หนงั สอื เรียนสาระการประกอบอาชพี
รายวชิ าชอ งทางการขยายอาชพี (อช31001)
ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย
(ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. 2554)
หลักสูตรการศึกษานอกระบบการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
พุทธศักราช 2551
หา มจําหนาย
หนงั สอื เรยี นเลม น้ีจัดพมิ พด วยงบประมาณแผน ดนิ เพอ่ื การสึกษาตลอดชวี ติ สาํ หรบั ประชาชน
ลขิ สิทธ์ิเปน ของ สาํ นกั งาน กศน. สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร
สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ
หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชพี
รายวิชาชอ งทางการขยายอาชีพ (อช31001)
ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย
(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2554)
เอกสารทางวิชาการหมายเลข 26/2555
สารบัญ
คาํ นํา 1
สารบัญ 7
โครงสรา งรายวชิ า ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย 9
บทท่ี 1 การงานอาชพี 12
26
เร่ืองท่ี 1 ความสําคัญและความจําเปนในการครองชีพ 32
เร่ืองท่ี 2 การขยายอาชีพในชุมชน ประเทศ และโลก 36
เร่ืองท่ี 3 การขยายกระบวนการจัดการงานอาชีพในชุมชน
เร่ืองท่ี 4 คณุ ธรรม จรยิ ธรรม 54
เร่ืองท่ี 5 การอนุรักษพลังงานและสิ่งแวดลอมในการขยายอาชีพ 55
56
ในชุมชน สังคม และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวปี เอเซีย ทวปี ออสเตรเลีย 58
ทวปี อเมริกา ทวปี ยุโรป และทวีปอัฟริกา
บทท่ี 2 ชอ งทางการขยายอาชีพ 70
เร่ืองท่ี 1 ความจําเปนในการมองเห็นชองทางการประกอบอาชีพ 71
เร่ืองท่ี 2 ความเปนไปไดของการขยายอาชีพ 76
เร่ืองท่ี 3 การกาํ หนดวิธีการ ขั้นตอนการขยายอาชีพ 93
และเหตุผลของการขยายอาชีพ
บทท่ี 3 การตดั สนิ ใจเลือกขยายอาชพี
เร่ืองที่ 1 ภารกิจเพื่อความมั่นคงการทําในธุรกิจอาชีพ
เรื่องท่ี 2 การวัดผลและประเมินผลความมั่นคงในอาชีพ
เรื่องท่ี 3 การตัดสินใจขยายอาชีพดวยการวเิ คราะหศ ักยภาพ
ภาคผนวก 98
คณะผจู ดั ทํา
คาํ แนะนําในการใชห นงั สอื เรยี น
หนังสือสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการขยายอาชีพ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลายเปน
แบบเรียนท่ีจัดทาํ ข้นึ สําหรับผเู รยี นที่เปน นักศกึ ษานอกระบบ
ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการขยายอาชีพ ผูเ รียนควรปฏิบัติ
ดงั น้ี
1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอสาระสําคัญ ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั และขอบขายเนื้อหา
2. ศึกษารายละเอียดเนื้อหาของแตละบทอยางละเอียดและทํากิจกรรมตามที่กําหนด แลวตรวจสอบกับ
ผูร ู ครู หรอื แนวตอบกจิ กรรมทก่ี าํ หนด ถาผูเรียนตอบผิดควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหาใหมให
เขาใจกอนทจี่ ะศึกษาเร่อื งตอไป
3. ผูเ รียนทําความเขาใจลักษณะการประกอบอาชีพในชุมชน ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีป
เอเซีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปอัฟริกา เพื่อสามารถ นํามาใชเปนพืน้ ฐานในการ
จัดการเรียนรูเ พือ่ การขยายอาชีพได จากการศึกษาในระดับประถมศึกษา และมัธยมศึกษาตอนตน หลักสูตรนี้
หรือถาผูเ รียนใด มิไดผานการศึกษาตามหลักสูตรนีม้ ากอนสามารถ กลับไปทบทวนหนังสือเรียนใน ระดับ
ประถมศึกษามัธยมศึกษาตอนตน โดยเฉพาะ (อช11001) ชองทางการเขาสูอ าชีพ และ (อช21001) ชองทาง
พัฒนาอาชีพ
4. หนังสือเรียนเลมนีเ้ นนการจัดการเรียนรูในลักษณะกระบวนการสวนใหญจะยกตัวอยางอาชีพ
เกษตรกรรมแตอาชีพอนื่ ๆ ก็สามารถนํากระบวนการไปใชได
5. หนงั สอื เรียนเลม นม้ี ี 4 บท คอื
บทที่ 1 การงานอาชีพ
บทที่ 2 ชองทางการขยายอาชีพ
บทที่ 3 การตัดสินใจเลือกขยายอาชีพ
โครงสรางรายวชิ า
ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย
สาระสาํ คญั
1. เหตุผลความจําเปนในการขยายอาชีพ
2. ปจ จัยจําเปน เพอ่ื นาํ อาชพี ไปสูความมั่นคง
3. การปฏิบัติการตรวจสอบระบบการสรางความมั่นคง
4. การประเมินความเปนไปไดในการนําแนวทางขยายอาชีพไปใชจริง
ผลการเรยี นรูทค่ี าดหวัง
1. อธิบายความหมาย ความสําคัญ วิเคราะหลักษณะงาน ขอบขายงาน
อาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวปี เอเซีย ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี
อเมรกิ า ทวีปยุโรป และทวปี อัฟริกา ที่จะนําไปสูความมั่นคงที่
เหมาะสมกับศักยภาพของตน และสอดคลองกับชุมชน สงั คม
2. อธิบายเหตุผลปจจัยความจําเปนในการนําอาชีพไปสูความมั่นคงที่
เหมาะสมกับศักยภาพของตนเองได
3. ตรวจสอบระบบการสรางความมั่นคง
4. ปฏิบัติการวิเคราะหเพื่อการสรางความมั่นคงในอาชีพได
ขอบขา ยเนื้อหา การงานอาชีพ
ชองทางการขยายอาชีพ
บทที่ 1 การตัดสินใจเลือกขยายอาชีพ
บทที่ 2
บทที่ 3
สื่อการเรยี นรู
1. ใบงาน
2. ใบความรู
7
บทที่ 1
การงานอาชพี
สาระสาํ คญั
การประกอบอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซีย ทวปี ออสเตรเลยี
ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปอัฟริกา ที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนและสอดคลองกับชุมชนเพื่อชอง
ทางการขยายอาชีพ
ผลการเรียนรูทคี่ าดหวัง
ผูเ รยี นมีความรู ความเขาใจ มีเจตคติที่ดีในงานอาชีพ สามารถอธิบายลักษณะ ขอบขายกระบวนการ
ผลิตงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวีปเอเซยี ทวปี ออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา
ทวีปยโุ รป และทวปี อัฟรกิ าได และสามารถนํามา วิเคราะหในการขยายอาชีพบนฐานของการมีคุณธรรม
จริยธรรม และการอนุรักษพลังงาน และสง่ิ แวดลอ ม
ขอบขายเน้ือหา
เร่ืองท่ี 1 ความสําคัญและความจําเปนในการขยายอาชีพ
เร่ืองที 2 การขยายอาชีพในชุมชน ประเทศ และ ภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซีย
ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวีปอัฟริกา เชน งานอาชีพดาน
เกษตรกรรม งานอาชีพดานอุสาตหกรรม งานอาชีพดานพาณิชยกรรม งาน
อาชีพดานความคิดสรางสรรค และงานอาชีพดานอํานวยการและอาชีพเฉพาะ
เร่ืองท่ี 3 การขยายกระบวนการจัดการงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และ ภูมภิ าค
5 ทวีป ไดแ ก ทวีปเอเซยี ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวปี อัฟรกิ า
- การจัดการทางผลิต ไดแ ก การวางแผน การจัดทําโครงการ การ
ใชวัสดอุ ปุ กรณ การใชแรงงาน การใชสถานที่ การใชทุน เปน ตน
- การจดั การการตลาด ไดแ ก การกําหนดทิศทาง การตลาด การหา
ความตองการของตลาด เชน การขนสง การขาย การกําหนดราคา
ขาย การทําบัญชีประเภทตาง ๆ เปน ตน
เร่ืองท่ี 4 คณุ ธรรม จรยิ ธรรม ไดแ ก ความรับผิดชอบ ความประหยัด การอดออม
ความสะอาด ความประณีต ความขยัน ความซอ่ื สตั ย เปน ตน
8
เร่ืองท่ี 5 การอนุรกั ษพลังงานและสง่ิ แวดลอมในการขยายอาชีพในชุมชน สังคม
ประเทศ และ ภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแก ทวปี เอเซีย ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา
ทวีปยโุ รป และทวีปอัฟริกา
ส่อื การเรียนรู
- หนงั สือเรยี น
- ใบงาน
9
เรอื่ งท่ี 1 : ความสาํ คัญและความจําเปนในการครองชพี
การขยายขอบขายอาชีพ
หมายความถึง กิจกรรมอาชีพที่มีอยูสามารถขยายกิจกรรมที่เกีย่ วของและสัมพันธออกไปเปน
ขอบขายอาชีพที่สรางรายได ใชทุน ทรัพยากรจากอาชพี หลักใหเ กิดคุณคา สรางความเขมแข็งยั่งยืนในอาชีพได
เชน
1. การขยายขอบขยายอาชีพจากการหมุนเวียนเปลี่ยนรูปผลผลิตภัณฑ หรือผลพลอยไดไปสูก ิจกรรม
ใหม เชน
1.1 สรางธุรกิจแปรรูปหมูจากฟารมหมูของตนเอง
1.2 สรางธรุ กิจปุยหมักจากขห้ี มู
1.3 สรางธุรกิจขนมหวานเยลลี่จากหนังหมู
2. การขยายขอบขายอาชีพจากการสรางและพัฒนาเครือขายจากอาชีพ เชน
2.1 เฟรนชาย ชายสบ่ี ะหม่เี ก๊ยี ว
2.2 การสรางเครือขายนาขาวอินทรีย
3. การขยายขอบขายอาชีพจากการตลาด เชน
3.1 สวนมะพรา วนาํ้ หอมแมต มุ ศูนยกลางรับซื้อและขายสงมะพราวน้ําหอม
ภายใตการควบคุมคุณภาพของตนเอง
4. การขยายขอบขายอาชีพ จากการสงเสริมการทองเที่ยว เชน
4.1 จดั บริการทอ งเทยี่ วพักผอน กินอาหารเกษตรอนิ ทรยี ทไ่ี รส ดุ ปลายฟา
4.2 ทองเที่ยวชิมผลไม ชมสวนชาวไรจันทบุรี
5. การขยายขอบขายอาชีพกับการสงเสริมสุขภาพและอนามัย เชน
5.1 พักฟนรับประทานอาหารธรรมชาติไรสารพิษ ปฏบิ ตั ิธรรมกบั Home stay
ครองรางจระเข
6. การขยายขอบขายอาชีพกับการเรียนรู เชน
6.1 เรียนรูร ะบบนเิ วศ ความพอเพยี งท่ีไรนาสวนผสมคณุ พชิ ิต
10
กิจกรรมที่ 1
ความสาํ คญั และความจาํ เปน ในการขยายอาชพี
คาํ ชีแ้ จง : ใหค รแู ละนกั เรยี นรวมกนั นําผลการวเิ คราะหของกลุม มาเทยี บเคยี งกับสาระ ความหมายความสําคัญ
และความจําเปนในการขยายอาชีพ แลวรวมกันคิดใหความหมายตอคําตาง ๆ ทีก่ ําหนดไวในแบบบันทึกนี้
เพื่อสรางความเขาใจรวมกันของชุมชนใหเปนไปในทิศทางเดียวกัน
ขอบขายของการขายอาชีพ หมายความถึง
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
กิจกรรมอาชพี ที่ทําอยู หมายความถึง
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
การสรางรายได หมายความถึง
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
การใชทุน ใชทรัพยากร หมายความถึง
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
ความเขมแข็งและความยั่งยืน หมายความถึง................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
11
การหมนุ เวยี นเปลย่ี นรปู หมายความถึง
..........................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
การสรางและพัฒนาเครือขายจากอาชีพหลัก หมายความถึง.................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
การขยายอาชีพจากการตลาด หมายความถึง..............................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
การขยายอาชีพจากการสงเสริมการทองเที่ยว หมายความถึง...............................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
การขยายอาชีพจากการสงเสริมสุขภาพ อนามัย หมายความถึง...........................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
อ่นื ๆ ยังมีอะไรบางที่ควรจะนิยามเอาไว................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
12
เรอ่ื งที่ 2 : การขยายอาชพี ในชมุ ชน ประเทศ และ ภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแก
ทวปี เอเซยี ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวปี ยุโรป และทวปี อฟั รกิ า
กลุม อาชีพใหม
จากการเปลี่ยนแปลงในบริบทโลกทั้งในสวนการรวมกลุมทางการเงิน การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีอยาง
รวดเรว็ การเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติและสิ่งแวดลอม การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผูบริโภค การรวมกลุม
ทางเศรษฐกิจ และประการสําคัญคือ การเปลี่ยนแปลงโครงสรางประชากรทางสังคม ดังนั้น อาชีพในปจจุบัน
จะตองมีการพัฒนาวธิ ีการและศกั ยภาพในการแขงขนั ไดใ นระดบั โลก ซึ่งจะตอ งคํานึงถึงบริบทภูมิภาคหลักของ
โลก หรือ “รูศกั ยภาพเขา” หมายถึงทวีปเอเซยี ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป ทวีปออสเตเลยี และทวปี แอฟรกิ า และ
จะตอ ง “รูศกั ยภาพเรา” หมายถึงรูศักยภาพหลักของพื้นที่ประเทศไทย คือศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแต
ละพืน้ ที่ ศกั ยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิตของแตละพืน้ ท่ี และศักยภาพของทรัพยากรมนษุ ย
ในแตละพนื้ ท่ี ดังนน้ั เพื่อใหก ารประกอบอาชีพสอดคลองกับศักยภาพหลกั ของพื้นทีแ่ ละสามารถแขง ขันในเวที
โลก จึงไดกาํ หนดกลุมอาชพี ใหม 5 กลมุ อาชีพ คือ กลุมอาชีพใหมดา นการเกษตร กลมุ อาชีพใหมด า นพาณิชยก
รรม กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค และกลุมอาชีพใหมดานบริหาร
จัดการและบริการ
1. กลุม อาชพี ใหมดานการเกษตร คือการพัฒนาอาชีพในดานการเกษตรเกี่ยวกับการปลูกพืช
เลี้ยงสัตว การประมง โดยนํา องคความรูใหม เทคโนโลยี/นวัตกรรม มาพัฒนาใหสอดคลอ งกบั ศักยภาพหลัก
ของพื้นที่ คือศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ตามลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพของภูมิประเทศ
และทาํ เลทตี่ ้ังของแตล ะพื้นที่ ศักยภาพของศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ขี องแตละพ้นื ทแี่ ละศักยภาพของ
ทรพั ยากรมนุษยในแตละพื้นท่ี อาชีพใหมดานการเกษตร เชน เกษตรอินทรีย เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎี
ใหม วนเกษตร ธุรกจิ การเกษตร เปน ตน
2. กลุมอาชีพใหมดานพาณชิ ยกรรม คือการพัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพดานพาณิชยกรรม
เชน ผใู หบรกิ ารจําหนา ยสินคาทัง้ แบบคาปลกี และคา สง ใหแ กผบู ริโภคทงั้ มีหนา รานเปนสถานที่จัดจําหนา ย เชน
หา งรา น หางสรรพสินคา ซุปเปอรส โตร รา นสะดวกซ้ือ และการขายท่ีไมม หี นารา น เชนการขายผานสอื่
อเิ ลคทรอนกิ ส
13
3. กลมุ อาชพี ใหมดา นอุตสาหกรรม คือการพัฒนาอาชีพที่อาศัยองคความรู เทคโนโลยี/
นวัตกรรม อาชีพเกี่ยวกับงานชาง ซึ่งไดแกชางไฟฟา ชางไม ชางยนต ชางประปา ชางปูน และชางเชื่อมให
สอดคลองกับความตองการของตลาดในประเทศและตางประเทศและศักยภาพหลักของพื้นที่ เชน ผูผลิต
ชนิ้ สวนอเิ ลคทรอนกิ สเ คร่ืองใชไฟฟา หรอื อุปกรณอเิ ลคทรอนกิ สโดยท่วั ไป เชน IC PCB ผูประกอบรถยนต
และยานยนตประเภทตาง ๆ ผูผลิต ตวั แทนจาํ หนายหรือผูประกอบชิ้นสว นหรืออะไหลรถยนต ผูใหบรกิ ารซอ ม
บาํ รุงรถยนต ผจู ดั จําหนายและศูนยจ ําหนา ยรถยนตท ง้ั มือหน่งึ มือสอง ผผู ลติ และจาํ หนายเคร่ืองจักรและ
เครื่องมอื ทุกชนิด เชน เคร่ืองจกั รกลหนกั เคร่อื งจกั รกลเบา ผลิตอุปกรณหรือสว นประกอบพน้ื ฐานของ
เคร่ืองใชไ ฟฟาตา ง ๆ เชนสายไฟ หลอดไฟ ฉนวนไฟฟา มอรเตอรตา ง ๆ การผลิตอลูมเิ นย่ี ม ผลิตและตัวแทน
จําหนา ยผลติ ภณั ฑเหล็ก สเตนเลส ผผู ลติ จําหนายวสั ดุกอสราง วสั ดุตกแตง สขุ ภัณฑ การกอ สรา ง อาคาร หรือที่
อยูอ าศัย
4. กลมุ อาชพี ใหมดานความคิดสรางสรรค
ทามกลางกระแสการแขงขันของโลกธุรกิจที่ไรพรมแดนและการพัฒนาอยางกาวกระโดด
ของเทคโนโลยีการสื่อสารและการคมนาคม การแลกเปลี่ยนสินคาจากที่หนึ่งไปยังอีกสถานที่ที่อยูหางไกลนั้น
เปนเรื่องงายในปจจุบันเมื่อขอจํากัดของการขามพรมแดนมิใชอุปสรรคทางการคาตอไปจึงทําใหผูบริโภคหรือผู
ซือ้ มสี ิทธเิ ลอื กสินคาใหมไ ดอยางเสรีทัง้ ในดานคุณภาพและราคา ซึง่ การเรียนรูและพัฒนาสนิ คาและบริการตา ง
ๆทม่ี ีอยใู นตลาดอยแู ลวในยคุ โลกไรพรมแดนกระทําไดง าย ประเทศที่มตี น ทุนการผลติ ต่ํา เชน ประเทศจีน
อนิ เดยี เวียดนาม และประเทศในกลุมยุโรปตะวันออก จะมีความไดเปรียบในการแขงขันดานราคา ดวยเหตุนี้
ประเทศผูนําทางเศรษฐกิจหลายประเทศจึงหันมาสงเสริมการดําเนินนโยบายเศรษฐกิจสรางสรรคเพื่อพัฒนา
สนิ คา และบริการใหม ๆ และหลีกเลี่ยงการผลิตสนิ คาทีต่ อ งตอสดู า นราคา โดยหลักการของเศรษฐกิจสรางสรรค
คือแนวคิดหรือแนวปฏิบตั ิที่สราง/เพิ่มมูลคาของสินคาและบริการไดโดยไมตองใชทรัพยากรมากนัก แตใช
ความคิด สติปญญา และความสรางสรรคใหมากขึ้น
ทิศทางของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ไดก าํ หนด
ยุทธศาสตรการปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูการเจริญเติบโตอยางคุณภาพและยั่งยืน ใหความสําคัญกับการปรับ
โครงสรางเศรษฐกิจบนฐานความรู ความคิดสรางสรรคและภูมิปญญา ภายใตปจจัยสนับสนุนที่เอื้ออํานวยและ
ระบบการแขงขันที่เปนธรรมเพื่อสรางภูมิคุมกันใหกับประเทศ มุงปรับโครงสรางและการลงทุนใหสอดคลอง
กับความตองการของตลาดทั้งภายในและตางประเทศ สรางมูลคาเพิ่มใหกับสาขาบริการที่มีศักยภาพบนพื้นฐาน
14
ของนวัตกรรมและความคิดสรางสรรค พัฒนาธุรกิจสรางสรรคและเมืองสรางสรรค เพิ่มผลิตภาพของภาคเกษตร
และสรางมูลคาเพิ่มดวยเทคโนโลยีและกระบวนการผลิตที่เปน มติ รกบั ส่งิ แวดลอม พัฒนาภาคอุตสาหกรรมสู
อุตสาหกรรมฐานความรูเชิงสรางสรรคและเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม พัฒนาโครงสรางพื้นฐานและระบบโรจิ
สติกส สรางความมั่นคงดานพลังงานควบคูไปกับการปฏิรูปกฎหมายและกฎระเบียบตาง ๆทางเศรษฐกิจและการ
บรหิ ารจดั การเศรษฐกจิ สวนรวมอยา งมีประสทิ ธิภาพเพอื่ ใหเปนฐานเศรษฐกจิ ของประเทศท่ีเขมแข็งและ
ขยายตัวอยางมีคุณภาพ
กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค จึงเปนอาชีพที่อยูบนพื้นฐานของการใชองคความรู
(Knowledge)การศึกษา(Education) การสรางสรรคงาน (Creativity) และการใชทรัพยสนิ ทางปญญา(Intellectual
Property) ท่ีเชือ่ มโยงกบั พนื้ ฐานทางวัฒนธรรม(culture) การสั่งสมความรูของสังคม(Wisdom) และเทคโลโลยี/
นวตั กรรมสมยั ใหม (Technology and Innovation) (อาคม เติมพิทยาไพสิฐ,2553) ดังนน้ั กลุมอาชีพใหมด าน
ความคิดสรางสรรค จึงเปนการตอยอดหรือการพฒั นาอาชีพในกลมุ อาชีพเดมิ คอื กลมุ อาชีพเกษตรกรรม กลมุ
อาชีพอุตสาหกรรม กลุมอาชีพพาณิชยกรรม กลุมอาชีพคหกรรม กลุมอาชีพหัตถกรรม และกลุมอาชีพ
ศลิ ปกรรม
กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค เชน แฟช่นั เสือ้ ผา เคร่ืองประดับ เคร่ืองสําอาง ทรงผม
สปาสมนุ ไพร การออกแบบสือ่ /ภาพยนตร/โทรทัศน เคร่ืองใชไฟฟา เฟอรนิเจอร วสั ดุกอสรางแบบประหยัด
พลงั งาน เซรามิก ผาทอ จักสาน แกะสลัก รถยนตพ ลงั งานทางเลอื ก ขากลอัตโนมตั ิเพอื่ ผูพิการ การทอ งเที่ยว
เชิงวฒั นธรรม ตลาดนาํ้ อโยธยา เปน ตน
5.กลมุ อาชีพใหมดา นบรหิ ารจัดการและบรกิ าร เชน ธรุ กจิ บริการทองเที่ยว ธุรกจิ บรกิ ารสขุ ภาพ
ธรุ กจิ บรกิ ารโลจสิ ติกส ธุรกิจภาพยนต ธุรกิจการจัดประชุมและแสดงนทิ รรศการ บรกิ ารทป่ี รกึ ษาดาน
อสงั หาริมทรพั ย ทีป่ รึกษาทางธรุ กิจ
งานอาชีพใหมทั้ง 5 กลุม ในอนาคตจะมีการเติบโตทางธุรกิจมากขึน้ จงึ มีความตองการ
เจาหนาที่ บุคคล พนักงาน เพื่อควบคุมและปฏิบัติงานที่มีความรู ความสามารถ และทักษะฝมือเปนจํานวนมาก
15
การขยายขอบขายอาชีพระดับประเทศ
ธุรกิจที่มีการขยายขอบขายอาชีพในระดับประเทศ มักจะเปนธุรกิจทีส่ รางประสิทธิภาพในระบบการ
จัดการใชทรัพยากรที่เกีย่ วของกับการจัดการกําลังคนทั้งระดับบริหารจัดการ และแรงงาน การจัดการเงินทุน
การจัดการวัสดุนําเขา การผลิต และกระบวนการผลิตใหไดผลผลิตสูงสุด และมีของเสียหายนอยทีส่ ุดเปน
เรื่องสําคัญในงานอาชีพดานเกษตรกรรม งานอาชีพดานอุตสาหกรรม งานอาชีพดานพาณิชยกรรม
งานอาชีพดานความคิดสรางสรรค และงานอาชีพดานอํานวยการและอาชีพเฉพาะทาง ดังนัน้ การจัดตัง้ ธุรกิจ
รองลงมา ที่มีความสัมพันธสอดคลองกับการลดปริมาณการเสียหายใหนอยทีส่ ุดจนเหลือศูนยรองรับธุรกิจหลัก
จึงเกิดการขยายขอบขายอาชีพขึ้น
ตัวอยา งท่ี 1 การขยายขอบขายจากอาชีพผลิตกระเปาถือสุภาพสตรี
การขยายอาชพี ระดบั โลก
16
การขยายอาชพี ระดบั โลก
หากเราจะมองไปทีป่ ระเทศมหาอํานาจทางเศรษฐกิจ ไดแก สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ฝร่ังเศส
เยอรมนั ญ่ีปุน ซ่งึ เปนนักคดิ นกั พฒั นาอตุ สาหกรรมขนาดใหญ เชน อุตสาหกรรมรถยนต อุตสาหกรรมเคมี
อุตสาหกรรมอิเลคทรอนิกส และอืน่ ๆ ลวนแตทําลายสิง่ แวดลอมประเทศมหาอํานาจเหลานีจ้ ึงขยายขอบขาย
การผลิตออกไปยังประเทศที่คาจางแรงงานต่ํา และหันกลับมาอนุรักษศิลปวัฒนธรรม สิง่ แวดลอม สรางความ
สวยงามใหกับบานเมือง และชนบท สรางเศรษฐกิจจากการทองเทีย่ ว หันมาพัฒนาการผลิตอาหาร พืช ผัก
ผลไม เน้ือสัตว ในระบบเกษตรอินทรียทีม่ ีความปลอดภัยและคุณภาพสูง เพือ่ สรางพืน้ ฐานสุขภาพชีวิต
ประชาชนของเขาใหอยูดีมีสุขสูการมีปญญาอันล้ําเลิศ
ตวั อยา งที่ 1 การขยายขอบขา ยอาชพี จากเกษตรอินทรยี
จากตวั อยา งเราจะเห็นวา อาชีพปลูกพืชอินทรียเปนอาชีพหลักทีส่ ามารถขยายขอบขายออกไปเปน
อาชีพปศุสัตวและประมง อาชีพแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร อาชีพทองเที่ยวเชิงอนุรักษ และอาชีพ
จัดการเรียนรูเกยี่ วขอ งกบั เกษตรอินทรีย
17
กจิ กรรมท่ี 2
การขยายอาชพี ในชมุ ชน ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวีปเอเซีย
ทวปี ออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป และทวปี อฟั รกิ า
แบบบันทึกผลการวิเคราะหเปรียบเทียบหาความแตกตางและเหมือนกันระหวางการขยายอาชีพระดับชุมชน
ระดับประเทศ และตางประเทศ
18
กิจกรรมท่ี 3
การขยายอาชพี ในชุมชน ประเทศ และ ภมู ภิ าค 5 ทวปี ไดแ ก ทวปี เอเซีย ทวปี ออสเตรเลีย
ทวีปอเมรกิ า ทวปี ยุโรป และทวปี อฟั ริกา
คําชี้แจง : ใหผูเ รียนคิดจากประสบการณของตนเองวาการประกอบอาชีพของทานควรจะมีขอบขาย
อะไรบางทจี่ ะนาํ ไปสกู ารขยายอาชพี เพื่อสรา งความเขมแข็งยั่งยนื ใหกับตนเองไดดวยการคิดวิเคราะหจาก
องคประกอบในตารางน้ี แลวระบขุ อบขายอาชพี ท่ีควรจะเก่ียวของ
1. อาชพี ของผเู รยี นที่ประกอบการอยูคอื ......................................................................
2. ผลการวิเคราะหขอบขายอาชีพที่ควรจะเกีย่ วของเพือ่ สรางความเขมแข็งยัง่ ยืนใหกับตนเองและ
สมั พนั ธก ับอาชพี ท่ที าํ อยูได
19
คําชีแ้ จง : ใหกลุม ผูเ รียนและครูรวมกันนําผลการวิเคราะหของตนเองมาบูรณาการเปนขอบขายการขยายอาชีพ
ของกลมุ
1. กลมุ ผเู รยี นหมทู ี่..........ตําบล...............อาํ เภอ...................จงั หวัด.........................
2. ผลการวิเคราะหขอบขายอาชีพที่ควรจะเกี่ยวของเพื่อสรางความเขมแข็งยั่งยืนใหกับชุมชน
20
กจิ กรรมท่ี 4
การขยายอาชพี ในชมุ ชน ประเทศ และ ภมู ภิ าค 5 ทวปี ไดแก ทวีปเอเซยี
ทวปี ออสเตรเลีย ทวีปอเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวปี อัฟริกา
คาํ ชีแ้ จง : ขอใหผ เู รยี นไดใ ชเ วลาทบทวนนึกคิดบนฐานประสบการณตรงวา สภาวะแวดลอมตาง ๆ ทีเ่ กีย่ วของ
กับตัวเรามีอิทธิพลทําใหอาชีพทีเ่ คยทําอยูต องขยายขอบเขตออกไปมีลักษณะเหตุผลความจําเปนอยางไร เมื่อ
วเิ คราะหแ ลว ขอใหบ นั ทกึ ลงในแบบบนั ทกึ น้ี
21
22
23
คําชีแ้ จง : ใหกลุมผูเ รียนรวมกันทําบันทึกผลการคิดหาเหตุผลในการขยายอาชีพจากประสบการณจริงของ
ตวั ผูเรยี นมาสรุปจดั เปนความคดิ ของกลุม
24
กิจกรรมท่ี 5
การขยายอาชพี ในชมุ ชน ประเทศ และ ภมู ภิ าค 5 ทวปี ไดแ ก ทวปี เอเซีย
ทวีปออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปอฟั รกิ า
คําชแี้ จง : ใหค ณะครแู ละผูเรียนรว มกนั ทําความเขาใจในการพิจารณาคิดตัดสินใจวาประเด็นเหตุผลความจําเปน
ในแตละตัว มีปฏิสัมพันธในทางเดียวกันกับตัวแปรดานคุณคานแตละตัวหรือไม ถาสัมพันธใหคะแนน 1
ไมสมั พันธให 0 แลว รวมคะแนนในแตล ะประเดน็ เมื่อพิจารณาครบทุกประเดน็ แลว ใหจัดลําดับความสําคัญจาก
คะแนนมากไปนอ ย ดงั ตวั อยาง
อภิปรายผลการวิเคราะห จากตารางสามารถอธิบายไดวา ประเด็นเหตุผลขยายอาชีพการปลูกไมใชงาน
และการเลี้ยงปลานิลกินใบมันเทศ เปนประเด็นทม่ี คี วามสําคญั ทสี่ ดุ
25
คําชี้แจง : ใหผูเ รียนรวมกันพิจารณาคิดตัดสินใจจัดลําดับความสําคัญของเหตุผลความจําเปนของการขยาย
ขอบขายอาชีพของกลุมหรือชุมชน
26
เรือ่ งที่ 3 : การขยายกระบวนการจดั การงานอาชพี ในชมุ ชน
1. การกําหนดแนวทางขยายอาชีพ
1.1 เหตผุ ลการขยายขอบขา ยอาชีพ
เหตุผลความจําเปนในอาชีพทีก่ ลาวไวในเบื้องตนสามารถสรุปเหตุผลของการขยายขอบขายอาชีพได
ดงั น้ี
1. สภาพแวดลอมทางเศรษฐกิจ
2. สภาพแวดลอมทางสังคม
3. สภาพแวดลอ มทางวฒั นธรรม
4. สภาพแวดลอ มทางสง่ิ แวดลอ ม
ในการปฏิบัติเหตุผลในการขยายขอบขายอาชีพ ในแตละสภาพแวดลอมนัน้ ไมอิสระตอกัน แตมี
ความเชื่อมโยงผูกพันกนั และเปนไปเพื่อการเพิ่มรายไดของอาชีพหลักทีจ่ ะผลิตผลมาหมุนเวียนเปลีย่ นรูปสราง
มูลคาเพมิ่ ดังตวั อยา งตามแผนภูมิน้ี
1.2 ความคดิ รวบยอดของหลกั การขยายอาชพี
ในการกําหนดแนวทางขยายอาชีพ เราควรสรุปกิจกรรมหลักของการขยายอาชีพใหมองเห็นชัดเจน
เปนความคิดรวบยอดทีป่ ระกอบดวย ปจจัยนําเขาเพือ่ การขยายอาชีพ คืออะไร กระบวนการผลิตทําอยางไร
และสุดทายจะเกดิ อะไรขน้ึ ดงั ตัวอยา งน้ี
27
จากแผนภูมิสามารถอธิบายไดวา ความคิดรวบยอดของการขยายขอบขายอาชีพ เปนการขยายอาชีพมาจากการ
ใชยอดและหัวมันเทศไมไดมาตรฐาน มาแปรรูปเปน อาหารใหห มกู นิ ใชเวลาเลีย้ งไมเกิน 4 เดือนจะไดนํ้าหนัก
เฉลีย่ ตวั ละ 90 กก.
1.3 วเิ คราะหพ อเพยี งในการดาํ เนนิ งาน
เปนกิจกรรมตอเนือ่ งจากผูเรียน สามารถหาเหตุผลและสรางความคิดรวบยอดได แลวนําความเขาใจ
มาวิเคราะหหาปฏิสัมพันธระหวางตัวแปรการผลิต ประกอบดวย ผลผลิตทีจ่ ะทําการลดตนทุน และตัวแปร
ความพอเพียงทีป่ ระกอบดวยความมีเหตุผล ความพอเพียง ภูมิคุม กัน ความรอบรูและคุณธรรม ผลการ
วิเคราะหจ ะทําใหมองเห็นสงิ่ ทเี่ กดิ และสิ่งที่จะตองทําในขอบเขตของความพอเพียง ดงั น้ี
ตัวอยาง : ตารางแสดงผลการวิเคราะหหาปฏิสัมพันธระหวางตัวแปรกิจกรรมขยายอาชีพกับตัวแปรเศรษฐกิจ
พอเพยี ง
28
29
1.4 การกําหนดแนวทางขยายอาชีพ
หลังจากนําความคิดรวบยอดการขยายขอบขายอาชีพมาวิเคราะหความพอเพียงในการดําเนินการจะทํา
ใหเราเห็นสภาพปฏิสัมพันธ ระหวางตัวแปรการผลิตกับตัวแปรปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่จะบอกใหเรารูว า
ความคิดการขยายอาชีพเหมาะสมทีจ่ ะทําหรือไมจากตัวอยางการวิเคราะหเราจะพบวาตัวแปรทางปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียงจะควบคุมความคิดของเราใหอยูใ นขอบขายทีเ่ หมาะสมมีภูมิคุม กัน โอกาสประสบ
ความสําเร็จมีสูง
การกาํ หนดแนวทางของอาชีพ จึงอาศัยความรูท ี่ไดจากผลการวิเคราะหมากําหนดโดยใชวงจร I-P-O
(ปจ จยั นําเขา -กระบวนการ-ผลได) เปน ฐานในการกาํ หนดแนวทางขยาย อาชีพดงั ตวั อยางน้ี
จากแนวทางการขยายอาชีพดังกลาวนี้ จะทําใหเรามองเห็นภาพชีวิตของงานอยาง แจมชัดดวยตนเอง
สามารถนาํ ไปสกู ารเรยี นรเู พือ่ การขยายขอบขายอาชีพสูความเขมแข็ง ยงั่ ยืนตอไป
30
1.5 การจัดการความรู
กรอบความคิดการจัดการความรู
จากรูปสามารถอธิบายไดวา การจัดการความรูเปนรูปแบบที่มีองคประกอบรวม คือองคกรหรือบุคคล
ในการประกอบอาชีพ กรอบความรูของอาชีพ และการปฏิบัติการอาชีพที่มี เปาหมายสรางความเขมแข็ง มัน่ คง
ยั่งยืน ใหกับอาชีพ ดังนัน้ การประกอบอาชีพจึงมีความจําเปนทีจ่ ะตองพัฒนากรอบความรูข องตนเองให
ยกระดับความรูพอเพยี งท่ีจะใชปฏิบตั ิการ สรางอาชีพ สูความเขมแข็ง ยงั่ ยนื ของกลุม อาชพี
จากสาระขางตนดังกลาวอาจจะสรุปรูปแบบการจัดการความรูไดเปน 2 ข้ันตอน คือ
1. การยกระดับความรูของการประกอบอาชีพ
2. การปฏิบัติการใชความรูสรางความเขมแข็ง มั่นคง ยงั่ ยนื ใหอาชีพ (จะกลาวในบทตอไป)
การยกระดับความรูของการประกอบอาชีพ เปนกิจกรรมจัดการกรอบความรูข องการ ประกอบอาชีพ
ใหยกระดับความรูส ูงขึ้นเปนระยะ ๆ อยางตอเนือ่ ง เพือ่ ใชปฏิบัติการในระบบ ของธุรกิจอาชีพใหเกิดความ
เขมแข็ง ยงั่ ยนื ซึ่งประกอบดว ยกิจกรรมไมน อยกวา 5 กจิ กรรม คอื
1. กําหนดหัวขอความรู เพือ่ ใชพัฒนาธุรกิจอาชีพวาควรจะมีหัวขอความรูอ ะไรบางทีส่ ามารถ
ครอบคลุมใชพัฒนาการดําเนินสูความเขมแข็งมั่นคงยั่งยืนได
31
2. การแสวงหาความรู เปนกิจกรรมตอเนื่องจากการระบุหัวขอความรู คณะทํางานของกลุม อาชีพ
จะตองปฏิบัติการ สืบคนขอมูลสารสนเทศจากภูมิปญญาในกลุมอาชีพและแหลงความรูต าง ๆ โดยใช
กระบวนการ ดงั น้ี
3. การแลกเปลี่ยนเรียนรู เพือ่ สรุปแนวทางการพัฒนาเปนกิจกรรมทีใ่ หคณะทํางานทีแ่ ยกกันไป
แสวงหาความรู ทําผลสรุปความรู หลกั ฐานรองรอยตาง ๆ มานําเสนอแลกเปลี่ยนเรียนรูและรวมกันสรุปจัดเขา
ระบบงานจัดเปนรูปแบบแนวทางเพื่อการพัฒนา
4. การประยุกตใชความรู เปนกิจกรรมตอเนื่องจากการแลกเปลีย่ นเรียนรูด วยการนํารูปแบบแนวทาง
มาทดลองประยุกตใชความรู ความจริง บันทึกผลการทดลอง ทดลองซํ้า จนม่ันใจในขอมูลผลการทดลองท่ีไดแลว
ประเมนิ สรุปผล
5. การสรุปองคความรู เปนการนําขอมูลสารสนเทศ ผลสรุปการทดลองมาเขียนเปนเอกสารคูม ือ
ดาํ เนนิ งานทป่ี ระกอบดว ย
1) ภาพรวมระบบของงาน
2) ระบุคุณภาพและมาตรฐานของผลผลติ ท่ีตอ งเกิดขน้ึ
3) ระบุกิจกรรมแสดงข้ันตอนการจัดการการปฏิบตั กิ ารใชภ าษาท่ีรัดกมุ สามารถเรียนรูทําตามได
32
4) ระบุปจจัยดําเนินงานและมาตรฐานที่ตองการ
เอกสารคูมือดําเนินงานหรือองคความรู จะเปนเอกสารความรูใ ชดําเนินงานและควบคุมการทํางานให
เกิดคณุ ภาพได จงึ เปนความรูทีถ่ กู ยกระดบั ใหสูงสงข้ึนเปนระยะ ๆ อยางตอเนือ่ ง ใชปฏิบัติการสรางความสําเร็จ
ความเขมแข็ง มนั่ คง ยั่งยืน ใหก ลมุ อาชีพ
เร่อื งท่ี 4 : คณุ ธรรม จรยิ ธรรม
การขยายกระบวนการจัดการงานอาชีพของตนเองใหมีความมัน่ คงในธุรกิจอาชีพ ผูประกอบอาชีพ
จะตอ งมคี ุณธรรม จรยิ ธรรม
หลกั การพฒั นาตนเองเพอ่ื พัฒนาอาชพี
1. การพัฒนาตนเองตามแนวพระราชดําริ
1.1 ความรู ความสามารถ ในขอ น้ี พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูห ัว ฯ ทรงเนน
วาควรเปนความรูความสามารถที่เบ็ดเสร็จของผูปฏิบัติ ประกอบกับความมี
ระเบียบแบบแผนในการปฏิบัติงาน อันจะเปน ปจ จยั ทีท่ าํ ใหก ารทาํ งานไดผล
1.2 การรูจักการประยุกตใ ชใ นขอ นี้ พระบาทสมเด็จพระเจา อยหู วั ฯ ทรงย้ําวา
การจะทํางานใหสําเร็จ ผูป ฏิบัติตองรจู กั ประยุกตใชดงั น้ี
1) พิจารณาใหรอบคอบกอนที่จะประกอบกิจการใด ๆ
2) พิจารณาใหวางใจเปนกลาง จะชวยใหป ฏบิ ตั ิไดถ ูกตอ งเหมาะสม
3) พิจารณาถงึ สภาพความเปน อยขู องทองที่และผลสะทอนทอ่ี าจเกิดขึ้น
4) พยายามหยิบยกทฤษฎีทางวิชาการมาปรับใชใหเหมาะสม
1.3 การคิดอยางรอบคอบ ในขอ น้ี พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัว ฯ ทรงแนะนาํ วา
1) ใชความคิดใหเปนเครื่องชวยความรู จะไดใชค วามรูใหถูกตอง
2) ใชความจริงใจอันเที่ยงตรงตามเหตุผล และมีความเที่ยงธรรม จะได
สรางสรรคประโยชนไดอยางสมบรู ณแ ละมีประสทิ ธภิ าพ
1.4 การใชปญญา ในขอ น้ี พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัว ฯ ทรงอธิบายวา
“การประมาทหมิน่ ปญญาคนอืน่ ไมยอมทําตามความคิดและความรูของคนอืน่ นีแ่ หละเปนเหตุ
สําคัญที่ทําใหงานอืน่ ๆ หยุดชะงัก ตองเริม่ ใหมอยูร ่าํ ไป จะตองลมเหลวมากกวาครัง้ ที่แลว ผูม ีความคิดควร
จะตองเขาใจวา ปญญาของผูอ ืน่ ทีเ่ ขาคิดมาดีแลว ใชไดมาดีแลว ในงานนัน้ ยอมเปนพืน้ ฐานอยางดีสําหรับเรา
33
ที่จะกอสรางเสริมความรูงอกงามมั่นคงตอไป การประมาทปญญาผูอืน่ เทากับไมไดใชพื้นฐานที่มีอยูแ ลวใหเปน
ประโยชน” นอกจากนี้ยังมีสาระสําคัญพอที่จะสรุปได คอื
1) ปญ ญา คือ ความรูผนวกกับความเฉลียวฉลาด จัดเปนความสามารถ
พิเศษที่มีอยใู นตวั บคุ คล
2) ตองใชปญญาในการคิดอานอยูเสมอ จึงจะมั่นคงแข็งแรง เพราะทุกคน
จาํ เปน ตองใชป ญ ญาตลอดชวี ิต
3) ไมควรประมาทปญญาของตนและผูอ่ืน ดังแนวพระบรมราโชวาทที่
พระราชทานไว
1.5 การมีสติและสงบสํารวม ในขอน้ี พระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว ฯ ทรงมีพระราชดํารัสกลาว
โดยสรุปวา สติเปนคูกับปญญา และทรงใชความหมายของสติวาเปนความระลึกได ความรู ความไมวิปลาส
ความรูจกั รับผิดชอบ สวนคําวาสงบสํารวม หมายถึงความ เรียบรอยเปนปกติทั้งจิตใจและการกระทํา การรูจ ัก
สํารวมระวังกายใจใหสงบเปนปกตินั้น จะชวยใหมีการยั้งคิดในการทํางานทุกอยาง
1.6 ความจริงใจและการมีสัจจะ ในขอ น้ี พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูห ัว ฯ ทรงสอนวา
1) บุคคลผปู รารถนาความสําเร็จและความเจริญ จะตองเปนผูทย่ี อมรับความ
จรงิ และยดึ มน่ั ในความจรงิ มคี วามจริงใจทง้ั ตอ ตนเองและผอู น่ื อยา งมนั่ คง
2) ตอ งมสี จั จะ คือ ความจริงใจในดานคําพูดและการกระทํา และปฏิบัติใหไ ด
โดยเครงครัดครบถวน
1.7 การมีวินัย ในขอน้ี พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ฯ ทรงอธิบายวา บุคคลผูม ีวินัย คือ คนมี
ระเบียบ ไดแก ระเบียบในการคิดและการกระทํา ผูใ ดไมมีระเบียบไว ถึงแมจะมีวิชา มีเรี่ยวแรง มีความ
กระตือรือรนอยูเ พียงไรก็มักทํางานใหเสร็จดีไมได เพราะความคิดอานวาวุน สับสนที่จะทําอะไรก็ไมถูก
ตามลําดับขัน้ ตอน มีแตความลังเล ความขัดแยงในความคิด ทัง้ ในการปฏิบัติงาน การมีวินัย หมายถึงการมี
ระเบียบ จาํ แนกเปน 2 ประเภท
1) วินัยทากาย คอื การปรับกิริยามารยาทใหเปนผูที่รูจักขวนขวายหาความรู
เพ่อื นําไปสูความสาํ เรจ็
2) วินัยทางใจ คือ การเปน ผทู ี่รูจักยง้ั คดิ และคิดอยา งมีเหตผุ ล การรจู กั ประสาน
กับผูอื่น ในขอ น้ี พระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว ฯ ทรงแนะนาํ วา
(1) งานแตละช้นิ จะตอ งปฏบิ ัตใิ หประสานสอดคลองกนั และพฒั นาไปพรอม ๆ กัน
ฉะน้ัน ตองมีการเตรียมตัวที่จะปฏิบัติงานประสานกับผอู ืน่ อยางฉลาด
34
(2) ตอ งเปด ใจใหก วา ง หนกั แนน และมเี หตผุ ล มวี จิ ารณญาณ เหน็ แกประโยชน
สว นรวมเปน หลกั
1.8 การสรา งสรรคแ ละพฒั นา ในขอ น้ี พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู วั ฯ ทรงยํ้าวา
1) การสรางสรรคความเจริญกาวหนา ตอ งเรม่ิ ที่การศึกษาพื้นฐานเดิมมากอ น
รักษาสว นทมี่ ีอยูแลว ใหค งไว และพยายามปรับปรุงสรางเสริมโดยอาศัยหลัก
วชิ า ความคิด พิจารณาตามกําลังความสามารถ
2) การพัฒนาปรับปรุงควรคอย ๆ ทาํ ดว ยสติ ไมต อ งรบี รอ น ผลท่เี กดิ ขน้ึ จะ
แนน อนและไดผ ลดี
1.9 การวางแผนในการทํางาน ในขอ น้ี พระบามทสมเด็จพระเจาอยูหัว ฯ ทรง แนะนาํ วา
1) งานทุกอยางจําเปนตองมีโครงการที่แนนอนสําหรับดําเนินงาน
2) ตั้งเปาหมาย ขอบเขต และหลกั การไวอ ยา งแนน อน เพราะจะชว ยใหป ฏิบัติ
ไดร วดเรว็ และถกู ตอ งเหมาะสม
3) ตองมอี ดุ มการณแ ละหลกั ที่มน่ั คง จึงจะทํางานใหญ ๆ ไดส าํ เรจ็
4) ตองมุง มั่นทาํ งานดวยความซ่ือสตั ยและมีคุณธรรม
2. การพฒั นาตนเองตามแนวพทุ ธศาสนา
2.1 ทาน คอื การให เปน หลกั ปฏบิ ัติในการพัฒนาตนเองสําหรับที่จะใชในการเกื้อหนนุ
จุนเจือซึง่ กนั และกนั
2.2 ศลี คือ การรักษา กาย วาจา ใจ ใหต งั้ อยอู ยางปกติ ไมเบียดเบียนกันความสงบสุขยอม
เกดิ ขนึ้
2.3 ปริจาคะ คอื การสละส่ิงทเี่ ปนประโยชนน อย เพ่ือประโยชนท ่มี ากกวา การสละเพื่อ
รกั ษาหนา ท่ี รักษากจิ ทพ่ี ึงกระทาํ รักคุณความดี เพื่อความสุข ความเจริญในการอยู
รวมกนั
2.4 อาชวะ คือ ความเปนผซู ือ่ ตรงตอ ตนเอง บุคคล องคกร มิตรสหาย หนาที่การงาน
2.5 มัทวะ คือ ความออนโยน มีอัธยาศัยไมตรี ออ นโยน มีสัมมาคารวะตอผูใ หญ ไมด ื้อดึง
ถือตนวางอํานาจ
2.6 ตบะ คือ ความเพียร ผูมีความเพียรสามารถปฏิบัติหนาทีใ่ หบรรลุลวงสําเร็จไดดวยดี
มกั เปน ผมู ีความอดทนสูง
35
2.7 อักโกธะ คอื ความไมโกรธ ตลอดจนไมพยาบาทมุงทาํ รา ยผูอื่น ความไมโกรธมขี ึน้ ได
เพราะความเมตตา หวังความสุขความเจริญซึ่งกันและกัน
2.8 อหงิ สา คอื การหลีกเลีย่ งความรนุ แรง และไมเ บียดเบยี นหรอื เคารพในชวี ิตของผอู ่ืน
คําวา “อหงิ สา” เปนภาษาสันสกฤต หมายถึงการหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บที่เรียกวาหิงสา
อหิงสาเปนแกนในศาสนาพุทธ ศาสนาฮนิ ดู และศาสนาเชน อหิงสามีการกลาวไวใน
ปรชั ญาอนิ เดยี ประมาณ 800 ปก อ นพทุ ธศักราช
2.9 ขนั ติ คือ ความอดทน อดทนตอการตรากตรําประกอบการงานตาง ๆ อดทนตอ ถอ ยคาํ
ไมพึงประสงค หรอื ส่ิงอันไมช อบใจตา ง ๆ ในการอยูรวมกันของคนหมูมาก
2.10 อวโิ รธนะ คอื ความไมผิด ผดิ ในทน่ี ห้ี มายถึง ผิดจากความถกู ตอ ง ทุกอยางทค่ี นทวั่ ไป
ทาํ ผดิ เพราะไมร วู าผิด หรอื รูวาผิดแตยังดอื้ ดึงทาํ ท้งั ๆ ทรี่ ู ถา ปลอ ยเชนน้ีไปเรื่อย ๆ
กไ็ มรูจกั ไมอาจปฏบิ ัติในส่ิงทถี่ กู ตองไดเ ลย
3. คุณธรรมจริยธรรมในการประกอบอาชีพ
ผูป ระกอบการจะตองมีคุณธรรม จริยธรรม เกีย่ วกับเรือ่ งความรับผิดชอบใน การผลิตสินคา
เชน ความสะอาด ความประณีต ความซือ่ สัตย เขาสูต ลาด โดยเฉพาะ ดานความปลอดภัยตอสุขภาพของ
ผูบรโิ ภค หรอื การใหบ ริการท่ีปลอดภยั แกผ ูร บั บริการ
ในสวนตัวของผูผ ลิต การจะประกอบอาชีพใหมีความมั่นคงได ผูป ระกอบการ จะตองมี
คุณลักษณะ เปนคนขยัน ซื่อสัตย รูจ ักประหยัด อดออม มีความพากเพียร มีอุตสาหะ เพือ่ ความมัน่ คงในการ
พัฒนาอาชีพของตนเองใหมีความมั่นคง
36
เรอ่ื งที่ 5 : การอนุรักษพลงั งานและสิ่งแวดลอมในการขยายอาชีพในชมุ ชน สงั คม และ
ภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวีปเอเซีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป
และทวีปอฟั รกิ า
การขยายขอบขายอาชีพ ผูป ระกอบอาชีพจําเปนจะตองคํานึงผลกระทบทีเ่ กิดจากการใช
ทรัพยากรธรรมชาติ เชน ปาไม ดิน นํ้า ทรัพยากรมนุษย และตนทุนในการผลิตอยางคุม คา และไมเกิด
ผลกระทบตอสภาพแวดลอมและวิถีชีวิตของคนในชุมชน สังคม และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซีย ทวีป
ออสเตรเลีย ทวีปอเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวปี อฟั ริกา ดงั กรณีตวั อยาง
ภาพขาวหนงั สอื พมิ พ : ผลกระทบของสารเคมี
37
เชอื้ กอ โรคในของหมักดอง
อาหารหมักดอง เปนภูมิปญญาพืน้ บานของไทยมาชานาน คนสมัยโบราณจึงคิด คนหาวิธีถนอม
อาหารใหเ กบ็ ไวไ ดน าน ๆ จนมคี าํ กลา วที่วา “เกดิ เปน คนไทย อยทู ่ีไหนก็ไมอดตาย”
เพราะทุก ๆ ที่เราสามารถหาสิ่งมีชีวิตใกลตัวนํามาปรับปรุง และประยุกตเปนอาหารใหเขากับลักษณะ
ความเปนอยูไดเปนอยางดี ถาทําทานเองในครอบครัวกไ็ มเปน ไร
แตถาไมมีเวลาทําแลวไปหาซือ้ ตามทองตลาด วันนีข้ อเตือนใหตองระวังกันสักนิด โดยเฉพาะอาหาร
หมกั ดอง
เนือ่ งจากอาหารหมักดองพื้นบานหลายชนิดนัน้ อาจยังไมไดมาตรฐาน เพราะยังขาดการควบคุมใน
เรื่องของความสะอาดของวัตถุดิบ ขัน้ ตอนการทําและภาชนะบรรจุ รวมถึงการปองกันอาหารจากการปนเปอ น
ของเชือ้ กอโรค ซึง่ หากซือ้ อาหารหมักดองทีไ่ มมีการควบคุมความสะอาดมาทาน อาจทําใหเกิดอันตรายแก
รางกายได
เหมือนเชนวันนี้ สถาบันอาหารไดสุม ตัวอยางของหมักดองและหนอไมดอง เพือ่ วิเคราะหหาการ
ปนเปอนของเชื้อที่มีชอ่ื วา คลอสทรเิ ดยี ม เปอรฟ รงิ เจมส (Clostridium pergringens) ซึ่งเปนสาเหตุทีท่ ําใหเกิด
อาหารเปนพิษ เชือ้ น้ีสามารถพบไดในดนิ น้ํา และ อากาศ
หากวัตถุดิบ เชน พืช ผัก ทีน่ ํามาทําเปนของหมักดองมีความสะอาดไมเพียงพอ ก็อาจทําให
รางกายไดร บั เชื้อชนิดน้เี ขาไปโดยไมร ตู วั
สําหรับคนที่ชื่นชอบทานผักกาดดองและหนอไมดองบอย ๆ ลองดูผลวิเคราะหของสถาบันอาหารได
ตามตารางดานลาง กอ นตดั สนิ ใจรับประทานเขาไป
38
ภาพขา วหนังสือพิมพ : อาหารเปน พษิ
ยาฆา แมลงไรก ลิน่ ไมสนิ้ อันตรายสูดดมมีสิทธิ์คลน่ื ไส
อย. ชีย้ าฆาแมลง ไรกลิน่ ไมสิน้ อันตราย สูดดม มีสิทธิค์ ลืน่ ไส เวียนหัว และเปน อันตรายตอ
สขุ ภาพได
เม่ือวันท่ี 3 กพ. ภญ.ศรีนวล กรกชกร รองเลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เปดเผยวา
ปจจุบันยังมีผูบ ริโภคทีใ่ ชผลิตภัณฑวัตถุอันตรายที่ใชตามบานเรือน หรือทางสาธารณสุข อาทิ ผลิตภัณฑ
ปองกันกําจัดแมลง และสัตวอืน่ ผลิตภัณฑฆาเชื้อโรค และผลิตภัณฑทําความสะอาด เกิดความเขาใจที่
คลาดเคลื่อนในเรื่องของความเปนอันตรายของ ผลิตภัณฑวัตถุอันตรายวา ผลิตภัณฑวัตถุอันตรายทีม่ ีกลิน่ หอม
ไมมกี ลนิ่ ฉุน หรือมีกลิน่ ออนมีความเปนอันตรายนอย หรือไมอันตราย โดยการแสดงทาทางสูดดมพรอมคําที่
สือ่ ให รูส ึกวา ผลิตภณั ฑห อมนา ดม หรือการแสดงขอความที่ทําใหเขาใจวาผลิตภัณฑทําจากธรรมชาติ
แตใ นความจรงิ แลว กลิ่นหอมเกิดจากการปรุงแตงกลิน่ ดวยน้ําหอมสังเคราะห โดยอาจเปนน้ําหอมที่
ใหกลิน่ หอมคลายดอกไม หรือน้าํ มันหอมระเหยสกัดจากธรรมชาติ ซึ่งในความเปนจริง หากผูบ ริโภคสูด
ดมกลิ่นของผลิตภณั ฑว ัตถุอันตรายเขาไปจะทาํ ใหป วดศรี ษะ วงิ เวยี น คลนื่ ไส และเปน อนั ตรายตอสขุ ภาพได
โดยประโยชนที่แทจริงของการแตงกลิน่ ของผลิตภัณฑวัตถุอันตรายนั้น ก็เพื่อกลบกลิน่ ที่ไมพึง
ประสงคของสารออกฤทธิ์ของผลิตภัณฑ หรือสารเคมีที่ใสเขาไปในผลิตภัณฑเพือ่ ใชเปนตัวทําละลาย
ตลอดจนคุณสมบติทางเคมีและกายภาพของตัวผลิตภัณฑ ซึง่ มักจะมีกลิน่ ฉุนอยางรุนแรง จึงตองแตงกลิน่ เพือ่
ชว ยลดความรุนแรงของกลน่ิ ในผลิตภณั ฑใหนอยลง เพอื่ ใหผ บู รโิ ภคหันมาเลือกบรโิ ภคสินคา มากย่งิ ขึน้ .
39
ภาพขา วหนังสือพมิ พ : การประสบอทุ กภยั สบื เนอ่ื งมาจากการทาํ ลายปา ไม
เกิดฝนตกหนักใน มอ.หาดใหญ ทําใหน้าํ ทวมขัง เครดิต : @BBalaka สงขลา ประกาศภัยพิบัติ
10 อําเภอ หาดใหญชักธงแดง สัง่ อพยพคนแลว หวัน่ คืนนีค้ ันกัน้ น้าํ จะรับ น้าํ ไมไหวและทะลักทวมเมือง
ขณะทีก่ รมอุตุ ฯ เตือนพายุเขาภาคใตฝง ตะวันออกเทีย่ งคืนนี้ เตรียมรับมือฝนตกหนัก น้าํ ปาไหลหลากอีก
ระลอก
ประกาศเตือนภัย “พายุดีเปรสชัน่ ในอาวไทย และอากาศหนาวเย็นบริเวณประเทศไทยตอนบน”
ฉบับที่ 3 ลงวนั ท่ี 01 พฤศจิกายน 2553
เมื่อเวลา 04.00 น. วันน้ี (1 พย.) พายุดีเปรสชันบริเวณอาวไทยตอนลาง มีศูนยกลางหางประมาณ
350 กโิ ลเมตร ทางตะวันออกเฉียงใตของจังหวัดสงขลา หรือที่ละติจูด 6.5 องศาเหนือ ลองติจูด 104.0 องศา
ตะวนั ออก มีความเร็วสูงสุดประมาณ 15 กม./ชม. คาดวาจะเคลื่อนตัวผานบริเวณภาคใตตอนลาง ในชวงวันที่
1-2 พฤศจิกายน ลักษณะเชนนี้ทําใหบริเวณภาคใตตัง้ แตจังหวัดสุราษฎรธานีลงไปมีฝนตกชุกหนาแนน และมี
ฝนตกหนกั ถงึ หนักมากหลายพ้นื ทแี่ ละอา วไทยมคี ลื่นสูง 2-4 เมตร
จึงขอใหประชาชนทีอ่ าศัยในพื้นทีเ่ สี่ยงภัยบริเวณทีล่ าดเชิงเขาใกลทางน้าํ ไหลผาน และพื้นที่ราบลุม
ริมฝง แมน้าํ บริเวณจังหวัดสุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ปตตานี ยะลา นราธิวาส กระบี่
ตรัง และสตูล ระมัดระวังอันตรายจากฝนตกหนัก ที่ อาจทําใหเกิดสภาวะน้าํ ทวมฉับพลัน น้าํ ปาไหลหลาก
และน้าํ ลนตลิง่ ได สําหรับประชาชนที่ อาศัยอยูตามชายฝงทะเลของภาคใตฝง ตะวันออก ขอใหระวังอันตราย
จากคลืน่ ลมแรงทีพ่ ัด เขาสูฝ ง ในระยะนีไ้ วดวย ชาวเรือบริเวณอาวไทยตอนกลางลงไป ควรงดออกจากฝง ใน
ระยะนไ้ี วด ว ย
40
อนึง่ ในระยะ 1-2 วันน้ี บริเวณความกดอากาศสูงหรือมวลอากาศเย็นกําลังแรงจากประเทศจีนยังคง
แผลงมาปกคลุมประเทศไทย ทําใหบริเวณประเทศไทยตอนบนมีอากาศหนาวเย็นโดยทั่วไปกับมีลมแรง
สําหรับภาคเหนือตอนบน และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อุณหภูมิต่ําสุด 12-16 องศาเซลเซียส สวนบริเวณ
ยอดดอยและยอดภู อุณหภูมิต่าํ สดุ 6-12 องศาเซลเซยี ส
ในระยะนี้ขอใหประชาชนติดตามขาวพยากรณอากาศและเตือนภัยจากกรมอุตุนิยม วิทยาอยางใกลชิด
ภาพน้ําทวมหาดใหญ สงขลา
อยางไรก็ตาม ลาสุดมีรายงานวา ทางหาดใหญไดเปลีย่ นจากธงเหลืองเฝาระวังสถานการณ เปนธง
สีแดงแลว ซึง่ หมายความวา น้าํ จะทวมไดภายใน 3-60 ชั่วโมง โดยสัง่ อพยพประชาชนทันที เนือ่ งจาก
คาดวาในคนื นี้คันกั้นนํา้ จะรับนา้ํ ไมไ หวและทะลักทว มเมือง
โดยในตอนนี้ การไฟฟาสงขลาทําการตัดไฟ ทําใหไฟดับเกือบทัว่ ทัง้ จังหวัด และโรงประปาจมน้ํา
จนเหลอื แคโ รงเดยี ว เจาหนาทแ่ี จงใหสาํ รองนา้ํ ไวใชโ ดยดวน
41
กิจกรรมที่ 6
การขยายกระบวนการจดั การงานอาชพี ในชมุ ชน
คาํ ชี้แจง : ใหผเู รยี นคดิ วเิ คราะหจากประสบการณของตนเองวา การประกอบอาชีพควรจะ ตองมีความรู
อะไรบางที่จะใชพัฒนาอาชีพใหเกิดความเขมแข็ง ยั่งยืน โดยอาศัยองคประกอบ ของการคิดตาม
ตัวอยา งดงั น้ี
42
43
กจิ กรรมที่ 7
การขยายกระบวนการจดั การงานอาชพี ในชมุ ชน
คําชีแ้ จง : ใหกลุม ผูเ รียนคิดวิเคราะหจากประสบการณของตนเองวา การประกอบอาชีพควร จะตองมีความรู
อะไรบางที่จะใชพัฒนาอาชีพใหเกิดความเขมแข็ง ย่งั ยืน โดยอาศัยองคประกอบของการคิดตามตัวอยางดังนี้
ตัวอยาง ผลการวิเคราะหธุรกจิ เกษตรอินทรีย
44
45
กจิ กรรมที่ 8
ตวั อยา งบันทกึ แสวงหาความรูเ รือ่ งการพัฒนาคุณภาพดนิ
คําชี้แจง : ผูเรียนรวมกันพิจารณาตัดสินใจ เลือกหัวขอความรูทีเ่ ห็นวามีความสําคัญและจําเปนตองนํามา
ยกระดับความรูดวยการแสวงหาความรู แลกเปลี่ยนเรยี นรูป ระยกุ ตใชความ รูและสรุปองคความรู
46
47
กจิ กรรมท่ี 9
ตวั อยา งบันทกึ แสวงหาความรเู ร่ืองการพัฒนาคุณภาพดนิ
คําช้แี จง : กจิ กรรมน้ีเปน การนาํ ผลสรปุ จากการแสวงหาความรูของผูเรียนแตละคนมาแลก
เปลี่ยนเรียนรู ความรู ขอมูลที่ไดมาเปนองคความรูเบื้องตนสําหรับเปนแนวทาง
ในการปฏิบัติยกระดับความรู ดังตวั อยางน้ี
ตวั อยา งบันทกึ แสวงหาความรเู รอื่ งการพฒั นาคุณภาพดิน
48
49
กจิ กรรมท่ี 10
คําชแ้ี จง : การบันทึกกิจกรรมการประยุกตใชความรู ตารางนี้เปนกระบวนการจดบันทึกขอมูล ผลได ผลเสยี
และการแกไขขอบกพรองอยางเปนระบบ
ตัวอยา ง บนั ทึกผลการประยุกตใชความรู
50
กจิ กรรมท่ี 11
คําชแี้ จง : การสรปุ องคค วามรู เพ่ือนําไปใชพัฒนาอาชพี สรา งความเขมแข็ง ยง่ั ยนื ในอาชพี มีแนวทางการเขยี น
เพื่อพรอมนําไปใชและพัฒนาใหสูงสงขึ้นไดหลายแนวทางสงหรือการขยายขอบขายอาชีพ
จาํ เปนจะตอ งใชเอกสารความรทู ่เี ปน เอกสารวธิ ปี ฏบิ ตั ใิ หผ ูร วมงานสามารถเรียนรทู ําตามได
ดังตวั อยา งน้ี
ตวั อยา ง เอกสารการสรปุ องคความรโู ครงสรางเอกสารการประกอบอาชพี
1. คณุ ภาพผลผลติ
เขียนบรรยายใหผรู วมงานมองเหน็ รายละเอยี ดของคณุ ภาพผลผลิตท่ที ุกคนจะ
รว มกนั ทาํ ใหส าํ เรจ็ “ผักสด ผลไม จากไรท นเหนอ่ื ย เปนอาหารคุณภาพ ไร
สารพษิ มีคุณภาพทางอาหารสูง”
2. ภาพรวมของระบบการผลิต
เขียนเปนแผนภูมิระบบงาน ท่สี รุปใหเ หน็ ภาพของการทํางานเกยี่ วกบั ปจจัยนํา
เขากิจกรรมในกระบวนการและผลผลิตทจ่ี ะเกิด ดงั ตัวอยา ง
(ตวั อยาง แผนภูมิ คณุ ภาพการผลติ ผัก ผลไม เกษตรอินทรยี )
3. รายละเอียดขนั้ ตอนการปฏิบตั กิ จิ กรรม
3.1 กิจกรรมที่ 1 การจัดแปลงปลูกพืช ประกอบดว ย กจิ กรรม ดงั น้ี
3.1.1 การพฒั นาดนิ
3.1.2 การจัดทํารองปลูก
3.1.3 การจัดทําระบบน้ํา