1การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์

ชุดท่ี 1

การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสัตว์

รายวชิ าชีววิทยา 4 รหัสวชิ า ว30244 ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ 6

นางสาวนภศร เสรกี ุล
ตําแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู ํานาญการ

ชุดท่ี 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ ก

คำนำ

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง ระบบประสาทและอวัยวะรับความรู้สึก
ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 6 จัดทาข้ึนเพื่อเป็นส่ือนวัตกรรมประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
รายวิชาชีววิทยา 4 รหัสวิชา ว30244 เพ่ือให้ผู้เรียนใช้ประกอบกิจกรรมการเรียนการสอน
และสามารถเรียนรู้ด้วยตนเอง นาไปใช้ในการเรยี นการสอนซ่อมเสริมได้ หรือใชใ้ นการสอนแทนได้
เป็นอย่างดี เพ่ือให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจและพัฒนาผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนของผู้เรียนกลุ่ม
สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์เป็นนวัตกรรมท่ีช่วยลดบทบาทของครูตามแนวทางการปฏิรูปการ
เรียนรู้ท่ียึดผู้เรียนเป็นสาคัญ เป็นกิจกรรม การเรียนรู้ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้
ด้วยตนเอง ทาเป็น คิดเป็น แก้ปัญหาได้ สามารถพัฒนาตนเอง ได้เต็มตามศักยภาพ ซ่ึงสอดคล้อง
กบั หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ.2560) ที่ม่งุ เน้น
ให้ผู้เรียนได้รับการพัฒนาทั้งด้านความรู้ กระบวนการคิด กระบวนการสืบเสาะหาความรู้
การแก้ปัญหา ความสามารถในการส่ือสาร การตัดสินใจ การนาความรู้ไปใช้ในชีวิตประจาวัน
ตลอดจนส่งเสรมิ ให้ผู้เรยี นมีจิตวทิ ยาศาสตรค์ ุณธรรมและค่านยิ มท่ถี กู ต้องเหมาะสม

ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์นี้จะทาให้ผู้เรียน
มีความรู้ ความเข้าใจในเรื่องระบบประสาทและอวัยวะรับความรู้สึกได้เป็นอย่างดี มีทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และมีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนสูงข้ึน สามารถใช้เพ่ือศึกษาค้นคว้า
ด้วยตนเองเป็นส่ือท่ีมีประสิทธิภาพ สามารถอานวยประโยชน์ต่อการเรียนการสอนให้บรรลุ
วัตถปุ ระสงค์ของหลกั สตู รได้

นภศร เสรกี ลุ

โดย : นางสาวนภศร เสรีกุล ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครูชานาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชุดที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ ข

สำรบญั

เร่ือง หน้ำ
คำนำ ก
สำรบัญ ข
คำชแ้ี จงเก่ียวกบั กำรใชช้ ุดกจิ กรรมกำรเรยี นรู้วิทยำศำสตร์ ค
แผนภูมิลำดบั ขน้ั ตอนกำรใช้ชุดกจิ กรรมกำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตร์ ง
คำช้แี จงกำรใชช้ ุดกิจกรรมกำรเรียนรู้วิทยำศำสตรส์ ำหรบั ครู จ
คำชี้แจงกำรใช้ชดุ กจิ กรรมกำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตร์สำหรบั นักเรียน ช
1
สาระการเรียนรู้/ผลการเรยี นรู้ 2
จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 2
แนวความคิดรวบยอด 3
สาระสาคญั 4
แบบทดสอบก่อนเรยี น 7
บตั รเนือ้ หา ชดุ ที่ 1 เร่ือง การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์ 22
บตั รกิจกรรมท่ี 1.1 เรอ่ื ง การตอบสนองของไฮดรา 24
บตั รกจิ กรรมท่ี 1.2 ผังมโนทศั น์ เรื่อง การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 25
บตั รกิจกรรมที่ 1.3 ถอดบทเรยี น เรอ่ื ง การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 26
แบบฝกึ หดั เร่อื ง การรบั รู้และการตอบสนองของสัตว์ 28
แบบทดสอบหลังเรยี น 31
กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรียน 32
บรรณำนุกรม 33
ภำคผนวก 34
เฉลยบตั รกจิ กรรมท่ี 1.1 เร่อื ง การตอบสนองของไฮดรา 36
เฉลยบตั รกจิ กรรมที่ 1.2 ผังมโนทัศน์ เร่อื ง การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 37
เฉลยบัตรกจิ กรรมที่ 1.3 ถอดบทเรียน เรื่อง การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 38
เฉลยแบบฝกึ หดั เร่ือง การรบั รู้และการตอบสนองของสัตว์ 40
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี นและหลังเรยี น
41
ประวัติยอ่ ผ้จู ดั ทำ

โดย : นางสาวนภศร เสรีกุล ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครูชานาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชุดท่ี 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสัตว์ ค

คำชี้แจงเกี่ยวกับชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์

1. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 เรื่อง ระบบประสาทและ
อวัยวะรับความรู้สึก กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เพ่ือใช้ประกอบการจัดการ
เรียนรู้ วิชาชีววิทยา 4 รหัสวิชา ว30244 ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 6 โดยให้สอดคล้องตามหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พทุ ธศักราช 2551 (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2560) กระทรวงศึกษาธกิ าร
หลักจิตวิทยาการเรียนรู้ ยึดแนวทางการฝึกท่ีเหมาะสมกับระดับและวัย เพ่ือให้นักเรียนเกิดความ
กระตือรือร้น มีความสุขในการทากิจกรรมการเรียนรู้ และเพื่อส่งเสริมเจตคติที่ดี นักเรียนจะได้
พัฒนากระบวนการคิด กระบวนการตัดสินใจ กระบวนการแก้ปัญหา และสามารถนาความรู้ไปใช้
ในชีวิตประจาวันได้ มุ่งเน้นพัฒนาผู้เรียนให้เกิดการเรียนรู้ เข้าใจหลักการทางวิทยาศาสตร์ เกิด
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ วิธีสารวจตรวจสอบข้อมูล การคิดแก้ปัญหา ตลอดจนการ
เสรมิ สร้างจิตวิทยาศาสตร์ ซง่ึ ประกอบดว้ ยชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ จานวน 7 ชุด ดังนี้

ชุดท่ี 1 เรื่อง การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์
ชุดที่ 2 เรอ่ื ง เซลล์ประสาท
ชุดที่ 3 เรื่อง การทางานของเซลล์ประสาท
ชุดท่ี 4 เรือ่ ง ศูนยค์ วบคุมระบบประสาท
ชดุ ท่ี 5 เรื่อง การทางานของระบบประสาท
ชุดที่ 6 เรอ่ื ง อวัยวะรบั ความรู้สกึ (1)
ชดุ ที่ 7 เร่อื ง อวัยวะรับความรู้สึก (2)
2. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์น้ีเป็น ชุดท่ี 1 เรื่อง กำรรับรู้และกำรตอบสนอง
ของสัตว์ ใชเ้ วลำ 2 ชวั่ โมง
3. ผ้ใู ช้ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์นีค้ วรศกึ ษาข้นั ตอนการใชช้ ุดกิจกรรมการเรียนรู้
อย่างละเอยี ดก่อนใช้
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชุดนี้ จะมีประโยชน์ต่อ
นักเรียนและผู้สนใจท่ีจะนาไปใช้สอนและฝึกเด็กในปกครองในการพัฒนากระบวนการเรียนรู้
วทิ ยาศาสตร์ให้มีคุณภาพมากย่ิงข้นึ ตอ่ ไป

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชุดที่ 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ ง

แผนภูมิลำดับขั้นตอนกำรใชช้ ุดกจิ กรรมกำรเรยี นรวู้ ทิ ยำศำสตร์

อา่ นคาชี้แจงและคาแนะนาในการใชช้ ุดกจิ กรรมการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์

ศึกษาตัวชี้วดั และจดุ ประสงค์การเรียนรู้ เสริมพืน้ ฐำน
ทดสอบกอ่ นเรียน ผู้มีพน้ื ฐำนตำ่

ศกึ ษาชดุ กจิ กรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์ตามขัน้ ตอน

ประเมนิ ผลการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้จากชุดกิจกรรม

ไมผ่ ำ่ น ทดสอบหลังเรยี น
กำรทดสอบ

ผำ่ นกำรทดสอบ

ศึกษาชดุ กิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์เรอ่ื งตอ่ ไป

แผนภมู ิลำดับขนั้ ตอนกำรเรียนโดยใชช้ ดุ กจิ กรรมกำรเรยี นรู้วทิ ยำศำสตร์
ชดุ ที่ 1 เรือ่ ง กำรรบั รู้และกำรตอบสนองของสตั ว์

โดย : นางสาวนภศร เสรีกุล ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสัตว์ จ

คำช้ีแจงกำรใช้ชดุ กจิ กรรมกำรเรยี นรู้วทิ ยำศำสตรส์ ำหรบั ครู

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ที่ครผู ู้สอนไดศ้ ึกษาต่อไปน้คี ือ ชุดที่ 1 เรื่อง กำรรับรู้
และกำรตอบสนองของสัตว์ ใช้เวลำในกำรทำกิจกรรม 2 ชั่วโมง ซ่ึงนักเรยี นจะได้สารวจ สงั เกต
และรวบรวม ข้อมูลมาสรุปเป็นองค์ความรู้ โดยใช้กระบวนการคิด กระบวนการสืบค้นข้อมูล
กระบวนการทางสังคม ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ กระบวนการเผชิญสถานการณ์และ
แก้ปัญหา ผ่านทางกระบวนการกลุ่ม เพื่อช่วยให้การดาเนินการจัดกิจกรรมการเรียนรู้บรรลุ
จดุ ประสงค์และมปี ระสิทธิภาพ ครผู ูส้ อนควรดาเนนิ การดงั นี้

1. ครูผู้สอนต้องศึกษาและทาความเข้าใจเก่ียวกับคาช้ีแจงการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
สาหรับครู และแผนการจัดการเรยี นรู้ เพอ่ื ท่ีครูผู้สอนสามารถนาชดุ กิจกรรมการเรยี นรไู้ ปใช้ในการ
จดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ไดอ้ ย่างมปี ระสิทธิภาพ

2. ครผู ้สู อนเตรียมสอ่ื การเรยี นการสอนใหพ้ รอ้ ม
3. ก่อนดาเนินการจัดกิจกรรมการจัดการเรียนรู้ ครูต้องเตรียมชุดกิจกรรมการเรียนรู้ไว้
บนโต๊ะประจากลุ่มให้เรียบร้อยและเพียงพอกับนักเรียนในกลุ่มซึ่งนักเรียนจะได้รับคนละ 1 ชุด
ยกเวน้ สื่อการสอนทีต่ ้องใช้ร่วมกนั
4. ครูต้องชี้แจงให้นักเรียนรู้เกี่ยวกับบทบาทของนักเรียนในการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
ดังน้ี

4.1 ศึกษาบทบาทของนกั เรียนจากการปฏิบัติกิจกรรมให้เข้าใจก่อนการเรยี นรู้โดยใช้
ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้

4.2 ปฏิบัติกิจกรรมตามลาดับขั้นตอน อ่านคาชี้แจงจากใบกิจกรรม เพื่อจะได้ทราบ
วา่ จะปฏิบตั กิ ิจกรรมอะไร อย่างไร

4.3 นักเรียนต้องตั้งใจปฏิบัติกิจกรรมอย่างเต็มความสามารถ ต้องให้ความร่วมมือ
ชว่ ยเหลือซึง่ กันและกัน ไม่รบกวนผอู้ ่นื และไมช่ ักชวนเพอ่ื นใหอ้ อกนอกลูน่ อกทาง

4.4 หลังจากปฏบิ ตั ิกจิ กรรมแลว้ นักเรียนจะต้องจดั เกบ็ อปุ กรณท์ กุ ชิ้นใหเ้ รียบร้อย
4.5 เมือ่ มกี ารประเมินผลนกั เรียนต้องปฏิบตั ิตนอย่างตั้งใจและรอบคอบ
5. การดาเนินการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบเน้นมโนทัศน์ (Concept Based
Teaching)
6. ขณะท่ีนกั เรียนทุกกล่มุ ปฏิบตั ิกิจกรรม ครูไม่ควรพูดเสียงดัง หากมีอะไรจะพูดต้องพูด
เป็นรายกล่มุ หรือรายบคุ คล ต้องไมร่ บกวนกิจกรรมของนักเรียนกลมุ่ อื่น

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชุดท่ี 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ ฉ

7. ครูผู้สอนต้องเดินดูการทางานของนักเรียนแต่ละกลุ่มอย่างใกล้ชิด หากมีนักเรียนคน
ใดหรือกลมุ่ ใดมีปัญหาควรเขา้ ไปให้ความช่วยเหลือจนปัญหาน้ันคลคี่ ลายลง

8. การสรุปผลที่ไดจ้ ากกิจกรรมการเรียนรู้ควรเปน็ กิจกรรมร่วมของนักเรียนทุกกลุ่มหรือ
ตัวแทนของกลุ่มรว่ มกนั ครูควรเปดิ โอกาสให้นกั เรยี นแสดงออกใหม้ ากทสี่ ุด

9. ประเมินผลการเรียนร้ขู องนกั เรยี น เพ่ือตรวจสอบผลการเรียนรู้ของนกั เรยี น

ตงั้ ใจศึกษา
ชดุ กิจกรรมนะคะ

เด็ก ๆ

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ุล ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ ช

คำชี้แจงกำรใช้ชดุ กิจกรรมกำรเรยี นรวู้ ทิ ยำศำสตรส์ ำหรบั นกั เรียน

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ที่นักเรียนได้ศึกษาต่อไปน้ีคือ ชุดที่ 1 เร่ือง กำรรับรู้
และกำรตอบสนองของสัตว์ ซ่ึงนักเรียนจะได้สารวจ สังเกต และรวบรวมข้อมูลมาสรุปเป็นองค์
ความรู้ โดยใช้กระบวนการคิด กระบวนการสืบค้นข้อมูล กระบวนการทางสังคม ทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ กระบวนการเผชิญสถานการณ์ และแก้ปัญหาผ่านทางกระบวนการ
กลมุ่ เพอื่ ให้เกดิ ประโยชนส์ งู สุด นักเรียนควรปฏบิ ัตติ ามคาชแ้ี จง ดงั ต่อไปนี้

1. ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ชุดที่ 1 เร่ือง กำรรับรู้และกำรตอบสนองของสัตว์ ใช้เวลำ
ในกำรทำกิจกรรม 2 ชั่วโมง

2. นกั เรียนทาแบบทดสอบก่อนเรยี น จานวน 10 ขอ้
3. นักเรียนทากิจกรรมเป็นรายกลุ่มและศกึ ษาวธิ ดี าเนินกจิ กรรมให้เข้าใจ
4. นกั เรียนปฏิบตั ิกจิ กรรมในชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์
5. นกั เรียนทากิจกรรมในชุดกจิ กรรมการเรียนร้ใู หค้ รบ
6. นักเรียนทาแบบทดสอบหลงั เรยี น จานวน 10 ข้อ

โดย : นางสาวนภศร เสรีกุล ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 1

ชดุ ที่ 1

การรับรูแ้ ละการตอบสนองของสัตว์

สาระการเรยี นรู้และผลการเรยี นรู้

สาระ ชวี วทิ ยา

4. เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ รวมทั้งการหายใจและการ
แลกเปลี่ยนแก๊ส การลาเลยี งสารและการหมุนเวียนเลือด ภมู ิคุ้มกันของร่างกาย
การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การเคล่ือนท่ี การสืบพันธุ์
และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์
รวมทง้ั นาความร้ไู ปใชป้ ระโยชน์

ผลการเรยี นรู้
1. สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้างและหน้าที่ของระบบประสาท

ของไฮดรา พลานาเรยี ไสเ้ ดือนดนิ กุ้ง หอย แมลง และสัตวม์ ีกระดูกสนั หลงั

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รูแ้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 2

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้

1. อธบิ ายและเปรียบเทียบโครงสร้างและหนา้ ท่ีของระบบประสาทของสัตว์ (K)
2. ใชเ้ คร่อื งมือและอปุ กรณ์ทางวิทยาศาสตร์ไดอ้ ยา่ งถกู ต้อง (P)
3. ประยุกต์ใช้หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงเก่ียวกับโครงสร้างและหนา้ ท่ีของระบบ

ประสาทของสัตว์ ในการร่วมกิจกรรมการเรยี นการสอนและนาความรไู้ ปใช้ใน
ชวี ติ ประจาวัน (A)
4. สนใจใฝร่ ้ใู นการศึกษาและมุ่งมนั่ ในการทางาน ทางานร่วมกบั ผ้อู นื่ อยา่ งสรา้ งสรรค์
ยอมรบั ความคดิ เหน็ ของผู้อ่นื ได้ (A)

แนวความคดิ รวบยอด
ต่อเน่ือง

การรับรู้และตอบสนองของสัตว์

1. สัตวไ์ มม่ กี ระดูกสนั หลัง มกี ารรบั รแู้ ละการตอบสนองที่แตกต่างกัน ดงั นี้



1.1 ไฮดรา มีร่างแหประสาทเช่ือมโยงกัน เมื่อเส้นใยประสาทถูกกระตุ้น ทุกส่วนของ
ลาตวั จะหดจากการทางานประสานกันระหวา่ งเซลล์



1.2 พลานาเรีย มีปมประสาทสมองบริเวณหัว 2 ปม ทาหน้าท่ีเป็นสมอง
มีเส้นประสาทด้านข้าง 2 เส้น ท่ีต่อมาจากปมประสามสมอง และมีเส้นประสาทตามขวาง
เชื่อมเส้นประสาทด้านข้างทัง้ 2 เส้น



1.3 ไส้เดือนดิน มีปมประสาทสมองบริเวณหัว 2 ปม มีเส้นประสาทรอบคอหอย 2
เส้น โอบรอบคอหอยมาเช่ือมกันเป็นปมประสาทใต้คอหอยและเช่ือมกับปมประสาทคู่ด้าน
ท้อง อีกท้ังยังมีปมประสาททีป่ ลอ้ งทกุ ปล้องตามแนวยาวของลาตัวซ่ึงมีแขนงประสาทย่นื เข้า
ไปในช้ันกล้ามเนอื้

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 3



1.4 หอยทาก มีปมประสาท 3 คู่ ได้แก่ ปมประสาทสมองควบคุมบริเวณส่วนหัว

ปมประสาทเท้าควบคุมการหดตัวของกล้ามเน้ือสาหรับการเคล่ือนท่ี และปมประสาทอวัยวะ

ภายในควบคุมการทางานของอวัยวะภายใน



1.5 กุ้ง มีสมองเป็นปมประสาทบริเวณส่วนหัว สมองมีเส้นประสาทล้อมรอบหลอด

อาหารลงมายังปมประสาทด้านลา่ งรวมกันเป็นปมประสาททรวงอกซ่ึงมี 7 ปม ทอดยาวเป็น

ปมประสาทสว่ นท้อง และมปี มประสาทแยกออกไปยังกลา้ มเน้อื และระยางคต์ า่ ง ๆ



1.6 แมลง มีปมประสาทส่วนหัว 6 คู่ (3 คู่ รวมเป็นสมอง และ 3 คู่ รวมเป็นปม

ประสาทใต้สมอง) ซ่ึงจะเช่ือมต่อกับปมประสาทตามปล้องตลอดแนวยาวของลาตัวและมี

เส้นประสาทแยกไปเลียงอวัยวะตา่ ง ๆ



2. สัตว์มีกระดูกสันหลัง มีเซลล์ประสาทรวมกันเป็นสมองบริเวณส่วนหัว มีไขสันหลัง

ทอดยาวไปตามลาตัว และมีเส้นประสาทแยกออกมาจานวนมากเพ่ือทาหน้าท่ีควบคุม

และประสาทงานต่าง ๆ

สาระสาคญั

สัตวส์ ่วนใหญ่มีระบบประสาททาให้สามารถรับรู้ และตอบสนองต่อสิง่ เรา้ ได้ เช่น ไฮดรา
มรี ่างแหประสาท พลานาเรีย ไสเ้ ดือนดิน กงุ้ หอย และ แมลงมีปมประสาทและเสน้ ประสาท ส่วนสัตว์
มีกระดกู สนั หลัง มสี มอง ไขสนั หลัง ปมประสาท และเส้นประสาท

สัตว์ชนิดต่าง ๆ ท้ังสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังและสัตว์มีกระดูกสันหลังมีการรับรู้และการ
ตอบสนองต่อส่ิงเรา้ ในรูปแบบที่แตกต่างกนั ขึ้นอยกู่ ับโครงสร้างของร่างกายและการดารงชีวติ ของสัตว์
ชนิดน้ัน ๆ การรับรู้และการตอบสนองมีการทางานอย่างเป็นระบบ เมื่อมีส่ิงเร้ามากระตุ้น หน่วยรับ
ความรู้สึกจะส่งสัญญาณผ่านเซลล์ประสาทรับความรู้สึก หน่วยแปลความรู้สึก เซลล์ประสาทส่ังการ
แลว้ สง่ ตอ่ ไปยังหนว่ ยปฏิบตั ิงาน เพ่อื ตอบสนองต่อสิ่งเร้าท่ีมากระตุ้น

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์ 4

รายวชิ าชีววิทยา 4 แบบทดสอบกอ่ นเรียน ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 6
เร่อื ง การรบั รู้และการตอบสนองของสัตว์

รหสั วชิ า ว30244

คาชี้แจง 1. แบบทดสอบฉบบั นี้ จานวน 10 ขอ้ คะแนนเต็ม 10 คะแนน เวลาท่ใี ช้ 10 นาที
2. จงเลอื กคาตอบท่ีถกู ต้องท่สี ุด แล้วเขียนเครอ่ื งหมาย  ลงในกระดาษคาตอบ

1. สง่ิ มชี วี ติ ชนิดใดเริม่ มเี ซลล์ประสาทเปน็ พวกแรก
ก. กุ้ง
ข. อะมีบา
ค. พลานาเรีย
ง. แมงกะพรนุ

2. สัตว์ชนิดใดมรี ะบบประสาทแบบร่างแหประสาท
ก. หมึก
ข. ไฮดรา
ค. พลานาเรีย
ง. ไสเ้ ดือนดิน

3. ระบบประสาทของคนและสตั วม์ ีกระดกู สันหลังคือ
ก. ปมประสาท
ค. รา่ งแหประสาท
ค. สมองและไขมันหลัง
ง. เส้นใยประสานงาน

4. สิง่ มชี วี ติ พวกโพรโทซัวมีระบบประสาทแเบบใด
ก. เสน้ ไยประสานงาน (Coordinating fiber)
ข. รา่ งแหประสาท (Never net)
ค. แบบข้นั บันได (Ladder type)
ง. ปมประสาท (Nerve gangion)

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 5

5. ถา้ ตดั เสน้ ใยประสานงานของพารามีเซียมออกจะเกดิ ผลอยา่ งไรตอ่ พารามีเซยี ม
ก. พารามเี ซียมจะตายทันที
ข. พารามเี ซียมไม่สามารถเคลอ่ื นทไ่ี ด้
ก. พารามีเซยี มไม่สามารถจรญิ เติบโตได้
ง. พารามเี ซยี มเคล่อื นท่ไี ปข้างหน้าไดอ้ ยา่ งเดียว

6. ร่างแหประสาทท่ผี นังลาไสเ้ ล็กทาหนา้ ท่อี ยา่ งไร
ก. ควบคมุ การดูดซมึ อาหาร
ข. ควบคุมการขับถา่ ยของเสียบรเิ วณลาไสเ้ ลก็
ค. ควบคมุ กระบวนการยอ่ ยอาหารประเภทโปรตนี
ง. ควบคมุ กระบวนการเพอรสิ หลั ซิสของลาใส้ ทาใหเ้ กิดการบบี ไล่อาหารให้ผ่านไปได้

7. สว่ นสมองท่ีมขี นาดเลก็ ลงตามลาดบั วิวัฒนาการของ ปลา กบ และหนู คอื สมองส่วนใด
ก. สว่ นหนา้
ข. ส่วนทา้ ย
ค. สว่ นกลาง
ง. สว่ นหน้าและสว่ นทา้ ย

8. การรบั รูแ้ ละตอบสนองต่อส่งิ เรา้ ของส่ิงมีชวี ติ กลมุ่ ใดจะมีการตอบสนองต่อส่ิงเรา้ เร็วทีส่ ดุ
ก. แมลง
ข. อะมบี า
ค. พลานาเรีย
ง. พารามีเซยี ม

9. การที่เรานาปลาโลมาหรือลงิ ซิมแพนซมี าฝึกหัดใหเ้ รียนรู้สิ่งท่ีซับซ้อนเพ่ือการแสดงได้เพราะ
เหตใุ ด

ก. เนือ่ งจากมีขนาดของสมองใหญ่
ข. สมองมีการพฒั นาและมรี อยหยกั บนสมองเยอะ
ค. เพราะลงิ ซิมแพนซีและปลาโลมามีววิ ัฒนาการรว่ มกบั มนษุ ย์
ง. ปลาโลมาและลิงชิมแพนซีอยใู่ กล้ชดิ มนุษยท์ าให้เกดิ การเรยี นรู้ได้เรว็

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์ 6

10. ในพวกแอนเนลดิ า ระบบประสาทพัฒนามากขน้ึ จะมีปมประสาทอยบู่ ริเวณส่วนใดของลาตัว
ก. บริเวณสว่ นหัวของลาตวั
ข. บริเวณส่วนท้ายของลาตัว
ค. บรเิ วณค้านหลังในชอ่ งกระดกู
ง. บริเวณคา้ นบนและดา้ นลา่ งของหลอดอาหาร

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 7

บัตรเนอื้ หา
ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์
ชุดที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์

การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์

การรับรู้และการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของสิ่งมีชีวิตชั้นสูง เช่น สัตว์มีกระดูกสันหลัง จะเกิด
จากการทางานร่วมกันของ 2 ระบบ ได้แก่ ระบบประสาทและระบบต่อมไร้ท่อ โดยรูปแบบการ
ตอบสนองต่อสิ่งเร้ามีลาดับข้ันตอนคร่าว ๆ คือ สิ่งเร้าที่เกิดจากส่ิงแวดล้อมภายในหรือภายนอก
ร่างกาย ไปกระตุ้นหน่วยรับความรู้สึก จากนั้นกระแสประสาทจะถูกส่งต่อไปที่เซลล์ประสาทรับ
ความรูส้ ึก (sensory neuron) หน่วยแปลความรู้สึกหรือระบบประสาทสว่ นกลาง (CNS: ) ผ่านเซลล์
ประสาทประสานงาน (interneuron หรือ relay neuron) เซลล์ประสาทส่ังการ (motor neuron)
แล้วจงึ จะสง่ ไปยงั หนว่ ยปฏิบัตงิ าน ซึง่ ก็คอื อวยั วะต่าง ๆ ท่ที าหน้าที่ตอบสนองตอ่ สงิ่ เรา้

สัตว์ชนิดต่าง ๆ ทั้งสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังและสัตว์มีกระดูกสันหลังมีการรับรู้และการ
ตอบสนองต่อส่ิงเรา้ ในรปู แบบที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับโครงสร้างของร่างกายและการดารงชีวติ ของสัตว์
ชนิดน้ัน ๆ การรับรู้และการตอบสนองมีการทางานอย่างเป็นระบบ เม่ือมีสิ่งเร้ามากระตุ้น หน่วยรับ
ความรู้สึกจะส่งสัญญาณผ่านเซลล์ประสาทรับความรู้สึก หน่วยแปลความรู้สึก เซลล์ประสาทสั่งการ
แลว้ ส่งตอ่ ไปยังหนว่ ยปฏบิ ัติงาน เพอ่ื ตอบสนองตอ่ สงิ่ เรา้ ทมี่ ากระตนุ้

ภาพท่ี 1.1 การรบั รู้และการตอบสนองของส่ิงมีชีวติ อย่างเป็นระบบ
ทม่ี า : คลังภาพ อจท.

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 8

ภาพที่ 1.2 กลไกการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของสิ่งมชี ีวิต
ที่มา : https://blog.startdee.com

1. การตอบสนองต่อสงิ่ เรา้ ของสิง่ มีชีวิตเซลล์เดียว
การรับรู้และการตอบสนองตอ่ ส่งิ เรา้ เปน็ หนึ่งในคณุ สมบตั ิทีส่ าคัญของสิ่งมชี ีวติ ดงั น้ันไม่

ว่าจะมีระบบประสาทหรือไม่ สิ่งมีชีวิตทุกชนิดก็ต้องมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า เพียงแต่รูปแบบการ
ตอบสนองอาจแตกตา่ งกันไปตามความซับซ้อนของสงิ่ มชี วี ิต ซง่ึ สิ่งมีชวี ติ กลุ่มแรกท่ีเราจะพาทุกคนไป
ดูก็คือเพื่อนตัวเล็กสุดของเราอย่าง “ส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียว” กลุ่มสิ่งมีชีวิตท่ียังไม่มีเซลล์ประสาทเลย
ดว้ ยซ้า

1.1 อะมีบา (amoeba)
อะมีบาเป็นสิ่งมีชีวิตจาพวกโพรทิสต์ (protist) ชนิดหน่ึง ถึงจะไม่มีเซลล์ประสาท

แต่อะมีบาก็ตอบสนองต่อสิ่งเร้า โดยการเคลื่อนท่ีด้วย "เท้าเทียม (pseudopods)" เข้าหาอาหาร
และหนแี สง ซงึ่ เราเรยี กการเคลอื่ นทแ่ี บบอะมีบาว่า amoeboid movement

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 9

ภาพที่ 1.3 อะมีบา
ท่ีมา : https://blog.startdee.com
1.2 พารามีเซียม (paramecium)
พารามีเซียมมี "เส้นใยประสานงาน (coordinating fiber)" อยู่ใต้ผิวเซลล์ เส้นใย
ประสานงานนี้จะเชื่อมโยงระหว่างขน (cilia) แต่ละเส้น ทาให้เกิดการประสานงาน การโบกพัดของ
ขนท่ีอยู่รอบ ๆ ตัวทาให้พารามีเซียมเคล่ือนที่เข้าหรือหนีสิ่งเร้าได้ โดยจะตอบสนองต่อสิ่งเร้า เช่น
แสงสวา่ ง อุณหภมู ิ และสารเคมี

ภาพท่ี 1.4 พารามเี ซียม
ทมี่ า : https://blog.startdee.com
โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์ 10

1.3 ยกู ลีนา (euglena)
ถึงจะไม่มีเซลล์ประสาท แต่ยูกลีนากม็ ีโครงสร้างรบั แสงท่เี รียกว่า "จุดตา (stigma,

eye spot)" ทาให้ยูกลีนาตอบสนองต่อความเข้มแสงและทิศทางของแสงได้ นอกจากน้ียังมีแฟลก
เจลลัม (flagellum) สาหรับการเคลื่อนที่ด้วย โดยยูกลีนาจะตอบสนองต่อส่ิงเร้าจาพวกแสงสว่าง
อณุ หภูมิ และสารเคมี (คล้าย ๆ กบั พารามีเซียมเลย)

ภาพท่ี 1.5 ยูกลนี า
ทม่ี า : https://blog.startdee.com

สัตว์ที่มีวิวัฒนาการต่ามีกลไกตอบสนองต่อส่ิงเร้าในรูปแบบท่ีไม่ซับซ้อน เนื่องจากไม่มี
ศูนย์กลางควบคุมการทางานของระบบประสาท เช่น ก้ิงกือหยุดเคลื่อนที่และม้วนตัวเป็นวงกลมหาก
สัมผัสกับวัตถุ แต่สัตว์ท่ีมีวิวัฒนาการสูงมีกลไกตอบสนองต่อสิ่งเร้าในรูปแบบท่ีซับซ้อนขึ้นโดยอาศัย
การทางานร่วมกันของระบบประสาทและระบบต่อมไร้ท่อ โดยระบบประสาททาหน้าที่ควบคุมการ
ตอบสนองท่ีเกิดข้ึนอย่างรวดเร็ว เช่น การหดตัวของกล้ามเนื้อทาให้เกิดการเคลื่อนไหวของร่างกาย
สว่ นระบบต่อมไร้ท่อทาหนา้ ที่ควบคุมการตอบสนองที่เกิดข้ึนอย่างช้า ๆ ซึ่งจะมีผลต่อเนอ่ื งเป็นระยะ
เวลานาน เช่น การเจริของสเปีร์มในอัณฑะ การเจริญของเซลล์ไข่ในรังไข่อย่างไรก็ตาม ท้ังระบบ
ประสาทและระบบตอ่ มไรท้ ่อจะทางานสมั พนั ธ์กนั

2. การตอบสนองของสตั ว์ไม่มกี ระดกู สันหลัง
สตั ว์ไม่มีกระดกู สนั หลังแตล่ ะชนดิ มีการรับรู้และการตอบสนองแตกต่างกนั ดังน้ี

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 11

2.1 ฟองน้า (sponge) สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังอย่างฟองน้า ยังไม่มีระบบประสาท
หรือเซลล์ประสาท ฟองน้าสามารถรับรู้ถึงส่ิงเร้าผ่านการทางานของเซลล์แต่ละเซลล์ แต่ไม่มีการ
ประสานงานระหวา่ งเซลล์ โดยจะตอบสนองตอ่ สงิ่ เร้าทเี่ ปน็ แรงกดหรือแรงสมั ผสั

ภาพท่ี 1.6 ฟองน้า
ทีม่ า : https://blog.startdee.com

2.2 ไฮดรา ไม่มีปมประสาท แต่มีเส้นใยประสาทกระจายอยู่รอบตัวเชื่อมโยงกันเป็น
ร่างแห เรียกว่า ร่างแหประสาท (nerve net) เมื่อเส้นใยประสาทถูกกระตุ้นจะทาให้ทุกส่วนหดตัว
จากการทางานประสานกันระหว่างเซลล์ประสาทรับความรู้สึกบริเวณเน้ือเย่ือและเซลล์ประสาท
ตอบสนองบริเวณผิวหนังชั้นนอกแต่กระแสประสาทของสัตว์กลุ่มน้ีเคลื่อนท่ีช้าเน่ืองจากเคลื่อนท่ี
แบบไม่มีทิศทาง ซึ่งปากและเทนทาเดิลเป็นส่วนที่มีเส้นใยประสาทมากท่ีสุดทาให้รับความรู้สึก
และตอบสนองไดด้ ีกวา่ ส่วนอ่ืน

ไฮดรามีระบบประสาทแบบร่างแห (nerve net) เม่ือมีสิ่งเร้ามากระตุ้น จึงสามารถส่ง
กระแสประสาทไปไดท้ ั่วตัว แล้วจึงตอบสนองต่อสิ่งเร้าด้วยการเคล่ือนไหวร่างกาย นอกจากนี้ไฮดรา
ยงั ถือเป็นสงิ่ มีชวี ิตกลมุ่ แรก ๆ ท่เี รมิ่ มรี ะบบประสาททแี่ ทจ้ รงิ ดว้ ย

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์ 12

ภาพที่ 1.7 รา่ งแหประสาทของไฮดรา
ที่มา : หนังสือเรียนรายวิชาเพ่ิมเติมวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชีววิทยา
ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บริษัทอักษรเจริญทศั น์ อจท. จากดั (หน้า 38)

2.3 พลานาเรีย (planaria) สัตว์ไร้กระดูกสนั หลังตวั ตอ่ มาคือพลานาเรยี พลานาเรีย
มีการพัฒนาระบบประสาทที่มากขึ้น และซับซ้อนขึ้น โดยโครงสร้างเก่ียวกับระบบประสาทของพลา
นาเรีย ประกอบด้วย 3 ส่วนหลกั ได้แก่

1) ปมประสาทสมอง (ganglia) เป็นการรวมเปน็ กลุ่มของเซลล์ประสาทท่บี รเิ วณหัว
ทาหน้าทเ่ี ป็นสมอง

2) เส้นประสาทด้านขา้ งขนานไปกับด้านท้องของลาตัว
3) เส้นประสาทตามขวาง (transverse nerve)
เมื่อเส้นประสาทเหล่าน้ีเช่ือมต่อกัน จึงทาให้ระบบประสาทของพลานาเรียดูคล้าย
ขั้นบนั ได
พลานาเรีย มีเส้นใยประสาทรวมกันเป็นปมประสาท (nerve ganglion) บริเวณหัว 2
ปม เรียกว่า ปมประสาทสมอง (cerebral ganglion) ทาหน้าท่ีเป็นสมองซ่ึงมีผลต่อการเคลื่อนที่
บริเวณด้านหน้าของสมองมีเส้นประสาทแยกไปยังจุดรับแสงหรืออายสปอต (eyespot) ทาหน้าท่ี
เป็นอวัยวะรับแสงแทนตาบริเวณข้างลาตัวมีเส้นประสาทขนาดใหญ่ 2 เส้น เรียกว่า เส้นประสาท

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 13

ด้านข้าง (lateral nerve cords) ซึ่งมีเส้นประสาทขนาดเล็กแยกออกเป็นระยะ และมีเส้นประสาท
ตามขวาง (transverse nerve cords) หรือเส้นประสาทวงแหวน (nerve ring) ท่ีมีลักษณะคล้ายวง
แหวนพาดขวางตามลาตัวเปน็ ระยะ ๆ

ภาพที่ 1.8 พลานาเรีย
ท่ีมา : https://blog.startdee.com

ภาพท่ี 1.9 ระบบประสาทของพลานาเรีย
ท่ีมา : คลงั ภาพ อจท.

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 14

2.4 พารามีเซียม เป็นส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียว ไม่มีเซลล์ประสาท แต่มีร่างแหประสาท
หรือเส้นใยประสานงาน (coordinating fibre) อยู่ใต้เย่ือหุ้มเซลล์เชื่อมโยงโคนซิเลียให้ทางาน
ประสานกัน ทาหน้าท่ีรับและส่งความรู้สึกเพื่อควบคุมการโบกพัดของซิเลีย ซิเลียที่โบกพัดด้วย
ความเร็วสูงจะควบคุมซีเลียท่ีอยู่ข้าง ๆ ให้โบกพัดในความเร็วที่เท่ากัน หากตัดเส้นใยเหล่าน้ีออก
พารามเี ซียมจะไม่สามารถควบคุมการโบกพัดของซิเลียได้ นอกจากนี้พารามีเซียมยังมีการตอบสนอง
ตอ่ แสงสว่าง อณุ หภูมิ และสารเคมี โดยการเคลอ่ื นทีเ่ ข้าหาหรอื เคล่ือนท่หี นี

ภาพท่ี 1.10 เส้นใยประสานงานของพารามีเซียม
ทีม่ า : หนังสือเรียนรายวชิ าเพมิ่ เติมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชีววิทยา
ช้นั มัธยมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บรษิ ทั อักษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จากดั (หนา้ 38)

2.5 ไส้เดือนดิน (earthworm) ระบบประสาทของไส้เดือนดิน ประกอบด้วยปม
ประสาทขนาดใหญ่ คือ “สมอง” อยู่บรเิ วณหัว มีเสน้ ประสาทเรียงตอ่ กันเป็นวงแหวน ทาหน้าท่ีเป็น
ศูนย์กลางของระบบประสาท มีปมประสาทอยู่ทีแ่ ต่ละปล้องของลาตวั และมีเส้นประสาทด้านทอ้ ง 2
เส้นเชื่อมตอ่ กันตลอดลาตัว เพ่ือรับความรูส้ ึก และส่งคาสงั่ ไปยงั หนว่ ยปฏบิ ัติงานเพ่อื ตอบสนองต่อส่ิง
เรา้

ไส้เดือนดิน มีปมประสาทสมอง 2 ปม บริเวณหัวเหนือคอหอย ทาหน้าท่ีเป็นศูนย์กลาง
ของระบบประสาท และมีเส้นประสาทรอบคอหอย (circumpharyngeal connective nerve)
2 เส้น โอบรอบคอหอยแลว้ เชอื่ มกนั เปน็ ปมประสาทใตต้ อหอย 2 ปม และเช่ือมกบั เสน้ ประสาทคู่

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 15

ภาพที่ 1.11 พลานาเรีย
ทมี่ า : https://blog.startdee.com

ภาพที่ 1.12 พลานาเรีย
ท่มี า : หนังสอื เรยี นรายวิชาเพิ่มเตมิ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชวี วิทยา
ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 6 เล่ม 1 บริษัทอกั ษรเจริญทศั น์ อจท. จากัด (หนา้ 40)

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 16

2.6 ดาวทะเล (sea star) ดาวทะเลเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังท่ีมีระบบประสาท
พัฒนามากข้ึน โดยมโี ครงสรา้ งหลกั ๆ คอื

1) วงแหวนประสาท (nerve ring) อยู่บรเิ วณรอบปาก
2) แขนงประสาท (radial nerve) แยกออกจากวงแหวนประสาทไปเลี้ยงแขน
(arm) ต่าง ๆ อยู่ทางดา้ นลา่ งของลาตัว
3) จุดตา (eye spot) บริเวณปลายแขนทาหน้าท่ีรับแสง โดยการตรวจหาเงาและ
การเปล่ียนแปลงของแสง และเชอ่ื มตอ่ กบั เซลล์ประสาทบรเิ วณลาตัว ทม่ี ลี กั ษณะเป็นร่างแห
4) เทนทาเคิล (tentacle) อยู่บริเวณปลายสุดของแขนทุกแฉก ทาหน้าท่ีรับสัมผัส
สารเคมี
5) เท้าท่อ (tube feet) และเหงือกท่ีผิวหนัง (dermal branchia) สามารถจับ
ความรูส้ ึกได้

ภาพที่ 1.13 ดาวทะเล
ท่มี า : https://blog.startdee.com

2.7 หอยทาก ประกอบด้วยปมประสาท 3 คู่ ได้แก่ ปมประสาทสมอง (cerebral
ganglion) ลักษณะเป็นวงแหวนล้อมรอบหลอดอาหารทาหน้าที่ควบคุมบริเวณส่วนหัว ปมประสาท
เทา้ (pedal ganglion) ลกั ษณะเป็นเสน้ ประสาทต่อจากปมประสาทสมองไปยังเทา้ ทาหน้าที่ควบคุม
การหดตัวของกล้ามเนื้อ ทาให้เกิดการเคล่ือนที่และปมประสาทอวัยวะภายใน (visceral ganglion)
ลักษณะเป็นเส้นประสาทต่อมาจากปมประสาทสมองไปยังอวัยวะภายใน ทาหน้าที่ควบคุมการ
ทางานของอวยั วะภายใน

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 17

หอยทาก จัดอยู่ในประเภทสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ไฟลัมมอลลัสคา เป็นสัตว์โบราณท่ีมี
กาเนิดมาในราวตอนกลางยุคคาร์บอนิเฟอรัส (Carboniferous Period) ราวๆประมาณ เกือบส่ีร้อย
ลา้ นปที ผี่ ่านมา วิวัฒนาการถึงปัจจุบนั พบมหี อยทาก มากกวา่ 500 ชนดิ ชอบกนิ ผกั เปน็ อาหาร

ภาพท่ี 1.14 หอยทาก
ทม่ี า : https://somyotoott.wordpress.com/2013/03/14

ภาพที่ 1.15 ระบบประสาทของหอยทาก
ทมี่ า : หนังสอื เรยี นรายวิชาเพิ่มเตมิ วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชีววิทยา
ชัน้ มธั ยมศึกษาปีที่ 6 เลม่ 1 บริษัทอกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จากดั (หนา้ 41)

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 18

2.8 กงุ้ มสี มองเป็นปมประสาทขนาดใหญอ่ ยู่บริเวณส่วนหัว มีแขนงประสาทแยกไปยัง
ตา (optic nerve) และหนวด (antennary nerve) จากปมประสาทสมองมีเส้นประสาทล้อมรอบ
หลอดอาหารลงมายังปมประสาทด้านล่าง รวมกันเป็นปมประสาททรวงอก (thoracic ganglion)
และทอดยาวเปน็ ปมประสาทส่วนท้อง (ventral nerve cords) ซง่ึ มีปมประสาทแยกไปยงั กลา้ มเนือ้
และรยางค์ต่างๆ

ภาพท่ี 1.16 ระบบประสาทของกุ้ง
ท่ีมา : หนังสือเรยี นรายวิชาเพ่มิ เติมวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชวี วิทยา
ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 6 เล่ม 1 บริษทั อกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จากดั (หนา้ 41)
2.9 แมลง (insect) ต่อมาคือสัตว์จาพวกแมลง แมลงมีสมองที่บริเวณหัว มีปม
ประสาทขนาดใหญ่ตลอดความยาวของลาตัว นอกจากน้ียังมีเส้นประสาททางด้านท้อง (ventral
nerve cord) และมีใยประสาทแยกออกมาเป็นสว่ นของระบบประสาทรอบนอกด้วย

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 19

ภาพที่ 1.17 ดาวทะเล
ทีม่ า : https://blog.startdee.com

แมลง มรี ะบบประสาททพ่ี ัฒนามาก ระบบประสาทอยดู่ า้ นท้องเนื่องจากมเี ส้นประสาท
ขนาดใหญ่อยดู่ า้ นทอ้ ง ประกอบด้วยปมประสาทบรเิ วณสว่ นหัว 6 ฉู่ ซึ่งปมประสาท 3 อู่ รวมกนั เป็น
สมอง และปมประสาทอีก 3 คู่ รวมกันเป็นปมประสาทใตส้ มอง (subesophageal ganglion) อยู่ใต้
หลอดอาหารซ่ึงเชื่อมต่อกับปมประสาทท่ีอยู่ตามปล้องตลอดแนวยาวของลาตัว และมีเส้นประสาท
แยกจากปมประสาทไปเลี้ยงขาและการตอบสนองต่อสิ่งเร้าเหมือนหรือปีก กล้ามเนือ้ อก และอวัยวะ
อนื่ ๆ ของรา่ งกาย

ภาพท่ี 1.18 ระบบประสาทของแมลง
ทีม่ า : หนังสือเรียนรายวิชาเพ่มิ เติมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชีววิทยา
ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี 6 เลม่ 1 บรษิ ทั อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จากดั (หนา้ 41)

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 20

3. การตอบสนองของสตั ว์มีกระดูกสันหลงั และมนษุ ย์
ส่ิงมีชีวิตกลุ่มสุดท้าย ก็คือสัตว์มีกระดูกสันหลังและมนุษย์ ซ่ึงถือว่าเป็นกลุ่มท่ีระบบ

ประสาทพัฒนาไปมากท่ีสุด เซลล์ประสาทเกือบทั้งหมดรวมตัวกันที่หัวเป็นสมองมีขนาดใหญ่และ
เจริญมาก นอกจากน้ีเซลล์ประสาทยังรวมตัวกันเป็นเส้นออกจากสมอง เป็นแนวยาวตามลาตัว
ด้านหลัง (dorsal nerve cord) เรียกว่าไขสันหลัง ท้ังสมองและไขสันหลังทาหน้าที่เป็นศูนย์กลาง
การทางานของระบบประสาท โดยมีเส้นประสาทแยกออกไปทาหน้าที่รับสัมผัส และตอบสนองท่ัว
รา่ งกาย

ภาพที่ 1.19 ระบบประสาทของมนุษย์
ที่มา : https://blog.startdee.com

การตอบสนองของสัตว์มีกระดูกสันหลังสัตว์มีกระดูกสันหลังมีโครงสร้างและการ
ทางานของระบบประสาทที่ซับซ้อนขึ้นเซลล์ประสาทเกือบท้ังหมดรวมกันอยู่ที่ส่วนหัวเป็นสมอง
(brain) ซึ่งมขี นาดใหญแ่ ละเจรญิ มากและมไี ขสันหลัง (spinal cord) ทอดยาวตามลาตัวทางดา้ นหลัง
สมองและไขสันหลังทาหน้าที่เป็นศูนย์กลางของระบบประสาททั้งหมด เรียกว่า ระบบประสาท
ส่วนกลาง (central nervous system ; CNS) ทาหน้าท่ีรับสัญญาณจากหน่วยรับความรู้สึก
ประมวลผลข้อมูล และส่งสัญญาณไปยังหน่วยปฏิบัติงานนอกจากนี้ สมองและไขสันหลังจะมี

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 21

เส้นประสาทแยกออกมาจานวนมาก ทาหน้าท่ีควบคุมและประสานงานในระบบประสาทต่าง ๆ ของ
รา่ งกาย

สมอง

ไขสนั หลงั

เสน้ ประสาท

ภาพท่ี 1.20 ระบบประสาทของมนุษย์
ทมี่ า : หนังสอื เรยี นรายวิชาเพม่ิ เติมวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชีววิทยา
ชนั้ มัธยมศึกษาปที ี่ 6 เล่ม 1 บรษิ ทั อกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จากัด (หน้า 43)

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 22

บัตรกจิ กรรมที่ 1.1
เร่ือง การตอบสนองของไฮดรา

จดุ ประสงค์
ศกึ ษาการรับรู้และการตอบสนองของไฮดราเมอื่ ถกู กระตนุ้ จากส่ิงเรา้

วสั ดุอุปกรณ์ 2. น้ากล่นั
1. ไฮดรา 4. หลอดหยด
3. เข็มเขีย่ เช้อื 6. กล้องจลุ ทรรศน์
5. สไลต์และกระจกปดิ สไลต์

วธิ ปี ฏบิ ตั ิ
1. หยดนา้ กล่นั ลงบนสไลต์ นาไฮดราท่ีเตรยี มไวม้ าวางบนกระจกสไลต์โดยใชห้ ลอดหยด
2. นาสไลตท์ ม่ี ีไฮดรามาสอ่ งภายใต้กลอ้ งจุลทรรศน์ ใชเ้ ขม็ เขย่ี เชอ้ื แตะที่ปลายเทนทาเคิล
ของไฮดรา
3. สงั เกตการตอบสนองของไฮดราภายใต้กลอ้ งจุลทรรศน์

ผลการทากิจกรรม
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 23

คาถามท้ายกจิ กรรม
ถ้าใช้เขม็ เขีย่ เชอ้ื แตะที่ปลายเทนทาเคลิ ของไฮดราจะเกิดอะไรขึ้น นักเรยี นอธบิ ายผลการ

ทดลองน้ีอย่างไร
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................

สรปุ ผลการทากิจกรรม
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 24

บตั รกจิ กรรมที่ 1.2
แผนผังมโนทัศน์ เรอ่ื ง การรับรูแ้ ละการตอบสนองของสัตว์

คาช้ีแจง ให้นักเรียนสรุปความรู้ที่เก่ียวกับ “การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์” เป็นแผนผัง
มโนทศั น์ (Concept Mapping) ในกระดาษที่แจกใหแ้ ล้วนาเสนอผลงานหน้าชนั้ เรียน

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 25

บตั รกจิ กรรมที่ 1.3
ถอดบทเรยี น เรอ่ื ง การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์

คาช้ีแจง ให้นักเรียนถอดบทเรียนท่ีเก่ียวกับ “การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์” ตามหลัก
ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงเป็น ในกระดาษชารต์ ท่ีกาหนดให้แล้วนาเสนอผลงานโดยนาไปติดป้าย
นิเทศหน้าช้ันเรยี น

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รูแ้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 26

แบบฝึกหัด
เร่อื ง การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์

คาชแ้ี จง : ใหน้ กั เรียนตอบคาถามต่อไปนี้ใหถ้ กู ต้องท่ีสุด

1. เพราะเหตใุ ด มนุษย์จงึ มีการตอบสนองต่อส่งิ เร้าซับซ้อนกวา่ สตั ว์ชนดิ อนื่ ๆ
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................

2. สัตว์ตา่ ง ๆ ตอบสนองต่อส่ิงเร้าแตกตา่ งกนั อย่างไร
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................

3. การรบั ร้แู ละการตอบสนองตอ่ ส่งิ เร้าของไฮดรากบั พลานาเรียแตกตา่ งกันอย่างไร
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 27

4. พลานาเรยี ไส้เดอื นดิน และแมลงตอบสนองต่อสิ่งเร้าเหมือนหรอื แตกต่างกนั อยา่ งไร
............................................................................................................................. .................................
......................................................................................... .....................................................................
............................................................................................................................. .................................
........................................................................................................................................................ ......
............................................................................................................................ ..................................
............................................................................................................................. .................................

5. ให้นกั เรียนสรปุ เกีย่ วกับการรับรแู้ ละการตอบสนองของสัตว์
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
..................................................................................................................................... .........................
............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. .............................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
..................................................................................................................................... .........................
......................................................................................................... .....................................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 28

รายวิชาชีววิทยา 4 แบบทดสอบหลังเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ 6
เร่อื ง การรบั รูแ้ ละการตอบสนองของสตั ว์

รหสั วิชา ว30244

คาชี้แจง 1. แบบทดสอบฉบบั นี้ จานวน 10 ขอ้ คะแนนเตม็ 10 คะแนน เวลาที่ใช้ 10 นาที
2. จงเลอื กคาตอบที่ถกู ต้องท่สี ุด แลว้ เขยี นเครือ่ งหมาย  ลงในกระดาษคาตอบ

1. ระบบประสาทของคนและสัตว์มกี ระดูกสนั หลังคือ
ก. ปมประสาท
ค. ร่างแหประสาท
ค. สมองและไขมันหลัง
ง. เสน้ ใยประสานงาน

2. สง่ิ มีชีวิตพวกโพรโทซวั มรี ะบบประสาทแเบบใด
ก. เส้นไยประสานงาน (Coordinating fiber)
ข. ร่างแหประสาท (Never net)
ค. แบบขนั้ บันได (Ladder type)
ง. ปมประสาท (Nerve gangion)

3. ถ้าตัดเส้นใยประสานงานของพารามีเซยี มออกจะเกิดผลอยา่ งไรต่อพารามเี ซียม
ก. พารามเี ซยี มจะตายทันที
ข. พารามีเซียมไม่สามารถเคลื่อนทไี่ ด้
ก. พารามเี ซยี มไมส่ ามารถจริญเตบิ โตได้
ง. พารามเี ซียมเคล่ือนทไี่ ปขา้ งหนา้ ไดอ้ ยา่ งเดียว

4. ร่างแหประสาททีผ่ นงั ลาไส้เล็กทาหนา้ ทีอ่ ยา่ งไร
ก. ควบคมุ การดูดซึมอาหาร
ข. ควบคมุ การขบั ถา่ ยของเสียบริเวณลาไสเ้ ล็ก
ค. ควบคมุ กระบวนการยอ่ ยอาหารประเภทโปรตีน
ง. ควบคมุ กระบวนการเพอริสหลั ซิสของลาใส้ ทาใหเ้ กดิ การบีบไล่อาหารให้ผ่านไปได้

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 29

5. ส่วนสมองท่มี ขี นาดเลก็ ลงตามลาดบั วิวฒั นาการของ ปลา กบ และหนู คอื สมองส่วนใด
ก. ส่วนหน้า
ข. สว่ นทา้ ย
ค. ส่วนกลาง
ง. ส่วนหนา้ และส่วนทา้ ย

6. ในพวกแอนเนลิดา ระบบประสาทพัฒนามากข้นึ จะมปี มประสาทอยู่บริเวณส่วนใดของลาตัว
ก. บรเิ วณส่วนหวั ของลาตัว
ข. บรเิ วณส่วนท้ายของลาตวั
ค. บรเิ วณคา้ นหลงั ในชอ่ งกระดูก
ง. บริเวณค้านบนและดา้ นล่างของหลอดอาหาร

7. การรับรแู้ ละตอบสนองต่อส่ิงเรา้ ของส่ิงมีชีวิต กลุ่มใดจะมีการตอบสนองตอ่ สิ่งเร้าเรว็ ทส่ี ุด
ก. แมลง
ข. อะมบี า
ค. พลานาเรีย
ง. พารามเี ซยี ม

8. การท่ีเรานาปลาโลมาหรอื ลิงซิมแพนซมี าฝึกหัดใหเ้ รียนรู้สิ่งทซ่ี ับซอ้ นเพื่อการแสดงไดเ้ พราะ
เหตใุ ด

ก. เนื่องจากมีขนาดของสมองใหญ่
ข. สมองมีการพัฒนาและมรี อยหยักบนสมองเยอะ
ค. เพราะลงิ ซิมแพนซแี ละปลาโลมามวี วิ ัฒนาการรว่ มกบั มนุษย์
ง. ปลาโลมาและลิงชิมแพนซีอยูใ่ กล้ชดิ มนุษย์ทาใหเ้ กดิ การเรยี นรู้ได้เร็ว

9. ส่ิงมชี ีวติ ชนิดใดเรมิ่ มเี ซลล์ประสาทเป็นพวกแรก
ก. กุง้
ข. อะมีบา
ค. พลานาเรยี
ง. แมงกะพรุน

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 30

10. สตั วช์ นดิ ใดมรี ะบบประสาทแบบร่างแหประสาท
ก. หมกึ
ข. ไฮดรา
ค. พลานาเรยี
ง. ไส้เดือนดิน

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 31

กระดาษคาตอบ
แบบทดสอบกอ่ นเรียนและหลงั เรยี น
ชดุ ท่ี 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์

แบบทดสอบก่อนเรียน ง แบบทดสอบหลงั เรยี น ง
ขอ้ ก ข ค ขอ้ ก ข ค
1 1
2 2
3 3
4 4
5 5
6 6
7 7
8 8
9 9
10 10

คะแนนเต็ม 10 คะแนน คะแนนเต็ม 10 คะแนน
ได้ ...................คะแนน ได้ ...................คะแนน

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับร้แู ละการตอบสนองของสตั ว์ 32

บรรณานุกรม

เกศทิพย์ อิศรางกูร ณ อยธุ ยา และฤทธิ์ วฒั นชัยยงิ่ เจรญิ . (2564). หนังสอื เรยี นรายวชิ าเพิ่มเตมิ
วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชีววิทยา ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 6 เล่ม 1. (พิมพ์ครง้ั ที่ 3)
กรุงเทพฯ : ไทยรม่ เกล้า, บริษัทอักษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จากดั .

จริ สั ย์ เจนพาณชิ ย์ (2558). ชีววิทยาสาหรับนกั เรยี นมธั ยมปลาย. กรุงเทพมหานคร :
หจก.สามลดา.

ซรี ์สตาร์ (2552). ชวี วิทยา เลม่ 1. (แปลจาก Biology 1 Concepts and Applications
โดยทมี คณาจารย์ ภาควชิ าชวี วทิ ยามหาวิทยาลัยขอนแก่น, ผู้แปล). กรุงเทพมหานคร :
เจเอสที พับลิชชิ่ง จากดั .

นงลักษณ์ สวุ รรณพนิ ิจ และ ปรชี า สวุ รรณพินจิ (2552). จลุ ชีววิทยาท่วั ไป. กรงุ เทพมหานคร :
จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .

ปรชี า สุวรรณพนิ ิจ และนงลักษณ์ สุวรรณพินิจ (2549). ชีววิทยา 2. กรุงเทพมหานคร :
จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย.

วันดี วฒั นชยั ยงิ่ เจรญิ (2552). การจัดจาแนกสงิ่ มชี วี ติ . ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ :
มหาวทิ ยาลัยนเรศวร.

ศกึ ษาธิการ, กระทรวง. (2560). ตัวช้วี ัดและสาระการเรียนรแู้ กนกลาง กลมุ่ สาระการเรยี นรู้
วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสตู รแกนกลาง
การศึกษาชั้นพ้นื ฐาน พุทธศกั ราช 2551. กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพซ์ มุ นมุ สหกรณ์
การเกษตรแห่งประเทศไทย.

สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี, สถาบนั . (2554). หนงั สอื เรียนรายวิชาชีววทิ ยา
เพ่ิมเตมิ เล่ม 5. กรุงเทพมหานคร : สกสค.

สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี, สถาบัน. (2555). คมู่ อื ครูรายวิชาชวี วทิ ยาเพม่ิ เตมิ
เล่ม 5. กรงุ เทพมหานคร : สกสค.

สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, สถาบนั . (2556). หนังสือเรยี นรายวชิ าเพิม่ เดมิ
ชีววทิ ยา เลม่ 2 ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 4-6 กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร.์
พมิ พ์ครง้ั ที่ 9. กรุงเทพมหานคร : โรงพมิ พค์ รุ สุ ภาลาดพรา้ ว.

สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, สถาบัน.(2558). หนงั สอื เรยี นรายวชิ าเพมิ่ เดมิ
ชวี วิทยา เลม่ 1 ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 4-6 กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์.
พมิ พ์คร้งั ท่ี 9. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพค์ รุ สุ ภาลาดพรา้ ว.

สตาร์, ซีซาย. (2553). ชวี วทิ ยา เลม่ 2. กรงุ เทพมหานคร : เซนเกจ เลนิ นิง่ .

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์ 33

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 34

เฉลยบตั รกิจกรรมที่ 1.1
เร่อื ง การตอบสนองของไฮดรา

จดุ ประสงค์
ศกึ ษาการรับรู้และการตอบสนองของไฮดราเมอ่ื ถูกกระตนุ้ จากสง่ิ เร้า

วสั ดุอุปกรณ์ 2. นา้ กลน่ั
1. ไฮดรา 4. หลอดหยด
3. เขม็ เข่ยี เชอื้ 6. กล้องจลุ ทรรศน์
5. สไลต์และกระจกปดิ สไลต์

วธิ ปี ฏบิ ัติ
1. หยดน้ากลัน่ ลงบนสไลต์ นาไฮดราทีเ่ ตรยี มไว้มาวางบนกระจกสไลตโ์ ดยใชห้ ลอดหยด
2. นาสไลตท์ ่มี ีไฮดรามาสอ่ งภายใตก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์ ใชเ้ ขม็ เขีย่ เชื้อแตะที่ปลายเทนทาเคิล
ของไฮดรา
3. สังเกตการตอบสนองของไฮดราภายใต้กล้องจลุ ทรรศน์

ผลการทากจิ กรรม
..............ก..า..ร...ต..อ...บ..ส...น...อ..ง..ข..อ...ง..ไ..ฮ..ด..ร...า...เ..พ..่ื.อ..ใ..ห..้ไ..ด..้.ข..้อ..ส...ร..ุป....ด...ัง..น..้ี..เ..ม..ื่อ...ใ.ช...้เ.ข..็.ม..แ...ต..ะ..ท...่ีป...ล..า..ย..เ..ท...น..ท...า..เ.ค...ิล...ข..อ..ง....
ไ.ฮ...ด..ร..า....เ.ท...น..ท...า..เ.ค...ิล..แ..ล...ะ..ส..่ว..น...อ..่ื.น....ๆ...ข...อ..ง..ร..่า..ง..ก..า..ย...จ..ะ..ห...ด..ส...ั้น..ล...ง...เ.พ...ร.า..ะ...เ.ซ..ล...ล..์ป...ร..ะ..ส..า..ท...ข..อ...ง..ไ.ฮ...ด..ร..า..เ.ช...ื่อ..ม...โ.ย..ง....
ก..นั...เ.ป...น็ ..ร..า่..ง..แ...ห....ท..า..ใ..ห..ม้...ีก..ร..ะ..แ...ส..ป...ร..ะ..ส..า..ท...แ..ผ...่ก..ร..ะ..จ..า..ย...ไ.ป...ท..ั่ว...ร..่า..ง.ก...า..ย.............................................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 35

คาถามทา้ ยกจิ กรรม

ถา้ ใชเ้ ข็มเขย่ี เช้อื แตะที่ปลายเทนทาเคลิ ของไฮดราจะเกิดอะไรขน้ึ นักเรียนอธบิ ายผลการ

ทดลองน้ีอยา่ งไร
...แ..น...ว..ค...า..ต...อ..บ..........................................................................................................................................
.................ล..า..ต...ัว..ข..อ...ง.ไ..ฮ..ด...ร..า..จ..ะ..ห...ด..ส...ั้น..ล...ง...เ.พ...ร..า..ะ..เ..ซ..ล..ล...์ป...ร..ะ..ส..า..ท...ข..อ...ง.ไ..ฮ..ด...ร..า..เ.ช..ื่อ...ม..โ..ย..ง.ก...นั ..เ..ป..น็...ต..า..ข...่า..ย...ท...า..ใ..ห. ้
...ม..กี...ร..ะ..แ..ส...ป..ร..ะ...ส..า..ท..แ...ผ..ก่...ร..ะ..จ..า..ย..ไ..ป..ท...ว่ั..ร..า่..ง..ก..า..ย................................................................... ........................
.................เ.ท...น...ท...า..เ..ค..ิล...แ...ล..ะ...ส..่ว..น...อ...่ืน....ๆ.....ข..อ...ง..ร..่า..ง..ก...า..ย...จ..ะ..ห...ด...ส..้ั.น..ล...ง....เ.พ...ร..า..ะ...เ.ซ...ล..ล...์ป...ร..ะ..ส...า..ท...ข...อ..ง..ไ..ฮ...ด..ร..า.
...เ.ช...่อื ..ม..โ..ย..ง..ก..ัน...เ.ป...็น...ต..า..ข..่า..ย...ท..า..ใ..ห..้ม...ีก..ร..ะ..แ...ส..ป...ร..ะ..ส..า..ท...แ..ผ...ก่ ..ร..ะ..จ..า..ย...ไ.ป...ท...ว่ั ..ร..่า..ง.ก...า..ย.............................................

..............................................................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................

............................................................................................................................. .................................

สรุปผลการทากิจกรรม
..............ไ..ฮ..ด...ร..า..ม..ี.ร..่า..ง..แ..ห...ป...ร..ะ..ส...า..ท....เ.ม...ื่อ..ม...ีส..่ิง..เ..ร..้า..ม...า..ก..ร..ะ...ต..ุ้น.....ย..่อ...ม..ม...ีก..ร..ะ...แ..ส...ป..ร..ะ...ส..า. .ท..แ...ผ..่ก...ร..ะ..จ...า..ย..ไ..ป...ท..่ัว....
ร..่า..ง..ก..า..ย....ท...า..ใ.ห...ไ้ .ฮ...ด..ร..า..ต..อ...บ..ส...น..อ...ง..โ.ด..ย...ก..า..ร..ห...ด..ส...่ว..น..ต...า่ ..ง...ๆ....ข..อ..ง..ร..า่..ง..ก..า..ย........................................................
..............ก...า..ร..ต..อ...บ...ส..น...อ..ง..ข...อ..ง..ไ..ฮ..ด...ร..า....เ.พ...่ือ..ใ..ห...้ไ.ด...้ข..้อ...ส..ร..ุป.....ด..ัง..น...้ี .เ..ม..่ือ..ใ..ช..้.เ.ข..็ม...แ..ต...ะ..ท...ี่ป...ล..า..ย...เ.ท...น...ท..า..เ..ค..ิล...ข..อ...ง...
ไ..ฮ..ด...ร..า...เ.ท...น...ท..า..เ.ค...ลิ ..แ...ล..ะ..ส...่ว..น..อ...่ืน....ๆ....ข..อ..ง..ร..่า..ง..ก...า..ย..จ..ะ..ห...ด..ส...้ัน..ล...ง...เ.พ...ร..า..ะ..เ..ซ..ล...ล..ป์...ร..ะ..ส..า..ท..ข...อ..ง..ไ.ฮ...ด..ร..า..เ.ช...่ือ..ม...โ.ย...ง...
ก...นั ..เ.ป...น็...ร..า่ ..ง.แ...ห....ท...า..ใ.ห...้ม..ีก..ร..ะ..แ...ส..ป...ร..ะ..ส..า..ท...แ..ผ...่ก..ร..ะ..จ...า..ย..ไ.ป...ท...ว่ั ..ร..่า..ง.ก...า..ย.............................................................

............................................................................................................................. .................................

............................................................................................................................. .................................

............................................................................................................................. .................................

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรบั รู้และการตอบสนองของสตั ว์ 36

เฉลยบตั รกิจกรรมที่ 1.2
แผนผังมโนทัศน์ เร่อื ง การรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์

คาช้ีแจง ให้นักเรียนสรุปความรู้ท่ีเกี่ยวกับ “การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์” เป็นแผนผัง
มโนทัศน์ (Concept Mapping) ในกระดาษทแ่ี จกให้แล้วนาเสนอผลงานหน้าชั้นเรยี น

ขึ้นอยกู่ ับดลุ พินิจของครผู สู้ อน

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์ 37

เฉลยบตั รกจิ กรรมที่ 1.3
ถอดบทเรยี น เรือ่ ง การรับร้แู ละการตอบสนองของสัตว์

คาชี้แจง ให้นักเรียนถอดบทเรียนท่ีเกี่ยวกับ “การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์” ตามหลัก
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งเป็น ในกระดาษชาร์ตท่ีกาหนดให้แล้วนาเสนอผลงานโดยนาไปตดิ ป้าย
นิเทศหน้าช้นั เรยี น

ขึน้ อยกู่ บั ดลุ พนิ จิ ของครผู ูส้ อน

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรูแ้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 38

แบบฝึกหัด
เรอื่ ง การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์

คาชี้แจง : ใหน้ ักเรียนตอบคาถามตอ่ ไปนีใ้ ห้ถกู ตอ้ งทส่ี ุด

1. เพราะเหตุใด มนษุ ยจ์ ึงมกี ารตอบสนองต่อส่งิ เร้าซับซ้อนกว่าสัตว์ชนิดอ่นื ๆ
.แ...น...ว..ค..า..ต...อ..บ................................................................................................................... .........................
...............ม...น..ุษ...ย...์ม..ีส..ม...อ..ง..แ...ล..ะ..ไ..ข..ส...ัน..ห...ล..ัง..ท...า..ห...น..้า..ท...่ีเ.ป...็น...ศ..ูน...ย..์ก...ล..า..ง..ค..ว..บ...ค...ุม..ก..า..ร..ท...า..ง..า..น..ข..อ...ง..ร..ะ..บ...บ..ป...ร..ะ..ส...า..ท...
.แ...ล..ะ..ม...ีเ.ส...้น..ป...ร..ะ...ส..า..ท...แ..ย..ก...จ..า..ก...ส..ม...อ..ง..แ..ล...ะ..ไ..ข..ส..ั.น..ห...ล..ัง..น...า..ค...า..ส..่ัง..ไ.ป...ย. .ัง..อ..ว..ั.ย..ว..ะ..ต...่า..ง...ๆ....ข...อ..ง..ร..่า..ง..ก..า..ย....จ..ึ.ง.ม...ีก..า..ร...
.ต...อ...บ..ส...น...อ..ง..ต...่อ...ส..ิ่ง..เ..ร..้า..ท...่ีซ..ับ...ซ...้อ..น.....ก..า..ร...ต..อ...บ...ส..น...อ...ง..ส..่ว...น..ใ..ห...ญ...่จ...ะ..ผ...่า..น...ก..า...ร..ป...ร..ะ..ม...ว..ณ...ผ...ล..ข...อ..ง..ส...ม...อ..ง..แ...ล..ะ...
.ต...อ..บ...ส..น...อ..ง..เ..ฉ..พ...า..ะ..ห...น..่ว..ย...ป..ฏ...ิบ...ัต..ิก...า..ร..ท..่ีถ...ูก..ก...ร..ะ..ต..ุ้น....ใ..น...ข..ณ...ะ...ท..่ีส...ัต..ว..์บ...า..ง..ช..น...ิด....เ.ช..่น....ไ..ฮ..ด...ร..า..ม..ีร..ะ...บ..บ...ป...ร..ะ..ส..า..ท...
.แ...บ...บ..ร..่า..ง..แ...ห..จ...ึง..ต..อ...บ..ส...น...อ..ง..โ..ด..ย...ก..า..ร..ห...ด..ต...ัว..ส...่ว..น...ต..่า..ง...ๆ....ข...อ..ง..ร..่า..ง..ก...า..ย....ห..ร..ื.อ..พ...ล..า..น...า..เ.ร..ีย..ม...ีป...ม..ป...ร..ะ..ส...า..ท...ท..า...
.ห...น...้า..ท..่ีเ..ป..็น...ศ...ูน..ย...์ก..ล..า...ง.น...า..ค...า..ส..ั่ง..ไ.ป...ย..ั.ง.ส...่ว..น...ต..่า..ง...ๆ....ข...อ..ง..ร..่า..ง..ก..า..ย....ก. .า..ร..ต...อ..บ...จ..ึง..เ.ก...ิด..เ..ฉ..พ...า..ะ..ส..่ว...น..ข...อ..ง..ร..่า..ง..ก..า..ย...
.แ...ต..่ย..ัง..ไ..ม..่ซ...ับ..ซ...้อ..น...เ.ท..่า..ก...บั ..ข...อ..ง..ส..ตั...ว..์ม..ีก...ร..ะ..ด..ูก...ส..นั...ห..ล...ัง...................................................................................

2. สตั ว์ตา่ ง ๆ ตอบสนองต่อสิ่งเร้าแตกต่างกนั อย่างไร
.แ...น...ว..ค..า..ต...อ..บ........................................................................................................... .................................
...............ส...ตั ..ว..์แ...ต..ล่..ะ...ช..น...ดิ ..ต..อ...บ...ส..น...อ..ง..ต..่อ...ส..ิ่ง..เ.ร..า้..แ..ต...ก..ต...่า..ง.ก...ัน..เ..น..่ือ...ง.จ...า..ก..ม...รี ..ะ..บ..บ...ป...ร..ะ..ส..า..ท..แ...ต..ก...ต..่า..ง..ก..ัน....ส...ัต..ว..์ท...ี่
.ม...ีว..ิว..ัฒ....น..า..ก...า..ร..ต..่.า..จ..ะ..ต...อ..บ...ส..น...อ...ง.ต...่อ..ส...่ิง..เ.ร..้า..แ...บ..บ...ไ..ม..่ซ...ับ...ซ..้อ..น...เ.น...ื่อ..ง..จ..า..ก...ไ..ม..่ม...ีศ..ูน...ย..์ก...ล..า..ง..ค...ว..บ...ค..ุม...ก..า..ร..ท...า..ง..า..น...
.ข...อ..ง..ร..ะ..บ...บ...ป..ร...ะ..ส..า..ท....แ...ต..่ส...ัต..ว..์ท...่ีม..ี.ว..ิว..ัฒ...น...า..ก..า..ร..ส...ูง..ข..ึ้น...ม..ีศ...ูน..ย...์ก..ล...า..ง.ค...ว..บ...ค..ุม...ก..า..ร..ท...า..ง..า..น..ข..อ...ง..ร..ะ..บ...บ..ป...ร..ะ..ส...า..ท...
.เ..ช..น่....ป...ม..ป...ร..ะ..ส..า..ท....ส...ม..อ..ง....จ..งึ ..ต..อ..บ...ส..น...อ..ง..ต...อ่ ..ส..ง่ิ..เ..ร.า้..ใ..น...ร..ปู ..แ...บ..บ...ท..ี่ซ...บั ...ซ..อ้..น...ข..น้ึ......................................... .........

......................................................................................................................... .....................................

3. การรบั ร้แู ละการตอบสนองต่อสง่ิ เรา้ ของไฮดรากบั พลานาเรยี แตกต่างกันอยา่ งไร
..แ..น...ว..ค...า..ต..อ...บ.......................................................................................................... .................................
...............ไ..ฮ..ด...ร..า..ม...ีร..่า..ง..แ..ห...ป...ร..ะ..ส...า..ท....เ.ม...่ือ..ม...ีส..ิ่.ง.เ..ร..้า..ม...า..ก..ร..ะ...ต..ุ้น....ย...่อ..ม...ม..ี.ก..ร..ะ..แ...ส..ป...ร..ะ...ส..า..ท...แ..ผ...่ก..ร..ะ...จ..า..ย...ไ.ป...ท...ั่ว..
..ร..่า.ง..ก...า..ย...ท...า..ใ..ห..ไ้..ฮ..ด..ร..า..ต...อ..บ...ส..น...อ..ง..โ..ด..ย..ก...า..ร..ห..ด...ส..ว่..น...ต..่า..ง....ๆ...ข...อ..ง..ร..่า..ง..ก..า..ย....ส..่ว..น...พ...ล..า..น...า.เ.ร..ีย...ม..ีป...ม..ป...ร..ะ..ส..า..ท...อ..ย...ู่
..ท..หี่...ัว...เ..ม..่ือ...ม..ีส..่ิ.ง.เ..ร..้า..ม..า..ก...ร..ะ..ต..ุ้น...จ..ะ..เ..ก..ดิ...ก..ร..ะ..แ...ส..ป...ร..ะ..ส..า..ท...จ..า..ก...บ..ร..ิเ..ว..ณ...ท...ี่ถ..ูก...ก..ร..ะ..ต...ุ้น..ไ..ป...ต..า.ม...เ.ส...้น..ป...ร..ะ..ส...า..ท..ส...่ง..ไ.ป...
..ย..ัง..ป..ม...ป...ร..ะ..ส..า..ท.....ซ..่ึง..เ.ป...็น...ศ..ูน...ย..์ก..ล...า..ง..ท..่ีม...ีเ.ซ...ล..ล..์.ป..ร..ะ...ส..า..ท...อ..ย..ู่ห...น...า..แ..น...่น....แ..ล...้ว..ส..่ง..ก...ร..ะ..แ..ส..ป...ร..ะ..ส...า..ท..ไ..ป..ย...ัง..ห..น...่ว..ย...
..ป..ฏ...บิ ..ัต...ิง..า..น....ด..งั..น..้นั....ก...า..ร..ต..อ...บ..ส...น..อ...ง.ข...อ..ง..พ...ล..า..น...า..เ.ร..ยี ..จ..งึ..เ.ก...ิด..เ.ฉ...พ...า..ะ.ส...่ว..น..ข...อ..ง..ร..า่ ..ง..ก..า..ย.....................................

............................................................................................................................. .................................

โดย : นางสาวนภศร เสรีกลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 39

4. พลานาเรยี ไส้เดอื นดิน และแมลงตอบสนองตอ่ ส่ิงเร้าเหมอื นหรอื แตกต่างกันอย่างไร
.แ..น...ว..ค...า..ต...อ..บ.......................................................................................... ..................................................
...............ก..า..ร..ร..ับ...ร..ูแ้ ..ล...ะ..ก..า..ร..ต...อ..บ...ส..น...อ..ง..ต...่อ..ส..ิ่ง..เ..ร..้า..ต..่า..ง..ก..ัน....ค...ือ...ป...ม...ป..ร..ะ...ส..า..ท...ข..อ..ง..พ...ล..า..น. .า..เ..ร..ีย..อ..ย...ู่ท..่ีห...วั ....ด..งั ..น..้ั.น...
.ก..า..ร..ร..ับ...ร..แู้..ล...ะ..ก..า..ร..ส...ั่ง.ง..า..น...ใ.ห...เ้.ก...ิด..ก...า.ร..ต...อ..บ...ส..น...อ..ง..จ..ะ...อ..ย..่ทู...ี่ป...ม..ป...ร..ะ..ส..า..ท...ส..ว่...น..ห...ัว...ส...า..ห..ร..งั..ไ.ส..เ้..ด..ือ..น...ด...ิน..ก...บั ..แ...ม..ล..ง...
.ม..ีป...ม...ป..ร..ะ...ส..า..ท...อ..ย..ู่ต...า..ม..แ...น..ว...ก..ล..า..ง..ล...า..ต..ัว....แ..ต...่ล..ะ..ป...ม..ป...ร..ะ..ส...า..ท...ม..ีเ.ส...้น. .ป...ร..ะ..ส..า..ท...เ.ช...่ือ..ม...โ.ย...ง.ก...ัน....ด..ัง..น...้ัน....ก..า..ร..ร..ับ...ร..ู้ .
.แ..ล...ะ..ก..า..ร..ส...่งั .จ...งึ .อ...อ..ก...จ..า..ก..ป...ม..ป...ร..ะ..ส...า.ท...ไ..ป..ย...ัง.ห...น...่ว..ย..ป...ฏ..บิ...ตั..งิ..า..น...ไ.ด...้อ..ย..า่..ง..ม...ปี ..ร..ะ...ส..ิท...ธ..ภิ ..า..พ...................................

5. ใหน้ กั เรียนสรปุ เก่ยี วกับการรบั รู้และการตอบสนองของสัตว์
.แ...น...ว..ค..า..ต...อ..บ........................................................................................................... .................................
..........-.....ไ..ฮ..ด...ร..า....ม..ีร..่า..ง..แ..ห...ป...ร..ะ..ส...า..ท..เ..ช..่ือ...ม..โ..ย..ง..ก..ัน....เ..ม..่ือ...เ.ส..้น...ใ..ย..ป...ร..ะ..ส...า..ท..ถ...ูก..ก..ร...ะ..ต..ุ้น....ท..ุก...ส..่ว..น...ข...อ..ง..ล..า..ต...ัว..จ..ะ...
...............ห...ด..จ..า..ก...ก..า..ร..ท...า..ง..า..น..ป...ร..ะ..ส..า..น...ก..ัน...ร..ะ..ห...ว..า่ ..ง..เ.ซ..ล...ล..์..........................................................................
..........-.....พ...ล...า..น...า..เ..ร..ีย....ม...ีป...ม..ป...ร..ะ...ส..า..ท...ส...ม..อ...ง..บ...ร..ิเ.ว...ณ...ห...ัว....2....ป...ม.....ท...า..ห...น...้า..ท...่ีเ.ป...็น...ส..ม..อ...ง...ม...ีเ..ส..้น...ป...ร..ะ..ส...า..ท...
...............ด...้า..น...ข..้.า..ง....2....เ.ส...้น....ท...่ีต...่อ...ม..า...จ..า...ก..ป...ม...ป...ร..ะ...ส..า...ม..ส...ม...อ..ง....แ...ล...ะ..ม..ี.เ.ส...้น...ป...ร..ะ...ส..า...ท..ต...า..ม...ข...ว..า..ง...เ.ช..่ื.อ..ม...
...............เ.ส...้น..ป...ร..ะ..ส...า..ท..ด...้า..น..ข..้า..ง..ท...ั้ง...2....เ.ส..น้................................................................ .................................
..........-.....ไ..ส..้.เ.ด...ือ..น...ด...ิน.....ม..ีป...ม...ป...ร..ะ..ส...า..ท...ส..ม...อ..ง..บ...ร..ิ.เ.ว..ณ....ห..ั.ว...2....ป...ม......ม..ี.เ.ส..้.น..ป...ร..ะ...ส..า...ท..ร..อ..บ...ค...อ...ห..อ...ย....2....เ.ส...้น...
...............โ..อ..บ...ร..อ..บ...ค..อ...ห..อ...ย..ม...า..เ.ช..่ือ...ม..ก...ัน..เ..ป..็.น..ป...ม..ป...ร..ะ..ส..า..ท...ใ..ต..้ค...อ..ห...อ..ย..แ...ล..ะ..เ..ช..่ือ...ม..ก..ับ...ป...ม..ป...ร..ะ..ส...า..ท..ค...ู่ด..้า..น...ท...้อ..ง..
...............อ..กี...ท...ั้ง.ย...ัง..ม..ีป...ม..ป...ร..ะ..ส...า..ท..ท...ี่ป...ล..้อ...ง..ท..ุก...ป..ล...้อ..ง..ต..า..ม...แ..น...ว..ย..า..ว...ข..อ..ง..ล...า..ต..ัว..ซ...ึ่ง.ม...ีแ..ข...น..ง..ป..ร..ะ...ส..า..ท...ย..ื่น...เ.ข...้า..ไ.ป...
...............ใ..น..ช...ัน้ ..ก...ล..า้..ม..เ..น..ื้อ................................................................................................ .........................
..........-.....ห...อ..ย...ท...า..ก....ม..ีป...ม..ป...ร..ะ..ส...า..ท....3....ค..ู่ ..ไ.ด...้แ..ก..่..ป..ม...ป...ร..ะ..ส..า..ท...ส...ม..อ..ง..ค...ว. บ...ค...ุม..บ...ร..ิเ.ว..ณ....ส..่ว..น...ห...ัว...ป...ม...ป..ร..ะ...ส..า..ท...
...............เ.ท...้า..ค...ว..บ...ค..ุม...ก..า..ร..ห...ด...ต..ัว...ข..อ..ง..ก...ล..้า..ม...เ.น...้ือ...ส..า..ห...ร..ับ...ก..า..ร..เ..ค..ล...ื่อ..น...ท...่ี .แ...ล..ะ..ป...ม...ป..ร..ะ..ส...า..ท..อ...ว..ัย...ว..ะ..ภ...า..ย..ใ..น...
...............ค...ว..บ..ค...ุม..ก...า..ร..ท..า..ง..า..น..ข...อ..ง..อ..ว..ยั...ว..ะ..ภ..า..ย...ใ.น........................................................................................
..........-.....ก...ุ้ง...ม..ี.ส..ม..อ...ง..เ.ป...็น..ป...ม...ป..ร..ะ...ส..า..ท...ข..น...า..ด..ใ..ห..ญ....่อ..ย..ู่.บ..ร..ิเ..ว..ณ...ส..่.ว..น..ห...ัว....ม..ีแ..ข...น...ง..แ..ย..ก...ไ.ป..เ..ล..้ีย..ง..ต...า..แ..ล...ะ..ห..น...ว..ด...
...............ส..ม...อ..ง..ม...ี ..เ..ส..้น...ป...ร..ะ..ส..า..ท...ล..้.อ..ม...ร..อ..บ...ห...ล..อ..ด...อ..า..ห...า..ร..ล...ง..ม..า..ย...ัง..ป..ม...ป...ร..ะ..ส..า..ท...ด...้า..น..ล..่า..ง....ร..ว..ม..ก...ัน...เ.ป...็น..ป...ม...
...............ป...ร..ะ..ส...า..ท...ท...ร..ว..ง..อ...ก..ซ...่ึง..ม..ีป...ม...ป...ร..ะ..ส...า..ท....7....ป...ม....ท...อ..ด...ย..า..ว...เ.ป...็น...ป..ม...ป...ร..ะ..ส...า..ท...ส..่.ว..น...ท..้อ...ง...แ...ล..ะ...ม..ีป...ม...
...............ป...ร..ะ..ส..า..ท...แ..ย...ก..อ..อ...ก..ไ..ป..ย...ัง.ก...ล..า้ ..ม...เ.น..้อื...แ..ล...ะ..ร..ะ..ย..า..ง..ค..์ต...า่ ..ง...ๆ............................... .................................
..........-.....แ...ม..ล...ง...ม...ีป...ม..ป...ร..ะ...ส..า..ท...ส..่ว...น..ห...ัว....6...ค...ู่ .(..3....ค..ู่.ร...ว..ม..เ..ป..็น...ส...ม..อ...ง...แ...ล..ะ....3....ค..ู่..ร..ว..ม...เ.ป...็น..ป...ม...ป. .ร..ะ..ส...า..ท...ใ.ต...้
...............ส..ม...อ..ง..)...ซ..่ึง..จ..ะ...เ.ช..ื่อ...ม..ต...่อ..ก..ับ...ป...ม..ป...ร..ะ..ส...า..ท..ต...า..ม..ป...ล..้อ...ง..ต..ล..อ...ด..แ...น..ว..ย...า..ว..ข..อ..ง..ล..า..ต...ัว..แ..ล...ะ..ม..ีเ..ส..้น...ป..ร..ะ...ส..า..ท...
...............แ..ย...ก..ไ..ป..เ..ล..ยี..ง..อ..ว...ยั ..ว..ะ..ต...า่ .ง....ๆ.........................................................................................................
..........-.....ส...ัต..ว...์ม..ีก...ร..ะ..ด...ูก..ส...ัน...ห...ล..ัง....ม..ีเ..ซ..ล...ล..์ป...ร..ะ..ส...า..ท...ร..ว..ท...ก..ัน...เ.ป...็น...ส..ม...อ..ง..บ...ร..ิเ.ว..ณ....ส..่ว...น..ห..ัว....ม...ีไ.ข...ส..ัน...ห...ล..ัง..ท...อ..ด...
...............ย...า..ว..ไ..ป...ต..า..ม...ล...า..ต..ัว...แ..ล...ะ..ม...ีเ.ส...้ น...ป..ร...ะ..ส...า..ท...แ..ย...ก..อ...อ..ก...ม..า...จ. .า..น...ว..น...ม..า..ก...เ.พ...่ือ...ท...า..ห...น..้.า..ท...ี่ค..ว...บ..ค...ุม...แ..ล...ะ..
...............ป...ร..ะ..ส..า..ท...ง..า..น..ต...่า..ง...ๆ.................................................................................. .................................

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม

ชดุ ท่ี 1 การรับรู้และการตอบสนองของสตั ว์ 40

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน
ชุดที่ 1 การรับรูและการตอบสนองของสัตว์

แบบทดสอบก่อนเรยี น แบบทดสอบหลงั เรียน
ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง
1 1
2 2
3 3
4 4
5 5
6 6
7 7
8 8
9 9
10  10 

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรยี นโนนกลางวทิ ยาคม

ชดุ ที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 41

ประวตั ิยอ่ ผูจ้ ดั ทา

ชือ่ – สกลุ นางสาวนภศร เสรกี ุล
วัน เดอื น ปี เกดิ วันที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2528
สถานทเี่ กดิ อาเภอชานมุ าน จงั หวัดอานาจเจรญิ
สถานที่อยู่ปจั จุบัน บา้ นเลขท่ี 26 หมู่ 7 บ้านโคกนกกระเตน็
ตาบลโคกสาร อาเภอชานมุ าน จังหวัดอานาจเจรญิ
ตาแหน่งหน้าท่ีปจั จุบัน ครู วิทยฐานะ ครูชานาญการ
สถานทีท่ างานปจั จุบัน โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม ตาบลโนนกลาง
อาเภอพิบูลมงั สาหาร จงั หวดั อุบลราชธานี
ประวัตกิ ารศกึ ษา
พ.ศ. 2540 ประถมศกึ ษาปีที่ 6 โรงเรยี นชมุ ชนโคกสารวทิ ยา ตาบลโคกสาร
อาเภอชานมุ าน จงั หวัดอานาจเจรญิ
พ.ศ. 2543 มัธยมศึกษาปีท่ี 3 โรงเรยี นชมุ ชนโคกสารวทิ ยา ตาบลโคกสาร
อาเภอชานมุ าน จังหวดั อานาจเจรญิ
พ.ศ. 2546 มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 6 โรงเรียนชานุมานวทิ ยาคม
อาเภอชานมุ าน จังหวัดอานาจเจริญ
พ.ศ. 2551 ปรญิ ญาครุศาสตรบ์ ัณฑิต (ค.บ.) สาขาวชิ าวิทยาศาสตร์
(ชีววิทยา) ถาบนั ราชภัฏอบุ ลราชธานี จงั หวดั อบุ ลราชธานี
พ.ศ. 2558 ปรญิ ญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต (ศษ.ม.)
สาขาวิชาบริหารการศกึ ษา มหาวิทยาลยั กรงุ เทพธนบรุ ี
กรุงเทพมหานคร

โดย : นางสาวนภศร เสรกี ลุ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครชู านาญการ โรงเรียนโนนกลางวิทยาคม