ทักษะการขยายอาชีพ ม.ปลาย (อช31002)

100

3. สรปุ
การดําเนินการธุรกิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ตั้งแตระดับทําใหพออยูพ อกิน

พนความอดอยาก แบงปนผูที่ยังอดอยากไดกาวไปสูการสรางความอยูดีมีสุขที่จะตองเพิ่มผลผลิต สราง
รายไดใหพอเพียงกับการดํารงและพฒั นาคุณภาพชวี ติ และเก็บออมสรางทนุ เพอื่ กา วยางไปสูความม่ังมีศรี
สุขที่สามารถขยายธุรกิจออกไปสูตลาดการแขงขัน สรางงานสรางรายไดใหกับคนในชุมชนของตนเอง
เปนสวนหนึ่งของการสรางความเขมแข็งทางเศรษฐกิจชองชุมชน

การดําเนินธุรกิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง หากพิจารณาความสัมพันธระหวาง
หลักเศรษฐกิจพอเพียงกับขัน้ ตอนทางธรุ กจิ จะสรุปไดว า

1. การเริม่ ตนธุรกิจจะตองเริม่ ตนที่ความมีเหตุมีผล ซึ่งเปนเรือ่ งของขอมูลสารสนเทศ
ตา ง ๆ ที่ผูทําธุรกิจจะตองศึกษาความตองการ แสวงหาความเขาใจจนบอกไดวาจะทําอะไร เพราะอยางไร

2. เมื่อรูวาทําอะไร อยางไร ก็จะตองกําหนดความพอดีของภารกิจทีจ่ ะทําแตใหสัมพันธ
กับสภาพชวี ิต ทุนตา งๆ ท่มี ีอยูไมท ําอะไรเกนิ เลยจนสรา งความเดอื นรอนสูความลม เหลวใหก บั ตนเอง

3. เมื่อรูวาทําอะไรแคไหน จะตองทําอยางมีภูมิคุมกันใหปลอดภัยไมลมเหลว ดวยการ
วางเปาหมายการดําเนินงานและความคาดหวังตางๆ ในรูปแบบธุรกิจใหสอดคลองกับจุดแข็ง จุดออน
โอกาส อปุ สรรคตางๆ และทบทวนตรวจสอบความอยาก ความติดยึดในตัวเราใหถองแท

4. เมือ่ กําหนดเปาหมายความคาดหวังตางๆ ของธุรกิจที่คาดวามีความปลอดภัยไม
ลมเหลวชัดเจนแลว ก็ถึงขั้นตอนการปฏิบัติการในธุรกิจ จะตองทําแผนปฏิบัติการเขาสูก ารปฏิบัติจริง
ข้ันตอนนจ้ี ะตองใชองคความรูตา งๆ ในรูปของสหวิทยาการ ผูประกอบอาชีพจะตองมีความรอบรูดวยการ
แสวงหาความรู ทดลองตรวจสอบความรูอยางกระจางทุกดานที่จะนําเขามาใชดําเนินการ

5. การดําเนินปฏิบัติการสูค วามสําเร็จใหผูป ระกอบการจะตองยืนอยูบนฐานคุณธรรมที่
เริ่มจากความขยัน ความประหยัด ความซื่อสัตยและความอดทน

กจิ กรรมที่ 14
เมื่อศึกษาเอกสารหมายเลข 17 เขาใจดีแลว ใหผูเ รียนวิเคราะหจากประสบการณของตนเองหรือ

ของผูป ระสบความสําเร็จในอาชีพ จัดทํากรอบความคิดในการจัดทําแผนธุรกิจตามแนวคิดปรัชญา
เศรษฐกจิ พอเพยี ง

101

เอกสารหมายเลข 18 : คมู อื จดั ทําแผนธรุ กิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี งใหเหมาะสมกบั ตนเอง
ในเอกสารคูมือจัดทําแผนธุรกิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงใหเหมาะสมกับตนเอง

ประกอบดวยสาระสูการปฏบิ ตั ดิ ังนี้
ตอนท่ี 1 บทนํา
ความคิดรวบยอด
นิยามศัพท
องคประกอบของแผนธุรกิจ
ตอนท่ี 2 วิธีคิด หาเหตุผล ของการขยายอาชีพ
ความคดิ รวบยอด
ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน
รายละเอียดการดําเนินงาน
ตอนที่ 3 วิธีการกําหนดทิศทาง กลยุทธการขยายอาชีพใหมีความพอดี และภูมิคุมกัน
ความคิดรวบยอด
ขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน
รายละเอียดการดําเนินงาน
ตอนที่ 4 การจัดทําแผนปฏิบัติการ และสรางความรอบรู
ความคิดรวบยอด
ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน
รายละเอยี ดขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน
ตอนที่ 5 การขับเคลือ่ นแผนสคู วามสาํ เรจ็
ความคิดรวบยอด
ขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน
รายละเอียดการดําเนินงาน

102

ตอนที่ 1 บทนาํ
ความคิดรวบยอด

แผนธุรกิจเปนกรอบความคิดการทํามาหากินของประชาชนบูรณาการกับปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง ทีใ่ หความสําคัญกับสิ่งที่เปนอยู มีอยูของผูประกอบอาชีพใหสามารถขับเคลื่อนเขาสู
ความสําเร็จไดดวยตนเอง ดังนั้นแผนธุรกิจของชาวบานจึงเปนองครวมของการดําเนินงาน ไมใชแผน
ธรุ กจิ ทวั่ ไปท่ีเปนเอกสารกาํ หนดการลงทนุ ระยะเวลา ผลกําไร แตแผนธุรกจิ ของชาวบานทีจ่ ะทําตอไปนี้
เปนแผนวิถีชีวิตการทํามาหากินที่มีการคิดและดําเนินการอยางเปนระบบบนเสนทางของความพอดี
นยิ ามศพั ท

เพื่อใหเขา ใจตรงกนั จงึ ขอนิยามศัพทท ี่สาํ คญั ดงั นี้
1. ขอมลู สารสนเทศเพอื่ การขยายอาชีพ หมายถึง ขอมูล สารสนเทศทีเ่ กีย่ วของเปนเหตุเปนผล
ทจี่ ะทําใหก ารพฒั นาหรือขยายอาชีพเกิดผลสําเร็จไดแก

1.1 ผลผลติ เราจะทําอะไรแลว ขายไดแ นๆ
1.2 ลกู คา คือใครที่จะมาซือ้ หรือใชบริการของเรา มีมากนอยเทาใด วัฒนธรรมชีวิตพวกเขา
เกี่ยวของกับผลิตผลที่เราจะทําขายใหอยางไร ซื้อใชบอยๆ หรือนานๆ จะใชที สงผลกับการขายผลผลิต
ของเราใหห มด มีรายไดพอเพยี งกบั การดาํ รงชีวติ และขยายธรุ กจิ ไดห รือไม
1.3 ทุน ถา เราจะทาํ ผลผลิตหรือบริการ เรามที ุนดานตา งๆ เพยี งใดเชน

(1) เงินทุนมีพอทีจ่ ะเดินธุรกิจไปไดหรือไม ถาไมพอจะมีแหลงสํารองเงินทุนจากที่ใด
มาใหใช

(2) ทดี่ ิน มีขนาดเทาใด ถาจะทาํ ผลิตผลทคี่ ดิ เอาไว จะไดผ ลผลติ พอเพียงหรอื ไม
(3) อุปกรณ เครื่องมือที่มีอยูจะสามารถใชดําเนินการไดเพียงใด จะตองมีอะไรเพิ่มเติม

หรอื จะดดั แปลงของที่มอี ยใู ชไ ดหรอื ไม
1.4 ความสามารถของตนเองและทีมงานสัมพันธหรือไปกันไดกับผลิตผลหรือบริการที่จะ
ทํา ถาไมพอจะไปเรียนรูท่ีไหน และพื้นฐานของเราเรียนรูไ ดหรือไม จะตองเตรียมและพัฒนาทักษะ
ความรพู น้ื ฐานดานใด อะไรบาง
2. ทิศทางธุรกิจ หมายถึง การพัฒนาหรือการขยายอาชีพเราจะไปทางไหน แบบไหน ตองมี
ภาระสําคัญอะไรบาง และในแตภาระเราจะมีกลวิธีหรือวิธีการอยางไร ที่มีความพอดีกับสภาพที่เปนอยู
ของเรา
3. วิสัยทัศน หมายถึง ความตองการใหเกิดขึ้นโดยรวมสุดทายปลายทางของแผนธุรกิจท่ี
ตอ งการใหเ กิดและไปถึงไดจริง
4. พันธกิจ หมายถึง พันธะอันเปนภาระสําคญั ทจ่ี ะตองทําเพอ่ื ใหเกิดผลตามวิสยั ทัศนท่กี าํ หนดไว
5. กลยุทธสูค วามสําเร็จ หมายถึง กลวิธี วิธีการทีจ่ ะนํามาใชใหการดําเนินงานเกิดความพอดีสู
ความสําเร็จตามวิสัยทัศน

103

6. แผลกลยุทธ หมายถึง กรอบของการจัดการใหการดําเนินงานพัฒนาหรือขยายอาชีพ เปนไป
ตามวสิ ยั ทัศนท จี่ ะชวยช้นี ําถึงกระบวนการในการจัดทาํ แผนปฏบิ ตั ิตอ ไป
7. แผนปฏิบตั ิ หมายถึง การนํากรอบการจัดการในแผนกลยุทธมาจัดทํากระบวนการปฏิบัติงาน
ตัง้ แต การลงทุน การผลติ หรอื บริการ ลกู คา และการตลาด ตลอดทัง้ การพัฒนาตนเอง เปนเอกสารข้ันตอน

การดําเนินงาน การตรวจสอบหาขอบกพรองและการปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง
8. การขบั เคลื่อนแผน หมายถึง การดําเนินงานตามแผนปฏิบัติการวาผูป ระกอบการอาชีพ ควร
จะมีบทบาทอะไร อยางไรบาง จะดําเนินการบริหารจัดการทรัพยากรอยางไรใหเปนไปตามขัน้ ตอนของ

แผนปฏบิ ตั ิ และการควบคมุ คณุ ภาพ
9. เหตผุ ล หมายถึง เหตุที่ทําใหเกิดผลสําเร็จของการพัฒนาขยายอาชีพ
10. ความพอดี หมายถึง ความถูกตอง ความพอดีกับทตี่ องการดานทนุ เวลาและคณุ ภาพ
11. ภมู ิคมุ กัน หมายถึง สงิ่ ท่ที ําใหปลอดภยั ตอ ความลม เหลว
12. ความรอบรู หมายถึง ภูมิปญญาทีจ่ ะเขาถึงองคความรูท ัง้ ระบบของการพัฒนาและขยาย
ขอบขายอาชีพ
13. คณุ ธรรมหมายถึงหลักดาํ เนินวถิ ีธรุ กจิ เขา สูค วามเขมแข็งถกู ตองตามทาํ นองคลองธรรมของสงั คม
องคป ระกอบของแผนธรุ กจิ
องคประกอบของแผนธุรกิจประชาชนควรประกอบดวย องคประกอบของวิถีธุรกิจตัง้ แตการคิด

หาเหตุผลของการขยายอาชีพ กําหนดทิศทางกลยุทธของการขยายอาชีพใหมีความพอดีและมีภูมิคุมกัน

กําหนดแผนปฏิบัติสรางความรอบรูตามแผนและขับเคลื่อนแผนไปอยางมีคุณธรรม ดังนี้

1234
คดิ หาเหตผุ ลของ กําหนดทิศทาง กําหนดแผนปฏบิ ัติ ขบั เคลือ่ นแผนสู

การขยายอาชีพ กลยุทธของการ สรางความรอบรู ความสัมพันธ
ขยายอาชีพใหมี ตามแผน อยา งมีคุณธรรม

การคิดจัดระบบขอมลู 1. การกําหนดวิสยั ทศั น 1. การจัดทาํ แผนดานทุน 1. การศกึ ษาทําความเขาใจ
สารสนเทศดา นผลผลิต 2. การกําหนดพนั ธกจิ 2. การจัดทาํ แผนการผลิต
ลกู คา ทนุ และ 3. การกําหนดกลยุทธ 3. การจัดทาํ แผนดานลกู คา แผนปฏบิ ัติการ
ความสามารถของตนเอง 4. การจดั ทําแผนกลยทุ ธ 4. การจดั ทาํ แผนพัฒนา
2. การปฏิบตั กิ ารตามแผน
ตนเอง 3. การตรวจสอบหาขอ บกพรอ ง
4. การปฏิบัติการแกไข

ขอ บกพรอ ง

องคประกอบทัง้ 4 ขอดังกลาวใหเปนองคประกอบในการจัดทําแผนธุรกิจตามแนวคิด
ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียงท่ีจะตองเรียนรฝู กทาํ ตอ ไป

104

ตอนที่ 2 วิธคี ิดหาเหตุผลของการขยายอาชพี
ความคิดรวบยอด

วิธีการคิดหาเหตุผลการขยายอาชีพ ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เพือ่ ใหไดขอมูล

สารสนเทศ เกี่ยวกับผลิตผลหรือบริการที่จะทํา ลูกคาและตลาดที่จะขายผลิตภัณฑ ทุนดานตางๆ ทีจ่ ะ
นํามาใชและมีอยูจ ริงตลอดทัง้ ความสามารถของผูป ระกอบอาชีพเอง ทีจ่ ะเปนเหตุเปนผลเพียงพอ ใช
ตดั สนิ ใจขยายอาชพี ใหเกิดผลสําเรจ็ ได
ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน

1 3 4 5
การ สรปุ ผล
รวบรวม ประเมนิ ตัดสินใจ จดั ทําเอกสาร เหตผุ ล
2 เลอื กเหตผุ ล การขยายอาชีพ
วเิ คราะห สําคญั

ขั้นตอนการดําเนินการดังกลาวอาจไมจําเปนที่จะตองทําครบทุกขัน้ ตอน เพราะขอมูล
บางตัวที่ไดมามีความสําคัญ สามารถลัดขั้นตอน ขามขั้นไปอภิปรายนําไปสูความเปนเหตุเปนผลได
รายละเอยี ดการดําเนินงาน

1. การรวบรวมขอมูล เปนขั้นตอนการแสวงหา รวบรวมความรู โดยใชเครื่องรับรูใ นกายของ
เรา
1.1 การรับรูด วยตา เชน การสังเกต จับตามอง การอาน ทีส่ ามารถรูและใหเหตุผลทีถ่ ูกตอง

แลว จดบนั ทกึ
1.2 การรับรดู วยหู เชน การฟงอยางวิเคราะห แยกประเด็นสําคัญออกมาใหได
1.3 การรับรูดวยจมูก คือการรับรูก ลิน่ หรือดมกลิ่นแลวใครครวญแยกประเภทอธิบาย

ลักษณะเทียบเคียงกับกลิน่ ที่คุนเคยหรือบอกความแปลก แยกได

1.4 การรับรูดวยลิน้ คือการชิมรสคิดใครครวญ เทียบเคียงกับรสทีค่ ุนเคยหรือบอกความ
แปลก แยกได

1.5 การรับรูดวยกาย คือการที่ตนเองเขาไปสูส ภาวะแวดลอมที่สามารถรับรูบอก ความเย็น
ความรอ น ความแขง็ ความออนนมุ หรอื สมั ผสั ท่พี งึ พอใจหรอื แปลกแยกออกไป

จากรายละเอียดขางตนดังกลาว เปนการเก็บภาพรวมขอมูลที่ใชชีวิตของตนเองเปนฐาน
การเรยี นรทู ําไดต ลอดเวลา เพียงแตผเู รยี นใหความสาํ คัญตอ สิ่งทรี่ ับรูใหสามารถรูและใหเหตุผลที่ถูกตอง
ดวยการแยกใครครวญแยกประเด็นเทียงเคียงกับประสบการณและบอกความแปลกแยกออกไปได และ
จดบันทึกใหตนเองสามารถเขาใจและระลึกถึงได

105

2. การวิเคราะหข อมลู เปนขั้นตอนที่นําผลการรวบรวมขอมูลมาศึกษาพิจารณาดวยตนเอง โดย
มีขนั้ ตอนดงั นี้

2.1 จัดขอมูลเขาพวกดวยการนําขอมูลที่จดบันทึกไวมาพิจารณาแยกเปนหัวขอแลวจัดเขา
กลุมพวกเดียวกัน

2.2 จัดลําดับความสําคัญของขอมูลดวยการนําขอมูลแตละกลุม มาพิจารณาวามีหัวขอใดทีม่ ี
ความสําคัญมากที่สุดเรียงลําดับไปจนถึงความสําคัญนอย

2.3 จัดกลุม ขอ มูลที่มีความสัมพนั ธ บงชีถ้ ึงเหตุผลของการขยายอาชีพในแตล ะเหตผุ ล
3. สรุปผล เปนขั้นตอนการนํากลุมขอมูลทีม่ ีความสัมพันธบงชี้ถึงเหตุผลในแตละกลุม เหตุผล
มาพิจารณาเชือ่ มโยงกับประสบการณของตนเอง และปรากฏการณตางๆ เขียนเปนเหตุผลของการขยาย
อาชีพเปนขอๆ
4. ประเมินตัดสินใจเลือกประเด็น เปนขัน้ ตอนตัดสินใจวาการขยายอาชีพครัง้ นีค้ วรมีเหตุผลที่
สาํ คัญจรงิ ๆ ดว ยการนําเหตุผลตา งๆ ทส่ี รปุ ไดมาศึกษาพิจารณาวาควรจะมีเหตุผลทีส่ ําคัญจริงกีเ่ หตุผลใน
การขยายอาชีพ
5. จัดทําเอกสารเหตุผลการขยายอาชีพ เปนขั้นตอนนําผลการสรุปและประเมินเลือกเหตุผล
การขยายอาชีพมาจัดเขียนเปนเอกสารนําทางในการดําเนินกิจกรรมขยายอาชีพตอไป
ตัวอยา งเอกสาร เหตุผลของการขยายอาชพี

เหตุผลการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย
ของ

นายขนั ติ หนแู ดง
ไรทนเหน่อื ย เลขท่ี 19 หมู 8 ตาํ บลหนองแขม

อาํ เภอโคกสําโรง จังหวัดลพบุรี
ผลการศึกษาเหตุผลในการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย พบวามีเหตุผลทีน่ ําไปสูค วามสําเร็จ
4 องคประกอบดวยกันคือ
1. องคป ระกอบดา นผลิตผล
2. องคประกอบดานลูกคา
3. องคประกอบดานตนทุน
4. องคประกอบดานความสามารถของผูดําเนินงาน

106

องคประกอบดานผลิตผล
ผลิตผลเกษตรอินทรียทั่วๆ ไปพบปญหาการปนเปอ นของโลหะหนัก และเชือ้ โรค

ทางเดินอาหาร ดังนัน้ เหตุผลที่จะนําไปสูค วามสําเร็จ คือ การจัดการระบบการผลิตใหปราศจากการ
ปนเปอ นสารโลหะหนักและเชื้อโรคทางเดินอาหารจึงมีปจจัยเหตุที่จะตองดําเนินการประกอบดวย

1. ยกเลิกการใชปุยคอกทําปุยหมกั เพราะปจ จุบนั เกษตรกรผูเล้ียงสัตวใชอาหารสําเร็จรูปที่ผาน
กระบวนการทางอุตสาหกรรม ซึ่งมีโลหะหนักปนเปอน เลี้ยงสัตว การทําเกษตรอินทรีย ไมสามารถหา
มลู สตั วจ ากการเล้ียงโดยธรรมชาติในจาํ นวนทีเ่ พียงพอตอการพฒั นาคุณภาพดินได

2. พัฒนาปยุ อนิ ทรยี ทําใหป ลอดภยั จากจุลนิ ทรียบูดเนา และมคี ณุ คา ทางอาหารสูง
จึงสรุปเหตุผลการพัฒนาเพือ่ การขยายอาชีพในองคประกอบดานผลผลิตคือ ผลผลิต

เกษตรอนิ ทรยี ไ มป นเปอ นสารโลหะหนกั และจลุ ินทรียบ ดู เนา
องคป ระกอบดา นลกู คา

ลูกคาผูบ ริโภคอาหารเกษตรอินทรีย มีเจตคติที่ดีตอผลิตผลเกษตรอินทรีย แตไมรูจ ัก
และเขาถึงกระบวนการผลิตของเกษตรกรได บริโภคไปบนความกังวลใจวาใชของจริงหรือไม จึงอาศัย
ความเชื่อถอื ผูจัดจาํ หนายเปน สําคญั ดงั นั้นการขยายอาชีพของไรทนเหนือ่ ย จําเปนตองสรางความรูค วาม
เขาใจ และการเห็นคุณคาอาหารเกษตรอินทรียที่อางอิงระบบนิเวศนธรรมชาติเปนฐานการผลิต
องคประกอบดา นทนุ

การขยายอาชีพเกษตรอินทรีย จําเปนตองขยายพื้นทีก่ ารผลิต การเพิม่ ปริมาณน้ํา และ
การพฒั นาคุณภาพดนิ จําเปน ตองใชทุนดา นตา งๆ เพ่ิมข้นึ รวมจาํ นวน 870,000 บาท ดงั น้ี

1. เงินสํารองจายคาแรงงานเพิม่ 10 คน จนกวาจะไดผลตอบแทนคนละ 6,000 บาท ตอเดือน
รวม 3 เดอื นเปน เงนิ 180,000 บาท

2. ซอ้ื รถไถพรวนดนิ ขนาด 30 แรงมา เปนเงิน 360,000 บาท
3. คาสํารวจเจาะน้ําบาดาลขนาด 6" จาํ นวน 1 บอ เปน เงิน 120,000 บาท
4. คาระบบกระจายและใหน้ํา 30 ไร เปนเงิน 210,000 บาท

รวมเปน เงินทุนทจ่ี ะตองใชเพ่ิมอกี จาํ นวน 870,000 บาท
องคประกอบดานความสามารถ

การนําเสนอความรู ความเขาใจใหกลุม ผูบริโภค ชองทางที่ตนทุนต่าํ ที่สุดคือ การเปด
เว็บไซดไรทนเหนื่อย เพือ่ นําเสนอสาระเนือ้ หาและการแลกเปลี่ยนเรียนรู จะตองพัฒนาเว็บไซดเปน
ระยะๆ ในสาระทันตอ การเขามาเรยี นรขู องลูกคาและผูสนใจ จึงตองทาํ เอง

107

สรปุ เหตผุ ลเพือ่ ความสําเร็จของการขยายอาชพี
จากองคประกอบทัง้ 4 ดานดังกลาวไรทนเหนือ่ ย มีเหตุผลที่จะทําใหการขยายอาชีพ

ประสบความสําเร็จ 5 ดา นดงั น้ี
1. ตองพฒั นาคณุ ภาพของดินไมใหม โี ลหะหนักอนั ตรายปนเปอน
2. ตองควบคุมระบบการหมักสังเคราะหในกิจกรรมตางๆ ใหจุลินทรียบูดเนาลดต่ําลง
3. ตอ งใหความรูค วามเขา ใจและการเหน็ คณุ คา อาหารเกษตรอินทรีย แกล ูกคาและผูส นใจ
4. ตองระดมทุน 870,000 บาท ใชขยายการดําเนินงาน
5. ตองพัฒนาบุคลากรภายในใหมีความสามารถพัฒนาเว็บไซดไดดวยตนเอง
เหตุผลทัง้ 5 ประการจะเปนเหตุผลนําไปสูค วามสําเร็จของการขยายอาชีพที่จะทําให

คุณภาพผลผลิตสูงขึ้น ตรงกับความตองการของลูกคา และสามารถขยายสวนแบงของตลาดออกไปได

108

ตอนที่ 3 วิธกี ารกาํ หนดทิศทาง กลยุทธ การขยายอาชีพใหมคี วามพอดแี ละมีภูมคิ ุมกนั
ความคิดรวบยอด

การทําธุรกิจไมวาจะทําระดับใด จําเปนตองมีทิศทางใหมองเห็นผลสําเร็จ ภาระงานที่
จะตองทําและกลยุทธสูความสําเร็จใชเปนความคิดสูการปฏิบัติจริง จะทําใหเราวางธุรกิจอยูใ นความพอดี
อยางมีภูมิคุมกัน ไมใชทําไป คิดไป ลงทุนไป อยางไรทิศทาง
ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน

123

ทิศทางธุรกิจ 2. กลยุทธ 3. แผน

วิสัยทัศน กลยุทธ แผนกลยทุ ธ
ภารกิจ

จากแผนภูมิ ทําใหมองเห็นวาการกําหนดทิศทาง กลยุทธ การขยายอาชีพ ประกอบดวย
1. การคิดเขียนทิศทางธุรกิจ ประกอบดวยวิสัยทัศนทีต่ องการใหเกิดอยางมีความพอดี และ
ภารกิจสาํ คัญท่ีจะนําไปสคู วามสาํ เรจ็
2. การคิดเขยี นกลยทุ ธห รือวิธีการสรางความสําเร็จตามพันธกิจ ซึ่งจะมีเปาหมายอยางชัดเจน
3. การคิดเขียนแผนกลยุทธดวยการนําเปาหมายกลยุทธมาวิเคราะหใหมองเห็นตัวบงชี้
ความสําเร็จ ปจจัยนําเขาที่สําคัญ และกิจกรรมที่จําเปนตองทําเปนแผนทิศทางไปสูค วามสําเร็จของการ
ดาํ เนนิ ธรุ กิจ

109

รายละเอียดการดาํ เนินงาน
1. การกําหนดทิศทางธุรกิจ เปนการคิดใหมองเห็นอนาคตของการขยายอาชีพใหมีความพอดี

จะตองกําหนดใหไดวาในชวงระยะขางหนาควรจะไปถึงไหน อยางไร ซึ่งประกอบดวย ขอความ
วิสยั ทัศนวาจะไปถึงไหน และขอความพันธกิจวาจะไปอยางไร โดยมีวิธกี ารคดิ และเขียนดงั นี้

1.1 การเขียนขอความวิสัยทัศน การขยายอาชีพ มีลักษณะโครงสรางการเขียนที่ประกอบดวย
ก. ชวงระยะเวลาทีเ่ ราไปสุดทางของการขยายอาชีพในชวงนี้ จะเปนระยะเวลา กีป่  พ.ศ.
อะไร
ข. ความคิด เปาหมาย ลักษณะความสําเร็จทีเ่ ราจะไปถึงอยางมีความพอดี และทาทาย
ความสามารถของเรา คืออะไร

ตัวอยา งขอ ความวสิ ยั ทัศน

“ พ.ศ. 2551 ไรทนเหนอ่ื ยผลิตผักสดผลไมเกษตรอนิ ทรยี เ ขา สูตลาดคุณภาพประเทศสิงคโปร

จากขอความวิสัยทัศน ตัวอยางขางตน สามารถจําแนกใหมองเห็นโครงสรางการเขียนไดดังนี้
ก. ชวงระยะเวลาที่จะไปสุดทาง คือ ป พ.ศ. 2551
ข. ขอความ ความคิดลักษณะความสําเร็จทีจ่ ะไปถึงอยางมีความพอดีและทาทาย คือไรทน
เหนื่อยสามารถผลิตผกั สด ผลไม เกษตรอินทรยี เขา สูตลาดคุณภาพประเทศสิงคโปรไ ด

จึงอาจสรุปไดวาการกําหนดวิสัยทัศนไมใชเปนการกําหนดเพือ่ ความนาสนใจ แตเปนการ
กําหนดใหมองเห็นทิศทางของธุรกิจที่เราจะตองฝาฟนอุปสรรคตางๆ ไปใหถงึ ได

1.2 การเขียนภารกิจ การเขียนขอความภารกิจเปนการดําเนินการตอเนื่องจากการกําหนด
วิสัยทัศน วาเราจะตองมีภารกิจทีส่ ําคัญ อะไรบาง ทีเ่ ราทําใหการขยายอาชีพบรรลุผลสําเร็จไดตาม
วสิ ยั ทศั น โดยมแี นวทางการคดิ และเขยี นดงั น้ี

1.2.1 การวิเคราะหวา หากจะใหเกิดความสําเร็จตามวิสัยทัศน จะตองมีภารกิจอะไรบาง
ในทางธรุ กิจมภี าระที่สาํ คญั 4 ประการ คือ

ก. ภารกจิ ดา นทนุ ดาํ เนนิ การ
ข. ภารกิจดา นลกู คา
ค. ภารกจิ ดา นผลผลิต
ง. ภารกจิ ดานการเรียนรพู ฒั นาตนเองและองคก ร
ดงั นน้ั การดาํ เนนิ การขยายอาชพี อาจใชภ ารกจิ ทง้ั 4 กรณมี าคิดเขียนภารกจิ นาํ ไปสคู วามสาํ เรจ็ ได
1.2.2 โครงสรางการเขียนภารกิจมีองคประกอบรวม 3 ดาน คอื
ก. ทําอะไร (บอกภาระสําคัญที่กระทบตอความสําเร็จ)
ข. ทําไมตองทํา (บอกเหตผุ ลหรือจุดประสงค)
ค. ทําอยางไร (บอกวิธีดาํ เนนิ การทส่ี าํ คัญ และสงผลตอความสําเร็จจริง)

110

ตัวอยา งขอความภารกิจของไรท นเหนือ่ ย

1. ขยายพ้นื ทกี่ ารผลติ 20 ไร เพื่อใชผลิตผักสดอนิ ทรยี  ดว ยการพฒั นาคุณภาพดินดวยปยุ พืชสด
เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหานาํ้ ใหไ ดว นั ละ 300 ลูกบาศกเมตร

2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา เพื่อขยายการตลาดดวยการจัดทําเว็บไซดของตนเอง จัดทําสารคดี
เผยแพร สัปดาหล ะ 1 เรื่อง และเว็บบอรดแลกเปลี่ยนเรียนรูกับลกู คา และผสู นใจ

3. ยกระดับคุณภาพผลผลิตใหเปนไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรยี ยโุ รป เพ่อื ใหสามารถสงออก
ตา งประเทศได ดวยการพัฒนาคณุ ภาพดนิ ไมใ หปนเปอนโลหะหนัก และจัดการแปลงเกษตรให
เปนระบบนิเวศนธรรมชาติ

4. พัฒนาคนงานใหทํางานตามขั้นตอน เพื่อติดตามหาขอบกพรองและปฏิบัติการแกไข
ขอบกพรองไดดวยการสรางความตระหนักใหเห็นความสําคัญของมาตรฐานคุณภาพ และรวม
เขียนเอกสารขั้นตอนการทํางาน

จากตัวอยางขอความภารกิจของไรทนเหนื่อย นํามาจําแนกขอความตามลักษณะโครงสรางการ
เขยี นไดด งั น้ี

ทําอะไร ทําไมตอ งทํา ทาํ อยา งไร

1. ขยายพนื้ ท่กี ารผลติ 20 ไร เพ่อื ใชผ ลติ ผกั สดอินทรีย โดยการพฒั นาคณุ ภาพดินดว ยปุย

พืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหา

นาํ้ วนั ละ 300 ลูกบาศกเ มตร

2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา เพือ่ ใหล กู คา ม่นั ใจวา ไดบ รโิ ภค ดว ยการจดั ทาํ เวบ็ ไซดข องตนเอง

อาหารคุณภาพ สะอาด ปลอดภยั จดั ทาํ สารคดีเผยแพรส ปั ดาหละ

1 เรื่อง และเวบ็ บอรด แลกเปลี่ยน

เรียนรกู บั ลูกคา

3. ยกระดับคุณภาพผลผลิตให เพอื่ ใหส ามารถสงออกไปสู ดว ยการพฒั นาดนิ ไมใหป นเปอ น

เปนไปตามมาตรฐานเกษตร ประเทศสิงคโปรได โลหะหนกั ตามมาตรฐานพฒั นา

อนิ ทรยี ย ุโรป ระบบนิเวศแปลงเกษตรใหเปน

ระบบนิเวศธรรมชาติ

4. พัฒนาคนงานใหทํางานตาม เพื่อใหสามารถติดตามหา ดวยการสรางความตระหนกั ให

ขน้ั ตอนได ขอบกพรองและปฏบิ ตั ิการแกไข เห็นความสําคัญของมาตรฐาน

ขอบกพรองได คณุ ภาพผลผลติ และรวมเขียน

เอกสารขั้นตอนการทํางาน

111

จึงสรุปไดวาการขยายอาชีพใหเกิดความพอดีนัน้ เปนไปตามศักยภาพของผูป ระกอบ
อาชีพ แตการกําหนดทิศทางขยายอาชีพนั้นตองมองเห็นทิศทางที่จะไปถึงและรูวามีภารกิจอะไรบาง ตอง
ทําอยางไรใหมองเห็นรูปธรรมของการขยายอาชีพที่กาวออกไปขางหนา

2 การระบุกลยุทธ การทีจ่ ะขยายอาชีพใหบรรลุตามวิสัยทัศน ตองมีแนวทางปฏิบัติสู
ความสําเร็จ เพื่อชัยชนะเราเรียกวา กลยุทธ ดังนัน้ การกําหนดกลยุทธเพือ่ ใหการขยายอาชีพสูค วามสําเร็จ
จงึ กาํ หนดกลยทุ ธจากภารกิจทจ่ี ะทําทัง้ 4 ดา นตามแนวคดิ ดังน้ี

2.2 นาํ ขอความภารกิจในสวนทําอยางไรมาพิจารณาวามีกิจกรรมที่จะตองทําอะไรบาง

ตวั อยา ง การพิจารณาในสวน ทําอยางไรของภารกิจที่ 1 มีกจิ กรรมท่ีตองทําดงั นี้
1. พฒั นาคุณภาพดินดว ยปยุ พืชสด
2. เพิ่มแรงงาน 10 คน
3. จดั ใหมนี ้ําใชเพมิ่ วันละ 300 ลูกบาศกเมตร

2.3 คิดพิจารณาวา กิจกรรมใดเปนกิจกรรมทีย่ ุง ยากและเปนแกนหลักสําคัญของความสําเร็จใน
ภารกิจนี้ จะตองใชเทคนิควิธีอะไรเขามาเปนกลยุทธในการทํางานดังตัวอยาง

กจิ กรรม สรุปผลการพจิ ารณา ลําดับ เทคนิควธิ กี ารท่จี ะใช
ความสําคัญ เปนกลยุทธ
1. พฒั นาคุณภาพดิน เปนกิจกรรมที่ตองทํากรอบการ
ดว ยปุยพืชสด ผลติ เปนระยะๆ อยา งตอเน่ือง 1 ใชจอบหมุนฟนดนิ และ
2. เพิ่มแรงงาน 10 คน เพียงประกาศรับสมัครแลวชี้แจงให วชั พชื เขา ดว ยกัน
ทํางานตามขั้นตอน 3
3. จดั นํา้ เพิ่มวันละ 300 วา จางผรู บั เหมา สํารวจ เจาะหานาํ้ 2 -
ลกู บาศกเมตร ทาํ เสร็จแลว กใ็ ชไ ดเ ลย
-

2.4 สรปุ ระบุกลยุทธ และเปาหมายกลยุทธดวยการนําผลการวิเคราะหกําหนดเทคนิควิธีการมา
เปนกลยุทธ และนําขอความสวนที่บอกวาทําอะไรมาเปนเปาหมายกลยุทธ ดังตัวอยางนี้

2.4.2 กลยทุ ธดาํ เนนิ การคอื การใชจอบหมนุ พัฒนาคุณภาพดิน
2.4.3 เปาหมายกลยุทธค อื การพฒั นาคุณภาพดนิ 20 ไร

112

ตวั อยา งผลการพิจารณากําหนดกลยุทธข ยายอาชีพเกษตรอินทรยี ข องไรท นเหนื่อยดงั นี้

ผลการพิจารณาขอ ความทาํ ขอ ความภารกจิ ในสวน ทาํ ขอความกลยทุ ธส คู วามสําเร็จ
อยางไร และกําหนดเทคนิควิธีใน อยา งไร นาํ มาใชกําหนด ของการขยายอาชพี

กจิ กรรมทสี่ าํ คัญสง ผลตอ เปาหมายกลยุทธ
ความสําเรจ็ ของภารกจิ

1. ใชจ อบหมนุ พัฒนาคุณภาพ ขยายพ้ืนทกี่ ารผลติ 20 ไร ใชจอบหมุนพัฒนาคุณภาพดิน

ดนิ ในการขยายพืน้ ทก่ี ารผลติ จาํ นวน

20 ไร

2. ใชเ ว็บไซดเ ผยแพร สรา งความเชื่อถือใหกับลูกคา ใชเ ว็บไซดเผยแพรความรู

ความเขาใจเกษตรอินทรีย

ทางอนิ เตอรเน็ต

3. ใชองคความรูระบบนิเวศ ยกระดบั คุณภาพผลผลิตใหไ ด ใชองคความรูระบบนิเวศ
ธรรมชาติ พัฒนาระบบนิเวศ ตามมาตรฐานคุณภาพเกษตร ธรรมชาติยกระดับคุณภาพ
ผลผลติ เขา สมู าตรฐานเกษตร
แปลงเกษตร อนิ ทรยี ย ุโรป

อนิ ทรยี ย ุโรป

4. พัฒนาคณะทํางานใหรเู ทา กนั พัฒนาคนงานใหทํางานตาม ใชเทคนิคการบริหารคุณภาพให

ขน้ั ตอนได คณะทาํ งานรเู ทา ทันกัน รวมกนั

ทํางานตามขั้นตอนได

3 แผนกลยุทธ ใชเปนแผนภาพรวมของการขยายอาชีพ เปนเครื่องมือควบคุม ภาพรวม
ของการจัดการขยายอาชีพที่ประกอบดวยเหตุผลที่จะทําใหการขยายอาชีพสําเร็จกับองคประกอบดานการ
ควบคุมเชิงกลยุทธ ทําใหเกิด 16 ตาราง บรรจุเงือ่ นไขสูค วามสําเร็จไวสําหรับจัดทําแผนปฏิบัติการ และ
ควบคุมภาพรวมของการดําเนินงาน

ก. องคประกอบดานเหตุผลสูความสําเร็จของการขยายอาชีพประกอบดวย
(1) ดานการลงทุน

(2) ดานลูกคา
(3) ดานผลผลติ
(4) ดา นการเรยี นรพู ฒั นาตนเอง
ข. องคประกอบดานการควบคุมเชิงกลยุทธประกอบดวย
(1) เปาหมายกลยุทธ
(2) ตัวบงชี้ความสําเร็จ
(3) ปจจัยนําเขาดําเนินงาน
(4) กจิ กรรม / โครงการที่ตองทํา

113

3.1 การเขียนแผนกลยุทธทั้งหมดจะตองบรรจุอยูใ นเอกสารหนาเดียว เพื่อใหมองเห็น

ความสัมพันธรวมระหวางตารางท้ัง 16 ตารางดังตัวอยาง
ตวั อยา งเอกสาร แผนกลยทุ ธ
วิสัยทัศน “ป พ.ศ. 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผักสด ผลไมเกษตรอินทรียเขาสูต ลาดอาหารคุณภาพ

ประเทศสิงคโปรได”

เงอ่ื นไข ภารกิจดานการลงทุน ภารกิจดา นลูกคา ภารกิจดานผลผลิต ภารกิจดานการ
พฒั นาตนเอง

เปาหมายกลยุทธ ขยายพื้นทก่ี ารผลติ 20 ไร สรา งความเช่ือถอื ใหก ับ ยกระดับคณุ ภาพ พฒั นาคนงานใหท าํ งาน
ลูกคา ผลผลติ ใหไ ดต าม ตามขั้นตอนได
มาตรฐานการเกษตร
อินทรียย ุโรป

ตัวบง ช้ีความสําเรจ็ - พฒั นาคณุ ภาพเปน ดนิ - ยอดสัง่ ซอ้ื เพ่ิมขนึ้ จนเต็ม - ผลการวเิ คราะห - คนงานยึดการทาํ ตาม
อนิ ทรยี ครบ 20ไร ปรมิ าณการผลติ ผลผลติ ไมพ บธาตุ เอกสารคูม อื ดําเนนิ งาน
- โครงสรางดินเปน เมลด็ กลม - ลกู คา เขา มาแลกเปลย่ี น โลหะหนกั ที่ระบุใน - คนงานรเู ทา ทนั กนั
สนี า้ํ ตาล ความเขา ใจเกษตรอนิ ทรยี  มาตรฐาน
ในเว็บเพจส - ปราศจาก
จุลนิ ทรยี บูดเนา

ปจ จัยนาํ เขา - จอบหมนุ ขนาดหนา กวา ง 120 - สารคดกี ารผลติ เกษตร เมล็ดพนั ธุ - เอกสารข้ันตอนการ
อนิ ทรียไ รท นเหนอ่ื ยภาค ออรแ กนคิ ทาํ งาน
ดําเนินงาน ซม. ภาษาองั กฤษและไทย - เอกสารตรวจตดิ ตาม
- เมล็ดพนั ธปุ ยุ พชื สด
- จุลนิ ทรีย พด.1 พด.2 และ คณุ ภาพ

พด.3

กจิ กรรมโครงการ - กจิ กรรมการพฒั นาดินดา นปยุ - จัดทาํ สารคดคี วามรูแ ละ - ผลิตเมล็ดพนั ธพุ ชื ผกั - ฝก อบรมการทาํ งาน
พชื สด แสดงผลงานเกษตรอินทรยี  ตวั ท่สี ามารถทาํ ได รวมกัน เพ่ือใหมี
- สํารวจขดุ เจาะบอน้ําบาดาล เดือนละ 1 เรอ่ื ง ความสามารถเทา ทนั กนั
ขนาด 300ม3/วนั - ติดตัง้ เวบ็ ไซด - จัดทาํ เอกสารขน้ั ตอน
- จา ยแจก DVD ความรู การทาํ งานในแตล ะ
เกษตรอินทรียไรทนเหน่อื ย กจิ กรรม
- ฝก การใชเ อกสาร
ขน้ั ตอนการทาํ งาน

จากเอกสารตัวอยาง ทําใหมองเห็นสาระสําคัญทีเ่ ปนเหตุเปนผลตอความสําเร็จของการ
ขยายอาชีพเกษตรอินทรยี ไรท นเหนอ่ื ย

114

ตอนท่ี 4 การจัดทาํ แผนปฏิบัติการและการสรางความรอบรู
ความคิดรวบยอด
การทําแผนปฏิบัติการเปนการดําเนินงานตอเนือ่ งจากแผนกลยุทธ ดวยการจัดทํา

รายละเอยี ดใหเหน็ แนวปฏิบัติ ในแตล ะภารกจิ ทีจ่ ะนําไปสูความสําเรจ็ ตามวิสัยทศั นทีต่ ้ังไว
ขน้ั ตอนการทํางาน
1

กําหนดเปาหมายของธุรกิจ 2
กาํ หนดจดุ ประสงคก ารดาํ เนินงาน

3 7
จัดทําเอกสารแผนปฏิบัติการ
กาํ หนดลกั ษณะบงช้คี วามสําเรจ็
8
4
สาํ รวจความรอบรขู องตนเอง
กาํ หนดผลท่เี กิด

5

กําหนดกิจกรรมและเหตุการณ

6

กาํ หนดทรพั ยากรดาํ เนินงาน

115

รายละเอยี ดขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน
1. การกาํ หนดเปาหมายของภารกิจ ดวยการวิเคราะหแผนกลยุทธในสวนเปาหมายกลยุทธของ

แตละภารกิจมาใชกําหนดเปนเปาหมายแผนปฏิบัติการดังตัวอยางนี้
1.1 ภารกิจดา นการลงทุน เปาหมายปฏิบัติการ คือ
“ขยายพ้นื ทีก่ ารผลิตเกษตรอนิ ทรียเ พมิ่ 20 ไร”
1.2 ภารกิจดา นลกู คา เปา หมายปฏบิ ัตกิ าร คือ
“สรางความเช่อื ถอื ใหก บั ลกู คา”
1.3 ภารกจิ ดานผลผลติ เปาหมายปฏบิ ัติการ คือ
“ยกระดบั คณุ ภาพผลผลิตใหไดมาตรฐานเกษตรอนิ ทรียยุโรป”
1.4 ภารกิจดานการพัฒนาตนเอง เปาหมายปฏิบัติการคือ
“พัฒนาความสามารถและทัศนคติคนงานใหทํางานตามขัน้ ตอนในเอกสารคูม ือ
ปฏิบัตกิ ารเกษตรอินทรียไรทนเหน่ือย”

2. กําหนดจุดประสงคการดําเนินงาน ดานเกณฑเปาหมายวาควรจะมีจุดประสงคดําเนินงานที่
สําคัญอะไรบาง ตัวอยางเชน

ขยายพน้ื ทกี่ ารผลติ 20 ไร พัฒนาคุณภาพดิน
จดั หานาํ้ ใหเพยี งพอ

จากแผนภูมิทําใหมองเห็นไดวา เปาหมายการขยายพืน้ ทีก่ ารผลิต 20 ไร มีจุดประสงค

การดําเนินงาน 2 ดานคือ การพัฒนาคุณภาพดิน และการจัดการน้ําใหเพียงพอและเขียนเปนจุดประสงค

การดาํ เนนิ งานไดด งั ตวั อยา งน้ี

เปาหมายขยายพื้นที่การผลิต 20 ไร มจี ดุ ประสงคด าํ เนินงานดงั น้ี

1. เพ่ือพัฒนาคณุ ภาพดนิ ใหเปนดนิ อินทรยี ไ ด

2. เพ่ือสํารวจและขุดเจาะนํา้ บาดาลใหเ พียงพอได
3. กําหนดลักษณะบงชีค้ วามสําเร็จ ดวยการวิเคราะหจุดประสงคดําเนินงานวาลักษณะบงชี้
ความสําเร็จเปนอยางไร ดังตัวอยางนี้

จดุ ประสงคด าํ เนนิ งาน ลักษณะบง ชคี้ วามสําเรจ็

1. เพ่อื พฒั นาคุณภาพดนิ ใหเ ปนดนิ อนิ ทรยี ได 1.1 มีอนิ ทรยี วตั ถใุ นดนิ

2. เพอ่ื สํารวจขุดเจาะนํา้ บาดาลไดน ้าํ เพียงพอ 2.1 พบน้ําใสสะอาด

116

4. กําหนดผลที่เกิด ดวยการวิเคราะหลักษณะบงชีค้ วามสําเร็จรวมกับความตองการจําเปนที่
แทจ ริงแลวระบผุ ลทเ่ี กดิ ดังตัวอยา งน้ี

จดุ ประสงคด าํ เนนิ งาน ลักษณะบงช้คี วามสําเรจ็ ผลทเ่ี กดิ

1. เพื่อพฒั นาคุณภาพดินใหเปน 1.1 มอี ินทรยี ว ตั ถุในดิน - ซากพืชยอยสลายเปน สีนํา้ ตาล

ดนิ อินทรยี  พรอมปลดปลอยธาตุอาหารให

พืช

- โครงสรา งดินเปน กอนกลม

- ดินมกี ลนิ่ หมกั เหมือนเห็ดหรอื

ตะไครน ้าํ

2. เพื่อสํารวจขุดบอบาดาลไดนาํ้ 2.1 พบน้ําใสสะอาด - นํ้ามคี า PH 6.8
- ปรมิ าณนาํ้ ที่ได 15ม3/ชม.
เพียงพอ

5. กําหนดกิจกรรมและเหตุการณ ดวยการวิเคราะหผลทีเ่ กิดวาถาจะใหเกิดผลดังกลาวจะตอง
ทํากิจกรรมและมีเหตุการณอะไรบางและสามารถทําไดจริง ดังตัวอยางนี้

จดุ ประสงคก าร ลกั ษณะบง ชีค้ วามสาํ เรจ็ ผลท่เี กิด กิจกรรมและเหตผุ ล
ดาํ เนนิ งาน

1. เพื่อพฒั นา 1.1 มีอินทรียวตั ถใุ นดิน - ซากพืชยอยสลายเปนสี 1. ปลูกปุยพืชสดประกอบดว ย

คณุ ภาพดินให น้ําตาลพรอมปลดปลอยธาตุ เหตกุ ารณท จ่ี ะตองทําดังน้ี

เปนดนิ อนิ ทรีย อาหารใหพ ชื (1) ไถบุกเบิกพรวนดนิ

- โครงสรา งเปนดนิ กอนกลม (2) หวานเมล็ดปอเทือง

- ดนิ มีกล่นิ หมักเหมือน (3) ใหน้ําทกุ 3 วนั
(4) บํารุงดูแลรักษาจนอายุครบ
เห็ดหรือตะไครน ้าํ
40 วนั

2. สบั พรวนปยุ พืชสดคลกุ เขา

กับดินประกอบดวยเหตุการณ

ดงั น้ี

(1) สบั พรวนตน ปอเทืองคลกุ

ลงดนิ

(2) ใหนาํ้ ผสมจุลินทรีย พด.2

ทกุ 2 วนั

(3) ครบ 15 วนั ตรวจสอบการ

หมักสลายของดิน

117

จุดประสงคการ ลักษณะบงชี้ความสาํ เร็จ ผลทเ่ี กดิ กิจกรรมและเหตุผล
ดาํ เนนิ งาน

(4) สับพรวนใหซากยอยสลาย

กระจายตัวอยางสม่ําเสมอ

(5) เมื่อกระบวนการหมักครบ

25 วัน ทําการตรวจสอบวา

เปนไปตามผลที่เกิดหรือไม

6. กําหนดทรพั ยากรการดําเนนิ งาน ดว ยการวเิ คราะหก ิจกรรมและเหตุการณวาจะใชทรัพยากร
วสั ดุ แรงงาน และระยะเวลา เทา ไร

กิจกรรมและเหตุการณ ระยะเวลา แรงงานท่ี วัสดุ เคร่อื งจักรกล
ของงาน ตองใช

1. การปลกู ปุยพืชสด
(1) ไถบกุ เบกิ จากหนา ดนิ 20 ไร 1 วนั 1 คน นํ้ามันดเี ซล 100 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp
1 วนั 1 คน นํ้ามนั ดีเซล 60 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp
(2) ไถแปรยอ ยดนิ 20 ไร 1 วนั 4 คน เมลด็ ปอเทือง 100 กก. -

(3) หวา นเมลด็ ปอเทือง 20 ไร 14 วนั 1 คน - -

(4) ใหน ํ้าทุก 3 วนั 1 คน - -
(5) บํารุงดแู ลรักษาจนอายุ 40 วัน 45 วนั

2. หมักปุย พืชสด 1 คน น้าํ มันดีเซล 60 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp
(1) ไถสับพรวน ปอเทืองคลุกลง 1 วนั
ดนิ พว งจอบหมุนขนาด
1.20 เมตร

(2) ใหนํา้ ผสมอนิ ทรยี  พด.2 ทุก 2 8 วนั 1 คน จลุ ินทรียขยายจาก พด.2 -

วนั จาํ นวน 3,200 ลิตร -
(3) ตรวจสอบการหมักสลายของ 1 วนั 1 คน -

ซากปุยพืชสดเขา กับดนิ
(4) ไถสบั พรวนใหซ ากพืชยอ ย 1 วนั 1 คน น้ํามนั ดเี ซล 60 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp
พว งจอบหมุนขนาด
สลายกระจายตัวอยาง
1.20 เมตร
สม่ําเสมอ
(5) เมื่อการหมักครบ 25 วัน ทาํ 1 วนั 1 คน -
-
การตรวจสอบวาเปนไปตาม

ผลท่ีเกิดทกี่ ําหนดไวห รือไม

118

ตวั อยางบางสวนของแผนปฏิบัตกิ ารขยายอาชพี เกษตรอินทรียไ รท นเหนอื่ ย

แผนปฏิบัติการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย
ไรทนเหนือ่ ย

เลขท่ี 19 หมู 8 ตําบลหนองแขม อาํ เภอโคกสาํ โรง จงั หวดั ลพบรุ ี

วสิ ยั ทัศน
“พ.ศ. 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผักสด ผลไมเ กษตรอินทรียเขาสตู ลาดคุณภาพประเทศสิงคโปร”

ภารกจิ การขยายอาชีพ
1. ขยายพ้ืนทีก่ ารผลติ 20 ไร เพือ่ ใชผลติ ผักสดอินทรยี  ดวยการพัฒนาคุณภาพดินโดยปุยพืชสด

เพิ่มแรงงาน 10 คน และจดั หานาํ้ ใชว นั ละ 300ม3
2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคาเพื่อขยายตลาดดวยการจัดทําเว็บไซต จัดทําสารคดีเผยแพร

และเวบ็ บอรดแลกเปลยี่ นเรียนรกู บั ลกู คา และผสู นใจ
3. ยกระดับคุณภาพผลผลติ ใหเ ปนไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรียย ุโรป เพ่ือใหสามารถสงออก

ตางประเทศดวยการพัฒนาคุณภาพดินไมใหปนเปอ นโลหะหนัก และจัดการแปลงเกษตรใหเปนระบบ
นิเวศธรรมชาติ

4. พัฒนาคนงานใหทํางานตามขั้นตอน เพื่อติดตามหาขอบกพรองและปฏิบัติการแกไข
ขอบกพรองดวยการสรางความตะหนักใหเห็นความสําคัญของมาตรฐานคุณภาพและรวมเขียนเอกสาร
ขั้นตอนการทํางาน
กลยทุ ธสูค วามสาํ เร็จของการขยายอาชพี

เพือ่ นําไปสคู วามสาํ เรจ็ จึงกาํ หนดกลยุทธดาํ เนินการดังน้ี
1. ใชจอบหมนุ เปน หลักพฒั นาคณุ ภาพดินในการขยายพ้นื ทกี่ ารผลติ จาํ นวน 20 ไร
2. ใชเวบ็ ไซตเผยแพรความรูความเขาใจเกษตรอินทรียทางอินเตอรเน็ต
3. ใชองคค วามรรู ะบบนเิ วศธรรมชาตยิ กระดับคุณภาพผลผลิตเขา สมู าตรฐานเกษตรอนิ ทรยี ย โุ รป
4. ใชเทคนิคการบริหารคุณภาพใหคณะทํางานรูเทาทันกันรวมกันทํางานตามขั้นตอนได

119

เงอ่ื นไข ภารกจิ ดา นการลงทุน ภารกิจลกู คา ภารกิจดา นผลผลติ ภารกิจดานพฒั นา
ตนเอง

เปาหมายกลยุทธ ขยายพื้นทก่ี ารผลติ 20 สรางความเชื่อถือ ใชมาตรฐานเกษตร พฒั นาคนงานให

ไร ใหกบั ลูกคา อนิ ทรยี  ทํางานตามขั้นตอนได

ตัวบงชี้ความสําเร็จ - ดินมีคณุ ภาพเปนดิน - ยอดสั่งซ้อื เพม่ิ ขึ้นจน - ไมพบธาตุโลหะ - คนงานยดึ การทํางาน
อินทรยี ครบ 20 ไร เตม็ ปรมิ าณการผลติ หนกั ตามมาตรฐานใน ตามเอกสารคูมือ
ผลผลิต ดาํ เนนิ งาน
- โครงสรางคิดเปน - ลูกคาเขามา

เมล็ดกลมสนี า้ํ ตาล แลกเปลยี่ นเรยี นรู - ปราศจากจุลินทรีย - คนงานรูเทาทันใน
เกษตรอนิ ทรยี ใ นเว็บ บดู เนา กิจกรรมตางๆ ทํางาน

บอรด แทนกนั ได

ปจจยั นําเขา - จอบหมุนขนาด 120 สารคดีเกษตรอินทรยี  เมลด็ พันธุจากแปลง - เอกสารคูมือ
ไรท นเหนือ่ ยภาค ออรแกนคิ ดาํ เนนิ งาน
ดาํ เนนิ งาน ซม.
- เอกสารตรวจติดตาม
- เมล็ดพันธุป ุยพชื สด ภาษาไทย – องั กฤษ
คณุ ภาพ
- จุลนิ ทรีย พด.1

พด.2 และพด.3

กจิ กรรมโครงการ - การพฒั นาดนิ เปน - จัดทําสารคดีความรู ผลิตเมล็ดพันธุบ างสาย - ฝกอบรมการทํางาน
และแสดงผลงาน พันธุที่สามารถทาํ ได รวมกนั รูเทา ทันกัน
ปยุ พืชสด

- สํารวจขุดเจาะน้ํา เกษตรอนิ ทรยี เ ดือนละ - จัดทําเอกสาร
บาดาลขนาด 300ม3/วัน 1 เร่ือง
ขั้นตอนการทํางานใน

- ตดิ ตั้งเวบ็ ไซต แตละกิจกรรม

- แจกจา ย DVD - ฝก การใชเอกสาร

ความรูเกษตรอินทรีย ขั้นตอนการทํางาน

ไรทนเหนอ่ื ย

7. การจัดทําเอกสารแผนปฏิบัติการ ดวยการทําสาระจากผลการวิเคราะหทั้ง 6 ดานมาจัดเปน
เอกสารแผนปฏิบัติการทีส่ ามารถใชเปนเอกสารคูม ือบริหารจัดการของผูป ระกอบการขยายอาชีพ โดยมี
โครงสรางการจัดเอกสารดังตัวอยางนี้

1. ชื่อแผนขยายอาชีพ
2. วิสัยทัศนการขยายอาชีพ
3. พันธกิจการขยายอาชีพ
4. กลยุทธด าํ เนนิ การ

120

5. แผนกลยุทธขยายอาชีพ
6. แผนปฏบิ ัตกิ ารดา นทุน

- เปาหมายดําเนินงาน
- จุดประสงคดําเนินงาน

- แผนปฏิบตั ิการ
7. แผนปฏิบตั ิการดา นผลผลติ

- เปาหมายดําเนินงาน
- จุดประสงคดําเนินงาน
- ลกั ษณะบงช้ีความสาํ เรจ็
- แผนปฏบิ ัตกิ าร
8. แผนปฏบิ ัติการดา นลูกคา
- เปาหมายดําเนินงาน
- จุดประสงคดําเนินงาน

- แผนปฏิบัตกิ าร
9. แผนปฏบิ ตั กิ ารดา นการพฒั นาตนเอง

- เปาหมายการดาํ เนนิ งาน
- จุดประสงคการดําเนินงาน
- แผนปฏิบตั กิ าร
แผนปฏิบตั กิ ารดา นทนุ
1. เปาหมายดําเนินงาน
“จะดําเนนิ การขยายพน้ื ท่กี ารผลติ เกษตรอนิ ทรียเ พมิ่ 20 ไร”
2. จุดประสงคการดําเนินงาน
เพื่อใหบรรลุเปาหมายการดําเนินงานจงึ กาํ หนดจดุ ประสงคก ารดาํ เนนิ งานดงั น้ี

- เพอื่ พฒั นาคุณภาพดินใหเ ปนดนิ อินทรียไ ด
- เพื่อสํารวจขุดเจาะน้ําบาดาลใหเพียงพอตอการดําเนินงาน
3. แผนปฏิบตั กิ ารดานทุน

จุดประสงคท ่ี 1 เพ่อื พฒั นาคณุ ภาพดินใหเปน ดินอินทรีย

121

ลกั ษณะ กจิ กรรมและเหตกุ ารณ เวลา แรงงาน วัสดุ เครอ่ื งมอื
บงชี้ ผลที่เกิด ของ ท่ีตองใช
ความสําเร็จ 1.1 การปลูกปยุ พืชสด งาน นาํ้ มันโซลา 100 รถไถ 35 แรงมา
(1) ไถบกุ เบกิ ตากหนา ดิน 20 ไร 1 คน
1. มปี ุย (2) ไถแปรยอ ยดิน 20 ไร 1 วนั 1 คน ลติ ร รถไถ 35 แรงมา
พชื สด (3) หวา นปอเทือง 20 ไร 1 วัน 4 คน
เพียงพอ (4) ใหน้าํ ทุก 3 วนั 1 วนั 1 คน นา้ํ มันโซลา 60 -
(5) บาํ รงุ รักษา 14 วนั 1 คน
45 วนั ลติ ร -
1 คน
1 คน เมลด็ ปอเทือง -
1 คน
100 กก.
1 คน
1 คน -
1 คน
-

2. ซาก 1.2 สบั พรวนปยุ พืชสดคลุกหมกั ลง 1 วนั น้ํามันโซลา 60 รถไถ 35 แรงมา

พชื ยอย ดนิ ลติ ร -
มี สลายเปน (1) ไถสับพรวนปุย พืชสดคลกุ ลงดนิ 8 วนั
จลุ นิ ทรีย พด.2
อินทรียวัตถุ สนี ้าํ ตาล (2) ใหน ํ้าผสมจุลนิ ทรยี  พด.2 ทกุ 2 วนั -
ในดนิ 1 วนั ขนาด 3,200 ลติ ร

(3) เมื่อครบ 15 วัน ตรวจสอบการ -

สลายของซากพืชในดิน

3. เกดิ 1.3 หมกั สงั เคราะหด ินใหม ี

อินทรียมี อนิ ทรยี วัตถุ นาํ้ มันโซลา 60 รถไถ 35 แรงมา
กลน่ิ หอม (1) ไถสับพรวนซากพืชใหกระจาย 1 วนั ลติ ร -
-
เหมอื น สม่ําเสมอ 12 วนั -
เหด็ (2) หมักสงั เคราะหตออีก 25 วนั โดย
-
โครงสรา ง ใหนา้ํ ทุก 2 วนั 1 วนั
ดนิ รวมตวั (3) ตรวจสอบการยอยสลายและการ

เปน กอ น เกดิ อนิ ทรียวตั ถุ

กลม

122

จุดประสงคท ่ี 2 เพื่อสํารวจขุดเจาะน้ําบาดาลใหเพียงพอตอการดําเนินงาน

ลกั ษณะ ผลท่เี กดิ กจิ กรรมและเหตกุ ารณ เวลา แรงงาน วัสดุ เครือ่ งมอื
บง ช้ี งาน ทีต่ อง
ความสําเร็จ ใช

1. 1.1 สํารวจขุดเจาะน้ําบาดาล 7 วนั - 120,000 บาท ระบบใชลมดัน
ปริมาณ (1) จางบริษัทขุดเจาะ
หวั เจาะกระแทก
น้าํ ทีไ่ ด (2) ตรวจสอบปรมิ าณน้ําที่ไหล หนิ
15ม3/ชม. ยอ นกลับมาใหไ ดไ มตาํ่ กวา 15ม3/

ชม.

2. 1.2 จัดระบบการกระจายน้ํา 1 4 คน ทอ PVC หนา 2 น้ิว หวั สบู นาํ้ ขนาด
กระจาย (1) ตดิ ตงั้ หัวสบู นํา้ ระดบั ลกึ
10 เสน 2 แรงมา
น้าํ เต็ม (2) ติดต้ังเคร่อื งดนั นํา้ 1 1 คน - เครื่องดันน้าํ
พื้นที่ 20 4 คน ขนาด 2 แรงมา
ไร สง ออก 2 นว้ิ
10 วนั
(3) จัดระบบจายน้ําในแปลง ความดนั 4.5 – 5
เกษตร บาร

8. สํารวจความรอบรูของตนเอง เมื่อทําแผนปฏิบัติการเสร็จผูข ยายอาชีพควรทบทวนตนเองวา
มีความรอบรูเ พียงพอหรือไมดวยการ พิจารณาตนเองในชองกิจกรรมและเหตุการณวามีขอใดทีย่ ังไม
ชัดเจนหรือรูไมจริง ก็ควรแสวงหาความรูใหพ อเพียงทีจ่ ะทาํ ใหก ารดาํ เนินงานผดิ พลาดนอ ยลง

123

ตอนที่ 5 การขบั เคล่อื นแผนสูความสาํ เร็จ
ความคิดรวบยอด

การขับเคลือ่ นแผนสูความสําเร็จอยางมีคุณธรรม เปนการจัดการดําเนินงานอยางเปนระบบ เปน
วงจรหมุนเวียนที่เริม่ ตนจากการศึกษาทําความเขาใจแผนกําหนดแนวปฏิบัติ (P) แลวดําเนินการทํางาน
ตามแนวปฏบิ ตั ทิ ก่ี าํ หนด (D) ระหวางปฏิบัติงานตามแนวปฏิบัติตองดําเนินการตรวจสอบหาขอบกพรอง
(C) และปฏิบัติการแกไขขอบกพรองใหหมดไป (A) การจัดการตามวงจร PDCA ดังกลาวจะตองอยูบน
ฐานคุณธรรมทีป่ ระกอบดวย ความขยัน ความประหยัด ความซือ่ สัตย และความอดทน จะนําไปสูก าร
ขับเคลอ่ื นแผนสูค วามสาํ เรจ็ อยา งมีคณุ ธรรม
ขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน

1. ศกึ ษาแผนกาํ หนดแนวปฏิบตั ิ (P) ขยนั
2. ทํางานตามแนวปฏิบัติ (D)
P 3. ตรวจสอบหาขอบกพรอง(C) ประหยัด 5 ประเมนิ
A CD ซือ่ สัตย

4. ปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง (A) อดทน

รายละเอียดการดําเนินงาน
1. การศกึ ษาแผนและกาํ หนดแนวทางปฏิบัติ ดวยการนําแผนปฏิบัติการมาศึกษาทบทวน วาจะ

ทําอะไร อยางไร ตองปรับปรุงแกไขแผนในสวนใด กําหนดแนวทางปฏิบัติบนฐานของความขยัน
ประหยดั ซอ่ื สตั ย และอดทน

2. ทํางานตามแนวปฏิบัติ ดวยการนําแนวปฏิบัติมาเขียนเปนเอกสารใบสัง่ งาน ใชสรางความ
เขาใจกับผูรับผิดชอบ แลวมอบหมายใหทําตามแนวปฏิบัติ

3. ตรวจสอบหาขอบกพรอง เปนการทํางานของผูป ระกอบการหรือผูร ับมอบหมายดําเนินการ
ติดตามการทํางานของผูรับผิดชอบ วาทําตามขั้นตอนหรือไมทํา และเกิดผลเสียหายอยางไร ลักษณะความ
รนุ แรงเปนอยางไร เกิดผลกระทบอะไรบาง

4. ปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง เปนการทํางานรวมกันระหวางผูป ระกอบการกับผูร ับ
มอบหมายใหทํางาน รวมกันคิดหาแนวทางแกไขขอบกพรองลดความเสียหาย

124

5. การประเมินพัฒนา เปนการประเมินเทียบเคียงผลการดําเนินงานทีเ่ กิดจริงกับผลทีเ่ กิดตาม
แผนกําหนดวาสอดคลองเกิดไดจริงหรือเกิดไมได เปนเพราะการวางแผน หรือวาเปนเพราะบุคลากร ถา
ความผิดพลาดเกิดจากแผนก็ดําเนินการพัฒนาแผน แตถาความผิดพลาดเกิดจากบุคลากรจะตองทบทวน
วาเกิดจากอะไร เชน เกิดจากความรูความเขาใจสับสน ก็ดําเนินการทบทวนใหความรูสรางความเขาใจให
ชัดเจน แตถาเกิดมาจากทัศนคติตอการทํางานไมดี ไมใหความสําคัญตอการทํางานตามขัน้ ตอน ก็ควรจะ
สับเปลี่ยนหนาที่ไมตองมีความรับผิดชอบมากนัก

กจิ กรรมท่ี 15
ผูเ รียนศึกษาเอกสารหมายเลข 18 แลวใชกรอบความคิดที่สรุปได พัฒนาตนเองตามขอ 3

ประเมินเทียบเคียงความคิดและตัวอยางตามเอกสารหมายเลข 18 มีความเปนไปไดทีจ่ ะใชกับชีวิตจริงได
หรือไม มขี อบกพรอ งอะไรและควรปรับปรุงพัฒนาการจัดทําแผนธุรกิจของตนเองแบบใด

125

บทที่ 7
การขบั เคล่ือนธรุ กจิ เพื่อการขยายอาชีพ

ผลการเรียนรูท ่คี าดหวงั
สามารถตรวจสอบระบบธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพได

ขอบขายเนอื้ หา
เร่ืองท่ี 1. การควบคุมใหการขยายอาชีพเปนไปตามแผนกลยุทธ
เร่อื งท่ี 2. การตรวจสอบใหการปฏิบัติการขยายอาชีพเกิดผลตามแผนปฏิบัติการ

สอ่ื ประกอบการเรียนรู
1. เอกสารหมายเลข 19 แบบบันทึกระบบรายการกฎ ระเบียบทสี่ าํ คญั
2. เอกสารหมายเลข 20 ใบความรูเรื่อง การจัดทํากฎ ระเบียบการดําเนินงาน
3. เอกสารหมายเลข 21 ใบความรูเรื่อง การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ
4. เอกสารหมายเลข 22 ใบความรูเรื่อง การตรวจสอบหาขอบกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการ
5. เอกสารหมายเลข 23 แบบบันทึกผลการตรวจสอบหาขอบกพรอง และสรุปผลขอบกพรอง

126

เรอื่ งท่ี 1 การควบคุมใหก ารขยายอาชพี เปนไปตามแผนกลยทุ ธ
ลักษณะบงชค้ี วามสําเร็จของการเรยี นรู

1. จัดระเบียบการทํางานได
2. กาํ กบั ดแู ลใหก ารดาํ เนนิ งานเปน ไปตามแผนกลยทุ ธไ ด

แผนปฏบิ ตั ิการเรยี นรู
ลกั ษณะบงชค้ี วามสําเรจ็
ของการเรียนรู กิจกรรม การวัดผล ประเมินผล สือ่ การเรียน

1. จัดระเบียบการทํางานได เรยี นรดู วยตนเอง 1. ผลการคดิ สว นตัววา เอกสารหมายเลข 19
1. ใหผูเ รียนคิดวิเคราะหวา แบบบันทึกรายการ
การทํางานรวมกัน กฎ ระเบยี บท่สี าํ คัญ
การดําเนินงานรวมกันหลาย
ควรจะมีกฎระเบียบที่ เอกสารหมายเลข 20
ฝาย ควรจะมกี ฎระเบยี บ ใบความรูเ ร่ืองการ
สําคัญดานใดบาง จัดทํากฎ ระเบียบการ
ท่ีสําคัญอะไรบาง แลวเขียน ดาํ เนนิ งาน

บันทกึ ลงในเอกสารหมายเลข 19 เอกสารหมายเลข 20
ใบความรเู ร่อื งการกาํ กบั
2. ใหผ ูเ รยี นศึกษาเอกสาร 2. ผลการคิดกฎ ระเบียบ ดูแลการขยายอาชีพ

หมายเลข 20 ใบความรเู รื่อง การทํางานให
เหมาะสมกับสภาพ
การจัดทํากฎระเบียบ
การขยายอาชีพของ
การดาํ เนินงาน แลว คิด
เปรยี บเทียบกบั ส่ิงที่ตนเองคดิ ตนเอง

เอาไวต ามเอกสารหมายเลข

20 แลว ดาํ เนินการพฒั นา

กฎ ระเบียบการทํางานให

เหมาะสมกับสภาพการ

ดําเนินงานขยายอาชีพของ

ตนเอง

2. กาํ กบั ดูแลใหการ เรียนรูดวยตนเอง 3. ผลการจดั ทําผงั การ
ดาํ เนนิ งานเปน ไปตาม 1. ใหผเู รยี นศกึ ษาเอกสาร
แผนกลยทุ ธ ไหลของงานที่ใช
หมายเลข 21 ใบความรู
กํากับ ดแู ลการ
เร่ืองการกาํ กับ ดูแล
ดําเนินการขยายอาชีพ
การขยายอาชีพ

2. ใหผเู รยี นทดลองจัดทาํ ผัง

การไหลของงานการขยายอาชีพ

127

เอกสารหมายเลข 19 : แบบบนั ทึกรายการกฎ ระเบียบท่สี าํ คญั

ขอ เสนอแนะ ขอใหผูเ รยี น คิดพิจารณาวาในการขยายอาชีพ เราจะตอ งมีผรู วมงานระดับตาง ๆ เพ่ิมเขา

มามากมาย เราควรคํานึงถึงอะไรบางที่จะตองนํามาเปนกฎ ระเบียบของการทํางาน
รวมกัน ขับเคลื่อนแผนการขยายอาชีพไปสูความสําเร็จ

อะไรทจี่ ะตอ งนํามากําหนดเปนระเบยี บ ขอ กําหนดเก่ียวกับระเบียบที่ควรจะมี
ตัวอยาง
1.1 เวลาการเขา – เลกิ งาน …………………..
1.การเขาปฏิบัติงาน 1.2 การแตงกาย ...............................................
1.3 จรรยา มารยาท ...........................................

128

เอกสารหมายเลข 20 : ใบความรู เรอื่ ง การจัดทาํ กฎ ระเบียบการดําเนินงาน

ความคิดรวบยอด
การจัดใหมีกฎ ระเบียบการดําเนินงานเปนสวนหนึง่ ของการควบคุมการดําเนินงานสู

ความสําเร็จ ตามหลักการบริหารจัดการยุคใหมทีจ่ ะมีขอกําหนดเปนแนวทางเดียวกันที่เริม่ ตนจากการมี
ปรัชญาอุดมการณรวมกัน ระเบียบวิธีการดําเนินงาน กฎแหงความปลอดภัย และการสรางแรงจูงใจ
รว มกัน เพ่อื ใหทกุ คนถือปฏบิ ัติรว มกนั

โครงสรา งของกฎระเบยี บการดาํ เนนิ งาน
โครงสรางของกฎระเบียบหรือขอตกลงการทํางานรวมกันจะมีองคประกอบหลัก ดังนี้
1. แนวคิดอุดมการณของการขยายอาชีพ
2. วิถีชีวิตในการทํางาน
3. การใชว ัสดุอุปกรณ
4. การทํางาน
5. ความปลอดภัย
6. แรงจูงใจ
องคประกอบทั้ง 6 ประการ เราสามารถยืดหยุนปรับบางองคประกอบออกไปหรือจะเพิ่ม

องคประกอบอืน่ เขามาใหเหมาะสมกับสภาพของบุคลากร ซึง่ สวนใหญจะประกอบดวยลักษณะคน
3 ประเภท คอื

1. ผูรับผิดชอบสูง ตองการความเปนอิสระการทํางาน
2. ผูรับระเบยี บทําตามพรอมรบั รู เช่อื ฟง
3. ผูมีความรับผิดชอบต่ําตองไดรับการควบคุมอยางใกลชิด
ดังนั้น การจัดทําระเบียบอาจตองใหความสําคัญกับลักษณะบุคลากรของเราวา อยูใ น
กลุมใดมากที่สดุ การออกระเบียบ จะตองสมั พันธก บั ลักษณะคนสวนใหญ

รายละเอียดของโครงสรา งกฎ ระเบียบการขยายอาชีพ
การเขียนรายละเอียดกฎระเบียบจะตองบอกเหตุและผล และแนวปฏิบัติที่ชัดเจนเขาใจ

ตรงกนั หมดทกุ คน มีลกั ษณะการวเิ คราะหเพอื่ การเขยี นกฎระเบยี บดังนี้

129

องคประกอบ ขอ บังคับ แนวปฏบิ ตั ิ
อดุ มการณ
วถิ ีชีวิต ทุกคนตองรับรูและทําความ
การใชวัสดอุ ุปกรณ
การทํางาน เขา ใจตออุดมการณ ดังนี้

ความปลอดภัย 1. สรา งคณุ ภาพผลผลติ - ทําตามขั้นตอนคูมอื ปฏิบตั ไิ มใ หผิดพลาด

แรงจูงใจ 2. สรางประสิทธิผลการทํางาน - จติ ใจตอ งรับรู ยอมรบั วา เปนการกระทํา

3. ทกุ ชวี ติ ปลอดภยั ท่ถี กู ตอง

1. เวลาเริม่ ตนและเลิกงาน 1. 08.00 – 17.00 น.

2. การแตงกายรัดกุม 2. ใสเ สอ้ื นุง ทับ กางเกง ใสผ าคลุมผม

ไมใ หรมุ รา ม เกาะเกย่ี ว ผลผลิตเสยี หาย

1. เบกิ รบั วัสดุอปุ กรณเคร่ืองมอื 1. ตามที่ระบุไวในใบงานเทานั้น

2. การใชว สั ดุ 2. ใชตามขอกําหนดในใบงานเทานั้น

3. การใชเครื่องมืออุปกรณ 3. ตรวจสอบความสมบูรณกอนนําไปใช

หากนาํ ไปใชแ ลว เกิดเสยี หายใหแ จง

รายละเอยี ดความเสียหายเพอ่ื จัดซอม

1. ทําความกระจางในขั้นตอน 1. ศึกษาเอกสารขั้นตอนการทํางานในสวน
ท่รี ับผิดชอบ
การทํางานของตนเองให
ชดั เจน 2. ตรวจสอบจากแผนปฏิบัติการวา งาน
2. ตรวจสอบหาขอบกพรองการ เกิดผล
ดาํ เนนิ งานในสว นของตนเอง ตามที่กําหนดไวใ นชองผลที่เกิดหรือไม

มขี อ บกพรอ งอะไร

1. การพน จุลินทรีย 1. ตอ งสวมเสอื้ ผา ปกปด รางกายใหรัดกุม

มิดชดิ ไมใหจ ลุ ินทรยี ก ระทบรางกายได

2. การทํางานกลางแดด 2. ตองแตง กายมิดชดิ สวมถุงคลุมศีรษะ บา

หวั ไหล และสวมหมวกปก ปอ งกนั แสง

3. การใชมีดหวดทํางาน 3.1 ดา มมีดตองเจาะรรู อยเชือก คลอ งขอ มอื

กนั มดี หลดุ

3.2 กรณีทํางานรวมกันหลายคนตองแบง

พน้ื ที่

และทํางานเดินหนาทิศทางเดียวกัน

1. ทํางานขวัญดี 1.1 หามวากลาวตักเตือนระหวางคนงาน

ดว ยกนั

1.2 การวากลาวตักเตือนจะมีบุคคล

องคประกอบ ขอ บงั คบั 130

2. นาํ ผลผลติ ไปบริโภค แนวปฏบิ ัติ
3. การหยุดพักระหวางทํางาน รบั ผดิ ชอบเปนผูต รวจทป่ี รกึ ษาดําเนนิ การ
เอง
1.3 ใชคําพดู ทไ่ี พเราะซง่ึ กนั และกัน
2 ควรจัดแบงผลผลิตทต่ี กมาตรฐานไป

บริโภคเทานั้น
3 ใหหยดุ พักไดท ้ังชว งเชา และบายรวม

2 ครัง้ ครง้ั ละ 20 นาที โดยใหห ยดุ และ
เลกิ พักพรอมกัน เปนไปตามอัธยาศัย
ของ
แตล ะกลมุ

กิจกรรมที่ 16
เมือ่ ผูเ รียนศึกษาเอกสารหมายเลข 20 แลว ดําเนินการพัฒนากฎ ระเบียบการทํางานใหเหมาะสม

กับสภาพการดําเนินงานขยายอาชีพของตนเอง หรืออาชีพของผูประสบความสําเร็จ

131

เอกสารหมายเลข 21 : ใบความรู เรื่อง การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ

ความคิดรวบยอด
การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพเปนกิจกรรมของผูประกอบการทีจ่ ะตองมีระบบ

สารสนเทศใหมองเห็นความกาวหนาความสําเร็จของงานในแตละภารกิจวาไปถึงไหน ดวยการทํา

กิจกรรมลักษณะความสําเร็จในแผนกลยุทธมากําหนดระยะเวลาทีต่ องใชจริง เขียนเปนผังการไหลของ

งานใชเฝาระวังการดําเนินงาน

การดําเนินการกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ

1. การจัดทําผังการไหลของงานของแตละภารกิจ ดวยการ

1.1 นําขอความเปาหมายกลยุทธออกมาเปนหัวเรื่องสําคญั

1.2 นํากิจกรรมออกมาจดั ลําดบั ขั้นตอนกอนหลัง

1.3 นําลักษณะบงชี้ความสําเร็จ ออกมากําหนดเปนผลการดําเนินงาน

จัดทําผังของงานในรูปแบบใดก็ไดที่ผูประกอบอาชีพมีความเขาใจดี (ตัวอยางผังการไหล

ของงาน)  

1 มี.ค.53 3 – 5 ม.ี ค.53 16 เม.ย.53 1 พ.ค.53 ตรวจสอบ

ไถบุกเบิก หวา นเมล็ดพนั ธุ ไถพรวน การสลายตวั ของซาก

หนาดนิ ปยุ พชื สด คลกุ ปุยพืชสด พชื ไถพรวนคลกุ

พฒั นา ลงดนิ กระจายใหท ่ัว ดนิ มอี ินทรียวตั ถุ

คณุ ภาพดนิ โครงสรา งดินเปน

20 ไร กอ นกลม รวนซยุ

2 มี.ค. 53 6 ม.ี ค. – 17 เม.ย. 17 – 30 เม.ย. 2 – 15 พ.ค.

ไถแปรยอ ยดนิ ใหน าํ้ บํารุงรกั ษา ใหน้ําพรอม ใหน ํ้าพรอม

ใหแ ตกกระจาย ตนปยุ พชื สด จลุ ินทรยี ยอ ย จลุ นิ ทรยี จ น

  สลายหมกั ดนิ ซากพชื ยอ ย

 สลายเปน

อินทรยี วัตถุ



2. การใชผังการไหล กํากับดูแลการขยายอาชีพ ดวยการ

2.1 นําผังการไหลของงานติดผนังใหมองเห็น

2.2 ติดตามระยะเวลาตามผังการไหลของงานวา วันทีก่ ําหนดกิจกรรมดําเนินการ

เสรจ็ หรอื ไม ถาเสร็จกท็ าํ เครื่องหมายบอกใหร ูว า เสร็จ

132

2.3 ถาไมเสร็จผูประกอบการจะตองติดตาม คนหาสาเหตุแลวปฏิบัติการแกไข
ขอ บกพรอ ง

2.4 ดําเนินการปรับระยะเวลาในผังการไหลของงานใหเปนความจริง
3. ประเมินผลการกํากับ ดูแลวา มีสวนใดประสบผลสําเร็จบาง และสําเร็จไดเพราะ

อะไรเปนเหตุ จากนั้นดูวา สวนใดทีไ่ มประสบผลสําเร็จและมีอะไรเปนเหตุ นําผล
ทั้งความสําเร็จและความเสียหายมาสรุปผล เพือ่ นําผลกลับมาแกไขแผนกลยุทธและ
แผนปฏิบัตกิ ารใหม ปี ระสทิ ธภิ าพได

กจิ กรรมท่ี 17
ใหผูเ รียนทดลองจัดทําผังการไหลของงานการขยายอาชีพของตนเอง หรืออาชีพของผูประสบ

ความสําเร็จจากการประกอบอาชีพ

133

เร่ืองท่ี 2 การตรวจสอบใหการปฏบิ ตั ิการขยายอาชพี เกิดผลตามแผนปฏบิ ตั ิการ
ลกั ษณะบงช้ีความสาํ เรจ็ ของการเรยี นรู

1. ตรวจสอบหาขอบกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการได
2. ติดตาม แกไขขอบกพรองใหเปนไปตามแผนปฏิบัติการได

แผนปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรู กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล สอ่ื การเรียน
ลกั ษณะบงช้คี วามสําเรจ็
1. ใหผ ูเรียนศึกษาเอกสาร ความเขาใจในหลักการ เอกสารหมายเลข 22
ของการเรียนรู ใบความรูเรื่องการตรวจสอบ วธิ กี ารตรวจสอบหา ใบความรู เร่ือง การ
หาขอบกพรองการทํางานตาม ขอ บกพรอ ง
ตรวจสอบหาขอบกพรอง แผนปฏบิ ตั ิการ ตรวจสอบหา
การทํางานตามแผน
ปฏบิ ัตกิ าร 2. ใหผูเ รียนคิดทบทวน
ประสบการณของตนเองแลว
พิจารณาวา ความรูจากเอกสาร ขอบกพรองการทํางาน
เร่ือง การตรวจสอบหา
ขอ บกพรอ งการทํางานตาม ตามแผนปฏบิ ัตกิ าร
แผนปฏบิ ัตกิ าร มีความจําเปน
ตอการขยายอาชีพในระดับที่ ทศั นคติ เหน็ ดว ยตอ เอกสารหมายเลข 23
ตนเองทาํ หรือไม ถาไมจ ําเปน หลักการความรูการ แบบบันทกึ ผลการ
เพราะอะไร แลว เขยี นบนั ทกึ
ผลเกบ็ เอาไวทบทวน เม่ือครง้ั ตรวจสอบหาขอบกพรอง ตรวจสอบ หา
ผเู รียนมีโอกาสขยายอาชีพของ
ตนเอง การทํางาน ขอบกพรอ ง และ

สรุปผลขอ บกพรอง

134

เอกสารหมายเลข 22 : ใบความรู เรือ่ ง การตรวจสอบหาขอ บกพรอ งการทาํ งานตามแผนปฏบิ ตั ิการ

ความหมาย
การตรวจสอบ หมายถึง การพิจารณาหาขอเท็จจริงวา ถูกหรือผิด ดีหรือราย แตการ

ตรวจสอบในการขยายอาชีพใหความสําคัญไปที่การหาขอบกพรองในการทํางานตามแผนปฏิบัติการ ดวย
การตรวจสอบวา การดําเนินงานสามารถทําใหเกิดผลสําเร็จตามทีก่ ําหนดไวในแผนปฏิบัติการหรือไม ถา
ไมเกิดเปนผลมาจากขอบกพรองอะไรบาง

ขนั้ ตอนดาํ เนินการตรวจสอบหาขอบกพรอง
ในการดําเนินการตรวจสอบหาขอบกพรอง มีขั้นตอนทํางานดังนี้

1. ผูประกอบการขยายอาชีพจะตองรูวา ควรตรวจสอบเรือ่ งอะไรดวยการนําแผนปฏิบัติ

การมาพิจารณาหัวขอผลที่เกิดที่สําคัญ มีความจําเปนตองตรวจสอบอะไรบาง

2. จัดทํารายการตรวจ ดวยการนําหัวขอผลทีเ่ กิดทีค่ ัดเลือกเอาไวมาจัดทํารายการตรวจที่

ประกอบดวย รายการตรวจ รายละเอียดปฏิบัติการที่ตองตรวจดังตารางนี้

รายการตรวจ เกณฑก ารพิจารณา ผลการตรวจ ปรากฏการณขอบกพรอง
ถกู ผดิ

3. จัดทําบันทึกผลการตรวจ ดวยการนํารายการตรวจมาจัดเปนเอกสารบันทึกผลการ
ตรวจทีป่ ระกอบดวย รายการตรวจ (มาจากผลทีเ่ กิดระบุไวในเอกสารแผนปฏิบัติการขยายอาชีพ) เกณฑ
พิจารณาทผ่ี ูประกอบการจะตองกําหนดขึ้นมาลวงหนา ผลการตรวจ การสรุปผลขอบกพรองการประเมิน
ความรุนแรงของขอบกพรองและการกําหนดแนวทางแกไขขอบกพรอง ดังตัวอยางนี้

135

เอกสารหมายเลข 23 แบบบนั ทึกผลการตรวจสอบหาขอบกพรองและสรุปผลขอบกพรอ ง

1. เอกสารบันทึกผลการตรวจหาขอบกพรอ ง เกษตรอนิ ทรยี ไ รทนเหนอื่ ย ลพบรุ ี

4. ผลการตรวจ 5. ปรากฏการณเกยี่ วของ

2. รายการตรวจ 3. เกณฑก ารพิจารณา ถกู ผิด ขอมูลจากผูร บั ผิดชอบ ขอมูลจากการสังเกต
ในแปลงเกษตร

6. สรุปขอบกพรอง
6.1 สรุปขอบกพรองเนื่องมาจากแผนปฏิบัติการ 6.2 สรุปขอบกพรองเนื่องมาจากบุคคลผูรับผิดชอบ

7. ผลการประเมินขอบกพรอง 8. แนวทางแกไขขอบกพรอง

รายการ ผลการประเมิน ขอบกพรอง
ตรวจ รายแรงมาก รา ยแรง แกไ ขได

หมายเหตุ  รายแรงมาก = ไมเกิดผลตามที่กําหนดและไมทํางานตามกิจกรรมขน้ั ตอน
 รา ยแรง = ไมเกิดผลตามที่กําหนด และทําตามกิจกรรมขั้นตอนไมครบ
 แกไขได = ไมเ กิดผลตามที่กาํ หนด แตท าํ ตามกจิ กรรมขัน้ ตอนครบถวน

4. ปฏิบัติการตรวจสอบการดําเนินงานขยายอาชีพ ดังนี้

4.1 นําเอกสารบันทึกผลการตรวจมาจัดทํารายการตรวจและเกณฑการพิจารณาดวย
การเอาแผนปฏิบัติการมาพิจารณาวา การจะตรวจสอบครัง้ นีจ้ ะตรวจสอบภารกิจและผลทีเ่ กิดอะไรบาง
โดยนําผลที่เกิดมาบรรจุลงมาในชองรายการตรวจแลวกําหนดเกณฑการตรวจ

136

4.2 นาํ เอกสารบันทึกผลการตรวจไปปฏิบัติการตรวจ 2 ขั้นตอน ดงั น้ี
4.2.1 ปฏิบัติการตรวจพูดคุย สอบถามกับผูรับผิดชอบเกีย่ วกับเรื่องทีจ่ ะตอง

ตรวจสอบเพื่อหาขอบกพรองและสรุปบันทึกผลการสอบถาม
4.2.2 ปฏิบัติการตรวจสอบบนงาน/ในแปลงเกษตรเพื่อสังเกตตรวจสอบหา

ขอ บกพรอ ง
4.3 วนิ ิจฉยั ความสัมพันธระหวา งผลการสัมภาษณและผลจากการสังเกตบนงานแลว

บันทึกสรุปผลขอบกพรองเนื่องมาจากแผนปฏิบัติการและเนื่องมาจากบคุ คลผูรับผดิ ชอบ
4.4 ประเมินผลขอบกพรอง จําแนกรายการที่พบขอบกพรอง
4.5 กาํ หนดแนวทางแกไ ขขอ บกพรอ ง

สรปุ
การตรวจสอบหาขอบกพรองเปนระบบการบริหารจัดการอันหนึง่ ที่มุงมั่นทําเพือ่ ใหการ

ขยายอาชีพบรรลุผลไดตามวิสัยทัศน แตทีส่ ําคัญกระบวนการตรวจสอบนี้ ผูป ระกอบการขยายอาชีพตอง
พึงคิดถึงอยูเ สมอวา ระบบนีเ้ ปนเครื่องมือการเรียนรู ดังนัน้ การดําเนินการจริงจะตองนําไปเพื่อพัฒนา
แรงงานไมใชเพือ่ การลงโทษ ดังนั้น ผูรวมงานควรจะไดรวมเรียนรูเขาถึงประโยชนของระบบการ
ตรวจสอบดว ยกนั

กิจกรรมท่ี 18
ใหผูเ รียนคิดทบทวนประสบการณของตนเอง แลวพิจารณาวาความรูจ ากเอกสารหมายเลข 22

เรือ่ งการตรวจสอบหาขอบกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการ มีความจําเปนตอการขยายอาชีพใน
ระดับที่ตนเองทําหรือไม ถาไมจําเปน เพราะอะไร แลวเขียนบันทึกผลเก็บเอาไวทบทวน เมื่อผูเรียนมี
โอกาสขยายอาชีพของตนเอง

137

บทท่ี 8
โครงการขยายอาชีพ

ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั
ปฏิบัติการจัดทําแผนและโครงงานขยายอาชีพได

ขอบขายเนือ้ หา
เรอ่ื ง การจัดทําโครงการขยายอาชีพ เพื่อนําเสนอแหลงทุน

สอื่ ประกอบการเรยี นรู
1. เอกสารหมายเลข 24 ใบความรู เรื่อง เหตุผลของการทําโครงการขยายอาชีพ
2. เอกสารหมายเลข 25 ใบความรู เรื่อง การเขียนโครงการขยายอาชีพ

138

เรอ่ื ง การจดั ทําโครงการขยายอาชีพเพ่อื นําเสนอแหลงทนุ

ลกั ษณะบง ชี้ความสําเร็จ กิจกรรม การวัดผล ประเมินผล สือ่ การเรียน
ของการเรียนรู
1.อานเอกสารหมายเลข 24 : ใบ 1. ทดสอบความเขาใจ เอกสารหมายเลข 24
1.บอกความสัมพันธ ความรู เรอ่ื ง เหตผุ ลของการทํา ในการศึกษาใบความรู ใบความรูเรื่องเหตุผล
ระหวา งแผนธรุ กจิ ขยาย 2. ตรวจสอบเอกสาร ของการทําโครงการ
อาชีพกับโครงการขยาย โครงการขยายอาชีพ ขยายอาชีพ
อาชีพได 2.อานเอกสารหมายเลข 25 : ใบ โครงการขยายอาชีพ

2.รโู ครงสรา งการเขยี น ความรู เร่ือง การเขียน
โครงการ
โครงการขยายอาชีพ

3.ใหผูเ รยี นปฏบิ ตั ิการเขียน

เอกสารโครงการขยายอาชีพ

ของตนเอง

4.ใหผเู รียนนําเอกสารโครงการ

ขยายอาชีพของตนเองไป

นาํ เสนอผูรู ผูเชี่ยวชาญใน

ทองถิ่นแลกเปลยี่ นเรียนรูหา

ขอบกพรอ ง จุดแข็งตาง ๆ แลว

ปฏบิ ตั ิการพัฒนาเอกสารแผน

ของตนเอง

139

เอกสารหมายเลข 24 : ใบความรู เรื่อง เหตุผลของการทําโครงการขยายอาชีพ

ในการเรียนรูทีผ่ านมาเปนเรือ่ งของการทําแผนธุรกิจตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่ให
ความสําคัญกับการใชเหตุผล การกําหนดทิศทางธุรกิจใหมีความพอดีและมีภูมิคุม กัน การกําหนด
แผนปฏบิ ัติการสรางความรอบรูแ ละขับเคลือ่ นแผนสูค วามสําเร็จอยางมีคุณธรรม ซึง่ เปนเรือ่ งภายในของ

ผูป ระกอบการขยายอาชีพเทานั้น แตการทําธุรกิจที่จะตองขยายตัวออกไปจําเปนตองใชทุนเพิม่ เติมหรือ
ตองไดรับความชวยเหลือจากภาครัฐหรือเอกชน การใหความชวยเหลือดังกลาวผูใ หตองการทราบ
รายละเอียดการดําเนินงาน มีผลลัพธเปนอยางไร มีผลที่เกิดอะไรบาง และกระทบตอสังคมชุมชนอยางไร
คุม คาที่จะใหการสนับสนุนหรือไม หรือมีโอกาสที่จะสรางกําไร นํารายไดมาคืนสถาบันทางการเงินได
หรอื ไม

ดังนัน้ จึงมีความจําเปนทีจ่ ะตองมีความรู ความเขาใจในการเขียนโครงการขยายอาชีพ
เพื่อนําเสนอขอรับความชวยเหลือหรือสรางความเชื่อมั่นใหกับแหลงทุน

140

เอกสารหมายเลข 25 : ใบความรู เรอื่ ง การเขียนโครงการขยายอาชีพ

โครงการเปนเอกสารภาพรวมของแผนธุรกิจ เพือ่ ใชนําเสนอตอสังคมในการเผยแพร
ความคิด หรือใชนําเสนอเพือ่ ขอความชวยเหลือ สนับสนุนเงินทุน ซึ่งประกอบดวยสาระที่แสดงใหเห็น
ความสําคัญและคุณคาของการดําเนินงาน ซึ่งประกอบดวย

1. ชื่อโครงการ
2. เหตุผล หลกั การ
3. เปาประสงค
4. วัตถุประสงค
5. ผลไดของโครงการ
6. วธิ ดี าํ เนนิ งาน
7. งบประมาณดําเนินการ
8. ผลดําเนินโครงการ

การเขยี นโครงการ
1. การเขียนชอ่ื โครงการ
โดยทว่ั ไป มี 3 องคประกอบ คือ (1) ขอความบงบอกวาทําอะไร (2) ขอความวาเปนของ

ใครและ(3) นาํ เสนอใคร
“โครงการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย ชุมชนบานคลองหาด นําเสนอขอการสนับสนุนจากทางอําเภอคลอง
หาด”

2. การเขยี น ความสาํ คญั และหลกั การ
เปนสาระสวนทีบ่ อกความสําคัญของการจัดทําโครงการและหลักการดําเนินการ ซึง่ มี
โครงสรางการเขียน ดังนี้
2.1 โครงสรางการเขียนความสําคัญ การเขียนความสําคัญในการขยายอาชีพ ควรจะเปน

สาระสาํ คัญในธรุ กจิ ซง่ึ ประกอบดว ย
2.1.1 เขียนบงบอกสภาวะแวดลอมอาชีพ ไดแก

(1) สภาพทดี่ ิน สิ่งแวดลอ มทส่ี งเสรมิ การดําเนินโครงการ
(2) ผลิตผลอะไรท่ีเหมาะสมในการผลิต
(3) ลักษณะคุณภาพผลผลิตที่ลูกคาตองการ
(4) ลูกคาเปนใคร อยางไร
(5) ขายใหกับใคร สวนแบงทางการตลาดเปนอยางไร
(6) จะสามารถเขาไปยึดตลาดสวนแบงตลาดไดรอยละเทาไร

141

2.1.2 เขยี นสรุปใหเห็นความสาํ คัญทเี่ กี่ยวขอ งกับ
(1) การสรางงาน สรางรายไดใหกับชุมชน
(2) การมีสวนรวมสรางความพอเพียงดานตาง ๆ ใหกับชุมชน

2.2 การเขียนหลักการ เปนขอความตาง ๆ เพือ่ บงบอกวา โครงการจะทําอะไร ใหใคร
ทําแคไหน และทาํ อยา งไร ดังนี้
2.2.1 จะทําอะไร ใหใ คร ดังตวั อยาง
(1) มุง เนนผลติ ผกั ผลไมระบบเกษตรอินทรีย ขายใหก ับกลุมผูรกั ษาสขุ ภาพ
2.2.2 ทําอยางไรดังตัวอยาง
(1) ใหความสําคัญกับการประยุกตระบบนิเวศธรรมชาติเขาสูระบบ
การเกษตร
2.2.3 ทําท่ไี หน ดังตวั อยา ง
(1) การดาํ เนนิ งาน จะเรมิ่ ตน ทีแ่ ปลงเกษตรของผทู ําแลว สงเสริมการเรียนรูขยาย
เครือขา ยการปลกู ผกั อินทรยี ออกไป

2.3 ตวั อยางการเขยี นเหตผุ ลและหลกั การ

เหตผุ ลและหลกั การ
การตัดสินใจดําเนินการจดั ทาํ เกษตรอนิ ทรีย มีเหตผุ ลมาจาก
1. สภาพทีด่ ินของหมูบานคลองหาด เปนที่ดนิ เปด ปาใหม เพ่ือทําพืชไรม าเพยี ง 5 ป เกษตรกรไมรูจัก

และไมเคยใชสารพิษฆาแมลงและปราบวัชพืชเขามาใชเปนพื้นที่สะอาดปราศจากสารพิษ
2. ถาหากดําเนินการผลิตพืชผัก ผลไมในระบบเกษตรอินทรีย จะทําใหผลิตผลทีไ่ ดมา สะอาดไมมี

สารพิษตกคาง
3. ผักผลไมทีต่ ลาดตองการ จะเปนผลผลิตทีไ่ รสารพิษ มีการเจริญเติบโตไปตามธรรมชาติ และ

รสชาตเิ ปนไปตามสายพันธุ
4. ขณะนีก้ ลุม ผูร ักสุขภาพมีจํานวนมากขึน้ เนือ่ งมาจากการประชาสัมพันธความปลอดภัยของ

อาหาร ทําใหกลมุ คนกลมุ น้สี นใจซอ้ื อาหารไรสารพษิ บรโิ ภคมากขึน้ โดยลาํ ดับ
5. มีผูคาอาหารสุขภาพเขามารับซื้อถึงไรนา จํานวนไมจํากัด เพื่อกระจายสินคาเขาสูรานคาอาหาร

สขุ ภาพ
6. ผลการศึกษาติดตามสวนแบงของตลาด อาหารสุขภาพพบวา ขณะนีม้ ีผักผลไมเขาสูตลาด เพียง

รอยละ 0.25 ของพืชผักผลไมท ปี่ ลูกในระบบเคมี เทาน้ัน
จึงอาจสรุปไดวา สวนแบงของตลาดยังสูงมาก สามารถทําแลวขายได จะเปนโอกาสในการสรางงาน

สรางรายไดใหกับคนในชุมชนบานคลองหาดไดพัฒนาเศรษฐกิจเขาสูค วามพอเพียงตามอัตภาพของแตละ
ครอบครัวที่เขารวมโครงการได

142

จากเหตผุ ลดังกลาว จึงอาจสรุปหลกั การดาํ เนินงานไดด งั น้ี
1. เปนการดําเนินงานท่มี งุ เนน การผลิตผกั ผลไมในระบบอินทรยี ข ายใหก บั กลมุ ผูรกั ษาสขุ ภาพ
2. การดําเนินงานใหความสําคัญกับการประยุกตระบบนิเวศธรรมชาติเขาสูระบบการเกษตร

3. การดําเนินงานจะเร่มิ ตนที่แปลงเกษตรของผูน าํ แลวสง เสริมการเรียนรูขยายเครือขายการปลูกผัก
อนิ ทรยี อ อกไป

3. การเขยี นเปา หมายโครงการ
3.1 โครงสรางการเขียนเปาหมายโครงการ ประกอบดวย

ขอความบงชี้วา + ปริมาณงาน + บอกระยะเวลา
ทําอะไร สําเรจ็

3.2 การเขียนขอความเปาหมายโครงการ ควรพิจารณาสิ่งตอไป
(1) ขอความบงชี้วาทําอะไร ตองเปนเรื่องสําคัญ เปนหัวเรื่องหลักของโครงการ
(2) ปริมาณงานที่ระบุตองมีขอความสามารถทําไดจริง
(3) ระยะเวลาสาํ เรจ็ ตอ งเหมาะสมกบั ปรมิ าณงาน และมคี วามเปน ไปไดจ รงิ ทจ่ี ะทาํ สาํ เรจ็

3.3 ตัวอยางขอความเปาหมายโครงการ

จัดตั้งครัวเรือนบานคลองหาดใหทําเกษตรอินทรียครอบครัวละ 2 ไร จํานวน 200 ครอบครัว ให
แลว เสรจ็ ในเดอื นพฤษภาคม 2552

4. การเขยี นวตั ถปุ ระสงคโ ครงการ
เปนขอความทีข่ ยายภาพของเปาหมายโครงการใหมองเห็นภาระงานทีจ่ ะตองทําให
สําเรจ็ โดยมรี ายละเอียดการคิด การเขยี น ดังน้ี
4.1 วิเคราะหเปาหมาย กําหนดภาระงานที่ควรทําแลวทําใหเกิดความสําเร็จตามเปาหมาย
โครงการได เชน

วิเคราะหเปาหมาย กําหนดภาระงานที่ควรทํา

จดั ตง้ั ครวั เรือน 1. ฝกอบรมศึกษาดูงาน
เกษตรอินทรีย 2. จัดการสนับสนุนการจดั ต้ัง
200 ครอบครวั
ระบบเกษตรอินทรีย
3. ติดตามควบคุมการ

ดาํ เนนิ งาน

143

4.2 วเิ คราะหภ าระงาน กําหนดลักษณะบง ช้ีความสําเรจ็ ดังตวั อยางน้ี

ภาระงานทจ่ี ะทาํ ลกั ษณะบงชคี้ วามสําเร็จ

1. จดั ฝกอบรม - สามารถเขาใจเห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย

2. จดั สนบั สนนุ - สามารถดําเนินอาชีพเกษตรอินทรียได

3. ตดิ ตามและพฒั นา - อาชีพมีความเขมแข็ง

4.3 เขียนวัตถุประสงคโครงการตามโครงสรางนี้ 
 เปนอยางไร

ทําอะไร ใหใคร

เพอื่ ฝก อบรม เกษตรบา นคลองหาด สามารถเขาใจเห็น

ความสําคัญอาชีพ

เกษตรอินทรีย

ตัวอยา งวัตถปุ ระสงคโครงการ
1. เพือ่ ฝกอบรมเกษตรกรบานคลองหาดใหสามารถเขาใจเห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย

ได

2. เพอ่ื สนับสนนุ เกษตรบานคลองหาดใหสามารถดําเนินการประกอบอาชีพเกษตรอินทรียได

3. เพื่อติดตามพัฒนาใหเกษตรผูประกอบอาชีพเกษตรอินทรีย มีความเขมแข็งในอาชีพได

5. การเขียนผลไดข องโครงการ
การเขียนผลไดของโครงการเปนการเขียนสิง่ ทีจ่ ะเกิดขึน้ อันเนือ่ งมาจากโครงการอยางมี
เหตุมีผล ดวยการนําวัตถุประสงคโครงการมาวิเคราะหกําหนดผลไดที่ควรจะเกิดตามตัวอยาง
วัตถุประสงคที่ 1

ขอความในวัตถุประสงค ผลไดท ี่ควรจะเกดิ

1. ฝกอบรมเกษตร 1. มีผูผา นการฝกอบรม 60 คน
2. เขาใจและเห็นความสําคัญของเกษตรอนิ ทรยี  2.1 บอกวธิ กี ารพฒั นาคณุ ภาพดินได
2.2 บอกวิธีการเพาะปลูกพืชในระบบ

เกษตรอนิ ทรียได
2.3 บอกวิธีการอารักขาพืชในระบบ

เกษตรอินทรยี ไ ด

144

6. การเขยี นวธิ ดี าํ เนนิ งาน
เปนการเขียนเรยี งลําดับในแตละจดุ ประสงค โดยมีข้นั ตอนการเขียนดงั น้ี

6.1 ยกขอความ วัตถุประสงคและผลไดโครงการมาเปนตัวตั้ง

6.2 ดําเนนิ การวิเคราะหผลไดแตละตวั เพ่ือกําหนด กิจกรรม/ขัน้ ตอนวิธีการดําเนินงานที่

เกดิ ผลได

6.3 ระบุเกณฑชี้วัดความสําเร็จของงาน

6.4 กาํ หนดระยะเวลาดาํ เนนิ งานทเ่ี ปน จรงิ

ตัวอยา งการเขียนวิธดี ําเนินงาน
6. วธิ ีดาํ เนนิ งาน
6.1 วิธีดําเนนิ งานตามจดุ ประสงคท ่ี 1 : เพื่อฝก อบรมเกษตรบา นคลองหาดใหสามารถเขาใจเห็น

ความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย

ผลได กิจกรรม/ขัน้ ตอนวธิ ดี าํ เนินงาน เกณฑช ีว้ ัดความสําเรจ็ ระยะเวลา
ของงาน (KPI)

1. มีผูผานการอบรม 1. ประชาคมหมูบานชี้แจงรับสมัคร 100% ประชาคม 2 คร้งั

60 คน ผูสนใจเขารวมโครงการ

2. ผเู ขา อบรมมี 1. จัดสัมมนาใหมองเห็นภาพรวมของ 80% ของผูเขารับการ 2 วนั

ความรู ความเขาใจ เกษตรอินทรีย อบรมบอกวิธีการ

2.1 การพฒั นาดิน 2. ศกึ ษาดงู านที่ไรท นเหน่ือย พฒั นาดนิ ได

2.2 การเพาะปลูก 2.1 ศึกษา สงั เกตคุณภาพดนิ 80% ของผูเขารับการ

2.3 การอารักขาพืช 2.2 ศึกษา สงั เกตวธิ ีการเพาะปลกู อบรม บอกวธิ ีการ
2.3 ศึกษา สงั เกตวธิ กี ารอารกั ขาพืช เพาะปลูกเกษตร
3. เปดเวทีสัมมนาแลกเปล่ียนเรียนรูกับ อนิ ทรยี ไ ด
80% ของผูเขารวม
บุคลากรของไรทนเหนื่อย
4. สรุปผลการศึกษาสังเกตและการ อบรม บอกวิธีการ
อารักขาพืชได
สัมมนา

3. เห็นความสําคัญ 3. ทบทวนสภาพเปนจริงของตนเองกับ 80% ของผูเขารับการ 2 วนั

อาชพี เกษตรอนิ ทรยี  ประสบการณท ไี่ ดร ับมา แลวรวมกนั หา อบรมเห็นความสําคัญ

แนวทางของตนเอง ของอาชีพเกษตร

อินทรีย

145

7. การเขยี นงบประมาณดาํ เนนิ การ
เปน การนาํ กจิ กรรม/ขน้ั ตอนดาํ เนนิ การมาวเิ คราะหรายละเอียดของรายจาย แลวบรรจุใน

โครงการ ดังตัวอยาง

ตวั อยา งการเขียนรายละเอียดงบประมาณ
7. งบประมาณดาํ เนนิ การ
รวมงบประมาณดําเนนิ การท้ังสิน้ 108,000 บาท

มีรายละเอียดการจาย ดังนี้

รายการจาย รายละเอียดการจาย งบประมาณ

** การพฒั นาดนิ คาจางไถบุกเบิก 120 ไร x 500 บาท 60,000 บาท

คาจางไถแปร 120 ไร x 300 บาท 36,000 บาท

คาเมล็ดพนั ธุป ุยพชื สด 120 ไรx 5 กก. X 20 บาท 12,000 บาท

8. การเขยี นผลดาํ เนนิ โครงการ
เปนการนําผลไดมา คิดวิเคราะหวา ถาการดําเนินงานเกิดผลไดตามที่กําหนด จะมีผลที่

เกิดอะไรบาง และมีผลกระทบอยางไรที่ทําใหมองเห็นคุณคาของโครงการ ดังตัวอยางนี้

8. ผลดําเนินโครงการ
หากการดําเนนิ การเกิดผลไดด งั ทกี่ ําหนดไว จะมผี ลที่เกดิ ตามมาและผลกระทบ ดังน้ี

ผลได Output ผลท่เี กดิ Effect ผลกระทบ Impact

1. มีผผู านการอบรม 60 คน 1. โครงสรางความรูเกษตรเปลี่ยน 1. เกิดชุมชนแหง การเรยี นรูเกษตร

อินทรยี 

2. ผูอบรมมีความรูความ 2. ความคิดของเกษตรกรเห็น 2. การลดรายจายของชุมชน

เขา ใจเกษตรอินทรยี  ความสําคัญกับการประยุกตใช

ปจ จัยภายในใหม คี ุณคาสงู ข้ึน

3. ผเู ขาอบรมเห็น 3. มีการประกอบการอาชีพเกษตร 3. ระบบเศรษฐกิจยกระดับเขาสูความ

ความสําคัญอาชีพเกษตร อินทรียขึ้นในชุมชนบานคลองหาด อยดู มี สี ุข

อนิ ทรีย แบบขนานใหญ

146

กจิ กรรมท่ี 19
1. ใหผูเรียนเขียนโครงการขยายอาชีพ โดยอาจเปนอาชีพของตนเองที่ประกอบการอยู หรืออาชีพ

ที่มีความสนใจ โดยโครงการมีสวนประกอบ
(1) ชื่อโครงการ
(2) เหตุผล หลักการ
(3) เปาประสงค
(4) วัตถุประสงค
(5) ผลไดของโครงการ
(6) วธิ ดี าํ เนนิ งาน
(7) งบประมาณดําเนินงาน
(8) ผลดําเนินโครงการ

2. ใหผูเ รียนนําเอกสารโครงการขยายอาชีพของตนเองไปนําเสนอผูร ู ผูเ ชีย่ วชาญ ในทองถิน่
แลกเปลยี่ นเรียนรหู าขอบกพรอง จุดแข็งตางๆ แลวปฏิบัติการพัฒนาเอกสารของตนเอง

147

ทีป่ รึกษา คณะผูจดั ทาํ

1. นายประเสรฐิ บญุ เรอื ง เลขาธิการ กศน.
2. ดร.ชัยยศ อิม่ สวุ รรณ รองเลขาธิการ กศน.
3. นายวชั รนิ ทร จําป รองเลขาธิการ กศน.
4. ดร.ทองอยู แกว ไทรฮะ ทปี่ รกึ ษาดา นการพัฒนาหลักสตู ร กศน.
5. นางรักขณา ตณั ฑวุฑโฒ ผูอ ํานวยการกลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น
ผเู ขียนและเรียบเรียง
ขาราชการบํานาญ
1. นายอทุ ัย หนแู ดง
ผูอาํ นวยการ กศน. อาํ เภอนครชยั ศรี
ผูบ รรณาธกิ าร และพัฒนาปรับปรุง จงั หวดั นครปฐม
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
1. นายพิชิต แสงลอย กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
2. นางดุษฎี ศรีวฒั นาโรทยั
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
3. นางพรทิพย เข็มทอง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
4. นางสาวเยาวรัตน คําตรง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
คณะทํางาน
กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน
1. นายสุรพงษ มนั่ มะโน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
2. นายศุภโชค ศรีรัตนศิลป
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
3. นางสาววรรณพร ปทมานนท

4. นางสาวศริญญา กุลประดิษฐ

5. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา

ผูพิมพตน ฉบับ

1. นางสาวปย วดี คะเนสม

2. นางสาวชาลินี ธรรมธษิ า

3. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา

ผูออกแบบปก

นายศุภโชค ศรรี ัตนศิลป