นิราศภูเขาทอง ม.1 ครูณหทัย พิมใจใส

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ๑ นิราศภเู ขาทอง

เรอื่ ง ศกึ ษาประวตั ิความเปน็ มา

ม.๑ ครณู หทยั พิมใจใส
โรงเรียนวดั บา้ นกล้วย
สพป.สพุ รรณบรุ ี เขต 1

แผนผงั สาระการเรียนรู้

ลกั ษณะคาประพันธ์

ประวัตคิ วามเปน็ มา การเดินทางในนิราศภเู ขาทอง

นริ าศภูเขาทอง

บทวเิ คราะห์ ศพั ทานกุ รม

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
๑. สามารถอธิบายประวตั โิ ดยย่อเรือ่ งนิราศภเู ขาทองได้
๒. บอกความสาคัญของการแต่งนิราศภูเขาทองได้
๓. สามารถอธิบายลักษณะของกลอนสภุ าพและกลอนนิราศได้

ประวัติความเปน็ มา
เร่อื ง นิราศภูเขาทอง

นริ าศ ภูเขาทอง

รปู แบบการประพนั ธ์ พระเจดียภ์ เู ขาทอง

 นิยมแต่งเพอ่ื บรรยายอารมณค์ วามรสู้ กึ จ.พระนครศรอี ยธุ ยา
บรรจุพระบรมธาตุ
การจากลานางผู้เปน็ ทีร่ ัก
 พรรณนาเก่ียวกบั การเดินทาง

สง่ิ ที่พบเห็นระหว่างการเดินทาง

 มกั ใชก้ ลอนแปด โคลงสส่ี ภุ าพ นริ าศเรื่องแรกของไทยนั้น ได้แก่

นา่ รู้ โคลงนริ าศหรภิ ญุ ชยั
ซึ่งแต่งขึน้ ในสมยั กรงุ ศรีอยุธยา

คร้ันรุง่ เช้าเขา้ เปน็ วันอุโบสถ เจรญิ รสธรรมาบชู าฉลอง

ไปเจดยี ท์ ช่ี อ่ื ภูเขาทอง ดูสงู ล่องลอยฟ้านภาลัย

อยกู่ ลางทุ่งรุ่งโรจน์สนั โดษเด่น เป็นทเ่ี ลน่ นาวาคงคาใส

ท่ีพื้นลานฐานบทั ม์ถัดบันได คงคาไหลล้อมรอบเป็นขอบคนั

มีเจดีย์วิหารเป็นลานวดั ในจังหวัดวงแขวงกาแพงกนั้

ที่องค์กอ่ ย่อเหลีย่ มสลบั กัน เป็นสามชนั้ เชิงชานตระหง่านงาม

เจดียภ์ ูเขาทองทจ่ี ังหวดั พระนครศรีอยธุ ยา น่ารู้

นิราศภเู ขาทองดีเด่นทัง้ ดา้ นถ้อยคา และ
โวหาร ขึ้นช่ือว่าเปน็ นริ าศคากลอนท่ีดีมาก

ผ้แู ตง่ นริ าศภูเขาทอง

พระสนุ ทรโวหาร (สุนทรภู่) ท่มี าภาพ https://hilight.kapook.com/view/24209

สนุ ทรภ่แู ตง่ เรอ่ื งนิราศภเู ขาทอง
ขณะบวชเป็นพระภิกษอุ ยู่ทว่ี ดั ราชบูรณะ (วดั เลียบ)
ในสมัยรชั กาลท่ี ๓ โดยมีจุดมงุ่ หมายเพอ่ื เลา่ เรื่องราวของ
การเดินทางในขณะท่บี วชที่วดั ราชบูรณะ และได้เดนิ ทาง

ไปนมสั การเจดีย์ภูเขาทองที่กรุงเกา่
หรอื จังหวดั พระนครศรีอยุธยา

นา่ รู้ พระสนุ ทรโวหาร
คอื บรรดาศกั ดขิ์ ้นั สดุ ทา้ ยของสุนทรภู่

ผลงานการประพนั ธ์ ของสุนทรภู่

ขอ้ มลู จาก DLTV

นา่ รู้
 นริ าศของสุนทรภ่แู ตกต่างจากทา่ นอ่ืน เพราะนิราศของสุนทรภมู่ ไิ ดน้ าเสนอเพียงแตค่ วามรกั คร่าครวญถึงบคุ คล
อนั เป็นทีร่ ัก แต่จะสอดแทรกขอ้ คดิ คตธิ รรมต่าง ๆ ทน่ี า่ สนใจลงไปดว้ ย
 สนุ ทรภไู่ ดร้ บั การยกย่องจากองคก์ ารยเู นสโก (UNESCO) ให้เปน็ บคุ คลท่มี ผี ลงานดเี ดน่ ของโลกด้านวรรณกรรม

ลกั ษณะคาประพันธ์
เรือ่ ง นิราศภเู ขาทอง

ลกั ษณะคาประพนั ธ์ “นิราศภเู ขาทอง

กลอนสุภาพ

น่ารู้ กลอนสุภาพพงึ จามกี าหนด กลอนหนึง่ บทสีว่ รรคกรองอักษร
วรรคละแปดพยางค์นบั ศัพท์สนุ ทร อาจยิ่งหยอ่ นเจด็ หรอื เกา้ เข้าหลกั การ
บทประพันธ์ที่ควรจา หา้ แห่งคาคล้องจองตอ้ งสมั ผัส สลับจัดรบั รองส่งประสงค์สมาน
เสยี งสงู ตา่ ตอ้ งเรยี งเยี่ยงโบราณ เป็นกลอนกานทค์ รบครนั ฉนั ท์นี้เอย

ฐะปะนยี ์ นาครทรรพ และ ม.ล.บุญเหลือ เทพสุวรรณ ประพันธ์

กลอนสภุ าพ

ลักษณะฉนั ทลักษณ์ “กลอนสุภาพ”

๑. คณะ

กลอน ๑ บท มี ๔ วรรค

วรรคแรก เรียกวา่ วรรคสดับ

วรรคสอง เรยี กว่า วรรครับ

วรรคสาม เรียกวา วรรครอง

วรรคส่ี เรียกว่า วรรคส่ง

กลอนบทหนง่ึ มี ๒ บาท ๒. สัมผัสบงั คบั มี ๔ แห่ง
หรือ ๒ คากลอน
กลอน ๑ วรรค จะมี ๘ คา - คาสุดท้ายของวรรคสดับสมั ผัสคาท่ี ๓ หรอื ๕ ของวรรครบั
- คาสดุ ท้ายของวรรครบั สัมผัสกับคาทา้ ยของวรรครอง

- คาสดุ ทา้ ยของวรรครองสมั ผสั กบั คาท่ี ๓ ของวรรคสง่

- สมั ผัสระหว่างบทพยางคส์ ุดท้ายของบทตน้ สมั ผัสกบั พยางคส์ ดุ ท้าย

ของวรรคที่ ๒ ของบทถัดไป

กลอนนริ าศ

นิราศภเู ขาทอง แตง่ ดว้ ยคาประพันธป์ ระเภท “กลอนนิราศ” ซึง่ มีลักษณะ
คลา้ ยกลอนสุภาพ แตม่ คี วามแตกตา่ งกันตรงท่ีกลอนนริ าศแต่งบทข้นึ ต้นเรื่องดว้ ย
วรรครบั และจะแต่งตอ่ ไปอีกโดยไม่จากดั จานวนบท แต่ต้องใหค้ าสุดท้ายซึง่ อย่ใู น
วรรคส่งจบลงด้วยคาว่า “เอย”

แผนผงั และตวั อยา่ ง กลอนสภุ าพ

ทบทวนชวนคดิ

ใหน้ ักเรยี นทาแบบฝึกหดั ทบทวนชวนคิด ลงในสมดุ หรอื สแกน QR Code ดา้ นล่างเพ่อื ทาแบบฝกึ ออนไลน์
1. วรรณคดปี ระเภทนิราศของสุนทรภู่มีความโดดเด่นหรอื แตกตา่ งจากผลงานของบคุ คลอื่นอยา่ งไร
2. ผลงานวรรณคดีประเภทนิราศของสนุ ทรภู่มีกเี่ ร่ือง เร่อื งใดบ้าง
3. จุดมุ่งหมายในการแต่งนริ าศภเู ขาทองของสนุ ทรภู่คอื อะไร
4. กลอนนิราศ มีลกั ษณะคาประพันธค์ ล้ายกับกลอนประเภทใด จงอธิบาย
5. นิราศภเู ขาทอง แต่งขน้ึ ในสมัยใด

ใบงาน ๑.๑ รอบรู้นิราศภูเขาทอง

สานวนไทยท้ายคลปิ

กาในฝงู หงส์
หมายถึง

คนท่ตี า่ ต้อยไม่มเี กียรติ ไปอยทู่ ่ามกลาง
สงั คมผู้สูงศักดิ์ ทาให้ถูกดูหมิ่น
เปน็ ทร่ี งั เกียจ

ท่มี าภาพ http://krupair-thai.blogspot.com/2016/10/blog-post_26.html

อ้างอิง

คู่มือครูหนังสอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวรรณคดีและวรรณกรรม ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑ สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ
(พว.) http://www.iadth.com/

คู่มอื ครภู าษาไทยวรรณคดแี ละวรรณกรรม ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๑ บรษิ ัท อักษรเจริญทัศน์ อจท. จากดั
http://www.aksorn.com

หนังสอื เรยี นรายวิชาพื้นฐานวรรณคดีและวรรณกรรม ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ่ี ๑ บรษิ ทั อกั ษรเจริญทศั น์ อจท. จากัด
หนังสอื เรียนรายวิชาพ้นื ฐานวรรณคดีวจิ ักษ์ ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑ กระทรวงศึกษาธกิ าร
ส่อื DLTV บน Youtube
แผนการจัดการเรยี นรูก้ ลาง (DLIT)
ทีม่ าภาพ http://krupair-thai.blogspot.com/2016/10/blog-post_26.html
ทม่ี าภาพ https://hilight.kapook.com/view/24209

การใชข้ ้อมูล ข้อความ หรือภาพประกอบ ท่ีปรากฏในสอื่ การสอนนี้
“ไมม่ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์” นามาใช้เพ่อื การศกึ ษาเทา่ นั้น