โครงงานเรื่อง สารเรงการเจริญเติบโตของรากพืช โดยใชสารจากฮอรโมนออกซินจากยอดพืชในทองถิ่น โดย 1. นางสาว อณิชา จันทรอารักษ ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5/4 2. นางสาว กวินสิน สงสังข ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5/4 3. นาสาว มนัสนันท ปราศจากศัตรูชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5/4 ครูที่ปรึกษา วาที่รอยตรีหญิงพัชรียา รสฟุง รายงานฉบับนี้เปนสวนประกอบของโครงงาน เรื่อง สารเรงการเจริญเติบโตของรากพืช โดยใชสารจากฮอรโมนออกซินจากยอดพืชในทองถิ่น ในรายวิชาการศึกษาคนควาอิสระ I30202 ภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2565 โรงเรียนบานสวน(จั่นอนุสรณ) สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาชลบุรี ระยอง
ก ชื่อเรื่อง สารเรงเจริญเติบโตของรากพืชโดยใชสารจากฮอรโมนออกซินจากยอดพืชในทองถิ่น ระดับชั้น ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5/4 ชื่อผูจัดทำ 1. นางสาว อณิชา จันทรอารักษ 2. นางสาว กวินสิน สงสังข 3. นางสาว มนัสนันทปราศจากศัตรู ครูที่ปรึกษา วาที่รอยตรีหญิงพัชรียา รสฟุง โรงเรียน โรงเรียนบานสวน(จั่นอนุสรณ) บทคัดยอ ในการศึกษาการเจริญเติบโตของรากผูจัดทำไดมีการศึกษาประสิทธิภาพของสารเรงการเจริญเของรากพืช ใชสารจากฮอรโมนออกซินจากยอดพืชในทองถิ่น ไดแก ผักบุง ตำลึง และผักโขม และ เพื่อ เปรียบเทียบประสิทธิ ภายของฮอรโมนออกชินจากยอดพืชแตละชนิดที่เรงการเจริญเติบโตของรากพืชที่ ขยายพันธุโดยวิธีการเพาะเมล็ด และการปกชำ โดยการนำน้ำหมักแตละสูตรแชเมล็ดและกิ่งปกชำ 60 นาที กอนนำไปปลูก ผลการทดลองฮอรโมน ออกชินจากยอดผักบุง ตำลึง และผักโขมสามารถนำมาทำเปน สารเรงการเจริญเติบโตของรากพืชได โดยวิธีการ เพาะเมล็ดวัดความยาวรากของโหระพา โดยใชเวลา 7 วัน ซึ่ง เมล็ดที่ปลูกโดยใชน้ำหมักฮอรโมนออกซินจากยอด ผักโขม ความยาว 1.1 เชนติเมตร ปลูกโดยใชสารเรงรากที่ ขายตามทองตลาด ความยาว 1 เซนติเมตร และปลูก โดยใชน้ำหมักฮอรโมนออกซินจากยอดผักบุง ความยาว 0.81เชนติเมตร ปลูกโดยใชน้ำหมักฮอรโมนออก ชินจาก ยอดผักตำลึง 0.66 และปลูกโดยไมใชสารเรง 0.48 เชนติเมตร ตามลำดับ การทดลองโดยวัดการ เจริญเติบโตของ รากโหระพาจากการปกชำ โดยใชเวลา 7 วัน ซึ่งเมล็ดที่ปลูกโดยใชน้ำหมักฮอรโมนออกซินนจากยอดผักโขมความ ยาว 0.85เซนติเมตร ปลูกโดยใชสารเรงรากที่ ขายตามทองตลาด ความยาว 0.81 เซนติเมตร และปลูกโดยใชน้ำ หมักฮอรโมนออกซินจากยอดผักบุง ความ ยาว 0.63เซนติเมตร ปลูกโดยใชน้ำหมักฮอรโมนออกชินจากยอดผัก ตำลึง 0.53 และปลูกโดยไมใชสารเรง 0.28 เชนติเมตร ตามลำดับ โดยฮอรโมนออกชิน จากยอดผักบุง ตำลึง และ ยอดผักโขมมีประสิทธิภาพใน เจริญเติบโตของรากพืชที่ขยายพันธุโดยวิธีการเพาะเมล็ดและการปกขำไดดีที่สุด เนื่องจากมีปริมาณฮอรโมน ออกซินที่เหมาะสมตอการเจริญของรากเมื่อทำกรทดลองปลูกในระยะเวลาเทากันราก ที่งอกมีจำนวนมากและ มีความยาวมากที่สุด
ข กิตติกรรมประกาศ คณะผูจัดทำโครงงานขอขอบคุณนางนภาพร มูลเมือง ผูอำนวยการสถานศึกษาโรงเรียนบานสวน (จั่นอนุสรณ) สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาชลบุรี ระยอง ที่ใหการสนับสนุนการจัดทำโครงงานครั้งนี้ ขอขอบพระคุณครูที่ปรึกษาในการทำโครงงานวิทยาศาสตร ประเภททดดลองครั้งนี้ที่ใหการสนับสนุน ให คำแนะนำปรึกษา ในการจัดทำโครงงานนี้ ขอบพระคุณเพื่อนนักเรียนทุกคน ที่ใหคำแนะนำและกำลังใจ ตลอดจนใหความชวยเหลืออุปกรณการ ทดลองตางๆ คณะผูจัดทำ
ค สารบัญ เรื่อง หนา บทคัดยอ ก กิตติกรรมประกาศ ข สารบัญ ค สารบัญ (ตอ) ง สารบัญตาราง จ บทที่ 1 บทนำ ที่มาและความสำคัญของโครงงาน 1 วัตถุประสงคของการทดลอง 1 สมมติฐานของการทดลอง 1 ขอบเขตของการทดลอง 2 ตัวแปรของการทดลอง 2 ประโยชนของโครงงาน 2 นิยามศัพทเฉพาะ 2 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวของ 1. ฮอรโมนออกชิน 3 2. สารเรงรากพืช 4 3. ผักบุง 7 4. ตำลึง 7 5. ผักโขม 8 6. โหระพา 9 7. การเพาะเมล็ด 9 8. การปกชำกิ่ง 10 9. รากพืช 10 บทที่ 3 วัสดุอุปกรณและการดำเนินการ วัสดุอุปกรณ 1 3 วิธีการดำเนินการ 1 3 บทที 4 ผลการดำเนินการ 1 5 บทที่ 5 สรุปผล สรุปผลการดำเนินงาน 17 อภิปรายผล 17 ปญหาและอุปสรรค 17 แนวทางแกไขปญหา 17
ง สารบัญ (ตอ) เรื่อง หนา ขอเสนอแนะ 17 บรรณานุกรม 18 ภาคผนวก 19
จ สารบัญตาราง เรื่อง หนา ตารางที่ 1 แสดงการเจริญเติบโตของรากโหระพาจากการเพราะเมล็ด 13 ตารางที่ 2 แสดงการเจริญเติโตของรากโหระพสจสกกสรปกชำ 14
1 บทที่ 1 บทนำ ที่มาและความสำคัญ พืช เปนสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญตอมนุษยและสิ่งมีชีวิตอื่นๆโดยพืชที่พบเห็นโดยทั่วไปมีอยูหลาย ประเภท ทั้งไมลมลุก ไมพุม ไมยืนตัน แตละประเกทนั้นมีประโยชนมากมายขึ้นอยูกับการนำไปใชประโยชน จากการศึกษาเรื่องการดำรงชีวิตของพืช ตามหลักสูตรการศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 เพื่อ เปน การศึกษาใหเขาใจถึงการเจริญเติบโตของพืชโดยการงอกจากเมล็ดจนเจริญเดิบโตเปนดันที่สมบูรณมี องคประกอบ ครบ,การใหธาตุอาหารแกพืช ปจจัยที่มีผลตอการเจริญเติบโต การขยายพันธุ และรวมไปถึงการ เรงการเจริญเติบโต เพื่อวัตถุประสงคตงๆ เชน เพื่อเรงอัตราการงอกของราก การเพิ่มขนาดของผล การแตกกิ่ง ของพืช โดยสารเรง เหลานี้เราเรียกอีกอยางวา ฮอรโมนพืช ซึ่งเราไดมีการศึกษาเพิ่มเติมวา ฮอรโมนพืชสามารถ พบไดพืชโดยทั่วไปมี หลายชนิด เชน ออกชิน ไซโตคนิน จิบเบอเรลลิน และมีการสังเคราะหสารเรงการ เจริญเติบโตขึ้นมาขายตาม ทองตลาดเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร ดังนั้นจึงมีการนิยมใชสารเคมีในการเรง การเจริญเติบโตของพืชเพิ่มมาก ขึ้น ดังนั้นคณะผูทำโครงงานจึงไดมีแนวคิดที่จะทำน้ำหมักฮอรโมนออกชิน สารเรงการเจริญเติบโตของ รากพืช เพื่อที่จะใหพืชมีอัตราการงอกของรากที่เร็วขึ้นเพื่อเก็บเกี่ยวผลผลิตไดเร็วและสามารถใชในการเรงการ เจริญเติบโต ของรากพืชที่เปนที่ตองการในทองตลาด เชนพืชที่ขายจำนวนมาก พืชที่เพาะพันธุยาก เปนตน เรา สามารถใชน้ำ หมักฮอรโมนออกซินไดทั้งวิธีการเพาะเมล็ด และการปกชำ จากการศึกษาคนควาขอมูลพบวา สารเรงรากหรือน้ำยา เรงรากที่ขายตามทองตลาดมีราคาแพง 165 บาท ซึ่งคณะผูทำโครงงานเห็นวามีไมเอา จึงทำการทดลองทำน้ำหมัก ฮอรโมนออกชิน โดยใชยอดของพืชที่มี ฮอรโมนอกซินสูง คือผักโขม ผักบุง และตำลึง เปนสวนผสมในการทำ ซึ่งจะ ทำใหไดน้ำหมักฮอรโมนออกซิน ที่มีประสิทธิภาพ ปลอดภัยไรสารเคมีตกคางและราคาถูก เหมาะกับการทำไวใชใน ครัวเรือนหรือจำหนายไดใน ราคาที่เหมาะสม วัตถุประสงคของการทดลอง 1. เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของสารเรงการเจริญเติบโตของรากพืชโดยใชสาร จากฮอรโมนออกซินจาก ยอดพืชในทองถิ่น ไดแก ผักบุง ตำลึง และผักโขม 2.เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของ ฮอรโมนออกชินจากยอดพืชแตละชนิดที่เรงการเจริญเติบโต ของรากพืชที่ขยายพันธุโดยวิธีการเพาะเมล็ดและการ ปกชำ สมมติฐานของการทดลองคนควา 1. ฮอรโมนออกชินจากยอดผักบุง ตำลึง และผักโขมสามารถนำมาทำ เปนสารเรงการเจริญเติบโต ของรากพืชได 2. ฮอรโมนออกชินจากยอดผักโขมมีประสิทธิภาพในการเรงการ เจริญเติบโตของรากพืขุที่ขยายพันธุ โดยวิธีการเพาะเมล็ดและการปกขำไดดีที่สุด
2 ขอบเขตของการทดลอง 1. ในการศึกษาคันควาครั้งนี้ มุงศึกษาในการนำฮอรโมนออกชินจากยอดพืช 3 ชนิด ไดแก ผักบุง ตำลึงและผักโข/ มาใชในการศึกษาโดยการหมักรวมกับกากน้ำตาล และหัวเชื้อจุลินทรีย พด. 2 เพื่อนำไปใชในการทดลอง 2. การทดสอบประสิทธิภาพในการเรงการเจริญเติบโตของราก จะทำการทตสอบกับพืชที่ขยายพันธุ โดยการเพาะเมล็ดและการปกชำ ไดแก โหระพา ตัวแปรของการทดลอง ตัวแปรตน ไดแก ชนิดของพืชที่ผลิตฮอรโมนออกซิน ตัวแปรตาม ไดแก การเจริญเติบโตของรากพืช ตัวแปรควบคุม ไดแก 1. ปริมาณยอดพืชที่ใชในการหมักรวมกับกากน้ำตาล 2.ปริมาณกากน้ำตาล 3.ปริมาณหัวเชื้อจุลินทรียพด. 2 4. ความสมบูรณของเมล็ดโหระพาที่ใชในการทดลอง 5. ขนาดของกิ่งโหระพาที่ใชในการทดลอง 6. ระยะเวลาในการทดลอง 7. สถานที่ในการทดลอง ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ ไดน้ำหมักฮอรโมนออกชิน สารเรงการเจริญเติบโตของรากพืชโดยเปนสารจากฮอรโมนพืชใน ธรรมชาติที่หาไดงายในทองถิ่น ประหยัด ปลอดภัยสามารถผลิตไดเองโดยไมเปนอันตรายตอสิ่งมีชีวิตแลสิ่งแวดลอม นิยามศัพทเฉพาะ การเจริญเติบโตของรากพืช ในการทดลองครั้งนี้จะศึกษาการเจริญเติบโตของพืชโดยการนับจำนวน รากและการวัดจากความยาวของรากของเสนที่ยาวที่สุดจากพืชแตละตัน การเพาะเมล็ด คือ การนำเมล็ดพืชที่ใชในการทดลองไปเพาะปลูกเพื่อใหไดตนใหมุโดยใชวิธีการที่ เหมาะสมกับการทดลองในครั้งนี้ การปกชำกิ่ง คือ การนำกิ่งพืชที่ใชในการหดลองไปปกซำเพื่อใหไดตนใหมโดยใชวิธีการที่เหมาะสม กับการทดลองในครั้งนี้
3 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวของ ในการทำโครงงาน ผูทดลองไดศึกษาคันควาขอมูล ในเรื่องตอไปนี้ 1. ฮอรโมนออกซิน 2. สารเรงรากของพืช 3.ผักบุง 4.ตำลึง 5.ผักโขม 6.โหระพา 7.การเพาะเมล็ด 8.การปกชำ 9. รากพืช 1. ฮอรโมนออกซิน(Auxins) เปนสารเรงการเจริญเติบโตที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและนุษยเราสามารถสังเคราะหขึ้นไดเองดวย กรรมวิธีทางเคมี บทบาทของออกซินที่พืชผลิตขึ้นั้นหลักๆ เปนไปเพื่อการยืดขยายเซลลหรือเพิ่มจำนวนเซลล พบมากในสวนที่เปนเนื้อเยื่อเจริญ เชน ตายอด,ปลายราก,ยอดออน,ตา,ผลออน หรือ ในสวนตงๆ ของพืชที่ กำลังเจริญเติบโต และมีอิทธิพลตอการขมตาขางไมใหเจริญ ตามธรรมชาติแลวพืชจะเคลื่อนยายออกชินจาก สวนยอดลงโคนตน ผานทอน้ำ-ทออาหารของพืช สวนออกซินที่มนุษยผลิตขึ้นมานั้น เปนไปเพื่อการนำคุณสมบัติดานตางๆ ของออกซินที่มนุษยคันพบ มาใชกับพืชปลูกในแงตางๆ ไดงายขึ้น ณ สำหรับประโยชนของออกซิน(Auxins) ที่นิยมนำมาใชทางการเกษตร หลักๆ แลว มี 10 แนวทาง ดังนี้ 1. กระตุนการเกิดราก โดยสารออกซินนี้จะไปการตุนใหเกิดรากแขนงไดดี และเกิดการเติบโตทาง สวนของตนและรากที่สมดุลยกัน การใชจึงควรเลือกใชในปริมาณที่เหมาะสม หากใชในความเขมขันมากรากที่ เกิดมาจะผิดปกติ อาจมีลักษณะสั้นกุด เปนกระจุก หรือไมเกิดรากเลย สวนการใช IBA จะกระตุนการเกิดราก ไดดี แตอาจกระทบตอการเติบโตทางใบของพืขได จึงไมควรนำไปใชกับสวนอื่นๆ ของพืช 2.เรงการเติบโตของพืช ออกชินสามารถนำมาใชเรงการเติบโตของพืชไดทุกสวน ในสวน บตนจะมีความเขมขนมากกวาสวนที่ใชกับรากและดอก และการนำมาใชเรงการเดิบโตของพืชแตละชนิด มีความเขมขนแตกตางกันออกไป แตไมควรใชมากเกินไป เพราะอาจทำใหพืซไมโต เนื่องจากออกชินนี้มี อิทธิพลตอการแตกออกของตาขาง 3. ควบคุมทรงพุม อีกหนึ่งคุณสมบัติของออกซินคือ ขมการแตกออกของตาขาง ทำใหตาขางไม เจริญ ไมมีการแตกออกของกึ่งกานสาขาหรือทรงพุม ตนพืชจึงเกิดอาการโตในทางสูงอยางเดียวไมแตกพุม ออกซินจึงมีผลใหสวนตางๆ ของพืชยืดยาวขึ้นโดยกระตุนใหเกิดการสรางผนังเซลลมากขึ้น
4 4. เปลี่ยนเพศตอก นิยมนำมาใชเปลี่ยนเพศดอกของพืชที่มีดอกไมสมบูรณพศ เชน มีดอกตัวผูและ ดอกตัวเมียอยูคนละตันกัน หรือ มีดอกตัวผู-ตัวเมียอยูในตันหรือชอเดียวกัน การใชเปลี่ยนเพศดอกของฟชแต ละชนิดจะใชในความเขมขนที่แตกตางกันไป ที่นิยมใชกันอยางแพรหลายและใหผลตีคือ การเปลี่ยนดอกเงาะ ตัวเมียเปนดอกเงาะตัวผู โดยฉีดพนชอดอกเงาะตนตัวเมีย ซึ่งเงาะเปนพืชที่มีดอกแยกตัน ซึ่งชาวสวนไทยจะไม นิยมปลูกตันตัวผูไวในแปลงเพราะไมใหผลผลิต จึงโคนทิ้ง เมื่อมีแตตนเงาะตัวเมียก็จะไมเกิดการผสมพันธุ จำตองนำออกซินเขามาชวยในการนี้ การใชออกซินเปลี่ยนเพศเงาะจะใชในอัตรา 100 มิลลิกรัมตอลิตร ฉีตพน ในระยะที่ตอกยังตูมอยู 5. กระตุนการแบงเซลลของเยื่อเจริญ : ออกชินจะไปกระตุนการแบงเชลลของพืช จึงทำใหมีเนื้อไม มากขึ้น และสงเสริมใหเกิดการเติบโตดานขางมากขึ้น 6. ควบคุมการออกดอก/กระตุนการออกดอกของพี่ชบางชนิด : การนำออกชินมาใชกับพืช เชน สับปะรด ลิ้นจี่ มะมวง จะสามารถกระตุนใหฟซเกิดตอกเร็วขึ้นหรือออกดอกพรอมกันไดทั้งรุน 7. ทำใหเมล็ดลีบหรือไมเกิดเมล็ดในผลไม: ในการผลิตพืชไรเมล็ด เชน ฝรั่ง องุน แตงโม สามารถใช ออกชินมาชวยในการจัดการได โดยฉีดพนออกชินขณะที่ดอกบาน เพื่อกระตุนใหเกิดการเจริญของผลโดยไมมี การผสมเกสร ทำใหไดผลที่มีจำนวนเมล็ดนอยลงหรือไมมีเลย 8. เพิ่มการติดผลของพืช : การใชออกซินชนิตตางๆ ในปริมาณที่เหมาะสมจะชวยเพิ่มการติตผลของ พืชได ซึ่งการจะใชออกซินเพิ่มการติดผลไดดีในพืชที่มีเมล็ดมากเทานั้น 9. ลดการหลุดรวงของใบ ดอก และ ผล : เมื่อ ใบดอก ผล แกตัวลงจะมีการสรางออกซิเจนในเซลล ตางๆ นอยลงทำใหเกิดการหลุดรวงไป หากมีการพนออกชินในปริมาณที่เหมาะสมจะชวยลดการหลุดรวงของ ใบ ดอก และ ผลได นิยมนำมาใชกับ องุนมะมวง,ลองกอง-ลางสาดและสม 10. เปนสารกำจัดวัชพืช : เปนคุณสมบัติที่เดนของออกซิน เพราะออกซินทุกชนิดสามารถนำมาใช กำจัดวัชพืชได ถาใชออกซินที่มีความเขมขนสูง ก็จะสามารถฆาพืชได โดยเฉพาะพืชใบกวางทุกชนิด ออกซิ นจะออกฤทธิ์ไดดี ชนิดที่นิยมนำมาใชกำจัตวัชพืซคือ 2,4-D และ 4-CPA ซึ่งออกชินชนิดนี้จะเขาไปรบกวนการ สราง DNA และ RNA ทำใหวัชพืชเกิดการเติบโตผิดปกติและตายไป การใชงานออกชินกำจัดวัชพืชใหไดผลดี สุดคือ ชวงเขามืดของวันที่ไมมีแดด 2. สารเรงรากของพืช รากพืชทำหนาที่สำคัญในการดูดน้ำและธาตุอาหาร เพื่อเลี้ยงตนพืชทั้งตัน การเจริญของรากตามปกติ ตองอาศัยฮอรโมนที่สงมาจากสำตันหรือจากที่สรางขึ้นเองที่ปลายรากเพื่อใชในการเติบโตยืดยาวออกไปเรื่อยๆ ฮอรโมนที่สำคัญที่เกี่ยวของกับการเติบโตของรากคือ ออกชิน รากตองการออกซินปริมาณต่ำมาก เพื่อการ ติบโต ในกรณีที่มีออกชินมากเกินไป จะทำใหรากหยุดชะงักการเติบโตได แตในการเกิดจุดกำเนิดรากนั้น ตองการออกชินความเขมสูงมากระตุน จากหลักการอันนี้ เราจึงไดนำออกชินมาใชประโยชนในการเรงรากของ กิ่งปกชำและกึ่งตอน การเกิดรากของกิ่งปกชำและกิ่งตอนของพืชโดยทั่วๆ ไปเกิดได 2 กรณีคือ เกิดมาจากจุด กำเนิดรากที่มีอยูแลวในกิ่ง และอีกกรณีหนึ่งเกิดจากเนื้อเยื่อเจริญซึ่งเกิดขึ้นเมื่อกิ่งพืซมีรอยแผล การใชสาร ออกซินแกกึ่งพืชในทั้ง 2 กรณีนี้จะชวยใหเกิดรากไดเร็วขึ้นและมากขึ้น โดยที่ถาเปนกรณีแรกออกซินจะกระตุน ใหจุดกำเนิดรากนั้นพัฒนาออกมาเปนราก และถาเปนกรณีหลัง ออกชินจะกระตุนใหเนื้อเยื่อเจริญในบริเวณ รอยแผลเกิดการแบงตัวอยางรวดเร็ว และถามีสภาพแวดลอมเหมาะสมคือ ความชื้นสูง ออกซิเจนเพียงพอและ
5 อุณหภูมิพอเหมาะ จะทำใหเนื้อเยื่อเจริญนั้นเปลี่ยนรูปไปเปนจุดกำเนิดราก และพัฒนาออกมาเปนรากไดใน ภายหลัง ซึ่งขั้นตอนเหลานี้ตองการออกซินเปนตัวกระตุนเชนกัน ในการเกิดรากของกิ่งปกชำและกิ่งตอนนั้นมีปจจัยตางๆ นอกเหนือจากออกชิน เขามาเกี่ยวของดวย หลายประการ ไดแก ชนิดของกิ่ง ฤดูกาล อุณหภูมิ ความชื้น องคประกอบของวัสดุที่ใชปกซำหรือตอน ความ อุดมสมบูรณของกิ่งซึ่งรวมถึงอาหารสะสมภายในกิ่ง และวิตามินตางๆ ออกชินที่นิยมใชในการเรงรากของกิ่งปกชำและกิ่งตอนคือ BA และ NAA โดยเฉพาะอยางยิ่ง IBA สลายตัวไดเร็วพอประมาณซึ่งเปนคุณสมบัติที่เหมาะสมในการเรงราก เพราะในชวงที่มีการเปลี่ยนจากเนื้อเยื่อ เจริญมาเปนจุดกำเนิดรากนั้นตองอาศัยเวลาพอสมควร ซึ่งในระหวางขวงนี้ BA สามารถสลายตัวจนเหลือ ความเขมขันต่ำซึ่งเหมาะสมในการเปลี่ยนจุดกำนิดรากไปเปนราก การผสมสาร BA รวมกับ NAA เพื่อเรงราก จะมีประสิทธิภาพดีกวาการใชสารใดสารหนึ่งเพียงอยางเดียว วิธีการใชสารเรงรากกิ่งปกขำ การใชสารออกชินเรงรากกิ่งปกชำ ทำไดหลายวิธี เชน การจุมกิ่งในสาร การพนสารไปที่ตันหรือกิ่ง กอนตัดมาปกชำ การฉีดสารเขาไปในกิ่ง หรือการผสมสารในรูปครีมทาที่โคนกิ่ง แตวิธีการที่นิยมใชทั่วไปมีอยู 3 วิธีคือ 1. การจุมอยางรวดเร็ว (quick dip method) วิธีนี้เปนวิธีที่รวดเร็ว ใช อุปกรณนอย สารที่ใชในวิธีนี้ เปนออกซินความเขมขนสูง (ประมาณ 500 ถึง 1.0,000 มก/ล) ซึ่งใชแอลกอฮอล 50% เปนตัวทำละลาย แอลกอฮอลที่ใชนี้จะชวยใหสารละลายไมตกตะกอน และยังชวยใหกิ่งพืชดุดซึมสารไดดีขึ้น แตถาใช แอลกอฮอลความเขมขนสูงกวานี้จะเปนอันตรายตอกิ่งพืช วิธีการใหสารทำโดยจุมปลายกิ่งทางดานฐานลงใน สารละลายดังกลาวเปนเวลาประมาณไมเกิน 5 วินาที โดยใหปลายกิ่งจุมอยูในสารประมาณ 2.5 ชม (1 นิ้ว) แลวจึงนำไปปกชำ สารออกชินสามารถซึมผานเขาทางเนื้อเยื่อที่จุมอยูในสารเขาทางรอยแผล รอยตัด และรอย แผลเปนบนกิ่งไดดี และถาใชมีดกรีดโคนกิ่งใหเปนรอยกอนจุมสาร ก็จะชวยใหกิ่งพืชไดรับสารมากขึ้น การให สารโดยวิธีนี้เหมาะสำหรับการปกชำกิ่งแกและกึ่งพืชทั่วๆ ไป 2. การแชกิ่งในสาร (prolonged soaking method) วิธีนี้ใชสารออกซินความเขมขนต่ำ (ประมาณ 20 ถึง 200 มก/ ล) และใชแอลกอฮอลความเขมขนต่ำมากๆ หรือใชน้ำเปนตัวทำละลาย วิธีการใหสารแบบนี้ ทำคลายกับวิธีแรก แตจะแชกิ่งทิ้งไวในสารละลายประมาณ 1 ถึง 24 ชั่วโมง โดยวางไวในที่รม หลังจากนั้นจึง นำกิ่งไปปกชำ การใหสารโดยวิธีนี้ตองคำนึงถึงสภาพแวดลอมในขณะใหสารและชนิดของพืชดวยเพราะจะมีผล ตอการดูดซึมสาร ในสภาพแหงและอากาศรอนจะทำใหการดูดซึมและการเคลื่อนยายของสารในกิ่งเกิดมาก เกินไปซึ่งอาจกอใหเกิดผลเสีย วิธีการแชกิ่งในสารอาจดัดแปลงไดอีกเพื่อความสะดวกในการปกขำกิ่งพืชครั้งละ มากๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งกิ่งออนที่มีใบติดอยูดวย เชนผกากรองหนู เข็มญี่ปุน วิธีการทำคือ ตัดกิ่งพืชใหอยู ลักษณะพรอมที่จะปกชำ (เชนริดใบลางออกเรียบรอยแลว) แลวใสลงในถัง เมื่อไดกิ่งปริมาณมากพอสมควร จึง เทสารละลายออกซินความเขมขนต่ำที่ผสมเรียบรอยแลวลงไปในถัง ใหทวมกิ่งพืชทั้งหมด ทิ้งไวประมาณครึ่งถึง หนึ่งชั่วโมง จึงนำไปปกขำพรอมกัน ขอดีของการใหสารโดยการแชกึ่งคือไมเปลืองสาร เนื่องจากใชความเขมขนต่ำมาก และนำกลับมา ใชตี้ก 2-3 ครั้ง แตขอเสียคือ ใชเวลามากกวาวิธีการจุมอยางรดเร็ว และอาจกอใหเกิดการแพรกระจายของ จุลินทรียจากกิ่งหนึ่งไปยังกิ่งอื่นๆ ได โดยผานทางสารละลายที่แชอยู 3. การใหสารแบบผง (powder method) วิธีนี้เปนการใหสารออกซินในรูปผง โดยเฉพาะอยางยิ่ง IB4 ซึ่งนิยมผลิตออกมาในรูปนี้ ถาเปนกิ่งออนหรือกิ่งที่อยูในระยะเจริญเติบโต จะใชสารความเขมขนประมาณ 200 ถึง 1,000 มก/ แตถาเปนกิ่งแกหรือกิ่งพักตัวจะใชความเขมขนสูงกวานี้ประมาณ 5 เทา วิธีการใหสารคือ
6 จุมปลายกึ่งทางตานฐานลงในน้ำเพื่อใหเปยก กอนนำไปจุมในผงของสารแลวเคาะผงของสารสวนเกินออกให หมด จากนั้นจึงนำกิ่งไปปกขำ โดยตองระมัดระวังไมใหผงของสารที่เกาะติดอยูบนกึ่งหลุดออกในระหวางปกลง ในวัสดุปกชำ วิธีการที่ดีคือตองเจาะชองลงไปในวัสดุปกชำกอน แลวจึงปกชำกึ่งลงในชองนั้น การใชสารในรูป ผง มีขอเสียคือ กิ่งปกซำไดรับสารไมสม่ำเสมอกันเพราะวาแตละกิ่งมีผงของสารเกาะติดอยูมากหรือนอยตางกัน และผงของสารอาจหลุดออกในขณะที่ปกชำ วิธีการใชคอนขางยุงยาก แตมีขอดี คือ การในรูปผงเก็บไวไดนาน กวาในรูปสารละลาย ตังนั้นถามีกึ่งปกชำไมมาก และใชไมบอยครั้ง จึงควรใชวิธีนี้ เทคนิคการใชสารเรงราก การใชสารออกชินเรงการเกิดรากพืชไมวาจะเปนกึ่งปกชำหรือกึ่งตอนก็ตาม จะพบวาพืชแตละชนิด ตอบสนองตอการใชออกชินไดไมเหมือนกัน บางชนิดตองการออกชินความเขมขนสูง บางชนิดตองการต่ำ ถา จะแบงพืชออกเปนพวกๆ โดยอาศัยความสามารถในการออกรากเปนหลักจะแบงไดเปน 3 พวกดังนี้ 1. พวกที่ออกรากงาย สวนใหญเปนพืชที่ไมมีเนื้อไมเชน ฤชีผสม ดาวเรือง พวกที่มีจุดกำเนิดรากอยู แลว เชน ไทร และพวกกิ่งออนของพืชทั้งหลาย การใชออกชินความเขมขันต่ำก็เพียงพอตอการกระตุนการเกิด รากได โดยทั่วไปใชออกซิน NAA หรือ IBA ความเขมขนประมาณ 500 ถึง 2,000 มก/ล 2. พวกที่ออกรากยากปานกลาง ไดแกพวกกิ่งกึ่งออนกึ่งแก มีเนื้อไมอาจมีหรือไมมีจุดกำเนิดรากอยู กอน การใชออกซินเรงรากตองใชความเขมขันสูงขึ้น โดยปกติใชประมาณ 4,000 ถึง 10,000 มก/ล 3. พวกที่ออกรากยากมาก ไดแกกิ่งที่พักตัว กิ่งแก ไมผลที่เดิบโตชา และพืชที่มียางหลายชนิด เชน มะมวง มังคุด ขนุน บวย สนชนิดตางๆ การใชออกชินความเขมขันต่ำมักจะ ไมไดผล ตองใชความเขมชันสูง มากๆ เชน 1-2 เปอรเซ็นต (10,000-20,000 มก/ล) ซึ่งบางครั้ง ก็ยังไมไดผลดีเทาที่ควร ในทางปฏิบัติจริงๆ มักจะเปนไปไมไดที่จะตองหาซื้อออกชินความเขมชันตางๆ กัน สำหรับพืชแตละชนิดมาใช ประโยชน ในกรณีที่มีสารออกซินความเขมขันสูงอยูแลวก็สามารถนำมาใชกับพวกที่ออกรากงายไดเชนกันโดย การนำสารมาผสมน้ำใหจางลงจนไดระดับที่ตองการ แตถามีสารออกชินความเขมขันต่ำอยูแลวก็อาจใชกับพืซ พวกที่ออกรากยากไดโดยการจุมกิ่งในสารใหนานขึ้นกวาปกติ การใชสารออกชินกับกิ่งพืชที่เกิดรากไดยากบางครั้งอาจไมไดผลตามที่คาดไว เนื่องจากมีปจจัยอื่นเขา มาเกี่ยวของ อาจเปนไปไดวาภายในกิ่งพืชเหลานี้มีสารยับยั้งการเจริญเติบโตอยูเปนจำนวนมากจนกระทั่งมีผล ยับยั้งการเกิดราก และอาจเปนไปไดวากิ่งพืชขาดสารจำเปนบางชนิดที่จะทำงานรวมกับออกชินในการสงเสริม ใหพืชเกิดราก แตสาเหตุดังกลาวยังไมมีการพิสูจนใหเห็นไดเดนชัด เคยมีการทดลองปกชำและตอนกิ่งมะมวง ในประเทศอินเดีย โดยการใชสาร BA กระตุนการเกิดราก ปรากฏวาการใหสาร BA เพียงอยางเดียวไม สามารถเพิ่ม เปอรเซ็นตการเกิดรากไมมากนัก แตถามีการพนสาร chlormequat ไปที่กิ่งมะมวงกอนตอนหรือ ปกขำ แลวใช B4 รวมดวย จะมีผลกระตุนใหเกิดรากไดดีขึ้นทั้งในกึ่งตอนและกึ่งปกชำ และยังพบวากึ่งที่ไดรับ สาร chlorme quat จะมีการสะสมคารโบไอเดรตภายในกิ่งมากขึ้น และยังมี สารกระตุนการเกิด สามารถจำแนกไดวาเปนสารอะไรเพิ่มมากขึ้นดวย เกษตรกรบางรายมีวิธีการเฉพาะของตนเองในการตอนกิ่ง พืชที่เกิดรากไดยาก เชนการควั่นกึ่งทิ้งไวระยะหนึ่งกอนหุมดวยวัสดุขึ้น วิธีนี้อาจไดผลตี โดยชวยใหมีการสะสม อาหารบริเวณรอยควั่นมากขึ้น เมื่อมีการใหออกซินเพิ่มเขาไปในภายหลังก็จะกระตุนใหเกิดจุดกำเนิดรากไดเร็ว ขึ้น นอกจากนี้การใชออกชินทาที่แผล 2 ครั้ง โดยทิ้งชวงหางกันประมาณ 15 วัน อาจไดผลดีกวาการใชเพียง ครั้งเดียว สารชนิดอื่นนอกเหนือจากออกชินก็มีผลเรงการเกิดรากของพืขบางชนิดไดเชนกัน เชน สารในกลุม เอทิลิน สารชะลอการเจริญเติบโต แตในทางปฏิบัติจริงๆ เราไมนิยมใชสารเหลานี้ในการเรงราก เนื่องจากการ ใชออกซินสามารถแสดงผลไดเดนชัดกวาในพืชหลายชนิด
7 3. ผักบุง ผักบุง : Morning Glory,water convolvulu,water spinash,kangkong ชื่อวิทยาศาสตร : Ipomoea aquatica Forssk อยูในวงศ : Convolvulaceae ผักบุง หรือมีชื่อเรียกอีกอยางวา ผักทอดยอด เปนพืชผักสมุนไพร ตนมีลักษณะกลมๆ ลำตนที่อยูบน บกจะตั้งตรง ถามีความสูงมากๆ ลำตันจะโนมลงเลื้อยบนพื้น เปนเถายาวเลื้อยลอยน้ำ ใบมีสีเขียว ดอกจะ ออกเปนชอ จะมีสีมวงออนหรือสีขาว ใชลำตน ใบและยอดออนรับประทาน ผักบุงมีในประเทศไทยจะแบงออกเปน 2 พันธุ คือผักบุงไทยและผักบุงจีน ตนผักบุง มีลักษณะกลวงกลมๆ ลำตนที่อยูบนบกจะตั้งตรง หากสูงมากลำตนจะโนมลงพรอมเลื้อย พรอมเลื้อยหากตันยาวมาก แตหากอยูในแหลงน้ำ จะเปนเถาเลื้อยสอยน้ำ สามารถแตกรากตามขอไดดี แตก กิ่งไดมาก ลำตนมีลักษณะกลวงอวบใหญ ลำตนกลวงมีสีเขียวอมขาว หรือแดงมวง ใบผักบุง มีลักษณะเปนใบเดี่ยว อกใบแบบสลับตรงขามกัน กานใบใหญยาว ฐานใบใหญ ฐานใบมี ลักษณะมนเปนรูปหัวใจ ใบแหลมยาว กานใบมีสีเขียวอมขาว ใบมีสีเขียวสด รากผักบุง มีลักษณะเปนฝอยๆ มีรากแกว จะมีสีน้ำตาล สามารถแตกรากฝอยออกตามขอไดดี รากผักบุงมี รสชาติรสจืดเฝอน ดอกผักบุง ออกเปนชอ ดอกจะมีลักษณะคลายรูประฆัง ดอกจะมีสีมวงออนหรือสีขาว บริเวณโคน ดอกสีจะเขมกวาดานบน กานชอดอกยาว กานชอดอกเปนกานโดด ดอกจะเริ่มบานชวงเชา และหุบชอดอกใน ยามเย็น ผล มีลักษณะคลายแคปซูล ภายในมีเมล็ด มีสีดำ เมล็ดผักบุง มีลักษณะรูปรางคลายสามเหลี่ยม สวนฐานเมล็ดมนใหญ มีสีดำ ยอดผักบุง ชวยแกโรคประสาท ชวยแกอาการเสื่อมสมรรถภาพ ชวยทำความสะอาดของเสีย ที่ตกคาง ในลำไสชวยแกอาการเหงื่อออกมาก ใชแกอาการไอเรื้อรัง ใชแกโรคหืด ราก ชวยแกปวดฟน ชวยฟนเปนรู ชวยแกอาการตกขาวมากของสตรี ชวยถอนพิษสำแดง ผักบุงจีน ชวยในการขับปสสาวะ แกปสสาวะเหลือง ชวยใหเจริญอาหาร ผักบุงไทยตนขาว ใชถอนพิษจากแมลงสัตวกัดตอย ชวยแกอาการฟกช้ำ ดอกของผักบุงไทยตันขาว เปนยาแกกลากเกลื้อน ตนสดของผักบุงไทยตนขาว ใชรักษาแผลไฟไหม น้ำรอนลวก ชวยลดการอักเสบ อาการ ปวดบวม นำมาแปรรูปเปนผลิตภัณฑตางๆ ใชเปนอาหารสัตวได ชวยบำรุงกระดูกและฟน 4. ตำลึง ชื่อวิทยาศาสตร : Coccinia grandis (L.) Voigt ในวงศ : Cucurbitaceae ตำลึง เปนพืชผักสมุนไพร เปนไมเลื้อยที่มีมือเกาะจับ ใชเลื้อยเกาะไมหลักหรือตนไมใหญ ตระกูล เดียวกับบวบ น้ำเตา และแตงราน มีสีเขียวจัด ตำลึงเปนไมเถายื่นตน มีลำตนเดี่ยว ลำตันมีลักษณะกลมๆ เจริญเดิบโตไดงายและไดดี ไมตองดูแลรักษามาก ใชใบและยอดออนรับประทาน ตำลึงมี 2 ชนิด ตำลึงตัวผู และตำลึงตัวเมีย ตำลึงตัวผู ใบมีลักษณะเปนใบเดี่ยว รูปหัวใจ ใบเวาลึก มีสีเขียว กานใบยาว เปนดอกเดี่ยว แยกเพศ อยูตางตัน ดอกตำลึงเปนสีขาว มีแอก 5 แฉก ตำลึงตัวผูออกดอก แตไมมีลูกเหมือนตัวเมีย ตำลีงตัวผูถาคนที่
8 ธาตุออนกินเขาไป อาจจะทำใหทองเสียได ไมนิยมรับประทาน ตำลึงตัวเมีย ใบมีลักษณะเปนใบเดี่ยวรูปหัวใจ ใบจะใหญสมบูรณ ไมเวาลึก มีสีเขียว กานใบยาว มี ดอกสีขาว มีลูกออนสีเขียวลายขาวคลายแตงกวา ปลูกงายไมตองดูแลรักษามาก จะนิยมรับประทาน ลำตน เปนเถาเลื้อย ลำตนมีลักษณะกลม ตนออนจะมีสีเขียว เมื่อแกจะมีสีน้ำตาลอมเทา หรือสีเทาอม เขียว บริเวณขอของตนจะมีมือยึดเกาะ แตกออกขางลำตน ใบตำลึง ใบเปนใบเดี่ยว มีลักษณะเปน 3 แฉก หรือ 5 แฉก มีรูปราง 5 เหลี่ยม โคนใบมีลักษณะเปน รูปหัวใจ มีมือเกาะยื่นออกมาจากที่ขอ ออกเรียงสลับกันคนละขางตามกิ่ง มีกานใบสั้น ผิวใบมันเรียบ แผนใบ หยักเปนแฉก ปลายใบเปนติ่งแหลม ใบออนมีสีเขียวออน ใบแกมีสีเขียวเขม ไมมีขน ใบตำลึงตัวเมียจะไมมีแฉก ลึกใชใบแกและใบออนนำมารับประทานได ใหรสกรอบ และนุมกวา จะนิยมรับประทานมากกวาตำลึงตัวผู สวนใบตำลึงตัวผูจะมีแฉกเวาลึกกวา รากตำลึง เปนระบบรากแกว รากมีลักษณะกลมเล็กๆ มีแตกรากแขนง และรากฝอย รากเจริญ และ สามารถแทงลงดินในระดับดินตื้น สามารถแตกรากไดตามเถา และกิ่งยอย โดยเฉพาะเถาที่ติดกับดิน จะมีราก แกวมีสีน้ำตาล มีกลิ่นเฉพาะตัว มือเกาะ มีลักษณะเปนเสนเล็กๆ คลายหนวด ขนาดเล็กๆ แตกออกบริเวณขอของลำตน มีลักษณะ เปนเสนคลายหนวด สีเขียวออน จำนวนมือเกาะ เสนตอขอ สวนปลายมีขนาดเล็กสุดมวนงอ จะมวนงอเขา ยึดเกาะรอบขาง ยืดลำตันเพื่อเสื้อยแผขึ้นที่สูง ใชมือเกาะใชปลายหนวดมวนใชยึดของ เปนเกสียวพันรอบ คลายสปริง จะใชเวลาไวมาก ดอกตำลึง ดอกเปนดอกเดี่ยวหรือดอกตู เปนดอกชอออกตามซอกใบ กลีบดอกจะมีสีขาวถึงขาวนวล กานชอดอกจะสั้น แตกกิ่งซอดอกตรงปลาย แบงเปนดังนี้ ดอกเพศผู โดยแยกกันอยูคนละตัน กลีบดอกของดอกมีสีขา มีโคนกลีบติดกันทำให มีลักษณะเปน กรวยปากแตร ดอกเพศผูมีเกสร 3 อัน ดอกเพศผูออกเปนดอกเดี่ยว กานดอกยาว ดอกเพศเมีย โดยแยกกันอยูคนละตน กลีบดอกของดอกมีสีขาว มีโคนกลีบติดกันทำให มีลักษณะเปน รูประฆัง ดอกเพศเมียมีเกสร 1 อัน ดอกเพศเมียออกเปนดอกเดี่ยว กานดอกยาว ผลตำลึง มีลักษณะผล เปนทรงยาวรี คลายแตงกวา แตมีขนาดเล็กกวา เมื่อผลออนจะมีสีเชียวออน เมื่อผลแก จัดจะสีแดง ภายในจะมีหลายเมล็ดผล มีรสชาติขมๆ นกชอบกินผลสุกมาก ชวยแกผีแดง เมล็ดตำลึง จะอยูภายในผล จะมีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดมีลักษณะยาวรี แบนรี ผิวเรียบ เมื่อเมล็ดดิบ จะมีสีเขียวออน เมื่อเมล็ดสุกจะเปลี่ยนเปนสีขาวนวล 5. ผักโขม ชื่อวิทยาศาสตร : Amaranthus viridls อยูในวงศ : Amaranthaceae ผักโขม (Pak-Kom) เปนพืผักสมุนไพร เปนพืชสัมลุกขนาดเล็ก มีอายุปเดียว เปนพืชที่ขึ้นเอง ลำตน เดี่ยวมีทรงพุม แตกกึ่งกานสาขา มีลักษณะกลมๆ โคนมีสีแดงอมน้ำตาล มีกานใบยาว ออกเรียงสลับโดยรอบๆ มีสีเขียว ลำตนมีหนามหรือไมมีหนาม ตามสายพันธุ ใบเปนใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ มีลักษณะคลายสามเหลี่ยม ทรงรียาว โคนใบกวางใหญ ปลายใบเรียวรี ผิวใบบางเรียบหรือมีขน มีกานใบยาว ใบมีสีเขียวหรือสีแดง ตาม สายพันธุ มีกลิ่นเหม็นเขียว ดอกออกเปนชอ ดอกมีลักษณะเล็กๆ ดอกมีสีมวงปนเขียว สีเขียว สีน้ำเงินอมมวง ตามสายพันธุ นำมาประกอบอาหารเมนูตางๆ ไดหลายเมนู ผักโขมมีปลูกหลายสายพันธุ ที่นิยมรับประทาน ไดแก ผักโขมจีน ใบสีแดง ใบสีเขียว ผักโขมสี ผักโขมสวน ผักโขมหนาม ผักโขมหัด ผักโขมฝรั่ง ผักโขมยักษ
9 ลำตน เปนพืชลมลุกขนาดเล็ก มีอายุปเดียว เปนพืชที่ขึ้นเอง ลำตันเดี่ยวมีทรงพุม แตกกิ่งกานสาขา มีลักษณะ กลม ๆ โคนมีสีแดงอมน้ำตาล มีกานใบยาว ออกเรียงสลับโดยรอบ มีสีเขียว สำตนมีหนามหรือไมมีหนาม ตาม สายพันธุ ใบ เปนใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ มีลักษณะคลายสามเหลี่ยม ทรงรียาว โคนใบกวางใหญ ปลายใบเรียวรี ผิวใบบางเรียบหรือมีขน มีกานใบยาว ใบมีสีเขียวหรือสีแดง ตามสายพันธุ มีกลิ่นเหม็นเขียว ราก เปนระบบรากแกว มีลักษณะกลมๆ แทงลงในดิน มีรากฝอยและรากแขนงเล็กๆ ออกตาม แนวราบ มีสีน้ำตาล ดอก ออกเปนชอ กานชอดอกยาว ออกตามซอกใบและที่ปลายยอด มีแขนงกานยอยมาก มีดอกยอย ดอกมีลักษณะเล็กๆ ดอกมีสีมวงปนเขียว สีเขียว สีน้ำเงินอมมวง ตามสายพันธุ ผล มีลักษณะทรงกลม ผลดิบมีสีเขียว ผลแกมีสีน้ำตาล ขางในมีเมล็ดอยู เมล็ด อยูในผล มีลักษณะ ทรงกลม มีขนาดเล็กๆ มีสีน้ำตาลเขมหรือสีดำ 6. โหระพา โหระพา : Thai Sweet Basil ชื่อวิทยาศาสตร : Ocimum basilicum Linn. อยูในวงค : Lamiaceae โหระพา (Ho-Ra-Pa) เปนพืชผักสมุนไพร ที่เจริญเติบโตไดงายๆ เปนพืชลัมลุก มีความสูงประมาณ 60 ซม. ลำตนมีลักษณะเปนสี่เหลี่ยม ลำตนเดี่ยวโคนตนสูง มีสีมวงแดง มีกิ่งออนสีมวงแตง ใบมีลักษณะเล็กยาวรี มีสีเขียว ดอกออกเปนชอยาว มีสีชมพูออน เมล็ดโหระพา มีลักษณะเล็กๆยาวรีๆ แกแลวจะมีสีดำ ลำตน มีลักษณะเปนสี่เหลี่ยม ลำตนเดี่ยวโคนตนสูง มีสีมวงแดง มีกิ่งออนสีมวงแดง ใบ ใบมีลักษณะเล็กยาวรี โคนมนปลายแหลม มีสีเขียว ใบเปนใบเดี่ยวออกตรงขาม ขอบเปนฟนเลื่อย หางๆ มีกานใบรองรับ ใบมีน้ำมันหอมระเหย methyl chavicol และ linalool ราก มีระบบรากแกว รากมีลักษณะกลมเล็กๆ มีรากฝอยๆ จะมีสีน้ำตาล มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ดอก ออกดอกเปนชอ กานชอดอกจะยาว ดอกจะมีสีชมพูออน จะแตกกิ่งชอดอกตรงปลาย ใบประดับ มีสีเขียวอมมวง และยังคงมีอยูเมื่อเปนผลแลว เมล็ด เปนสวนของผล มีลักษณะเล็กๆยาวรีๆ แกจะมีสีดำ 7. การเพาะเมล็ด ขั้นตอนในการเพาะเมล็ด มีดังนี้ 1. เลือกเมล็ดที่แกจัด สะอาด และไมมีแมลงเขาทำลาย 2. ผสมดินสำหรับเพราะเมล็ด โดยใชขุยมะพราวผสมทรายลงในภาขนะสำหรับเพาะเมล็ด แตหาม ลืมแขขุยมะพราวในน้ำกอนใชสัก 2-3 คืน เพื่อฆาแมลงจำพวกเพลี้ยออนซึ่งติดมาดวย 3. โรยเมสีดลงในวัสดุเพาะใหทั่ว กลบดินใหพอมิด ถายเมล็ดมีขนาดใหญอาจโรยเมล็ดแลวกดใหจม วัสดุเพาะเมล็ดเล็กนอย 4. รดน้ำใหชุมและหมั่นฉีดสารปองกันกำจัดเชื้อราทุกสัปดาหเพื่อปองกันตนกลาเนา 5. เมื่อเมล็ดงอกและแตกใบจริง 34 ใบจึงยายเมล็ดลงปลูกในกระถางขนาดเล็ก รอจนบริเวณตนมี ขนาดใหญและแข็งแรงจึงยายมาปลูกในดินหรือกระถางใบใหญขึ้น
10 8. การปกขำกิ่ง 1. เตรียมภาชนะสำหรับปกชำกิ่ง เชนกระถางดินเผา กระถางพลาสติก หรือกระบะพลาสติกกรุ กระดาษหนังสือพิมพ แลวใสขี้เถาแกลบลงในภาชนะ หรือใชขี้เถาแกลบผสมกับขุยมะพราวในอัตราสวน 1:1 รดน้ำ ใหพอขึ้น 2. เลือกกึ่งที่ไมแกหรือออนเกินไป ตัดใหยาวประมาณ 10 เซนติเมตร สิดใบใหเหลือ 2-3 ใบแลวใชมีด คมๆปาดปลายกิ่งใหเฉียงเปนปากฉลาม 3. ใชไมเล็กๆ จิ้มวัสดุปกชำกิ่งใหเปนชองแลวปกกิ่งลงไป จะชวยใหบาตแผลไมซ้ำ ควรปกเรียงเปนแถวให มีระยะหางเทาๆกัน 4. รดน้ำใหชุม วางในที่รมรำไร ประมาณ2 สัปดาหจะเริ่มแตกปุมรากตามรอยบาดแผล จากนั้นจะเริ่มผลิ ใบใหม เมื่อกิ่งแข็งแรงแตกรากและใบมากขึ้น จึงยายปลูกลงในกระถาง 9. รากพืช ราก คือ สวนหนึ่งที่งอกตอจากตนลงไปในดิน ไมแบงขอและไมแบงปลอง ไมมีใบ ตา และดอก หนาที่ของ ราก คือ สะสมและดูดซึมอาหารมาบำรุงเลี้ยงตันพืช นอกจากนี้ยังยึดและค้ำจุนตนพืช รากของพืชแบงออกเปน 2 ระบบ คือ 1. ระบบรากแกว ตนพืชหลายชนิดเปนแบบรากแกว คือมีรากสำคัญงอกออกจากลำตนสวนปลายรูปราง ยาว ใหญ เปนรูปกรวยดานขางของราแกว จะแตกแขนงออกได 2-3 ครั้ง ไปเรื่อย ๆ รากเล็กสวนปลายจะมีราก ฝอยเล็ก ๆ ออกมาเปนจำนวนมาก เพื่อเพิ่มเนื้อที่ในการดูดซึมอาหารใหกับตนพืช มักจะพบวาพืชใบเลี้ยงคูจะมี รากแบบรากแกว ตัวอยางพืชที่มีลักษณะนี้คือ ขี้เหล็ก คูน มะกา มะหาด เปนตน 2. ระบบรากฝอย เปนรากที่งอกออกจากลำตันสวนปลายพรอมกันหลายๆ ราก ลักษณะ เปนราก กลมยาวขนาดเทา " กันพบวาพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจะมีรากแบบรากฝอย ตัวอยางพืชที่มีรากแบบนี้คือ ตะไคร หญาคา เปนตน บางทีรากจะเปลี่ยนลักษณะไป เนื่องจากไดรับอิทธิพล จากสิ่งแวดลอมภายนอก รากที่ เปลี่ยนลักษณะไปนี้มีหลายชนิด เชน รากสะสมอาหาร รากค้ำจุน รากเกี่ยวพัน รากอากาศ เปนตันบางชนิดนี้ บางครั้งก็อยูบนดินจะตองใชการสังเกต แตอยางไรก็ตาม มันยังคงลักษณะทั่วไปของรากใหเราสังเกตเห็นได โครงสรางของราก เนื้อเยื่อของรากทั้งพืชใบเลี้ยงคูและพืชใบเลี้ยงเดี่ยวที่ตัดตามขวาง ตรงบริเวณที่เซลลเจริ เต็มที่ จะพบวาเนื้อเยื่อของรากแบงออกเปนชั้นๆเรียงจากภายนอกเขาไปตามลำดับตัง นี้ 1. epidermis เปนเนื้อเยื่อชั้นนอกสุดมีเซลลที่เรียงตัวกันเพียงชั้นเดียวและผนังเซลลบาง ไมมคลอ โรพลาสต บางเซลลจะเปลี่ยนแปลงไปเปนขนราก 2. cortex เปนอาณาเขตระหวางชั้น epidermls และ stele ประกอบดวยเนื้อเยื่อพาเรงคิมาที่ทำ หนาที่สะสมน้ำและอาหารเปนสวนใหญ ชั้นในสุดของ cortex จะเปนเซลลแถวเดียวเรียก endoderis ใน รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจะเห็นชัดเจนเซลลในชั้นนี้เมื่อมีอายุมากขึ้นจะมี ผนังหนาเพราะมีสารซูเบอริน หรือลิกนิน สะสมอยู แตจะมีชวงที่มีเซลลผนังบางแทรกอยูในชั้นนี้และอยูตรงกับแนวของไซเลม 3. stele เปนบริเวณที่อยูถัดจากชั้น endodermisเขาไป พบวาstele ในรากจะแคบกวาชั้น cortex ประกอบดวยชั้นตางๆดังนี้ 3.1 pericycle เปนเซลสผนังบางขนาดเล็กมี 1-2 แถว พบเฉพาะในรากเทานั้น เปนแหลงกำเนิด ของรากแขนง ( secondary root )
11 3.2 vascular bundle ประกอบดวย x/(em อยูตรงใจกลางเรียงเปนแฉกโดยมี phloem อยู ระหวางแฉก สำหรับพืชใบเลี้ยงคูตอมาจะเกิดเนื้อเยื่อเจริญ vascular cambium คั่นระหวาง yylem กับ phloem ในรากของพืชใบเลี้ยงคูมีจำนวนแฉกนอยประมาณ 1 - 6 แฉก โดยมากมักมี 4 แฉก สวน รากของพืชใบเลี้ยงเดี่ยวมักมีจำนวนแฉกมากกวา 3.3 pith เปนบริเวณตรงกลางรากหรือไสในของรากเห็นไดชัดเจนในรากพืชใบเลี้ยงเดียว สวน ใหญเปนเนื้อเยื่อพาเรงคิมาสวนรากพืชใบเลี้ยงคูตรงกลางมักเปน xylem หนาที่ของราก รากมีหนาที่หลักที่สำคัญ คือ 1. ดูด ( absorption ) น้ำและแรธาตุที่ละลายน้ำจากดินเขาไปในลำตน 2.ลำเลียง ( conduction ) น้ำและแรธาตุรวมทั้งอาหารซึ่งพืชสะสมไวในรากขึ้นสูสวนตาง ๆ ของตน 3. ยึด ( anchorage ) ลำตนใหติดกับพื้นดิน 4. แหลงสรางฮอรโมน ( producing hormones ) รากเปนแหลงสำคัญในการผลิตฮอรโมนพืชหลาย ชนิด เชน ไซโทไคนิน จิบเบอเรลลิน ซึ่งจะถูกลำเลียงไปใชเพื่อการเจริญพัฒนาของสวนลำตน สวนยอด และ สวนอื่นๆของพืช นอกจากนี้ยังมีรากของพืชอีกหลายชนิดที่ทำหนาที่พิเศษอื่นๆ เชน สะสมอาหาร สังเคราะหแสง ค้ำ จุน ยึดเกาะ หายใจ เปนตน เนื้อเยื่อไขเลม ในรากโดยทั่วไปประกอบดวยเซลลหลายชนิด ทำหนาที่ลำเลียงน้ำและอาหาร ไดแก วสเซลลเทรคิด พาเรงคิมา และอาจมีไฟเบอร เวสเซลเรียงตอกันตามความยาวทำใหมีลักษณะคลายทอ ใ ลลที่เจริญเต็มที่ผนังเชลลตานขางมีลวตลายซึ่งเกิดจากการพอกสารลิกนินเปนแบบตางๆ ผนัง ทะลุ เวสเซลจึงมีลักษณะเปนทอกลวงที่มีผนังดานขางหนา และแข็งแรงมากนำและอาหารจึงสามารถผานเขา ไดและยังใหความแข็งแงแโครงสรางของพืชอีกดวยสำหรับเทรคีดซึ่งมีหนาที่เหมือนกับเวสเซ ทั่วไปคลายเวสเซล แตตางกันที่รูปราง เซลลมักผอมและยาวกวาปลายทั้งสองของเซลลคอนขางแหลม และ ผนังเซลลหัวทายไมมีรูทะลุ แตน้ำสามารถผานเซลลหนึ่งไปยังอีกเซลลห เนื้อเยื่อโฟลเอ็ม ในรากมักประกอบดวยซลลหลายชนิด ไดแก ชีฟทิวบ เซลลืคอมพาเนียน พาเรงคิมา และอาจมีไฟเบอร ซีฟทิวบเปนซลลที่มีชีวติผนังบางและมีรูเล็กๆ อยูเปนกลุมๆ รูทะลุนี้มีทั้งดานขางและ หัวทายของเซลล อาหารหรือไซโทพลาสซึมสามารถผานรูทะลุเล็กๆนี้ได ซีฟทิวบเมื่อเจริเติบโตเต็มที่จะไมมี นิวเคลียส เชลลเรียงตอกันเปนทอยาว มีหนาที่ลำเลียง หรือเปนทางผานของอาหาร เซลลคอมพานียนเปน เชลลชนิดเดียวกับเซลลพาเรงคิมา เชื่อกันวาทำหนาที่ชวยสงเสริมการทำหนาที่ของชีฟทิวบ ชนิดของราก เมื่อจำแนกตามกำเนิด จะจำแนกออกไดเปน 3 ชนิด คือ 1. primary root เปนรากที่มีกำเนิดและเจริญเติบโตมาจาก radicle รากชนิดนี้ตอนโคนจะโตแลว คอยๆเรียวเล็กลงเรื่อยๆจนถึงปลายซึ่งก็คือ รากแกว ( tap root )นั่นเอง 2. secondary root เปนรากที่มีกำเนิดและเจริญเติบโตออกมาจาก primay root อีกทีหนึ่ง เปน รากที่เรียกกันทั่วๆไปวา รากแขนง ( lateral root ) และแขนงตงๆที่แยกออกไปเปนทอดๆนั้นตางมีกำเนิดมา จากเนื้อเยื่อ pericycleในรากเดิมทั้งสิ้น 3. adventitious root รากพิเศษ หรือ รากวิสามัญ เปนรากที่ไมไดมีกำเนิดมาจาก radicle และก็ไม เปนแขนงของprimary root จำแนกเปนชนิดยอยๆลงไปอีกตามรูปรางและหนาที่ของมัน คือ
12 3.1 รากฝอย ( fbrous root) เปนรากเสนเล็กๆมากมายขนาดสม่ำสมอตลอดความยาวของราก งอกออกจากรอบๆโคนตันแทนรากแกวที่ฝอไป พบในพืชใบเลี้ยงเดี่ยวเปนสใหญ เชน รขาว ขาวโพด หญา หมาก มะพราว ตาล กระชายพบในพืชใบเสื้งคูบางชนิด เชน รากตอยติ่ง มันเทศ มันแกว 3.2 รากค้ำจุน ( prop root ) เปนรากที่แตกออกจากขอของลำตนที่อยูใตดินและเหนือดินเล็กนอย แลวพุงทะแยงลงไปในดินเพื่อชวยพยุงและค้ำจุนลำตัน ไดแก รากเตย สำเจียก ขาวโพด ยางอินเดีย โกงกาง และไทรยอย เปนตัน 3.3 รากสังเคราะหแสง ( photosynthetic root) เปนรากที่แตกออกจากขอของลำตันหรือกึ่งแลว หอยลงมาในอากาศ มีสีเขียวของคลอโรฟลลจึงสังเคราะหแสงได ไดแก รากกลวยไม ไทร โกงกาง ซึ่งจะมีสี เชียวเฉพาะตรงที่หอยอยูในอากาศเทานั้น รากกลัวยไมนอกจากจะมีสีเขียวและชวยในการสังเคราะหแสงแลว พบวามีเยื่อพิเศษสักษณะนุมคลายฟองน้ำ เปนซสสพวกพาเรงดีมาเรียงตัวกันอยางหลวมๆ โดยมีชองวาง ระหวางเซลลมากเรียก นวม ( velamen ) หุมอยูตามขอบนอกของรากชวยดูตน้ำ รักษาความชื้นใหแกราก ตลอดทั้งชวยในการหายใจดวย ทีก็ลอยตามผิวน้ำ เพื่อชวยในการหายใจไดมากเปนพิเศษกวารากปกติทั่วๆไป ทั้งนี้เพราะโครงสรางของราก 3.4 รากหายใจ ( respiratory root or aerating root) เปนรากที่ธูปลายรากขึ้นมาเหนือพื้นดินบาง ประกอบดวยเซลลพาเรงคิมาซึ่งเรียงตัวอยาง หลวมๆ มีชองวางระหวางเชลลมาก ทำใหอากาศผานเขาสูเซลล ชั้นในของรากไดงย รากเหลานี้อาจเรียกวา รากทุนลอย ( pneumatophore ) ไดแก ลำพู แสม โกงกาง แพงพวยน้ำ และผักกระเฉต เปนตน 3.5 รากเกาะ ( climbing root ) เปนรากที่แตกออกมาจากสวนขอของลำตน แลวเกาะติดกับสิ่งยึด เกาะ เชนเสาหรือหลักเพื่อพยุงลำตนใหติดแนนและซูสวนของลำตนใหสูงขึ้นไป และใหสวนตางๆของพืซไดรับ แสงมากขึ้น ไดแก พลูพลูตาง พริกไทย และกลวยไม เปนตน 3.6 รากกาฝาก ( parasitic root ) เปนรากของพืซที่ไปเกาะตนพืชชนิดอื่น แลวมีรากเล็กๆแตก ออกมาเปนกระจุกแทงลงไปในลำตนจนถึงทอลำเลียงเพื่อแยง อาหาร ไดแก รากฝอยทอง กาฝาก เปนตน 3.7 รากสะสมอาหาร ( storage root ทำหนาที่สะสมอาหารพวกแปง ไขมัน และโปรตีน เชน ราก กระชายมันเทศ มันแกว มันสำปะหลัง เปนตน 3.8 รากหนาม ( root thorn ) เปนรากที่มีลักษณะเปนหนามงอกมาจากบริเวณโคนตน ตอนงอก ใหมๆเปนรากปกติแตตอมาเกิดเปลือกแข็งทำใหมีลักษณะคลายหนามแข็ง ชวยปองกันโคนตนได เชน ปาลม
13 บทที่ 3 วิธีการดำเนินงาน วัสดุอุปกรณและสารเคมี 1. กากน้ำตาล จำนวน 5 กรัม 2. สารเรง พด.2 จำนวน 5 กรัม 3. ยอดผักบุง จำนวน 100 กรัม 4. ยอดผักตำลึง จำนวน 100 กรัม 5. ยอดผักโขม จำนวน 100 กรัม 6. ถังหมักขนาด 2 ลิตร จำนวน 3 ใบ 7. ตราชั่ง จำนวน 1 ตัว 8. น้ำ จำนวน 1 ลิตร 9. เมล็ดโหระพา จำนวน 15 เมล็ด 10. กิ่งปกชำโหระพา จำนวน 15 กิ่ง 11. ดินเพาะปลูก วิธีการดำเนินงาน การทำน้ำหมักฮอรโมนออกชิน สารเรงการเจริญเติบโตของรากพืชนั้นจะแบงออกเปน 2 ชั้นตอน ชั้นตอนแรกคือการนำยอดผักที่ตองการทดสอบมาหมักทิ้งไวเพื่อทำน้ำหมีกฮอรโมนออกชิน ที่จะนำไปใชใน การเรงการเจริญของราก ขั้นตอนที่สองคือการทดลองประสิทธิภาพของน้ำหมักฮอรโมนออกชิน โดยการ ทดสอบกับการงอกของรากโหระพาโดยการเพาะเมล็ด และการงอกของรากโหระพาโดยการปกขำกิ่ง ซึ่งวิธีใน การทำมีดังนี้ 1. การทำน้ำหมักฮอรโมนออกชิน 1. เตรียมถังขนาด 2 สิตร จำนวน 3 ใบสำหรับหมักยอดพืชแตละชนิด 2.. เก็บยอดผักบุง ตำลึง และผักโขม อยางละ 100 กรัม โดยเก็บในเวลาเชากอนพระอาทิตยขึ้น เพื่อประสิทธิภาพของฮอรโมนออกซิน 3. นำยอดพืชแตละชนิดมาลางทำความสะอาด 4. ใสน้ำ 1 ลิตร ผสมกากน้ำตาล 5 กรัม เติมสารเรงพด.2 จำนวน 5 กรัม หัวเชื้อจุลินทรีย 5 กรัม ผสมใหเขากัน ใสลงในถังหมัก 5.ชั่งยอดผัก 100 กรัม ใสลงในถังหมัก ปดฝาใหสนิท เก็บไว 4 สัปดาหขึ้นไป สามารถนำมาใชได
14 2. วิธีการทดลอง 1. การทดสอบประสิทธิภาพน้ำหมักฮอรโมนออกชิน สารเรงการเจริญติบโตของรากโดยการเพาะเมล็ด 1) เตรียมน้ำหมักฮอรโมนออกชินจากยอดพีชแตละชนิด ชนิดละ 100 มิสลิลิตร ลงในภาซนะ ที่จะแชเมล็ดโหระพา 2) แชเมล็ดโหระพาลงในภาชนะเปนเวลา 1 ชั่วโมง กอนนำไปเพาะเมล็ต โดยแบงเปน 5 ชุด ชุดละ 3 เมล็ด ดังนี้ - ชุดที่ 1 แชเมล็ดดวย น้ำเปลา - ชุดที่ 2 แชเมล็ตดวย สารเรงรากที่ขายตามทองตลาด - ชุดที่ 3 แชมล็ดตัวย น้ำหมักฮอรโมนออกชินจากยอดผักบุง - ซุดที่ 4 แชเมล็ดดวย น้ำหมักฮอโมนออกชินจากยอดผักต่ำลึง - ชุดที่ 5 แซเมล็ดดวย น้ำหมักฮอรโมนออกชินจากยอดผักโชม 3) เตรียมดินสำหรับปลูกเมล็ดโหระพาลงในถาดเพา: นำเมล็ตโหระพาลงปลูกในตินโดยนำ เมล็ดที่แชน้ำหมักอยางเดียวกันปลูกลงในแถวเดียวกันเพื่องยตอการสังเกต 4) เมื่อปลูกแลว รดน้ำทุกวันทั้งเชาและเย็น เปนเวลา 7 วัน เมื่อครบกำหนดแลวจึงรดน้ำใน ใหชุมกอนแลวคอย ๆ ถอนตันโหระพาโดยระมัดระวังอยาใหรากขาด 5) นับจำนวนรากของโหระพาแตละตนและวัดความยาวรากโหระพาเสนที่ยาวที่สุด แลวหา คาเฉลี่ย แลวบันทึกผลลงในตาราง 2. การทดสอบประสิทธิภาพน้ำหมักอรโมนออกซินสารเรงการเจริญเติบโตของรากโดยการปกขำ 1) ตัดกิ่งโหระพาจำนวน 15 กิ่ง โดยเลือกกึ่งที่ไมแกจัด ตัดใหมีความยาวเทากันประมาณ 10 เซนติเมตร เด็ดใบออกและเหลือไวเพียงกิ่งละ 2 ใบ 1) นำกิ่งโหระพาแตละกึ่งจัดเปน 5 ชุด ชุดละ 3 กิ่ง ไปแชลงในน้ำหมักเปนเวลา 1 ชั่วโมง กอนนำไปปกขำ ดังนี้ ชุดที่ 1 แชดวย น้ำเปลา - ชุดที่ 2 แซดวย สารเรงรากที่ขายตามทองตลาด - ชุดที่ 3 แชดวย น้ำหมักฮอรโมนออกซินจากยอดผักบัง - ชุดที่ 4 แชดวย น้ำหมักฮอรโมนออกซินจากยอดผักต่ำลึง - ชุดที่ 5 แชดวย น้ำหมักฮอรโมนออกชินจากยอดผักโขม 2) เตรียมดินสำหรับปกชำในถุงตำ จำนวน 5 ถุง นำกึ่งปกชำโหระพาแตละกึ่งแยกปลูกลงในดิน ทั้ง 5 ถุง แลวนำไปวางไวในที่มีแสงแดดร่ำไร รดน้ำทุกวันเปนเวลา 7 วัน 3) เมื่อครบกำหนด 7 วัน รดน้ำใหชุมอีกครั้งหนึ่งแลวคอย ๆ ถอนตันโหระพาโดยระวังไมให รากขาด แลวนับจำนวนและวัดความยาวรากแตละตน 4) หาคาเฉลี่ย แลวบันทึกผลลงในตาราง
15 บทที่ 4 ผลการทดลอง จากการทดลองทำน้ำหมักฮอรโมนออกซิน สารเรงการเจริญเติบโตของราก มีผลการทดลองดังตาราง ตอไปนี้ ตารางที่ 1 แสดงการเจริญเติบโตของรากโหระพาจากการเพาะเมล็ด โดยใชเวลา 7 วัน การเจริญเติบโต ขั้นที่ 1 ขั้นที่ 2 ขั้นที่ 3 เฉลี่ย การทดสอบโดยการ เพาะเมล็ดโหระพาที่แช ในน้ำแตละชนิด จำนวน ราก ความยาว ของราก จำนวน ราก ความยาว ของราก จำนวน ราก ความยาว ของราก จำนวน ราก ความยาว ของราก น้ำเปลา 2 0.4 3 0.6 2 0.45 2.3 0.48 สารเรงรากที่ขายตาม ทองตลาด 4 1.1 4 0.9 4 1 4 1 น้ำหมักฮอรโมนออกชิน จากยอดผักบุง 4 0.9 3 0.75 3 0.8 3.3 0.81 น้ำหมักฮอรโมนออกชิน จากยอดผักตำลึง 3 0.6 3 0.7 3 0.7 3 0.66 น้ำหมักฮอรโมนออกชิน จากยอดผักโขม 4 1.2 4 1 4 1.1 4 1.1
16 การเจริญเติบโต ขั้นที่ 1 ขั้นที่ 2 ขั้นที่ 3 เฉลี่ย การทดสอบโดยการ เพาะเมล็ดโหระพาที่แช ในน้ำแตละชนิด จำนวน ราก ความยาว ของราก จำนวน ราก ความยาว ของราก จำนวน ราก ความยาว ของราก จำนวน ราก จำนวน ราก น้ำเปลา 1 0.3 1 0.3 1 0.25 1 0.28 สารเรงรากที่ขายตาม ทองตลาด 3 0.7 3 0.9 3 0.83 3 0.81 น้ำหมักฮอรโมนออกชิน จากยอดผักบุง 2 0.5 3 0.8 2 0.6 2.3 0.63 น้ำหมักฮอรโมนออกชิน จากยอดผักตำลึง 1 0.4 2 0.6 2 0.6 1.6 0.53 น้ำหมักฮอรโมนออกชิน จากยอดผักโขม 3 0.7 3 1 3 0.85 3 0.85
17 บทที่ 5 สรุปและอภิปรายผลการทดลอง สรุปผลการทดลอง 1.ฮอรโมนออกชินจากยอดผักบุง ต่ำลึง และผักโขมสามารถนำมาทำเปนสารเรงการเจริญเติบโต ของรากพืชได 2.ฮอรโมนออกซินจากยอดผักโขมมีประสิทธิภาพในการเรงการเจริญเติบโตของรากพืชที่ขยายพันธุ โดยวิธีการเพาะเมล็ดและการปกชำไดดีที่สุด อภิปรายผลการทดลอง จากการทดลองเมื่อเปรียบเทียบการเจริญเติบโตของรากโหระพาจากเมล็ดที่ใชน้ำหมักฮอรโมน ออกชิน จากผักบุง ตำลึง และผักโขม จะมีรากจำนวนมากกวาและมีความยาวมากกวารากโหระพาจากเมล็ด ไมไดใชน้ำหมักฮอรโมนออกชินจากผักบุง ดำลึง และผักโชม และเมื่อเปรียบเทียบการเจริญติบโตของรากจาก มล็ดที่ใชน้ำหมักฮอรโมนออกซิน จากผักบุง ตำลึง และผักโขม กับรากจากมล็ดที่ใชสารเรงรากจาก ทองตลาดจะมีจำนวนรากและความยาวของรากใกลเคียงกัน ที่เปนเชนนั้น เนื่องจาก ยอดผักบุง ตำลึง และผักโขมจะมีฮอรโมนออกชิน ซึ่งเปนฮอรโมนที่ แพรกระจายทั่วไปในพี่ช ตำแหนงที่มีกรสังเคราะหออกซิน ไดแกบริเวณปลายยอดและปลายราก ดังนั้นเมื่อ นำปลายยอดของพืชดังกลาวไปทำแชในน้ำ จึงทำใหน้ำหมักที่ไดมีฮอรโมนออกซิน ซึ่งทำใหสามารถกระตุนให พืชเกิดรากใหมขึ้นไดมากกวาเดิม โดยน้ำหมักฮอรโมนออกซินที่ไดจากยอดผักโขมจะมีประสิทธิภาพในการเรงการเจริญเติบโดของราก ไดมากที่สุด เนื่องจากมีปริมาณฮอรโมนออกซินที่เหมาะสมตอการเจริญของรากเมื่อทำการทดลองปลูกใน ระยะเวลาเทากันรากที่งอกมีจำนวนมากและมีความยาวมากที่สุด ปญหาและอุปสรรค การถอนตนโหระพาออกจากถาดเพาะหรือถุงดำอาจทำใหรากขาดไดโดยงาย ซึ่งมีผลตอการผลการ ทดลอง วิธีการแกไขปญหา กอนถอนตันโหระพาควรรดน้ำใหชุมมาก ๆ เพื่อใหดินหลุดออกจากราก แตตองทำดวยความ ระมัดระวัง คอย ๆ รดน้ำทีละนอยและใชเวลานาน ๆ เพื่อไมใหรากขาด ขอเสนอแนะ 1. พืชที่จะนำมาน้ำหมักฮอรโมนออกชินสารเรงการเจริญเติบโตของรากพืช สามารถนำพืชหลาย ชนิดรวมกันเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพใหมากขึ้น 2. ควรมีการทดลองในพืชประเภทอื่น ๆ เพิ่มเติม สรุปผลการทดลอง
18 บรรณานุกรม การเพาะเมล็ดและการปกชำ สืบคนเมื่อวันที19 พ.ค. 2565 จาก http://www.the-than.com การใชสารเรงราก สืบคนเมื่อวันที19 พ.ค . 2565 จาก http://www.thaikasrt.com ขอมูลผักบุง ตำลึง ผักโขม สืบคนเมื่อวันที19 พ.ค. 2565 จาก http://www.thai-thaifood.com ฮอรโมนออกซิน สืบคนเมื่อวันที19 พ.ค. 2565 จาก http://www.rakbaker.com
19 ภาคผนวก
20 สํารวจและศึกษายอดพืชที่ต้องการนํามาใช้ในการทดลอง ผักบ้งุ ตําลึง ผักโขม โหระพา
21 เตรียมอุปกรณ์สําหรับทําการทดลอง เก็บยอดผักตอนเช้าก่อนพระอาทิตย์ขึ้น นํามาชั่ง 100กรัม
22 ใส่ส่วนผสมต่าง ๆ หมักเก็บไว้3-4 สัปดาห์แล้วนํามาใช้ เมื่อนํ้าหมักใช้ได้ นํามาแช่เมล็ดที่ต้องการเร่งการเจริญของราก
23 ต้นอ่อนของโหระพาที่ได้จากการเพาะเมล็ดที่แช่ในนํ้าหมักฮอร์โมนจากพืช การเตรียมกิ่งโหระพา