SENI TEKAT TINGKATAN 3 8.1

bab 8 seni TEKAT Seni tekat merupakan kemahiran hasil kerja tangan warisan. Seni
tekat juga dikenali sebagai tekat bersuji yang merupakan hiasan
Hajah Azizah Mohamad Yusof, sulaman benang emas atau perak yang dijahit di atas kain dasar, iaitu
Adiguru Seni Tekat, kain baldu mengikut motif atau corak tertentu. Penghasilan produk
Kuala Kangsar, Perak. seni tekat mengambil masa yang lama disebabkan setiap penekat
mementingkan kehalusan dan ketelitian yang tinggi dalam proses
penghasilan seni tekat yang berkualiti.

Jom Imbas

Wawancara Adiguru
Seni Tekat Benang Emas
http://tb-bukuteks.
s3.amazonaws.com/
psv2018/ist.mp4

Objektif Pembelajaran Kata Kunci Sumber: Hajah Azizah Mohamad Yusof

Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: • Kain linen
• Kain irasan
Menjelaskan sejarah, prinsip asas, • Kontekstual
jenis, motif, alatan, bahan dan proses • Kain samarinda
seni tekat. • Konstruktivisme
Membuat eksperimentasi dan
penerokaan alatan, bahan dan proses 91
berdasarkan kefahaman terhadap
prinsip penghasilan seni tekat.
Menterjemahkan hasil daripada
eksperimentasi dan penerokaan
alatan, bahan dan proses dalam
penghasilan seni tekat dengan
menggunakan imaginasi dan idea
secara kreatif.
Mempamerkan, menghayati dan
menjelaskan pengalaman sendiri
dalam penghasilan produk seni tekat.

90

Persepsi Seni Standard Pembelajaran Motif Bunga Kekwa Motif Seni Tekat

Prinsip Asas Seni Tekat Murid boleh: Motif Bunga Lawang
8.1.1 Menjelaskan prinsip asas seni tekat.
Prinsip asas dalam seni tekat merupakan satu proses 8.1.2 Menyatakan jenis, motif, alatan dan
bersuji, iaitu menjahit dengan menggunakan benang
putih bagi menetapkan kedudukan benang emas bahan seni tekat.
atau benang perak secara berulang-ulang sehingga 8.1.3 Menerangkan proses seni tekat.
menutupi mempulur.

Jenis Seni Tekat Motif Bunga Raya Motif Bunga Anggerik

Tekat Timbul Benang Emas Tekat Gubah

Motif Bunga Padi Motif Daun Asam Batu

Tekat timbul benang emas Tekat gubah pula menggunakan
dikenali sebagai tekat bersuji acuan yang diperbuat daripada
yang merupakan proses sulaman kertas nipis yang ditebuk dengan
benang emas atau perak yang motif atau reka corak. Benang
ditekat di atas kain baldu mengikut sutera merah yang dikenali sebagai
motif atau corak. benang untina digunakan untuk
menjahit benang ijuk mengikut reka
corak yang dipilih.

Rajah 8.1 Jenis seni tekat Rajah 8.2 Motif seni tekat Sumber: Hajah Azizah Mohamad Yusof
92
93

Alatan Seni Tekat Kain putih Gunting Jarum Chenille Proses Penyediaan Cuban Info Seni
Dijadikan kain bagi Digunakan untuk Digunakan untuk menjahit
Cuban mengalas tekatan memotong benang benang putih pada kain irasan Langkah 1 Cuban
Kayu bercabang untuk yang diregang pada Menyediakan lima kotak lilit Alat daripada kayu atau buluh
melilit benang emas kayu pemidang untuk menggulung benang berbentuk palang atau kayu
emas ke cuban. bercabang tiga yang digunakan
Benang putih untuk menggulung benang emas
Digunakan untuk Langkah 2 atau perak.
mengikat benang
emas yang Melilit benang emas ke Kemaga
menutupi mempulur cuban secara bersilang. Tiga keping kad manila yang
telah dilapis dan dimampatkan
Papan tebuk Rajah 8.5 Proses penyediaan cuban untuk membuat mempulur.
Dijadikan pelapik semasa Perkataan ini ialah akronim
memotong mempulur Proses Penyediaan Mempulur daripada rangkai kata kad manila
yang digamkan.
Pisau pemotong 12
Digunakan untuk Sangga
memotong mempulur Pemegang bunga tekat supaya
kedudukannya tetap dan tidak
berganjak apabila disulam
dengan benang emas dan sangga
dipotong apabila mempulur
dijahit pada pemidang.

a = Sangga

Kain irasan (baldu) Pemidang kayu berkaki Mempulur Lilin a a
Kain yang dijadikan Digunakan untuk meregang Isi tekat Digunakan bagi a a
dasar tekatan kain dan memudahkan tekatan yang bermotif melicinkan bahagian
tepi mempulur a a

Rajah 8.3 Alatan seni tekat Melakar motif pada kemaga. Melakar dan menyurih motif
pada kemaga.
Bahan Seni Tekat Kain irasan (baldu) 3 5
Benang putih 4
Gam kanji
Kain putih (kain lapis)
Benang emas
atau perak Info Seni

Benang ijuk Proses memotong motif yang Lilin digunakan untuk melicinkan Mempulur yang telah siap.
Benang ijuk (serat yang berwarna telah dilakar pada kemaga. bahagian tepi mempulur.
hitam pada pangkal pelepah enau)
yang dililit dengan benang sutera
merah. Ia digunakan sebagai bahan
membentuk motif dalam tekat gubah.

Rajah 8.4 Bahan seni tekat Rajah 8.6 Proses penyediaan mempulur

94 95

Proses Menekat Langkah 3 | Menekat 2 3

Langkah 1 | Persiapan Pemidang Kayu Berkaki 1

1 2 Benang emas direntaskan di Proses menekat diulang Jahitan benang putih
atas mempulur dan dijahit sambil memastikan benang disisipkan ke bawah mempulur
Kain kapas Kain kapas dengan benang putih. emas rata dan kemas. bagi memastikan kemasan.
bertelinga diregang diikat pada
pada pemidang. pemidang berkaki
menggunakan tali.

4 56

3 4

Pemidang kayu Gam atau jahit
yang siap diregang. kain irasan di atas
permukaan kain
putih (kain lapis). Proses menekat diulang Pastikan benang pemegang Hasil tekatan yang telah siap.
sehingga selesai. mempulur digunting sebelum
meneruskan tekatan.

TAHUKAH ANDA? Rajah 8.7 Proses menekat Jom Imbas

Langkah 2 | Menjahit Mempulur Kain putih dijahit menjadi empat sudut bertelinga UJI MINDA Proses Menekat Tekat
untuk memudahkan kayu peregang diikat pada Timbul Benang Emas
1 kayu pemidang berkaki.
Lengkapkan teka silang kata di bawah. http://tb-bukuteks.
Mempulur diletakkan 2 s3.amazonaws.com/
di atas permukaan 12 psv2018/mnkt.mp4
kain irasan. Mempulur dijahit
untuk meletakkan Melintang
kedudukannya supaya
mudah ditekat. 45 1. Bunga _____ merupakan satu daripada motif seni tekat yang
6 3 berunsur flora.

3 4 6. Pemidang kayu _____ digunakan untuk tujuan meregang kain
dan memudahkan tekatan.
Proses menjahit diulang Mempulur yang
sehingga selesai. sudah siap dijahit. 7. Benang daripada _____ merupakan serat yang berwarna
hitam pada pangkal pelepah enau.

Menegak

2. Tiga keping kad manila yang telah dilapis dan dimampatkan

untuk membuat mempulur.

3. Benang ______ digunakan untuk mengetatkan kedudukan tekat

benang emas pada mempulur.

7 4. Tekat ______ menggunakan acuan yang diperbuat daripada
kertas nipis yang ditebuk dengan motif atau reka corak.

5. Tekat timbul benang emas juga dikenali sebagai tekat _____ .

96 97