ท ำเนียบภูมิปัญญำท้องถิ่น อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี จัดท ำโดย สกร.อ ำเภอบ้ำนบึง
นำงขวัญเรือน นูแป ที่ตั้ง 24/2 หมู่ 8 ต.หนองบอนแดง อ.บ้ำนบึง จ.ชลบุรี เบอร์โทรศัพท์ 089-8086162, 087-5867401 กำรท ำกำรเกษตรปลอดภัย ของ นำงขวัญเรือน นูแป ย้อนกลับไปเมื่อกว่า 20 ปี กรมส่งเสริมการเกษตรได้น าเครื่องมือ “โรงเรียนเกษตรกร” มาขับเคลื่อน การส่งเสริมการเกษตรในระดับพื้นที่ โดยส านักงานเกษตรอ าเภอบ้านบึง ได้ใช้โรงเรียนเกษตรกรเป็นอีกหนึ่ง ช่องทางของการพัฒนาศักยภาพของเกษตรกร ด้วยเหตุนี้เอง จึงได้เกิด การรวมกลุ่มของเกษตรกรผู้ปลูกพืชผัก และพืชผสมผสานกลุ่มหนึ่ง ภายใต้ชื่อ “กลุ่มผู้ปลูกผักบ้ำนวังน้ ำด ำ” ที่ต่อมาได้มีการจดทะเบียน วิสาหกิจชุมชนกลุ่มเกษตรอินทรีย์วิถีธรรมชาติวังน้ าด า กล่าวได้ว่าวิสาหกิจชุมชนกลุ่มเกษตรอินทรีย์วิถีธรรมชาติวังน้ า ด า เริ่มต้นมาจากกลุ่มเกษตรกรกลุ่ม เล็กๆ ปัจจุบันท าเกษตรแบบวิถีอินทรีย์หรือเกษตรปลอดภัย ด าเนินกิจกรรมทาง การเกษตรแบบผสมผสาน เน้นพึ่งพาตนเองเป็นหลัก ปลูกไว้กินในครัวเรือน และจ าหน่ายเป็นรายได้ ข้าว ปัจจุบันปลูก ข้าวหลายสายพันธุ์ เช่น ข้าวไรซ์เบอรี่ ข้าว กข.43 ข้าวหอมปทุม (พันธุ์ปทุมธานี 1) ข้าว หอมมะลิ (พันธุ์ขาวดอกมะลิ 105) ข้าวหอมะลิ-หอมปทุม นอกจากนี้การปลูกพืชในโรงเรือน ยังช่วยลดปัญหาเรื่องโรคและแมลงศัตรูพืชได้อย่างดี ปัจจุบันมีผู้เข้ามาศึกษาความรู้ในการท าการเกษตรปลอดภัยจาก ป้าขวัญเรือน นูแป จ านวนมาก ซึ่งป้าขวัญเรือน นูแป ยินดีถ่ายทอดความรู้ให้กับทุกท่านที่สนใจ นำงขวัญเรือน นูแป “กำรท ำกำรเกษตรปลอดภัย”
นำงเพ็ญจิต แสงสว่ำง “ข้ำวอินทรีย์และผลิตภัณฑ์ข้ำวเพื่อสุขภำพ” นำงเพ็ญจิต แสงสว่ำง ที่ตั้ง 36 หมู่ที่ 1 ต ำบลหนองบอนแดง อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี เบอร์โทรศัพท์ 089-8337433 กำรท ำกำรเกษตร “ข้ำวอินทรีย์และผลิตภัณฑ์ข้ำวเพื่อสุขภำพ” ป้าเพ็ญจิต แสงสว่าง เดิมประกอบอาชีพธุรกิจประมูลสิ่งของเหลือใช้จาก โรงงาน เช่น โลหะ เหล็ก ทองแดง แต่ด้วยอายุที่มากขึ้น สุขภาพของตัวเอง และคนในครอบครัวไม่ค่อยแข็งแรง จึงคิดจะเปลี่ยนอาชีพมาท าการเกษตร โดยศึกษาจากแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง จะท าให้ครอบครัวอยู่ดีมีสุข ไปเรียนรู้ จาก ศูนย์กสิกรรมธรรมชาติมาบเอื้อง อ าเภอบ้านบึง จังหวัดชลบุรี ซื้อหนังสือ มาอ่าน ท าปุ๋ยหมักตามหนังสือ จะท าการหมักหญ้า ท าปุ๋ยหมักน้ า พัฒนาอย่าง ต่อเนื่อง หาความรู้เพิ่มเติม “อยากกินอะไร ให้ปลูกสิ่งนั้น” จึงเป็นจุดน าสู่การปรับเปลี่ยนและช่วงหาข้อมูล หลังจากที่ได้น าผลผลิต ของตัวเองไปเรียนรู้และทดลอง จนได้ใบรับรองผลผลิตของตนเอง และเห็นว่า ข้าวมีประโยชน์มากมาย จึงท าให้ป้าเพ็ญจิตเริ่มหาข้อมูลเกี่ยวกับข้าวจากสื่อต่าง ๆ จากงานวิจัย โดยเน้นไปที่เรื่องของ สุขภาพ เนื่องจากเป็นแรง บันดาลใจที่อยากจะท าให้คนในครอบครัวและตนเอง มีสุขภาพที่ดี กำรพัฒนำสังคมและกำรตลำด - เสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน โดยส่งเสริมการรวมกลุ่มเพื่อพึ่งตนเองตามแนวทาง เศรษฐกิจพอเพียง - ร่วมจัดเวทีชุมชน โดยชุมชนสามารถวิเคราะห์สภาพปัญหา ความต้องการ และก าหนดแนว ทางการพัฒนา ตนเองที่สอดคล้องกับสภาพภูมิสังคมของชุมชนในปัจจุบัน เป็นการส่งเสริมกระบวนการมีส่วน ร่วมของชุมชนให้สามารถ ช่วยเหลือตนเอง - ด้านการตลาดเพิ่มช่องทางการจ าหน่ายผ่านช่องทางออนไลน์ Facebook, Line และจ าหน่ายผ่านการออกบูท กับหน่วยงานราชการ ซึ่งเดิมจะจ าหน่ายเองในตลาดชุมชน และจะพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่สู่ตลาด สินค้ากลุ่มผู้รักสุขภาพ - จัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเพื่อใช้เป็นศูนย์รวมกิจกรรมสมาชิก โดยการส่งเสริมอาชีพ ส่งเสริม การออม เพื่อเป็น แหล่งทุนในการประกอบอาชีพให้กับสมาชิก สร้างรายได้ให้กับสมาชิกสามารถเลี้ยงตนเอง และครอบครัวได้
นำยเฉลิมพล สถำวร “เกษตรพอเพียง” นำยเฉลิมพล สถำวร ที่ตั้ง 817/11 หมู่ที่ 1 ต ำบลหนองบอนแดง อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี เบอร์โทรศัพท์ 088-1911452 กำรท ำกำรเกษตรพอเพียง เจ้าขององค์ความรู้และเกษตรกรต้นแบบ นายเฉลิมพล สถาวร (ผู้ใหญ่หนึง) ประธาน กลุ่มเศรษฐกิจพอเพียง ต าบล บ้านบึง อ าเภอบ้านบึง จังหวัดชลบุรี มีพื้นที่ 39 ไร่ แบ่งเป็นพื้นที่ท าข้าวอินทรีย์ ปลูกแตงโม สวนป่า ที่อยู่อาศัย และ แบ่งพื้นที่ 4 ไร่ ออกมาจัดท าศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ตามแนวพระราชด าริตามแนวเศรษฐกิจ พอเพียง ยึดหลัก “พ่อพาพอเพียง พึ่งพาตนเองสู่ชุมชน” โดยเน้นการกินดี อยู่ดี มีสุข แบบเกษตรทฤษฎีใหม่อย่างยั่งยืน ได้ด าเนินการขุดบ่อ จ านวน 3 บ่อ ขนาด 1 ไร่ เพื่อกักเก็บน้ าไว้ใช้ในฤดูท านา ไว้ใช้ในศูนย์เรียนรู้อีก 3 งาน โดยขุดไว้เพื่อ เลี้ยง ปลา ซึ่งภายในศูนย์มีกิจกรรมปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์แบบผสมผสาน ปลูกทั้งไม้ผล ไม้ดอกไม้ประดับ พืชผัก เพื่อ รับประทาน และจ าหน่ายสู่ชุมชน ประโยชน์ในกำรท ำ “เกษตรปลอดภัย” 1. ได้สุขภาพที่ดี ร่างกายไม่ต้องเสี่ยงกับสารเคมี ท าให้ไม่พบปัญหาสุขภาพเหมือน สมัยก่อน พร้อมกับจิตใจที่ไม่ต้องเครียดในเรื่องการต้นทุนการผลิต กับราคาที่จ าหน่าย ท าให้สุขภาพจิตดี สุขภาพกายดี 2. ราคาดี เนื่องจากสินค้าเกษตรปลอดภัย เป็นสินค้าที่ตรงกับความต้องการของ ตลาด ท าให้สามารถต่อรองราคาได้ ก าหนดราคาเองได้ 3. ลดต้นทุนการผลิต เมื่อลดใช้สารเคมี ลดใช้ปุ๋ยเคมี ก็ท าให้ต้นทุนลดลง เนื่องจากทั้งสองสิ่งนี้มีราคาที่ สูงมาก 4. ลดแรงงาน ปัจจุบันแรงงานหายาก และค่าแรงสูงมาก เมื่อหันมาท าเกษตรปลอดภัย ก็ได้ปรับเปลี่ยนมาท าเกษตร พอเพียงคือท าเท่าที่มี ท าเท่าที่สามารถท าได้ ท าเท่าที่ประสิทธิภาพของตนมี ท าให้ลดแรงงานได้ 5. ระบบนิเวศดีขึ้น เมื่อลดใช้สารก าจัดศัตรูพืช ท าให้บรรยากาศต่างๆดีขึ้น อากาศดีขึ้น แมลงศัตรู ธรรมชาติสามารถ ด ารงชีวิตอยู่ได้ คือ ธรรมชาติดูแลธรรมชาติ 6. เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้/เป็นแหล่งเรียนรู้ในชุมชน เมื่อเกษตรกรในชุมชนหันมาท าการเกษตร ปลอดภัย ก็ได้รวมตัวกัน เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เกิดเป็นปฏิสัมพันธ์ภายในชุมชน สร้าง ความสามัคคี เมื่อปฏิบัติได้ดี ประสบความส าเร็จ เกษตรกรข้างเคียงก็ขอเข้ามาศึกษา เกิดเป็นแหล่งศึกษาแลกเปลี่ยนการเรียนรู้
นำยบุญยง พรมรินทร์ “รอกกะลำ” กำรท ำ “รอกกะลำ” นำยบุญยง พรมรินทร์(ลุงกี๋) เป็นผู้มีภูมิปัญญาด้านอุตสาหกรรมและ หัตถกรรม เนื่องจากมีความสามารถในด้านการช่าง และร่วมเป็นสมาชิกชมรม ผู้สูงอายุบ้านหนองยาง จึงได้เอากะลามะพร้าวท าเป็นนวัตกรรมการออกก าลังกาย ในผู้สูงอายุ หรือฟื้นฟูผู้ป่วยจากภูมิปัญญาพื้นบ้านไทยป้องกันไหล่ติด การฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองจากรอกกะลา บ าบัดลดภาวะเครียดในผู้สูงอายุที่ติดบ้านติดเตียง แผ่นนวดเท้าจากกะลามะพร้าวเพื่อช่วยลดอาการปวดเมื่อยของ กล้ามเนื้อ ช่วยเพิ่มความยืดหยุ่น ความอ่อนตัวและสร้างความแข็งแรงกล้ามเนื้อของผู้สูงอายุ สามาถน าไปใช้ให้เกิด ประโยชน์กับคนในชุมชน มีการดูงานจากบุคคลภายนอก ได้รับรางวัลชนะเลิศ การดูแลผู้สูงอายุ/ผู้พิการติดเตียงจังหวัด ชลบุรี ด้านการน าเอากะลามะพร้าวมาผสมผสานภูมิปัญญาพื้นบ้าน ดัดแปลงเป็นนวัตกรรมรอกกะลาใช้ในการออกก าลัง กายเพื่อดูแลสุขภาพ ควำมสำมำรถ 1. เป็นวิทยากรสอนหลักสูตรการท าตะไคร้หอมไล่ยุง 2. เป็นอาสาสมัครสาธารณสุข หมู่ที่ 3 บ้านหนองยาง 3. เป็นสมาชิกชมรมผู้สูงอายุบ้านหนองยาง 3. เป็นบุคคลมีผลงานดีเด่นด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นจังหวัดชลบุรี นำยบุญยง พรมรินทร์(ลุงกี๋) มีควำมภำคภูมิใจที่สำมำรถผลิตเครื่องออกก ำลังกำยพื้นบ้ำนจำกกะลำมะพร้ำว ซึ่งเป็นวัสดุเหลือใช้ช่วยดูแล สุขภำพคนในชุมชนให้แข็งแรง และยินดีถ่ำยทอดควำมรู้ให้กับทุกคนที่สนใจ นำยบุญยง พรมรินทร์ ที่ตั้ง 98 หมู่ที่ 3 ต ำบลหนองบอนแดง อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี
นำงปวีณำ วิถีธรรม “ขนมท๊อฟฟ่ถถั่วกรอบโบรำณ” กำรท ำ “ท๊อปฟ่ถถั่วกรอบโบรำณ” นางปวีณา วิถีธรรม เกิดวันที่ 22 ธันวาคม 2506 อาศัยอยู่บ้านเลขที่ 9/1 หมู่ที่ 6 ต าบลหนองบอนแดง อ าเภอบ้านบึง จังหวัดชลบุรี เป็นผู้มีภูมิปัญญา ด้านพาณิชย์และบริการ เรื่องอาหารการกินยุคนี้ความอร่อยการันตี ตรงค าว่า โบราณ ได้อย่างดี เนื่องด้วยหยิบจับสูตรเด็ดเคล็ดลับของ รุ่นเก่ามาเป็นจุดขายขนมพื้นบ้านท๊อฟฟี่ถั่วกรอบโบราณ รสชาติดี หอมน้ าตาล เคี่ยว เป็นของหวาน ขนมขบเคี้ยวเพลินของว่าง ของแจก เหมาะส าหรับทุกเพศ ทุกวัย เราใส่ใจทุกขั้นตอนการผลิต ด้วยประสบการณ์การผลิตยาวนานถึง 21 ปี เพื่อส่งมอบผลิตภัณฑ์ที่ดีที่สุดให้แก่ลูกค้า ช่วงแรก ๆ ทดลองต้องเททิ้ง กันตลอดเพราะเดี๋ยวไฟแรงบ้าง ปั้นไม่ได้บ้าง หรือไม่ก็ส่วนผสมมากเกินไป แต่พอเคี่ยวไปเคี่ยวมาก็ใช้ได้ ปั้นได้ รสชาติดี ด้วย ออกร้านจ าหน่ายตามงานต่างๆ จนปัจจุบันนี้มีร้านจ าหน่ายเองชื่อว่าร้านข้าวแกงเจ๊แต้ม ได้รับการศึกษาดูงานจาก บุคคลภายนอกขบวนการผลิตที่สะอาด ปลอดภัย ราคาย่อมเยา สนใจสามารถติดต่อได้ที่ นำงปวีณำ วิถีธรรม ที่ตั้ง 9/1 หมู่ที่ 6 ต ำบลหนองบอนแดง อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี
นำยยืนยง แก้วมงคล “กำรท ำเกษตรทฤษฎีใหม่” นำยยืนยง มงคลแก้ว ที่ตั้ง 131 หมู่ที่ 5 ต ำบลบ้ำนบึง อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี กำรท ำเกษตรทฤษฎีใหม่ นายยืนยง มงคลแก้ว(ลุงกี๋) ได้คิดริเริ่มการท าการเกษตรทฤษฎีใหม่ในพื้นที่ของตนเอง โดยเริ่มจากการปลูกผักบุ้งและ พัฒนาพื้นที่ท ากิน เพื่อท าการเกษตรตามแนวพระราชด าริเศรษฐกิจพอเพียง โดยการแบ่งพื้นที่เป็นสัดส่วนในการปลูกข้าว ไรซ์เบอร์รี่ ท านาบัว การขยายพันธุ์หญ้าแฝก นายยืนยง มงคลแก้ว ได้รับการยกย่องเป็นปราชญ์ชาวบ้าน ในด้านการพัฒนาที่ดินและเป็นผู้ที่มีความรู้ในเรื่องการ ปลูกหญ้าแฝกและเรื่องการท านาบัวเป็นอย่างดี โดย “ลุงกี๋” ได้รับการอบรมจากพัฒนาที่ดินเพื่อปรับปรุงพื้นที่เปลี่ยน แนวคิดท าเกษตรทฤษฎีใหม่ ลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต ไม่ใช้สารเคมี นาข้าวไรซ์เบอรี่ของ “ลุงกี๋” มีพื้นที่จ านวน 8 ไร่ ของพื้นที่ทั้งหมด 13 ไร่ เริ่มปลูกข้าวไรซ์เบอรี่โดยได้รับค าแนะน าจากกรมพัฒนาที่ดิน ในการบ ารุงดูแลและรักษาผลผลิต โดยการคลุมตาข่ายกันนกเพื่อป้องกันการท าลายพืชผล จึงท าให้ผลผลิตเพิ่มขึ้นและไม่ใช้ปุ๋ยเคมีในการบ ารุงพืชและก าจัด แมลง
นำยสุวิทย์ ครูศรี “ชมรมอนุรักษ์กระบือไทย บ้ำนห้วยน้ ำโจน” นำยสุวิทย์ ครูศรี หมู่ที่ 3 บ้ำนห้วยน้ ำโจน ต ำบลบ้ำนบึง อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี โทรศัพท์ 087-3772850 ชมรมอนุรักษ์กระบือไทย “บ้ำนห้วยน้ ำโจน” นายสุวิทย์ ครูศรี ประธานชมรมอนุรักษ์กระบือไทย หมู่ที่ 3 บ้านห้วยน้ าโจน เป็นผู้ที่เลี้ยงกระบือไทยในพื้นที่ห้วยน้ าโจน-แปลงสะแก ซึ่งทุกเย็นจะน าฝูงกระบือ ออกมาเลี้ยงบริเวณทุ่งหญ้า ตามวิถีกระบือไทย ชมรมอนุรักษ์กระบือไทย จัดตั้งเมื่อ พ.ศ.2533 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออนุรักษ์กระบือไทยไม่ให้สูญหายจากวิถีชีวิต คนไทย โดยชมรมอนุรักษ์กระบือไทย มีสมาชิกจ านวน 30 ราย ซึ่งกระบือที่เลี้ยงจะเป็นกระบือที่ใช้ส าหรับแข่งขันใน ประเพณีวิ่งควาย โดยได้รับงบประมาณในการแข่งขันจากประเพณีวิ่งควายจากเทศบาลต าบลบ้านบึง และยังมีการสอน เด็กรุ่นใหม่ให้รู้จักกระบือไทย โดยมีครูฝึกสอนการขี่ควายส าหรับแข่งขันและการฝึกแข่งขันคราดนาควายดี ซึ่งทั้งสอง ประเภทจะมีการเลือกลักษณะของผู้เข้าแข่งขันด้วย ผู้ที่ฝึกการแข่งขันนั้นจะต้องมีลักษณะสมส่วน เหมาะแก่การบังคับ ควาย ส่วนผู้ที่ฝึกแข่งขันคราดนาควายดี จะต้องมีลักษณะสูง ขายาว เป็นต้น
นำงอ ำไพ พลพิสิฐกุล “กำรท ำเบอเกอรี่” นำงอ ำไพ พลพิสิฐกุล ต ำบลหนองชำก อ ำเภอบ้ำนบึง จังหวัดชลบุรี กำรท ำเบอเกอรี่ จากอาชีพเกษตรกรรม ท าไร่อ้อย เป็นเจ้าของโรงสีข้าวประจ าต าบลหนองชาก ต้องแบกหามกระสอบข้าว มาสู่ การท าขนมเบเกอรี่และขนมชนิดต่าง ๆ ไม่มีอะไรที่ผู้ใหญ่อ าไพ ท าไม่ได้ เพราะท่านเป็นคนขยัน อดทน ไม่หมิ่นเงินน้อย ไม่คอยวาสนา นางอ าไพ พลพิสิฐกุล เป็นผู้ที่มีความขยันใฝ่เรียนรู้และฝึกฝนวิชาความรู้ที่ได้ฝึกอาชีพระยะสั้นกับทาง กศน.อ าเภอ บ้านบึง จึงได้ฝึกปฏิบัติจริงหลายครั้งจนเกิดความช านาญในการท าเบเกอรี่ เช่น เค้ก คัพเค้ก ต่อจากนั้นได้ศึกษาเพิ่มเติม ในอินเตอร์เน็ตเพื่อเป็นการต่อยอดในวิชาชีพการท าเบอเกอรี่ เช่น ชิพฟ่อน คุกกี้ ซาลาเปา ขนมถ้วยฟู ขนมเค้กกล้วยหอม ขนมจีบ หมั่นโถ ถ้วยฟู ปุยฝ้าย ตลอดจนขนมในเทศกาลต่าง ๆ เช่น ขนมไหว้พระจันทร์ ขนมเทียน ขนมเข่ง ขนมเปี๊ยะ เป็นต้น จากการท ากินและท าขายจนเกิดความช านาญ กศน.ต าบลหนองชาก เล็งเห็นความส าคัญ ประกอบกับประชาชน ในต าบลหนองชากต้องการเรียนฝึกอาชีพระยะสั้นการท าเบเกอรี่ และอาหารว่าง จึงได้เชิญนางอ าไพ พลพิสิฐกุล เป็นวิทยากร ในการสอนวิชาชีพระยะสั้นหลักสูตรการท าเบอเกอรี่ 40 ชั่วโมง , การท าอาหารว่าง 20 ชั่วโมง , การท าเบเกอรี่ 20 ชั่วโมง , การท าขนมเปี๊ยะ 10 ชั่วโมง และมีผู้มาฝึกอาชีพระยะสั้นสามารถน าไปประกอบอาชีพ ในการท า ชิฟฟ่อนได้ จึงถือได้ว่า นางอ าไพ พลพิสิฐกุล เป็น ภูมิปัญญาท้องถิ่นในด้านการท าเบเกอรี่ ของต าบลหนองชาก
ที่ปรึกษำ นำงสำวพวงสุวรรณ์ พันธุ์มะม่วง ผู้อ ำนวยกำร สกร.อ ำเภอบ้ำนบึง นำงจันทนี กิ่งไทรงำม ครูช ำนำญกำรพิเศษ นำงสำวอิศรำภรณ์ สิริธนศักดิ์ ครู ผู้จัดท ำ นำงสำวอมรำ พวงภู่ ครูอำสำสมัครฯ นำงสำววันเพ็ญ โยโล ครูอำสำสมัครฯ นำงสำวขวัญศิริ พันธ์งำม บรรณำรักษ์ คณะผู้จัดท ำ