แนวทางการพัฒนา การวัดและประเมิน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

๔๕

ตัวชีว้ ดั ที่ ๗.๒ เห็นคุณคาและใชภาษาไทยในการสื่อสารไดอ ยางถกู ตองเหมาะสม

พฤติกรรมบงช้ี ไมผาน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยี่ยม(๓)
ใชภาษาไทย เลข ใชภาษาไทย เลข
๗.๒.๑ ใชภ าษาไทยและ ไมส นใจใชภาษาไทย ไทยในการสอ่ื สารได ไทยในการสือ่ สารได ใชภ าษาไทย
ถกู ตอ งเหมาะสม ถกู ตองเหมาะสม เลขไทยในการ
เลขไทย อยางถกู ตอง และแนะนํา ชักชวน และแนะนาํ ชกั ชวน สื่อสารไดถ กู ตอ ง
ใหผ ูอ ่ืนใชภ าษาไทย ใหผ ูอ่นื เหน็ คุณคาใน เหมาะสม แนะนํา
ในการสอ่ื สาร ทถี่ ูกตอ ง การใชภ าษาไทยที่ ชกั ชวนใหผ อู ื่น
ถกู ตอง เห็นคุณคาในการ
ไดอ ยา งถูกตอง ใชภาษาไทยท่ี
ถูกตองเปนประจํา
เหมาะสม เปนแบบอยา งที่ดี
ดานการใช
๗.๒.๒ ชักชวน แนะนํา ภาษาไทย

ใหผอู ่นื เหน็ คุณคา

ของการใช

ภาษาไทยที่

ถกู ตอ ง

ตวั ชว้ี ดั ที่ ๗.๓ อนรุ ักษ สบื ทอด ภูมปิ ญญาไทย

พฤตกิ รรมบงชี้ ไมผาน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดเี ยย่ี ม(๓)
สบื คน ภูมปิ ญญาไทย สบื คนภมู ปิ ญญาไทย สบื คน ภมู ปิ ญ ญา
๗.๓.๑ นาํ ภูมปิ ญญาไทย ไมสนใจภูมิปญ ญาไทย ที่มอี ยูในทอ งถ่ิน เขา ที่มีอยูในทอ งถ่ิน เขา ไทยทม่ี ีอยใู น
รวมและชกั ชวนคน รว มและชักชวนคน ทองถิ่น เขา รวม
มาใชใหเ หมาะสม ในครอบครัว เพื่อน ในครอบครวั เพอ่ื น และชักชวนคนใน
และผอู นื่ เขารวม และผอู ่นื เขา รวม ครอบครวั เพื่อน
ในวิถีชีวติ กิจกรรมทเี่ ก่ียวของ กิจกรรมทเี่ ก่ียวของ และผอู น่ื เขารว ม
กับภมู ิปญ ญาไทย กบั ภมู ิปญ ญาไทย กจิ กรรมที่
๗.๓.๒ รว มกจิ กรรมที่ ใชและแนะนาํ ให ใชและแนะนําให เกยี่ วของกับ ภมู ิ
เพือ่ นใชภ มู ิปญญา เพ่อื นใชภูมปิ ญ ญา ปญญาไทย ใช
เก่ียวของกับ ไทยใน ไทยในชวี ติ ประจําวนั และแนะนําให
ชีวิตประจาํ วัน และมีสวนรวมในการ ผูอืน่ ใชภูมิปญ ญา
ภูมปิ ญ ญาไทย สืบทอดภูมปิ ญญา ไทยใน
ไทย ชีวิตประจําวนั
๗.๓.๓ แนะนํา และมสี ว นรวมใน
การสบื ทอดและ
มสี ว นรวม ในการ เผยแพร
ภูมิปญ ญาไทย
สืบทอด

ภูมปิ ญ ญาไทย

๔๖

ขอ ท่ี ๘ มีจิตสาธารณะ

นยิ าม

มีจิตสาธารณะ หมายถึง คุณลักษณะท่ีแสดงออกถึงการมีสวนรวมในกิจกรรมหรือ
สถานการณที่กอใหเกิดประโยชนแกผูอื่น ชุมชน และสังคม ดวยความเต็มใจ กระตือรือรน โดย
ไมหวงั ผลตอบแทน

ผูท่ีมีจิตสาธารณะ คือ ผูท่ีมีลักษณะเปนผูใหและชวยเหลือผูอ่ืน แบงปนความสุข
สวนตนเพื่อทําประโยชนแกสวนรวม เขาใจ เห็นใจผูที่มีความเดือดรอน อาสาชวยเหลือสังคม
อนุรักษส่ิงแวดลอม ดวยแรงกาย สติปญญา ลงมือปฏิบัติเพ่ือแกปญหา หรือรวมสรางสรรคส่ิงท่ีดีงาม
ใหเ กดิ ในชมุ ชน โดยไมหวงั สิง่ ตอบแทน

ตวั ช้ีวัด ๘.๑ ชว ยเหลือผอู ่ืนดว ยความเตม็ ใจโดยไมห วงั ผลตอบแทน
๘.๒ เขารวมกจิ กรรมทเ่ี ปน ประโยชนต อ โรงเรียน ชุมชน และสงั คม

ตัวชว้ี ดั และพฤตกิ รรมบง ช้ี พฤติกรรมบงช้ี
๘.๑.๑ ชวยพอ แม ผูปกครอง ครทู าํ งานดวยความเต็มใจ
ตัวชวี้ ัด ๘.๑.๒ อาสาทาํ งานใหผ ูอ่ืนดว ยกําลังกาย กําลังใจ และกําลังสติปญญา
๘.๑ ชว ยเหลอื ผูอนื่ ดวยความ
โดยไมห วังผลตอบแทน
เต็มใจโดย ไมหวัง ๘.๑.๓ แบงปนส่ิงของ ทรพั ยส ินและอื่นๆ และชวยแกปญหาหรอื
ผลตอบแทน
สรางความสขุ ใหกับผูอ่นื
๘.๒ เขารวมกจิ กรรมทเ่ี ปน ๘.๒.๑ ดแู ล รกั ษาสาธารณสมบัติและส่ิงแวดลอ มดวยความเตม็ ใจ
ประโยชนตอ โรงเรียน ๘.๒.๒ เขา รว มกิจกรรมที่เปน ประโยชนตอโรงเรียน ชมุ ชนและสังคม
ชุมชน และสังคม ๘.๒.๓ เขา รวมกิจกรรมเพอื่ แกปญ หาหรือรว มสรา งสิ่งท่ีดงี ามของสว นรวม ตาม

สถานการณที่เกิดข้นึ ดวยความกระตอื รือรน

๔๗

เกณฑก ารใหค ะแนน ระดบั ประถมศึกษา(ป. ๑ – ป.๓)

ตัวชี้วัดที่ ๘.๑ ชว ยเหลอื ผูอื่นดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ

พฤตกิ รรมบงชี้ ไมผา น (๐) ผาน (๑) ดี (๒) ดีเยยี่ ม(๓)
ชว ยพอแม ผปู กครอง ชว ยพอ แม ชวยพอ แม
๘.๑.๑ ชว ยพอแม ไมช ว ยเหลือพอแม และครูทํางานดวย ผูป กครองและครู ผปู กครองและครู
ความเตม็ ใจ ทาํ งาน อาสา ทาํ งาน อาสา
ผปู กครอง ครทู ํางาน ผูป กครอง และครู ทาํ งานใหผ ูอื่นดวย ทาํ งาน และ
ความเตม็ ใจ แบงปนส่ิงของให
ดวยความเตม็ ใจ ผอู ่นื ดว ย ความ
เตม็ ใจ
๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให

ผอู ื่นดว ยกําลังกาย

กาํ ลังใจ และกําลัง

สติปญ ญาดว ยความ

สมัครใจ

๘.๑.๓ แบงปน ส่งิ ของ

ทรัพยสินและอ่ืนๆ

และชวยแกป ญหา

หรือสรา งความสขุ

ใหก ับผอู ่ืน

ตวั ชี้วัดที่ ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมท่เี ปนประโยชนต อโรงเรยี น ชุมชน และสงั คม

พฤติกรรมบงช้ี ไมผาน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเย่ยี ม(๓)
ดแู ล รักษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย
๘.๒.๑ ดแู ล รกั ษา ไมสนใจดูแลรกั ษา สมบัติ และ สมบัติ และ ดูแล รักษาทรัพย
ส่ิงแวดลอ มของ สิง่ แวดลอมของ สมบตั ิและ
สาธารณสมบตั ิ และ ทรัพยส มบตั ิและ หองเรยี น โรงเรียน หองเรียน โรงเรียน ส่งิ แวดลอ มของ
และเขา รวม หอ งเรยี น โรงเรยี น
สิ่งแวดลอ มดวย สิง่ แวดลอมของ กจิ กรรมของ และเขา รวม
โรงเรียน กิจกรรมของ
ความเต็มใจ โรงเรยี น โรงเรียนดว ย
ความเต็มใจ
๘.๒.๒ เขารวมกิจกรรมที่

เปน ประโยชนตอ

โรงเรยี น ชุมชน

และสังคม

๘.๒.๓ เขารว มกิจกรรม

เพอื่ แกป ญ หาหรือ

รวมสรางสิ่งทดี่ ี

งามของสว นรวม

ตามสถานการณท่ี

เกิดขึ้นดวยความ

กระตอื รอื รน

๔๘

เกณฑก ารใหคะแนน ระดับประถมศึกษา(ป. ๔ – ป.๖)

ตัวช้ีวดั ที่ ๘.๑ ชวยเหลอื ผอู ่นื ดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ

พฤติกรรมบงช้ี ไมผ า น (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยี่ยม(๓)
ชวยพอ แม ผปู กครอง ชวยพอแม
๘.๑.๑ ชวยพอแม ไมช ว ยเหลอื พอ แม และครทู าํ งาน ผปู กครองและครู ชวยพอแม
อาสาทาํ งานใหผูอื่น ทํางาน อาสา ผูปกครองและครู
ผูปกครอง ครู ผูปกครอง และครู ดว ยความเตม็ ใจ ทาํ งาน และแบง ปน ทํางาน อาสา
สง่ิ ของใหผ ูอ่ืนดวย ทํางาน ชวยคิด
ทํางานดวย ความเตม็ ใจ ชว ยทํา และ
แบง ปน สง่ิ ของ
ความเตม็ ใจ ใหผ ูอ่ืนดวย
ความเตม็ ใจ
๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให

ผูอน่ื ดว ยกาํ ลังกาย

กําลังใจ และกําลัง

สติปญญา ดว ย

ความสมคั รใจ

๘.๑.๓ แบงปน สงิ่ ของ

ทรัพยส นิ และอนื่ ๆ

และชวยแกป ญหา

หรือสรางความสขุ

ใหกับผอู น่ื

ตวั ชี้วัดท่ี ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมทเี่ ปน ประโยชนตอ โรงเรยี น ชมุ ชน และสังคม

พฤติกรรมบงชี้ ไมผ า น (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยี่ยม(๓)

๘.๒.๑ ดูแล รกั ษา ไมสนใจดูแลรกั ษา ดแู ล รักษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย
สมบตั ิ สิง่ แวดลอม สมบัติ สงิ่ แวดลอม สมบตั ิ สิ่งแวดลอม
สาธารณสมบัติ และ ทรัพยส มบตั ิและ ของหองเรียน ของหอ งเรียน ของหอ งเรียน
โรงเรยี น และเขารวม โรงเรยี น และเขา โรงเรียน ชมุ ชน
ส่งิ แวดลอม ดวย ส่ิงแวดลอ มของ กิจกรรมเพ่ือสังคม รวมกิจกรรมเพ่ือ และเขา รวม
และ สังคมและ กจิ กรรมเพือ่ สังคม
ความเต็มใจ โรงเรยี น สาธารณประโยชน สาธารณประโยชน และ
ของโรงเรียน ของโรงเรียนดวย สาธารณประโยชน
๘.๒.๒ เขารวมกิจกรรมท่ี ความเตม็ ใจ ของโรงเรียนดวย
ความเต็มใจ
เปน ประโยชนตอ

โรงเรยี น ชุมชน

และสังคม

๘.๒.๓ เขา รวมกิจกรรม

เพอ่ื แกป ญ หาหรือ

รวมสรางสิ่งทีด่ ี

งามของสวนรวม

ตามสถานการณที่

เกิดข้นึ ดวยความ

กระตือรือรน

๔๙

เกณฑการใหค ะแนน ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ตวั ชว้ี ัดท่ี ๘.๑ ชวยเหลือผูอ ่นื ดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ

พฤตกิ รรมบงชี้ ไมผ าน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยยี่ ม(๓)
ชว ยพอแม ผปู กครอง ชว ยพอแม ผูปกครอง
๘.๑.๑ ชวยพอ แม ไมช วยเหลือพอแม และครทู ํางาน และครูทาํ งาน อาสา ชว ยพอแม
อาสาทํางาน และ ทาํ งาน ชวยคิด ผปู กครองและครู
ผปู กครองและครู ผปู กครอง และครู แบงปน ส่ิงของให ชวยทํา และแบงปน ทํางาน อาสา
ผูอ ื่นดวยความเต็มใจ สง่ิ ของใหผูอ่ืนดวย ทาํ งาน ชวยคิด
ทํางานดวย ความเต็มใจ ชว ยทํา แบง ปน
สง่ิ ของ และชวย
ความเต็มใจ แกป ญ หาใหผูอ่ืน
ดวยความเต็มใจ
๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให

ผูอ ืน่ ดวยกาํ ลังกาย

กําลังใจ และกําลัง

สตปิ ญ ญา ดวย

ความสมัครใจ

๘.๑.๓ แบงปนสิง่ ของ

ทรพั ยส ินและอื่นๆ

และชวยแกป ญ หา

หรอื สรางความสุข

ใหก ับผูอืน่

ตวั ช้ีวดั ที่ ๘.๒ เขารวมกจิ กรรมที่เปนประโยชนต อ โรงเรียน ชุมชน และสังคม

พฤติกรรมบงชี้ ไมผาน (๐) ผาน (๑) ดี (๒) ดีเยีย่ ม(๓)
ไมส นใจดูแลรักษา
๘.๒.๑ ดูแล รักษา ทรพั ยสมบัตแิ ละ ดแู ล รักษาทรัพย ดูแล รกั ษาทรัพย ดแู ล รักษาทรัพย
สาธารณสมบตั ิ สิง่ แวดลอมของ สมบตั ิ ส่ิงแวดลอม สมบัติ ส่งิ แวดลอม สมบัติ สง่ิ แวดลอม
และสิ่งแวดลอม โรงเรียน ของหอ งเรียน ของหอ งเรยี น ของหองเรยี น
ดวยความเต็มใจ โรงเรยี น และเขา โรงเรียน ชมุ ชน และ โรงเรียน ชุมชน
รวมกจิ กรรมเพื่อ เขารวมกิจกรรมเพ่อื และเขารวม
๘.๒.๒ เขา รวมกิจกรรมที่ สงั คมและ สงั คมและ กจิ กรรมเพอ่ื สังคม
เปนประโยชนตอ สาธารณประโยชน สาธารณประโยชน และ
โรงเรยี น ชมุ ชน ของโรงเรยี นดวย ของโรงเรยี นดวย สาธารณประโยชน
และสงั คม ความเตม็ ใจ ความเตม็ ใจ ของโรงเรยี นและ
ชุมชนดว ย
๘.๒.๓ เขารวมกจิ กรรม ความเตม็ ใจ
เพอ่ื แกปญ หา หรือ
รวมสรา งส่ิงทด่ี ี
งามของสว นรวม
ตามสถานการณที่
เกิดข้ึนดวยความ
กระตือรอื รน

๕๐

เกณฑการใหคะแนน ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย

ตัวชีว้ ดั ท่ี ๘.๑ ชวยเหลอื ผูอนื่ ดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ

พฤติกรรมบงช้ี ไมผา น (๐) ผาน (๑) ดี (๒) ดเี ยีย่ ม(๓)
ไมชวยเหลือพอ แม
๘.๑.๑ ชว ยพอแม ผปู กครอง และครู ชวยพอแม ผปู กครอง ชว ยพอแม ผูปกครอง ชวยพอแม
ผูปกครอง ครู
ทาํ งานดวย และครูทํางาน อาสา และครทู าํ งาน อาสา ผปู กครองและครู
ความเตม็ ใจ
ทํางาน ชวยคิด ชวยทํา ทาํ งาน ชวยคิด ชวยทํา ทาํ งาน อาสาทํางาน
๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให
ผูอ ่ืนดวยกําลังกาย และแบงปน สิ่งของให แบง ปนสง่ิ ของ ชว ยคดิ ชวยทํา
กําลังใจ และกําลัง
สติปญญาดวย ผอู น่ื ดวยความเต็มใจ ทรพั ยส ิน และ อ่ืน ๆ แบง ปนสง่ิ ของ
ความเตม็ ใจ
และชวยแกปญ หาให ทรพั ยสนิ และอื่นๆ
๘.๑.๓ แบงปน สิง่ ของ
ทรัพยส นิ และ ผอู นื่ ดวยความเต็มใจ และเต็มใจชวย
อื่นๆ และชวย
แกป ญ หาหรือ แกป ญ หาหรอื สราง
สรางความสขุ
ใหก ับผูอ ่นื ความสขุ ใหแ กผูอ่ืน

โดยไมห วัง

ผลตอบแทน

เปน แบบอยางทด่ี ี

ตัวช้วี ัดท่ี ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมที่เปนประโยชนต อโรงเรยี น ชมุ ชน และสังคม

พฤตกิ รรมบงช้ี ไมผ าน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยย่ี ม(๓)

๘.๒.๑ ดูแล รักษา ไมส นใจดแู ลรกั ษา ดูแล รักษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย
สมบัติ ส่งิ แวดลอม สมบตั ิ ส่งิ แวดลอม สมบตั ิ สิง่ แวดลอม
สาธารณสมบัติ ทรัพยสมบตั ิและ ของหองเรยี น ของหองเรียน ของหองเรียน
โรงเรยี น ชุมชน และ โรงเรียน ชมุ ชน และ โรงเรยี น ชมุ ชน และ
และสง่ิ แวดลอ ม สง่ิ แวดลอมของ เขา รวมกจิ กรรมเพือ่ เขา รวมกจิ กรรมเพ่อื เปนผูน ํา หรือเขารว ม
สังคมและ สงั คมและ กจิ กรรม เพ่อื สังคม
ดว ยความเตม็ ใจ โรงเรียน สาธารณประโยชน สาธารณประโยชน และ
ของโรงเรียนดวย ของโรงเรยี นและ สาธารณประโยชน
๘.๒.๒ เขารวมกจิ กรรมท่ี ความเต็มใจ ชุมชน หรอื รวม ของโรงเรยี น ชุมชน
กิจกรรมเพื่อ และรวมกิจกรรมเพ่อื
เปน ประโยชนตอ แกปญหาหรือรวม แกปญ หาหรอื รว ม
สรา งส่งิ ทีด่ ีงามตาม สรา งสงิ่ ที่ดงี ามตาม
โรงเรยี น ชุมชน สถานการณท่เี กิดขึ้น สถานการณทเี่ กิดข้นึ

และสังคม

๘.๒.๓ เขารวมกิจกรรม

เพอ่ื แกปญหาหรือ

รวมสรางสงิ่ ท่ี

ดงี ามของสว นรวม

ตามสถานการณท่ี

เกิดข้ึน

๕๑

ตอนท่ี ๒
การดําเนนิ การพฒั นาและประเมินคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค

๕๒

๕๓

บทที่ ๑
แนวคดิ ทฤษฎี และหลกั การ
การพัฒนาและการประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค

๑. ความสาํ คัญของคุณลักษณะอันพึงประสงค

พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒)
พ.ศ. ๒๕๔๕ ไดก ลาวไวใ น มาตราท่ี ๒๓ ๒๔ และ ๒๖ เก่ยี วกบั การจดั การศกึ ษาสรุปไดวา ตอ งเนน
ความสําคัญท้ังความรูและคุณธรรม การจัดกระบวนการเรียนรูตองบูรณาการความรูดานตาง ๆ เชน
ความรูเก่ียวกับตนเอง ทักษะทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม
ภูมิปญญาไทย ทักษะในการประกอบอาชีพและการดํารงชีวิตอยางมีความสุข โดยตองผสมผสาน
สาระความรูเหลานั้นใหไดสัดสวนสมดุลกัน รวมทั้งปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรม คานิยมที่ดีงาม และ
คุณลักษณะอันพึงประสงคไวในทุกวิชา และใหสถานศึกษาจัดการประเมินผูเรียน โดยพิจารณา
พัฒนาการของผูเรียน ความประพฤติ การสังเกตพฤติกรรมการเรียน การรวมกิจกรรมและ
การทดสอบ ควบคูไปในกระบวนการเรียนการสอน ตามความเหมาะสมในแตละระดับและรูปแบบ
การศกึ ษา (สํานักนายกรฐั มนตร,ี ๒๕๔๕: ๑๓-๑๕)

ดังนั้น กระทรวงศึกษาธิการจึงมีนโยบายปฏิรูปการศึกษาโดยยึดคุณธรรมนําความรู
มุงม่ันขยายโอกาสทางการศึกษา ใหเยาวชนไดรับการศึกษาท่ีมีคุณภาพอยางกวางขวางและทั่วถึง
โดยคํานึงถึงการพัฒนาผูเรียนอยางรอบดาน ครอบคลุมทั้งดานพฤติกรรม จิตใจ และปญญา
นอกเหนือจากการยกระดับคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา นอกจากน้ียังไดสงเสริมและสรางความ
ตระหนักใหผูเรียนมีจิตสํานึกในคุณคาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ความสมานฉันท สันติวิธี และ
วถิ ปี ระชาธปิ ไตย

๒. ความหมายของคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค

คุณลักษณะอันพึงประสงค หมายถึง ลักษณะที่ตองการใหเกิดข้ึนกับผูเรียน อันเปน
คุณลักษณะที่สังคมตองการในดานคุณธรรม จริยธรรม คานิยม จิตสํานึก สามารถอยูรวมกับผูอ่ืน
ในสังคมไดอยางมีความสุข ทั้งในฐานะพลเมืองไทยและพลโลก (กลุมสงเสริมการเรียนการสอน
และประเมินผล สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา, ๒๕๔๘: ๒) ตามหลักสูตรแกนกลาง
การศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ ไดกําหนดคณุ ลักษณะอนั พึงประสงคไว ๘ ประการ ไดแกi
รักชาติ ศาสน กษัตริย ซอ่ื สัตยส จุ รติ มีวินัย ใฝเ รยี นรู อยอู ยา งพอเพียง มุงมั่นในการทํางาน รักความ
เปน ไทย มีจิตสาธารณะ

๕๔

๓. แนวคดิ ทฤษฎี เก่ียวกับการพฒั นาคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค

คุณลักษณะอันพึงประสงคเปนคุณลักษณะภายในของบุคคลซ่ึงเก่ียวของกับสังคม
อารมณ ความรูสึก ท่ีมีอิทธิพลตอการแสดงพฤติกรรมตามที่สังคมตองการ ประกอบดวย คุณธรรม
จริยธรรม และคา นยิ ม ซึ่งเกดิ จากการจัดการเรียนรใู หแกผูเรยี นตามกลมุ สาระการเรียนรูตาง ๆ รวมทั้ง
การจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียน โครงการ/กิจกรรมอื่น ๆ ที่สถานศึกษาจัดข้ึน ทั้งนี้สถานศึกษาสามารถ
เลือกใชแนวคิด ทฤษฎีตาง ๆ เกี่ยวกับการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคไดอยางหลากหลาย ดัง
ตวั อยา งตอไปนี้

๓.๑ ทฤษฎีพัฒนาการทางการรกู ารคิดของเพียเจย
ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม (๒๕๕๑ : ๑๕ - ๑๘) ได

สรุปวา สติปญญา หรือ ความสามารถในการรูคิดเปนพื้นฐานของการมีคุณธรรมจริยธรรม เนื่องจาก
ผูมีคณุ ธรรมจริยธรรมสูง มกั เปนผทู ่ีสามารถคิดวเิ คราะห มวี จิ ารณญาณ และสามารถคาดการณเก่ียวกับ
สาเหตุและผลของการกระทําได นักวิชาการทางจิตวิทยาที่ศึกษาเกี่ยวกับพัฒนาการทางการรู การคิด
คือ Jean Piaget ไดเ สนอพัฒนาการทางการรกู ารคิดไว ๔ ข้นั ตอน ไดแก

๓.๑.๑ ข้นั ระยะการเคลื่อนไหวสัมผัส (the sensorimotor stage ) เปนชวงของ
เด็กแรกเกิด ถึงอายุ ๒ ขวบ จะมีพัฒนาการที่เกี่ยวของกับความคงที่ของวัตถุ โดยจะเริ่มรับรูวา
วตั ถุที่หายไปจากสายตาของตนยังคงเปน วตั ถุเดิมและไมไดห ายไปไหน เชน เม่ือเอากระดาษมาค่ันของ
เลนท่ีเด็กกําลังเลนอยู เด็กจะปดกระดาษเพื่อหาของเลน แสดงวาเด็กมีความเขาใจเกี่ยวกับการคงอยู
ของวัตถุ ในชว งน้ีจะเกิดกระบวนการ ๒ ประเภท คือ

๑) การดูดซึม( assimilation ) เปนการรับรูเขาสูโครงสรางเดิมและเขาสู
ระบบเดมิ เปนการปรบั สภาพแวดลอมใหเขา กับการรคู ิดของตน และปฏเิ สธสง่ิ ท่ไี มเขา กบั การรคู ิดของตน

๒) การปรับเปล่ียน (accommodation ) เปนการปรับความคิดหรือ
ปรับตัว ใหเ ขา กับสภาพแวดลอ มใหม เกดิ การยอมรับประสบการณใหม กระบวนการท้ังสองจะทําให
บุคคลเกดิ ความสมดุล (equilibration)

๓.๑.๒ ขั้นกอนปฏิบัติการ (the preoperational stage) เปนชวงของเด็กอายุ ๒-
๗ ขวบโดยแบง เปน ๒ สวน

๑) สวนแรกปรากฏในเด็กอายุ ๒-๔ ขวบ เด็กจะมีพัฒนาการทางสรีระ
มากข้ึนและสามารถสํารวจสภาพแวดลอมไดมากข้ึน เรียนรูคําและพฤติกรรมใหมๆ แตมีความคิด
และพฤติกรรมท่ีเดน คือ ยึดตนเองเปนศูนยกลาง (egocentric) เด็กเช่ือวาสิ่งที่ตนเห็น ตนเขาใจน้ัน
คนอื่น ๆ กจ็ ะเห็นและเขา ใจอยางทตี่ นเหน็ และตนเขาใจ ในชว งนีเ้ ด็กจะมีการเลียนแบบผูปกครองมาก
ไมวา จะเปน คําพูด ทา ทาง กริ ิยามารยาทและพฤตกิ รรม

๕๕

ในชวงกระบวนการ assimilation เปนกระบวนการท่ีใชมาก โดยเม่ือเด็ก
เลน เด็กจะเขาใจส่ิงตาง ๆ ที่อยูรอบขางมากขึ้น รวมท้ังกระบวนการ accommodation เชน การ
เลยี นแบบจะชว ยพฒั นาสติปญ ญาของเด็กจากการเรียนรูทางสังคม

๒) สวนที่สองปรากฏในเด็กอายุ ๔-๗ ขวบ เปนขั้นความคิด
แบบอัตสัมฤทธิ์ (initiative thought) เด็กจะลดการยึดตนเองเปนศูนยกลางลง จากการเรียนรู
ส่ิงแวดลอม เด็กอาจยังแยกไมออกระหวางความเพอฝนหรือนิทานกับความเปนจริง ชวงน้ีพัฒนาการ
ทางความคดิ เริ่มมีมากขน้ึ

๓.๑.๓ ข้ันปฏิบัติการแบบรูปธรรม (the stage of concrete operations) ปรากฏ
ในเด็กอายุ ๕ - ๑๐ ขวบ มีความคิดที่จัดเปนระบบมากขึ้น สามารถคิดทวนกลับและมีสังกัปในเชิง
ของมวลสาร ปริมาตร และนํา้ หนกั

๓.๑.๔ ข้ันปฏิบัติการแบบระบบ (the stage of formal operations) เปน
ความสามารถในการคดิ แบบสมมตแิ ละการคดิ เปนเหตุเปนผล โดยมลี กั ษณะระบบคิดเปน ๓ ประการคือ

๑) การสรา งการทวนกลบั ความคิดเกี่ยวกับความจริงกับความเปนไปได
(thinking in possibilities ) ผูม คี วามสามารถในการคิดขั้นน้ี จะสามารถคิดสลับไปมาระหวา งความจรงิ
กับความเปน ไปได ซึ่งเปนความคิดสมมติ ผทู ีม่ ีพัฒนาการในขน้ั นจ้ี ะสามารถคิดในเชิงนามธรรมได

๒) ความคิดแบบต้ังสมมติฐานจากหลักท่ีกวางกวา (hypothetical-
deductive thinking) ผูท่ีคิดในเชิงนามธรรมไดจะสามารถตั้งสมมติฐานได แลวตรวจสอบสมมติฐาน
ดวยการทําวจิ ยั

๓) การคิดถึงการคิด (thinking about thinking) ผูท่ีคิดในข้ันนามธรรม
แบบระบบขั้นนี้จะสามารถคิดถึงความหมายความสําคัญ คิดวิเคราะห และหาเหตุผลประกอบการคิด
หรือการจินตนาการของตนเอง ซงึ่ เปนการสาํ รวจความคดิ และการวิจารณตนเองได

๓.๒ ทฤษฎพี ัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิรก
โคลเบิรก ยึดถือ ทฤษฎีพัฒนาการทางการรูการคิด ของเพียเจต (Piaget) เปน

หลักในการวัดพัฒนาการทางจริยธรรม และถือวาพัฒนาการทางจริยธรรมเปนผลของพัฒนาการทาง
ปญ ญา ซง่ึ สรุปไดดงั น้ี (พิศเพลนิ เขียวหวาน และคณะ, ๒๕๔๖ : ๓ - ๕)

เด็กวัยแรกเกิด - ๓ ขวบ ปญญาความคิดอยูในข้ันต่ําเกินกวาที่จะเขาใจความถูก
ผิดของการกระทํา เมื่อยางเขาสูระยะที่ ๒ อายุ ๒ - ๗ ป เริ่มท่ีจะเขาใจเกี่ยวกับความถูกผิดของการ
กระทํา เม่ือยางเขาสูระยะที่ ๓ อายุ ๗ - ๑๒ ป เด็กสามารถคิดตามหลักเหตุผลได แตจํากัดอยูใน
ขอบเขตของส่ิงที่เปนรูปธรรม เชน จัดประเภทใหเปนระบบได และเขาใจความสัมพันธระหวาง
ลักษณะตาง ๆ ของสิ่งท่ีเปนรูปธรรมได เมื่อความคิดของเด็กในระยะที่ ๒ และ ๓ ยังจํากัดอยูใน
ขอบเขตของการนึกคิดเอาเองและการคิดเก่ียวกับส่ิงที่เปนรูปธรรม ความคิดเกี่ยวกับความถูก-ผิดจึง

๕๖

จํากัดอยูในขอบเขตของส่ิงท่ีเปนรูปธรรมเทาน้ัน ไมสามารถเขาใจกฎเกณฑของสังคมอยางเปนระบบ
โคลเบริ กจัดอยใู นระดบั ท่ี ๑ คือ ระดบั กอ นกฎเกณฑสงั คม (preconventional level)

ผูท่ีสามารถคิดในเชิงเหตุผลนามธรรมได เปนผูที่มีอายุประมาณ ๑๒ ปขึ้นไป
สามารถเขาใจบทบาทของบุคคล และความสัมพันธระหวางบุคคลตาง ๆ ในสังคมอยางเปนระบบ
จะตดั สนิ ความถูกผิดของการกระทําของบคุ คลตา ง ๆ ตามกฎเกณฑของสังคมไทย ความเขาใจเก่ียวกับ
ความถูกผิดในทํานองน้ีจัดอยูในระดบั ที่ ๒ คือ ระดับกฎเกณฑสังคม (conventional morality)

สําหรับผูที่สามารถคิดเชิงตรรกไดเปนอยางดีอาจจะพัฒนาการรับรูของตนเอง
ในระดับที่สูงขึ้นไปอีก อยูในระดับที่ ๓ คือ ระดับสูงกวากฎเกณฑสังคม (postconventional
morality) ซึ่งสามารถตัดสินความถูกตองเหมาะสมตามกฎเกณฑตางๆ ของสังคม แลวไตรตรองดวย
ตนเองวา ถูกตอง ผทู ่สี ามารถตดั สินความถกู ตอ งของการกระทําในระดับสูงน้ีตองอาศัยปญญาความคิด
ระดับสูง และเปนผูท่ีชางคิดชางสังเกต ผูท่ีจะวิพากษกฎเกณฑตาง ๆได ตองใชเวลาอีกหลายป
จากเรม่ิ วยั รนุ จนกระท่ังอายุอยางนอย ๒๐ ปจ ึงจะทาํ ได

ตามทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิรก แบงระดับพัฒนาการออกเปน
๓ ระดับ คือ ระดับที่ ๑ กอนกฎเกณฑสังคม ระดับที่ ๒ กฎเกณฑสังคม และระดับท่ี ๓ สูงกวา
กฎเกณฑสังคม ในแตละระดับ โคลเบิรกยังแบงพัฒนาการออกเปน ๒ ขั้น รวมเปน ๖ ขั้น เรียง
ตามลําดับ ดงั นี้

ระดับที่ ๑ : กอนกฎเกณฑสังคม (preconventional level)
ขน้ั ที่ ๑ การลงโทษและการเชอ่ื ฟง (punishment – obedience orientation)
ก. สิง่ ทีถ่ ูก
- ตอ งเชอ่ื ฟง ไมฝ าผนื กฎเกณฑท่มี ีการลงโทษ
- ไมท ําความเสียหายแกชีวติ และทรพั ยสนิ
ข. เหตุผล
- เพ่อื หลกี เล่ียงการถกู ลงโทษ
ขั้นที่ ๒ เอกบุคคลนิยม การตอบสนองความตองการ และการชําระ

แลกเปลีย่ น (instrumental relativist orientation)
ก. สิ่งทีถ่ กู
- ทาํ ตามกฎเกณฑเ พอื่ เกิดประโยชนแ กตนเองในปจ จบุ ัน
- ทุกคนทาํ ในสิง่ ทีต่ อบสนองความตองการของตน
- ความยุติธรรมในการชาํ ระแลกเปล่ยี น
ข. เหตุผล
- การตอบสนองความตองการของตนจําเปนตองคํานึงถึงความ
ตองการของผูอืน่ ดวย

๕๗

ระดบั ท่ี ๒ กฎเกณฑสังคม (conventional morality)
ขั้นที่ ๓ ความคาดหวังทางสังคม ความสัมพันธ และการคลอยตาม (good

boy – nice girl orientation)
ก. สงิ่ ท่ถี กู
- กระทาํ ในสิ่งท่สี ังคมคาดหวงั
- มีความปรารถนาดีและอาทรตอผอู ่ืน
- ความไวว างใจ ความภักดี ความเคารพ และความกตัญู
ข. เหตผุ ล
- ตอ งการเปน คนดใี นทรรศนะของตนและของบุคคลตา ง ๆ
ในสังคม
- ตองการรักษากฎเกณฑตาง ๆ ทางสังคมเพ่ือรักษาพฤติกรรม
ดีงามตา ง ๆ ใหค งอยู

ข้นั ที่ ๔ ระบบสังคมและมโนธรรม (law and order orientation)
ก. สง่ิ ท่ีถูก
- การปฏบิ ัตติ ามหนา ทข่ี องตน
- กฎหมายตอ งเปน กฎหมาย ยกเวนในกรณีทข่ี ดั กับหนาที่
ทางสังคมอนื่ ๆ
- การบาํ เพญ็ ตนเปน ประโยชนตอ สังคม กลุม หรือสถาบนั
ข. เหตุผล
- เพื่อใหสถาบนั ตาง ๆ ของสงั คมดํารงอยูตอ ไป
- รกั ษาระบบสังคมใหคงอยู ไมพังทลาย

ระดับที่ ๓ สูงกวากฎเกณฑสังคม หรือตามหลักการ(postconventional
morality or principled level)

ขั้นท่ี ๕ สัญญาสังคมหรืออรรถประโยชนและสิทธิสวนบุคคล (social
contract orientation)

ก. ส่งิ ทถ่ี กู
- การเขาใจวาบุคคลในสังคมตางมีคา นิยมและความเห็นตางกัน
- การเขา ใจกฎเกณฑต า ง ๆ ในสังคมวาเกิดจากการตกลงกัน
ของบคุ คลในสงั คม
- การปฏิบัติตามสญั ญาสังคม

ข. เหตผุ ล
- เพื่อประโยชนแ ละเพ่อื พทิ ักษส ทิ ธขิ องทุกคนในสงั คม

๕๘

- ความรูสกึ ผูกพนั ตอ สัญญาสังคมกับบคุ คลตา ง ๆ
ขั้นที่ ๖ หลกั การจริยธรรมสากล (universal ethical principle orientation)

ก. ส่ิงทถ่ี กู
- ทําตามหลักการทางจรยิ ธรรมท่ีตนเลือกเอง
- กฎหมายและสัญญาสังคมที่ถูกตองควรเปนไปตามหลักการ
เหลา น้ี
- เม่ือกฎหมายขัดกับหลกั การเหลา นี้ จะตอ งทาํ ตามหลกั การ
- หลักการท่ถี กู ตอ งคือ หลกั การสากลเกยี่ วกับความยตุ ธิ รรม
ซึ่งไดแก ความเสมอภาคในสทิ ธขิ องมนุษย และการเคารพ
ในศกั ดิ์ศรขี องมนษุ ย

ข. เหตผุ ล
- หลักการจรยิ ธรรมสากลเปน ส่งิ ทถ่ี ูกตองตามหลกั เหตุผล

การเกิดจริยธรรมตามทรรศนะของโคลเบิรกน้ัน จริยธรรมหรือความเขาใจเก่ียวกับ
ความถูกผิด มิไดเกิดจากการเรียนรู มิไดเกิดจากสังคมแวดลอม แตเกิดจากการคิดไตรตรองตาม
เหตุผลของ แตละบุคคล พัฒนาการของจริยธรรมเปนผลของการสังเกต และการคิดไตรตรองของ
บุคคล ผูท่ีไมชอบสังเกตหรือไมชอบที่จะคิดไตรตรอง พัฒนาการทางจริยธรรมก็ไมเกิด แมวา
พฒั นาการทางปญญาไดเขาสูข นั้ สูงแลวกต็ าม ซึง่ โคลเบริ ก เชอ่ื วา พัฒนาการเกิดเปนขั้นๆ จากขั้นหนึ่ง
ไปสูอีกขั้นหนึ่งตามลําดับอยางแนนอนตายตัว (invariant) ดังนั้นจริยธรรมจึงพัฒนาเปนขั้นๆจากขั้น
ต่ํากวาไปสูขั้นสูงกวาทีละขั้น ไมมีการขามข้ัน ไมมีการสลับข้ัน และไมวาบุคคลจะเติบโตในสังคม
ใดหรือนับถือศาสนาใด ยอมมีลําดับขั้นการพัฒนาของจริยธรรมท่ีเหมือนๆ กัน เรียกช่ือวาทฤษฎี
พัฒนาการเชิงโครงสราง (structural development theory) และทฤษฎีพัฒนาการทางปญญา
(cognitive development theory)

๓.๓ ทฤษฎีทางดานจิตพสิ ัยของ แครธโวลและคณะ
แครธโวลและคณะ (Krathwohl, Bloom and Masia) ไดลําดับการเกิดลักษณะ

นิสยั ของบคุ คล เปน ๕ ข้นั ดงั นี้ (กลุม สง เสรมิ การเรยี นการสอนและประเมนิ ผล, ๒๕๔๘: ๔-๖)
๓.๓.๑ ข้ันรับรู (receiving) เปนการพัฒนาข้ันแรกสุด ขั้นนี้บุคคลจะมี

ความรูสกึ รบั รตู อ ส่ิงเราที่มากระทบตอประสาทสัมผัสของเขา ซง่ึ แบงเปน ๓ ข้ันยอ ย คือ
๑) ข้นั รูตัว ไดแ ก การสังเกต รบั รคู วามแตกตา งของสง่ิ เรา
๒) ขั้นตั้งใจรับ ไดแก การมีความต้ังใจฝกใฝตอส่ิงเราเฉพาะอยาง

เริม่ สะสมความรูห รือประสบการณในสง่ิ เราเฉพาะอยา งนนั้ แลว จึงยอมรับ

๕๙

๓) ขั้นการเลือกสรรสิ่งที่รับรู ไดแก การเลือกรับเฉพาะอยาง เชน
สนใจอา นเฉพาะบางเรือ่ ง สนใจตอบคาํ ถามเฉพาะบางคาํ ถาม

๓.๓.๒ ขน้ั ตอบสนอง (responding) เปน การพัฒนาการที่สงู ข้ึนมาอีกขนั้ หนงึ่ ใน
ขั้นน้ีบคุ คลไมเพียงรับรสู ่ิงเรา เทา นน้ั แตจ ะเรม่ิ มปี ฏกิ ริ ิยาตอบสนองตอส่ิงเรา ๓ ลักษณะ คือ

๑) ข้ันเต็มใจตอบสนอง เปนการยินยอมปฏิบัติตามหลักการหรือ
กฎเกณฑแ ละยอมรบั ในสงิ่ ทรี่ ับรูมา

๒) ขั้นตั้งใจตอบสนอง เปนข้ันท่ีบุคคลเร่ิมอาสาท่ีจะเขารวม
ปฏิบัตกิ ารกบั ผอู ื่น และอาจมีการพยายามหลกี เล่ยี งไมป ฏบิ ัตใิ นส่งิ ท่ขี ัดกับสงิ่ ตนรบั รูมา

๓) ขั้นพอใจตอบสนอง เปนขน้ั ท่ีบคุ คลจะเกิดความพงึ พอใจ หรือไม
พอใจตอพฤติกรรม หรือการแสดงออกของผูอื่นท่ีสอดคลองหรือขัดแยงกับสิ่งท่ีรับรูมา เปนการเลือก
ตอบสนองตอ สิง่ เรา

๓.๓.๓ ขั้นเห็นคุณคา (valuing) เปนข้ันท่ีบุคคลเริ่มเห็นคุณประโยชนของส่ิงที่
รับรู และสง่ิ ทต่ี อบสนองแลว เขาเร่ิมยอมรับส่ิงที่ไดรับรูมาวา ส่ิงใดมีความหมายตอเขาและสิ่งใดไม
มคี า ไมม ีความหมายตอเขา เขาจะแสดงออกดว ยพฤตกิ รรมตาง ๆ ตามขั้นตอนการพฒั นายอ ย คอื

๑) การยอมรับคานิยม ไดแก พยายามเพ่ิมพูนประสบการณในสิ่งเรา
นนั้ ๆ พยายามปฏบิ ตั ิตามบอยครงั้ เขา

๒) การแสดงความนิยมในคานิยม ไดแก การเขาชวยเหลือสนับสนุน
รวมมือในกิจกรรมทสี่ ง เสริมสิง่ ทเี่ ห็นดว ย

๓) การเขารวมงาน ไดแก การเขาไปรวมเปนสวนหนึ่งของกลุมท่ีเขา
เหน็ คุณคา และปฏิเสธ คัดคา น โตแ ยง หรอื ขดั ขวางการปฏบิ ตั ิหรือพฤติกรรมทเี่ ขาไมเ ห็นคณุ คา

๓.๓.๔ ขั้นจัดระบบ (organization) เมื่อบุคคลพัฒนาคุณลักษณะมาถึงข้ันนี้
เขาจะพยายามปรับตัวเองใหเขากับคุณลักษณะหรือพฤติกรรมที่เขายอมรับ และจะพิจารณา
ความสัมพันธระหวางคานิยม (value) ที่เขาเห็นคุณคาหลาย ๆ อยางพรอม ๆ กัน พยายามจัดลําดับ
คานิยมเหลานั้น และปรับตัวใหเขากับสิ่งตาง ๆ ที่เขายอมรับน้ัน ข้ันน้ีประกอบดวยขั้นยอย ๒ ข้ัน
คอื

๑) ขั้นสรางความเขาใจในคานิยม เขาจะแสดงออกโดยการเขารวม
กลมุ อภิปราย รว มสรา งแนวคดิ เปรยี บเทยี บพฤติกรรมทเี่ ก่ียวขอ งกบั พฤตกิ รรมนนั้ ๆ

๒) ขั้นสรางระบบคานิยม เขาจะพยายามช่ังน้ําหนักคานิยมตาง ๆ เขา
ยอมรับ จัดลําดับคานิยมเหลานั้น สรางแผน สรางกฎเกณฑ ใหสอดคลองกับสิ่งท่ีเขายอมรับ และ
ระบบทเี่ ขาสรางข้ึน แลวนาํ ไปใชก บั ตัวเอง หรอื พยายามชักชวนใหผ ูอ่ืนยอมรบั กับระบบน้ัน

๓.๓.๕ ข้ันเกิดกิจนิสัย (characterization) เปนพัฒนาการที่ตอจากข้ันจัดระบบ
ซึ่งเปนการเริ่มตนของการวางตัว หรือการยอมรับสิ่งที่บุคคลเห็นคุณคามาเปนลักษณะเฉพาะตัว

๖๐

กลาวคือ เมื่อการจัดระบบสําหรับตัวเองเขารูปเขารอยแลว บุคคลก็จะยึดถือระบบที่จัดนั้นเปนของ
ตนเอง แลวปฏิบัติหรือยึดถือตอไปจนเกิดเปนการแสดงออกโดยอัตโนมัติ หมายความวา
เม่ือใดก็ตามทีเ่ ขาอยใู นสถานการณท ่ีตองตอบสนองตอส่ิงเรา เขากจ็ ะตอบสนองในรูปแบบที่คงเสนคงวา
จนจดั ไดวา เปนลกั ษณะประจําตวั ของเขาในที่สุด ข้ันเกิดกจิ นิสัยสามารถแบงเปน ขน้ั ยอ ย ๒ ขั้น คือ

๑) ข้ันสรางขอสรุป ไดแก การพยายามปรับปรุงระบบจนอยูในข้ัน
สมบรู ณในตวั ตามแนวหรอื ระบบทต่ี นเองตอ งการ

๒) ขั้นกิจนิสัย ไดแก การแสดงออกอยางสม่ําเสมอจนไดรับการ
ยอมรับจา กวงการหรือหมูคณะวาเปนเอกลักษณเฉพาะตัวของเขา ซ่ึงเปนเครื่องแสดงถึงการเกิดคุณ
ลกั ษณะเฉพาะนัน้ ๆ ของบุคคลแลว

๓.๔ ทฤษฎีตน ไมจริยธรรม
ทฤษฎีตนไมจริยธรรม เปนทฤษฎีท่ีเสนอจิตลักษณะ ๘ ประการ ที่อาจเปน

สาเหตุของพฤติกรรมของคนดี คนเกงและมีสุขของคนไทย (ดวงเดือน พันธุมนาวิน, ๒๕๓๖ อางถึง
ในศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม, ๒๕๕๑ : ๑๙-๒๐) ซึ่งแบงเปน ๓ สวน ไดแก
ราก ลาํ ตน และสว นท่เี ปนดอกและผลของตนไม

สวนแรกคือ ราก แทนจิตลักษณะพนื้ ฐานสําคญั ๓ ประการไดแ ก
๑. สุขภาพจิต หมายถึง ความวิตก กังวล ต่ืนเตน ไมสบายใจของบุคคลอยาง
เหมาะสมกับเหตุการณ
๒. ความเฉลยี วฉลาดหรือสติปญญา หมายถงึ การรกู ารคิดในขั้นรปู ธรรมหลาย
ดา นและการคิดในขน้ั นามธรรม ซง่ึ มีพน้ื ฐานมาจากทฤษฎพี ัฒนาการทางการรูก ารคิดของ Piaget
๓. ประสบการณทางสังคม หมายถึง การรูจักเอาใจเขามาใสใจเรา
ความเอื้ออาทร เห็นอกเห็นใจ และสามารถคาดหรอื ทาํ นายความรูสกึ ของคนอนื่
สวนท่ีสองคือ ลําตน เปนผลจากจิตลักษณะพ้ืนฐานที่ราก ประกอบดวยจิต
ลกั ษณะ ๕ ประการ ไดแก
๑. ทัศนคติ คานิยม และคณุ ธรรม

ทัศนคติ หมายถึง การเห็นประโยชน-โทษของส่ิงใดสิ่งหน่ึง คานิยม
หมายถึง ส่ิงที่คนสวนใหญเห็นวาสําคัญ คุณธรรม หมายถึง ส่ิงที่คนสวนใหญเห็นวาดีงาม สวนใหญ
มักจะเก่ียวของกับหลักทางศาสนา เชน ความกตัญู ความเสียสละ ความซื่อสัตย ความพอใจ
ไมพอใจตอสิ่งนนั้ และพรอมที่จะมพี ฤติกรรมตอสง่ิ นั้น

๒. เหตุผลเชงิ จริยธรรม
เหตุผลเชิงจริยธรรม หมายถึง เจตนาของการกระทําท่ีทําเพื่อสวนรวม

มากกวา สวนตวั หรอื พวกพอ ง ซ่งึ มพี ้ืนฐานมาจากทฤษฎีทางเหตผุ ลเชงิ จรยิ ธรรมของ Kohlberg

๖๑

๓. ลักษณะมุง อนาคตควบคมุ ตน
ลักษณะมุงอนาคตควบคุมตน หมายถึง ความสามารถในการคาดการณ

ไกลวาส่ิงท่กี ระทําลงไปในปจจบุ ันจะสงผลอยา งไร ในปริมาณเทาใด ตอใคร ตลอดจนความสามารถ
ในการอดได รอได สามารถอดเปร้ียวไวกนิ หวานได

๔. ความเช่ืออํานาจในตน
ความเช่ืออํานาจในตน หมายถึง ความเชื่อวาผลที่ตนกําลังไดรับอยูเกิดจาก

การกระทําของตนเอง มิใชเกิดจากโชค เคราะห ความบังเอิญ หรือการควบคุมของคนอ่ืน เปน
ความรูสึกในการทํานายได ควบคุมไดของบุคคล ซ่ึงมีพื้นฐานมาจากทฤษฎี locus of control ของ
rotter (๑๙๖๖)

๕. แรงจงู ใจใฝสมั ฤทธ์ิ
แรงจูงใจใฝสัมฤทธิ์ หมายถึง ความมานะพยายามฝาฟนอุปสรรคในการ

ทาํ ส่งิ ใดสง่ิ หนง่ึ โดยไมยอ ทอ ซึ่งมีพื้นฐานมาจากทฤษฎแี รงจงู ใจของ McClelland (๑๙๖๓)
สวนที่สาม คือ สวนของดอกและผล เปนสวนของพฤติกรรมของคนดีและเกง

ซึ่งแสดงพฤติกรรมการทําความดี ละเวนความชั่ว ซึ่งเปนพฤติกรรมของคนดี และพฤติกรรม
การทํางานอยางขยันขันแข็งเพื่อสวนรวมอยางมีประสิทธิภาพ สามารถแบงเปน ๒ สวนดวยกัน (ดวง
เดือน พันธุมนาวิน, ๒๕๔๘ ก อางถึงใน ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม, ๒๕๕๑ :
๒๐-๒๑) คอื

๑. พฤติกรรมของคนดี ประกอบดว ย ๒ พฤตกิ รรมหลกั ไดแ ก
๑.๑ พฤติกรรมไมเบียดเบียนตนเอง เปน พฤติกรรมของบุคคล ท่ีไมทําราย

หรือทําลายตนเอง เชน การดูแลสุขภาพของตนเอง การบริโภคสิ่งท่ีมีประโยชน ไมด่ืมเหลา ไมสูบ
บหุ ร่ี ไมต ิดยาเสพติด ไมเลนการพนนั เปน ตน

๑.๒ พฤติกรรมไมเบียดเบียนผูอ่ืน เปนพฤติกรรมที่ไมทําราย ทําลายหรือ
ทาํ ใหผูอื่นเดือดรอ น เชน พฤติกรรมสุภาพบุรุษ ไมกาวราว ขบั ขี่รถอยางมมี ารยาท ซื่อสตั ย เปน ตน

๒. พฤติกรรมของคนดแี ละเกง ประกอบดวย ๒ พฤตกิ รรมหลัก ไดแ ก
๒.๑ พฤติกรรมรับผิดชอบ เชน พฤติกรรมการเรียนการทํางาน พฤติกรรม

การปกครองของหัวหนา และเคารพกฎหมาย เปน ตน
๒.๒ พฤติกรรมพัฒนา เปนการพัฒนาตนเอง ผูอื่น และสังคม เชน ใฝรู

รักการอา น เปนกัลยาณมิตร การอาสา ชวยเหลอื กจิ กรรมตาง ๆ ของสังคม เปน ตน

๖๒

ทฤษฎีตนไมจรยิ ธรรม ระบจุ ิตลกั ษณะ ๘ ประการ ทเี่ ปนสาเหตขุ องพฤติกรรมของคนไทย
(ดวงเดือน พนั ธุมนาวนิ , ๒๕๒๖;๒๕๔๔)

ตัวอยาง แนวคิดและทฤษฎีท่ีนําเสนอดังกลาว สามารถนํามาใชเปนแนวทางในการ
พัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและคุณลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียน สําหรับผูท่ีสนใจที่จะสรางและ
พฒั นาเคร่ืองมือวดั คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค ควรศึกษาใหเขา ใจกอนการพฒั นาผูเรียน

ดังนั้นเพ่ือใหการพัฒนาและการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคเปนไปตาม
นโยบายดังกลาว และสอดรับกับวิสัยทัศน หลักการและจุดหมายของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ัน
พื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ท่ีมุงพัฒนาผูเรียนใหเปนคนดี มีปญญา มีความสุข มีศักยภาพใน
การศึกษาตอ และประกอบอาชีพ มีจิตสํานึกในความเปนพลเมืองไทยและพลโลก ยึดมั่นใน
การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข สถานศึกษาจึงจําเปนตองมี
การพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียน เพื่อเปนขอมูลในการประเมินการเล่ือน
ช้ันเรียนและจบการศึกษาระดับตาง ๆ โดยยึดคุณลักษณะอันพึงประสงคตามท่ีหลักสูตรแกนกลาง
การศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ กําหนดไวด ังนี้ (กระทรวงศกึ ษาธิการ, ๒๕๕๑: ๕)

๑. รกั ชาติ ศาสน กษัตริย ๕. อยูอยา งพอเพียง
๒. ซ่อื สตั ยสุจริต ๖. มงุ ม่นั ในการทํางาน
๓. มวี นิ ยั ๗. รกั ความเปน ไทย
๔. ใฝเรียนรู ๘. มีจติ สาธารณะ

๖๓

๔. พัฒนาการดา นจติ พิสัยและเครอ่ื งมอื วดั

การพัฒนามนุษยท่ีสมบูรณตองพัฒนาท้ังในสวนที่เก่ียวกับความคิด ความรูสึกและ
การกระทํา โดยนําทั้ง ๓ ดาน มารวมเปนกระแสเดียวกัน มีการประสานสัมพันธกัน ซึ่งจะไดภาพ
ของการพฒั นา ดงั ที่โกวิท ประวาลพฤกษ (๒๕๔๐) เสนอไวดังนี้

พัฒนาการดา นความคดิ พฒั นาการดา นความรสู กึ พฒั นาการดานการกระทํา

การประเมนิ คา การมีคุณลักษณะ การทําอยางสรางสรรค
การสังเคราะห การมรี ะบบคา นิยม การทาํ อยางอัตโนมตั ิ
การวเิ คราะห การเห็นคุณคา
การนําไปใช การทาํ เอง
ความเขา ใจ การตอบสนอง การทําตาม

ความรคู วามจาํ การรับ การมรี ปู แบบ

ขอ มูล – สิง่ แวดลอ ม

มนุษยเร่ิมรับรดู ว ยการปฏสิ มั พนั ธกับขอมูลและส่ิงแวดลอมตาง ๆ แลวนําสิ่งท่ีรับมา
น้ีเก็บไวในสมอง ๒ รูปแบบดวยกัน คือ ถาเปนขอมูลตาง ๆจะเก็บในรูปแบบของความรูความจํา
อีกรูปแบบหน่ึงเปนตัวอยางของการกระทํา เปนทาทาง ข้ันตอนของการลงมือทํา เม่ือสะสมความรู
ความจําไวมากแลวก็นํามาแสดงออกในดานการคิด คือตอบคําถามเกี่ยวกับปญหาตาง ๆ ได ดานการ
กระทําคือทําตามคําถาม ทําตามคําสั่งได สภาวะจิตใจของมนุษยเร่ิมตนดวยการทําตามสั่งหรือ
ถกู บังคบั ใหทาํ เมอื่ ทาํ แลวเกดิ ผล คือตอบถกู หรือทาํ ถูก สภาวะจิตใจก็จะคอ ยๆ เปล่ียนไป เปนเต็มใจตอบ
อยากตอบ และในท่ีสุดก็อาสาที่จะตอบ มีการทํางานเพิ่มเติม ทําเกินที่สั่งหรือทําโดยไมตองสั่ง
สภาวะจิตใจนี้จะขึ้นอยูกับความสามารถในการคิดการทํา ถาคิดถูกทําถูกจึงจะทําใหสภาวะจิตใจ
เปล่ียนแปลงไปในทางที่ดี ดังนั้นการออกแบบกิจกรรมการเรียนจึงมีความสําคัญ สิ่งที่ใหผูเรียน
ทําและส่ิงท่ีใหผูเรียนคิดตองไมหางจากความสามารถเดิมของเขามากนัก หากยากเกินไปเขาจะทํา
ไมได และเกิดความรูสึกไมดีตอการเรียน การเรียนการสอนทางดานความคิดและการกระทําจึงตอง
สรา งความรูสึกที่ดีเสมอ การลงมือปฏิบัติจริงคิดจริงเปนกิจกรรมที่ทําใหเกิดการเรียนรู แตส่ิงท่ีสําคัญ
ท่จี ะทําใหผเู รียนลงมือคิดลงมอื ปฏิบตั ิจริง คือความเต็มใจ ความยินดี ความพึงพอใจ ความภาคภูมิใจ
ในการลงมือคิด ลงมือทํา ซึง่ เปนกญุ แจสาํ คญั ที่ชว ยใหก ารเรยี นรมู ปี ระสทิ ธิภาพสงู

๖๔

การพัฒนาคานิยมและจริยธรรมเปนตัวอยางของการผสมผสานระหวางความรู
ความคดิ ความรูสกึ และการกระทํา ซ่ึงเริ่มตน ดว ยการพฒั นาเหตุผลเชิงจริยธรรม ทําไปทําไม ทําแลว
มีผลดีผลเสียตอใคร ใครเปนตัวประกอบสําคัญของการตัดสินใจวาจะทําหรือไมทํา ฝกใหผูเรียน
พัฒนาเหตุผลโดยใหผูเรียนประเมินปญหาเชิงจริยธรรม พัฒนาจากการกระทําเพ่ือตนเองเปนการ
กระทําเพ่ือกลุมเพ่ือคนอ่ืน จนถึงทําเพ่ือสังคมโดยสวนรวม เมื่อผูเรียนพัฒนาเหตุผลไปแลวก็พัฒนา
ดานการกระทํา ใหการกระทําน้ันๆมีผลตอบสนองในทางท่ีดี ทั้งจากเพื่อน จากครูและจากสังคม
เปน การแสดงคา นยิ มและเหตุผลเชงิ จรยิ ธรรมใหป ระจกั ษตอผเู รยี นเอง กลุมจึงมีบทบาทในการพัฒนา
คานิยม เม่ือผูเรียนปฏิบัติไดแลวก็ลดการบังคับลง เพื่อใหผูเรียนไดใชเหตุผลของตนเอง เปนการ
ดูดกลืนคานิยมจากการบังคับภายนอก ไปเปนตัวบังคับภายในดวยวินัยของเขาเอง จุดนี้คือการสราง
วินัยในตนเอง เมื่อผูเรียนไดปฏิบัติดวยตนเองแลวก็เสริมดวยการใหประเมินตนเองอยูตลอดเวลา
โดยการถามคําถามตาง ๆ และกระตุนใหยอมรับตนเอง ใหเห็นวาตนเองมีขอจํากัด มีจุดเดนจุดดอย
อยา งไร และตอ งเลอื กปฏบิ ตั ิตามจุดเดนจดุ ดอยของตนเอง ไมใชทําตามเกณฑของผูอื่น ตองใชเกณฑ
ของตนเองสรางความพึงพอใจใหกับความสําเร็จของตนเอง อนั เปน การใหรางวัลดวยตนเอง

จิตพิสัยเปนลักษณะท่ีเกี่ยวกับความรูสึกของบุคคล จึงมิใชเร่ืองที่จะบอกไดวา
ถูกหรือผิด ไมสามารถจําแนกออกมาเปนความรูสึกท่ีถูกตองหรือไมถูกตองอยางเด็ดขาดได
ความรูสึกจึงมีความหลากหลายในดานระดับและความเขมขน ระดับความเขมขนของความรูสึกนี้เอง
ท่ีเรานํามาใชในการจําแนกระดับความรูสึกของบุคคลตอสิ่งหน่ึงสิ่งใด เรื่องหนึ่งเรื่องใด ปริมาณ
เกี่ยวกับความรูสึกจึงไมเปนไปตามกฎมีหรือไมมี แตจะอยูในรูปของมีมากมีนอย เปนระดับตาง ๆ
กันไป ความรูสึกตาง ๆ เหลานั้นนอกจากมีระดับแลว ยังมีทิศทางที่เปนท้ังบวกและลบ เชน ซื่อสัตย
เปนทางบวก คดโกงเปนทางลบ เปนตน

คุณสมบัติอีกอยางหน่ึงของจิตพิสัย คือ เปลี่ยนแปลงไดงาย ข้ึนอยูกับสถานการณ
องคประกอบอ่ืน ๆ การที่จะลงสรุปวาบุคคลมีความรูสึกอยางไร จึงตองมีการตรวจสอบ
หลายๆ คร้งั หลายๆ สถานการณ หลายๆ เวลา แลว นาํ ผลการสอบวัดนัน้ มาดูวาเขาแสดงความรูสึกใน
ระดับใดมากทสี่ ดุ

ความรูสึกทั้งหลายจําเปนตองแสดงตอเปาหรือสิ่งรองรับบางอยาง เชน ความรูสึก
ตอคนท่ีขยัน คนท่ีซื่อสัตย การกระทําที่แสดงถึงความรักชาติ สัญลักษณของคุณงามความดีตาง ๆ
ถา ไมม ีเปา รองรับ ความรูสึกของบุคคลกจ็ ะเปล่ยี นแปลงไปอยางไมเปน ระบบ

๔.๑ พฤตกิ รรมชีบ้ ง
การท่จี ะรวู าบุคคลมคี วามรูสึกอยางไรก็ตองดูจากพฤติกรรมท่ีเขาแสดงออก ซึ่ง

มี ๒ ทางท่ีจะใหตรวจสอบได คือ ทางวาจาและทางการกระทําหรือทางกาย พฤติกรรมชี้บงทาง
ดานความรูสึกจึงอยูในรูปของวาจา หนาตา ทาทางเปนสําคัญ Krathwohl และคณะไดจําแนกระดับ
ความรูสึกออกเปน ๕ ข้ัน คือ การรับ การตอบสนอง การเห็นคุณคา การมีระเบียบ และการ

๖๕

มีคุณลักษณะ แตละข้ันมีพฤติกรรมชี้บงทางวาจาและทางกายของระดับจิตพิสัย ซึ่งชวยใหการสอบ
วดั ทําไดดีและชัดเจนขึน้ ดงั น้ี

ตารางท่ี ๑ พฤตกิ รรมชี้บงทางวาจา และทางกายของระดับจติ พิสยั

ระดบั ของจิตพสิ ัย พฤตกิ รรมชี้บงทางวาจา พฤตกิ รรมชบี้ งทางกาย

๑. การรับ หยุดพฤติกรรมอ่ืนทก่ี าํ ลังทาํ อยเู ดิม

๑.๑ การรบั รู บอกไดว าตางออกไปเปล่ียนแปลงไป แตไม จอ งมอง
มองตาม
สามารถบอกไดวา อะไรตางไปจากเดิม
ทาํ เมื่อมีคาํ สงั่ คําช้ีแจง การชี้นํา
๑.๒ ต้งั ใจรับ การตรวจสอบขอ มูลท่มี ี การชวยเหลือ
ทาํ เอง ไมตองขึ้นอยกู ับความชวยเหลอื
๑.๓ ติดตามรบั ถามหาขอมลู เพ่ิมเตมิ การช้ีนํา
ยิ้มแยม พอใจที่ไดทาํ แสดงการทํา
๒. การตอบสนอง อยา งมั่นใจ

๒.๑ ตอบตามส่ัง ถามหาคําส่ัง คําชี้แจง กฎ ระเบียบ ประเพณี ทาํ มากขน้ึ ปรับปรุงใหดีขนึ้
ทํานาํ ใหเ ปน ตัวอยา ง ชวยเหลอื ผอู ื่นใหท าํ
๒.๒ อาสาทาํ รองขอท่จี ะทํา เสนอท่ีจะทํา
ทําอยางมั่นคง ไมมีผลจากการเปลย่ี นแปลง
๒.๓ พอใจทาํ พดู ดใี จท่ไี ดทาํ คุยใหค นอืน่ ฟงวาไดท ํา ภายนอก มพี ฤติกรรมที่ไมเกี่ยวของนอ ยลง

๓. การเห็นคณุ คา ยอมรับ ชมเชย และเสนอใหท ํามากข้นึ มุงผลงาน ยึดมาตรฐานของงาน
๓.๑ เห็นคา ชชี้ วน รเิ ริ่มใหมีการกระทํา สงเสริมให
๓.๒ นิยม มีการทํา
ปกปอ ง แกตาง บคุ คลและการกระทาํ
๓.๓ มงุ มน่ั

๔. การมีระเบียบ อางองิ เปาหมาย ยึดผลของการกระทํา
๔.๑ มสี ังกัป

๔.๒ มีระบบ เลอื กมากกวา อยางอ่ืน ช้ีวาสําคัญกวาสิ่งอ่ืน เนน ขน้ั ตอนสําคัญ ๆ ยึดลําดับความสาํ คัญ
เลอื กทํามากกวา อยางอนื่
๕. การมคี ุณลกั ษณะ
๕.๑ ขยาย ช้บี ง การนําไปอยา งกวางขวาง ทําอยางสรา งสรรค
๕.๒ เปนนิสัย
ระบวุ า ทําเปนประจาํ ไดร ับการยกยองปรากฏ มลี ักษณะเฉพาะในผลงานทีส่ ังคมระบไุ ด

ในสงั คม

๖๖

ตารางที่ ๒ พฤติกรรมชี้บงทางวาจา และทางกายของดา นความรักในการอา น

ระดบั ของจติ พิสัย พฤตกิ รรมช้บี งทางวาจา พฤตกิ รรมชบ้ี งทางกาย

๑. การรับ บอกไดว าครสู ่งั ใหอ านหนังสอื เพ่ิมเตมิ หยุดฟง คาํ สั่งของครเู กีย่ วกบั การใหอ า น

หนังสอื เพ่ิมเตมิ

๒. การตอบสนอง ถามหาชือ่ หนงั สือ ชอ่ื ผูแตง หรือแหลง ทจ่ี ะ หาหนงั สือทค่ี รูส่งั ใหอ า นในหอ งสมดุ

ไปคน ควา

๓. การเหน็ คุณคา พูดคุยกบั เพื่อนถึงประโยชนในการอา นและ เม่ือมีเวลาวาง จะอา นหนงั สือท่ีตนสนใจ

ชกั ชวนหรือใหเพอ่ื นยืมหนงั สอื ของตนไป

อา น

๔. การมีระเบยี บ วิจารณส าระในส่งิ ทไ่ี ดอานอยางมีเหตผุ ล เลือกอานหนังสือที่มีคณุ คา

๕. การมคี ุณลักษณะ ไดรับการยกยอ งจากเพ่ือน ๆ และครู วาเปน อา นหนังสอื ท่มี คี ุณคา อยางสม่ําเสมอ และ

นักอา น และมคี วามรอบรดู ี นาํ สิ่งท่ไี ดจ ากการอา นไปใชประโยชนได

มากมาย ท้ังดานการเรยี น การปรบั ปรุง

ตนเองและคดิ คนสิ่งใหมๆ

จิตพิสัยท่ีคุนเคยกันอยูในวงการศึกษา ไดแก ความสนใจ ความซาบซ้ึงและเจตคติ
ซึ่งสามารถนํามาสัมพันธกับระดับพัฒนาการดานจิตใจที่กลาวมาแลว คือ ความสนใจจะเริ่มพัฒนา
ต้ังแตขั้นการรับรู (๑.๑) จนถึงสนใจอยางมุงม่ัน (๓.๓) โดยท่ีความสนใจนั้นตองมีทั้งการกระทํา
(สนใจตอบสนอง) เพราะความรูสึก (ความมุงมั่น) ถาจัดระดับการสนใจทําเปนพอใจทําแลว ทั้งสอง
ระดับกจ็ ะอยูในจิตพสิ ัยเชนเดยี วกัน

ความซาบซ้ึงมีชวงแคบกวาความสนใจ ข้ันตนของความซาบซึ้งเร่ิมจากติดตามรับ
(๑.๓) จนถงึ ขน้ั นิยมยกยอง (๓.๒)

เจตคติเร่ิมจากระดับอาสาทํา (๒.๒) จนถึงคํานึงถึงผลงาน ช่ืนชมในผลงานของการ
กระทาํ (๔.๑)

พฤติกรรมชี้บงจะเปนประโยชนตอการประเมินและการวัดจิตพิสัยในระดับตาง ๆ
โดยนําพฤติกรรมช้ีบงทางวาจาและทางกายไปใชจัดทําเปนเครื่องมือวัด เชน แบบสังเกตพฤติกรรม
แบบสัมภาษณ แบบทดสอบ เปน ตน

๖๗

บทที่ ๒

การพัฒนาผเู รยี นใหม ีคุณลักษณะอันพงึ ประสงค

๑. แนวทางการดําเนินการพฒั นาผูเ รยี นใหมีคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงคใ นระดับสถานศึกษา

การพัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงค สถานศึกษาควรดําเนินการ
โดยคณะกรรมการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคของสถานศึกษา อาจเปนชุดเดียวกับ
คณะกรรมการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค ในกรณีสถานศึกษาขนาดเล็กอาจจะใหครูผูสอน
ครูประจําชั้น/ ครูท่ีปรึกษาเปนผูรับผิดชอบในการพัฒนา ทั้งน้ีใหสถานศึกษาแตงตั้งคณะกรรมการ
ดําเนนิ การพัฒนาและประเมินคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงคของสถานศึกษา โดยมีหนาทด่ี ังนี้

๑.๑ ศึกษานิยาม ความหมาย และพฤติกรรมบงช้ีของคุณลักษณะอันพึงประสงค
ท้ัง ๘ ประการ

๑.๒ วิเคราะหตัวช้ีวัด และพฤติกรรมบงชี้ เพ่ือกําหนดแนวทางการพัฒนา
คุณลกั ษณะอันพึงประสงคแตละคณุ ลกั ษณะ

๑.๓ ศึกษาขอมูลพ้ืนฐานของผูเรียนรายบุคคลกอนการพัฒนา เพ่ือกําหนด
แนวทางการพฒั นาใหสอดคลอ งและเหมาะสมกับพฤติกรรมของผเู รยี น

๑.๔ สรา งหรือเลอื กเคร่อื งมอื ในการวดั และประเมินคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค
๑.๕ กําหนดวัตถุประสงค และวิธีการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค
ใหสอดคลอ งกับพฤติกรรมของผูเ รยี นท่ีตอ งการพฒั นา
๑.๖ ดําเนินการพัฒนาผูเรียนตามแนวทางที่กําหนดไว และประเมินผูเรียนเปน
ระยะๆ อยางตอเนือ่ ง เพอื่ ตรวจสอบความกา วหนา
๑.๗ ดาํ เนนิ การประเมินผเู รียนหลังการพฒั นาและสรปุ ผลการประเมนิ
๑.๘ รายงานผลการพัฒนาตอผูบ รหิ ารสถานศึกษา
ดังแผนภาพที่ ๓.๑

๖๘

แผนภาพที่ ๓.๑ แนวทางการดาํ เนนิ การพฒั นาและประเมนิ คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค

แตง ต้ังคณะกรรมการพฒั นาคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค
ศึกษา นยิ าม ตวั ชี้วดั และพฤตกิ รรมบงชีข้ องคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค

ศกึ ษาเกณฑ และแนวทางการประเมนิ คุณลกั ษณะอันพึงประสงค
สรางหรอื เลือก เครอื่ งมอื วดั และประเมินคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
ประเมินคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงคตามเกณฑท ีก่ ําหนดกอนการพัฒนา

กาํ หนดแนวทางพัฒนาผเู รียนใหมคี ณุ ลักษณะอนั พึงประสงค
ดาํ เนินการพฒั นาผูเรียนในหอ งเรียน/นอกหอ งเรียน

ประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงคตามเกณฑท ่กี ําหนดอยางตอเนื่องระหวางการพัฒนา
ประเมนิ คุณลกั ษณะอันพึงประสงคต ามเกณฑทก่ี าํ หนดหลงั การพัฒนา
รายงานผลประเมินคณุ ลกั ษณะอันพึงประสงคเปน ระยะ
สรุปผลการประเมินคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค
รายงานผลการพฒั นาตอ ผูบรหิ ารสถานศึกษาและผูเ กย่ี วของ

๖๙

๒. แนวปฏิบตั ิในการพฒั นาผเู รยี นใหม ีคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค

หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ มุงพัฒนาผูเรียนใหมี
คุณลักษณะอันพึงประสงคทั้ง ๘ ประการ เพ่ือใหสามารถอยูรวมกับผูอื่นในสังคมไดอยางมีความสุข
ในฐานะเปนพลเมืองไทยและพลโลก ในการพัฒนาผูเรียนใหบรรลุตามวัตถุประสงค จําเปนตองอาศัย
การบริหารจัดการและการมีสวนรวมจากทุกฝาย ไดแก ผูบริหารสถานศึกษา คณะกรรมการ
สถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ครูผูสอน ครูประจําชั้น ผูปกครอง และชุมชนตองรวมมือกันปลูกฝง
คุณลักษณะอันพึงประสงค ใหเกิดข้ึนแกผูเรียนอยางตอเน่ือง จึงตองพิจารณาถึงกิจกรรมตาง ๆ ที่
สถานศึกษากําหนดใหจัดขึ้น แลวสงผลตอการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงค ซ่ึงอาจ
ดาํ เนนิ การพัฒนาดว ยวิธีการตาง ๆดังตอ ไปนี้ เชน

๑. บรู ณาการในกลมุ สาระการเรยี นรู ๘ กลมุ สาระ
๒. จัดในกจิ กรรมพฒั นาผูเรยี น
๓. จดั โครงการเพอ่ื พัฒนาคุณลักษณะอนั พึงประสงค
๔. ปลูกฝงคุณลกั ษณะอันพึงประสงคโดยสอดแทรกในกิจวัตรประจําวัน

แนวปฏบิ ตั ิในการพัฒนาผูเ รียนใหม คี ุณลักษณะอันพึงประสงคนั้น สามารถพัฒนาได
โดยการนาํ คุณลักษณะอนั พึงประสงค ตัวชี้วดั และพฤติกรรมบง ชี้ท่วี ิเคราะหไ วไปบูรณาการในการจัด
กจิ กรรม การเรียนรู กจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น โครงการตาง ๆ และกิจวัตรประจําวันของผูเ รยี น ดงั น้ี

๗๐

๑. รกั ชาติ ศาสน กษตั รยิ 

วธิ กี ารพฒั นา

ตัวชี้วัด พฤตกิ รรมบงชี้ กลุม กจิ กรรม โครงการ กิจวัตร
สาระ พฒั นา ประจาํ วนั
ผเู รียน

๑.๑ เปนพลเมอื งดี ๑.๑.๑ ยนื ตรงเคารพธงชาติ รอ งเพลง

ของชาติ ชาติ และอธิบายความหมาย

ของเพลงชาติไดถ ูกตอ ง 33 3
๑.๑.๒ ปฏบิ ตั ติ นตามสิทธิ หนาท่ี

พลเมอื งดขี องชาติ 33 3
๑.๑.๓ มคี วามสามัคคี ปรองดอง
33 33

๑.๒ ธํารงไวซ ง่ึ ความ ๑.๒.๑ เขารวม สงเสริม สนับสนุน

เปน ชาติไทย กิจกรรมทีส่ รา งความสามัคคี

ปรองดอง ที่เปน ประโยชน

ตอโรงเรียน ชมุ ชนและสงั คม 3 3 3 3

๑.๒.๒ หวงแหน ปกปอง ยกยอ ง ความ

เปนชาติไทย 33 33

๑.๓ ศรัทธา ๑.๓.๑ เขารว มกิจกรรมทางศาสนาท่ีตน

ยดึ มัน่ และปฏบิ ตั ิ นบั ถอื 33 33

ตนตามหลักของ ๑.๓.๒ ปฏบิ ตั ิตนตามหลกั ของศาสนาท่ี

ศาสนา ตนนับถือ 33 33

๑.๓.๓ เปนแบบอยางทีด่ ีของศาสนิกชน 3 3 3 3

๑.๔ เคารพเทดิ ทูน ๑.๔.๑ มีสวนรวมหรอื จัดกิจกรรมที่

สถาบัน เกี่ยวกบั สถาบนั พระมหากษตั ริย 3 3 3 3

พระมหากษัตริย ๑.๔.๒ แสดงความสํานึกในพระมหา

กรุณาธิคณุ ของพระมหากษตั รยิ  3 3 3 3

๑.๔.๓ แสดงออกซง่ึ ความจงรกั ภักดตี อ

สถาบนั พระมหากษัตรยิ  33 33

๗๑

๒. ซ่อื สตั ยสจุ รติ

วิธีการพัฒนา

ตวั ชว้ี ัด พฤตกิ รรมบงช้ี กลมุ กิจกรรม โครงการ กิจวัตร
สาระ พัฒนา ประจาํ วัน
ผเู รยี น

๒.๑ ประพฤติตรงตาม ๒.๑.๑ ใหข อ มลู ทถ่ี ูกตองและเปนจรงิ 3 3 33
ความเปน จริงตอ ปราศจากความลําเอียง
ตนเองทงั้ ทางกาย 3
วาจา ใจ ๒.๑.๒ ปฏิบตั ติ นโดยคํานึงถงึ 3
ความถกู ตอ งละอายและเกรงกลัว 3
ตอ การกระทําผดิ 3 33
3 33
๒.๒ ประพฤติตรงตาม ๒.๑.๓ ปฏบิ ตั ติ ามคาํ ม่ันสญั ญา
ความเปน จรงิ ตอ 3 33
ผอู ่ืนทั้งทางกาย ๒.๒.๑ ไมนําส่ิงของหรอื ผลงานของผอู ืน่ 33
วาจา ใจ มาเปน ของตนเอง
33
๒.๒.๒ ปฏบิ ตั ติ นตอ ผอู น่ื ดว ยความ
ซอื่ ตรง

๒.๒.๓ ไมห าประโยชนในทางทไี่ ม
ถูกตอง

๓. มีวนิ ยั

วิธีการพัฒนา

ตวั ชี้วดั พฤติกรรมบงชี้ กลมุ กจิ กรรม กิจวัตร
สาระ
พัฒนา โครงการ ประจํา

ผูเรยี น วัน

๓.๑ ปฏบิ ตั ิตามขอตกลง ๓.๑.๑ ปฏิบตั ติ ามขอตกลง กฎเกณฑ

กฎเกณฑ ระเบยี บ ระเบียบของครอบครวั โรงเรยี น และ

ขอบงั คบั ของ สงั คมไมละเมิดสิทธขิ องผอู น่ื 33 33

ครอบครัว โรงเรียน ๓.๑.๒ ตรงตอเวลาในการปฏิบตั กิ จิ กรรม

และสังคม ตาง ๆ ในชวี ิตประจาํ วนั และ

รบั ผดิ ชอบในการทํางาน 33 33

๗๒

๔. ใฝเ รยี นรู

วิธกี ารพัฒนา

ตวั ชีว้ ัด พฤตกิ รรมบง ช้ี กลุม กจิ กรรม โครงการ กิจวัตร
สาระ พัฒนา ประจาํ วนั
ผเู รยี น

๔.๑ ตงั้ ใจ เพยี ร ๔.๑.๑ ตง้ั ใจเรยี น 33 3

พยายามในการ ๔.๑.๒ เอาใจใสและมีความเพียร

เรยี นและ เขารว ม พยายามในการเรียนรู 33 3

กจิ กรรม ๔.๑.๓ มสี วนรว มในการเรยี นรู และ

เขา รว มกจิ กรรมตา ง ๆ 3 3 33

๔.๒ แสวงหาความรูจาก ๔.๒.๑ ศกึ ษาคนควา หาความรูจ าก

แหลงเรียนรู ตาง หนงั สือ เอกสาร ส่งิ พมิ พ สื่อ

ๆ ทงั้ ภายในและ เทคโนโลยตี าง ๆ แหลงเรยี นรู

ภายนอกโรงเรียน ท้ังภายในและภายนอกโรงเรียน

ดว ยการเลือกใช และเลือกใชส อ่ื ไดอ ยาง 3 3 33
สอ่ื อยา งเหมาะสม เหมาะสม

บันทกึ ความรู ๔.๒.๒ บนั ทกึ ความรู วเิ คราะหข อ มูล

วเิ คราะห สรุปเปน จากสงิ่ ทเี่ รยี นรู สรุปเปน

องคค วามรู องคความรู 3 3 33

สามารถนําไปใช ๔.๒.๓ แลกเปลยี่ นความรดู วยวิธกี าร
ในชีวิตประจํา
ตาง ๆ เพอ่ื นาํ ไปใชใน
วนั ได ชีวิตประจาํ วัน 3 3 3 3

๗๓

๕. อยูอ ยา งพอเพยี ง

ตัวชีว้ ัด พฤตกิ รรมบง ช้ี กลมุ วธิ กี ารพฒั นา กิจวัตร
สาระ ประจํา
กจิ กรรม วัน
พัฒนา โครงการ
ผเู รียน

๕.๑ ดําเนนิ ชวี ติ อยา ง ๕.๑.๑ ใชทรพั ยสินของตนเอง เชน

พอประมาณ มี เงนิ สงิ่ ของ เครอ่ื งใช ฯลฯ อยา ง

เหตผุ ล ประหยดั คมุ คา

รอบคอบ มี และเก็บรกั ษาดแู ลอยางดี รวมท้ังการใช 3 3 33
คุณธรรม เวลาอยา ง

เหมาะสม

๕.๑.๒ ใชท รัพยากรของสว นรวม

อยา งประหยดั คมุ คาและ

เกบ็ รักษาดแู ลอยางดี 3 33
33
๕.๑.๓ ปฏบิ ัตติ นและตดั สินใจดว ย 3 33

ความรอบคอบมีเหตผุ ล 3 3 33

๕.๑.๔ ไมเ อาเปรียบผอู ื่นและ 3 33

ไมทาํ ใหผูอ น่ื เดอื ดรอน พรอ ม

ใหอภยั เม่ือผอู นื่ กระทําผิดพลาด 3

๕.๒ มีภูมิคุมกันใน ๕.๒.๑ วางแผนการเรียน

ตวั ทีด่ ี ปรับตวั การทาํ งานและการใช

เพ่ืออยูในสังคม ชีวิตประจาํ วันบนพนื้ ฐาน

ไดอ ยา งมี ของขอ มลู ความรู ขาวสาร 3
ความสขุ
๕.๒.๒ รเู ทา ทันการเปลยี่ นแปลงของ

สังคมและสภาพแวดลอม

ยอมรับและปรบั ตัวเพ่ืออยู

รว มกบั ผูอ น่ื ไดอ ยา งมีความสุข 3

๗๔

๖. มุง มัน่ ในการทํางาน

วิธกี ารพัฒนา

ตวั ชีว้ ดั พฤตกิ รรมบง ช้ี กลุมสาระ กจิ กรรม โครงการ กจิ วัตร
พัฒนา พเิ ศษ ประจําวนั
๖.๑ ตง้ั ใจและ ๖.๑.๑ เอาใจใสต อ การปฏิบตั ิหนาท่ี 3 ผเู รยี น
รับผิดชอบ ท่ไี ดร บั มอบหมาย 3
ในหนา ทก่ี ารงาน 3 333
๖.๑.๒ ต้ังใจและรับผิดชอบใน
๖.๒ ทํางานดว ยความ การทาํ งานใหส ําเรจ็ 3 333
เพียร พยายาม 3
และ อดทน ๖.๑.๓ ปรับปรุงและพัฒนาการทํางาน 3 333
เพื่อใหงานสาํ เร็จ ดว ยตนเอง
ตามเปาหมาย 333
๖.๒.๑ ทุมเททํางาน อดทน ไมย อทอ 333
ตอปญ หาและอุปสรรคใน 33
การทาํ งาน

๖.๒.๒ พยายามแกป ญ หาและอุปสรรค
ในการทาํ งานใหสาํ เร็จ

๖.๒.๓ ชืน่ ชมผลงานดวย
ความภาคภูมใิ จ

๗๕

๗. รักความเปนไทย

วิธกี ารพัฒนา

ตัวช้ีวัด พฤติกรรมบงช้ี กิจกรรม กิจวัตร

กลมุ สาระ พฒั นา โครงการ ประจํา

ผูเ รยี น วัน

๗.๑ ภาคภูมใิ จ ๗.๑.๑ มีมารยาทงดงามแบบไทย 3 333
ใน มีสัมมาคารวะ กตัญกู ตเวที
ขนบธรรมเนยี ม ตอผมู ีพระคุณ แตง กาย
ประเพณี ศิลปะ แบบไทย
และวฒั นธรรม
ไทย และมคี วาม ๗.๑.๒ รวมกจิ กรรมที่เกยี่ วของกบั
กตญั กู ตเวที ประเพณี ศลิ ปะและ
วฒั นธรรมไทย
3 33

๗.๒ เหน็ คณุ คา และ ๗.๑.๓ เชญิ ชวนใหผ ูอนื่ ปฏบิ ัตติ าม 3 33
ใชภ าษาไทยใน ขนบธรรมเนียมประเพณี 3 333
การส่อื สารได ศิลปะและวัฒนธรรมไทย
อยางถูกตอ ง
เหมาะสม ๗.๒.๑ ใชภาษาไทยและเลขไทยใน
การสอ่ื สารไดอ ยา งถูกตอ ง
เหมาะสม 33 3

๗.๒.๒ ชักชวน แนะนํา ใหผ อู ่นื เห็น
คุณคา ของการใชภ าษาไทยที่
ถกู ตอง

๗๖

๘. มีจิตสาธารณะ

วธิ กี ารพัฒนา

ตัวชี้วดั พฤติกรรมบงช้ี กลุม กจิ กรรม กจิ วัตร
สาระ
พัฒนา โครงการ ประจํา

ผเู รียน วัน

๘.๑ ชวยเหลือผูอ่ืน ๘.๑.๑ ชวยพอแม ผูปกครอง ครูทํางาน

ดวยความเต็มใจ ดวยความเตม็ ใจ 3 3 33
3
และพงึ พอใจ ๘.๑.๒ อาสาทํางานใหผูอื่นดวยกําลังกาย
3
กําลังใจ และกําลังสติปญญา 3 3 33
3
ดวยความสมัครใจ
3
๘.๑.๓ แบงปนส่ิงของ ทรัพยสินและ

อืน่ ๆ และชวยแกปญ หาหรอื

สรา งความสุขใหกับผอู ื่น 3 33
3 33
๘.๒ เขารว มกิจกรรม ๘.๒.๑ ดูแล รักษาสาธารณสมบัติและ
33
ทเ่ี ปน ประโยชน สิง่ แวดลอ มดวยความเต็มใจ

ตอ โรงเรียน ๘.๒.๒ เขารว มกิจกรรมทเ่ี ปน

ชมุ ชน และสงั คม ประโยชนต อโรงเรยี น ชมุ ชน

และสังคม

๘.๒.๓ เขารว มกิจกรรมเพ่ือแกปญ หา

หรือรว มสรา งสง่ิ ทด่ี งี ามของ

สว นรวมตามสถานการณท ่ี

เกิดขึน้ ดวยความกระตอื รือรน 33

๗๗

ตวั อยางการพฒั นาผเู รียนใหมีคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
โดยบรู ณาการในกลุมสาระการเรยี นรู

แผนการจดั การเรียนรู

วิชาภาษาไทย ท ๒๓๑๐๑ ช้ันมธั ยมศึกษาปท ่ี ๓

หนวยการเรยี น เรอื่ ง สัมพันธแหง รกั หนว ยยอย สัตยซ ่ือถือมั่นคําสัญญา เวลา ๒ ชั่วโมง

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

สาระสาํ คญั

วรรณคดีเปนมรดกของชาติท่ีมีคุณคาท่ีมีคุณคาทางดานวรรณศิลปและสังคม ที่แฝง

คติ ขอคิดที่เปนประโยชน ซ่ึงผูเรียนตองรูจักวิเคราะหคุณคาใหสามารถนําไปประยุกตใชใน

ชีวิตประจําวันได

๑. มาตรฐานการเรยี นรู

ท ๕.๑ เขาใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณวรรณคดีและวรรณกรรมไทย อยางเห็น

คุณคาและนาํ มาใชในชวี ิตจริง

ตัวช้ีวัด ท๕.๑ ม.๓/๓ สรุปความรูและขอคิดจากการอานเพื่อนําไป

ประยุกตใ ชใ นชวี ติ จรงิ

๒. คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค

ขอ ๖ มุงมั่นในการทาํ งาน

๖.๑ ตงั้ ใจและรับผิดชอบในหนาท่ีการงาน

๓. จดุ ประสงคการเรยี นรูของแผน

วเิ คราะหคณุ คา ดานสงั คมจากวรรณคดเี ร่อื งพระอภยั มณี ตอนพระอภยั มณีหนนี าง

ผเี ส้อื สมทุ รได (วิเคราะหพฤติกรรมตัวละคร)

๔. สาระการเรยี นรู

การวเิ คราะหว ถิ ีไทยและคุณคาจากวรรณคดแี ละวรรณกรรม

๕. ภาระงาน

การนาํ เสนอความคดิ เห็นของกลุม

๗๘

๖. การประเมิน

๖.๑ เกณฑการประเมนิ การนําเสนอ

รายการ ๑ ระดับคะแนน ๔ นํ้าหนัก
๒๓ คะแนน

๑. นา้ํ เสยี ง พดู ไมค ลอ ง พดู ได แตต ดิ ขดั พดู คลอ ง นํ้าเสียง พูดคลอ ง น้ําเสยี ง ๒

ตะกุกตะกัก ไม บา ง นํา้ เสียงไม ดงั ชดั เจน ดังชัดเจน ๓

นาสนใจฟง ชัดเจน นา สนใจฟง

๒. เนือ้ หา เนื้อหาไมค รบ เน้อื หาไมเปน ไป เนือ้ หาเปน ไป เนือ้ หาเปน ไป

ตามหวั ขอ และมี ตามลําดบั และมี ตามลาํ ดับ และมี ตามลาํ ดบั ไม

ความสมเหตุ ความสมเหตุ ความสมเหตุ วกวนและมีความ

สมผลนอยมาก สมผลนอย สมผลเปน สมเหตุสมผล

สวนมาก

๖.๒ ระดบั คณุ ภาพ

คะแนน ๑ – ๙ ระดบั คุณภาพปรับปรุง

คะแนน ๑๐ – ๑๓ ระดบั คณุ ภาพพอใช

คะแนน ๑๔ – ๑๗ ระดับคณุ ภาพดี

คะแนน ๑๘ – ๒๐ ระดับคุณภาพดเี ยยี่ ม

๖.๒ เกณฑการประเมินคุณลกั ษณะ ๖.๑ ตงั้ ใจทาํ หนาที่ การงาน

พฤติกรรมบงช้ี เกณฑการใหร ะดับคะแนน

๖.๑.๑ เอาใจใสตอการ ไมผาน(๐) ผา น(๑) ด(ี ๒) ดเี ยย่ี ม(๓)
ปฏิบตั หิ นา ที่ท่ี ไมแ สดงพฤติกรรม
ไดร บั มอบหมาย ตัง้ ใจและรบั ผดิ ชอบ ตัง้ ใจและรับผดิ ชอบ ตง้ั ใจและรับผิดชอบ
ในการปฏิบตั ิหนาที่ ในการปฏบิ ตั หิ นาที่ ในการปฏิบัติหนาท่ี
๖.๑.๒ ตั้งใจและ ทไ่ี ดรบั มอบหมายให ทไ่ี ดรบั มอบหมายให
รับผิดชอบในการ สาํ เรจ็ สาํ เร็จ มีการปรับปรงุ ทไ่ี ดรับมอบหมายให
ทาํ งานใหส าํ เร็จ
การทาํ งานใหดีขนึ้ สาํ เร็จ มีการ
๖.๑.๓ ปรับปรงุ และ ปรบั ปรงุ
พฒั นาการทํางาน
ดว ยตนเอง และพัฒนาการ
ทาํ งานใหดีข้ึน

๗๙

๗. กิจกรรมการเรยี นรู
๑. ต้งั คําถามวาคิดอยางไรกบั การรักษาคาํ สัญญา/ รกั ษาสัจจะ
๒. นักเรยี นคนหาคําตอบวา ตวั ละครใดในเรอื่ งทแี่ สดงถึงการรกั ษาสญั ญา

(เงอื กผูเ ฒา )
๓. นักเรยี นรว มทบทวนเหตกุ ารณท ่เี กี่ยวขอ งกบั เงอื กผเู ฒา
๔. แจง ภาระงานนําเสนอความคิดเห็นจากการประชมุ และสงั เกตพฤตกิ รรมมงุ ม่ัน

ในการทาํ งาน
๕. นกั เรยี นเขากลมุ ๆ ละ ๕ – ๖ คน รวมกันแสดงความคดิ เหน็ ในประเด็นตอ ไปน้ี
๕.๑ เงือกผูเฒา กลับมาเพราะเหตใุ ด
๕.๒ ถานกั เรียนเปนเงือกผเู ฒาจะกลบั มาหาพระอภยั มณหี รือไม เพราะเหตุใด
๕.๓ นกั เรยี นคิดวา ถา คนในสังคมมีความซอื่ สัตยรักษาคําม่นั สญั ญา สังคมจะเปน
อยางไร
๕.๔ ทาํ อยา งไรจึงจะทาํ ใหเพื่อนของเรามีความซอ่ื สตั ยรกั ษาคาํ มั่นสัญญา
๖. ตัวแทนนักเรียนนําเสนอความคิดเห็นของกลุมหนาช้ันเรียน เพ่ือนตางกลุม

ประเมนิ การนําเสนอ
๗. ครูและนักเรียนสรุปวาในท่ีสุดทุกชีวิตตองตาย กอนตายจึงควรทําสิ่งที่มีคุณคา

มีประโยชน เหมือนเงือกผูเฒาท่ีคิดวามีความเสี่ยง อาจจะตองตาย แตก็จะรักษาคํามั่นสัญญา ซื่อสัตย
ตอตนเอง แมต วั ตายไปแลวกไ็ มท ําใหเสอื่ มเสียช่อื เสียง

๘. สื่อและแหลง เรียนรู วิธีการ เคร่อื งมอื เกณฑ
ไมมี นําเสนอ
แบบประเมนิ การนาํ เสนอ ระดบั พอใชข ้นึ ไป
๙. การวัดและประเมนิ ผล สังเกต
แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ระดับ ๑ ข้ึนไป
จุดประสงค
๑. วิเคราะหคุณคา ดาน

สงั คม
๒.ความมุง มนั่ ในการ

ทาํ งาน

๘๐

หนว ยการเรียนรทู ่ี ๑๔ การบวก ลบระคน

วชิ าคณิตศาสตร ค๑๑๑๐๑ กลมุ สาระการเรียนรคู ณิตศาสตร

ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๑ ภาคเรียนที่ ๒

แผนการเรียนรูท ่ี ๕ โจทยปญหาการบวก ลบระคน เวลา ๒ ชว่ั โมง

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

๑. มาตรฐานตวั ช้ีวดั ค ๑.๒ เขาใจถึงผลท่เี กิดขึน้ จากการดําเนินการของจาํ นวน และความสัมพนั ธ

ระหวา งการดําเนนิ การตาง ๆ และสามารถใชการดาํ เนนิ การในการแกป ญ หา

ตวั ชว้ี ัด ค ๑.๒ ป๑/๒ วิเคราะหแ ละหาคาํ ตอบของโจทยปญ หาและโจทยปญหาระคนของ

จํานวนนับไมเ กินหน่ึงรอ ยและศนู ย พรอ มทงั้ ตระหนกั ถึงความสมเหตุสมผลของคาํ ตอบ

ตัวชี้วดั ค ๖.๑ ป๑-๓/๒ ใชความรู ทกั ษะและกระบวนการทางคณติ ศาสตรใ นการแกป ญหา

ในสถานการณต าง ๆ ไดอ ยางเหมาะสม

๒. สาระแกนกลาง

๒.๑ โจทยป ญหาการบวก การลบ

๒.๒ โจทยปญหาการบวก ลบระคน

๒.๓ การสรางโจทยปญหาการบวก การลบ

๓. สาระสําคญั

การแกโจทยปญ หาเปน กระบวนการคดิ ทผ่ี เู รยี นตอ งอา นโจทยแ ลววิเคราะห แยกแยะ

ปญหา และเช่ือมโยงความสัมพันธเพื่อตอบโจทยปญหาอยางสมเหตุสมผล ซ่ึงผูเรียนนําความรูและ

ทักษะทางคณิตศาสตรในเรื่องนี้ไปใชในการแกปญหา/สถานการณตาง ๆ ชีวิตประจําวันไดอยาง

เหมาะสม

๔. สาระการเรียนรู

๔.๑ ความรู

-โจทยปญ หาการบวก การลบ

-โจทยป ญหาการบวก ลบระคน

๔.๒ ทกั ษะกระบวนการ

การแกปญ หา

๔.๓. คณุ ลักษณะอนั พึงประสงคตวั อยาง

ขอ ๖ มุง มน่ั ในการทาํ งาน

ตัวชี้วัด ๖.๑ ตงั้ ใจและรบั ผิดชอบในหนา ท่กี ารงาน

พฤติกรรมบงชี้ ๖.๑.๑ เอาใจใสตอ การปฏิบัตหิ นาที่ที่ไดร บั มอบหมาย

๖.๑.๒ ตง้ั ใจและรบั ผิดชอบในการทํางานดวยตนเอง

๘๑

๕. จดุ ประสงคการเรยี นรูของแผน
๕.๑ จบั ใจความสําคญั ของโจทยป ญ หาได
๕.๒ วิเคราะหและแสดงวธิ ีหาคําตอบจากโจทยป ญหาได
๕.๓ ปฏบิ ัติงานโดยใชก ระบวนการกลุมได

๖. ภาระงาน
กําหนดภาระงาน “ สถานการณ ปญหาในชีวิตประจําวัน” ท่ีตองใชวิธีการบวก ลบ

ระคนในการแกป ญ หาโจทย

สถานการณที่ ๑ หนนู ดิ เลย้ี งไกไว ๕ ตวั ไกแ ตละตวั ไขว นั ละ ๑ ฟอง ถาหนูนิดเกบ็ ไขไ ด ๔ วนั
แลว นาํ ไขไ ปฝากคุณตาจาํ นวน ๑๒ ฟอง ที่เหลือเก็บไวร บั ประทานในครอบครัว
ถา นกั เรยี นเปน หนนู ดิ จะหาจํานวนไขท ่เี หลอื ไดโดยวิธใี ด ใหแ สดงวธิ ีหาคําตอบ

สถานการณท ี่ ๒ ถา นักเรยี นและเพ่ือน ๆ ไดรบั มอบหมายจากครูประจาํ ชน้ั ใหจ ดั เกา อ้สี ําหรับประชุม
ผูปกครอง พบวา ในหอ งประชมุ มีเกาอ้ีอยจู ํานวน ๑๒ ตวั แตใ นการประชมุ ครั้งน้จี ะมีผูปกครองเขา
รว มประชมุ ๑๕ คนและครอู กี ๓ คน ดงั นน้ั นกั เรียนจะตองยกเกาอ้ีจากหองเรยี นมาเพ่ิมอีกก่ตี วั จงึ
จะมที ่ีนั่งครบพอดี จะแสดงวิธหี าคาํ ตอบอยา งไร

?

๗. การประเมินผล
ประเมินผลภาระงาน “ สถานการณ ปญหาในชีวิตประจําวัน” ที่ตองใชวิธีการบวก

ลบระคนในการแกปญหาโจทย ดงั นี้
๗.๑ ประเมนิ ขน้ั ตอนวิธกี ารแกป ญหาในสถานการณโจทยทกี่ าํ หนด
๗.๒ สังเกตพฤตกิ รรมระหวา งการปฏบิ ัตงิ าน

๘๒

เกณฑการประเมนิ ภาระงาน “ สถานการณ ปญหาในชวี ิตประจําวนั ”

ประเดน็ การประเมนิ คะแนน

๐ (ปรับปรุง) ๑ (พอใช) ๒ (ดี) ๓ (ดมี าก)

๑. ความรู ทกั ษะในการ ไมส ามารถจบั จบั ใจความจากโจทย จบั ใจความจากโจทย จับใจความจากโจทย

แกโ จทยปญหา/ ใจความจากโจทย ปญหา โดยบอกสง่ิ ที่ ปญหา โดยบอกสง่ิ ท่ี ปญ หา โดยบอกสิง่ ที่

สถานการณโ ดยใชก าร ปญหา โดยบอกสงิ่ ที่ โจทยกําหนดใหได โจทยกาํ หนดใหได โจทยกาํ หนดใหได

บวก ลบระคน โจทยกําหนดใหได และเขียนประโยค และ เขียนประโยค เขยี นประโยค

(ประเมนิ ผลการแกป ญ หา -เขยี นประโยค สญั ลักษณแ สดง สญั ลกั ษณแสดง สัญลักษณแ สดง

ในสถานการณแตล ะขอ) สัญลกั ษณไมถ กู ตอง ความสัมพันธ จากสงิ่ ความสมั พนั ธ จาก ความสัมพันธ จากส่งิ

แสดงความสมั พันธ ทโี่ จทยกาํ หนดใหได สิ่งท่ีโจทยกําหนดให ทโ่ี จทยกาํ หนดใหไ ด

จากสงิ่ ท่ีโจทย ถกู ตอ งบางสวน ได และหาคาํ ตอบได

กาํ หนดให ถูกตอ ง

๒, ความมงุ มั่น ตั้งใจ ไมเอาใจใสตอการ เอาใจใสตอการ ต้งั ใจและรบั ผดิ ชอบ ตัง้ ใจและรับผดิ ชอบ

และรับผดิ ชอบในการ ปฏิบัติกจิ กรรมที่ ปฏบิ ัตกิ จิ กรรมที่ ในการปฏิบตั ิ ในการปฏิบัติ

ทาํ งาน ไดร ับมอบหมายและ ไดร บั มอบหมายแต กจิ กรรมทไี่ ดร บั กจิ กรรมที่ไดร บั

ไมส ําเรจ็ ไมส าํ เร็จ มอบหมายจนสาํ เรจ็ มอบหมายจนสาํ เรจ็

แตม ีขอ บกพรอง และถกู ตอ งสมบูรณ

บางสวน

ระดบั คณุ ภาพ

คะแนน ๘ – ๙ ระดบั คุณภาพ ดเี ยี่ยม

คะแนน ๖ – ๗ ระดบั คณุ ภาพ ดี

คะแนน ๔ – ๕ ระดับคณุ ภาพ พอใช

คะแนน ๐ – ๓ ระดบั คุณภาพ ปรบั ปรุง

๘. กจิ กรรมการเรียนรู

ช่ัวโมงท่ี ๑

ขั้นนํา

๑) ครทู กั ทายนกั เรยี นดวยเพลง “ อยไู หน ”เพอื่ เตรียมความพรอม

๒) ครูทบทวนการบวก ลบ จํานวนท่ีมีผลลัพธไมเกิน ๑๐๐ และการบวก ลบระคน

โดยกําหนดโจทยบนกระดานหนาช้ันใหน กั เรยี นแสดงวธิ หี าคาํ ตอบ

ข้ันสอน

๓) ครูยกตัวอยางโจทยปญหาที่ตองใชการบวก ลบระคน ๒ ขอ ใหนักเรียนชวยกัน

อานจับใจความจากโจทย และเขียนแยกแยะสิ่งท่ีโจทยกําหนดลงบนกระดานดํา แลวเขียนแสดง

ความสัมพันธเ ปน ประโยคสัญลักษณแ ละหาคําตอบ และใหเ พอ่ื น ๆ ตรวจความถูกตอ งของคําตอบ

๘๓

๔) ครูและนักเรียนรวมกันสรุปข้ันตอนการแกโจทยปญหาท่ีตองใชการบวก ลบ
ระคน

๕) ครูแจกบัตรโจทยปญหาบวก ลบระคน กลุมละ ๒ ขอ ใหนักเรียนแบงกลุม ๆละ
๓ – ๔ คน รวมกันวเิ คราะหแ กโจทยป ญหาตามลาํ ดบั ดังน้ี

- อานโจทยป ญหาและจับใจความ
- เขียนส่งิ ทีก่ ําหนดใหเ ปนประโยค
- แลว เช่อื มโยงความสมั พนั ธเ ขยี นเปนประโยคสญั ลกั ษณ
- เขยี นแสดงวิธีหาคาํ ตอบ
๖) ใหตัวแทนแตละกลุมออกมาแสดงวิธีแกโจทยปญหา ครูและเพ่ือน ๆ รวมกัน
ตรวจสอบความถูกตอง แลกเปล่ียนระหวางกลุมตรวจช้ินงาน ครูชมเชยกลุมนักเรียนที่ทําไดถูกตอง
สมบูรณ และอธิบายเพ่มิ เตมิ แกไขขอ ผิดพลาดใหถ กู ตอง
ชั่วโมงที่ ๒
ขัน้ สรุป
๗) ครูทบทวนโจทยปญหาที่นักเรียนสรางข้ึน รวมกับวิเคราะหโจทย โดยครูเขียน
ลงบนกระดานใหน ักเรียนพจิ ารณาแตละขั้นตอน
๘) ครูทดสอบนักเรียนโดยแจกใบกิจกรรมใหนักเรียนทุกคนวิเคราะหโจทยปญหา
พรอมท้ังแสดงวิธที าํ โดยครกู ําหนดสถานการณ เปน โจทยปญ หาการบวก ลบ ระคน
๙. สือ่ และแหลงเรียนรู
๘.๑ เพลง “ เธออยไู หน ”
๘.๒ แบบทดสอบสถานการณ
๘.๓ เกณฑประเมินภาระงาน

๘๔

แบบบันทกึ คะแนนจากการประเมนิ การจัดการเรยี นรู แผนการเรียนรทู ี่ ๕ (คะแนนเตม็ ๙ คะแนน)
ความร-ู ทักษะกระบวนการ

ช่ือ-สกลุ
สถานการณท่ี ๑
สถานการณที่ ๒
รวมความรูทักษะ
คุณลักษณะฯ ๖.๒

รวมคะแนน แผนที่ ๕
ระดับคุณภาพ

๓๓๖ ๓ ๙

นําไปบนั ทึกรวมกบั คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงคใ นแผน/หนวยอ่นื ๆ

๘๕

แผนการจัดการเรยี นรู การเย็บบายศรีใบตอง หนวยการเรยี นรู เรือ่ ง เรยี นรเู รอ่ื งบายศรี

รหสั วชิ า ง๒๒๑๐๑ กลุม สาระการเรียนรู การงานพืน้ ฐานอาชีพและเทคโนโลยี

ชัน้ มัธยมศกึ ษาปท ่ี ๒ ภาคเรียนที่ ๒ เวลา ๒ ช่ัวโมง

…………………………………………………………………………

มาตรฐานการเรยี นรู
มาตรฐาน ง ๑.๑ เขาใจการทํางานมีความคิดสรางสรรค มีทักษะ กระบวนการทํางาน

ทักษะการจัดการ ทักษะกระบวนการแกปญ หา ทักษะการทาํ งานรวมกนั และทกั ษะการแสวงหาความรู
มีคุณธรรม และลักษณะนิสัยในการทํางาน มีจิตสํานึกในการใชพลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดลอม
เพื่อการดํารงชีวิตและครอบครัว

ตัวชวี้ ัด ง ๑.๑ ม.๒/๓ มจี ติ สาํ นกึ ในการทํางานและใชทรัพยากรในการปฏิบัติงานอยาง
ประหยดั และ คมุ คา

สาระการเรยี นรแู กนกลาง
การประดษิ ฐของใช ของตกแตง จากวสั ดใุ นโรงเรยี นหรอื ทอ งถิ่น

สาระสําคญั
การเย็บบายศรีใหสําเร็จตามเปาหมายตองอาศัยความคิดสรางสรรค มีทักษะ

กระบวนการทาํ งาน ทักษะการจัดการ ทกั ษะกระบวนการแกป ญหา และทักษะการแสวงหาความรู มี
ความมงุ ม่ันในการทาํ งาน ตลอดจนมีจิตสาํ นึกในการทาํ งาน ใชท รัพยากรอยา งประหยดั

สาระการเรียนรู
ความรู
การประดิษฐของใชของตกแตงจากวัสดใุ นโรงเรยี นหรอื ทองถิน่
-การเยบ็ บายศรี
ทักษะ/กระบวนการ
กระบวนการปฏบิ ตั ิรายบุคคล
คุณลักษณะอันพงึ ประสงค
ขอ ๖. มงุ มั่นในการทาํ งาน

๘๖

ตวั ช้วี ัดและพฤติกรรมบงชี้ พฤตกิ รรมบงช้ี
ตัวชว้ี ัด ๖.๑.๑ เอาใจใสตอ การปฏิบัตหิ นา ทท่ี ่ีไดรบั มอบหมาย
๖.๑.๒ ตั้งใจและรับผิดชอบในการทาํ งานใหส ําเรจ็
๖.๑ ต้ังใจและรับผิดชอบ ใน ๖.๑.๓ ปรบั ปรุงและพัฒนาการทาํ งานดว ยตนเอง
หนา ทกี่ ารงาน ๖.๒.๑ ทมุ เททาํ งาน อดทน ไมยอ ทอ ตอ ปญ หาและอปุ สรรคในการทาํ งาน
๖.๒.๒ พยายามแกป ญ หาและอปุ สรรคในการทาํ งานใหสาํ เร็จ
๖.๒ ทํางานดวยความเพยี ร ๖.๒.๓ ชน่ื ชมผลงานดวยความภาคภูมิใจ
พยายาม และ อดทนเพือ่ ให
งานสาํ เรจ็ ตามเปาหมาย

การประเมินผลรวบยอด
ชิ้นงานหรือภาระงาน นักเรียนเย็บตัวบายศรีใบตองใหเหมาะสม จัดเตรียมวัสดุ

อุปกรณในการจัดเย็บบายศรีไดครบถวน เย็บตัวบายศรีดวยความตั้งใจ มีความรับผิดชอบ ขยัน อดทน
ทํางานจนสําเร็จ ผลงานมีความประณีต สวยงาม เพ่ือนนักเรียน ผูปกครอง และครู มีสวนรวมในการ
ประเมนิ ผลงาน และสามารถบอกข้ันตอนการเย็บบายศรใี หผอู น่ื ได

การประเมินผล
๑. ประเมนิ ความรู เรอ่ื งบายศรี
๒. ประเมินคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ขอ ๖ มงุ ม่นั ในการทาํ งาน
๓. ประเมินการเย็บบายศรี

วิธกี ารวัดและประเมินผลตามสภาพจริง

จุดประสงคก ารเรียนรู เครอื่ งมือทใ่ี ชในการประเมนิ

วิธีการ / เคร่ืองมือ ผลงาน / ชิ้นงาน เกณฑการผาน

K – ความรู แบบทดสอบ แบบทดสอบ ผา นเกณฑร ะดบั

บอกขัน้ ตอน ประโยชน และวัสดุ อปุ กรณ คณุ ภาพ ๑

ในการทําบายศรี

A – คณุ ลกั ษณะ การสงั เกตพฤติกรรม คณุ ลักษณะอนั พึง ผา นเกณฑร ะดบั
ขอ ๖ มุง ม่ันในการทาํ งาน
ประสงค คณุ ภาพ ๑

P – ทักษะ / กระบวนการใชวัสดุ อุปกรณ ตรวจผลงาน/สังเกต ตวั บายศรี ผา นเกณฑระดับ
ในปฏบิ ตั ิงานไดถกู ตอ งตามขั้นตอน และ พฤตกิ รรมการการ คุณภาพ ๑
ประหยัด ตรวจผลงาน
ปฏบิ ตั ิงาน

๘๗

เกณฑก ารประเมิน เกณฑระดับคุณภาพ
เรือ่ งทจี่ ะประเมิน

K – ความรูขอสอบ วดั 0 (ปรับปรุง) ๑ (ผาน) ๒ (ด)ี ๓ (ดีเย่ยี ม)
องคความรูเกย่ี วกับ ไดค ะแนน ๐-๔ ไดค ะแนน ๕-๖ ไดคะแนน ) ๗-๘ ไดคะแนน ๙-๑๐
เร่ือง ข้ันตอนประโยชน
และวัสดุ อปุ กรณใน ไมต ั้งใจและไม ตงั้ ใจและรบั ผิดชอบใน ตงั้ ใจและรับผิดชอบใน ตงั้ ใจและรับผิดชอบใน
การเยบ็ ตัวบายศรี รบั ผดิ ชอบในการ การปฏิบัตหิ นาที่
ตวั ชีว้ ัดท่ี ๖.๑ ปฏิบตั ิหนา ท่ีที่ไดร บั ทไี่ ดรบั มอบหมายให การปฏิบัติหนา ท่ีทไี่ ดร บั การปฏบิ ตั หิ นาท่ีที่
ตั้งใจตัง้ ใจและ มอบหมาย สาํ เร็จ มีการปรบั ปรุง
รับผิดชอบในหนาที่ การทาํ งานใหดีขึน้ มอบหมายใหส ําเรจ็ มี ไดรับมอบหมายให
การงาน
การปรับปรุงและ สําเรจ็ มีการปรับปรงุ

พฒั นาการทาํ งานใหด ีข้ึน และพัฒนาการทํางาน

ใหดีขน้ึ ดวยตนเอง

ตวั ชว้ี ัดท๖ี่ .๒ ไมอ ดทนตอการทํางาน ทาํ งานดวยความขยนั ทํางานดวยความขยนั ทาํ งานดวยความขยนั
ชนิ้ งานไมส ําเรจ็ อดทน และพยายามให อดทน และพยายามให อดทน และพยายามให
ทํางานดวยความเพยี ร งานสาํ เรจ็ ตามเปาหมาย งานสาํ เร็จตามเปาหมาย งานสาํ เร็จตามเปาหมาย
พยายาม และ อดทน ๑.เตรยี มวสั ดุอปุ กรณ และชน่ื ชมผลงานดว ย ไมยอทอตอปญ หาใน ภายในเวลาท่ีกาํ หนด
เพื่อใหงานสําเร็จตาม ของตนมาไมพรอม ความภาคภมู ิใจ การทาํ งาน และชืน่ ชม ไมย อทอ ตอ ปญ หา แก
เปาหมาย ๒.เลอื กวสั ดุเหมาะสม ผลงานดวยความ ปญ หาอปุ สรรคในการ
ภาคภมู ิใจ กบั การประดิษฐ ๑.เตรยี มวัสดอุ ุปกรณ ภาคภูมใิ จ ทาํ งาน และช่ืนชมผลงาน
๓.ใชอ ุปกรณเหมาะสม ของตนมาไมพ รอม ดว ยความภาคภูมิใจ
P – ทักษะ / กับประเภทของงาน ๒.เลือกวสั ดุเหมาะสม ๑.เตรียมวัสดุอปุ กรณ ๑.เตรียมวสั ดอุ ปุ กรณ
กระบวนการ ๔.ไมส นใจทาํ ความ กบั การประดษิ ฐ ของตนมาใหพรอม ของตนมาพรอม
ใชว ัสดุ อปุ กรณใน สะอาดเครอ่ื งใชวสั ดุ ๓.ใชอุปกรณเ หมาะสม ๒.เลอื กวสั ดุเหมาะสม
ปฏิบตั ิงานไดถกู ตอง อุปกรณ กับประเภทของงาน กับการประดิษฐ ๒.เลือกวสั ดุเหมาะสม
เหมาะสม และ ๕. ผลงานตองปรับปรุง ๔.ทาํ ความสะอาด ๓.ใชอปุ กรณเ หมาะสม กบั การประดษิ ฐ
ประหยัด เคร่ืองใชวสั ดุอปุ กรณ กับประเภทของงาน ๓.ใชอปุ กรณเ หมาะสม
- ผลงาน บางคร้งั หลังเลิกใช ๔.ทําความสะอาด กับประเภทของงาน
๕.ผลงานพอใช เครือ่ งใชวัสดุอปุ กรณท ุก ๔.ทาํ ความสะอาด
ครั้งหลังเลิกใช เคร่ืองใชวัสดุอุปกรณ
๕. ผลงานสวยงาม ทุกครง้ั หลังเลกิ ใช

๕.ผลงานประณตี สวยงาม

๘๘

กจิ กรรมการเรียนรู
ขั้นตอนการเรยี นรู
๑. กิจกรรมนําสูการเรียน
๑. นักเรยี นทําสมาธกิ อ นเรียน ๕ นาที ครูสอดแทรกหลกั ธรรมเรื่อง ความวิรยิ ะ

ในการเรยี น คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค ความมงุ ม่นั ในการทํางาน
๒. นกั เรยี นดูหุนจาํ ลองของจริง บายศรปี ากชามและบายศรีใหญ พรอ มกับสนทนาถงึ
- รปู รา ง ลกั ษณะของบายศรีปากชาม และบายศรใี หญ
๓. ครูแจง จดุ ประสงคก ารเรยี น

๑. กจิ กรรมทีช่ วยพฒั นาผเู รยี น
๑. นักเรยี นตรวจสอบวสั ดุ อปุ กรณใ นการปฏิบัติงานใบตองการเยบ็ ตวั บายศรี
๒. ครอู ธบิ ายสวนประกอบของบายศรี
๓. นกั เรียนศกึ ษาใบความรใู นการเย็บตวั บายศรี จากนนั้ ครูอธบิ ายขนั้ ตอนในใบ

ความรคู รสู าธิตการพบั มว น ใบตองเพ่ือทาํ ตัวบายศรี แลวใหน กั เรยี นปฏิบัตติ ามเปน ขน้ั ตอน
๔. นกั เรยี นปฏบิ ตั ิการเยบ็ ตวั บายศรจี นสําเรจ็ ตวั ทห่ี นึง่ ครูสํารวจการทํางานของ

นกั เรยี นโดยใหคาํ แนะนาํ ชน่ื ชมผลงาน นกั เรียนทีม่ ที กั ษะสามารถใหแนะนําเพื่อน
๕. นกั เรียนปฏบิ ัตเิ ยบ็ ตวั บายศรตี วั ท่ี ๒ เพอ่ื ใหเ กดิ ความชาํ นาญ
๖. นักเรยี นประเมนิ ผลงานของตัวเองโดยเปรยี บเทียบผลงานครั้งที่ ๑ และ ๒ และ

ใหเ ลือกผลงานช้นิ ท่นี ักเรียนพอใจทสี่ ุดสง ในกลุมช้นั เรยี น และใหน กั เรยี นทกุ คนชว ยกันเรยี งผลงาน
ของทกุ คนแบง เปน ๔ ระดบั คอื ผลงานระดบั ดมี าก / ดี / พอใช / ตอ งปรบั ปรุง โดยบนั ทกึ ผลการ
ประเมินลงในแบบบันทึก

๗. นักเรียนท่ีไดค ะแนนเปน อนั ดับ ดมี าก เสนอผลงานหนา ชั้นเรยี น บอกถงึ
เทคนิคในการเยบ็ บายศรีใบตอง และจดุ เดน ของผลงาน

๑. กจิ กรรมรวบยอด / สรุปผลการเรียน
๑. ครูรวมสรุปการปฏิบตั งิ านการเยบ็ ตวั บายศรี แนะนาํ ขอบกพรอ ง และนาํ ไป

ปรับปรุงแกไขเพอื่ ใหน กั เรยี นนาํ ไปพฒั นา อกี ทง้ั เปดโอกาสใหกับนกั เรียนพัฒนางานและนํามาสง
ใหมไดต ลอดภาคเรียน

๒. นกั เรยี นวางแผนการปฏบิ ัติงานในสปั ดาหต อไป

สอ่ื การเรียนรู
๑. หุน จาํ ลองบายศรีปากชาม และบายศรใี หญ
๒. ใบความรวู ธิ ีปฏิบตั งิ านการเยบ็ ตวั บายศรี

๘๙

แหลง การเรียนรูเพ่ิมเตมิ
มณรี ตั น จนั ทนะผะลิน. (๒๕๔๐). งานใบตอง. พมิ พค ร้ังท่ี ๓. กรุงเทพฯ: อมรินทรพ

ริ้นติง้ แอนดพ บั ลชิ ช่งิ , หนา ๓๒๐.

กจิ กรรมการเรียนรตู อ เนอื่ ง / เสนอแนะ
นักเรียน นําความรู ทักษะและกระบวนการไปทาํ บายศรปี ากชามและบายศรสี ขู วัญใน

สปั ดาหต อ ไปและพัฒนาสรา งสรรคใ หเ กดิ ชิน้ งานทแี่ ปลกใหมขนึ้

แนวคิด / เนือ้ หาท่ีบรู ณาการ
-วชิ าวทิ ยาศาสตร โดยการนาํ นา้ํ มะนาวซึ่งมฤี ทธ์เิ ปนกรดผสมกับนํ้าชบุ ใบตอง

เพ่ือปองกันไมใ หข อบใบตองดาํ และชํ้า
- คณิตศาสตร เรอ่ื ง มุม เศษสวน
- ภาษาไทย การพูด การนําเสนอผลงาน การอานใบความรู
- สังคมศกึ ษา การทําสมาธิ วัฒนธรรมประเพณี
- ศลิ ปะ การจดั วางลาํ ดับตวั บายศรีใหไ ดข นาดและสมดลุ ย

๙๐

แบบบันทกึ ผลการประเมนิ ผล

รายการ คุณลักษณะ(ระดบั คุณภาพ ) การปฏบิ ตั งิ าน ( ๑๕ คะแนน) คะแนน
ขอสอบ
การ การใช การทํา ผลงาน รวม (๑๐ะแนน)
เลือก อุปกรณ ความ (๓) (๑๕)
ตวั ช้ีวัดที่ ๖.๑ ตวั ชี้วัดที่๖.๒ การ วัสดุ ( ๓ ) สะอาด
ทํางานดวยความ เตรยี ม ( ๓ ) อปุ กรณ
ชื่อ-สกลุ ต้ังใจและ เพียรพยายาม อปุ กรณ
รบั ผิดชอบใน ( ๓) ( ๓)
และ อดทน
หนา ท่กี ารงาน เพือ่ ใหง านสาํ เร็จ
ตามเปาหมาย

ภาคภูมใิ จ

ลงชอื่ ผปู ระเมนิ
( ) คร/ู นกั เรยี น

เกณฑการประเมนิ ผลคุณลักษณะ
ระดบั คุณภาพ ๓ ระดับ ดเี ยี่ยม
ระดบั คณุ ภาพ ๒ ระดบั ดี
ระดบั คุณภาพ ๑ ระดบั ผา น
ระดับคณุ ภาพ 0 ระดับไมผ าน

๙๑

ตัวอยางการพัฒนาผูเรยี นใหมคี ุณลักษณะอนั พึงประสงค
โดยจดั ในกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น

กิจกรรม รว มดวยชว ยกนั สรางสรรคความดี

๑. จดุ ประสงค
๑. เพื่อสรางนสิ ัยความรับผดิ ชอบการทาํ งานของกลุม
๒. เพอ่ื ใหเหน็ คณุ คา ของการรกั ษาสภาพแวดลอ มในโรงเรียน

๒. เปา หมาย
นักเรียนปฏิบัติหนาที่และทํางานกลุมในการรักษาสภาพแวดลอมในโรงเรียน โดย

เนนคุณลักษณะ ดังน้ี
๑. มีวินัย ตัวชี้วัด ขอ ๓.๑ ปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับของ

ครอบครัว โรงเรียนและสงั คม
๒. มีความมุงมั่นในการทํางาน ตัวช้ีวัด ขอ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบในหนาท่ี

การงาน และ ขอ ๖.๒ ทํางานดวยความเพียร พยายาม และอดทนเพอื่ ใหง านสําเร็จตามเปาหมาย
๓. มีจิตสาธารณะ ตัวชี้วัด ขอ ๘.๑ ชวยเหลือผูอื่นดวยความเต็มใจและพึงพอใจ

และขอ ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมท่ีเปนประโยชนต อโรงเรยี น ชมุ ชนและสงั คม

๓. ข้ันตอนกจิ กรรม
๑.สรา งความเขา ใจในเรื่องการทํางานรวมกัน การเหน็ คณุ คา ของการรักษาสภาพสงิ่ แวดลอม
๒. นักเรียนมีสวนรวมในการเลือกเขตการรับผิดชอบ หรือครูจัดแบงกลุมใหตาม

ความเหมาะสม
๓. นักเรยี นแบงหนาทีต่ ามความรบั ผิดชอบหรอื ครแู นะนํา
๔. นกั เรยี นปฏบิ ตั ิตามหนา ที่
๕. นกั เรยี นประเมนิ การปฏบิ ตั ิงานของตนเองและปรับปรงุ
๖. นกั เรียนสรุปผลการปฏิบตั งิ าน และนําเสนอผลการปฏบิ ัตงิ านตอผูอื่น

๔. ตัวชี้วัดที่แสดงถงึ ความสําเร็จ
๑. นกั เรียนปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอบงั คบั ของโรงเรียน
๒. นกั เรยี นตง้ั ใจและรบั ผดิ ชอบในหนา ที่การงาน
๓. นกั เรียนทํางานดว ยความเพยี รพยายามและอดทน เพอ่ื ใหงานสาํ เรจ็ ตามเปา หมาย
๔. นกั เรียนชว ยเหลอื ผูอ ่นื ดวยความเตม็ ใจและพึงพอใจ
๕. นักเรียนเขา รว มกจิ กรรมท่เี ปน ประโยชนต อ โรงเรยี น

๙๒

๕. การประเมนิ ผล
๑. ผูเรียนประเมินตนเอง
๒. กลมุ ประเมิน
๓. เพอ่ื นประเมนิ
๔. ครอู นื่ ๆ รวมประเมิน

กจิ กรรมหนูทําได

๑. วตั ถุประสงค
๑. เพ่ือสรางนสิ ยั เรอื่ งความประหยัดทงั้ ของสวนตวั และของสวนรวม
๒. เพ่อื ใหเ ห็นคณุ คาของความประหยดั

๒. เปาหมาย
นักเรียนอยูอยางพอเพียง ตัวชี้วัด ๕.๑ ดําเนินชีวิตอยางพอประมาณ มีเหตุผล

รอบคอบ มีคณุ ธรรม

๓. ขนั้ ตอนกิจกรรม
๑. สรางความตระหนักถึงประโยชนและผลดีของความประหยัดในปจจุบันและ

อนาคต (อาจใชขา วหนังสอื พิมพ หรอื ใชก รณีศึกษาเปนสื่อ)
๒. นักเรียนรวมกลุมสํารวจ/บันทึก รายรับ-รายจายของตนเองหรือของครอบครัว

จาํ แนกสง่ิ ทีจ่ าํ เปนกับสงิ่ ท่ีฟมุ เฟอ ยหรือเกินความจําเปน
๓. นกั เรียนรวมกนั สรุปถงึ รายจายทเ่ี กนิ จําเปน และวธิ ีการลดรายจายทีเ่ กินจําเปน
๔. นักเรียนตั้งเปาหมายของการประหยัดรายจายตามสถานะของตนเอง โดยกําหนด

ระยะเวลาปฏิบตั ริ ายจายภายใน ๑ เดือน
๕. นกั เรยี นจดั ทําบัญชกี ารรับ - การจายของตนเอง/ครอบครัวทุกวันตดิ ตอ กนั ๑ เดือน
๖. นกั เรยี นสรุปผลของการใชจ า ยในชว งเวลา ๑ เดอื น
๗. นักเรียนสรุปองคความรูท่ีไดรับ และกําหนดแนวปฏิบัติเพ่ือการประหยัดอยาง

ตอ เนือ่ งในชวี ติ ประจําวันตอไป

๔. ตัวชวี้ ดั ของความสําเรจ็
นกั เรียนดาํ เนนิ ชวี ติ อยางพอประมาณ มเี หตผุ ล รอบคอบ มีคณุ ธรรม

๕. การประเมินผล
๑. ตรวจสอบบนั ทึกรายรับรายจา ย
๒. สังเกต ตรวจสอบ การรายงานผลของผเู รียนรายบคุ คล
๓. สัมภาษณ – สอบถาม พอแม ผูปกครอง หรือบคุ คลในครอบครัว
๔. ผูเรยี น หรอื เพ่อื นประเมนิ

๙๓

ตัวอยางการพฒั นาผูเรยี นใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงค
โดยจัดทาํ โครงการเพ่ือพัฒนาคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค

๑. ชอื่ โครงการ สงเสรมิ คณุ ธรรมสรางระเบยี บวินยั ภายในหอ งเรียน
๒. ระดับชั้น ป.๑ – ป.๖

๓. หลักการและเหตผุ ล
การปรับปรุงแกไขหรือการพัฒนาตนเองของนักเรียนที่เกิดจากความคิด ความ

ตระหนกั ของตวั นักเรยี นเองจะสงเสรมิ ใหเกดิ การปฏิบตั อิ ยา งแทจ รงิ และเกิดการพฒั นาอยางยงั่ ยนื

๔. วัตถปุ ระสงค
๔.๑ เพ่ือใหนักเรียนปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอบังคับของโรงเรียน

และสังคมได
๔.๒ เพอื่ ใหนักเรียนตระหนักถงึ ความสาํ คัญของการอนรุ ักษท รัพยากรธรรมชาติและ

ส่ิงแวดลอม
๔.๓ เพื่อใหนักเรียนใชทรัพยากรของสวนกลางอยางประหยัด คุมคาและเก็บรักษา

ดแู ลอยางดี

๕. กลุมเปาหมาย นกั เรยี นช้ันประถมศกึ ษาปท่ี ๑ – ๖

๖. วธิ กี ารดําเนินการ
๖.๑ แตงตัง้ นกั เรยี นเพอ่ื รับผิดชอบภาระงานท่ีกําหนด
๖.๒ กาํ หนดเกณฑการประเมนิ เชน
- ความสะอาดเรยี บรอ ยของหองเรียน
- ความสะอาดเรยี บรอ ยของโตะ เรยี น
- ความสะอาดเรียบรอ ยของกระดานดํา
- ความรับผิดชอบในการปดไฟฟา , ปด พดั ลม
๖.๓ แตง คณะกรรมการประเมินตามเกณฑ (ไมผ า น, ผาน, ดี, ดีเย่ียม)
๖.๔ สรปุ ผลและรายงานผลการดาํ เนินงานเปนรายภาคเรียน

๗. ส่ืออุปกรณ อปุ กรณในการทาํ ความสะอาด

๙๔

๘. การวัดและประเมนิ ผล
๘.๑ การสงั เกต

๙. ตัวช้วี ดั ท่แี สดงถึงความสําเรจ็
๙.๑ นกั เรยี นผา นเกณฑป ระเมนิ ขั้นดตี ั้งแตร อยละ ๘๐ ข้นึ ไป