การทำสังคายนา ม.1 โดย ครูณหทัย พิมใจใส โรงเรียนวัดบ้านกล้วย

ใบความรู้ เรอ่ื ง การทาสังคายนา

1. ความหมาย “สงั คายนา”
“สํ” หมายถงึ รว่ มกนั พรอ้ มกนั
“คายนา หมายถงึ การสวด การสาธยาย
สงั คายนา หรือ สงั คีติ หมายถึง “การรอ้ ยกรอง” หรือ “การจัดหมวดหมู่”

พระธรรมวนิ ัย
สาเหตุของการริเริ่มทาการสังคายนา ด้วยพระพุทธวจนะท่ีพระพุทธเจ้า

ได้ตรัสตามโอกาสและเหตุการณ์ต่าง ๆ ส่วนมากจะมีการสืบทอดโดยการท่องจํา
และการบอกเล่าที่ เรียกว่า มุขปาฐะ แต่การท่องจําก็อาจทําให้เลือนหาย
พุทธวจนะจงึ ไดร้ ับการประมวลเป็นหมวดหมู่ เรยี กวา่ พระธรรมวนิ ัย

2. วิธีการสังคายนา
การสังคายนาจะเริ่มจากการประกาศสมมติตนเป็นผู้ถาม (ปุจฉา) และ

ผู้ตอบ (วิสัชนา) โดยผู้ถามจะสอบถามพระวินัยแต่ละข้อตามลําดับเม่ือผู้ตอบ
ตอบแล้ว พระสงฆ์ท่ีเข้าร่วมประชุมจะสวดพระธรรมวินัยข้อน้ันพร้อมกัน
เมื่อตรงกัน ไม่ผิดพลาด และที่ประชุมสงฆ์รับว่าถูกต้องแล้ว จึงถามข้ออื่น
ตอ่ ไปจนจบพระวนิ ัยปิฎก หลังจากนัน้ จะเริ่มสังคายนาพระสตู รเป็นลาํ ดับถัดมา

3. ประโยชนข์ องการทาสังคายนา

1. กาํ จดั และป้องกนั พวกอลชั ชีไม่ใหป้ ลอมเขา้ มาบวช (อลชั ชี หมายถงึ

ผูไ้ ม่อาย ใชแ้ ก่นักพรต, ผู้ประพฤตินอกจารตี )
ทมี่ า https://dictionary.orst.go.th/

2. สร้างความเข้าใจในพระธรรมวนิ ัยให้ถูกตอ้ ง
3. ทําให้พระพทุ ธศาสนาเจริญมน่ั คงแพรห่ ายและทําใหเ้ กดิ พระไตรปฎิ ก

4. การทาสงั คายนา
การทาํ สงั คายนา ได้รบั การทําติดตอ่ กันมาหลายคร้งั ท้ังในประเทศอินเดีย

และประเทศอ่นื ๆ รวมทง้ั สน้ิ 10 ครง้ั ดงั ตารางสรปุ ดงั น้ี

ทีม่ าภาพ http://bboommeezz.blogspot.com/2018/05/1.html

การทาสังคายนา 10 คร้งั

ครง้ั ระยะเวลา สถานท่ี มูลเหตุ ผเู้ ขา้ ประชมุ
ท่ี

1 - หลงั พระพุทธเจา้ ถา้ํ สัตตบรรคูหา พระสภุ ัททะดูหมิน่ - พระอรหนั ต์สาวก

ปรนิ ิพพาน 3 เดอื น ข้างภูเขา พระพุทธเจา้ และ จํานวน 500 รปู

- ใช้เวลา 7 เดือน เวภารบรรพต พระธรรมวนิ ยั - พระมหากสั สปะ

จงึ สําเรจ็ กรงุ ราชคฤห์ แสดงความดีใจ เปน็ ประธาน

ประเทศอินเดีย เมื่อไดข้ า่ ววา่ - มพี ระเถระองคส์ าํ คัญ คือ

พระพุทธเจา้ พระอานนท์ พระอบุ าลี

ปรนิ ิพพาน - พระเจา้ อาชาตศัตรู

ทรงเปน็ องค์อุปถมั ภ์

2 - พ.ศ.100 วาลกิ าราม พระวัชชีบุตร - ประชุมสงฆ์ 700 รปู

- ใชเ้ วลา 8 เดอื น เมืองเวสาลี ประพฤตยิ อ่ หยอ่ น โดยการชักชวนของ

จงึ สําเรจ็ ประเทศอินเดีย ทางพระวนิ ยั พระยสกากณั ฑกบตุ ร

10 ประการ ผูเ้ ปน็ องคป์ ระธาน

- พระเจา้ กาฬาโศกทรง

เป็นองค์อปุ ถมั ภ์

3 - ใชเ้ วลา ๙ เดอื น อโศการาม นกั บวชนอก - ประชุมสงค์ 1,000 รูป

จึงสาํ เร็จ เมอื งปาฏลีบุตร พระพุทธศาสนา - พระโมคคลั ลีบตุ รติสสะ-

- เกดิ การเปลย่ี นแปลง ประเทศอนิ เดีย (เดียรถยี ์) ปลอม เถระ เป็นประธาน

ในการเผยแผ่ บวชและแสดงพระ - พระเจา้ อโศกมหาราช

พระพุทธศาสนา ธรรมวินัยผดิ เพี้ยน ทรงเป็นองค์อปุ ถมั ภ์

โดยพระเจา้ อโศก- จากหลกั

มหาราช ทรงส่ง พระพุทธศาสนา

พระสงฆท์ ท่ี รงภูมิ

ความรอู้ อกไปเผยแผ่

พระพทุ ธศาสนายงั

ตา่ งแดน

การทาสงั คายนา (ต่อ)

ครง้ั ระยะเวลา สถานที่ มลู เหตุ ผเู้ ขา้ ประชมุ
ที่
- ประชุมสงฆ์ ๖๘๐๐๐ รูป
4 - พ.ศ.238 ถูปาราม ต้องการวางรากฐาน - พระมหนิ ทเถระ
เปน็ ประธาน
- ไมป่ รากฎระยะ เมืองอนุราธปุระ พระพทุ ธศาสนา - พระเจา้ เทวานัมปิยตสิ สะ
ทรงเป็นองคอ์ ุปถัมภ์
เวลาทกี่ ระทาํ ประเทศศรลี ังกา ในประเทศ - พระสงฆช์ าวลังกา
- พระรกั ขติ มหาเถระ
ศรลี ังกา เปน็ ประธาน
- พระเจ้าวฏั ฏคามณีอภยั
5 ไม่ปรากฎระยะเวลา อาโลเลณสถาน จารกึ พระพุทธวจนะ ทรงเป็นองคอ์ ปุ ถมั ภ์
ท่ีกระทาํ มาตเลชนบท เปน็ ลายลกั ษณ์- - พระพุทธโฆษาจารย์
(มลยั ชนบท) อักษร รว่ มกับ
ประเทศศรีลังกา พระสงฆ์แห่งวัดมหาวหิ าร
- พระเจ้ามหานาม
6 - พ.ศ.956 วัดมหาวิหาร ชาํ ระพระอรรถกถา ทรงเป็นองค์อุปถมั ภ์
- ไมป่ รากฎ ประเทศศรลี งั กา ท่ีพระพุทธโฆษาจารย์ - พระกสั สปะเถระ
ระยะเวลาทกี่ ระทาํ เป็นประธาน
เรยี บเรียงจาก - พระสงฆ์ผเู้ ชยี่ วชาญ
7 - พ.ศ.1589 ภาษาสิงหลเปน็ พระพทุ ธศาสนา
- ไมป่ รากฎระยะ ภาษาบาลี จํานวน 1000 รูป
เวลากระทาํ - พระเจา้ ปรากรมพาหมุ หาราช
ประเทศศรลี ังกา ลังกาขาดคัมภรี ์ ทรงเปน็ อุปถัมภ์
ฎกี าซง่ึ เปน็ คมั ภรี ์

อธิบายคมั ภีร์อรรกถา

เพอ่ื ประโยชนแ์ ก่
การศกึ ษา
พระพุทธศาสนา

การทาสังคายนา (ต่อ)

ครง้ั ระยะเวลา สถานท่ี มลู เหตุ ผู้เขา้ ประชมุ
ที่
- พระเจา้ ติโลกราช
8 - พ.ศ.2020 - วัดโพธาราม ตอ้ งการชาํ ระอกั ษร แห่งเมืองเชยี งใหม่
ประเทศไทย ในพระไตรปิฎกท่ยี งั ทรงอปุ ถัมภ์
- ใช้เวลา 1 เดือน (ครั้งแรก) ขาดตกบกพร่อง - อาราธนาพระภกิ ษุ
ผู้ทรงภมู ิในพระไตรปฎิ ก
จึงสําเรจ็ หลายร้อยรูปเข้าประชมุ
- พระธรรมทันนเถระ
9 - พ.ศ.2331 วดั นิพพานาราม พระเถระผูใ้ หญ่ เปน็ ประธาน
- พระสงฆจ์ าํ นวน 218 รปู
- ใช้เวลา 5 เดือน (วดั มหาธาตุ ประพฤติผดิ ราชบัณฑิต คฤหัสถ์
จํานวน 32 คน
จงึ สาํ เร็จ ยวุ ราชรังสฤษฎ)ิ์ พระธรรมวินยั - พระบาทสมเด็จพระพุทธ
ยอดฟา้ จุฬาโลกมหาราช
ประเทศไทย รัชกาลที่ ๑ มี ทรงเป็นองคอ์ ปุ ถมั ภ์
- สมเดจ็ พระสงั ฆราช
(คร้งั ท่ี ๒) พระราชประสงค์ให้ ทรงเปน็ ประธาน
- ประชมุ สงฆ์ทง้ั ฝา่ ย
ชาํ ระพระไตรปฎิ ก มหานกิ ายและ
ธรรมยุติกนกิ าย
10 - พ.ศ.2528 วดั มหาธาตุ ชาํ ระพระไตรปิฎก - รัฐบาลไทยอุปถมั ภ์

- ไม่ปรากฎระยะ ยุวราชรงั สฤษฎิ์ และจดั พิมพ์ใน

เวลากระทํา กรุงเทพมหานคร วโรกาสรชั กาลท่ี 9

ประเทศไทย จะทรงเจริญ

(คร้งั ที่ ๓) พระชนมพรรษา

60 พรรษา

ใน พ.ศ.2530

ใบงาน 1.1 การทาสงั คายนา

คาชี้แจง ให้นกั เรยี นตอบคาํ ถามลงในสมุด
หรอื สแกน QR Code เพอื่ ทาใบงานออนไลน์

ตอนที่ 1 ให้นักเรียนตอบคาํ ถามต่อไปน้ี
1. การสงั คายนา หมายถึง ……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………
2. การสงั คายนาที่ไดจ้ ดั ข้นึ ในประเทศไทย มีจํานวนท้ังสน้ิ กคี่ ร้งั ได้แก่ครัง้ ทีเ่ ท่าไร

และกระทําทใ่ี ดบา้ ง ………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
3. การทาํ สังคายนาครงั้ ท่ี 1 มีข้ึนเน่ืองจาก …………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………
4. หลังการสังคายนาครั้งท่ี 3 ได้เกิดความเปล่ียนแปลงในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา คอื
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
5. ประโยชน์ของการทาํ สงั คายนา คอื
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท่ี 2 จงเลอื กคําตอบทถ่ี กู ต้องทส่ี ดุ เพียงข้อเดียว

1. ขอ้ ใดไม่ใชว่ ัตถปุ ระสงค์ของการทาํ สังคายนา

ก. สร้างความมน่ั คงของพระพทุ ธศาสนา

ข. กําจดั และป้องกนั พวกอลัชชีไมใ่ ห้ปลอมเขา้ มาบวช

ค. สร้างความเขา้ ใจในพระธรรมวินัยใหถ้ กู ต้อง

ง. ปรบั ปรงุ พระธรรมวนิ ยั ใหท้ ันสมัย

2. การทาํ สงั คายนาคร้งั ท่ี 3 อยูใ่ นความอปุ ถมั ภข์ องใคร

ก. พระเจ้าอโศกมหาราช ข. พระเจา้ อชาตศัตรู

ค. พระมหากัสสปะ ง. พระเทวทัต

3. การทําสงั คายนาครัง้ ที่ 1 นัน้ เนอ่ื งมาจากสาเหตุใด

ก. ตรวจสอบพระพุทธวจนะทถ่ี า่ ยทอดกันมาเป็นเวลานาน

ข. พระพทุ ธวจนะท่ถี ่ายทอดกันมาขาดตกบกพร่อง

ค. พระวชั ชีบุตรปฏบิ ตั ิหย่อนทางวินยั 10 ประการ

ง. พระสภุ ัททะกลา่ วในทํานองดูหมิน่ พระธรรมวินัย

4. การทาํ สังคายนาพระไตรปิฎก ครัง้ ที่ 9 ทําในไทย ตรงกบั รัชกาลใด

ก. รัชกาลที่ 1 ข. รชั กาลท่ี 2

ค. รัชกาลที่ 3 ง. รชั กาลท่ี 4

5. ข้อความใดมีความหมายตรงกบั คาํ ว่า “สงั คายนา”

ก. การสวดมนต์พรอ้ มกนั

ข. การประชมุ สงฆ์ทกุ 15 วัน

ค. การแก้ไขปรบั ปรุงพระพทุ ธวจนะ

ง. การรวบรวมพระธรรมวินัยเปน็ หมวดหมู่

บรรณานกุ รม

หนงั สือเรยี นพระพทุ ธศาสนา ม.1 บรษิ ทั อักษรเจริญทศั น์ อจท. จาํ กัด
แผนการจัดการเรยี นรู้ พระพทุ ธศาสนา ม.1 บริษทั อักษรเจริญทศั น์ อจท. จาํ กดั
แบบวัดและบนั ทึกผลการเรียนรู้พระพทุ ธศาสนา ม.1

บรษิ ทั อกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จาํ กดั
http://www.aksorn.com
เพจกล่มุ VIP หอ้ งส่อื ครคู อม