พลังงานชีวมวล

พลงั งานชีวมวล

วิชาพลังงานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ รหัสวิชา ว30281

เล่มที่ 4

นางพัชรี คูณทอง
ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครเู ชี่ยวชาญ
กลุม่ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี
โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม อาเภอพบิ ูลมงั สาหาร จังหวดั อบุ ลราชธานี
สงั กดั องคก์ ารบริหารสว่ นจังหวัดอบุ ลราชธานี



ก

คำนำ

เอกสารประกอบการเรียน ชุด พลังงานทดแทน รายวิชาพลังงานทดแทนกับการใช้
ประโยชน์ รหัสวิชา ว30281 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 6
ผ้สู อนจัดทาขึ้นเพื่อให้ผู้เรยี นใช้ประกอบกิจกรรมการเรยี นการสอน และสามารถเรียนรู้ดว้ ยตนเอง หรือ
นาไปใช้ในการเรียนการสอนซ่อมเสริมได้ หรือใช้ในการสอนแทนได้เป็นอย่างดี เพ่ือให้ผู้เรียนมีความรู้
ความเขา้ ใจในเรื่องรปู แบบและแนวคดิ ในงานพลังงานทดแทนกับการใช้ประโยชน์อย่างคงทน และนาผล
ไปสู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนได้ดีย่ิงขึ้น ส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง ทา
เป็น คิดเป็น แก้ปัญหาได้ สามารถพัฒนาตนเอง ได้เต็มตามศักยภาพ ซ่ึงสอดคล้องกับหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560) ท่ีมุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้รับ
การพัฒนาทั้งด้านความรู้ กระบวนการคิด กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ การแก้ปัญหา ความสามารถ
ในการส่ือสาร การตัดสินใจ การนาความรู้ไปใช้ในชีวิตประจาวัน ตลอดจนส่งเสริมให้ผู้เรียนมีจิตวิทยา
ศาสตร์คุณธรรมและค่านิยมท่ีถูกต้องเหมาะสมประกอบด้วยเอกสารประกอบการเรียนท้ังหมด 6 เล่ม
ดังนี้

เลม่ ท่ี 1 พลงั งานนา้
เล่มท่ี 2 พลงั งานลม
เล่มท่ี 3 พลงั งานแสงอาทิตย์
เล่มที่ 4 พลงั งานชีวมวล
เล่มที่ 5 พลงั งานนิวเคลียร์
เลม่ ท่ี 6 พลังงานความร้อนใต้พภิ พ
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า เอกสารประกอบการเรียนนี้จะทาให้ผูเ้ รียนมีความรู้ ความเขา้ ใจ
ในเร่ืองโลกและการเปล่ียนแปลงของเปลือกโลกได้เป็นอย่างดี มีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
และมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงข้ึน สามารถใช้เพื่อศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองเป็นสื่อท่ีมีประสิทธิภาพ
สามารถอานวยประโยชนต์ ่อการเรยี นการสอนใหบ้ รรลุวตั ถุประสงค์ของหลักสตู รได้

พัชรี คูณทอง

สำรบัญ ข

เรอื่ ง หน้ำ
ก
คานา ข
สารบญั
1
พลังงานชวี มวล 2
พลังงานชวี ภาพ 2
ความแตกต่างสาคญั ของพลังงานทัง้ สองรปู แบบ 3
ข้อดีและข้อเสยี ของพลงั งานชวี มวลกับพลงั งานชวี ภาพ 6
ประเภทของพลังงานชวี มวล 8
พลังงานชวี มวล พลังงานทดแทนเปน็ มติ รตอ่ ธรรมชาติ 9
ชวี มวลสามารถผลติ กระแสไฟฟ้าได้อย่างไร 15
กระบวนการผลติ ไฟฟ้าจากชีวมวล 19
แบบฝกึ หัดทา้ ยหน่วย 21
แบบทดสอบหลังเรียน 24
เฉลยแบบฝกึ หัดท้ายหนว่ ย 26
บรรณำนุกรม 27
ประวัติยอ่ เจำ้ ของผลงำน

วิชาพลังงานทดแทนกบั การใช้ประโยชน์ (ว30281) ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ 6 1
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 4
พลังงานชวี มวล (Biomass Energy)

เม่ือการใช้พลังงานท่ีไม่เหมาะสมก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อม หลายประเทศ
จึงมีการมองหาพลังงานทดแทน ซ่ึงนอกจากแสงอาทิตย์และลมแล้ว พลังงานชีวมวล
และพลังงานชีวภาพ ก็มีการพูดถึงเป็นวงกว้าง แต่ทว่ายังมีคนหลายกลุ่มสับสนระหว่าง
พลังงานสองชนิดน้ี เราจึงจะมาทาความเข้าใจว่าพลังงานทั้งสองต่างกันอย่างไร และควร
เลอื กใชพ้ ลังงานแบบไหนกันแน่

รู้จกั กับพลังงานชวี มวลและพลงั งานชวี ภาพ

พลงั งานชีวมวล คือ การผลติ พลังงานดว้ ยวสั ดชุ วี มวล (Biomass) ท้ังจากรปู แบบ
การหมัก การเผา หรือกรรมวิธีอื่นๆ ยกตัวอย่างเช่นการเผาเศษไม้เพ่ือสร้างความร้อน
การหมกั มลู สัตว์เพื่อทาใหเ้ กิดกา๊ ซ และนาความร้อนหรือกา๊ ซนน้ั ๆ ไปใชต้ ่อ

รปู ที่ 4.1 ตวั อย่างโรงงานพลงั งานชวี มวล
https://blog.pttexpresso.com/what-is-biomass-energy-different-biogas-energy/

ผสู้ อน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูเชยี่ วชาญ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

วิชาพลังงานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 6 2
กล่มุ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

พลังงานชวี ภาพ (Biogas Energy)

พลังงานชีวภาพ หรือ ก๊าซชีวภาพ คือการนาวัสดุทางชีวภาพมาย่อยสลายด้วย
แบคทีเรียในสภาวะไร้ออกซิเจน (Anaerobic Digestion) เพื่อผลิตก๊าซชีวภาพ (Biogas)
ก่อนนาไปใช้งานโดยตรง โดยวัสดทุ ีใ่ ชจ้ ะมีความจาเพาะเจาะจงมากกว่ากระบวนการผลิต
Biomass Energy เช่น ใช้ขยะอินทรีย์ มลู สัตว์ หรือพชื เช้ือเพลงิ ประเภทเส้นใยอยา่ งอ้อย
เพื่อเข้ากระบวนการ Anaerobic Digestion เท่านั้น หากเป็นพืชท่ัวไปก็อาจผลิต Biogas
ไม่ได้ หรอื ได้ไมเ่ ต็มประสิทธภิ าพ

รปู ท่ี 4.2 ตัวอยา่ งโรงงานพลงั งานชวี ภาพ
https://blog.pttexpresso.com/what-is-biomass-energy-different-biogas-energy/

ความแตกต่างสาคัญของพลงั งานทงั้ สองรูปแบบ
1. การผลิตพลังงาน พลังงานชีวภาพจะระบุชัดเจนเลยว่าใช้กระบวนการ

Anaerobic Digestion เพื่อการผลิต ขณะเดียวกันพลังงานชีวมวลจะเป็นการแปรรูป
จากการเผา การหมกั เพ่อื สรา้ งพลังงานหรอื ใช้งานโดยตรงเลย

ผู้สอน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูเชี่ยวชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกบั การใช้ประโยชน์ (ว30281) ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 6 3
กล่มุ สาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

2. การใช้พลังงาน พลังงานชีวมวลมีหลากหลายรูปแบบ เช่น ความร้อน ก๊าซ
ของเหลว เป็นตน้ ขึ้นอยู่กับกระบวนการผลิต ส่วนพลังงานชวี ภาพจะถูกจากัดเลยว่าสิ่งที่
ไดจ้ ะตอ้ งเปน็ กา๊ ซเท่านนั้ และจะถูกนาไปประยกุ ต์ใช้งานต่อในภายหลงั

หากพิจารณาดูดีๆ แล้ว การที่เราสรุปว่าพลังงานชีวภาพจะเป็นรูปแบบหน่ึงของ
การผลติ พลังงานชวี มวลก็เปน็ สิ่งท่ถี กู ต้องเชน่ กัน เพยี งแต่รปู แบบการผลิตบางสว่ นมีความ
ซบั ซอ้ นมากกว่าเท่าน้ันเอง

ขอ้ ดี ข้อเสีย ของพลงั งานชวี มวลและพลังงานชวี ภาพ

พลงั งานชวี มวล
ขอ้ ดี
 เปน็ พลงั งานหมนุ เวยี น สามารถใชว้ ตั ถดุ บิ ไดห้ ลากหลายและไม่หมดไปหาก
เปรียบเทียบกบั พลังงานฟอสซลิ
 มรี าคาถกู หากเทียบกับการใช้งานพลังงานฟอสซิล
 สามารถใช้งานในกระบวนการอุตสาหกรรมได้ดี เนอื่ งจากสามารถใช้ของเสยี ชีวมวล
ในการผลิตได้ ขณะเดียวกันกช็ ่วยลดปรมิ าณการฝังกลบขยะอกี ดว้ ย
ข้อเสีย
 พลังงานชวี มวลไมใ่ ช่พลังงานสะอาดท้งั หมด บางส่วนยังก่อใหเ้ กดิ ก๊าซ
คารบ์ อนไดออกไซด์และควนั ในการผลิต รวมถึงการใช้งาน
 จาเปน็ ต้องใชพ้ ้นื ทป่ี รมิ าณมากในการผลิตพลังงาน
 เน่ืองจากใช้แหล่งพลังงานหลากหลายรปู แบบ อาจทาให้การผลิตพลังงานยังไม่
สม่าเสมอ

ผสู้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครเู ชีย่ วชาญ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

วชิ าพลังงานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 6 4
กลมุ่ สาระการเรียนร้วู ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

รูปที่ 4.3
https://blog.pttexpresso.com/what-is-biomass-energy-different-biogas-energy/

พลังงานชวี ภาพ
ข้อดี
 เป็นพลังงานสะอาด ใหพ้ ลังงานความรอ้ นสูง สามารถใชง้ านได้หลากหลาย
 เปน็ พลังงานหมนุ เวียน สามารถใชว้ ตั ถุดบิ ได้หลากหลายและไม่หมดไปหาก
เปรียบเทียบกบั พลังงานฟอสซิล
 ลดขยะชวี ภาพทเ่ี กดิ ขึน้ ในครัวเรอื น
ข้อเสีย
 มกี ารจัดเกบ็ พลงั งานทีย่ ุ่งยาก การใช้งานคอ่ นข้างจากดั
 เทคโนโลยอี ุปกรณก์ ารผลิตท่ีไดค้ ุณภาพปัจจบุ ัน มตี ้นทนุ ค่อนข้างสูง
 การผลิตระยะยาวอาจมกี ารใช้พืชพลังงานเขา้ มามีสว่ นร่วม และอาจทาให้เกดิ ความ
เปล่ยี นแปลงในตลาด ที่ทาให้เกษตรกรเน้นการปลกู พชื ชนดิ นี้มากกว่าสินค้าเกษตร
อน่ื ๆ ได้

ผูส้ อน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครูเชีย่ วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 6 5
กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

จากข้อมูลด้านบนน้ันสามารถสรุปได้ว่าพลังงานทั้งสองแบบมีความใกล้เคียงกัน
มากในแง่ของการใช้งานวัตถุดิบ แต่พลังงานชีวภาพ (ก๊าซชีวภาพ) เป็นพลังงานสะอาด
และควรค่าแก่การใช้งานระยะยาวมากกว่า ซึ่งปัจจัยที่ต้องให้ความสาคัญคือเทคโนโลยี
การผลิต ท่ปี ัจจบุ ันยงั มรี าคาคอ่ นข้างสูง

สรปุ
พลังงานชีวมวลและพลังงานชีวภาพแม้ว่าจะมีชื่อคล้ายกัน แต่กลับมีความ

แตกตา่ งกนั ทั้งด้านของวัตถุดิบ การผลิต และการแปรรูปพลังงาน โดยพลังงานชีวภาพจะ
มีการใช้วัตถุดิบ และกระบวนการซับซ้อนมากกว่าพลังงานชีวมวล แต่ก็มีความคุ้มค่าที่
สามารถให้พลังงานสะอาดได้

พลังงานท้ังสองประเภทเป็นส่วนสาคัญท่ีทาให้เกิดการใช้พลังงานทดแทนอย่าง
จริงจังท้ังในระดับประเทศและในระดับสากล การทาความเข้าใจกับภาคประชาชน
และภาคเอกชนเกี่ยวกับความสาคัญในการใช้งานและการผลติ พลงั งานทั้งสองประเภทจึง
เป็นเรือ่ งสาคญั ท่ีขาดไม่ได้ สาหรบั การแกไ้ ขปญั หาวกิ ฤตพลงั งานท่ีอาจเกดิ ขึ้นในอนาคต

พลงั งานชวี มวล

ชีวมวล (Biomass) คือ สารอินทรีย์ที่เป็นแหล่งกักเก็บพลังงานจาก
ธรรมชาติ และสามารถนามาใช้ผลิตพลังได้ สารอินทรีย์เหล่านี้ได้มาจากพืชและสัตว์
ต่างๆ เช่น เศษไม้ ขยะ วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร การใช้งานชีวมวลเพื่อทาให้ได้
พลังงานอาจจะทาได้โดย นามาเผาไหมเ้ พ่ือนาพลงั งานความร้อนทีไ่ ด้ไปใช้ในกระบวนการ
ผลิตไฟฟ้าทดแทนพลังงานจากฟอสซิล (เช่น น้ามัน) ซึ่งมีอยู่อย่างจากัดและอาจหมดลง
ได้ ชีวมวลเหล่านี้มีแหล่งที่มาต่างๆ กัน อาทิ พืชผลทางการเกษตร (agricultural
crops เศ ษ วั ส ดุ เ ห ลื อ ทิ้ ง ก า ร เ ก ษ ต ร ( agricultural residues) ไ ม้ แ ล ะ เ ศ ษ ไ ม้
(wood and wood residues) หรอื ของเหลอื จากอตุ สาหกรรมและชมุ ชน

ผ้สู อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูเชยี่ วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี 6 6

กลุ่มสาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ประเภทของพลงั งานชวี มวล (Bio-energy)

พลังงานชวี มวล (Bio-energy) หมายถึง พลังงานท่ีไดจ้ ากชวี มวลชนิดต่างๆ
โดยกระบวนการแปรรปู ชีวมวลไปเปน็ พลังงานรปู แบบตา่ งๆ

พลังงานชีวมวลเปน็ แหล่งพลังงานทมี่ ีความสาคัญมากในปัจจุบัน เป็นการนา
พลังงานจากมวลของส่ิงมีชีวิต เช่นพืชหรือสัตว์มาใช้ให้เป็นประโยชน์ ในชีวมวลจะ
ประกอบไปด้วยธาตุคาร์บอน ไฮโดรเจนออกซิเจนกามะถันไนโตรเจน ซึ่งสามารถเปล่ียน
รูปเป็นพลังงานได้ เพราะในข้ันตอนการเจริญเติบโตของพืชนั้น พืชได้ใช้ก๊าซ
คาร์บอนไดออกไซด์กับน้า และเปลี่ยนพลังงานจากแสงอาทิตย์โดยผ่านกระบวนการ
สงั เคราะห์แสงทาใหไ้ ดแ้ ปง้ และน้าตาล และนาไปเก็บไว้ตามสว่ นต่างๆของพชื ดังนั้นเม่ือ
นาพืชมาใช้เป็นเช้ือเพลิง เราจึงได้พลังงานออกมาท้ังที่ได้จากพืชโดยตรงและโดยอ้อม
พลงั งานชวี มวล แบ่งได้เป็น 3 ประเภท ท้งั ในรปู ของแข็ง ของเหลว และก๊าซ ดงั น้ี

ประเภทท่ี 1 คือ เชื้อเพลิงท่ีเป็นของแข็ง จากการรวบรวมและประมาณ
การปริมาณชีวมวล ไดแ้ ก่ ไม้ ข้เี ลอื่ ย ฟางขา้ ว ซงั ขา้ วโพด ชานอ้อย มลู สัตว์ ถ่าน เปลอื ก
สตั วห์ รือเปลือกพชื อาทิแกลบข้าว ฝ้าย ถั่งลิสง เป็นต้น

ประเภทที่ 2 คือ เชอ้ื เพลิงที่เปน็ ของเหลว จากการรวบรวมและประมาณ
การปรมิ าณชวี มวลท่ีสามารถนามาผลติ เชอ้ื เพลงิ ชวี ภาพแบ่งได้เป็น 2 ประเภทหลกั

1. แอลกอฮอล์ ซึ่งเป็นสารประกอบอินทรีย์มีสถานะเป็นของเหลว
ระเหยง่าย แอลกอฮอล์ที่นามาใช้เป็นเช้ือเพลิงมี 2 ชนิด คือ เอทานอล (แอลกอฮอล์ท่ี
รับประทานได้ผลิตจากพืช) และเมทานอล(แอลกอฮอล์ที่ไม่สามารถรับประทานได้ผลิต
จากเช้ือเพลิงฟอสซิล)

2. ไบโอดีเซลทผี่ ลิตจากน้ามันพืช ไขสตั ว์และน้ามันพืชใช้แล้ว โดยผ่าน
กรรมวธิ ีทางเคมี น้ามันจากขยะ เปน็ น้ามันซง่ึ มคี ุณสมบัตทิ างเคมีและกายภาพคลา้ ยคลึง
กบั ปิโตรเลยี ม สามารถสกดั จากขยะชวี มวลมาใชง้ านได้

ประเภทท่ี 3 คือ เชื้อเพลิงที่เป็นก๊าซ เช่น ก๊าซชีวภาพ ซึ่งเกิดจากการ
สลายตัวของของเสีย การผลิตก๊าซชีวภาพทาโดยการหมักมูลสัตว์ ขยะชุมชน และน้าเสีย
จากอุตสาหกรรม ก๊าซชีวภาพสามารถนาไปใช้เป็นเชื้อเพลิงในการปรุงอาหาร
และกระบวนการอื่นๆ ที่ต้องการใช้ความร้อน ส่วนของเหลือจากถังหมักเม่ือสะสมมากๆ

ผสู้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูเชีย่ วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 6 7
กลมุ่ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ยังนาไปใช้เป็นปุ๋ยได้อีกด้วย ปัจจุบันครอบครัวตามชนบทสามารถผลิตเชื้อเพลิงแบบนี้
ใช้ได้เอง

รูปท่ี 4.4 เชือ้ เพลิงทเี่ ปน็ ของแข็ง
ทมี่ า: กรมพัฒนาพลงั งานทดแทนและอนุรกั ษ์พลังงาน

พลังงานชีวมวลและเชื้อเพลิงฟอสซิลมีความคล้ายกันตรงท่ีเป็นพลังงานท่ีได้มา
จากสิ่งมีชีวิตเหมือนกัน แต่ต่างกันที่พลังชีวมวลเป็นพลังงานท่ีได้จากสิ่งมีชีวิตโดยตรง
ไม่ต้องผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ในขณะท่ีเชื้อเพลิงฟอสซิลเป็นซาก
ของส่ิงมีชีวิตท่ีผ่านการทับถมภายใต้ความกดดัน ความร้อนเป็นเวลานาน คุณสมบัติของ
พลงั งานจากชีวมวลแต่ละชนิดมีแตกตา่ งกันไป เชน่ แกลบ จะให้ค่าความร้อนสูง เนื่องจาก
มีความชื้นต่าและไม่ต้องผ่านการบดย่อยก่อนนาไปเผาไหม้ โดยข้ีเถ้าท่ีเกิดจากการเผา
แกลบสามารถนาไปใช้ในอุตสาหกรรมผลิตเหลก็ และแก้วได้ ส่วนชานออ้ ยเปน็ เชื้อเพลงิ ที่
เผาไหม้แล้วมีปริมาณข้ีเถ้าน้อย จึงมีปัญหาในการจัดการน้อย และขี้เถ้าดังยังสามารถ
นาไปใช้ปรับปรงุ สภาพดินในไรอ่ ้อยได้อีก

ผู้สอน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครูเชี่ยวชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลังงานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ชนั้ มัธยมศึกษาปที ี่ 6 8
กล่มุ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ข้อดีของการใช้พลงั งานชีวมวล
1. เกดิ ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อย เน่อื งจากมีปริมาณกามะถันต่ากวา่ เชอ้ื เพลิง
ประเภทอืน่ มาก
2. ไม่ก่อให้เกิดสภาวะเรือนกระจก นอกจากน้ีการนาแหล่งวัตถุดิบที่มีอยู่
ภายในประเทศมาใชถ้ อื เปน็ การใช้ทรพั ยากรอยา่ งมปี ระสิทธิภาพ
3. เพิม่ รายได้ใหเ้ กษตรกร จากการขายวสั ดทุ างการเกษตรทีเ่ หลือใช้

สรุป
พลงั งานหมนุ เวียนเป็นพลงั งานทไ่ี ดม้ ากจากกระแสพลังงานทตี่ ่อเนื่องและเกดิ ซ้าๆ

ในสิ่งแวดล้อ แหล่งของพลงั งานหมนุ เวียน คือ แหล่งพลังงานทเี่ กิดขน้ึ อยู่ตอ่ เน่ืองไม่หมด
ไป เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานจากลม พลังงานจากน้า พลังงานความร้อนจากใต้
พภิ พ และพลังงานชีวมวล เป็นตน้

ประโยชน์ที่ได้จากพลังงานหมุนเวียนมีหลาย ๆ ด้าน ท้ังการรักษาสิ่งแวดล้อม
ลดมลพิษจากการผลิตไฟฟ้าจากเช้ือเพลิงฟอสซิล จาพวกผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมต่างๆ
อีกทงั้ ลดการนาเข้าเชอื้ เพลงิ พวกนจ้ี ากตา่ งประเทศ

พลังงานชีวมวล พลงั งานทดแทนเปน็ มติ รต่อธรรมชาติ
พลังงานชีวมวล (Biomass) คือ การใช้วัสดุอินทรีย์เพ่ือสร้างพลังงาน ชีวมวล

เป็นเพียงสารอินทรีย์ ประกอบด้วยวัสดุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เช่น เมล็ด ไม้ หญ้าหรือ
แม้แต่มูลสัตว์ พืช เช่น อ้อย ข้าวโพดก็สามารถนามาใช้ในการสร้างเชื้อเพลิงชีวภาพได้
เช่นกัน และเนื่องจากสสารสามารถปลูกใหม่ได้ จึงสามารถนามาใช้เป็นแหล่งพลังงาน
ทดแทนได้ มนุษย์เราค้นพบเทคโนโลยีน้ีได้ต้ังแต่สมัยยุคถ้า เม่ือเราค้นพบว่าไม้สามารถ
เผาไหม้ได้ จากน้ันในศตวรรษที่ 13 นักสารวจมาร์โคโปโลสังเกตการใช้กระบวนการใน
การสร้างเช้ือเพลิงชีวภาพเป็นครั้งแรก หลังจากเห็นจีนใช้ถังบาบัดน้าเสียถูกปิดไว้อย่าง
มดิ ชิดเพอ่ื สร้างกา๊ ซชีวภาพ

จากน้ันในช่วงปี 1800 Rudolf Diesel (บิดาของเครื่องยนต์ดีเซล) ได้คิดค้น
เครื่องยนต์เช้ือเพลิงชีวภาพที่ขับเคล่ือนด้วยน้ามันพืช น่ันคือก่อนที่เช้ือเพลิงดีเซลจะใช้
ปิโตรเลียมกลายเป็นท่ีแพร่หลายมาก ตอนนี้เชื้อเพลิงชีวภาพมีบทบาทสาคั ญใน

ผสู้ อน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครูเชย่ี วชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลงั งานทดแทนกบั การใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 6 9
กลุ่มสาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

อุตสาหกรรมการขนส่ง ซ่ึงรถยนต์ รถโดยสารและเคร่ืองบินส่วนใหญ่ข้ึนตอนน้ีต่างพ่ึงพา
เช้ือเพลงิ ฟอสซิลเป็นหลกั การขนสง่ ด้วยเชื้อเพลิงชนิดนก้ี ่อให้เกดิ ก๊าซเรือนกระจกจานวน
มาก และเช้ือเพลิงชีวภาพมีศักยภาพในการลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ท่ีเป็น
ตวั หลักทที่ าให้เกดิ ภาวะโลกรอ้ น

วัสดหุ ลักที่นามาใช้ทาพลงั งานเชอ้ื เพลิงชีวมวล
1. ผลิตภัณฑ์จากไม้ – สินค้าเกษตร ท่อนซุง เปลือกไม้ ขี้เลื่อย เป็นแหล่งวัสดุ
หลกั ทใี่ หญ่ทสี่ ุดของพลังงานชีวมวลซ่ึงส่วนใหญใ่ ช้เพ่อื ผลติ กระแสไฟฟา้
2. ไบโอดีเซล ทาจากน้ามันพืช ไขมนั สัตว์ ไบโอดีเซลสามารถทดแทนน้ามนั ดเี ซล
ปกติในรถยนต์รถบรรทกุ หรือเรือ มนั มักถูกนาไปผสมเพอื่ ลดมลพิษจากเคร่อื งยนตด์ เี ซล
3. ขยะมูลฝอย ขยะปรมิ าณ 1 ตนั มีพลงั งานความร้อนเทา่ กบั ถ่านหิน 500 ปอนด์
แตค่ รึ่งหน่งึ ของพลงั งานน้ีมาจากพลังงานท่ไี ม่ใชช่ ีวมวล เช่น พลาสติก
4. ไบโอเอทานอล เป็นเชื้อเพลิงชีวภาพท่ีใช้แอลกอฮอล์ ทาโดยการหมักพืชและ
สามารถใชใ้ นยานพาหนะ โดยเฉพาะรถยนตส์ มรรถนะสูง
5. ก๊าซชีวภาพ น้าเสียหรือของเสียทางการเกษตรจะถูกใส่ลงในเคร่ืองบ่มที่
อุณหภมู ิสูงดงั จะทาให้เกดิ การเนา่ เร็วขนึ้ กา๊ ซจะถูกเก็บรวบรวมเพือ่ นาไปใชเ้ ปน็ เชอ้ื เพลิง

ชวี มวลสามารถผลิตกระแสไฟฟา้ ไดอ้ ย่างไร
ชวี มวลสามารถผลิตกระแสไฟฟา้ ได้หลายวธิ ี แต่ท่พี บมากทส่ี ดุ คือการเผาไหม้ การ

เผาขยะเกษตรหรือวัสดุไม้ จะช่วยผลิตไอน้าที่จะไปหมุนกังหัน ในโรงไฟฟ้าชีวมวลบาง
แห่งสามารถใช้ไอน้าส่วนเกินในกระบวนการผลิต ซ่ึงช่วยเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการใช้พลังงาน
ของการผลิตไฟฟ้าชีวมวลเป็นประมาณ 80% นอกจากน้ียังมีวิธีการทางวิทยาศาสตร์ที่
น่าสนใจ เช่น การย่อยสลายแบบไม่ใช้ออกซิเจน การทาให้เป็นแก๊ส และไพโรไลซิส สิ่งท่ี
เหลอื คอื ก๊าซชีวภาพ หรือน้ามันชีวภาพซงึ่ ใชเ้ ปน็ เช้อื เพลิงในการผลิตกระแสไฟฟ้า และยัง
มีวิธีในการผลิตกระแสไฟฟ้าโดยตรงจากสิ่งท่ีคุณกดชักโครกท้ิงลงในห้องน้า ซ่ึงเราคงจะ
ไม่ขอพูดถึงรายละเอียด แต่สารอินทรีย์ในน้าเสียมีอิเล็กตรอนซ่ึงสามารถถูกย่อยสลายได้
ด้วยเอนไซมแ์ ล้วนาไปใชใ้ นวงจรไฟฟา้ โดยมีข้อดขี ้อเสยี ดังน้ี

ผูส้ อน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครเู ชยี่ วชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลงั งานทดแทนกบั การใช้ประโยชน์ (ว30281) ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 6 10

กลุ่มสาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

1. ข้อดี คือ เมื่อมีส่ิงมีชีวิตย่อมต้องมีของเสียอยู่เสมอ เพราะสิ่งมีชีวิตต้องกัน
และขับถ่ายออกมา โดยสงิ่ เหล่านี้ไม่ได้ผลิตกามะถนั หรือ ปรอท แถมยังปล่อยไนโตรเจน
น้อยกว่าถ่านหิน เป็นวิธีท่ีฉลาดในการเปล่ียนขยะให้เป็นพลังงานท่ีมีค่า โดยการใช้ของ
เสียเป็นพลังงานช่วยจะช่วยลดปริมาณขยะท่ีท้ิงลงในหลุมฝังกลบ ที่สาคัญคือใครก็
สามารถผลิตพลงั งานชีวมวลได้ ชว่ ยลดความตอ้ งการดา้ นพลงั งานจากโรงไฟฟา้

2. ข้อเสีย คือ เราอาจเสียพื้นที่ใช้ประโยชน์ในการทาฟาร์ม หรือการสร้างท่ีอยู่
อาศัย ถึงแม้บอกว่าเป็นพลังงานท่ีรักโลก แต่มันก็ยังคงปล่อยระดับ CO2 อยู่เช่นกัน จึง
บอกไดว้ ่ามันไม่ใช่พลงั งานสะอาดแบบ 100% แถมยังปล่อยก๊าซมีเทนทีม่ ีอันตรายกว่าอีก
หลายเท่า ส่ิงที่เป็นอุปสรรคในตอนนี้คือการผลิตมวลชีวมวลจานวนมากน้ัน ต้องการ
โครงสรา้ งพ้ืนฐานดา้ นชลประทานท่ีกว้างขวาง แถมยงั มีราคาแพงเป็นอย่างมาก ตอนนีจ้ ึง
เป็นได้แค่เชอื้ เพลิงทางเลอื กเทา่ นั้น

รูปท่ี 4.5 โรงไฟฟา้ พลังงานชวี มวล
ที่มา : https://www.prachachat.net/columns/news-596177

ผสู้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูเชย่ี วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 6 11

กลมุ่ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ในภาวะทเ่ี กิดการแพร่ระบาดของโควิด-19 ทว่ั โลก และยังมีความไม่แน่นอนว่าจะ
จบสิ้นลงเม่ือใด ทว่า กลับเป็นท่ีแน่ชัดว่าหลายธุรกิจต้องเร่งปรับตัวให้ทันกับการ
เปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของโลกภายใต้วิถชี ีวิตใหม่ (new normal) ท่ีให้ความสาคัญกบั การ
ทาธุรกิจแบบย่ังยืน (sustainable business)

ในบริบทของธุรกจิ ผลิตพลังงานไฟฟ้า “โรงไฟฟ้าพลงั งานชีวมวล” เปน็ ธุรกิจท่ีมี
โอกาสเติบโตรับกระแสธุรกิจย่ังยืน เนื่องจากเป็นการสร้างมูลค่าเพ่ิมจากวัตถุดิบเหลือใช้
ทางการเกษตร สร้างรายได้ให้ชุมชนและลดการพ่ึงพาเช้ือเพลิงฟอสซิล เช่น ก๊าซ
ธรรมชาติ

ภาครัฐก็เป็นเครื่องยนต์สาคัญในการขับเคลื่อนธุรกิจโรงไฟฟ้าชีวมวล โดย ณ 31
ธันวาคม 2563 ทางกระทรวงพลังงานประกาศจะเร่งผลักดันโครงการด้านพลังงาน ในปี
2564 ด้วยเม็ดเงินลงทุนกว่า 127,932 ล้านบาท ในจานวนน้ีมีโครงการโรงไฟฟ้าชุมชนท่ี
ภาครัฐเริ่มนาร่อง โดยมีมูลค่าลงทุนรวม 27,000 ล้านบาท และมีกาลังการผลิตรวมท่ี
150 เมกะวัตต์ ซึ่งมาจากโรงไฟฟ้าพลังงานก๊าซชีวภาพและชีวมวลประเภทละ 75 เมกะ
วัตต์

ทั้งนี้ หลายท่านอาจสงสัยว่าประเทศไทยเหมาะแก่การลงทุนโรงไฟฟ้าพลังงาน
ชวี มวลแบบไหน และพน้ื ทีศ่ ักยภาพในการตงั้ โรงงานอยู่ท่ไี หน

กอ่ นอ่ืนต้องทาความเข้าใจว่า โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลใช้ผลพลอยได้จากผลผลิต
ทางการเกษตรมาเป็นเชื้อเพลิงผลิตกระแสไฟฟ้า ซึ่งในปัจจุบันประเภทของโรงไฟฟ้า
พลังงานชีวมวลสามารถแบ่งออกตามชนิดของเช้ือเพลิงหลัก ๆ ได้ 2 ชนิด คือ ชานอ้อย
และแกลบ (มีสัดส่วนรวมกันคิดเป็น 73% ของเช้ือเพลิงทั้งหมด) โดยเชื้อเพลิงที่มีการน่า
ไปใชม้ ากทส่ี ุด คือ ชานอ้อย คดิ เปน็ 61% รองลงมาคอื แกลบ คิดเป็น 12%

ส่วนที่เหลือมาจากทะลายปาล์ม ไม้สับ และเศษวัตถุดิบอื่น ๆ ซึ่งการพิจารณา
พื้นที่ที่มีศักยภาพในการลงทุนโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลทั้ง 4 ประเภท จะขึ้นอยู่กับความ
อุดมสมบรู ณ์ของพืชพลังงานในแต่ละภูมิภาค

โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากชานอ้อย ควรจะเพิ่มกาลังการผลิตในภาคกลาง
และภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง เนื่องจากพื้นท่ีดังกล่าวมีพ้ืนท่ีท่ีปลูกอ้อยจานวน
มาก ซึ่งทาให้มีชานอ้อยที่เกิดจากการแปรรูปในอุตสาหกรรมนา้ ตาลปรมิ าณมากตาม โดย

ผ้สู อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครูเชยี่ วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

วชิ าพลังงานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 12

กลุม่ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ปัจจุบันโรงไฟฟ้าประเภทน้ีส่วนใหญ่ตั้งอยู่ที่ภาคกลาง และตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น
นครสวรรค์ สระบุรี สพุ รรณบุรี นครราชสมี า และเลย

โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากแกลบ ควรจะเพ่ิมกาลังการผลิตในภาคเหนือ
ตอนล่าง เน่ืองจากมีพ้ืนที่ปลูกข้าวจานวนมาก ทาให้มีแกลบซ่ึงเป็นผลพลอยได้จากการ
แปรรูปของข้าวจานวนมาก นอกจากน้ัน ยังมีโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลในพื้นที่ดังกล่าว
ค่อนข้างน้อย จึงคาดว่าจะไม่เกิดการแย่งชิงแกลบ ซึ่งทาให้ราคาแกลบในภาคเหนือ
ตอนล่างค่อนข้างอยู่ในระดับต่าเมื่อเทียบกับพื้นท่ีอื่น โดยปัจจุบันโรงไฟฟ้าประเภทนี้
ส่วนมากต้ังอยู่ที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และกลาง เช่น สุรินทร์ อุบลราชธานี พิจิตร
และสุพรรณบรุ ี

โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากไม้สับ ควรจะเพิ่มกาลังการผลิตในภาคใต้ตอนบน
เพราะพ้ืนที่ดังกล่าวปลูกยางพาราจานวนมาก ทาให้มีปริมาณไม้สับมากตาม ซึ่งเป็นผล
พลอยไดจ้ ากการแปรรูปของไมย้ างพารา โดยปัจจบุ ันโรงไฟฟ้าประเภทนีส้ ่วนใหญ่ต้ังอยู่ที่
ภาคใตต้ อนลา่ ง เชน่ สงขลา และนราธิวาส

โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากทะลายปาล์ม ควรจะเพิ่มกาลังการผลิตในภาคใต้
ตอนบน เช่นเดียวกับโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากไม้สับ เน่ืองจากเป็นพื้นท่ีที่มีการปลูก
ต้นปาลม์ จานวนมาก ทาใหม้ ีทะลายปาล์มซึ่งเป็นผลพลอยได้จากการแปรรปู ของผลปาล์ม
สดปรมิ าณมากด้วย นอกจากน้ัน ทะลายปาล์มยังไม่ค่อยถกู ใช้เป็นประโยชน์ไปต่อยอดใน
อุตสาหกรรมอื่น ๆ มากนัก ทาให้ไม่เกิดการแย่งชิงเช้ือเพลิง ราคาเชื้อเพลิงประเภทน้ีจึง
มักอยู่ในระดับต่า โดยปัจจุบันโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากทะลายปาล์มมีเพียงแค่แห่ง
เดียวในประเทศไทย ซึง่ ตั้งอยทู่ ี่นครศรีธรรมราช

กระน้ันก็ดี การผลติ ไฟฟา้ จากพลังงานชวี มวลมอี ุปสรรคสาคัญนน่ั คอื การขาด
แคลนวัตถุดิบทางการเกษตรที่จะใช้เป็นเชื้อเพลิง เนื่องจากปริมาณผลผลิตเกษตรใน
แต่ละปีขึ้นอยู่กับสภาวะอากาศ ยกตัวอย่างเช่น ผลผลิตจากชานอ้อยที่เพียงพอต่อการ
ผลิตไฟฟ้ามักมีเฉพาะในเดือน ธ.ค. และ ม.ค. – เม.ย. ของทุกปี อีกทั้งในบางปีอาจเผชิญ
ปญั หาจากภาวะภยั แลง้ ทร่ี นุ แรงเหมือนเช่นในปี 2563-2564 ทาให้ผลผลติ ออ้ ยมีนอ้ ยกว่า
ปกติ

อย่างไรก็ดี ผู้ประกอบการมีทางออกในการแก้ pain point ประเด็นนี้ได้จากการ
ลงทุนโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลเช้ือเพลิงผสม ซ่ึงในปัจจุบันสามารถใช้เทคโนโลยีใหม่ ๆ

ผ้สู อน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครเู ชีย่ วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลงั งานทดแทนกบั การใช้ประโยชน์ (ว30281) ช้นั มัธยมศกึ ษาปีที่ 6 13

กลมุ่ สาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

อาทิ เตาเผาแบบฟลูอิไดซ์เบด มาใช้ในขั้นตอนการผลิตไฟฟ้าให้สามารถรองรับและ
สบั เปลยี่ นการใชเ้ ชอ้ื เพลงิ ได้หลากหลายประเภท เช่น แกลบผสมชานอ้อย และไม้สับผสม
ชานอ้อย เปน็ ตน้

ในด้านผลตอบแทนจากการลงทุน โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลประเภทที่สร้าง
ผลตอบแทนได้มากท่ีสุดและคืนทุนได้เร็วท่ีสุด คือ “โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากชาน
อ้อย” โดยมีอัตราผลตอบแทน (internal rate of return : IRR) เฉลี่ยอยู่ที่ 22.8%
(ตลอดอายุสัญญาขายไฟ 20 ป)ี และมีระยะเวลาในการคืนทุนท่ี 4.9 ปี ภายใต้สมมุติฐาน
ของการวิเคราะห์ ได้แก่ เป็นโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลที่มีกาลังการผลิตอยู่ท่ี 1 เมกะวัตต์
และมอี ายุสัญญาขายไฟที่ 20 ปี

โดยมีสาเหตุสาคัญมาจากต้นทุนเช้ือเพลิงจากชานอ้อยส่วนมากอยู่ในระดับต่า
เพราะเป็นวัตถุดิบที่เหลือใช้จากโรงงานน้าตาล ซ่ึงโรงงานน้าตาลก็มักต่อยอดธุรกิจไปยัง
โรงไฟฟ้าพลังงาน ชีวมวลต่อ ส่วนชีวมวลชนิดอ่ืน ได้แก่ แกลบ ทะลายปาล์ม และไม้สับ
โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากทะลายปาล์มและแกลบ มีอัตราผลตอบแทนต่าลงมาโดย
เฉล่ียอยู่ที่ 11.0% และ 10.4% ตามลาดับ และมีระยะเวลาในการคืนทุนที่ 8.6 และ 9.2
ปีตามลาดับ

สาหรับโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลจากไม้สับ มีอัตราผลตอบแทนน้อยที่สุด โดย
เฉลี่ยอยู่ท่ี 7.4% และมีระยะเวลาในการคืนทุนช้าสุดที่ 11.2 ปี เน่ืองจากไม้สับมักมี
ความชื้นสูง ทาให้ต้องใช้เช้ือเพลิงจานวนมากในการผลิตไฟฟ้า นอกจากน้ี โรงไฟฟ้า
พลังงานชีวมวลจากไม้สับส่วนมากมีต้นทุนการก่อสร้างโดยรวมท่ีสูง เนื่องจากไม้สับมี
ขนาดใหญ่ทาให้ต้องผ่านกระบวนการย่อย ก่อนท่ีจะนาไปใช้เป็นเช้ือเพลิงในการผลิต
ไฟฟ้า จงึ ต้องลงทุนระบบยอ่ ยเชอ้ื เพลงิ เพ่ิมเติม

ทงั้ นี้ โรงไฟฟ้าพลงั งานชีวมวลโดยรวมเปน็ โรงไฟฟ้าประเภททภี่ าครัฐกาลังสง่ เสริม
มากท่ีสุดในกลุ่มโรงไฟฟ้าทั้งหมด โดยตามแผนพัฒนากาลังการผลิตไฟฟ้าของประเทศ
ไทย พ.ศ. 2561-2580 (PDP 2018) ฉบับปรับปรุงคร้ังท่ี 1 ซึ่งประกาศใช้เมื่อ 20 ต.ค.
2563 มีเป้าหมายให้กลุ่มโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลขยายกาลังการผลิตรวมเป็น 4,694 เม
กะวัตต์ภายในปี 2580 จากปี 2563 ท่ีมีกาลังการผลิต 2,010 เมกะวัตต์ ซ่ึงเติบโตอย่าง
กา้ วกระโดดถงึ 134% เทยี บกับกาลงั การผลติ รวมของโรงไฟฟา้ ทกุ ประเภทในปี 2580 อยู่

ผูส้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครเู ช่ยี วชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 6 14

กลุ่มสาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ที่ 77,211 เมกะวัตต์ จาก 51,462 เมกะวตั ต์ ในปี 2563 หรอื เพิม่ ขึน้ 50% ซ่งึ ตา่ กว่าของ
โรงไฟฟ้าพลงั งานชวี มวล

สาหรับโครงการโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลที่ภาครัฐกาลังส่งเสริมในช่วงปี 2563-
2567 คือ “โครงการโรงไฟฟ้าชุมชนและโรงไฟฟ้าประชารฐั ” ซึ่งท้ังสองโครงการน้ีภาครัฐ
มีแผนจะเพ่ิมกาลังการผลิตใหม่รวมกันที่ 720 เมกะวัตต์ โดยมีเง่ือนไขที่กาหนดให้เป็น
โรงไฟฟ้าที่มีขนาดกาลังการผลิตเล็กมากไม่เกิน 10 เมกะวัตต์ (very small power
producer : VSPP) และในช่วงปี 2573-2580 ภาครัฐมีแผนจะรับซ้ือไฟจากโรงไฟฟ้า
พลังงานชีวมวลรอบใหม่อีก 2,780 เมกะวัตต์ ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีรายละเอียดและเงื่อนไข
ของโครงการ

แต่คาดว่าจะเปิดโอกาสให้แก่โรงไฟฟ้าทุกขนาด หากไม่จากัดขนาดของกาลังการ
ผลิตต่อหน่ึงโรงไฟฟ้า ทั้งน้ี โดยปกติโรงไฟฟ้าขนาดใหญ่ (independent power
producer : IPP) มักมีกาลังการผลิตมากกว่า 90 เมกะวัตต์ ส่วนโรงไฟฟ้าขนาดเล็ก
(small power producer : SPP) มกั มกี าลังการผลติ ที่ 10-90 เมกะวัตต์

โรงไฟฟ้าพลงั งานชีวมวลเปน็ ธุรกิจที่สามารถผลกั ดนั ใหธ้ ุรกิจการเกษตรและชุมชน
เติบโตได้อย่างยั่งยืน ซ่ึงเป็นหนึ่งในเป้าหมายสาคัญของธุรกิจในยุค new normal
ในขณะเดยี วกัน ในหลาย ๆ ประเทศท่ัวโลกได้ให้การสนบั สนุนพลงั งานหมุนเวียนชนิดอื่น
เชน่ พลังงานจากแสงอาทติ ย์ พลังงานจากลม เพื่อทดแทนพลงั งานฟอสซิล เนอื่ งจากตอบ
โจทย์เร่อื ง green economy ของโลกท่ีมเี ปา้ หมายลด carbon footprint

ผู้สอน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครเู ชี่ยวชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ 6 15
กล่มุ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กระบวนการผลิตไฟฟ้าจากชีวมวล

พลงั งานชีวมวล
“ชีวมวล หรือ มวลชีวภาพ (Biomass)” สารอินทรีย์ทุกรูปแบบท่ีเป็น

แหล่งกักเก็บพลังงานจากธรรมชาติและสามารถนามาใช้ผลิตเป็นพลังงานได้ โดยไม่นับ
การกลายเป็นเชื้อเพลิงฟอสซิลไปแล้ว โดยมากมาจาก กากหรือเศษวัสดุเหลือใช้จาก
การเกษตร หรือ กากจากกระบวนการผลิตทางอุตสาหกรรม เช่น แกลบ ฟางข้าว ชาน
อ้อย ใบและยอดอ้อย เศษไม้ เส้นใยและกะลาปาล์ม กากมันสาปะหลัง ซังข้าวโพด กาบ
และกะลามะพร้าว ส่าเหล้า ขยะมูลฝอย น้าเสียจากโรงงาน หรือแม้กระทั่งมูลสัตว์ต่างๆ
ฯลฯ

โรงไฟฟ้าชวี มวล
โรงไฟฟ้าชีวมวล คือ โรงไฟฟ้าที่ใช้เศษวัสดุต่างๆที่เป็นชีวมวล เป็น

เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า หรือ ผลิตไอน้า ซึ่งอาจเป็นวัสดุชนิดเดียวกันหรือหลายชนิด
รวมกัน เช่น โรงน้าตาลใช้กากอ้อยที่ได้จากการหีบอ้อยเป็นเชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า
โรงสีขนาดใหญ่ท่ีใช้แกลบเป็นเชื้อเพลิงหลักในการผลิตไฟฟ้าการใช้ก๊าซชีวภาพ (Biogas)
จากการหมักนา้ เสีย(ทไี่ ด้มาจากกระบวนการผลิตทางอุตสาหกรรมหรือมูลสัตว์(จากฟาร์ม
เลีย้ งสตั ว)์ มาผลิตกระแสไฟฟ้า ฯลฯ

“การผลิตไฟฟ้าจากพลังงานชีวมวลมีอุปสรรคสาคัญน่ันคือ การขาดแคลน
วัตถุดิบทางการเกษตรทจี่ ะใชเ้ ป็นเช้ือเพลิง เน่ืองจากปริมาณผลผลิตเกษตรในแต่ละปี
ขึน้ อย่กู ับสภาวะอากาศ”

โรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลเป็นธุรกิจที่สามารถผลักดันให้ธุรกิจการเกษตร
และชุมชนเติบโตได้อย่างย่ังยืน ซึ่งเป็นหน่ึงในเป้าหมายสาคัญของธุรกิจในยุค new
normal ในขณะเดียวกัน ในหลาย ๆ ประเทศทั่วโลกได้ให้การสนับสนุนพลังงาน
หมุนเวียนชนิดอื่น เช่น พลังงานจากแสงอาทิตย์ พลังงานจากลม เพื่อทดแทน
พลังงานฟอสซิล เน่ืองจากตอบโจทย์เร่ือง green economy ของโลกท่ีมีเป้าหมาย
ลด carbon footprint

ผูส้ อน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครูเชี่ยวชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลังงานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ 6 16
กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ส่วนประกอบหลกั ของโรงไฟฟ้าชวี มวล
 งานฐานราก (CIVIL WORK)
 หม้อไอนา้ (Boiler)
 ระบบลาเลียงเชื้อเพลิง (Fuel handing System)
 ระบบลาเลียงขเี้ ถ้า (Ash handing System)
 เครอื่ งกาเนิดไฟฟา้ (Steam Turbine and Generator)
 ระบบนา้ (Water Treatment System)
 ระบบควบคุม (Control and Instrument)
 ระบบเช่ือมต่อการไฟฟา้ (Transmission Line)

รปู ท่ี 4.6 เศษวสั ดุต่างๆท่ีเปน็ ชวี มวล
ท่มี า : TrueEnergy http://reca.or.th/biomass/

ผู้สอน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูเชย่ี วชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใช้ประโยชน์ (ว30281) ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 6 17
กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

รปู ที่ 4.7 โรงไฟฟา้ พลงั งานชีวมวล
ที่มา : TrueEnergy http://reca.or.th/biomass/

กระบวนการผลติ ไฟฟ้าจากชวี มวล

1. นา้ ดิบจากคลองชลประทานหรือแหล่งน้าท่ีเตรียมไว้ นาไปผ่านกระบวนการกรอง
เพื่อเป็นน้าประปาใช้ภายในโรงงาน, ในระบบหล่อเย็น และนาไปขจัดแร่ธาตุเพื่อ
ส่งผา่ นไปใชย้ งั เครอ่ื งผลติ ไอนา้

2. เชื้อเพลิงชีวมวลจะถูกลาเลยี งจากลานกองด้วยสายพานต่อเนื่องเข้าสู่ห้องเผาไหม้
เพอ่ื ให้ความร้อนกบั หม้อไอนา้ (Boiler) เพอ่ื ผลิตไอน้า

3. ไอน้าแรงดันสูงที่ได้จะส่งต่อไปหมุนกังหันไอน้า (Turbines) ซึ่งต่ออยู่กับเครื่อง
กาเนดิ ไฟฟ้า (Generator) เพอ่ื ผลติ กระแสไฟฟ้า

4. ไอน้าท่ีผ่านเครอื่ งกังหันไอน้าแล้วยังคงมีความรอ้ นเหลืออยู่จะถูกนาไปผา่ นเคร่ือง
ควบแน่น (Condenser) เพื่อเปล่ียนเป็นน้าแล้วนากลับเติมหม้อไอน้า (Boiler)
เพื่อผลิตไอน้าไปใช้ในระบบอีกคร้ัง ส่วนน้าหล่อเย็นท่ีรับความร้อนมาจากเครื่อง

ผสู้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครูเช่ียวชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลังงานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชนั้ มัธยมศึกษาปีที่ 6 18
กลุม่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ควบแน่น (Condenser) จะถกู ส่งไปยังหอหลอ่ เยน็ (Cooling Tower) เพื่อระบาย
ความร้อนและนากลบั มาหมุนเวียนเพ่ือเป็นนา้ หล่อเย็นในระบบอีกคร้ัง
5. ไอร้อนและข้ีเถ้าลอยจะถูกนาไปผ่าน เคร่ืองดักจับฝนุ่ แบบไฟฟ้าสถิตแรงสูง (ESP)
เพ่อื ดกั จับฝุ่นก่อนปลอ่ ยออกส่ภู ายนอก
6. ข้ีเถ้าที่ถกู เก็บกักไวใ้ นเครือ่ งดกั จะถูกลาเลยี งบรรจุลงรถขนส่งขีเ้ ถ้าหรอื บรรจถุ งุ ที่
คุณภาพแข็งแรงและปิดมิดชิดเพ่ือนาส่งลูกค้า เช่น อุตสาหกรรมเกษตรใช้เป็น
วัสดุปรบั คณุ ภาพดินอุตสาหกรรมซีเมนต์ และอุตสาหกรรมกอ่ สรา้ ง เปน็ ตน้

รูปท่ี 4.8 กระบวนการผลติ ไฟฟา้ จากชีวมวล
ทีม่ า : TrueEnergy http://reca.or.th/biomass/

ผ้สู อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครูเชยี่ วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วชิ าพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 6 19
กลุม่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

แบบฝึกหดั ท้ายหนว่ ยท่ี 4
เร่อื ง พลังงานชีวมวล (Bio-energy)

คาชแ้ี จง ให้นกั เรยี นตอบคาถามตอ่ ไปนใี้ ห้ถูกต้อง

1. วัสดุหลักที่นามาใช้ทาพลังงานเช้ือเพลิงชีวมวลได้แก่อะไรบ้าง และใช้เพ่ือทดแทน
พลังงานอะไร
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….

2. ชวี มวลสามารถผลติ กระแสไฟฟา้ ไดอ้ ยา่ งไร
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….

ผูส้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครูเชี่ยวชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 6 20

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

3. จงบอกข้อดแี ละขอ้ เสียของโรงไฟฟ้าพลังงานชวี มวล
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….

4. จงอธิบายเกยี่ วกับประเภทของพลงั งานชีวมวล
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….

ผู้สอน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครเู ชยี่ วชาญ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ 6 21
กลมุ่ สาระการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แบบทดสอบหลงั เรยี นหนว่ ยที่ 4
เรอ่ื ง พลังงานชีวมวล (Bio-energy)

1. ข้อใด ไม่ ถกู จดั ว่าเป็นชวี มวล (Biomass)
ก. มลู สตั ว์
ข. พืชผลทางการเกษตร
ค. เศษวสั ดเุ หลอื ท้งิ ทางการเกษตร
ง. ไมม่ ีขอ้ ถูกต้อง

2. ความชน้ื ของเช้ือเพลิงชีวมวลท่ีนามาใช้ในกระบวนการผลิตพลังงาน ควรมีคา่ ความช้ืน
ไมเ่ กินรอ้ ยละเทา่ ใด

ก. 10
ข. 20
ค. 30
ง. 40

3. ขอ้ ใด ไม่ใช่ ประเภทของเครื่องสับ/ย่อย ไมส้ บั (Wood chip)
ก. เครื่องชิพ (Biomass chipper)
ข. เคร่ืองเชรดเดอร์ (Shredder)
ค. เครอื่ งเลอื่ ย (Saw machine)
ง. เครอ่ื งปน่ั (Blending machine)

4. ข้อใด ไมใ่ ช่ ข้อดขี องการใชป้ ระโยชนเ์ ชื้อเพลิงชวี มวลอดั เมด็
ก. มคี ่าความรอ้ นสงู 3,500 - 4,500 kcalkg
ข. ไดข้ ีเ้ ถา้ สงู >3%
ค. มคี วามชื้นตา่ <10%
ง. มีความหนาแนน่ สงู 600-700 kg/m3

ผสู้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครเู ชีย่ วชาญ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

วชิ าพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 6 22
กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

5. ปฏกิ ริ ิยาการเผาไหม้ จาเปน็ ต้องมสี งิ่ เหลา่ นี้ ยกเวน้ ขอ้ ใด
ก. น้ามนั
ข. อากาศ
ค. ความร้อน
ง. เช้อื เพลงิ

6. กาหนดให้เชื้อเพลิงชีวมวลอัดเม็ดชนิดหนึ่ง มีค่าความร้อน เท่ากับ 4,280 kcal/kg ใช้
ปริมาณในการเผาไหม้ท้ังหมด 10 kg เช้ือเพลิงชีวมวลดังกล่าว จะมีความร้อนท่ีได้จาก
การเผาไหม้เท่าใด

ก. 4.28 toe
ข. 42,800 toe
ค. 4.28 kcal
ง. 42,800 kcal

7. เทคโนโลยกี ารผลติ พลังงานจากเชอื้ เพลงิ ชีวมวล สามารถแบง่ เป็นก่ปี ระเภท อะไรบา้ ง
ก. 1 ประเภท – การเผาไหม้โดยตรง
ข. 2 ประเภท - 1) การเผาไหม้โดยตรง และ 2) การใชค้ วามร้อนสลายโมเลกุล
ค. 3 ประเภท - 1) การเผาไหม้โดยตรง 2) การใช้ความร้อนสลายโมเลกุล และ
3) การใช้ชวี เคมสี ลายโมเลกุล
ง. 4 ประเภท - 1) การเผาไหม้โดยตรง 2) การใช้ความร้อนสลายโมเลกุล 3) การ
ใชช้ วี เคมีสลายโมเลกลุ 4) การเผาไหม้ทางอ้อม

8. ข้อใด ไม่ใช่ องค์ประกอบแผนผงั ของกระบวนการผลิตเชอ้ื เพลิงชวี มวลอดั เมด็
ก. ระบบเผาไหม้
ข. อาคารโรงคลมุ ระบบ
ค. พื้นทกี่ องเกบ็ เชื้องเพลิง
ง. ระบบนา้ ประปา และสาธารณปู โภค

ผสู้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครูเชี่ยวชาญ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

วชิ าพลังงานทดแทนกบั การใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 6 23
กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

9. การขอรับใบอนุญาต ประกอบกจิ การผลิตพลังงานไฟฟ้า จาเปน็ ต้องตดิ ตอ่ หน่วยงานใด
ก. การไฟฟ้าสว่ นภูมภิ าค (กฟภ.)
ข. การไฟฟ้าฝา่ ยผลติ แหง่ ประเทศไทย (กฟผ.)
ค. กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนรุ กั ษพ์ ลังงาน
ง. สานักงานคณะกรรมการกากับกิจการพลังงาน (สานกั งาน กกพ.)

10. ประมวลหลักการปฏิบัติ ว่าด้วยมาตรการป้องกัน แก้ไข และติดตามตรวจสอบ
ผลกระทบสิง่ แวดลอ้ ม มีช่ือเรยี กว่าอะไร

ก. EIA
ข. EHIA
ค. ESA
ง. COP



ผ้สู อน : นางพชั รี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครูเชีย่ วชาญ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

วชิ าพลงั งานทดแทนกบั การใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ช้นั มธั ยมศึกษาปที ี่ 6 24
กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

เฉลยแบบฝึกหดั ทา้ ยหน่วยที่ 4
เร่ือง พลังงานชีวมวล (Bio-energy)

คาชีแ้ จง ใหน้ กั เรยี นตอบคาถามต่อไปนี้ใหถ้ กู ต้อง

1. วัสดุหลักที่นามาใช้ทาพลังงานเชื้อเพลิงชีวมวลได้แก่อะไรบ้าง และใช้เพ่ือทดแทน
พลังงานอะไร

1. ผลิตภัณฑ์จากไม้ – สินค้าเกษตร ท่อนซุง เปลือกไม้ ข้ีเลื่อย เป็นแหล่งวัสดุ
หลกั ทใี่ หญท่ ีส่ ดุ ของพลังงานชีวมวลซง่ึ ส่วนใหญใ่ ชเ้ พ่ือผลติ กระแสไฟฟ้า

2. ไบโอดเี ซล ทาจากน้ามนั พืช ไขมนั สตั ว์ ไบโอดีเซลสามารถทดแทนน้ามนั ดเี ซล
ปกตใิ นรถยนต์รถบรรทุกหรอื เรือ มนั มักถกู นาไปผสมเพ่อื ลดมลพษิ จากเครอื่ งยนตด์ เี ซล

3. ขยะมลู ฝอย ขยะปรมิ าณ 1 ตนั มีพลงั งานความรอ้ นเทา่ กับถา่ นหนิ 500 ปอนด์
แต่ครึง่ หนึง่ ของพลงั งานน้มี าจากพลงั งานทไ่ี มใ่ ชช่ ีวมวล เช่น พลาสตกิ

4. ไบโอเอทานอล เป็นเชื้อเพลิงชีวภาพท่ีใช้แอลกอฮอล์ ทาโดยการหมักพืชและ
สามารถใชใ้ นยานพาหนะ โดยเฉพาะรถยนตส์ มรรถนะสงู

5. ก๊าซชีวภาพ น้าเสียหรือของเสียทางการเกษตรจะถูกใส่ลงในเคร่ืองบ่มที่
อุณหภมู สิ ูงดงั จะทาใหเ้ กดิ การเนา่ เรว็ ขน้ึ ก๊าซจะถูกเก็บรวบรวมเพือ่ นาไปใชเ้ ป็นเช้อื เพลงิ

2. ชวี มวลสามารถผลติ กระแสไฟฟา้ ได้อยา่ งไร
ชวี มวลสามารถผลติ กระแสไฟฟา้ ไดห้ ลายวิธี แต่ที่พบมากทีส่ ุดคือการเผาไหม้ การ

เผาขยะเกษตรหรือวัสดุไม้ จะช่วยผลิตไอน้าท่ีจะไปหมุนกังหัน ในโรงไฟฟ้าชีวมวลบาง
แห่งสามารถใชไ้ อน้าสว่ นเกินในกระบวนการผลิต ซึ่งช่วยเพ่ิมประสิทธิภาพการใช้พลังงาน
ของการผลิตไฟฟ้าชีวมวลเป็นประมาณ 80% นอกจากนี้ยังมีวิธีการทางวิทยาศาสตร์ท่ี
น่าสนใจ เช่น การย่อยสลายแบบไม่ใช้ออกซิเจน การทาให้เป็นแก๊ส และไพโรไลซิส ส่ิงที่
เหลือคือก๊าซชีวภาพ หรือนา้ มนั ชีวภาพซึ่งใช้เปน็ เช้อื เพลิงในการผลิตกระแสไฟฟ้า และยัง
มีวิธีในการผลิตกระแสไฟฟ้าโดยตรงจากส่ิงท่ีคุณกดชักโครกทิ้งลงในห้องน้า ซ่ึงเราคงจะ
ไม่ขอพูดถึงรายละเอียด แต่สารอินทรีย์ในน้าเสียมีอิเล็กตรอนซึ่งสามารถถูกย่อยสลายได้
ดว้ ยเอนไซมแ์ ล้วนาไปใชใ้ นวงจรไฟฟา้

ผสู้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครเู ชี่ยวชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

วิชาพลงั งานทดแทนกับการใชป้ ระโยชน์ (ว30281) ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 6 25
กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

3. จงบอกข้อดีและข้อเสยี ของโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวล
ข้อดี คอื เมือ่ มสี ง่ิ มีชีวิตยอ่ มตอ้ งมีของเสยี อยูเ่ สมอ เพราะสิ่งมีชีวติ ตอ้ งกนั และขบั ถ่าย

ออกมา โดยส่ิงเหลา่ นีไ้ ม่ได้ผลติ กามะถัน หรอื ปรอท แถมยงั ปล่อยไนโตรเจนน้อยกวา่ ถ่านหิน
เป็นวิธีที่ฉลาดในการเปล่ียนขยะให้เป็นพลังงานท่ีมีค่า โดยการใช้ของเสียเป็นพลังงานช่วยจะ
ชว่ ยลดปริมาณขยะทที่ ิ้งลงในหลุมฝงั กลบ ท่ีสาคัญคือใครก็สามารถผลติ พลังงานชีวมวลได้ ชว่ ย
ลดความต้องการด้านพลังงานจากโรงไฟฟา้

ข้อเสีย คือ เราอาจเสียพ้ืนที่ใช้ประโยชน์ในการทาฟาร์ม หรือการสร้างท่ีอยู่อาศัย
ถึงแม้บอกว่าเป็นพลังงานที่รักโลก แต่มันก็ยังคงปล่อยระดับ CO2 อยู่เช่นกัน จึงบอกได้ว่ามัน
ไม่ใช่พลงั งานสะอาดแบบ 100% แถมยังปล่อยก๊าซมเี ทนที่มีอนั ตรายกวา่ อกี หลายเท่า ส่งิ ที่เป็น
อุปสรรคในตอนน้ีคือการผลิตมวลชีวมวลจานวนมากนั้น ต้องการโครงสร้างพ้ืนฐานด้าน
ชลประทานทก่ี ว้างขวาง แถมยังมรี าคาแพงเปน็ อย่างมาก ตอนน้ีจึงเป็นไดแ้ ค่เชือ้ เพลิงทางเลอื ก
เท่านน้ั

4. จงอธิบายเก่ยี วกับประเภทของพลังงานชวี มวล
ประเภทท่ี 1 คอื เชอ้ื เพลิงที่เปน็ ของแข็ง ไดแ้ ก่ ไม้ ขเ้ี ล่อื ย ฟางขา้ ว ซงั ขา้ วโพด ชาน

อ้อย มูลสตั ว์ ถา่ น เปลอื กสัตว์หรือเปลือกพชื อาทแิ กลบขา้ ว ฝา้ ย ถ่งั ลิสง เปน็ ต้น
ประเภทที่ 2 คือ เช้ือเพลงิ ที่เปน็ ของเหลว จากการรวบรวมและประมาณการปรมิ าณ

ชีวมวลทสี่ ามารถนามาผลติ เชื้อเพลงิ ชีวภาพแบง่ ไดเ้ ป็น 2 ประเภทหลัก
1. แอลกอฮอล์ ซ่ึงเป็นสารประกอบอินทรีย์มีสถานะเป็นของเหลวระเหย

งา่ ย มี 2 ชนดิ คอื เอทานอล และเมทานอล
2. ไบโอดีเซลท่ีผลิตจากน้ามันพืช ไขสัตว์และน้ามันพืชใช้แล้ว โดยผ่าน

กรรมวธิ ีทางเคมี นา้ มันจากขยะ เป็นน้ามันซ่ึงมีคณุ สมบตั ิทางเคมีและกายภาพคล้ายคลึงกับ
ปิโตรเลียม สามารถสกดั จากขยะชีวมวลมาใชง้ านได้

ประเภทท่ี 3 คือ เชื้อเพลิงที่เป็นก๊าซ เช่น ก๊าซชีวภาพ ซึ่งเกิดจากการสลายตัวของ
ของเสีย การผลิตก๊าซชีวภาพทาโดยการหมักมูลสัตว์ ขยะชุมชน และน้าเสียจากอุตสาหกรรม
กา๊ ซชีวภาพสามารถนาไปใช้เป็นเชอื้ เพลงิ ในการปรงุ อาหาร และกระบวนการอ่ืนๆ ท่ีตอ้ งการใช้
ความร้อน ส่วนของเหลือจากถังหมักเม่ือสะสมมากๆ ยังนาไปใช้เป็นปุ๋ยได้อีกด้วย ปัจจุบัน
ครอบครัวตามชนบทสามารถผลติ เช้ือเพลิงแบบน้ีใช้ได้เอง

ผูส้ อน : นางพัชรี คูณทอง ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครเู ชี่ยวชาญ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม



เอกสารประกอบการเรยี น

กล่มุ สาระการเรียนร้วู ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี
ช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี 6

โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม อาเภอพบิ ลู มงั สาหาร จังหวัดอบุ ลราชธานี
สังกัดองคก์ ารบรหิ ารสว่ นจงั หวัดอบุ ลราชธานี