаётда шундай соҳа 2000 йил, айни қиш ўртаси. Касбим нинг қутқуси бесамар кетганидан ҳам Эр йигит майдонда синайди кучин,
вакиллари борки, уларнинг сабаб, хизмат сафари билан «Фориш» билса бўлади. 1999 йилда рўй берган Баҳодир алпларсиз ортга чекинмас.
зиммасига юкланган вазифа, полигонига бордим. Мақсадим – ҳар­ Боткен ва Янгиобод воқеалари, 2000 йил­ Жонингиз тиккансиз шу замин учун,
илкидаги бурч бир қадар бий хизматчиларнинг синов машғулот­ даги Сариосиё ва Узун туманларида Унинг ҳар зарраси азиз, муқаддас.
заҳматли ва шарафлидир. У лари юзасидан туркум мақолалар тай­ халқаро террорчиларга қарши олиб бо­
фидойилик ила улуғ эътиқод ва ёрлаш. Ҳаётимда илк бор совуқ қаҳри рилган ҳарбий ҳаракатлар ва Бўстон­ Ватан ғурур берар, Ватан берар куч,
садоқатга асосланган. Англаган суягимга қадар етиб борганини ўшанда лиқ воқеаси, 2005 йилда тинчлигимиз Унинг тинчлигини асрайсиз бирдам.
бўлсангиз, бу Ватан ҳимоячи- сезганман. Эгнимда қалин кийим бўл­ ва эркимизга рахна солишга интилган Бу – мардлик аталмиш
лари, ҳарбий либос эгаларидир. саям, қишнинг наштарли тиғи олдида Андижон воқеаси Қуролли Кучларимиз энг шарафли бурч,
ожиз қолгандим. Шаҳар ичида у қа­ сафидаги Ватан ҳимоячиларининг куч Бу – мардлик йўлида ичилган қасам.
Ҳарбий қисм яқинида дар сезилмаган аччиқ аёз дала­ўқув ва иродасини ҳар томонлама синовдан
истиқомат қиламан. Ҳар тонг майдонида юз баробар кучайгандек ўтказди. Улар юртимизни олмос қалқон Довруғи достонлар ўсган бу элда,
ишга йўл олганимда ҳарбий гўё. Шамол аралаш ёғаётган қор кўз янглиғ мудофаа қила олди, илкидаги Юракка пайванддир уларнинг ёди.
хизматчиларга дуч келаман. очиргани қўймайди. Бундай совуқни бурчини керак бўлса жони, қони эва­ Довюрак аждодлар белбоғи белда,
Қадди тик, қадамлари дадил, яйдоқ чўлда, юпун ҳолда изғиринда зига адо этди. Чунки сиз уларнинг мард зурриёди.
шахти баланд Ватан посбонла- қолган одамгина ҳис қилиши мумкин.
рининг жиддий қиёфасида бурч Сариосиё ва Узун туманларидаги Алпомиш от сурган кенгликлар узра,
масъулиятини ҳис қиламан. Кенгликлар узра ҳарбий хизматчи­ ҳарбий ҳаракатларда иштирок этган Тинчлик байроғини тутиб сарбаланд.
Гоҳида аскарларнинг гурс-гурс ларнинг чодирлари кўзга ташланади. ҳарбий хизматчилар билан кўп бора Термизий бобомиз имони дилда,
қадам ташлаб баралла айта- Бир гуруҳ аскарлар окоп қазиш билан суҳбатлашганман, мақола ва очерклар Бурчингиз оқлайсиз мағрур тутиб қад.
ётган саф қўшиғи қулоғимга банд. Иккинчи гуруҳ посбонлари ав­ тайёрлаганман. Жангда ҳалок бўлган
чалинади. Жўшқин юраклардан томатлардан мўлжалга отиш машқини шерюрак шаҳид ўғлонларимизнинг Буюк Амир Темур журъати яшар,
чиқаётган, жасоратга чорловчи бажармоқда. Фотомухбир шеригим оилаларида бўлиб, яқинлари билан Шу юртга посбонман деган ҳар эрда.
бу қўшиқда ўғлонларнинг қалб уларни расмга муҳрлашга киришиб сирлашганман, дардлашганман, хоти­ Улуғ ал-Бухорий ташлагай назар,
садоси мужассам. Унда юрак- кетди. Мен эса қаҳратон заптида кўка­ ра ва ҳикоялар ҳамда қисса қорала­ Юрт дея туғилган сизлардек шерга.
ларни титратадиган ўзига хос риб кетган қўлларимни куҳ­куҳлаганча ганман. Хуллас, жанг тафсилотларидан
сеҳр - йигитлик онти ва бурчга йигитлар билан суҳбатимни қоралаяп­ маълум маънода хабардорман. Мана Нажмиддин Кубронинг ворисларисиз,
садоқат намоён: ман. Кўп ўтмай, бармоқларим совуқ са­ шундай суҳбатлардан бирида халқаро Мирзо Жалолиддин шахти сизга ёр.
баб, ручка тутолмай қолди. Вазифамни террорчилар билан тўқнашувда ярадор Мозийдан боқади она Тўмарис,
Осмонингда лочин, заминда шермиз, полигон учун мўлжалланган ҳарбий бўлган сержант йигитдан сўрадим: Мағрур нигоҳида ишонч, ифтихор.
Чақмоқмиз, оловмиз, ўтюрак эрмиз. машина ичида давом эттира бошла­
Сенга фидо бўлмоқ иймон, ор-номус, дим. Хаёлим эса совуққа кўкрак тутиб, – Тиш­тирноғигача қуролланган Ватан ғурур берар, Ватан берар куч,
Енгилмас жон бўлмоқ шараф биз учун… бурчини бажараётган посбонларда. душман билан, тўғрироғи, ўлим билан Унинг ҳурлигини асрайсиз бирдам.
Аёллигим, оналигим устун келди. юзма­юз бўлгансиз, ёнингизда дўст­ Бу – мардлик аталмиш
ларингиз ҳалок бўлган. Шундай дамда энг шарафли бурч,
– Ўртоқ полковник, бундай совуқда юрагингиздан оз бўлса­да қўрқув ҳис­ Бу – мардлик йўлида ичилган қасам.
йигитлар касал бўлиб қолади­ку. Шу си ўтганми?
машғулотни совуқ озгина чекингандан Çóëôèÿ ÞÍÓÑÎÂÀ,
кейин давом эттирса бўлмайдими? – Бундай дамда қўрқувдан кўра “Vatanparvar”
душманга нисбатан нафрат ўти куч­
Командирга ўз фикримни билдир­ ли бўлади! – қўлини беихтиёр мушт
дим ва ундан ҳарбий хизматчига хос қилган ҳолда жавоб қайтарганди у.
жўяли жавоб олдим. – Қонхўр душманнинг юртимизга бос­
тириб киргани, еримизни топтагани,
– Совуқ захмига бардош бера ол­ ҳалок бўлган сафдошларимизнинг
маган аскар душман қаҳрига қандай кўксимиздаги айрилиқ алами бизни
туриб беради, мухбир опа? Совуқда фақат олдинга, душмандан ўч олишга
чиниқиш ҳам бир синов. Қиш қаҳра­ ундаган!..
тонию қуёш тиғида тобланган иродали
посбонгина Ватанни ҳимоя қила олади. Бугун ён­атрофимиздаги ҳар қан­
дай душман сарҳадларимизга ўйлаб
У фикрига доир бир қатор мисоллар қадам босиши тайин. Негаки, Ватани­
келтира бошлади. Менинг ўй­хаёлим мизни асрашга қодир қудратли кучга
эса мозийлар оша юртимизга бостириб эга Қуролли Кучларимиз, малакали
кирган ёғийларга қарши жанг олиб кадрлар билан мустаҳкамланган мил­
борган, душманни нафақат ҳарбий лий армиямиз бор. Куни кеча Қуролли
салоҳияти, балки иродаси, қатъияти Кучларимиз муборак 30 ёшини қарши
ила лол қолдирган Нажмиддин Кубро, олди. Ўтган йиллар давомида Ватани­
Темур Малик, Маҳмуд Таробий, Султон миз ҳимоячилари нафақат жанговар
Жалолиддин, Амир Темур каби ёвқур шайликда, балки спортда, ақлу за­
боболаримизда. Ўшанда мустақилли­ коват ва илму тафаккурда ҳам жаҳон
гимиз тўққиз ёшда, миллий армиямиз миқёсидаги беллашувларда ҳар то­
эса жадал шаклланаётган муҳим жа­ монлама етук эканликларини намойиш
раёнда эди. этиб улгурди.

Оққан дарё яна ўзанига қайта­ Ҳар тонг ишга йўл оламан, юртимиз
ди, яна тўлиб оқади, дейишади. Бу ҳаёти, халқимиз дарди билан ҳамна­
сўзнинг ҳикмати улуғ. Яъни авлоди фас бўламан. Тинч, осуда ҳаётимиз,
улуғ ўтган, вужудида буюклар қони дориламон кунларга шукроналар кел­
жўшган миллат фарзандлари минг тираман. Мана шу бахтимизни туну
бир синовлардан омон чиқиб, минг тонг, ҳар лаҳзада бедор асраб турган
бир зулм ва заҳмат остида ҳам қаҳра­ Ватанимиз ҳимоячиларига аталган дил
тоннинг қаҳрига бош эгмаган майса изҳорларимни шеърга муҳрлайман.
каби қад ростлайверади, чинор янглиғ
юксакларга бўй чўзаверади. Ҳа, қон­
да бори юзага чиқади, деганларидек,

VATANPARVAR #Keling, kitob o‘qiymiz № 3 72022-yil
21-yanvar

QULLIKKA

ROZI
BO‘LMAYDIGAN

insonlar haqidagi qissa

Har bir kitobxonning o‘z didi, tanlovi bo‘ladi. Ammo Oddiy va samimiy tabiatli buyuk tashladim. «Ajabo, hayotning naqadar
butun dunyo kitobxonlari uchun taniqli va qadrli bo‘lgan yozuvchining “Hojimurod” qissasi g‘ayrat va kuchi bor, – deya men
yozuvchilar talaygina. Ulardan biri Lev Nikolayevich boshqa asarlari orasida yorqin bir yulduz gulni uzayotganimdagi chekkan
Tolstoydir. Kitobga aloqador kishi borki yozuvchining “Urush kabi porlab turadi. mashaqqatimni xotirladim, – u o‘z
va tinchlik” romanini eshitmagan, u asosida ishlangan filmlarni hayotini juda zo‘r kuch bilan himoya
ko‘rmagan bo‘lishi mumkin emas. Albatta, bu durdona asar. Asar millat va elat tanlamaydi. Uni qildi va osonlikcha jon bermadi”.
Ko‘pchilik ijodkorlarning asarlari va shaxsiyati bir-birini rad etadi. har bir xalq o‘ziniki kabi qabul qiladi.
Ammo Tolstoyda unday emas. Yozuvchining aksariyat asarlarida Qissani mutolaa qilayotgan kitobxon Urush, tutqunlik hech zamonda
uning ruhiyati aks etgan. Qissa va romanlaridagi vatanparvarlik, chet el adabiyotini o‘qiyapman deb hech kimga foyda keltirmaydi. Qissada
adolat va holatga doim xolisona nigoh bilan boqish shaxsiyatidan o‘ylamaydi. Aksincha, Hojimurodning rus askari akasining o‘rniga urushga
asarlarigada ko‘chgan. Adibning yana bir o‘ziga xos jihati o‘zining o‘rniga o‘z qahramonlari, masalan, kelganligidan afsuslanadi, ammo
hayotidagi kechinmalarini yigirma ikki yoshidan boshlab to o‘zbeklar Jaloliddin Manguberdi, Temur umrining so‘ngida bundan minnatdor
umrining oxiriga qadar kundaliklariga qayd qilib borganligidir. Malik va Madaminbeklarni qo‘yadi. bo‘lib olamdan ko‘z yumadi. Bu syujet
qanchalar nozik chizgilar bilan yozilgan.
“Kundalikdan Tolstoy hammaga o‘xshamagan, Asar qahramoni Hojimurodning Aka-ukalik rishtalari har qanday
1851-yil, aprel-may. kamtar va adolatli edi. U atrofidagi bosqinchilarga qarshi ayovsiz kurashi, vaziyatda ham o‘z kuchida qolishi aks
Yozuvchi qalbidan otilib chiqqan, shaxslar, arboblar, ayniqsa, adiblar adolati, iymoni xususida Tolstoy jo‘shib ettirilgan.
hatto oliy shaklda o‘z ifodasini topgan bilan o‘zi o‘rtasida qandaydir ziddiyatlar hikoya qiladi. Adib rus millatiga mansub
badiiy lavhalarni omma tushunmaydi. paydo bo‘lsa, darhol yechim uchun bo‘lsa-da, chor istilosini qoralaydi. Adib jasurlikni va vatanparvarlikni
Va aksincha, yozuvchi xalq anglasin birinchilardan qadam tashlar, qo‘l Bu kamdan-kam yozuvchilarga xos ulug‘lash uchun nega aynan chechen
deb omma darajasiga pasayib borganda uzatardi. Mana bir misol: bo‘lgan xususiyatdir. Butun boshli millatini tanladi? Balki Tolstoy
ham uni tushunmaydilar. qissaning maqsad-muddaosi birgina chechenlardagi jo‘shqinlik, erksevarlik
Bu xuddi romanda tasvirlangan “1878-yil. kirish qismiga jo bo‘lgan. Bu qismini bosh qahramonga yuklatilgan g‘oyani
zo‘rlash manzarasini o‘qib, baxti I. S. Turgenevga. o‘qib asar nima haqidaligini bilib yanada kuchaytirib bera olishiga
qaro qizga achinish o‘rniga o‘zini ana 6-aprel. Yasnaya Polyana. olishingiz mumkin. ishongandir. U Hojimuroddagi
shu ishratparast erkakdek his qilib Ivan Sergeyevich! sardorlarga xos xarakterni ham mohirlik
rohatlanayotgan 16 yoshli bolaning Keyingi paytlarda oramizdagi “Men turli-tuman gullardan bilan yozgan. Hojimurod qancha
holatiga o‘xshaydi – xalq sizning nima munosabatlarni eslar ekanman, kattakon guldasta yasab, uyimga janglarda yengilmasin, qaddi bukilmaydi,
demoqchi ekaningizni anglashga o‘zimdan hayratlanib va quvonib qarab ketayotganimda zovur ichidagi taslim bo‘lish haqida o‘ylamaydi. O‘ziga
qodir emas. Nahotki xalq “Anton shuni sezdimki, sizga nisbatan hech ajoyib qizg‘ish rangli, chaman-chaman bo‘lgan ishonchi so‘nmaydi.
Goremika”, “Jeneviyeve”ni tushunadi qanday dushmanligim yo‘q ekan. Xudo ochilgan, bizda qushqo‘nmas deb
deb o‘ylasangiz? So‘zlar unga tanish, shohid, Siz ham shunday bo‘lsangiz ataluvchi, chalg‘ichilar uni chopmasdan “Hojimurod o‘z baxtiga doimo
albatta, ammo u fikringizni anglab kerak. To‘g‘risini aytganda, siz juda qoldirib o‘tadigan, mabodo qo‘qqisdan ishonardi. U biror narsani boshlasa,
yetmaydi. Xalqning o‘ziga xos go‘zal, oliyjanobsiz. Oramizga tushgan adovat chopilib ketgan bo‘lsa, qo‘lga kirmasin albatta, muvaffaqiyat qozonaman deb
qo‘l yetmas adabiyoti bor; unga soxtalik tuyg‘usiga siz mendan oldin barham uchun o‘t ichidan olib tashlanadigan o‘ylardi, shuning uchun ham hamma
yot, u xalq ichida pishib yetilgan. Yuksak berganingizga to‘la ishonaman. tikanakka ko‘zim tushdi. Men bu narsa unga kulib boqar edi.”
adabiyotga unda ehtiyoj yo‘q, bunday Agar shunday bo‘lsa, marhamat, bir- tikanakni yulib olib guldastamning
adabiyotning o‘zi ham mavjud emas. birimizga qo‘l uzataylik va siz, marhamat o‘rtasiga qo‘ymoqchi bo‘ldim. Zovurga Adib qahramonni shunchalik
Xalq bilan baravar yurishga urinib qilib oldingizda aybdorligimni butunlay tushdim-da, gulning o‘rtasiga yopishib g‘uborlardan toza, o‘z yo‘lida
ko‘ring, u sizdan nafratlana boshlaydi. kechirsangiz. olib, qattiq uyquga kirgan tukdor arini doim adolatli qadam tashlaydigan,
Yuqori tabaqa oldinda yuraversin, Men, tabiiyki, sizning faqat yaxshi haydab, uni uzishga tutindim. Ammo bu vatanparvarlarga xos samimiy va sodda
xalq ham orqada qolib ketmaydi; u yuqori fazilatlaringiz haqida o‘ylayman, ish juda qiyin bo‘ldi, gulning tikanaklari qilib yaratgan. Gapning isboti sifatida
tabaqaga qorishib ketolmaydi, ammo chunki ana shu fazilatlaringiz o‘zaro har tarafdan, hatto qo‘limga o‘rab aytish mumkinki, u o‘zi to‘g‘riligi sababli
orqada ham qolmaydi. Qanchadan- munosabatlarimiz davomida ko‘p marta olgan ro‘moldan ham o‘tib, nayzadek hatto ruslarga ham ishonadi va yordam
qancha katta vazifalar oldinda turganda, namoyon bo‘lgan. Siz tufayli adabiy sanchilardi, bugina emas, u shu qadar berishlarini kutadi.
nazokat haqidagi gaplar kimga kerak? shuhrat qozonganim yaxshi esimda, chayir yediki, men uning dastasini
Hamma odamlardagi zaif jihatlar va yozganlarimni va iste’dodimni ne titib, iplarini birma-bir uzish uchun Asar yakunida kavkaz shunqorining
yomon illatlarni o‘zlari to‘qib chiqargan chog‘li ardoqlaganingiz aslo yodimdan besh minutcha ovora bo‘ldim. Nihoyat o‘limini istamaysiz. Uni yaxshi ko‘rib
shaxslarga tiqishtirishadi, ular orasida chiqmaydi. Balki, siz ham men haqimda gulni uzib olgan paytimda uning poyasi qolib, o‘lmasligi kerak deysiz. Sababki
yozuvchidagi iste’dod darajasiga ko‘ra shunday o‘ylarsiz, chunki bir paytlar tamom titilib to‘zg‘igan edi, gulning uni hech kim bo‘ysundira olmadi.
ba’zan muvaffaqiyatli chiqqanlari sizni nihoyatda yaxshi ko‘rganimni o‘zi ilgargidek go‘zal ko‘rinmasdi. So‘nggi nafasigacha o‘z jonini garovga
ham uchrab qoladi, ammo ko‘pchiligi bilasiz. Bundan tashqari, u o‘zining dag‘alligi qo‘yib bo‘lsa-da, ozodlikning farahbaxsh
tabiiylikdan yiroq. Sababi nimada? Agar meni kechira olsangiz, kuchim va beo‘xshovligi bilan guldastaning onlarini orzu qiladi. Lev Tolstoyning
Sababi shuki, odamlardagi nuqsonlarni yetganicha qadrdon do‘st bo‘lib qolar nozik gullariga qovushmas edi. Men bu qissasi nazarimda, qullikka rozi
o‘zimizga qiyoslab bilamiz, ularga to‘g‘ri edim. Bizning yoshimizda odamlarga o‘z tupida yashnab turgan gulni bo‘lmaydigan mard va jasur insonlarning
baho bermoq uchun o‘z qalbimizni yaxshilik qilishdan ko‘ra yuksak martaba uzib behudaga juvonmarg qilganim siymosini aks ettirgan.
ochib ko‘rsatishimiz lozim, chunki katta yo‘q. Oramizdagi shunday munosabat uchun o‘kindim, keyin uni yerga
illatlarni katta shaxslargina namoyon qayta tiklansa – nihoyatda baxtiyor Muattar MELIYEVA,
qila oladi…” bo‘lardim. “Vatanparvar”
Gr. L. Tolstoy”.

8 № 32022-yil #Sobir Rahimov tavalludining 120 yilligiga VATANPARVAR
21-yanvar
Сўзни нимадан бошлашни
билмадим. Маълумотлар
жуда кўп. Уларда Собир

«ÒÅÌÈÐРаҳимовнинг болалиги,
улғайиш йиллари, метин
интизомли ҳарбий бўлиб
шаклланиши, қўмондон
лавозимидаги фаолияти,
жасорат ва қаҳрамонлик­
лари, инсоний фазилатлари
битилган. Баъзиларида ёзгич

ÃÅÍÅÐÀË»одамнинг ўз қарашлари,
баъзиларида енгилмас

жангчи фаолияти билан

боғлиқ воқеалар устунлик

қилади.

Демак, сўзни темир генерал СОБИР
– Собир Раҳимов ҳақидаги
умумий маълумотлардан
бошлаймиз.

РАҲИМОВ Собир Умар ўғли. РАҲИМОВ

1902 йил 25 январда туғилган.
1920 йилдан 1922 йилгача
Тошкент тўқимачилик

устахонасида ишчи бўлиб

фаолият юритган.

1922 йил августдан Боку «Собир Раҳимов иродали, пишиқ қўмондон, полк
шаҳридаги бирлашган отлиқ мактабларидан бирининг бошлиғи. Дивизияда унинг
мактабида ўқишни бошлаган.
Ҳарбий маҳорати, чавандозлиги, мактаби биринчи ўринда туради».

интизоми, машғулотлардаги

ютуқлари учун бронзадан Миркомил МИРШАРОПОВ
қуйилган от ҳайкалчаси билан

тақдирланган. АФСОНАВИЙ БАҲОДИР лиқ дивизиясини ҳам четлаб жасорат, қатъийлик унинг си­
1925 йил августдан ўтмади. 1937 йил 28 октябрда фатлари эди. 1943 йили II дара­
Собир Раҳимовнинг миллати, туғил­ дивизия қўмондони Миркомил жали «Суворов» ордени ҳамда
Самарқанддаги 19­ўзбек тоғ­отлиқ ган йили ва болалиги ҳақида шу давр­ Миршаропов қамоққа олинди. генерал­майор унвони билан
дивизиясига қабул қилинади.
гача эълон қилинган маълумотлар­ Архив ҳужжатларига кўра, шун­ тақдирланади.
1925 ­ 1930 йилларда алоҳида

ўзбек отлиқ дивизионида ва нинг чалкашлиги бу хусусда жиддий дан сўнг «сиёсий тозалаш» жа­ Таниқли санъаткор, ис­

6­ўзбек отлиқ бригадасида взвод

командири вазифасини бажаради. тадқиқотлар қилинмаганини кўрсат­ раёни бошланиб, Собир Раҳимов теъфодаги полковник марҳум

1930 йил Москва шаҳрида К. са­да, бу шахс том маънода Туркистон билан бирга 32 нафар ҳарбий Икромжон Бўронов отасининг

Ворошилов номидаги ҳарбий фарзанди эканлиги ҳақиқат. Ҳали беш мутахассис ҳам ҳибс этилади. хотираларини шундай эслайди:

академия қўмондонлик таркиби республикага бўлинмаган ҳудудда Уларга: «Ўзбек жангчилари ғурурла-

малакасини ошириш курсида улуғ саркарда аждодларимиз каби артиллерия қисмларини надиган қўмондонимиз Собир

ўқиган. ўғлонлар етишиб чиққани ва Собир йўқ қилиш; Раҳимовни кўпинча оддий

1930 – 1937 йилларда тоғ­ Раҳимов уларнинг бири эканлиги сиёсий бузғунчилик; аскарлар орасида кўрардик.

отлиқ полки ўқчи эскадрони ҳақиқат. ҳарбий аслаҳалар, от­ Энг оғир дамларда ҳам аскар-

қўмондони, тоғ­отлиқ полк Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиси, ларни атайин яроқсиз ҳолга ларга ғамхўрлик кўрсатарди.

штаби бошлиғи ёрдамчиси, тоғ­ адиб Иброҳим Раҳимнинг 1993 йил келтириш; Ўзининг шижоати ва қатъий

отлиқ полки мактаби раҳбари газетамизда эълон қилинган «Лаш­ жанговар машиналарни иродаси билан ҳаммага руҳий

вазифаларида фаолият юритган. карбоши» мақоласида қизиқ маълу­ қасддан ишдан чиқариш; тетиклик бахш этарди. Ростов

1937 – 1938 йилларда қатағон мотлар бор. 1934 йил Самарқандга артиллерия омбори ва шаҳри атрофидаги жангларда

туфайли қуролдош дўстлари борган мухбир Иброҳим Раҳим хо­ снарядларни портлатишга тай­ полкимиз душманнинг 30 та

билан қамоққа олиниб, сўроққа тирлайди: «Тасодифан ажиб бир ёргарлик кўриш; танки, 17 та тўп ва 30 пуле-
полк отларига қасддан мёти, 250 та ҳарбий машинаси
тутилади. воқеага дуч келиб қолдим: тахминан ва анжом-аслаҳаларини қўлга
шикаст етказиш ва йўқ қилиш киритганди. Ўшанда Собир
1941 йил Елня атрофида юз отлиқ сара йигит бир хилда беқа- каби айблар қўйилади. Раҳимов ва кўплаб жангчилар
турли орден ва медаллар билан
моторлашган полк қўмондони сам тўн, шоҳи белбоғ боғлаган, чуст Мазкур жараёнда асосий тақдирланган эдик. 1943 йил
эътибор 19­ўзбек тоғ­отлиқ март ойида Собир Раҳимовга
ўринбосари лавозимида жангга дўппини бостириб кийиб, пешонаси- дивизиясининг артиллерия генерал-майор унвони берил-
дивизиони ҳамда дивизиянинг ганида барча ўзбек аскарлари
киради. Шу йилдан ўқчи полкига ни шойи қийиқ билан танғиб, кенг етакчи раҳбарларига қаратил­ жуда фахрланганди. Шу тариқа
ганлиги ёки бошқа бир сабаб бизни «Раҳимовчилар» деб
қўмондон этиб тайинланади. майдонда машқ қиляпти. бўлғуси қаҳрамон қатағон те­ атайдиган бўлишди».
гирмонидан омон чиқади. Со­
1942 йил 10 февралда Ўзбекча, отлиқ аскарларга хос бир Раҳимов 1938 йилда озод Армия генерали Иван Федю­
этилади. нинский ёзган хотираларида
подполковник, олти ойдан сўнг кавалерия маршига мос ҳарбий шундай сатрлар бор: «Баланд
37­ўқчи дивизияси полковниги шарқий янграрди. Ҳарбий шарқий 3 ОЙДА 8 000 НАФАР бўйли, чўзинчоқ юзлари жануб
унвони берилади. сўзлари қулоғимга ёқимли эшити- ДУШМАННИ... қуёшида қорайган, калта ва
ларди, нақароти тез-тез такрор- кенг бурунли генерал-майор
1943 йил II даражали ланарди: Иккинчи жаҳон урушининг Собир Умар ўғли Раҳимов диви-
«Суворов» ордени ҳамда илк кунларидан Собир Раҳи­ зия ҳолати ҳақида қисқа, лекин
генерал­майор унвони билан ...Миршаропов дивизияси, мов етук қўмондон эканлигини аниқ ҳисобот берди. Унинг ҳи-
тақдирланади. олға!.. исботлади. 1941 йилда Же­ соботида айрим командирларга
лезноводск шаҳрида бўлган ҳам тавсиф берилгани гене-
1943 йил Москвада Бош Иброҳим Раҳим Миркомил Мир- жанглардан бирида яраланган ралнинг қисм ва бўлинмаларда
штаб ҳарбий академиясининг шаропов ва комсомол етакчисининг полк командири қисқа вақтда тез-тез бўлишини ҳамда ўз қўл
жадаллаштирилган курсида бир-бирига отлиқлар раҳбарини жанговар сафга қайтади. остидагиларни жуда яхши би-
ўқийди. мақтаб турганини эшитиб, унинг лишидан дарак беради».
кимлигини сўрайди. У «афсона- 1942 йил 1 августидан Ши­
1945 йилгача Белоруссия ва вий баҳодирларни эслатадиган», молий Кавказ фронти 395­шах­
Полшани озод қилишда, Гдиня ва
Дансиг шаҳарларида душманнинг «эгарда қушдай ғоз ўтирган» ча-

йирик гуруҳларини тор­мор вандоз билан машқлар тугагани-

этишда қатнашган. Кўплаб дан кейин икки оғиз суҳбатлаша-

жанговар орден ва медаллар ди. Собир Раҳимов «тошкентлик-

билан тақдирланган. ман, ҳарбийга чақирилганимдан

1945 йил 26 мартда ғалабага бери кавалеристман», дейди.

саноқли кунлар қолганда душман «Аммо отлиқ аскарлари ҳақида

снарядидан жароҳат олиб ҳалок гапираркан, юзларида кулдир- тёр дивизияси қўмондони этиб

бўлган. гичлари» ўйнайди». тайинланган Собир Раҳимов МОСКВАГА ЧАҚИРГАН

1965 йил 6 мартда «Совет Тарих фанлари бўйича фалса­ жанговар ҳаракатлардан бирида ЭДИЛАР

Иттифоқи Қаҳрамони» унвони

берилган. фа доктори Эркин Ражабовнинг 8 минг нафарга яқин душманни

ёзишича, 1937 йили бошланган ҳамда кўплаб ҳарбий техникаси­ Адиб Иброҳим Раҳим Со­

«катта қирғин» 19­ўзбек тоғ­от­ ни яксон қилади. Метин ирода, бир Раҳимов билан иккинчи

VATANPARVAR #Sobir Rahimov tavalludining 120 yilligiga № 3 92022-yil
21-yanvar

учрашуви ҳақида шундай ёзади: дея қўрққан эдим. Ўзимни қўлга Раҳимов
«Москва» меҳмонхонаси олдида шо- олиб, кеча-кундузига икки соатгина радио
шилиб, «Эмка»га ўтираётган генерал ухлаб, тун-у кун ўз устимда узлуксиз орқали
Собир Раҳимовни кўриб қолдим. ишлаяпман». артилле-
Учрашувимиз ҳам жуда қисқа бўлди. рия куза-
Шу вақтга келиб Собир Раҳимов Хар- Ўқишдан сўнг жанг майдонига туви ерига
ков ҳимоясию, Москва мудофаасида қайтган Собир Раҳимов душман қар­ ўрмон чекка-
катта жанговар хизмат кўрсатиб, шисига янада шиддат билан чиқди. сига чиққани
«Қизил Юлдуз», «Қизил Байроқ» Бир шоир айтганидек, ит тинарди, ҳамда шаҳар
орденлари ва қатор медаллар билан қуш тинарди, лекин Раҳимов тинмас­ бугун эгалла-
тақдирланган, баткомликдан полк- ди. Полшанинг Грауденс шаҳрини ниши тўғриси-
ком ва дивкомликкача кўтарилган, эгаллаган фашистларни йўқотмай да хабар берди.
урушга майор бўлиб кириб, гварди- туриб, олдинга ҳаракатланишнинг Аммо Раҳимовга
ячи генерал-майор даражасига етган имкони йўқ эди. Қирқ кун давом Дансиг шаҳрини
ҳарбий саркарда бўлиб танилганди. этган жангдан сўнг Собир Раҳимов эгаллаш насиб эт-
Урушнинг ўша даврида миллий қўмондонлик қилган 37­ўқчи диви­ мади. 26 март куни у
жумҳуриятлар ҳуқуқининг ортиши, зия душман генерали Фриккени тўрт душман снарядидан
уларда Ташқи ишлар вазирлиги, мингдан ортиқ офицер ва аскари би­ яраланди».
миллий жумҳуриятларнинг Мудофаа лан бирга асир олади. Бу ғалаба ва
вазирликлари тузилиши ҳақида гап Собир Раҳимов дивизияси шарафига Орадан 20 йил ўтиб,
Олий бош қўмондоннинг буйруғи би­ кеч бўлса ҳам ҳақиқат

юрарди. Собир Раҳимов Ўзбекис- лан тўплардан 20 марта ўқ узилиб, қарор топиб, 1965 йил 6 март­
тоннинг биринчи мудофаа вазири ҳарбий қутлов берилади. да генерал­майор Собир Раҳи­
бўлиши керак эди. Уни шу лавозимга мовга «Совет Иттифоқи Қаҳра­
тайинлаш учун Москвага чақирган 1944 йил Иброҳим Раҳим генерал мони» унвони берилади.
эдилар. Ҳатто М. Калинин имзоси Раҳимов билан учинчи, сўнгги бор
билан қарор ҳам чиққан эди. Ташқи кўришади: «Халқимиз оғир шароит- Собир Раҳимовни жанг
ишлар вазирлиги тузилдию, Мудофаа да ўз жамғармасига сотиб олган майдонларида «темир гене­
вазирлиги тузиш тўхтатиб қўйилди. уч юзта танк, олтмишта ўзиюрар рал» деб тилга олишарди.
тўпларни бизнинг гвардиячи 3-танк Зотан, айтишларига кўра, бу
Бунинг сабабини ўша учрашувда корпусига совға қилиб юборганди. номни унга Сталин берган
Собир Раҳимов ҳам ошкора айтма- Танклардан тортиб тўппончаларгача экан. Шу ўринда бир фикр
ди. Авзойидан билдимки, у Москва «Совет Ўзбекистонининг 20 йилли- туғилади. Иосиф Сталин Со­
раҳбарлари сиёсатидан норози эди. ги» деб оқ бўёқда ёзиб қўйгандик. бир Раҳимов тимсолида Амир
Ўрисчалаб машҳур ҳарбий иборани Мен жанглар орасида рухсат сўраб, Темурни кўргани учун уни
айтди. Кейин босқинчи фашистлар- генерал-майор Собир Раҳимов ҳузу- шундай атаганми? Бунга
ни қуритмагунча жанг майдонидан рига «Т-34» танкида бордим, танкни 1941 йил соҳибқирон Амир
ҳеч қаёққа бормаслигини айтди. пана жойга яшириб, дивкомнинг Темур мақбараси очили­
Қучоқлашиб хайрлашдик». КПсига кирдим. ши, уруш бошланиши, Ста­
линнинг кўрсатмаси билан
Собир Раҳимов шахси хусусият­ – Хизрни йўқласам бўлар экан, – соҳибқирон суяклари қайта
ларини ўша йилларда унга берилган деди Собир ака қучоқ очиб. дафн этилиши ва шундан
тақдирлаш варақаларидаги сўзлар­ кейин ғалаба хабарлари
дан ҳам билса бўлади: «Иродали, са- – Сизга совға олиб келдим, – де- эшитила бошлагани сабаб­
водли, ўсувчи ўртоқ. Уруш бошидан дим ҳазиломуз. микан... Қизиқ­да. Янаям
буён гитлерчи босқинчиларга қарши Худо билади.
фронтда бўлган, яраланган ва соғай- – Танкда келдингизми, ўзбеклар
ганидан сўнг 353-ўқчи дивизияга юборган танкдами? Фурқат ЭРГАШЕВ
полк командири этиб жўнатилган.
Полкка қўмондонлиги давомида – «Совет Ўзбекистонининг йигир- 2020 йил Ўзбекистон Республикаси Президенти ташаббуси билан Тошкент
ишини аъло даражада бажарган… ма йиллиги» танкида. шаҳрида Ўзбекистон халқининг Иккинчи жаҳон уруши жанг майдонларида
Ўртоқ Раҳимов барча турдаги қўшин- ва фронт ортида кўрсатган беқиёс жасорати ва матонатини акс эттирган
ларни бирлаштиришни уддалай ола- – Офарин, офарин, қани, юринг, «Шон­шараф» музейи, «Мангу жасорат», «Матонат мадҳияси» монумент­
ди ва жанговар вазифани бажариш ўз кўзим билан кўрай. ларидан иборат муҳташам «Ғалаба боғи» барпо этилди. Улкан майдоннинг
учун уларнинг барчасини сафарбар тўрида жанггоҳларни эслатадиган баланд тепалик устидаги «Мангу жасорат»
қилади». Бошимиздан снарядлар, миномёт деб номланган мажмуада афсонавий генерал Собир Раҳимов ва барча ўзбе­
ракеталари ўтиб турибди. Жарлик- кистонлик ботир жангчиларнинг сўнмас хотираси ифодаланди.
«Дивизиянинг ҳужум ҳаракатла- даги «Т-34»нинг зирҳини қучоқлаб,
рида ўзининг жасур, қатъий ва мард унинг бағридаги «Совет Ўзбекисто-
генерал эканлигини намойиш этди… нининг йигирма йиллиги» ёзувини
241-ўқчи полкка етакчилик қилиш ўпди».
давомида полкнинг асосий йўна-
лишда олдинга силжишини таъмин- ҒАЛАБАГА САНОҚЛИ КУНЛАР
лади. Жангларда яраланган бўлса ҚОЛГАНДИ
ҳам вазифа бажарилмагунига қадар
жанг майдонини ташлаб кетмади». 1945 йил 26 март. Ғалабага са­
ноқли кунлар қолган. Фашистлар
«ЗИРҲНИ ҚУЧОҚЛАБ, тобора ортга чекиниб, мағлубиятини
ЁЗУВНИ ЎПДИ» ҳис қилса­да, жон бергиси йўқ.

1943 йил ёзида Собир Раҳимов Полшанинг йирик порт шаҳри
Москва шаҳридаги ҳарбий акаде­ Дансиг остоналарида миллат қаҳра­
мияда қисқа фурсат ўқийди. Унинг мони, довюрак қўмондон, гене­
шу даврдаги сақланиб қолган мак­ рал­майор Собир Раҳимовнинг фа­
тубларидан бирида турмуш ўртоғи шистлар билан сўнгги жангги бўлди.
Мунира Раҳимовага шундай ёзади: Душман томонидан отилган оғир
«Ўн кундан бери имтиҳонлар кета- снаряд Собир Раҳимов турган куза­
ётгани сабабли хат ёзишнинг имко- тув пунктига келиб урилди. Бошидан
ни бўлмади. Мени табрикласангиз оғир жароҳат олган қўмондонни
бўлади. Барча фанларни ижобий сақлаб қола олишмади.
топширдим. Тўғрисини айтсам, би-
ринчи кунларда эплай оламанми, Бу ҳақда кейинчалик гене­
рал­полковник Павел Батов шундай
ёзганди:

«Раҳимовнинг илғор қисми Дан-
сиг шаҳри томон ҳаракатланаётган
эди. Шаҳарга уч км қолганда Собир

10 № 32022-yil #Tarixiy-harbiy ocherk VATANPARVAR
21-yanvar

Ilk o‘zbek harbiy uchuvchisi:
shonli yo‘l, sharafli burch…

Ikkinchi jahon urushi yillarida Urushda havoda kechadigan jang, texnikalari kelib tushdi. Ularni barcha va bortradist Mixail Kalinkin tarkibidagi
o‘zbek xalqi qanday maqsad harbiy havo texnikalarining samarali ish imkoniyatlaridan foydalangan holda, ekipajga yuzdan ortiq shunday qiyin
uchun jangga kirgan? Har ko‘rsata olishi juda muhim ahamiyatga fuqaro yo‘nalishida qo‘llash uchun qayta jangovar parvozni amalga oshirish
ega. Harbiy uchuvchilik kamyob ishlandi. Buning uchun Toshkentdagi to‘g‘ri keldi.
holda ular yolg‘on kommunistik mutaxassislik turi bo‘lganligi bois, aviata’mirlash korxonasining
g‘oya hamda xalqlarni majburiy kutilmaganda boshlangan talato‘p mavjudligi qo‘l keldi. Shuning uchun Polshaliklarni qo‘llab-quvvatlashdagi
ravishda birlashtirgan sobiq sovet armiyada harbiy uchuvchilarga ehtiyoj ham uchuvchi Taymetovga “G-2”, 60 dan ortiq parvozi uchun Abdusamat
davlati uchun jon bermagan. Ular borligini ko‘rsatib qo‘ydi va harbiy Tupolev konstruksiya ostida yaratilgan Taymetov kamdan kam harbiylarga nasib
ota-onasi, farzandlari, xesh-u uchuvchilarni maxsus kurslarda to‘rt motorli bombardimonchi “TB-3”, qiladigan Polshaning “Virtuti Militari”
aqrabolari, tom ma’noda millat tayyorlab, frontga yuborish boshlandi. aviakonstruktor Roberto Bartinining (“Harbiy xizmatlari uchun”) ordeni bilan
oldida mas’uliyatni anglagan holda ikki motorli “Stal-2” va o‘sha mashhur taqdirlandi. Tehrondan qaytib kelgan
yigitlik burchining chaqirig‘i bilan Abdusamat Taymetov... Bu ism ikki motorli bombardimonchi “SB” Taymetov alohida ko‘rsatmagacha
aviatsiya faxriylari va yosh uchuvchilarga samolyotlarini qayta o‘zlashtirishiga yotoqxonadan chiqmaslikka buyruq oldi.
jang maydonlariga kirishdi. tanishdir. Sababi o‘z vaqtida u birinchi to‘g‘ri keldi. Uning samolyoti esa qo‘riqlov ostiga olindi.
bo‘lgan. O‘zbek millatiga mansub
birinchi uchuvchi hayotidagi eng asosiy Qahramonimiz tomonidan Taymetov hayron bo‘ldi: “Nima bo‘lishi
va mas’uliyatli, shuningdek, sharafli respublikamizning viloyat markazlarini mumkin?” Ma’lum bo‘lishicha, Taymetov
vazifani bajargan. O‘zbekiston harbiy birlashtiruvchi yo‘nalishlar, shuningdek, ekipaji zimmasiga alohida muhim vazifa
aviatsiyasi tarixidagi birinchi o‘zbek Qirg‘iziston, Tojikiston, Tukmaniston va yuklandi: Moskva Germaniyaning
uchuvchisi Abdusamat Taymetov Qozog‘istonning ko‘plab shaharlariga so‘zsiz taslim bo‘lish to‘g‘risidagi
umrining ko‘p qismini havo yo‘llarida parvozlar amalga oshirildi. Pochtalarni dalolatnomasi, mag‘lubiyatga uchragan
kechirgan. Uning Ikkinchi jahon urushi yetkazib berish bo‘yicha tumanlar Uchinchi Reyxning standartlari va
yillarida partizan bo‘linmalarini o‘q- markazlarida yangi aerodromlar va G‘alaba bayrog‘ini yetkazib berish 1945-
dorilar, oziq-ovqat, dori-darmonlar yo‘nalishlar tashkillashtirishda ishtirok yil 9-may kuni ekipaj Moskva markaziy
bilan ta’minlagani, yarador askarlarni etdi. 1940-yilga kelib U-2, R-5, P-5, aerodromida tantanali kutib olindi.
evakuatsiya qilgani bugungacha faxr-u PR-5, G-2, PS-9, Stal-3, Yak-12, UT-2 Mazkur vazifani sharaf bilan uddalagan
iftixor bilan tilga olinadi. tipidagi bir va ko‘p motorli samolyotlarda o‘zbekistonlik uchuvchining bu xizmati
parvozlarni amalga oshirdi. Unga Ikkinchi jahon urushidagi g‘alabaga
Abdusamat Taymetovich Taymetov yosh uchuvchiga xos bo‘lmagan qo‘shilgan ulug‘ hissa edi. Bugungi
1909-yil 5-yanvarda Sirdaryo viloyati maxsus vazifalar yuklatildi. Boshliqlar kunda ushbu eksponatlar Moskva
Turkiston uyezdining Chernak uchuvchiga ishonishdi, topshirilgan muzeyida saqlanadi.
vazifani bajarishi va ishonchni oqlashini
qishlog‘ida tug‘ilgan. 1929-yilda bilishardi. U guruhda birinchi o‘zbek Urush tugadi. Ko‘p vaqt o‘tmay
Toshkentdagi uch oylik agrokimyo parashyutchi qizlari – Oqila Ataullayeva, Abdusamat Taymetov o‘zining qadrdon
kursini tugatdi. Qadrdon Bashorat Mirboboyeva va keyinchalik yurtiga qaytib keldi va u Fuqaro havo
qishlog‘iga qaytib, paxta rafiqasi bo‘lgan Bibiniso Boltaboyeva flotiga qarashli maxsus qo‘llaniladigan
zararkunandalariga qarshi bilan birga ta’lim olgan. 161-aviatsiya otryadi boshlig‘i lavozimiga
kurashish bo‘yicha tadbirlar tayinlandi. Bir necha yillardan keyin
olib bordi. Hamqishloqlari 1941-yilning 22-iyuni mahoratli mashhur uchuvchi Toshkent aeroporti
o‘zaro gaplashgan uchuvchi hayotini ikkiga: “urushdan boshlig‘i lavozimida faoliyat olib borish
vaqtlarda yosh oldin” va “urushdan keyin”ga bo‘lib bilan birga Respublika Oliy soveti
qishloqdoshlari ismini yubordi. Shu vaqtga kelib uchuvchi deputatligiga saylandi. 50 yoshdan
tilga olganlarida, uning lavozimda yuqorilagan edi, 1941-yil oshgan qahramon Toshkent davlat
o‘qishi zarurligini, mart oyida Sirdaryo shaharchasidagi universitetining Yuridik fakultetiga o‘qishga
keyinchalik o‘zini uchuvchilar tayyorlash eskadrilyasiga kirib, uni a’lo baholarga tamomladi va
dehqonchilikka komandir etib tayinlandi. Taymetovning keyinchalik O‘zbekiston fuqaro aviatsiyasi
bag‘ishlashi frontga yuborish to‘g‘risidagi barcha boshqarmasi bosh huquqiy maslahatchisi
to‘g‘risida fikrlashar murojaatlariga boshliqlar tomonidan bo‘lib ish olib bordi.
edilar. jangovar harbiy qismlar uchun uchuvchilar
1932-yil tayyorlashning ahamiyati to‘g‘risida “vaj” Urushdan so‘ng 40 yil o‘tib, keksa
Respublika keltirilib, rad javobi berildi. 1941–1942-yillar uchuvchi frontda halok bo‘lgan
Aviatsiya va kimyo oralig‘ida 71 nafar uchuvchini tayyorladi. do‘stlarini, o‘zining jangovar o‘rtoqlarini,
qurilish mudofaaga 1943-yilda Li-2 ikki motorli samolyotini mashaqqatli jang maydonlarini esladi.
ko‘maklashish o‘rganish kursini tugatdi. 1943-yilda 30 Shunday qilib 1981-yil 8-iyul kuni
tashkiloti huzuridagi dan ortiq Li-2 samolyotini frontga yetkazib birinchi o‘zbek uchuvchisi Abdusamat
planer maktabiga berish vazifasini bajardi. Faqatgina Taymetovich Taymetov bu yorug‘
o‘qishga kirdi. 1944-yilga kelib, qo‘mondonlikdan frontga dunyoni tark etdi.
Kunduzi texnikumda jo‘natishlarini so‘rab yozgan arizasiga
o‘qib, kechki vaqtda ijobiy javob oldi va Abdusamat Taymetovni U Toshkentdagi Chig‘atoy
planerchilarning Toshkentdagi 84-aviazavodda ishlab qabristoniga dafn qilindi.
nazariy tayyorgarligi chiqarilgan Li-2 samolyotlari bilan
bo‘yicha ta’lim oldi. qurollangan 10-gvardiya aviatsiya O‘zbekiston Qurolli Kuchlari
1933-yilning yozida diviziyasiga yuborildi. ko‘rgazma zallarida mamlakatimiz
zavodga amaliyot o‘tash harbiy tarixiga oid 35 mingdan ziyod
uchun emas, planerda Tungi parvozlar bu juda jiddiy narsa. eksponat va arxiv materiallari mavjud.
uchishga bordi. Shuning Front chizig‘i ancha uzoq, razvedka Muzey ekspozitsiyalaridan biri havo
uchun ham 1933-yili Abdusamat guruhini dushman hududiga tashlash, kuchlariga bag‘ishlangan. Bu yerda
partizanlar uchun oziq-ovqat, kiyim- survimetr, ko‘zoynak va quloqchin,
Taymetov “3-Fuqaro Havo floti kechak, qurol-aslaha va o‘q-dorilarni fotosuratlar, gazeta nashrlarining
uchuvchilar va texniklarning birlashgan yetkazib berish, kasallar va yaradorlarni parchalari orasida uchuvchi hayotiga
maktabi”ga kirish uchun ariza topshirdi. jang maydonidan olib chiqish, bolalar, doir ko‘plab esdaliklarni ham uchratasiz.
Ikki mingga yaqin kursant orasida ayollar va keksalarni xavfsiz hududga O‘zbekiston Respublikasi oliy harbiy
Taymetov o‘zbek millatining yagona evakuatsiya qilish, notanish joylarga aviatsiya bilim yurtining shonli tarix
vakili edi. tunda qo‘nish, faqat olov yog‘dusida muzeyida ham Abdusamat Taymetovich
yo‘nalishini aniqlash va shu kabi bir Taymetovning burchagini ko‘rishingiz
Ikki yil juda tez o‘tib ketdi. “U-2” o‘quv qator qiyin va xavfli vazifalarni bajarish mumkin. Muzeydagi A.Taymetov
samolyoti, “P-5” yo‘lovchi, “R-5” yengil Abdusamat Taymetov ekipajiga suratiga nazar tashlar ekansiz, undagi
bombardimonchi o‘qib o‘rganildi. Yosh yuklatilgan edi. Ekipaj komandiri katta havas va iftixor to‘la nigohlarga ko‘zingiz
uchuvchini jonajon Respublikasiga – leytenant Abdusamat Taymetov, tushadi, kelajak avlod yuragida umrini
Fuqaro Havo floti O‘zbekiston aviatsiya ikkinchi uchuvchi Pyotr Gordiyenko, havo yo‘llarida kechirgan inson
otryadiga ishga tayinlashdi. O‘sha shturman Nikolay Aleksandrovich siymosiga hurmat tuyg‘usi alangalaydi.
yillarda Toshkentga o‘z vazifasini Smirnov, bortmexanik Vasiliy Demin
bajargan harbiy samolyotlar, Katta leytenant E. XOLMATOV,
shuningdek, yangi tipdagi aviatsiya O‘zbekiston oliy harbiy aviatsiya

bilim yurti bo‘lim katta ofitseri

VATANPARVAR Sodiq bilan “Sodiq do#E‘s’tz”onzing sarguzashti № 3 112022-yil
21-yanvar

Qurolli Kuchlar davlat muzeyida Mudofaa vazirligi huzuridagi Jamoatchilik kengashi a’zolari,
hamkor tashkilot va idoralar vakillari hamda harbiy xizmatchilarni Qurolli Kuchlar tashkil
etilganining 30 yilligi munosabati bilan “O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlariga 30 yil”
esdalik va “Ma’naviy-ma’rifiy ishlar a’lochisi” ko‘krak nishonlari bilan taqdirlash marosimi bo‘lib
o‘tdi. Mukofotlarni o‘z egalariga mudofaa vazirining tarbiyaviy va mafkuraviy ishlar bo‘yicha

FIDOYILIK E’TIROFIo‘rinbosari polkovnik Qamdam Qarshiyev topshirdi.

Bahrom ABDURAHIMOV

– Biz sizning yoshlarni vatanparvarlik oshirish ishlarida biz bilan yelkama-yelka o‘rinbosari, Jamoatchilik kengashi a’zosi Tadbirda jamiyat hayotida faol ishtirok
ruhida tarbiyalash, ular qalbida Vatanga kamarbasta bo‘lib kelyapsiz. Ishonamizki, Ilmira Basitxanova. – Biz mana shu etayotgan bir guruh harbiy xizmatchilar
sadoqat va muhabbat hissini tarbiyalash biz bu yo‘nalishdagi ishlarimizni hali uzoq fidoyi insonlarning, ular oila a’zolarining O‘zbekiston yoshlar ittifoqi Markaziy
ishiga qo‘shayotgan bemisl mehnatingizni yillar davom ettiramiz. farovonligi, ma’naviy-ma’rifiy tarbiyasi kengashining esdalik sovg‘alari bilan
qadrlaymiz, – deydi polkovnik Hamdam uchun mehnat qilayotganimizdan mukofotlandi.
Qarshiyev. – Bilamizki, tarbiya – jamiyat Marosim ko‘tarinki ruhda o‘tdi. mamnunmiz. Mana bugun bu boradagi
hayotida har doim dolzarb ahamiyat kasb Minnatdorlik mehmonlarning samimiy mehnatimiz e’tirof etildi. Buni aslida Shuningdek, Mudofaa vazirligi
etgan. Chunki taraqqiyotning kaliti u, so‘zlarida, quvonchdan porlagan Jamoatchilik kengashiga berilgan yuksak markaziy apparatida tarbiyaviy va
farovon hayot omili u. Shuning uchun ham ko‘zlarida aks etdi. baho deb bilaman. Bundan ruhlandim. mafkuraviy ishlar yo‘nalishida xizmat
ta’lim-tarbiyaga, ziyoga umrini baxshida Shunday ekan, bundan buyon ham qilayotgan bir guruh harbiy xizmatchilar
etgan insonlarni doim ardoqlaymiz, ularga – Mana, ulug‘ ayyom kunlarini boshdan bor kuchimni, bilimimni ishga solib, va Qurolli Kuchlar xizmatchilari ham
ehtirom ko‘rsatamiz. Siz, azizlar mana shu kechiryapmiz. Qarang, yurtimiz tinch, hamkorlikdagi faoliyatimni mamnuniyat “O‘zbekiston Respublikasi Qurolli
martabadagi insonlar sifatida hurmatga ko‘nglimiz xotirjam. Buning zamirida bilan davom ettirishga, zimmamdagi Kuchlariga 30 yil” esdalik nishoni bilan
loyiqsiz. Siz doim biz bilan birgasiz, ya’ni Vatan posbonlarining kunni tunga ulab yuklamani sharaf bilan uddalashga tantanali ravishda taqdirlandi.
ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini qilayotgan mashaqqatli xizmati borligini harakat qilaman.
bugun har bir yurtdoshimiz yaxshi Mayor Gulnora HOJIMURODOVA
biladi, – deydi sog‘liqni saqlash vaziri

#Taassurot

E’TIBOR MOTIVATSIYA XIZMATga munosib
BAG‘ISHLAYDI mukofot

Har bir yurt o‘g‘loni yoshi nechada, kim va qayerda Qurolli Kuchlarimizning 30 yillik shonli
to‘yi mamlakatimiz bo‘ylab ko‘tarinki
bo‘lishidan qat’iy nazar butun hayoti davomida o‘z kayfiyatda qarshi olindi.

O‘zbekiston Res- onasi, oilasi, Vatanini himoya qilishga mas’ul. Ayyom tantanalarida harbiy soha vakillari Menga berilgan mukofot
publikasi Qurolli Kuchlari bilan bir qatorda, mamlakatimiz taraqqiyotiga yanada mas’uliyat bilan ijod
muzeyida Mudofaa vazirligi bag‘ishlaydi, ruhlantiradi. Ko‘nglimni tog‘dek ko‘targan hissa qo‘shib kelayotgan boshqa soha qilishimga, vatanparvarlik
huzuridagi Jamoatchilik ushbu e’tibor meni kengash ishida yanada faol bo‘lishga egalari xizmati ham e’tirofga sazovor bo‘ldi. ruhidagi yangi filmlar yaratishimga
kengashi a’zolarining undaydi, albatta. zamin yaratadi. Ijodiy jamoamiz
bir guruhini taqdirlashga Mana shunday zahmatkash insonlardan bilan Vatan himoyachilari kuni
bag‘ishlangan marosimda Yurtimizda inson qadri yanada ulug‘lanmoqda. biri taniqli rejissyor, O‘zbekiston oldidan “Mehr” nomli yangi
xayolimdan ana shunday Mudofaa vazirligi huzuridagi Jamoatchilik kengashi Respublikasida xizmat ko‘rsatgan madaniyat badiiy film ishladik. Vatan qadri,
o‘y-kechinmalar o‘tdi. ishida olib borayotgan kamtarona faoliyatim shunchalik xodimi Hilol Nasimov. Vatanparvarlik xalqparvarlik ruhini o‘zida aks
qadrlangani, ulug‘langani bunga bir kichik misol. Ochig‘i, ruhidagi bir qator badiiy filmlari bilan ettirgan film premyerasining
Tadbirda ko‘plab faollar kutmagandim, xursand bo‘ldim. Endi rag‘batga munosib shuhrat qozongan rejissyor “O‘zbekiston birlamchi namoyishi bo‘lib o‘tdi.
qatori kaminaga ham ravishda ish olib borishga bel bog‘lashimiz lozim. Ana shu Respublikasi Qurolli Kuchlariga 30 yil” 30 yillik shonli to‘yga sovg‘a
Prezidentimiz Shavkat ishlar doirasida Jurnalistlar uyushmasi qoshidagi Harbiy- esdalik nishoniga sazovor bo‘ldi. Shu sifatida ishlangan filmning
Mirziyoyevning 2021-yil vatanparvarlik kengashi faoliyatini yanada rivojlantirish munosabat bilan Hilol aka o‘z fikrlarini bildirib davomi bor. Ya’ni ushbu
1-dekabrdagi farmoniga ko‘zda tutilmoqda. o‘tdi: yo‘nalishda yana uchta film
binoan ta’sis etilgan yaratishni maqsad qilganmiz.
“O‘zbekiston Respublikasi To‘qsoninchi yillarning oxirlarida Toshkent shahridagi – Bu mukofot meni juda to‘lqinlantirib Umid qilamanki, “Mehr” xalqimiz
Qurolli Kuchlariga 30 yil” harbiy qismlardan birida o‘z yigitlik burchimni o‘taganman. yubordi. Bir haqiqatni tan olish kerakki, mehriga erishadi.
esdalik nishoni topshirildi. Muddatli harbiy xizmat tugashi bilan uch yil shartnoma Qurolli Kuchlarimizda olib borilayotgan
asosida xizmatni davom ettirdim. Keyin 2003–2014-yillar izchil islohotlar samarasini, tizimdagi “Vatanparvar” muxbiri
Har qanday e’tibor, O‘zbekiston Milliy axborot agentligining harbiy-vatanparvarlik ulkan o‘zgarishlarni ko‘rish, Vatanimiz, Zulfiya YUNUSOVA
rag‘bat odamga kuch- bo‘limida sohada amalga oshirilayotgan islohotlarni yoritish xalqimiz, hurligimiz himoyasi ishonchli yozib oldi.
g‘ayrat, zamonaviy qilib bilan band bo‘ldim. Ish yuzasidan mamlakatimizning qo‘llarda ekanini his qilish qalblarga g‘urur
aytganda, motivatsiya barcha hududlaridagi harbiy qism va bilim yurtlarida, bag‘ishlaydi. Mudofaa vazirligi Jamoatchilik
harbiy poligonlarda ko‘p bor bo‘lganman. To‘g‘risi, o‘sha kengashi a’zosi sifatida bu yangilanishlarni
paytlari hamma harbiy qismda askar va ofitserlar uchun har qadamda kuzatib boraman, faxrlanaman.
yaratilgan shart-sharoitlar ko‘ngildagidek emasdi. O‘tgan Davlatimiz rahbari ta’kidlab o‘tganidek, xalq
vaqt mobaynida Mudofaa vazirligi huzuridagi Jamoatchilik bilan armiya yakdil bo‘lishi, yurtimizdagi
kengashi a’zosi sifatida joylarda Vatan himoyachilari uchun har bir insonda, yoshlarimizda jangovar
berilgan imtiyoz-u yaratilgan qulayliklarni ko‘rib, to‘g‘risi, ularga ruh, vatanparvarlik tuyg‘usi shakllanishi,
havasim keldi. mustahkamlanishi katta ahamiyatga ega.
Bu ezgu ishlarga ijodim orqali ulush qo‘shib
Xolmurod SALIMOV, kelayotganimdan xursandman.
O‘zbekiston Jurnalistlari uyushmasi

raisi o‘rinbosari

12 № 32022-yil #Ajdodlar jasorati VATANPARVAR
21-yanvar
донига чиққанда ҳам унинг ёнида СЎНМАС
Халқимизнинг бой тарихида турувчилар жуда озчилик эди.
шундай воқеликлар, яъни Ҳатто вазият танг келиб қолганда ÆÀÑÎÐÀÒ
буюк шахслар ҳаётининг туғишган оға­инилари Оқшоҳ ва
ибрати мавжудки, уларнинг Ғиёсиддин Ўзлуғшоҳ қўллаб­қув­ ÒÈÌÑÎËÈ
сабоғи бутун инсониятнинг ватлаш ўрнига акаларига қарши лолиддин Мангуберди қаламра­ қолишди. Афсуски, Жалолиддин
маънавий мулкига айланган. боришга ҳам журъат этдилар. вида баъзи манбаларда 90 минг, ўз яқинлари – туркийларга тан­
Бу ҳолнинг сабаби улар саъй- айримларида таъкидланганидек, беҳ бермади, бундай муносабат
ҳаракатларининг эзгуликка Жалолиддин улуғ мақсади йў­ 130 минг лашкар жамланганди. эса унинг қўшинидаги халажлар,
йўғрилганидир. Бу эзгу амаллар лидаги курашларда кўплаб майда ғурлар, афғонларни ғазаблан­
замирида эса давлатимиз раҳбари манфаатлар исканжасида қолди, Ниҳоят, Чорикор шаҳридан тирди. Оқибатда, улар ўзларини
Шавкат Мирзиёевнинг таъбири ишонган саркардалари ўлжа та­ шимоли­шарқ томонда, Ғорбанд иззат­нафслари камситилгандек
билан айтганда, “Агар тарихга лашиб, бир­бири билан ёвлашиб ва Панжшир дарёларининг қу­ ҳис қилиб, Жалолиддин қўшини­
назар ташлайдиган бўлсак, кетди, баъзи ноиблари унинг йилиш нуқталаридаги Парвон те­ ни тарк этишди.
буюк аждодларимиз эришган иродасига зид равишда оддий кислигида 1221 йил баҳор кунла­
оламшумул ютуқлар замирида одамларга зулмни кучайтирди, бу рида икки рақиб юзма­юз бўлди. Албатта, ҳаракатлари даво­
аввало она Ватанга, халққа хизмат ҳол эса халқнинг маълум қисмини Жангнинг тақдирини Толиқонда мида нуқул зафар қучиб келган,
қилишдек олижаноб мақсад унга қарши бош кўтаришларига қўним топган Чингизхон ҳаяжон Турон тупроғини истаганча топ­
мужассам эканини кўрамиз”. олиб келди. Баъзан туркий қавм­ билан кузатиб турарди. Мўғуллар таган Чингиз қўшинлари Парвон­
ларнинг ўзаро тил топиша ол­ Турон тупроғидаги мислсиз та­ даги мағлубиятини жавобсиз қол­
Шундай ёрқин ҳақиқатлардан маслиги ҳам кучларнинг умумий лотўм ва ғоратга тўла юришлари дирмасди. Босқинчилар жиддий
бири Султон Жалолиддиннинг ҳа­ душманга қарши бирлаштиришга давомида бунчалик катта кучга тайёргарлик билан қарши юриш
ёти ва фаолиятидир. Мўғуллар монелик қилди. дуч келмаган эдилар. Тўлихон бошладилар. Бу сафар қўшинга
истилоси туфайли ислом динининг (баъзи манбаларда Шиги-Куту- Чингизхоннинг ўзи қўмондонлик
ривож топиши билан янги тараққиёт Ана шундай катта­кичик зид­ гу – Чиги-Хутуху) бошлиқ мўғул қиладиган бўлди. Тақдирнинг
босқичларига кўтарилган, бугун­ диятлар тазйиқида фаолият олиб қўшини зир титраб турарди. Жанг аччиқ кинояси шунда эдики, айни
ги кунда Биринчи Ренессанс деб борган Султон ўзининг оташин уч кун давом этган. Сурон бошла­ пайтда Жалолиддин лашкари бў­
баҳоланаётган тамаддун юксалиши ватанпарварлиги томиридан куч ниши билан қалби нафратга тўла линиб кетган, заифлашган, бироқ
қанчалик катта инқирозни бошдан олган жасорати билан ақидага Жалолиддин ҳаммадан олдин от шу ҳолда қутурган ёвга рўбарў
кечирган ва таназзул томон кетган айланган кўплаб чўпчакларни қўйиб, рақиб кучларини ёриб бўлишга мажбур эди.
бўлса, Султон Жалолиддиннинг пучга чиқарди. Асосийси, енгил­ ўтди ва душманнинг байроғини
саъй­ҳаракатлари бошиданоқ саҳро­ мас, дея эътироф этилган буюк қўлга киритиб, тупроққа қо­ Ниҳоят, 618 йил шаввол ойи­
даги қумлардек беҳисоб, мўру ма­ хоқон Чингизхоннинг кучини риштириб, тепиб­топтаб ташла­ нинг 8­куни (милодий ҳисоб би-
лахдек шафқатсиз Чингиз галалари­ синдирди, юзма­юз тўқнашув­ ди. Бу ҳол қўшинга катта далда лан 1221 йил 8 декабрь) чоршан­
нинг бўҳрони қаршисида тўғон син­ ларда юксак ҳарбий маҳорат бўлди, ҳамма ёв устига яшиндек бада Синд дарёси қирғоқларида
гари қад кўтариш учун шу даражада ва жасорат кўрсатиб, оз сонли от қўйди. ҳаёт­мамот тўқнашуви юз берди.
улкан кўлам касб этган эди. Жаҳон қўшини билан душманнинг қа­ Жалолиддин ўз одатича ёв қўши­
тарихи шарқдан бостириб келган ёв­ лин кучларини таслим қилди, бу Парвон жангида Жалолиддин нининг қалбига бостириб бор­
нинг қанчалик шафқатсизлигини ўз билан салоҳиятининг нималарга тўла ғалабага эришди. Ёвнинг ди, ҳимояни парчалаб ташлаб,
саҳифаларида нечоғлик қайд этган қодирлигини намойиш этди, ғала­ асосий кучлари қириб ташлан­ Чингизхон билан рўбарў келди.
бўлса, Ануштегинлар сулоласининг балардан масрур душман юрагига ди, душмандан шафқатсиз қасос Арқон ташлаб, белидан бандга
сўнгги ҳукмдори сифатида тарихга ғулу ва қўрқув солди. Бу ҳол ўша олинди. Унда рақиб лашкар­ олди ва шитоб билан судраб жў­
муҳрланган Жалолиддин Мангубер­ кунлардаги халқнинг кайфияти бошиси Тўлихон ҳалок бўлди. нади. Шу лаҳзада омад Чингиз­
дининг жасоратини ҳам шу пардада учун жуда муҳим эди. Шиҳобиддин Насавий уни Чин­ хонга кулиб боқди: навкарлардан
эътироф этади. гизхоннинг ўғли дейди. Айни бири арқонни кесиб юборди ва
Отаси вафотини сезгач, илож­ кунларда Жалолиддин йигирма ёвуз босқинчи омон қолди. Синд
Жалолиддиннинг ҳаёти кўплаб сизликдан мамлакат тизгинини икки ёшда эди. дарёсининг Нилоб кечуви бўйида
зиддиятларга тўла бўлди, уни ав­ топширган Султон атрофида уч жанг омонсиз давом этди. Дарё
вало, тахт ворислигидан маҳрум юз чоғли садоқатли йигит тўплан­ Бу мағлубият мўғулларнинг қонга тўлиб оқди, деб ёзади му­
этишди, кейин эса улуғ мақсад – ди ва улар Хоразм бошига қора Турон тупроғига қадам қўйган­ аррих. Афсуски, кучлар нисбати
Ватан озодлиги ғоясини тушуниб қуюн солган душманнинг икки дан бери энг катта йўқотиши душман фойдасига ишлаётган, бу
етган ва шу улуғ мақсад йўлида уни баравардан кўп қўшини устига эди. Шу билан душманнинг куни ҳол Жалолиддинга ҳам аён эди. У
қўллаб­қувватлайдиган тарафдор­ бостириб бориб, Нисо шаҳри яқи­ битгандек, Ватан тупроғи озод бор имкониятини ишга солиб, ёв
лар кам топилди. Душман кучини нида муҳим ғалабага эришди. Бу бўладигандек туюлган эди, лекин билан шердек олишди, барибир
синдириб, ўзи якка муҳораба май­ зафар тушкунлик исканжасида тарихларда қора ҳарфлар билан тақдир ёзуғи шафқатсиз эди.
қолган ва олдинги шон­шуҳрати­ ёзилган бир воқеа содир бўлди.
ни бутунлай унутиб, афгор ҳолга Инсон танасида пайт пойлаб Отини сакратиб, қирғоққа
тушган салтанат ҳудудларида ётадиган молпарастлик қутқуси омон чиқиб олган ва мардона
қуёшнинг қайтадан чиқишидек бош кўтарди, ўлжалар қатори­ тарзда қиличини силкитиб, «Ҳали
таассурот уйғотди. Шундан сўнг даги учқур дулдулни талашиб, кўрасан!» дегандек душманга
Жалолиддин Мангуберди атро­ икки қавм вакиллари ёқалашиб таҳдид қилган Жалолиддин чўлга
фида эркпараст кучлар жадаллик
билан тўплана бошлади. Айниқ­
са, Хўжанд ҳокими Темурмалик­
нинг катта куч билан унга келиб
қўшилиши лашкарнинг мавқейи
ва даражасини ошириб юборди.
Бир йилга етмай, унинг атрофида
жангчилар сони ўн мингдан ошиб
кетди ва Хоразм салтанати ҳудуд­
ларини қадам­бақадам душман­
дан тозалашга киришилди.

Атрофида тарафдорларининг
кўпайиши Жалолиддиннинг шах­
сий фазилатлари билан боғ­
лиқ эди. У кишилар қалбида
ватанпарварлик туйғуларини
жунбишга келтира олар, жанг­
ларда шахсий намунаси билан
атрофидагиларни жасоратга ун­
дарди. У ёв устига шердек ташла­
нар, юқори руҳий устунлиги
билан рақибларини маҳв этарди.
Ҳатто яккама­якка олишувларда
ноиблари эмас, ўзи майдонга
чиқарди. Унинг қалбидаги она
Ватанни озод кўриш истаги ҳар
қандай мол­дунёдан, ҳатто жо­
нидан ҳам азиз эди. Жалолиддин
Хоразмнинг бир сиқим тупроғини
саночга солиб, белига боғлаб
олган эдики, унинг ҳарорати
олов бўлиб вужудини ёндирарди,
шу туфайли душманлари устига
алангаланиб бостириб борарди.

Вазият эрксевар кучлар фой­
дасига ўзгараётган, ниҳоят,
ҳал қилувчи тўқнашув фурсати
етишган эди. Бу пайтга келиб Жа­

VATANPARVAR #Adabiyot jonkuyarlari № 3 132022-yil
21-yanvar
чиқиб кетди. У оқибатни ўйлаб, 4 мингга яқин “BIZ O‘TGAN
суворийсини дарёдан ўтказган эди, энди уларни
топиш, бирикиб, қисматнинг янги кўргиликлари­ YO‘LLARDAN
га шай бўлиш лозим эди. Шу билан Жалолиддин
Мангубердининг Ватан озодлиги йўлидаги умри­ CHECHAKLAR
нинг охиригача давом этган сарсонлик ҳаёти,
изтиробли ва жанговар кунлари бошланди. UNSA...”

Ҳинд заминида нажот излаб, уч йилдан кўпроқ Andijonlik taniqli shoir she’rlari bilan kuylangan Kamoliddin Adibning “Ko‘ngil” qissasida ayolning
овора бўлди. Ниҳоят, етарлича қувват тўплагач, va adib, jurnalist Rahimov, O‘rinboy Nuraliyev, O‘lmas ichki kechinmalari kundalik tartibida
унинг Кавказ, Форс ва Мисрдаги юришлари бош­ Saidjonov, Ma’rifat Ubaydullayeva, yozilgan. Yolg‘izlik iztirobi, turmush
ланди, Султоннинг ҳаракатлари йўналишида Olimjon Xoldor hayot Sanobar Rahmonova, aka-uka yo‘lidagi past-u balandlardan dadillik
Мароға, Табриз, Тифлис, Рай, Ганжа сингари Haqberdi va Hazratqul Amirqulovlar, bilan o‘tgan ayol tuyg‘ulari asarning
шаҳарлар турли даражада из қолдирди. Гоҳ bo‘lganida bugun o‘zining Ahmadjon Dadayev, Fattohxon asosiy leytmotivini tashkil etadi.
мағлуб бўлди, гоҳ зафар қучди, тақдирнинг Mamadaliyev kabi ustoz san’atkorlar
минглаб ўйинларига дуч келди. Қарийб ўн йил 90 bahorini tantana ijrolari saqlanmoqda. Albatta, u nazmni ham tashlab
унинг номи душманлар юрагига қўрқув солувчи qo‘ygani yo‘q. “Shahrimga kel” nomli
ҳайқириқ, эрк истаганларга олға бошловчи даъ­ qilishga chog‘langan bo‘lur Andijon viloyatidagi “Kampirrovot” mo‘jaz kitobidan uning to‘rtliklari,
ват бўлиб, уч қитъанинг кесишган ҳудудларида suv ombori qurilishi haqida hikoya g‘azal va marsiyalari o‘rin oldi.
мағрур янгради. Жалолиддинни тақдир зиддият­ edi. Afsuski, inson umri qiluvchi “Kumush kosa” dostoni Olimjon Katta tajribaga ega adib umrining
лари турли кўргиликларга рўбарў этди. У баъзан Xoldorning ilk katta asari, deyish mumkin. so‘nggi yillarigacha qalamini qo‘ldan
мардоналиги туфайли душманлари эътирофига abadiy emas, uning boshi Shundan keyin u hali mustabid tuzum qo‘ymadi. Natijada, “Ming oy”, “Ishq
сазовор бўлди, баъзан қондош инилари унга қи­ vaqti bo‘lishiga qaramasdan, Bobur va rashk”, “Andijonnoma”, “Beshinchi
лич кўтаришди, шундай ҳаёт ичида умргузарон­ va nihoyasi bor, albatta. Mirzo haqida hikoya qiluvchi “Karvon fasl”, “Yozilmagan hikoyalar” kabi
лик қилган Султон нажотни фақат Яратгандан, qo‘ng‘irog‘i” dostonini yozib, ulug‘ shox bir-biridan salmoqli, sermazmun
деб билди. Унинг тамғасига «Ёрдам фақат ягона Olimjon aka ham bugun va shoirning orzu-armonlarini lirik, ravon kitoblari dunyo yuzini ko‘rdi. Ammo
Оллоҳдандир» деган сўзлар ёзилганди. misralarda ifoda qilib berishga muvaffaq adib shaxsiy suhbatlarida “Yostiqning
oramizda yo‘q. Biroq, mana, bo‘ldi. Shuningdek, keyinroq “Boburning tagida ham nimadir qolishi kerak”,
Ахир борлиқ ҳаёт унга вафо қилмаётган эди­ bolaligi” dostonini yozdi. deb ko‘p ta’kidlardi. Shu jihatdan
да. Умумий ёвга қарши биргаликда курашишни u kishidan qolgan katta aytish mumkinki, adibning hali kitob
таклиф қилиб, Куния, Жазоир, Дамашқ, Мисрга Olimjon Xoldor 1992-yilda o‘zbek holiga keltirilmagan, turli nashrlar,
хатлар ёзди, элчилар жўнатди, бироқ натижа бўл­ va rang-barang adabiy adabiyotini rivojlantirishdagi ko‘p xususan, Andijonda chop etilgan “Xolis”
мади. Салжуқийлар султони Алоуддин Қайқубот yillik xizmatlari uchun “O‘zbekistonda gazetasida yoritilgan qator asarlari,
билан вазият «Икки қилич бир қинга сиғмайди» meros sabab, ustoz adibni xizmat ko‘rsatgan san’at arbobi” faxriy shaxsiy daftaridagi she’r va mag‘zi
қабилида бўлди: туркий ҳукмдорлар бир­бир­ unvoniga sazovor bo‘ldi. Olimjon to‘q g‘azallari hali keng o‘quvchilar
ларини тан олмадилар. Ана шундай бўҳронлар xotirlamoqdamiz. aka nasrda ham samarali ijod qildi. ommasini kutib turibdi, deyish mumkin.
исканжасида порлоқ орзулар кунпаякун бўлиб “Mirkomilboy” tarixiy romani, “Arosat”
борди, унинг тарқоқ қўшини мўғулларнинг қи­ So‘lim Buloqboshi tumani Kulla va “Andijonliklar” romanlari katta Toleyim shulki, ustoz adib Olimjon
сувига дош бера олмади. 1231 йил ёзида бир qishlog‘ida tug‘ilgan Olimjon Xoldorov adadlarda chop etilib, muallif ular sabab Xoldorning ko‘p bora suhbatlariga
вақтлар Чингизхоннинг қуролбардори бўлган o‘zi tarjimayi holida yozganidek, ko‘plarning hurmatiga erishdi. musharraf bo‘ldim. 1996-yildan
Чормаган 30 минглик қўшин билан Муғом атро­ xalq mehriga, kitobxonlar hurmatiga umrining so‘ngiga qadar muloqotda
фида уни қийинчиликсиз енгди. Шундан кей­ osonlikcha va o‘z-o‘zidan erishgani Yuqoridagi asarlar va she’rlar bo‘ldim, birga tushgan suratlarimiz u
ин Жалолиддин Маёфориқин тоғларига чиқиб yo‘q – urush yillari tegrasidagi bolalik, adibning 70 yillik yubileyiga atab kishidan esdalik bo‘lib qoldi. Dastxatlar
кетишга мажбур бўлди. У деярли ёлғизланиб to‘liqsiz o‘rta maktab, har bir qishloq chop etilgan uch jildlikka kiritildi. bilan taqdim qilgan kitoblari shaxsiy
қолганди. Тақдири эса йўллардаги талончилар bolasi kabi dala ishlarida ko‘makchilik... Birinchi jilddan shoirning she’rlari, arxivimdan bir umrga mustahkam o‘rin
қўлига топширилган экан. Йўлтўсар курдлардан g‘azal va muxammaslari, bag‘ishlovlari, egalladi. Shu ma’noda aytish mumkinki,
бири белида олтин тўла ҳамён бор, деб найза Olimjon oiladagi boshqa hayotiy fotolavhalari, ikkinchi, uchinchi adibning katta bir armoni andijonlik
санчади. Ҳолбуки, у Хоразм тупроғи эди! farzandlarga qaraganda, iste’dodi jildlardan esa qissa va romanlari o‘rin kimyogar olim, akademik Ibrohimjon
bilan ajralib turardi. Shogirdi, bugun oldi. Istiqlolga shukrona, boy tarixdan Asqarov haqida doston va hujjatli qissa
Султон Жалолиддиннинг қаҳрамонликларга 81 bahorini qarshilayotgan adib, faxrlanish, “asrlarni tutashtirayotgan” yaratish edi. O‘zbekiston xalq shoiri,
тўла ҳаёти ёшлар учун ҳақиқий жасорат мактаби­ O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi o‘zbeklar, “biroz chapani, biroz kursdoshi Oxunjon Hakim va taniqli adib
дир. Тарихимизнинг энг ёрқин саҳифаларини таш­ a’zosi Abduxalil Qoraboyevning guvohlik qaysar, ammo har ishni o‘z o‘rnida Alisher Ibodinov tomonidan olim haqida
кил қиладиган бу жасоратнома ҳамон қалбларни berishicha, yosh Olimjon o‘qishdan do‘ndiradigan” andijonliklar timsollari yaratilgan “Dardingizga davo bor”,
тўлқинлантириб келади. Бу ҳақда ўйлаганимда, bo‘sh vaqtlarida nay chalarkan. Kuy har bir she’rdan o‘rin olgan. Aynan “Sarhadlarda sinalganlar” kitoblarini,
5­ ёки 6­синфдалик пайтимда В. Ян(овский)нинг sehrini eshitgan odam borki, mahliyo- mana shu jihatlari bilan bu asarlar O‘zbekiston xalq shoiri To‘lan Nizomning
«Чингизхон» романини ўқиганимдан мутаассир maftun bo‘lib qolar ekan. Shu bilan yoshlarni vatanparvarlik ruhida “Tabibnoma” dostonini shaxsan o‘zim u
бўлиб рўй берган бир ҳолат эсимга тушаверади. birga, yosh yigit she’rlar qoralashni tarbiyalashga katta hissa qo‘shdi, kishiga eltib bergandim. Andijon davlat
Асарнинг энг таъсирли саҳифасини мутолаа қи­ ham kanda qilmadi. Maktabni bitirgach, deyish mumkin. Tinib-tinchimas, o‘z universitetida o‘qiganim va Ibrohimjon
либ, китобни ёпдим­да, кучли ҳаяжон туфайли Farg‘ona davlat universitetiga o‘qishga ta’biri bilan aytganda, “ishlari hamisha akani yaqindan taniganim uchun u kishi
қизғалдоқранг китоб устидаги сўзларни қириб kirdi. O‘qish bilan birga turli adabiy o‘ngidan kelayotgan, keksalikni haqidagi o‘zbek va rus tillaridagi boshqa
ташладим ва сиёҳ билан қалин қилиб «Жалолид­ davralarda faol qatnasha boshladi. biroz kechiktirayotgan” Olimjon aka manbalar, o‘zim vaqtli matbuotda
дин» деб ёзиб қўйдим. Гўё китоб ана шу шерюрак Universitetga O‘zbekiston xalq shoiri “Mirkomilboy”, Cho‘lpon haqida chop ettirgan esselarimgacha adibga
Турон баҳодирининг номи билан аталиши тўғри Mirtemirning tashrifi yosh shoir- “Oy tutilgan tunda”, bolalar uchun taqdim qilgandim. Afsuski, bu va
бўларди (Бу «қайта номлаш»дан кейин мактаб talaba yigit hayotida yangi sahifa “Boboruh” sahna asarlarini yaratdi. taniqli bastakor Orif Garmon haqidagi
кутубхонасига «Жалолиддин» деган китобни ochdi. Olimjon Xoldorov ustoz bilan “Gulbadanbegim” asari bilan birga bular asarlarini yaratish Olimjon akaga nasib
топшириш муаммо бўлган...) Агар китоб ўқишдан to umrbod ustoz-shogird rishtalarini barchasi sobiq Yo‘ldosh Oxunboboyev etmadi. U 85 yosh arafasida bu yorug‘
таъсирланиш туйғуси бор бўлса, ростдан ҳам ҳеч mahkam bog‘ladi. Yosh shoirning ilk nomidagi viloyat musiqali drama va olamni tark etdi. Ammo, aytadilarki,
ким дарё бўйидаги ҳаёт­мамот жанги ва қирғоқдан kitobi – “Arg‘uvon tagida” ham aynan komediya teatrida muvaffaqiyatli insonning ikki umri bo‘ladi: biri – tirikligi,
тўлқинга отда сакраб, душманидан қутулиб кетган Mirtemirning jamoatchilik asosidagi sahnalashtirildi. “Mo‘jiza” asarida esa ikkinchisi – undan qolgan yaxshi nom
марднинг жасоратига тан бермаслиги мумкин эмас muharrirligi bilan bosildi. Olimjon aka muallif avvalroq ikki jildlikda nashr va amallar. Tom ma’noda Andijon
эди. Мен қаҳрамоннинг номини йиғлаб ёзганман. asta-asta shoir sifatida tanila boshladi, etilgan saylanmasidagi qissasini qayta o‘g‘loni, uni dunyolarga alishtirmasdan
Ўша туйғу кўнгилларни нуқул эзгу юмушларга Yozuvchilar uyushmasiga a’zolik ishlab, kengaytirdi. Bu asar Asakadagi yashagan chin vatanparvar, katta
эш этади. baxtiga erishdi. Yozishni, mashqni, avtomobilsozlarning hayoti haqida shoir, adib, dramaturg, publitsist
o‘z ustida ishlashni bir on bo‘lsin, hikoya qiladi. Asar ichki lirizm bilan Olimjon Xoldorning, mana, ikkinchi
Жалолиддин Мангубердининг ҳаёти милла­ to‘xtatmadi. Shu izlanishlari ortidan sug‘orilgan, hayotiy faktlar asosida umri ham maroq bilan davom etayotir.
тимиз тарихининг олтин ҳалқаларидан биридир. yosh shoirning kitoblari birin-ketin chiqa yaratilgan. Bugungidek qutlug‘ kunlarda uning
Ҳали бу жасоратга тўла ҳаётнинг очилмаган boshladi. Bu kitobdagi she’rlarda shoir nomi o‘zi kutgan va aytganidek,
қирралари, ошкор бўлмаган сирлари кўп. Уму­ asosan, yurtimiz tabiati, insonning Guvohi bo‘lib turganingizdek, “hofiz tilida, she’rxon dilida yod”,
ман, тарихий мавзудаги, жумладан, Жалолиддин go‘zal tuyg‘ularini tarannum qildi. adib katta nasrda, daramaturgiyada kitoblari qo‘llarda, ko‘ngillarda. Ozod
Мангуберди ҳақидаги турли даврларда турли му­ sermahsul, barakali ijod qildi. Sharafiddinov aytganlaridek, “Adabiyot
аллифлар томонидан яратилган манбалар билан Olimjon aka universitet Shuningdek, Isomiddin Arabov, domovoy”iga muhrlay olgan ustoz
танишсангиз, уларни тушуниш осон эмаслигини tahsilidan keyin maktablarda, Abdusamad Tillaboyev, O‘rmonjon nomi, asarlari hali uzoq vaqt yashaydi.
ҳис этасиз: бир воқеа ёки давр тасвири, жой ва gazeta tahririyatlarida ishladi. Uning Bozorboyev kabi mehnat faxriylari, atoqli Uchinchi Renessansni bunyod etishda
кишилар номлари турлича шарҳланган, ёзилган. O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi tilshunos olim, professor Abdulhamid biz – shavkatli avlodlariga ko‘makchi
Қайси бири ишончли – ажратишга бош қотади. viloyat bo‘limi rahbari sifatidagi faoliyati Nurmonov haqida “Oq terak” hujjatli bo‘lib qolaveradi.
Шунинг учун аллақачон бундай муаммоларга чек har taraflama qizg‘in kechdi. O‘zi ham qissalarini yozdi. Uning “Ko‘ngil” qissasi
қўйишнинг амалий чораларини кўриш фурсати ijod qildi, shogirdlar yetishtirdi, markaziy va “Tuz”, “Generalning ko‘zyoshlari” Ikromjon ASLIY-ANDIJONIY
етганди. Янги асарлар ёзиляпти, янги талқинлар matbuotda tez-tez chiqishlar qilib kabi o‘nga yaqin hikoyasi chop etildi.
юзага келяпти, муаммо эса чуқурлашиб кетяпти. turdi. Uning qalamiga mansub she’rlar
Зеро, муҳтарам Президентимиз таъкидлаганла­ qo‘shiq bo‘ldi. Bugun O‘zbekiston Milliy
ридек, «Жалолиддин Мангуберди, Соҳибқирон teleradiokompaniyasi fondida shoir
Амир Темур, Бобур Мирзо каби улуғ аждодлари­
миз анъаналарини муносиб давом эттираётган...»
бугунги умидли ёш авлод учун, фарзандларимиз
учун тарихий ҳақиқатни борича кўрсатиш ҳам
фарз, ҳам қарз.

Ҳаким САТТОРИЙ,
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси

14 № 32022-yil VATANPARVAR
21-yanvar
#Umrning har dami g‘animat
#Taassurot

ÑÀÄÎҚÀÒ ...Аслида-ку бу воқеа унинг ёдидан қачонлардир кўтарилиб кетган
эди. Орадан кўп йиллар ўтгач, қандайдир бир майда, лекин олислар-
ÞÐÀÊÄÀ ÁЎËÀÄÈ
да қолиб кетган ва баногоҳ хотирасини уйғотиб юборган воқеа юз
берди-ю, кўнгил уйи остин-устун, ағдар-тўнтар бўлди...

“Сўз туйғуси, нутқ оҳанглари ва рангларини ҳис этишни шеър ўқиш ÊЎÊ ÒÅËÏÀÊ
ва яхши проза асарини мутолаа қилиш орқали ўстирса бўлади,
Бир маромдаги ҳаёт,
аммо бу хусусиятлар, яхлит оҳангда, туғма дид ва мусиқий туйғуга шовқин-сурон ёхуд бешарм
боғлиқ... Ҳеч ким ёзувчини ҳаётни бундай кузатмасликка ва бундай гаплар, рандаланган та-
бассумлар жонига теккач,
ҳис этмасликка, бошқача ҳис қилиб, бошқача кўришга мажбурлай бир куни йўлни туғилган
олмайди. Ўқиш ва ёзишни ўрганганидан сўнг ижодкор бошқалардан қишлоғига қараб бургани-
фақат бир нарсани, яъни қандай ёзмаслик кераклигини ўрганмоғи ни ўзи ҳам билмай қолди.
Мажбурият эмас, ички бир
мумкин. Ёзувчининг ҳақиқий устози ҳаётнинг ўзидир”. соғинч унинг қўлларидан
етаклаб кетган эди.
Машҳур инглиз ёзувчиси Жон да эмас, ота-она, ака-ука, тираб роса беш
Голсуорсининг адабиёт ҳақидаги опа-сингил, дўст-биро- Қишлоқдаги уйига бор- йил ўқиди ҳам.
ушбу сўзларини ўқигач, кўз ўнгимда дарлар билан ҳам бўлиши гач, одатига кўра ярим Қарангки, ўқиб
таниқли ўзбек адиби Тоғай Мурод мумкин. Аммо асарда Зиё- омборхона, ярим устахона, юрган пайтларида
гавдаланди. Адиб асарларидаги сўз- дулла чавандоз ва Тарлон борингки, ярим кутубхона отаси ҳавас қилиб
ларнинг оҳангдорлиги, мусиқийлиги, от қалби бир бутун қилиб вазифасини ўтайдиган хо- тиктирган кўк телпакка
жозибадорлиги беихтиёр китобхонни тасвирланган. Қаҳрамо- нага кирар, у ерда узоқ айнан ўхшайдиган кўк
асар билан боғлаб қўяди. Мафтункор нимиз от билан юрганда вақт тимирскиланиб, телпакларнинг қанчалаб
жумлалар юракни ўйнатади, баданни эл унга бурнини жийириб гўёки нималарнидир бошларда азиз эканини кўр-
қувнатади. «От кишнаган оқшом» қарайди. Пана-паналар- узоқ қидирарди. ди. Уни ўқитаётган катта-катта
қиссаси ана шундай асарлар сирасига да кулади. Зиёдулла ча- домлаларнинг, илм, ўқиш-ўрга-
киради. вандоз эса уларнинг бу Аслида бу ердан нима- нишнинг зўридан, балки дунё
қилиғига «Одамзод ўзи нидир қидирарди, буни ўзи ташвишлари, оламнинг ўйи оғир-
Қиссани зерикмай, бир лаҳза шундай! Бор бўлса кўрол- ҳам билмасди. У биз айтаёт- лик қилганидан сочлар аллақачон
чалғимай ўқидим. У шу даражада майди, йўқ бўлса берол- ган ана шу хонага кириб, гўё тарк этиб кетган неча-неча бошларда
маҳорат билан ёзилганки, ўқиётган- майди», деб кетаверади. бисот, буюм эмас, олисдаги кўк телпаклар ардоқда эди.
да китобхонга тез ва осон сингади. Зиёдулла чавандоз отни хотираларини бирма-бир титкилар-
Сўзларида мусиқийлик борлигини асраб-авайлайди, топган- ди. Эски китоблар, алмисоқдан қолиб Хумдек ёки чойнакдек келадиган,
ҳис этади. Масалан, бошланишиданоқ тутганини-да у билан бўли- кетган буюмлар унинг дардларини мағрур ёки камтарона бошларда ҳам
«Биродарлар, кўргилик, кўргилик! шади. Уни бақувват қилиб гоҳи даволаса, гоҳида эса эски яра- кўк телпакдан кўрди. Ҳайбатли, не
Бир эрта уйғониб, калламга қўл югур- тарбиялагач, кўпкарига ларини очиб юборарди. бир номдор бошлиқлар, уларнинг
тирдим. Сочларим орасида яра-чақа- қўшади. Кўплаб ўйинда ўринбосарлари бошида ҳам шу кўк
лар уч берди. Парвойим фалак бўлди, кўпкариларнинг ғолиби Бир сафар унинг олдидан анча пу- телпакдан бор эди.
юра бердим. Онамга-да айтмадим», бўлади. турдан кетган, жунларини куя деярли
дейди. Кейинчалик эса «Мендан ке- еб тугатган кўк телпак чиқиб қолди... Катта шаҳарнинг минглаб одамлар
йин калласини тақир қилдирган нечта Воқеалар ривожи яхши билан мавжланиб ётган, тўлиб-тошиб
жингалак сочлар телпак бўлди. Аммо кетаётган бир пайтда юқо- Кўк телпак... тамом путурдан ке- ётадиган кўчаларида бораётган қанча
менга битмади. 5-синф каллам билан ридан келган бир буйруқ тиб, териси чиқиб қолган кўк телпак одамларнинг ҳам бошларида худди
Зиёдулла кал деган лақаб олдим. Мен ўқувчини бир қўзғатиб унинг кўнглини буткул вайрон қилди. ўшандай кўк телпакдан кўрарди.
ҳам нима қилай? Соч экиш деҳқон- олади. Тасаввур қилинг, Кўк телпак унга валломат ва ғоятда
чилик бўлса-ку, маза қилиб эксам. демократия ҳукм сураётган қимматли, етти иқлимга-да алмашиб Шундай пайтларда у отаси раҳ-
Худо бошга тола бермаса, менда нима мамлакатда яшаб турибсиз-у, сиз бўлмайдиган, кўнгли мискин ва лекин матли қачонлардир ҳавас билан тик-
айб?» қабилида ҳасрат қилади. Ай- қўним топган масканда «Уйингиздаги дарёи азим бўлган отаси раҳматлини тирган кўк телпакни кийиб, минглаб
ниқса, Зиёдулла калнинг Момосулувга тирик жонзотларни гўштга топширинг! эсига солди... одамлар орасидаги кўк телпакли
бўлган ишқи куйга солинган шеърдек Бўлмаса, давлат органлари томонидан йўловчилардан бири бўлиб қолишни
битилган. тегишли чора кўрилади», деган буй- Аллақачон дийдаси қотиб улгурган, жуда-жуда истарди.
руқ олсангиз, уни қўшқўллаб бериб унча-мунчага кўз ёшини кўрсатмай-
Қиссани ўқий туриб икки юракнинг юборармидингиз ё қадрдонингизга диган бўлса-да, рўпарасида пайдо Лекин бу истак унинг учун аллақа-
бир-бирига боғлиқлигини ҳис этдим. айланиб қолган, йигитнинг асл дўсти бўлган кўк телпак кўзларига ўкинч ва чонлардир армонга айланиб улгурган
Бу туйғу фақат севишганлар ўртаси- бўлган от учун курашармидингиз?! армон ёшларини қалқитди. эди.
Эсли-ҳушли инсон бундай ноҳақлик-
ка жим қараб туролмайди. Ўзининг Кези келганда армон ҳар қандай Негадир шундай пайтларда отаси,
ҳақ-ҳуқуқини талаб қилади, оғзидаги дили тош одамни ҳам йиғлатади, жи- кўк телпак, шу кўк телпак сабаб бўлиб
ошини бериб қўймайди. Ваҳоланки, гархун қилади. ўтган можаро ёдига тушар ва надомат
бизнинг қаҳрамонимиз учун Тарлон билан ўзини қўярга жой тополмасдан
от тенгсиз хазина, денгиз тубидаги Кўк телпак бир армон эди. Армон қоларди.
бебаҳо дур каби эди. Уни гўштга топ- унинг дийдасини пахтадек юмшатди...
шириш у ёқда турсин, бир тола ёлига Энди кўк телпакни кийиб, мақтаб-
шикаст етса, чидай олмасди. Шунинг – ...Менга бундай телпакнинг кера- мақтаб отасини суюнтирай деса, кеч.
учун ўзи қамоқда 10 кун қийналиб ги йўқ! – деди ўсмир отаси Деновдаги Майли, энди ҳечдан кўра кеч, отамдан
азоб чекса-да, уни шу заҳматлар машҳур устага сур теридан тиктириб қолган эсдалик, ёдгорлик буюм, кияй-
эвазига қутқарди. келган кўк телпакни зарда билан бур- ин деса, кўк телпак унинг ўсмирлиги-
Асар якунини ўқир эканман, отнинг чакка улоқтириб юбораркан... дан кўпам узоқлашмасдан куяга емиш
қаттиқ кишнаши, ларзали дод-фарёди бўлган. Бўлар иш бўлибди. Шунга ҳам
юрак-бағримни тиғлади. Кўзларимда – Улим, отманг-да... – деди отаси ғам тортиб ўтириш керакми, деса-да,
ёш қалқди. Сабаби ўзи учун ака бўл- мулойимлик билан. – Бу кўп яхши тел- ҳаргиз унутолмайди.
ган, ука бўлган, жиян бўлган, дўст пак. Ундай-мундай одамнинг бундай
бўлган хожасининг азоб чекишига телпакка иложи етмайди, улим! Сизни ...Аслида кўк телпак... куя тушган
жим қараб туролмади. У ҳайвон бўла кийсин деб ҳавас билан тиктирган бош кийиммиди, билмайди. Кўк тел-
туриб, оломон қила олмаган ишни ба- эдим... пак... куя тушган болалиги, ўсмирли-
жарди. Вужудида кўтариб юрган аъ- гимиди, билмайди. Кўк телпак... дилни
зони егулик гўшт эмас, балки инсон- – Ота, нима қиласиз, бошимни тирнагувчи хотирамиди, билмайди.
ларникидан-да устун юрак эканини гаранг қилиб! – деди ўсмир яна жаҳл
исботлади. Ҳа, унинг ўша оқшомдаги билан. – Бундай телпак керак эмас Кўк телпак... аслида армонмиди,
фарёдида қанчалик меҳр-муҳаббат, менга! Керак эмас дедимми, тамом, нима эди, буни ҳам билмайди.
садоқат мужассамлигини англаш муш- керак эмас!
кул. Қанийди, одамзоднинг юрагида Фақат юртга қаҳратон қиш келган
ҳам ана шундай садоқат бўлса… – Хўп, майли, киймасангиз, кий- чоғларда, осмондан паға-паға қорлар
манг, лекин ҳадеб бундай уриш- ёққанида отаси тиктириб келган кўк
Азим АХТАМОВ манг-да, улим! – деди отаси бироз телпак ёдига тушади. Шунда кўк тел-
озорланганини сездириб. – Бу телпак пак билан боғлиқ хотиралар дилини
учун ўтган йили кўкламда чўлдаги тирнайди, тирнайверади...
таниш чўпонга бориб, юзим сарғайди.
Теридан яхши телпак тиктириш учун Маҳмуд АБУЛФАЙЗ
лезгин устани қидириб топдим. Ҳақи-
га пулини бердим, сизни кийсин деб
ҳавас қилгандим-да, улим!..

Алқисса, шундан сўнг телпак ом-
борхонадан жой олди. Кўп йиллар
михга осилганча қолиб кетди. Ўсмир
камолга етди, шекилли, қайсидир бир
институтга ўқишга ҳам кирди. Оёқ

VATANPARVAR #Ochiq eshiklar kuni № 3 152022-yil
21-yanvar

...Harbiy qism saf maydoni. MUNOSIB IZDOSHLARNI Namoyish etilgan qo‘l
TAYYORLASH YO‘LIDA... jangi ko‘rgazmali chiqishlari,
Kinolog Kamoliddin zamonaviy harbiy texnika va
intellektual o‘yinlar o‘tkazilib, mehmon bo‘lgan yoshlarga himoyachilari hamda eng qurol-aslahalar, shuningdek,
Ochilovning “Reks” laqabli g‘oliblar esdalik sovg‘alar bilan mustaqillik yillarida sarhadlarimiz faol va ilg‘or muddatli harbiy xizmat hayvonlarining
taqdirlandi. daxlsizligini qo‘riqlash xizmatchilar ishtirokida tashkil qo‘llanilishiga oid chiqishlar
xizmat iti bilan namoyish ishida jasorat ko‘rsatib, etilgan “Harbiylikning sharafi ham, tashrif buyuruvchilarning
Ta’kidlash joizki, DXX qahramonlarcha halok bo‘lgan va mas’uliyati” mavzusidagi ilk harbiy ko‘nikmalarini
etayotgan ko‘rgazmali Chegara qo‘shinlarining chegarachi o‘g‘lonlar va ularning davra suhbati davomida, shakllantirish bilan birga,
Toshkent va Farg‘ona fidoyiliklari xususida ma’lumot yoshlar sohaga oid o‘zlarini chegarachi bo‘lishga havaslarini
chiqishlari maydonda viloyatlaridagi harbiy qismlarida berilib, ularning jasoratiga qiziqtirgan ko‘plab savollarga yanada oshirdi. Shuningdek,
ham O‘zbekiston yoshlar bag‘ishlangan filmlar namoyish javob olish bilan birga, yurt ishtirokchilar uchun tashkil
yig‘ilgan yoshlarda katta ittifoqining shahar va tuman etildi. taqdiriga daxldorlik, Vatanni etilgan “Vatan mening
kengashlari bilan hamkorlikda himoya qilish har bir er nigohimda” mavzusidagi ijodiy
taassurot qoldirdi. Bu “Harbiy qismda bir kun” loyihasi Shundan so‘ng, davlat yigitning burchi ekani xususida ishlar ko‘rik-tanlovi davomida
doirasida tashkil etilgan ana mukofoti sohiblari, jangovar- o‘z fikr-mulohazalarini bildirish o‘g‘il-qizlar ona diyorimizni
ko‘rgazmali chiqish Davlat shunday tadbirlar davomida imkoniga ham ega bo‘ldilar. bor go‘zalligi-yu tarovati,
xizmat faoliyatida yuqori osmono‘par tog‘lari-yu toshqin
xavfsizlik xizmati Chegara harbiy qism va bo‘linmalarda daryolari bilan birgalikda ijodiy
natijalarga erishgan yurt ishlarida ifodalashga muvaffaq
qo‘shinlariga qarashli Jizzax bo‘ldilar. Tanlov g‘olibi deb
topilgan suratlar mualliflariga
viloyatidagi harbiy qismda maxsus diplom va kitoblar
jamlanmasi sovg‘a qilindi. Tadbir
tashkil etilgan ochiq eshiklar yakunida harbiy qism mas’ullari
tomonidan o‘g‘il-qizlarning
kunining rejasiga kiritilgan kelgusidagi rejalari, istaklari
va muammolari bilan qiziqish
tadbirlardan biri. barobarida, yurtning har qarich
tuprog‘ini ko‘z qorachig‘idek
Shu kuni chegaraoldi asrash va himoya qilish zarurligi,
hududida istiqomat qiluvchi bu yo‘lda esa, albatta, tinimsiz
yoshlar harbiy qism hayoti, o‘qish va izlanish kerakligi
askar o‘g‘lonlarning jangovar ta’kidlab o‘tildi.
o‘quv mashg‘ulotlari-yu,
jismonan toblanish jarayonlari, Xulosa o‘rnida aytish joizki,
shuningdek, ma’naviy-ma’rifiy harbiylar va yoshlar ishtirokida
tayyorgarliklariga guvoh bo‘ldilar. respublikamizning barcha
Harbiy akalari bilan shaxmat- hududlari bo‘ylab muntazam
shashka, futbol, armrestling va ravishda o‘tkazilayotgan bunday
harbiylashtirilgan estafetalarda uchrashuvlar vatanparvar,
kuch sinashgan ertamiz fidoyi, har tomonlama barkamol
egalari, oshxonada askarlar va munosib izdoshlarni
uchun tayyorlanadigan mazali tayyorlashda muhim omil bo‘lib
taomlardan ham tatib ko‘rdilar.
Shundan so‘ng, tarixiy va xizmat qilmoqda.
mantiqiy savol-javoblar asosida
Mayor Farida
BOBOJONOVA

DXX Chegara qo‘shinlari

#Hayot saboqlari

Qishloqdagi Oysha xolaning o‘g‘li SERJANT ALI
ham urushga ketgandi. Pochtachi Abdunabi akasini qo‘ltiqlab, “ketdik maqtanib, “Men ham armiyaga ketaman
Saydivalining Rajabga havasi Nasim go‘yo shoshganday xolaga: aka”, deb ichkariga boshladi. Hovli va hammangdan kuchli bo‘laman”, deb
keldi: akasi Ali afg‘ondan “Uyingizga “Gruz – 200” kelyapti”, deb o‘rtasidagi tut daraxti tagiga Rajabning qo‘lini musht qilib, gerdaydi. Shu kuni
qaytibdi. Qishloqda ham velosipedni haydagancha ketib qoldi. o‘rtoqlari uchun dasturxon tuzalgan ekan. Rajab maza qilib gapirdi. Axir sinfdoshlari
Oysha xolayam qishloqning bir sodda Dasturxon atrofida 11-12 yashar o‘g‘il ichida akasi tufayli ancha obro‘li bo‘lib
Ro‘zmat cholning o‘g‘li Alining kampiri bo‘lsa, bu “Gruz – 200” nima bolalar, qizlar gurunglashib o‘tirishardi. qoldi-da. O‘sha kuni yigitlar Ali kiyvolgan
afg‘ondan qaytgani haqida ekan, deb o‘ylanib qoldi. Jarchining Dasturxon to‘rida Rajab. Boshiga ko‘k formadagi “SA” yozuvini so‘rashganida,
ovozini diqqat bilan tinglab, Alining beret kiyib olgan. Egnida desant maykasi. Rajab “Shuni ham bilmaysizlarmi, Serjant
duv-duv gap tarqaldi. Ro‘zmat qaytayotganidan o‘zicha xursand bo‘ldi. Og‘zi to‘lib, oshni yeyayotib ham tinmay bir Alining qisqartmasi”, deb javob bergandi.
ota osh qilib bermasa, bo‘lmas. “Bolam kelsa, men ham xalqqa qo‘y nimalarni so‘zlardi. O‘rtoqlari unga havas Bazm juda esda qolarli bo‘ldi o‘ziyam.
Afg‘onda qon kechib kelayotgan so‘yib beraman” deb xayolidan o‘tkazdi. bilan qarashar, ular ham Alidek akasi Ertasiga qishloqda “Serjant Ali”ning uyidagi
Shu kuni qishloqda Ali haqida rosa gap bo‘lsa-yu, armiyadan sovg‘a keltirishlarini hangomalar nahorgi oshda davom etib,
bolasi tirik qaytyapti axir. qizidi. Forma bilan qaytibdi. Afg‘onni juda-juda istashardi. Ularning istaklari kattalar og‘zida ham bu so‘z uzoq vaqtlar
Jarchi bor ovozda jar solardi: ko‘rdi. Qon kechib keldi, u endi “geroy”. shundoqqina olov bo‘lib yonayotgan davom etib yurdi.
“Ertaga nahorga osh, Ro‘zmat Bo‘y cho‘zgan qizlar oynadan beri ko‘zlarida zohir edi. O‘rtoqlari beretni
kelolmay qolishdi. Qaldirg‘och kamonidek “bir kiyib ko‘ray”, deb tinmay yalinishardi. “Oltin yulduz” olmagan bo‘lsa-da,
otaning uyiga o‘tinglar!” tortilgan qoshlarga o‘sma qo‘yishdi. Saydivali ham o‘sha beretni kiygisi keldi. “Gruz – 200” nomi bilan qaytgan Oysha
Kechga yoshlarga bazm. Qishloqda Lekin so‘rashga g‘ururi yo‘l qo‘ymadi. U o‘z xolaning o‘g‘lini ham qishloqdoshlari uzoq
kechki bazm taraddudi boshlangandi. xayollariga g‘arq bo‘lgandi. U yana besh- yillar unutisholmadi. Saydivali tobut ustida
Saydivali Alidan to‘rt-besh yosh kichik olti yilda harbiy bilim yurtiga kiradi. Uning sochini yulib yig‘layotgan Oysha xolaning:
bo‘lsa-da, ukasi Rajab bilan sinfdosh edi. ham bereti, furajkasi bo‘ladi. Unga ham “Noming o‘chsin, urush! Bolamdan ayirding,
Shuning uchun bazm haqida eshitishi qishloqdagilar havas ko‘zi bilan qarashadi. bolamdan!..” degan so‘zlaridan qattiq
bilan uydagi ishlarni tez bajarishga Dilorom esa... Uning xayollarini kimdir uqib ta’sirlangandi. Mitti murg‘ak qalbida urush
kirishib ketdi. Dadasi bir telejka g‘o‘za olgandek, cho‘chib tushdi. “Men albatta haqida g‘alati taassurot qolgandi. Saydivali
keltiribdi. Shijoat bilan tomga joylab harbiy bo‘laman”, deb ko‘ngliga tugdi. Alining uyga qaytgani qahramonlikmi
tashladi. Ukasi Abdunabi esa unga yoki tobutda qaytgan askar qahramonmi,
sherik bo‘ldi. Onasi xamir qordi, ukasi – Aka, yuring, Ali aka bilan salomlashib buning ma’nisin chaqolmay, maktabni
tandirga o‘t yoqdi. Singlisining iltimosi qaytamiz, – dedi Abdunabi. Aka-ukalar Ali tamomlaguncha o‘ylab yurdi. Maktabdan
ham yerda qolmasin, deya quduqdan bilan salomlashib, yana o‘sha tut daraxti so‘ng harbiy xizmatga yo‘l oldi.
suv keltirib qo‘yishdi. Xullas, aka-uka tagidagi dasturxonga qaytishdi.
kechki bazmga borish uchun onasining U yurtiga tinchlik, totuvlik hadya etishni
ko‘nglidan o‘tishlari kerak bo‘lardi. Va “Rajab, akang buncha kuchli bo‘lmasa. xohladi, onalar ko‘zidan yosh oqishini
nihoyat, Shamshi xolaning ruxsati bilan Armiyaga borsak, biz ham shunday kuchli istamadi.
ikkovlashib, velosipedni g‘izillatgancha, bo‘lib ketar ekanmizda-a?”
afg‘ondan qaytgan Alinikiga yo‘l oldilar. Shohista ABDURAHMONOVA
Rajab bu so‘zlardan xuddi o‘zi kuchga
Hovlida to‘y. Musiqa sadolari taralib to‘lgandek, mag‘rurona tirjaydi. O‘rtoqlariga
turardi. Saydivali velosipedini ushlab,
ichkariga kirishga uyalibroq turgandi,

16 № 32022-yil #Mulohaza VATANPARVAR
21-yanvar
KELAJAK VA

YANGI O‘ZBEKISTON

Buyuk mutafakkir Alisher Navoiy aytadiki: Yangi O‘zbekiston o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmadi, Hattoki rivojlangan mamlakatlar olimlari bu insonlar
“Yo‘lni bilmay, yurib bo‘lmas“. Bu so‘zlar bir necha yillar davomida o‘zbek xalqining ruhida qoldirgan meroslariga asoslangan holda yoshlarga saboq
insondan tortib butun bir xalqqa tegishli, desak, shakllanib keldi. O‘zbekiston Respublikasi bermoqdalar, ularni ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishga
to‘g‘ri bo‘ladi. Chunki inson ma’lum bir g‘oyasiz, Prezidenti, Qurolli Kuchlar Oliy Bosh Qo‘mondoni da’vat qilishmoqda.
muayyan dunyoqarashlarsiz yashashi, eng asosiysi, Sh. Mirziyoyev “Yangi O‘zbekiston strategiyasi”
rivojlanishi va yuksalishi mumkin emas. O‘zbek kitobida ta’kidlaganidek: “Yangi O‘zbekiston” Bugun xalqaro hayot va kishilik taraqqiyoti shunday
xalqi esa bugungi kunda o‘z yo‘lini topib, ulkan g‘oyasi zamirida ana shunday ulug‘ ajdodlarimiz, bir bosqichga kirdiki, endi unda harbiy kuch-qudrat emas,
yutuqlarga erishib bormoqda. Yangi maqsadlar umuman olganda, milliy tariximizda Birinchi va balki bu hayotda intellektual salohiyat, aql-idrok, fikr,
sari ildamlamoqda. Keyingi 5 yil davomida Ikkinchi Uyg‘onish davrlariga asos solgan alloma yangi g‘oyalar, ilg‘or va zamonaviy texnologiyalar hal
mamlakatimizda keng miqyosda demokratik va bobolarimizning orzu-intilishlari va armonlari qiluvchi ahamiyatni kasb etmoqda. Shu bois mamlakatimiz
ham mujassam, desak, adashmagan bo‘lamiz”. yoshlari bilim va ko‘nikmalarini ishlab chiqarishga joriy
o‘zgarishlar amalga oshirildi. etib, yangidan yangi imkoniyatlar yaratayotganini o‘z
Ana o‘sha Ibn Sino, Beruniy, Xorazmiy, faoliyatlari misolida ko‘rsatmoqda. Yurt ravnaqi, xalqimiz
Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Amir Temur, manfaati uchun qiladigan barcha sa’y-harakatlarimiz
Mirzo Ulug‘bek, Navoiy kabi ajdodlarimiz nafaqat orqali aslida biz o‘zimiz uchun yuksalish pillapoyalarini
o‘z xalqi, balki butun dunyo tamadduni va yaratgan bo‘lamiz.
rivojlanishiga ulkan hissalarini qo‘shganlar. Bu
shaxslarning o‘zlaridan qoldirgan ma’naviy, Ibrohim MAMAJONOV,
ma’rifiy, ilmiy, madaniy meroslari hozirgi kunda Qurolli Kuchlar akademiyasi
eng dolzarb mavzular sifatida o‘rganilmoqda.
3-bosqich kursanti

#Adabiy-badiiy kecha #Harbiy ko‘nikma

BUYUK Shu paytga qadar milliy armiyamiz uchun Surat tahririyat arxividan olindi
rezervdagi va zaxiradagi ofitserlarni tayyorlash
AJDODLARIMIZNING
mamlakatimizdagi oliy o‘quv yurtlari harbiy
MUNOSIB kafedralarida tayyorlanar edi. Keyingi yillarda Qurolli
AVLODLARI
Kuchlarimizda amalga oshirilgan islohotlar, harbiy
Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn kadrlar tayyorlashning takomillashtirilishi hamda
Sino, Ahmad Farg‘oniy, Muhammad
armiyamiz oldiga qo‘yilgan vazifalar rezervdagi
ibn Muso al-Xorazmiy, Mirzo va zaxiradagi ofitserlarni tayyorlash tizimini
Ulug‘bek, Alisher Navoiy, takomillashtirish zaruratini keltirib chiqardi.

Zahiriddin Muhammad Bobur kabi MARKAZ FAOLIYATIGA NAZAR
allomalarimizning asarlari oradan

necha asrlar o‘tsa hamki, dunyo
tamaddunida o‘z ulug‘vorligini
saqlab kelmoqda.

Ajdodlarimiz ilm, ma’naviyat, Shu bois mamlakatimizda yagona oliy ta’lim muassasalarida rezervdagi va hosil qilish bilan bir qatorda, nafaqat
ma’rifat, ta’lim-tarbiya bilan shug‘ullanib, Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston zaxiradagi ofitserlarni tayyorlash haqidagi askar va harbiy xizmatchilar, balki aholi
dunyo ilm-fani rivojlanishiga beqiyos Milliy universiteti huzurida Harbiy nizom, oliy ta’lim muassasalarining bilan ham muomala-munosabatga
hissalarini qo‘shganlar. Bu borada yoshlar tayyorgarlik o‘quv markazi tashkil harbiy tayyorgarlik bo‘linmalarida kirishishda yuksak madaniyatga ega
ma’naviyatini yuksaltirish, vatanparvarlik etildi. Bugungi kun talabidan kelib o‘quv jarayonini tashkillashtirish bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan nazariy va
ruhida tarbiyalash va har tomonlama chiqib, Qurolli Kuchlarimiz zimmasidagi va o‘tkazish bo‘yicha yo‘riqnoma, amaliy mashg‘ulotlar olib boriladi.
qo‘llab-quvvatlash bizning burchimizdir. vazifalar, dunyodagi vaziyat va Umumharbiy nizomlar, otish va boshqa
Milliy qadriyatlar ajdodlarning ilmiy- xalqaro tajriba hisobga olingan holda, o‘quv qo‘llanmalar talablari bo‘yicha Mashg‘ulotlardan so‘ng talabalarning
ma’naviy merosi asosida shakllanadi va markazning asosiy vazifa va maqsadlari tasdiqlangan dastur asosida o‘qitiladi. bilimini mustahkamlashi, jangovar-ruhiy
davrlar osha takomillashib boradi. belgilab berildi. Markazda muhandis- tayyorgarligini oshirishi uchun markazda
sapyor qo‘shinlari, kimyoviy himoya va O‘quv dasturlari Qurolli Kuchlarimiz barcha shart-sharoitlar yaratilgan. O‘quv
Qurolli Kuchlar akademiyasi uchinchi topogeodezik ta’minot, zirhli tank xizmati, oldiga qo‘yilgan vazifalardan kelib va amaliy mashg‘ulot xonalaridagi
bosqich kursantlari ishtirokida “Buyuk artilleriya bo‘linmalari, quruqlikdagi chiqqan holda xalqaro tajriba va milliy texnik jihoz va uskunalar, zamonaviy
ajdodlarimizning insoniyat, jamiyat oldidagi qo‘shinlar va havo hujumidan mudofaa, xususiyatlarga mos tarzda ishlab axborot texnologiyalari va kutubxonadan
xizmatlari” deb nomlangan adabiy-badiiy aviatsiya mutaxassisliklari va harbiy chiqilgan. Bunda mamlakatimizdagi foydalanish mumkin. Talabalarning
kecha o‘tkazildi. Kursantlar tayyorlagan tashuvlar, tarbiyaviy-mafkuraviy ishlar, qo‘shinlar tarkibi, harbiy okruglarning nazariy bilimlarini amaliyotda
sahna ko‘rinishlari, she’rlar, g‘azallar front orti va moliyaviy ta’minot singari o‘ziga xos faoliyat yo‘nalishlari, tabiiy- mustahkamlash maqsadida O‘zbekiston
ularda Vatanga muhabbat, ajdodlar ixtisoslikka yo‘naltirilgan mutaxassislar geografik joylashuvi, yurtimizdagi Qurolli Kuchlari tarkibidagi harbiy qism
merosiga qiziqish, milliy ma’naviyatdan tayyorlanadi. fasllar xususiyati va boshqa jihatlar va muassasalar bilan hamjihatlikda
bahramandlik, o‘z shaxsiy salohiyatiga hisobga olingan. Shuningdek, nazariy va amaliy mashg‘ulotlar yuqori
ishonch, kelajak oldida mas’ulliklarini his O‘quv muassasamizda talabalar markazda talabalarning jangovar saviyada tashkil qilinmoqda.
qilishga chorladi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar tayyorgarligini oshirish zamonaviy
Mahkamasining qarori, mudofaa xorijiy harbiy texnika va qurol- O. BEDILOV,
N. SULEYMANOVA, vazirining buyruqlari va direktivalari, aslahalardan foydalanish ko‘nikmasini Harbiy tayyorgarlik o‘quv
Qurolli Kuchlar akademiyasi
markazi o‘qituvchisi
dotsenti, p.f.d. (PhD)

VATANPARVAR #Bu qiziq № 3 172022-yil
21-yanvar

8 OTADAXMALVAFRLI YJAOSYHA5YDIGANugun sayyoramizda hayot uchun xavfli
hisoblangan, ammo shunga qaramay, odamlar
B yashab kelayotgan joylar xususida yozamiz.
Meteora monastirlari
(Gretsiya)

Meteora monastirlarining
osilib turuvchi qoyalarda
joylashganligi bosqinchilar

1Santos (“qulayotgan” hujumlaridan himoyalanish
binolar shahri, Braziliya) uchun ayni zo‘r joy. Tarixiy
manbalarga ko‘ra, butun tarixi
davomida 22-24 monastir

Diqqat bilan mavjud bo‘lgan. Ulardan anchasi
qaramasangiz ham qirg‘oq xarobaga aylangan. Hozirgi
bo‘yida qad rostlagan kunda monastirlardan 6 tasigina
binolarda nimadir saqlanib qolgan: 4 ta erkaklar va
noto‘g‘riligini ko‘rish mumkin. 2 ta ayollarga tegishli.

Chunki bu binolarning 6Lixtenshteyn qasri
fundamentini qo‘yish (Germaniya)
vaqtida keyinchalik tuzatish
qiyin bo‘lgan xatoliklarga

yo‘l qo‘yilgan. Hozirda Lixtenshteyn qasri

uylar yiqilay deb qiyshayib yer sathidan 817 metr

turgan holatida ham unda balandlikda joylashgan.

yashashda davom etayotgan Uning oldida eski

dovyurak odamlar bor. Lixtenshteyn (1150 –

2Solve uychasi (Shveysariya) Bu baland tog‘li 1200 yillarda qurilgan,
uycha dengiz sathidan XIV asr oxirida buzilgan
4 000 metr balandlikda, va qayta tiklanmagan)
Matterxorn tog‘iga qal’asining xarobalari
ko‘tarilish yo‘lida saqlanib qolgan. Hozirgi
joylashgan. Uning Lixtenshteynning
ichida 10 ta yotoq ko‘rinishi ertaklardagi
va radiotelefon bor. qasrlarni eslatadi. U
Uychada oziq-ovqat 1840 – 1842 yillarda
mahsulotlari yo‘q, barpo etilgan bo‘lib,
chunki unda favqulodda bugungi kunda Urax
gersoglariga tegishli.

holatlardagina tunab Afsonaviy qasrda tarixiy

qolish mumkin. qurol-aslahalarning

kolleksiyasi mavjud va u

3Daraxt ustidagi uylar sayyohlar uchun ochiq. Bu ibodatxonali
(Indoneziya) majmua muqaddas
Indoneziyaning 7Syuankin-si monastiri Xenshan tog‘i oldidagi
(Xitoy) qoyada 491-yilda
janubi-sharqiy tomonidagi qurilgan. U o‘zida
budda, daos va
Papua qishlog‘ida korovai konfutsiy mehroblarini
birlashtiradi. Osilib turgan
qabilasi yashaydi. Ular yer devor yoqalab ko‘pgina
zallar joylashgan,
sathidan 35 metrgacha qoya esa binolarning
orqa devori sifatida
balandlikka yetadigan xizmat qiladi. Majmua
1982-yildan Xitoy Xalq
daraxtlarda uylar Respublikasining milliy
yodgorligi sifati saqlanib
qurishlari bilan mashhur. kelmoqda.

Papuas qabilasi shu

tariqa suv toshqinlaridan

hamda ayollar va

bolalarni qullik uchun

olib ketuvchi dushman

qabilalar hujumlaridan

himoyalanganlar.

4Kalapana 1986-yilda vulqon otilishi natijasida bu joylar shahar- Kastelfolit-de-la-Roka – bu Xeron qishlog‘ida
(Gavayi) sharpaga aylangan. Biroq shaharga kirish yopiq bo‘lishiga
qaramasdan u yerda haligacha bir nechta odam yashaydi. Kastelfolit-de-la-Roka joylashgan mahalla. U ming yillar oldin qotgan

8(Ispaniya) lavadan hosil bo‘lgan qoyada joylashgan. Mahalla
joylashgan qoyaning uzunligi 1 km.ga yaqin,
balandligi esa 50 metrcha keladi.

S. MAMIRJONOVA tayyorladi.

18 № 32022-yil #Ko‘ngil bayoti VATANPARVAR
21-yanvar
OTA HARBIYLAR QO’SHIG’I
DESANTCHILAR
Siz ketdingiz, dunyolarim oq-u qora, Ona zamin, tuprog’i jonday aziz,
Parvoz qilgan samolarda qushlaringmiz, Xandon kulgim yo’qolmoqda bora-bora, Har zarrasin qo’lga olsang, bo’lur zar,
Ortga qaytmas olov kabi kuchlaringmiz, Sizni eslab, mo’ltirayman men bechora. Yer-u osmon cho’lda yurib uyqusiz,
Halovating, osoyishta tushlaringmiz, Ota, Sizga aytolmagan so’zim qoldi, Ona O’zbekistonga posbon, harbiylar.
Vatan, botir o’g’loningmiz – desantchilar, Ortingizdan javdiragan ko’zim qoldi.
Ko’klardagi posboningmiz – desantchilar. Tun-u kun mudramas burgut nigohlar,
Dunyolarga, havolarga to’ymadingiz, Qasamiga sodiq, qoplon, harbiylar,
Ming chaqirim yuqoridan seni o’ylab, Xasta bo’lib, hatto nolib qo’ymadingiz, Sergaklar, hushyorlar, mudom ogohlar,
Yurak to’la quvonch bir-la seni so’ylab, Shuncha kutib, to’yimni ham ko’rmadingiz. Ona O’zbekistonga posbon, harbiylar.
Qo’riqlaymiz onam deya, jo’shib kuylab, Aytolmadim, dilda qancha so’zim qoldi,
Vatan, nurli osmoningmiz – desantchilar, Ortingizdan javdiragan ko’zim qoldi. Mardona saflarda bosgaymiz qadam,
Seni asrar qo’rg’oningmiz – desantchilar. Yurtim bayrog’ini, ko’tarib bardam,
O’ylabmanki, yonimizda yurarsiz deb, Zarracha cho’chimas yomg’irdan, qordan,
Naqarot Hoji bo’lib, to’qsonlarga kirarsiz deb, Ona O’zbekistonga posbon, harbiylar.
Bir kun mening bolamni ham ko’rarsiz deb.
Desantchilar ko’ksi qalqon desantchilar, Ketdingiz-u, sog’inch to’la so’zim qoldi, Maxsus qo’shinlaring oridir – Vatan,
Desantchilar jasur posbon desantchilar. Ortingizdan javdiragan ko’zim qoldi. Artilleriyang jangovar, shaydir olovlar,
Poyingga kelolmaydi hech qanday dushman,
Ko’kda uchib samolardan sakrar chog’da, Endi izlab topolmasman izingizni, Ona O’zbekistonga posbon, harbiylar.
Mehring asrar har yigitni, qolmas dog’da. Oq soqolli, nurga cho’mgan yuzingizni,
Buyukliging his qilamiz har sabog’da, Sizga eplab qarolmagan qizingizni, Buyuk karvon yo’ling bo’lsin abadiy,
Vatan, ko’kda sultoningmiz, desantchilar, ”Kechiring!“ deb aytolmagan so’zim qoldi. Farzandlaring quvnoq, shodon ko’ngillar,
Samodagi mujgoningmiz, desantchilar Ortingizdan javdiragan ko’zim qoldi. Javonmard yigitlar, botir, samimiy,
Ona O’zbekistonga posbon, harbiylar,
Ot yigitning qanotidir, der azaldan, Farida BOBOJONOVA O’ttiz yoshing muborak, Qurolli Kuchlar!
Parashyutdir bizga qanot, doim hamdam,
Tinchligingga kamarbasta bo’lib har dam, Kontrakt bo’yicha harbiy xizmatchi, oddiy askar
Kecha-kunduz hushyoringmiz – desantchilar, Mirshoh ZOKIROV
Tunlar bedor o’g’loningmiz – desantchilar.
VATAN
Kontrakt bo’yicha harbiy xizmatchi,
oddiy askar Inomjon RAHIMOV Qara, do’stim, bizning jannatmakonda
Odamlarning orzusiga yo’qdir chek.
HARBIY AYOL Bugun tomiringda oqqan har qonda
Ajdodlar qoni bor o’zbeksan, o’zbek!
Tongda turaman-u, bir choy qo’yaman,
Pishira olmayman shirin kulchalar Erlar chegarada turiвdi sergak,
Shoshaman, men ishga borishim kerak Ularning ko’ziga uyqu begona.
Xayr, deb qoladi jajji qo’lchalar. Vatan beshigiga botirlar kerak,
Men kimman? Har bitta eshikka mushtipar ona.
Men kimman, ayolman, yorman, rafiqa,
Bitta saltanatga bekaman o’zim. Moziy sharaflidir, kelajak porloq,
Begim, ko’nglingizni ola olmasam, Ikki yonim daryo, o’ng-u so’l chaman.
Og’rinmang, tilayman sizga ming to’zim. Kun sayin otalar qo’llari qadoq
Men kimman? Kun sayin onalar poyida Vatan!
Lekin men Qurbonjon dadxohning qizi,
Menman To’marisning asl farzandi. Vatanga ta‘rifim yetmas so’ylasam,
Men o’zim Guloyim, men o’zim Barchin, Ko’nglimda kechguvchi tuyg’ular talay.
Menman Bibixonim – yurtim tayanchi. Shu Xudo suyguvchi yurt uchun har dam
Ne qilay, o’zbekning tanti qiziman, Jonini tikishga har bir o’g’lon shay!
Ayollar safiga sig’madim netay,
Gar ayol bo’lsam-da metin saflarda, Muddatli harbiy xizmatchi, oddiy askar
Vatanim, shoningni o’zim qo’riqlay! Jasurbek NURMURODOV

Kichik serjant Dilnozaxon SULAYMONOVA

VATANPARVAR № 3 19#Mudofaaga ko‘maklashuvchi “Vatanparvar” tashkilotlarida
2022-yil
21-yanvar

HAMKORLIK

DASTURLARI

DOIRASIDA

Mamlakatimizda Hozirgi davr talabidan kelib guvohnomalariga ega ko‘zlangan asosiy maqsad,
yoshlarni chaqiruvga chiqib, tuman mudofaa ishlari, bo‘lishgan bo‘lsalar, ayni paytda birinchidan, sportning texnik va
qadar tayyorlash, ularni xalq ta’limi bo‘limi hamda Yoshlar ularning tengdoshlaridan yana amaliy turlariga yoshlarni imkon
ona Vatanga sadoqat ishlari agentligi, davlat va jamoat 50 nafari haydovchilikning “BC” qadar ko‘proq jalb etish bo‘lsa,
ruhida tarbiyalash hamda tashkilotlari bilan hamkorlikda toifasiga o‘qitilyapti. ikkinchidan, ularning nufuzli
ma’naviyatini yuksaltirish turli ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar musobaqalarda faol ishtirokini
borasida muayyan ishlar amalga tashkil etilmoqda. O‘zbekiston – O‘tgan yilda ham ta’minlashdan iboratdir. Shu bois
oshirilmoqda. Bu o‘ta muhim jarayonni Respublikasi Qurolli Kuchlari tashkilotda sportni rivojlantirish, ham musobaqalarda ishtirok
O‘zbekiston Respublikasi mudofaasiga tashkil etilganining 30 yilligi yosh avlodni ma’nan va jisman etgan jarqo‘rg‘onlik sportchilar
ko‘maklashuvchi “Vatanparvar” hamda Vatan himoyachilari baquvvat etib voyaga yetkazish respublika bosqichida viloyat
tashkilotining Surxondaryo kuni munosabati bilan “Xalq va borasidagi yumushlarimiz sharafini munosib himoya
viloyati kengashi tasarrufidagi armiya – bir tan-u bir jon!” shiori sifatini yaxshilash maqsadida qilmoqdalar.
Jarqo‘rg‘on tumani o‘quv ostida hamda “Vatanparvarlik bir qancha ishlar amalga
sport-texnika klubi jamoasi oyligi” doirasidagi tadbirlar oshirildi, – deydi O‘STK Shu kunlarda tashkilotda
ham muvaffaqiyat bilan shular jumlasidandir. boshlig‘i Shuhrat Xo‘jamqulov. haydovchilar tayyorlash
– Shu munosabat bilan tashkil ishlari ham muvaffaqiyat
uddalab kelmoqda. Ta’kidlash joizki, ayni etilayotgan sport musobaqalari bilan uddalanmoqda. Birgina
paytda tuman O‘STK jamoasi yoshlarimizni yanada o‘tgan yil mobaynida ming
tomonidan “Yoshlar daftari”ga ruhlantirmoqda. nafardan ziyod “B”, “BC”
kiritilgan yoshlarga alohida hamda “CE” toifali haydovchilar
e’tibor qaratilmoqda. Ular Bugungi kunda O‘STK tayyorlashga erishildi. Joriy
har tomonlama moddiy va qoshida uchta seksiya va bitta yilda ham tuman o‘quv sport-
ma’naviy jihatdan qo‘llab- to‘garak mavjud bo‘lib, ularda texnika klubi jamoasi tomonidan
quvvatlanib, muntazam 36 nafar yosh shug‘ullanmoqda. bir qancha tashkilotlar bilan
ravishda sport to‘garaklariga Yoshlarni harbiy-vatanparvarlik hamkorlik dasturlari doirasida
jalb etilmoqda. O‘tgan yili shu ruhida tarbiyalash ishlari turli tadbirlarni o‘tkazish izchil
ro‘yxatdagi yoshlarning 71 nafari samaradorligini oshirish davom etmoqda.
imtiyozli ravishda haydovchilik maqsadida turli musobaqalar
tashkil etilmoqda. Bundan

O‘zbekiston Respublikasi mudofaasiga ko‘maklashuvchi
“Vatanparvar” tashkiloti Surxondaryo viloyati kengashi
tasarrufidagi Jarqo‘rg‘on tumani o‘quv sport-texnika klubi jamoasi
barcha yurtdoshlarimizni mamlakatimiz Qurolli Kuchlari tashkil
etilganining 30 yilligi hamda 14-yanvar – Vatan himoyachilari
kuni bilan muborakbod etadi. Ilohim, yurtimiz tinch, osmonimiz
hamisha musaffo bo‘lsin!

Fursatdan foydalanib, Xizmatlar litsenziyalangan
Jarqo‘rg‘on tumani o‘quv sport-
texnika klubi jamoasi tumanda
istiqomat qilayotgan barcha
yoshlarni “B”, “BC” hamda
“CE” toifali haydovchilik

kurslariga, shuningdek,
sportning texnik va amaliy
turlari – “Havo miltig‘idan

o‘q otish”, “Raketamodel”
va “Yozgi biatlon kabi
to‘garaklarda shug‘ullanishga
taklif etadi.

Manzil: Jarqo‘rg‘on tumani
Paxta zavod mahallasi,
Muhiddin O‘tanov ko‘chasi,
29-uy. “Vatanparvar” tashkiloti
o‘quv binosi.

Telefon: (93) 764-16-13.

Akbar ALLAMURODOV

20 № 32022-yil #Harbiy texnika VATANPARVAR
21-yanvar
JAHONDA
BEG‘ARAZ YORDAM SIFATIDA
KUCHLI ZILZILA NATIJASIDA
Belarus armiyasiga qarashli jangovar texnika tarkibidan joy olgan “Drakon” tipidagi
zirhlangan jangovar avtomobil (g‘ildiraklar formulasi 4 x 4) Xitoyning Xitoyda 6,9 magnitudali kuchli zilzila yuz berdi va
“Politeknolojiz” kompaniyasi mutaxassislari tomonidan yaratilgan buning natijasida Buyuk Xitoy devorining bir qismi
bo‘lib, XXRda u “Da Szyan” nomi ostida ishlab chiqarilgan. B tipdagi vayron bo‘ldi, deb xabar beradi “Global times” nashri.
mashinalar Belarusga har ikki mamlakat mudofaa vazirliklari o‘rtasida Ma’lumotlarga ko‘ra, yer silkinishlari mamlakatning
tuzilgan bitim asosida beg‘araz harbiy-texnik yordam sifatida shimoli-g‘arbidagi Sinxay provinsiyasi hududida,
yetkazib berilgan. Belarusda o‘tkazilgan tajriba sinovlaridan so‘ng
mashinalarga bir qator o‘zgarishlar kiritilgan. Jumladan, qurollar uchun 10 kilometr chuqurlikda
mo‘ljallangan platforma, ventilyatsiya tizimi, mexanik-haydovchining sodir bo‘lgan. Bu yer
o‘rni ergonomikasi yanada takomillashtirilgan. “Drakon”da asosiy qurol aholi kam yashaydigan
sifatida 12,7 mm.li pulemyotdan foydalanilgan (boshqa variantlar ham hudud ekanligiga
bo‘lishi mumkin). Mashinaga ikki nafar ekipaj a’zosi va barcha kerakli qaramay, silkinishlar
narsalar bilan to‘liq ta’minlangan sakkiz nafar harbiy xizmatchi joylashishi mumkin. Po‘lat zirhdan ishlangan korpus shaxsiy kuchi bir qancha yirik
tarkib, asosiy uzel va agregatlarni o‘qotar qurollar o‘qi va ba’zi tipdagi artilleriya snaryadlari parchalaridan himoyalashni shaharlarda ham qayd
ta’minlaydi. Jangovar og‘irligi 8,7 tonnani tashkil etuvchi mashina quvvati 245 ot kuchiga teng bo‘lgan turbopuflagichli dizel etilgan. Halok bo‘lganlar
dvigateli bilan jihozlangan. Uzatmalar qutisi mexanik, besh pog‘onali. Shosse bo‘ylab maksimal harakatlanish tezligi soatiga haqida xabar berilmagan,
100 km, yoqilg‘i bo‘yicha yurish zaxirasi deyarli 600 km.ni tashkil etadi. ammo jabrlanganlar
borligi ma’lum qilingan.
ПОДВОДНОЕ БОЕВОЕ СРЕДСТВО Rasmiylar zilzila oqibatida
Buyuk Xitoy devorining
Ñïåöèàëèñòû àìåðèêàíñêîé âîåííî-ïðîìûøëåííîé ikki metri vayron bo‘lganini
êîìïàíèè «Ëîêõèä Ìàðòèí» ðàçðàáîòàëè è ïîñòàâèëè tasdiqladilar.
ñèëàì ñïåöèàëüíûõ îïåðàöèé Âîåííî-ìîðñêèõ ñèë
ñòðàíû íîâîå ïîäâîäíîå ñðåäñòâî äîñòàâêè (ÏÑÄ) HARBIYLAR UCHUN CHEKLOVLAR
áîåâûõ ïëîâöîâ «ñóõîãî òèïà» DCS (Dry Combat
Submersible). Àïïàðàò èìååò ïîëíîå âîäîèçìåùåíèå Shveysariya Qurolli Kuchlari rahbariyati
30 òîíí, äëèíó 12 ìåòðîâ, äàëüíîñòü õîäà âà ïîäâîäíîì ïîëîæåíèè 60 ìèëü íà ñêîðîñòè 5 óçëîâ, ðàáî÷óþ ãëóáèíó harbiy xizmatchilarga “Telegram”, “WhatsApp” va
ïîãðóæåíèÿ îêîëî 36 ìåòðîâ (ïðåäåëüíóþ – 100 ìåòðîâ). Îí ñïîñîáåí òðàíñïîðòèðîâàòü äâóõ ÷ëåíîâ ýêèïàæà è “Signal” messenjerlaridan foydalanishni taqiqlab,
âîñåìü áîåâûõ ïëîâöîâ ñî âñåìè ñíàðÿæåíèÿìè.  êà÷åñòâå ñèëîâîé óñòàíîâêè ïðèìåíåíà ìîäóëüíàÿ ëèòèé-èîííàÿ faqat Shveysariyaning o‘zida faoliyat olib
àêêóìóëÿòîðíàÿ áàòàðåÿ òèïà LiFT (Lithium-ion Fault Tolerant), ðàçðàáîòàííàÿ è èçãîòîâëåííàÿ ôèðìîé «Äæåíåðàë boruvchi “Threema” dasturini ishlatishga ruxsat
àòîìèêñ ýëåêòðîìàãíåòèê ñèñòåìç». Íîâîå áîåâîå ñðåäñòâî ìîæåò ðàçìåùàòüñÿ íà áîåâûõ êîðàáëÿõ è ïîäâîäíûõ berdi, deb xabar qiladi “Swissinfo”. Xabarda
ëîäêàõ. Êîíòðàêò íà ðàçðàáîòêó è ïîñòðîéêó òðåõ òàêèõ àïïàðàòîâ áûë çàêëþ÷åí ñ «Ëîêõèä Ìàðòèí» è ãðóïïîé
Submergence Group. Ôàêòè÷åñêè ñîçäàòåëåì àïïàðàòîâ DCS íà ïîäðÿäíîé îñíîâå ÿâëÿåòñÿ ïðèíàäëåæàùàÿ àìå- ta’kidlanishicha, bunday
ðèêàíñêîé Submergence Group áðèòàíñêàÿ êîìïàíèÿ Msubs Ltd (Marlin Submarine Ltd). qaror qabul qilinishining
asosiy sabablaridan biri
TURLI MODIFIKATSIYALARGA EGA “axborot xavfsizligini
ta’minlash zaruratidir”.
Bir qancha modifikatsiyadan iborat bo‘lgan “Xiro” tipidagi uchuvchisiz uchish apparatlari (UUA) Avvalroq AQShda sobiq
Isroilning “Yu Vijn” kompaniyasi mutaxassislari tomonidan mamlakat Qurolli Kuchlari ehtiyojlari harbiylarga qurolga
uchun ishlab chiqilgan. Yangi jangovar vositalar havo razvedkasini olib borish va dushmanning egalik qilish taqiqlangani,
yerdagi (suv ustidagi) nishonlarini yakson qilish uchun mo‘ljallangan. Nishonni aniqlash va Rossiyada esa
unga zarba berishning yanada takomillashtirilgan imkoniyatlariga egaligi sababli bu tipdagi harbiy xizmatchilarga
apparatlardan taktik, operativ-taktik va operativ darajalarda foydalanish mumkin. Xususan, “Xiro- gadjetlardan foydalanish
30” eng kichik o‘lchamli apparat bo‘lib, birinchi navbatda shaxsiy tarkibga zarba berish uchun man etilgani haqidagi
mo‘ljallangan. Apparatni hujumga tayyorlash vaqti 5 daqiqa, jangovar qism xabarlar tarqatilgan edi.
og‘irligi 0,5 kg.ni tashkil etadi. “Xiro-70” o‘ta yengil kompleks bo‘lib, ko‘rish
masofasi 40 km.gacha bo‘lgan zonadan ma’lumotlar yetkazib berishga BOYKOT E’LON QILINDI
qodir. Asosan yengil avtomobillarga qarshi kurash olib boruvchi vosita
sifatida qo‘llanadi. Apparatning jangovar qismi og‘irligi 1,2 kg. Tanklar va Daniya va Niderlandiya rasmiylari joriy
boshqa zirhli nishonlar hujum qilish uchun mo‘ljallangan “Xiro-120”ning parvoz yilning 4–20-fevral kunlari Pekinda bo‘lib
davomiyligi 60 daqiqani tashkil etib, u og‘irligi 3,5 kg.gacha bo‘lgan jangovar qismni o‘tadigan navbatdagi qishki Olimpiada
olib uchishga qodir. “Xiro-250” esa 150 km.gacha bo‘lgan masofadan yuqori aniqlikdagi o‘yinlariga diplomatik boykot e’lon qildi.
zarbalar berishi mumkin. Pnevmatik konteyner yoki relsli ishga tushirish qurilmasidan Avvalroq AQSh, Yaponiya, Buyuk Britaniya
uchiriladi. “Xiro-900” apparati razvedka vazifalarini bajarish va 200 km.gacha va Kanada ham ana shunday qarorga kelgan
masofadagi nishonlarni yakson qilish uchun mo‘ljallangan. Uchish davomiyligi 7
soatgacha, 20 kg.gacha og‘irlikdagi jangovar qismni olib uchishga qodir. edi. Qayd etilishicha,
Niderlandiya Xitoy
ИМЕЕТ ОТЛИЧИТЕЛНЫЕ ОСОБЕННОСТИ musobaqalarga xorijlik
tomoshabinlarni
Þæíîàôðèêàíñêàÿ êðóïíîêàëèáåðíàÿ 42 ìì è íåáîëüøîé íàâåñêîé ïîðîõà. Òàêîé ïàòðîí èçíà÷àëüíî qo‘ymasligi sababli
ñíàéïåðñêàÿ âèíòîâêà «Òðóâåëî» CMS ðàçðàáàòûâàëñÿ â êà÷åñòâå âûñòðåëà äëÿ ðó÷íîãî àâòîìàòè÷å- Pekinga hukumat
(Counter Measure Sniper) ñîçäàí ñïåöè- delegatsiyasini
àëèñòàìè ôèðìû «Òðóâåëî àðìîðè ñêîãî ãðàíàòîì¸òà. Ïîä ýòó âèíòîâêó âûïóùåíû jo‘natmaydi. Daniya
ìàíóôýêòîðèç». Îòëè÷è- îñêîëî÷íî-ôóãàñíûå, áðîíåáîéíî-çàæèãàòåëüíûå, hukumati esa Xitoyda
òåëüíîé îñîáåííîñòüþ ïîëóáðîíåáîéíûå è ôóãàñíî-çàæèãàòåëüíûå ñíàðÿ- inson huquqlari
îðóæèÿ ÿâëÿåòñÿ äû. Ãëàâíîé öåëüþ ïðè ðàçðàáîòêå äàííîãî îðóæèÿ buzilishiga norozilik
20-ìì áîåïðèïàñ ñ áûëî ñîçäàíèå ëåãêîé, êîìïàêòíîé âèíòîâêè ñ óìåíüøåí- sifatida Olimpiadaga
óêîðî÷åííîé ãèëü- íîé äëèíîé ñòâîëà, íî ïðè ýòîì îáëàäàþùåé âûñîêèì diplomatik boykot e’lon
çîé äëèíîé ìîãóùåñòâîì. «Òðóâåëî» íåàâòîìàòè÷åñêàÿ, ìàãàçèííàÿ, qilinganini bildirgan.
ïàòðîí çàïèðàåòñÿ ïîâîðîòîì ïðîäîëüíî-ñêîëüçÿùåãî
çàòâîðà íà ÷åòûðå áîåâûõ óïîðà. Íà åãî êîðïóñå MUDDAT YANA UZAYTIRILDI
èìåþòñÿ ñïèðàëåâèäíûå êàíàâêè, îáëåã÷àþùèå åãî
äâèæåíèå â çàòðóäíåííûõ óñëîâèÿõ. Äëèíà íàðåçíîãî Yevropa Ittifoqi (YEI) kengashi
ñòâîëà ñ äóëüíûì òîðìîçîì 380 ìì, áîåâàÿ ìàññà îðó- Rossiyaga qarshi qo‘llanilayotgan iqtisodiy
æèÿ ñ ïàòðîíàìè è îïòè÷åñêèì ïðèöåëîì 11,5 êã, ýôôåêòèâíàÿ sanksiyalar yana yarim yilga uzaytirilganini
äàëüíîñòü ñòðåëüáû 1 000 ì, íà÷àëüíàÿ ñêîðîñòü ïîëåòà ïóëè ma’lum qildi. “YEI kengashi Rossiya
300 ì/ñ. Â êîìïëåêò «Òðóâåëî» âõîäÿò äâà ìàãàçèíà íà 5 ïàòðî- iqtisodiyotining bir qator sohalariga qarshi
íîâ êàæäûé, à òàêæå ñóìêà èëè ôóòëÿð ñ ðåìíåì äëÿ ïåðåíîñêè. qaratilgan cheklov choralari muddatini yana

P. SAYDIVALIYEV tayyorladi. olti oyga – 2022-yilning
31-iyuligacha
uzaytirishga qaror
qildi”, – deyiladi
kengash bayonotida.
Iqtisodiy sanksiyalar
birinchi marta
“Rossiyaning
Ukrainadagi vaziyatni
beqarorlashtiruvchi
harakatlari”ga javoban
2014-yilning 31-iyulida
kiritilgan edi.

Internet materiallari asosida tayyorlandi.

VATANPARVAR #Ilm-fan № 3 212022-yil
21-yanvar
MINTAQADA
SOHA TARMOG‘IDA
ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA
TAMAL TOSHI
O‘zbekistonda zamonaviy texnologiyalar
asosida uchuvchisiz uchish apparatlari ishlab Istiqlol yillarida yurtimizda harbiy Olimning amaliyotdagi ko‘p yillik tajribasi hamda tadqiqot
chiqarilmoqda. Bu haqda Mudofaa sanoati davlat jurnalistika shakllanishi va uni ilmiy natijalari ilmiy kengash a’zolari, professor-o‘qituvchilarning
qo‘mitasi matbuot xizmati xabar berdi. Qayd e’tiborini tortdi. Quvonarlisi, Oliy attestatsiya komissiyasi
etilishicha, qo‘mita tasarrufida Uchuvchisiz aviatsiya tadqiq etish masalasi bamisoli hali O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar
majmualarini ilmiy-ishlab o‘zlashtirilmagan qo‘riq edi. Yaqinda universiteti huzuridagi ilmiy kengash qaroriga asosan
chiqarish markazi tashkil O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy A. Safarovga “filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori” ilmiy
etilgan. Mazkur markaz darajasini berdi. Hozirda ushbu universitetning u rahbarlik
tomonidan xalqaro texnik kommunikatsiyalar universitetida qilayotgan Harbiy va sport jurnalistikasi kafedrasida ayni
talab va standartlarga rezervdagi polkovnik Alijon Safarovning yo‘nalishdagi ilmiy tadqiqotlar jadal davom ettirilmoqda.
to‘liq javob beradigan
“Lochin” nomli uchuvchisiz “O‘zbekistonda harbiy jurnalistikaning Leytenant Dilshod RO‘ZIQULOV,
uchish apparatlarini ishlab shakllanish va rivojlanish tamoyillari” mustaqil izlanuvchi
chiqarish yo‘lga qo‘yildi.
Ta’kidlanishicha, ikki xil mavzusida PhD dissertatsiyasi
maqsadda foydalanishga muvaffaqiyatli himoya qilindi.
mo‘ljallangan mazkur milliy
loyiha Markaziy Osiyoda #Tahririyatga maktub
ilk bor O‘zbekistonda
o‘zlashtirildi va yo‘lga ULAR BORKI,
qo‘yildi.
YURT TINCH
YORDAM BERISHGA CHAQIRDI
Barcha vatandoshlarimni, xususan, Qurolli Hammalariga mustahkam sog‘liq, uzoq umr,
Afg‘oniston ichki ishlar vaziri vazifasini Kuchlarimiz safida mas’uliyatli xizmatni ko‘zlaridan faqat sevinch yoshlari oqishini, ezgu
bajaruvchi Sirojiddin Haqqoniy Xitoyning Kobuldagi tilaklarining ro‘yobini tilayman. Har biri aqli, salohiyati,
elchisi Van Yu bilan uchrashuvi chog‘ida XXRni o‘tayotgan mutaxassislar, turli unvondagi vijdoni bilan shaxs sifatida kamol topishiga, mas’uliyatli
toliblar hukumatining dunyoda tan olinishiga harbiy xizmatchilar va ularning oila a’zolari, xizmati bilan masrur holda baxtli hayot kechirishiga
ko‘maklashishga chaqirdi. O‘z navbatida, ishonaman.
Xitoy elchisi xalqaro hamjamiyat afg‘onlarga nafaqaxo‘rlarni Vatan himoyachilari kuni
“hukumatni o‘z tanloviga munosabati bilan tabriklayman. Ular borki, S. ESNAZAROVA
ko‘ra shakllantirishiga” Nukus shahri
imkon berishi, AQSh esa yurtimiz tinch, kelajagimiz porloq.
Afg‘onistondagi gumanitar
inqiroz uchun javobgarlikni #Plenum
o‘z zimmasiga olishi
lozimligini ta’kidlagan. MDH DOSAAF
Haqqoniy, shuningdek, 95 YOSHDA
“Afg‘oniston o‘z Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi
hududidan boshqalarga DOSAAF (Armiya, aviatsiya va
qarshi foydalanilmasligi
to‘g‘risida dunyoga va flotga ko‘maklashuvchi ko‘ngillilar
qo‘shnilarga bergan jamiyati) ittifoqi Markaziy
va’dasini bajarishi”ni aytdi. kengashining navbatdagi
XI plenumi bo‘lib o‘tdi.
TARTIBSIZLIKLAR OQIBATIDA
Ittifoqqa a’zo davlatlarning mudofaaga
Qozog‘istonda yuz bergan tartibsizliklar ko‘maklashuvchi tashkilotlari ishtirokida videoselektor
davomida 4 578 nafar inson jabrlangani, ulardan shaklida kechgan mazkur anjumanda kun tartibidagi
4 353 nafari, shu jumladan 3 393 nafar kuch ishlatar bir qator masalalar ko‘rib chiqildi. Jumladan, a’zo
tuzilmalari xodimlari turli darajada jarohatlangani tashkilotlar o‘rtasida yoshlarni harbiy-vatanparvarlik
aniqlangan. Favqulodda holat davrida morglarga ruhida tarbiyalash, ularni sportning texnik va amaliy
225 kishining jasadi olib kelingan. Bu haqda turlariga jalb etish bo‘yicha tajriba almashish, bu
Qozog‘iston Bosh borada hamkorlik aloqalarini kuchaytirish hamda joriy
prokuraturasi vakili Serik yilning 23-yanvar kuni DOSAAF tashkil etilganiga
Shalabayev ma’lum 95 yil to‘lishi munosabati bilan ushbu sanani munosib
qilgan. Uning qo‘shimcha nishonlash masalalari muhokama qilindi. Mazkur
qilishicha, halok yubiley sanaga bag‘ishlangan esdalik nishonlari ta’sis
bo‘lganlarning 19 nafari etilgani ma’lum qilindi.
politsiya xodimlari va
harbiylardir. Qozog‘iston Yig‘ilish davomida O‘zbekiston Respublikasi mudofaasiga
huquq-tartibot organlari ko‘maklashuvchi “Vatanparvar” tashkiloti Markaziy kengashi
tomonidan 446 kishi raisi polkovnik Husan Botirov so‘z olib, bugungi kunda tashkilot
qo‘lga olingan, tergov- tomonidan sportning texnik va amaliy turlarini ommalashtirish
operativ guruh tomonidan hamda ommaviy texnik kasb mutaxassislarini tayyorlash bo‘yicha
yana 546 ta jinoyat ishi amalga oshirilayotgan ishlar to‘g‘risida atroflicha ma’lumot berdi.
o‘rganilmoqda. H. Botirov, shuningdek, MDH DOSAAF ittifoqiga a’zo davlatlarning
mudofaaga ko‘maklashuvchi tashkilotlari o‘rtasidagi hamkorlik
QASHSHOQLIK XAVF SOLMOQDA aloqalarini rivojlantirishga doir takliflarini ham bildirdi.

BMT ogohlantirishicha, yil o‘rtalariga borib Plenum yakunida yig‘ilish ishtirokchilari tomonidan tegishli qaror
Afg‘oniston aholisining 97 foizi qashshoqlik loyihalari ko‘rib chiqilib, tasdiqlandi.
girdobida qolishi mumkin. BMT va uning hamkorlari
28 mln nafar – Afg‘oniston hududidagi 22 mln va Eslatib o‘tamiz, MDH DOSAAF ittifoqiga 1992-yil sentabr oyida
besh mamlakatdan panoh topgan yana 5,7 Toshkent shahrida asos solingan bo‘lib, hozirda unga Rossiya,
mln nafar afg‘onistonlikka yordam ko‘rsatish Belarus, Armaniston, Ozarbayjon, Qozog‘iston, Qirg‘iziston,
rejasini e’lon qildi. Unga ko‘ra, 2022-yilda Tojikiston va O‘zbekiston davlatlari a’zo sanaladi.
ushbu maqsad uchun
4,44 mlrd dollar talab Laziz BO‘RONOV,
qilinadi. Qayd etilishicha, “Vatanparvar” tashkiloti matbuot kotibi
Afg‘oniston iqtisodiyoti
“erkin qulash holatida”.
Mamlakatda 22 mln
nafar inson ocharchilik
yoqasida, shifoxonalar
ozib ketgan bolalar bilan
to‘lib-toshgan, bug‘doy
va yonilg‘i narxi 40 foizga
oshgan. Xalqaro yordam
muzlatilgani sababli
ijtimoiy xizmatlar tizimi
inqirozga uchramoqda.

Internet materiallari asosida tayyorlandi.

22 № 32022-yil #Mudofaaga ko‘maklashuvchi “Vatanparvar” tashkilotlarida VATANPARVAR
21-yanvar

Harbiy-vatanparvarlik tarbiyasi, texnik mutaxassislar
hamda ommaviy kasbdagi xodimlarni tayyorlash,

sportning texnik va amaliy turlarini rivojlantirish borasida
O‘zbekiston Respublikasi mudofaasiga ko‘maklashuvchi
“Vatanparvar” tashkilotining Surxondaryo viloyati
kengashi tasarrufidagi Denov avtomobil maktabi jamoasi
ham ibratli ishlarni amalga oshirmoqda.

YOSHLAR KELAJAGIGA

E’TIBOR

Jumladan, – Vatan himoyachisi bo‘lishdek mutaxassisliklar bo‘yicha tayyorlash, Xizmatlar litsenziyalangan
yoshlar qalbida sharafli kasbga undaydigan ma’nan yetuk va jismonan sog‘lom
vatanparvarlik chiqishlar hamda Vatanni madh shaxslarni kamol toptirish maqsadida
tuyg‘ularini etuvchi kuy-qo‘shiqlar ishtirokchilarda yoshlarga sportning texnik va amaliy
shakllantirish, ularni katta taassurot qoldirdi, – deydi turlari bilan shug‘ullanishlari uchun
har tomonlama yetuk Denov avtomobil maktabi boshlig‘i, qulay shart-sharoitlar yaratildi. Shu
va barkamol qilib voyaga iste’fodagi mayor Ergash Tulashev. boisdan tuman hokimligi, mudofaa
yetkazishdek xayrli ishlarda – Albatta, bunday sa’y-harakatlar ishlari bo‘limi bilan birgalikda
faollik ko‘rsatilmoqda. Ayniqsa, zamirida yoshlarni o‘z yurtiga sodiq, chaqiruvgacha bo‘lgan yoshlar va
bu borada “Vatanparvar” tashkiloti ongli fuqarolar sifatida tarbiyalash, chaqiriluvchilarni harbiy xizmatga
viloyat kengashi bilan hamkorlikda turli ularda vatanparvarlik g‘oyalarini chaqirish davrida olib boriladagan
ma’naviy-ma’rifiy hamda sport tadbirlarini kamol toptirishdek ezgu maqsadlar tashkiliy-ommaviy va tarbiyaviy
o‘tkazish yaxshi yo‘lga qo‘yilgan. Xususan, mujassam. ishlarning qo‘shma rejasi ishlab
“Xalq va armiya – bir tan-u bir jon!” shiori chiqilgan. Mazkur reja ijrosi doirasida
ostida o‘tkazilgan tadbirlarda Ikkinchi Ayni paytda xo‘jalik hisobida yoshlarni ijtimoiy foydali hamda
jahon urushi qatnashchilari, mehnat faoliyat yuritayotgan mazkur avtomobil ommaviy vatanparvarlik ishlariga jalb
faxriylari, baynalmilal jangchilar, maktabida ham 2021-yilda ijobiy etishga alohida e’tibor qaratilyapti.
harbiylar, mudofaa, xalq samaradorlikka erishildi. Natijada
ta’limi bo‘limlari, Yoshlar xalq xo‘jaligi uchun 856 nafar “B”, “Vatanparvar” tashkiloti Denov
ishlari agentligi hamda “BC”, “BE”, “CE” hamda “D” toifali avtomobil maktabi jamoasi Denov
mahallalar faollari va haydovchilar tayyorlandi. Shuningdek, shahri va tumanida istiqomat qilayotgan
keng jamoatchilik “Yoshlar daftari”ga kiritilgan 171 nafar barcha yoshlarni “B”, “BC”, “BE”,
vakillari ishtirok yosh “BC” toifali haydovchilik kurslarini “CE”, “D” toifali haydovchilik kurslarida
bitirgan bo‘lsa, yana shu toifadagi 35 o‘qishga hamda sportning texnik va
etdi. nafar yosh gaz-elektropayvandchi amaliy turlari – “Havo miltig‘idan o‘q
mutaxassisligiga imtiyozli ravishda otish”, “Avtokross”, “Motokross” va
ega bo‘ldi. “Duatlon” kabi seksiya va to‘garaklarda
shug‘ullanishga taklif etadi.
Shu kunlarda yoshlarning bo‘sh
vaqtlarini mazmunli o‘tkazish Manzil: Denov shahri N. Mirzayev
maqsadida avtomaktab qoshida ko‘chasi, 254-uy.
havo miltig‘idan o‘q otish, avtokross,
motokross hamda duatlon kabi sport Telefon: (99) 715-90-07; 413-55-68.
seksiyalarida 72 nafardan ortiq yosh
muntazam shug‘ullanmoqda. O‘z
navbatida, sportchi yoshlar ko‘plab
nufuzli musobaqalarda ishtirok etib,
sovrinli o‘rinlarni qo‘lga kiritmoqda.
Masalan, motokross hamda avtoralli
bo‘yicha o‘tkazilgan respublika
chempionatida denovlik sportchilar
bir necha bor g‘oliblik shohsupasiga
ko‘tarilishga muvaffaq bo‘ldi.

Shu o‘rinda ta’kidlab o‘tish joizki,
Denov avtomobil maktabida yoshlarni
harbiy xizmatga tayyorlash borasida
ham samarali faoliyat olib borilmoqda.
Chunki bu jarayon ham, o‘z navbatida,
yosh avlodning ulg‘ayishi, kelajakda
kuchli va yetuk inson bo‘lib kamol
topishi manbayidir. Chunonchi,
chaqiriluvchilarni harbiy-texnik

Akbar ALI

VATANPARVAR № 3 232022-yil
21-yanvar
MUNOSIB YASHASHNING 10 QOIDASI

1. 24 soatni yaratuvchanlik va qiziquvchanlik YO’QOTILGAN VAQT –
mujassam bo‘lgan muqaddas BIZ YASHAY OLMAYOTGAN DAQIQALARDIR
faqat o‘zingizga ibodatxonadir. Ibodat esa – ezgu
AYOLLAR BEKATI sarflamang! amal va ezgu fikrni anglatadi. 5. Dardga matonatli 8. O‘z-o‘zingizga

Boshqalar uchun 3. Kelajakdayashashni bo‘ling! hayot sabog‘ini berishga
qayg‘urish, ularga dalda odatlaning!
bo‘lish va fikrlashishni bas qiling! Og‘riq va qayg‘ular umrimizning
kunlarini o‘g‘irlaydi xolos. Hayot Yashash – muntazam qilingan
kanda qilmang. “Bir kuni”, “Vaqtim yoki imkonim sizga limon otganda, siz undan xatolarning xulosasi. Modomiki,
Hayotingizda ma’no bo‘lganida” degan rejalar ko‘payib limonad tayyorlang. Aytishadi-ku, xulosa yo‘q ekan yashash ham
yo‘qligini sezgan ketsa, bir zumga to‘xtang va sinovlar sizni kuchsiz qilishlariga yo‘l bo‘lmaydi. Boshi devorga tegib
kuningiz atrofga o‘zingizdan “Nimaga hozir yoki bugun qo‘ymang. Aks holda hammasini ham saboq chiqarmayotgan inson
boqing va emas?” deb so‘rang. Hayot afsuslar yana boshidan boshlashga to‘g‘ri esa chindan-da, qashshoq va
odamlarga yordam bilan uyg‘onish uchun qisqalik qilishini keladi. baxtsizlikka munosib.
qo‘lini cho‘zing. Bu his eting. Har kuni sizga tirikligingizni
eslatadigan biror ish qiling. 6 . Shuuringizga 9. Tavakkal qilishni
yaxshiligingiz yashashingiz
uchun sabab bo‘ladi. 4. Ko‘proq baxtiyor diqqat qiling! o‘rganing!

2. Hayot siz uchun va samimiy odamlar Shunda undagi istaklar so‘zga Bu – o‘zini hayotning eng
davrasida bo‘ling! aylanadi. So‘zlaringizga diqqat yaxshisiga munosib ko‘rish degani.
nimani anglatishini qiling – ular harakatga aylanadi. Hayot ishora va belgilar yordamida
aniqlang! Ular hayotni boshqalarga Harakatga ergashsangiz – u bizga doimo “Kel, ichkariroq kir!”
qaraganda yaxshiroq his qilganlari odatga aylanadi. Odatlarga diqqat deydi. Ammo ko‘pincha biz uning
O‘zingizning hayotdagi uchun ham uni yorqinroq ko‘radi. qiling, shunda fazilat shakllanadi. suratini olamizda so‘ng qo‘rqib
so‘nggi yillaringizda tasavvur Siz ham ulardan ijobiylikni o‘rganing. Fazilat esa – sizning taqdiringizdir. orqaga tisarilamiz.
qiling. Bu – hayot! Va siz o‘sha Unutmang, yo‘qotilgan vaqt – biz
mahalda o‘tgan umringizni yashay olmagan daqiqalardir. 7. Odamlarni kechiring 10. Har daqiqa sizga
qanday tasavvur qilib, nima deb
izohlagan bo‘lar edingiz? Hayot va ularni seving! aziz insonlarni qadrlang
– go‘zallik, muhabbat, jo‘shqinlik, va himoya qiling!
Inson tirik mavjudotlar orasida
Baliq sho‘rvaning kuchli quvvat manbayiga ega Ish bu – hayot degani emas.
foydalari jonzot. Bu quvvatni u ma’naviy Ota-ona do‘stlaringiz uchun
ildizlardan oladi. Buning yo‘li esa ham yashang. Ayniqsa, ota-
A, E, B guruh PP, H vitaminlarini ko‘p miqdorda shoshib chiqarilgan xato xulosalarni onangizni aziz bilib, xizmatlarini
saqlaydi. rad qilish. Kimnidir yomon ko‘rish, qiling. Shekspir aytganidek, ota-
kimdandir nafratlanish bu – bizni onaning ovozi – Yaratganning
Ftor, kalsiy, natriy, sink, fosfor, yod, temir elementlariga boy. oxir-oqibat dushmanidan qo‘rqqan, ovozi. Farzand uchun ular jannat
himoyaga muhtoj odamga aylantirib yo‘lboshchilaridir.
Yengil hazm bo‘ladi va oqsilga boy. qo‘yadi. Himoya esa yashash
emas, yashashdan qochish degani.
Qonda xolesterin miqdori ortganda judayam foydali taom
hisoblanadi.

XONADONDAGI “TEZ YORDAM”

Dori qutisi –– bu favqulodda yordam ko‘rsatish uchun dori va kerakli tibbiy
buyumlar majmuasidir. Uning har bir xonadonda bo‘lishi kerakli vaziyatda
noxushliklarni oldini olishga yordam beradi. Faqat undagi dorilarni shifokor
maslahati bilan qo‘llagan maqsadga muvofiq.

1. Spirt (70 yoki 96 foizli), nashatir spirti 14. Spazmolitik vositalar
2. Steril, nosteril paxta va bint, tibbiyot qo‘lqopi 15. Antigistamin preparatlar
3. Termometr, fonar
4. Tonometr (qon bosimini o‘lchash uchun)
5. Jgut, leykoplastir va shprits (2 ml, 5ml va 10 ml)
6. Yod va brilliant yashili (zelyonka)
7. Isitma tushiruvchi
8. Og‘riq qoldiruvchi
9. Qon bosimini tushiruvchi
10. Yurak xurujida
11. Diareyaga (ich ketishi) qarshi preparatlar
12. Oshqozon bilan bog‘liq muammolarda ishlatiladigan dorilar
13. Shamollash va grippga qarshi vositalar

С аҳиSфaаhнiиfaМniаSсaтyуyрoаraҚУZРOБKОIRНOОVВAАtaтyаyйoёrрlaлdаiд. и.

24 № 32022-yil #Mo‘jizaviy dunyo VATANPARVAR
21-yanvar

KOMPYUTERNI OJIZ BU FAKT
“SNAYPER” SO‘ZI
QAYERDAN KELIB
CHIQQAN?

QOLDIRGAN TEZLIK Bekas nomli qush botqoqli
hududlarda yashaydi va ajoyib
Olimlar asalari ko‘rish uchun ultrabinafshadan Olimlarning aytishlaricha, asalari bir soniyada niqoblanish xususiyatiga ega. Uning
foydalanishini aniqladilar. Ma’lumki, ultrabinafsha trillionta matematik amaliyotni bajarar ekan. Bu esa jussasi kichkina va o‘ziga xos parvoz
to‘lqinlari qisqaligi bilan boshqa to‘lqinlardan farq qiladi. dunyodagi har qanday kuchli kompyuterdan ham uslubi bor. Shuning uchun ovchilar
Shu bois ham asalari narsalarni insondan ko‘ra ancha tezkor sanaladi. Asalarining ko‘zlari yorug‘likni qabul uni ovlashda qiynalishadi. Bekaslarni
tez shaklda ko‘radi. Chunki u gullar orasidan nektar qiluvchi bir necha ming linzalardan iborat bo‘lib, bu ovlashning uddasidan chiqqan
yig‘ish maqsadida uchayotganda gullarni tezkorlik bilan uning insondan afzalroq ko‘rishiga sabab bo‘ladi. ovchilarni XVIII asrdan boshlab
aniqlashi kerak. Asalari video ko‘radigan bo‘lsa, faqatgina “snayperlar” deb atashni boshlashgan.
qimirlamay turgan rasmlarni ko‘radi. Sababi uning Asalari ko‘zlari kichik linzalardan iborat bo‘lib, Inglizcha “snipe” – “panadan turib
ko‘rish tezligi insonnikidan ancha tez. Bizning ko‘zimiz mazkur linzalar olti burchakli shakldadir. Ushbu ko‘zlar otmoq” so‘zidan olingan.
ketma-ket o‘tayotgan tasvirlarning orasini ajrata olmay asalari o‘rmonlardan o‘tayotganda ko‘rishga, xususan,
harakatlanayotgandek ko‘radi. Asalari esa mazkur arilar jamoasi ichida uchish paytida to‘siqlarga urilib MANTIQ
ketmasligiga sabab bo‘ladi.
tasvirlarni tinch turgan rasm holida ko‘radi. Bir gap borki, uni xursand
Olimlar ushbu arilar miyasi milliardlab hujayralarni odamga aytsangiz, xafa bo‘ladi,
o‘z ichiga olishini, miyasining hajmi ignaning boshi xafa bo‘lgan insonga aytsangiz
kattaligidan oshmasligini bilsalarda, asalari ko‘rish xursand bo‘ladi. Bu qanday gap?
amaliyotini qanday rivojlantira olarkin, deb hayron
bo‘ladilar. AVVALGI SONDA
BERILGAN
Asalari miyasining hajmi ignaning boshi kattaligidan
oshmaydi. Shunga qaramasdan, miya milliardlab JUMBOQNING JAVOBI:
hujayralarni o‘z ichiga olgan, barcha hujayra dunyodagi Qarzlar qo‘shilmaydi,
eng ulkan kompyuter ojiz qoladigan darajada katta aksincha ayriladi.
tezlik bilan ishlaydi. 50-45=5, 5-3=2, 2-2=0

“QORAQUM YOG‘DUSI” SHU SONNING
ELEKTRON SHAKLI
Xalq orasida “Do‘zax darvozasi” deb ataladigan Gaz to‘planishi aniqlangandan so‘ng, sovet geologlari
Darvaza krateri Turkmanistonning Dashoguz 1971-yilda ushbu hududda quduq burg‘ulashdi, biroq tuproqning
viloyatidagi Qoraqum cho‘lida, Ashxoboddan 270 km yuqori qatlamlari hamda burg‘ulash uskunalari boshqa jihozlar
uzoqlikda joylashgan. U tabiiy gaz koni hududida bilan yerosti bo‘shlig‘iga o‘pirilib tushib ketgan. Natijada gaz bilan
diametri 60 m va chuqurligi taxminan 20 m bo‘lgan to‘lgan ulkan chuqur paydo bo‘lgan.

chuqurlikdir. O‘shanda odamlar va hayvonlar gaz bilan zaharlanmasliklari
uchun kraterga o‘t qo‘yiladi. Olimlar gazning bir necha kun
ichida yonib ketishini kutishgan, ammo o‘shandan beri bu olov
o‘chgani yo‘q. Krater Turkmanistonning mahalliy diqqatga
sazovor joylaridan biriga aylandi – sayyohlar uni ko‘rish uchun

ekskursiyaga boradi. 2018-yilda krater
“Qoraqum yog‘dusi” rasmiy nomini oldi.

Yaqinda esa Turkmaniston
Prezidenti ana shu gaz kraterini
so‘ndirishni buyurdi.

“Ko‘p yillardan buyon hududda juda
katta miqdorda gaz yonmoqda va bu
holat atrof-muhitga ham, yaqin atrofda
yashovchi aholi salomatligiga ham
salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Shunday
qilib, xomashyo yo‘qolmoqda, uni
eksport qilishdan katta daromad olish
va undan xalqimiz farovonligini oshirish
uchun foydalanish mumkin”, degan
Prezident.

I. NURALIYEV tayyorladi.

MUASSIS Tahririyat kengashi: Bosh muharrir: Navbatchi: mayor Gulnora Hojimurodova Gazeta juma kuni chiqadi.
polkovnik Hamdam Qarshiyev mayor Ahror Ochilov Sahifalovchi: Dilnoza Meliqo‘ziyeva Gazeta 1992-yilning 24-iyunidan chiqa
polkovnik Bahrom Zulfiqorov Musahhih: Sayyora Mirzayeva boshlagan.
polkovnik Alisher Boboxonov ISSN 2010-5541
Maqsud Abilov Buyurtma: Ã-0105 Nashr ko‘rsatkichi: 114.
Gazeta O‘zbekiston Matbuot Hajmi: 6 bosma taboq Bahosi: kelishilgan narxda.
O‘ZBEKISTON Tahririyatga kelgan qo‘lyozmalar va axborot agentligida 2008-yil Bichimi: A3
RESPUBLIKASI taqriz qilinmaydi va mualliflarga 6-iyunda 0535 raqami bilan Adadi: 33 552 nusxa “Sharq” nashriyot-matbaa aksiyadorlik
qaytarilmaydi. ro‘yxatga olingan. Bosishga topshirish vaqti: 14:00 kompaniyasida chop etildi.
MUDOFAA Mudofaa vazirligi Axborot va ommaviy Topshirildi: 14:30 Bosmaxona manzili: Toshkent shahri,
VAZIRLIGI kommunikatsiyalar departamenti Telefonlar: Buyuk Turon ko‘chasi, 41-uy.
– “Vatanparvar” Birlashgan kotibiyat: 71 260-36-50 Gazetaning yetkazib berilishi uchun obunani
www.mudofaa.uz tahririyatining kompyuter markazida buxgalteriya: 71 260-35-20 rasmiylashtirgan tashkilot javobgar. 123456
sahifalandi. yuridik bo‘lim: 71 260-29-41 Mualliflar fikri tahririyat nuqtayi nazaridan
faks: 71 260-32-29 farqlanishi mumkin. Manzilimiz:
100164, Toshkent, Universitet ko‘chasi, 1-uy.

t.me/mv_vatanparvar_uz www.mv–vatanparvar.uz facebook.com/UzArmiya instagram.com/uzbekistanarmy www.youtube.com/c/UzArmiya
t.me/mudofaa_press