สังคมศึกษา ม.ต้น (สค21001)

« ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน » 43

กิจกรรมท่ี 1.5 ความสาํ คญั ของการดาํ รงชีวิตใหสอดคลองกบั ทรัพยากรในประเทศ
1) ใหผ เู รยี นอธิบายวา ในภาคเหนือของไทย ประชากรจะอาศยั อยูห นาแนนในบรเิ วณ

ใดบาง พรอ มใหเหตผุ ล และสว นมากจะประกอบอาชีพอะไร
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

2) ผเู รยี นคดิ วา ภาคใดของไทยทส่ี ามารถสรา งรายไดจ ากการทอ งเทยี่ วมากทสี่ ดุ พรอ ม
ใหเหตุผล และสถานท่ที อ งเท่ยี วดังกลาว คืออะไรบาง พรอ มยกตัวอยาง
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

3) ปจ จัยใดทีท่ ําใหมปี ระชากรอพยพเขา มาอาศยั อยใู นภาคตะวันออกมากข้นึ
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

44 หนงั สือเรยี นสาระการพัฒนาสงั คม รายวิชาสงั คมศึกษา (สค21001)

4) ทวีปใดที่กลาวกนั วา เปน ทวีป “แหลงอารยธรรม” เพราะเหตใุ ดจงึ กลา วเชน น้นั
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

5) ในทวีปเอเชีย ประชากรจะอาศยั อยูก ันหนาแนน บริเวณใดบาง เพราะเหตใุ ด
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................



« ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน » 45

บทที่ 2 ประวตั ศิ าสตรท วปี เอเชีย

สาระสําคญั

ทวปี เอเชยี ประกอบดว ย ประเทศสมาชกิ หลายประเทศ ในทนี่ จ้ี ะกลา วถงึ ประวตั ศิ าสตร
ของประเทศในแถบเอเชียที่มีพรมแดนติดและใกลเคียงกับประเทศไทย ไดแก ประเทศ
สาธารณรฐั ประชาชนจนี อนิ เดยี สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว เมยี นมา อนิ โดนเี ซยี
ฟล ปิ ปน ส และประเทศญปี่ นุ โดยสงั เขป นอกจากนไี้ ดเ กดิ เหตกุ ารณส าํ คญั ๆ ในประเทศไทย
และประเทศในทวีปเอเชยี ทน่ี าสนใจ เชน ยุคลาอาณานิคม และยคุ สงครามเยน็ เปนตน

ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวงั

หลังจากผเู รยี นเรยี นเร่อื งประวตั ิศาสตรท วปี เอเชยี จบแลว ทําใหผเู รียนสามารถ
1. บอกถงึ ประวตั ิศาสตรโดยสงั เขปของสาธารณรัฐประชาชนจนี อินเดยี สาธารณรฐั
ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว สาธารณรฐั แหง สหภาพพมา อนิ โดนเี ซยี ฟล ปิ ปน สแ ละประเทศ
ญี่ปนุ ได
2. บอกเหตกุ ารณส าํ คญั ทางประวตั ศิ าสตรท เี่ กดิ ขน้ึ ในประเทศไทยและประเทศในทวปี
เอเชยี ได

ขอบขา ยเนอื้ หา

เรอ่ื งท่ี 1 ประวตั ิศาสตรส งั เขปของประเทศในทวปี เอเชยี ไดแก
1.1 ประวัตศิ าสตรป ระเทศสาธารณรฐั ประชาชนจีน
1.2 ประวตั ศิ าสตรประเทศอนิ เดีย
1.3 ประวตั ศิ าสตรสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว
1.4 ประวตั ศิ าสตรประเทศสาธารณสาธารณรฐั แหง สหภาพพมา
1.5 ประวัติศาสตรป ระเทศอนิ โดนีเซีย
1.6 ประวตั ิศาสตรป ระเทศฟลิปปน ส
1.7 ประวัตศิ าสตรประเทศญ่ีปุน

เร่อื งที่ 2 เหตกุ ารณส าํ คญั ทางประวตั ศิ าสตรท เ่ี กดิ ขนึ้ ในประเทศไทยและประเทศใน
ทวปี เอเชยี
2.1 ยคุ ลาอาณานคิ ม
2.2 ยคุ สงครามเย็น

46 หนังสอื เรยี นสาระการพัฒนาสังคม รายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค21001)

สื่อประกอบการเรียนรู

สอ่ื ที่ผเู รยี นสามารถใชในการศกึ ษาเรยี นรูป ระกอบดว ย
1. สือ่ แบบเรยี น หมวดวชิ าพฒั นาสังคมและชมุ ชน ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน
2. หนังสือพมิ พ วารสาร เอกสารทางวิชาการตามหองสมุดและแหลง เรยี นรูใ นชมุ ชน
และหองสมุดประชาชน หอ งสมดุ เฉลมิ ราชกุมารใี นทองถ่นิ
3. เครือขายอนิ เทอรเนต็

การวดั ผลการเรียนรู

1. ศึกษาจากหนังสือเรียนหมวดวิชาการพัฒนาสังคมและชุมชน ระดับมัธยมศึกษา
ตอนตน

2. ทํากจิ กรรมทา ยบทที่กาํ หนดให
3. ทดสอบปลายภาคเรยี น



« ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน » 47

เร่ืองที่ 1 ประวัตศิ าสตรสังเขปของประเทศในทวปี เอเชยี

1.1 ประวตั ศิ าสตรส งั เขปของประเทศสาธารณรฐั ประชาชนจนี

ประเทศจีนหรือสาธารณรัฐประชาชนจีน เปนประเทศท่ีมีความเจริญรุงเรือง และมี
อารยธรรมยาวนานท่ีสุดประเทศหนึ่งของโลก โดยหลักฐานทางประวัติศาสตรท่ีสามารถ
คน ควาท่มี ีการบนั ทกี เปน ลายลกั ษณอ กั ษรและมหี ลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตร ศลิ ปวฒั นธรรมท่ี
หลากหลายสวยงาม ไดบ ง ชว้ี าอารยธรรมจีนท่ีบงบอกถึงความเจริญงอกงามของจีนโบราณ
ต้ังแตช วง 2,500 - 2,000 ป กอนคริสตศ กั ราช เรม่ิ จากสมัยราชวงศตา ง ๆ มาจนถงึ จีน
ยคุ ใหมค อื ยคุ ปจจบุ นั ป ค.ศ. 2009 รวมมอี ายยุ าวนานถงึ 4,000 - 5,000 ป

ประเทศจนี เปน ประเทศทใี่ หญที่สดุ ในภมู ิภาคเอเชยี ตะวันออก มปี ระชากรมากที่สุด
ในโลก คือ มีประชากรกวา 1.3 พันลา นคน หรอื ประมาณหนึ่งในหา ของประชากรโลก โดย
ประชากรสวนใหญเ ปนชาวจีนฮน่ั มพี นื้ ทีก่ วา งใหญม ขี นาดเปนอนั ดบั 3 ของโลก เปนรอง
เพยี งรสั เซียและแคนาดา เปน ประเทศทีค่ ิดคนเขม็ ทิศ การผลิตกระดาษ ดนิ ปน ระบบการ
พิมพ ระบบชลประทาน การกอ สรา งกาํ แพงเมอื งจนี และการขดุ คลองขนุ ถอื เปน โครงการ
ดา นวศิ วกรรมอนั ยง่ิ ใหญแ ตโ บราณกาลที่มีมากวา 2000 ป ดวยเหตุนี้ ประเทศจีนจึงเปน
สญั ลกั ษณข องความมงั่ คง่ั ทางศลิ ปะ วฒั นธรรมทช่ี าวจนี ไดผ า นประวตั ศิ าสตรร ปู แบบสงั คม
แบบตา งๆ ทั้งสงั คมแบบยคุ มนษุ ยห นิ สงั คมทาส สังคมศกั ดนิ า สังคมก่งึ ศักดินา สงั คมกง่ึ
เมืองขึน้ จนเขาสสู ังคมนยิ มในปจจบุ ัน

48 หนังสอื เรียนสาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าสงั คมศกึ ษา (สค21001)

ประเทศจนี มีพรมแดนติดกบั 15 ประเทศ คือ เวียดนาม ลาว พมา อนิ เดยี ภูฏาน
สิกขิม เนปาล ปากีสถาน อัฟกานิสถาน ทาจิกิสถาน คีรกีซสถาน คาซัคสถาน รัสเซีย
มองโกเลีย และเกาหลีเหนือ

ตงั้ แตก อ ตง้ั สาธารณรฐั เมอ่ื ป พ.ศ. 2492 ประเทศจนี อยภู ายใตก ารปกครองของพรรค
คอมมวิ นสิ ตจ นี ประเทศจนี อา งอธปิ ไตยเหนอื เกาะไตห วนั เผงิ หู เอห มงึ และหมาจู แตไ มไ ด
ปกครองโดยท่ีเกาะเหลานี้ปกครองโดยสาธารณรัฐจีน ซึ่งมีเมืองหลวงอยูท่ีกรุงไทเป ฐานะ
ทางการเมืองของสาธารณรฐั จนี น้นั ยังเปน ที่โตแ ยงกันอยู

คาํ วา “จนี แผน ดนิ ใหญ” ใชเ รยี กสว นของจนี ทอี่ ยภู ายใตก ารปกครองของสาธารณรฐั
ประชาชนจนี (ยกเวนเขตบริหารพเิ ศษ 2 แหง คอื ฮองกง และมาเกา ) นิยมเรยี กสาธารณรัฐ
ประชาชนจีนวา “จนี แดง” (Read Chaina) ปจจบุ ันประเทศสาธารณรัฐประชาชนจนี และ
ประเทศญี่ปุนเปนมหาอํานาจในภูมิภาคเอเชีย มีเศรษฐกิจและกําลังทางทหารใหญท่ีสุดใน
ภมู ิภาคเอเชยี

ในดา นภาษาในการตดิ ตอ สอื่ สารนน้ั จนี ใชภ าษาจนี กลาง หรอื ภาษาธรรมดา เปน ภาษา
ประจาํ ชาติ ซง่ึ เปน ภาษาหนง่ึ ในหา ภาษาทางการทใ่ี ชใ นองคก ารสหประชาชาติ ประเทศจนี มชี น
เผา ตางๆ 56 ชนเผา ซึ่งสวนใหญจ ะมภี าษาประจําเผา ของตวั เอง ภาษากวางตงุ เปน หนึ่ง
ในภาษาถน่ิ ทใ่ี ชพ ดู ในทางใตข องประเทศ สาํ หรบั ภาษาเขยี นนน้ั ภาษาจนี มมี ากวา 6000 ปแ ลว

จากชนเผา ท้ังหมด 56 เผา มีชนเผาฮ่ัน เปนชนเผา ท่ใี หญท สี่ ุด มีจาํ นวนประชากร
ถงึ 91.02 % ของประชากรทง้ั หมด ทเ่ี หลอื อกี 8.98 % เปน ชนกลมุ นอ ยซง่ึ ประกอบไปดว ย
55 เผา โดยทกุ ชนเผา มีสิทธเิ ทา เทียมกันภายใตกฎหมาย

รากฐานทางอารยธรรมทส่ี าํ คญั ของจนี คอื การสรา งระบบภาษาเขยี น ในยคุ ราชวงศฉ นิ
(ศตวรรษที่ 3 กอ น ค.ศ.) และการพฒั นาแนวคดิ ลทั ธขิ งจอ๊ื เมอ่ื ประมาณ ศตวรรษท่ี 2 กอ น

« ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน » 49

ค.ศ. ประวตั ศิ าสตรจ นี มที ง้ั ชว งทเ่ี ปน ปก แผน และแตกเปน หลายอาณาจกั รสลบั กนั ไป ในบาง
คร้งั ก็ถูกปกครองโดยชนชาติอื่น วัฒนธรรมของจีนมีอทิ ธพิ ลอยา งสงู ตอ ชาติอื่นๆ ในทวปี
เอเชีย ซง่ึ ถายทอดดว ยการอพยพของประชากร การคา และการยดึ ครอง

1.2 ประวัตศิ าสตรส ังเขปของประเทศอนิ เดีย
ประเทศอินเดีย หรอื มีชื่อเรียกอยางเปน ทางการวา สาธารณรัฐอินเดีย ตงั้ อยูใน

ทวีปเอเชียใต เปนพ้ืนท่ีสวนใหญของอนุทวปี อนิ เดยี มีประชากรมากเปน อันดับที่สองของ
โลก และเปนประเทศประชาธิปไตยที่มีประชากรมากที่สุดในโลก โดยมีประชากรมากกวา
หนง่ึ พนั ลา นคน มภี าษาพดู ประมาณแปดรอ ยภาษา

ในดานเศรษฐกจิ อินเดยี มอี ํานาจการซือ้ มากเปนอันดบั ทส่ี ข่ี องโลก โดย
อาณาเขตทางทิศเหนอื ตดิ กับสาธารณรัฐประชาชนจนี เนปาล และภฏู าน
ทศิ ตะวันตกเฉียงเหนอื ติดปากสี ถาน
ทิศตะวนั ออกเฉียงเหนอื ตดิ สาธารณรฐั แหงสหภาพพมา
ทศิ ตะวนั ออกเฉียงใตและตะวนั ตกเฉียงใตจ รดมหาสมทุ รอนิ เดีย
ทศิ ตะวนั ออกตดิ บงั กลาเทศ

อนิ เดีย มีพน้ื ที่ 3,287,590 ตารางกิโลเมตร ซ่งึ ใหญกวาไทยประมาณ 6 เทา
ประวตั ศิ าสตรอ นิ เดยี เรม่ิ ตน เมอ่ื 3,000 ปก อ นครสิ ตกาล หลกั ฐานทางโบราณคดี ท่ี
พบในแควนปญจาบและแควนคุชราตของอินเดียบงบอกถึงความรงุ เรืองของสังคมเมืองและ
อารยธรรมกลมุ นาํ้ สนิ ธใุ นยคุ สมยั นน้ั ในศตวรรษท่ี 6 กอ นครสิ ตศกั ราช ชนเผา อนิ โด-อารยนั
ท่ีปกครองอินเดียอยูในขณะนั้น ไดต้ังอาณาจักรที่ปกครองโดยกษัตริยนักรบขึ้นเปน
ผปู กครองดนิ แดนทร่ี าบลมุ แมน าํ้ คงคา (Gangaplain) มชี นเผา ตา งๆ เปน บรวิ ารอยรู อบๆ
ตอมามีการตอตานความมีอํานาจของพวกพราหมณท่ีมีอิทธิพลตอชีวิตความเปนอยูของ
ชาวอนิ เดยี สว นใหญพ วกทไ่ี มเ หน็ ดว ยตา งพากนั แสวงหาศาสดาใหม เปน บอ เกดิ ของศาสนา
ใหมๆ ความเชอ่ื ใหมๆ ขน้ึ จงึ ทาํ ใหเ กดิ ศาสนาสาํ คญั ขน้ึ 2 ศาสนา คอื ศาสนาพทุ ธ (Buddhism)
กบั ศาสนาเชน (Jainism) ในขณะท่ีศาสนาฮินดรู ุงเรืองและมอี ิทธิพลอยางมากอยูในอินเดีย
พวกมคธ (Magodh) มอี ํานาจปกครองอยใู นแถบท่ีราบตอนเหนอื พระเจา จนั ทรคุปตแ หง
ราชวงคโมริยะ (Chandragupta Maurya) เปนกษัตริยองคสําคัญในประวัติศาสตรของ
อนิ เดยี พระเจา จนั ทรคปุ ตท รงตง้ั เมอื งปาฏะลบี ตุ ร (Pataliputra) เปน เมอื งหลวงของอนิ เดยี
ซึ่งกลาวกนั วาเมอื งปาฏะลบี ตุ รเปน เมอื งใหญทีส่ ุดของโลกในเวลานั้น
ตอมาพระเจาจันทรคุปตหันไปนับถือศาสนาเชนและบําเพ็ญทุกขรกิริยา ดวยการอด
อาหารตามความเชื่อของศาสนาเชนจนกระท่ังส้ินพระชนม จากน้ันราชวงคโมริยะซึ่งเจริญ
รงุ เรอื งมากทสี่ ดุ ในยคุ สมยั ของพระเจา อโศกมหาราช ผแู ผอ ทิ ธพิ ลและขยายอาณาจกั รอนิ เดยี
ออกไปไกลจนทศิ เหนือจรดแควนกศั มรี ห รือแคชเมียร (Kashmir) ดานทศิ ใตจรดไมเซอร
(Mysore) ทศิ ตะวนั ออกจรดโอรสิ สา(Orissa) เมอ่ื ขน้ึ ครองราชยใ หมๆ พระเจา อโศกมหาราช
ทรงใชวิธีปราบปรามผูตอตานพระองคอยางโหดเห้ียม ทรงขยายอาณาจักรดวยกองทัพที่

50 หนงั สือเรยี นสาระการพัฒนาสงั คม รายวชิ าสงั คมศึกษา (สค21001)

เกรียงไกร เขนฆาผูคนลมตายเปนใบไมรวง แตภายหลังเม่ือพระเจาอโศกมหาราชหันมา
นับถือพุทธศาสนา ทรงเปล่ียนวิธีการขยายอาณาจักรดวยกองทัพธรรมเผยแผศาสนาพุทธ
โดยสงสมณทูตไปทั่วโลก โดยเฉพาะประเทศในเอเชีย และประเทศไทยนับเปนอีกประเทศ
หนง่ึ ทไี่ ดรบั อิทธิพลพุทธศาสนาเขา มาเผยแผอยา งกวางขวาง

ตอมาไดมีการรวมพลังกันตอสูเพ่ืออิสรภาพของอินเดีย มีการต้ังพรรคการเมืองช่ือ
พรรค National Congress ขน้ึ จดุ ประสงคม ไิ ดเ ลน การเมอื ง แตม งุ ไปทก่ี ารหาทางปลดปลอ ย
อนิ เดยี ใหเ ปน เอกราช มีการรณรงคใ หค วามรแู ละปลุกระดมความเปน ชาตนิ ิยมขน้ึ ในอนิ เดยี
นําโดยมหาบุรุษคนสําคัญของอินเดีย คือ ทานโมหันทาสการามจัน คานธี (Mohandas
Karamchand Gandhi) ซง่ึ ชาวอนิ เดยี เรยี กดว ยความยกยอ งวา “มหาตมะ” (Mahatama
แปลวา Great Soul) ผใู ชว ธิ อี หงิ สา (nonviolence) ตอ สกู บั ผปู กครององั กฤษอยา งเงยี บๆ
มหาตมะ คานธี เปน ผูนาํ ชาวอินเดยี ทงั้ ประเทศทําการประทว งอยางสนั ติในป ค.ศ. 1922
และไดนาํ ชาวอนิ เดียตอ ตานกฎหมายเรยี กเก็บภาษเี กลอื ของอังกฤษในป ค.ศ. 1930 และ
เดนิ ขบวนครง้ั ใหญเ รยี กรอ งใหอ งั กฤษปลดปลอ ยอนิ เดยี ในป ค.ศ. 1942 มกี ารกอ การจลาจล
กลางเมอื งจนถงึ ขัน้ นองเลอื ดเกิดขน้ึ ในหลายเมอื งของอินเดีย

เหตุการณเหลานี้บีบบังคับใหอังกฤษตองทําความตกลงยอมยกอํานาจการปกครอง
ประเทศใหอ ินเดีย ในวันท่ี 15 สงิ หาคม ค.ศ. 1947 ซ่งึ ชาวอินเดยี ถือวา เปน วนั ประกาศ
อสิ รภาพ และวนั หยดุ ราชการของประเทศดว ย ในป ค.ศ. 1947 อนิ เดยี ไดเ อกราชจากองั กฤษ
แตอ นิ เดยี ตอ งแบง ประเทศออกเปน 2 ประเทศ คอื อนิ เดยี ทม่ี ปี ระชากรสว นใหญเ ปน ประเทศ
สาธารณรัฐอินเดีย อินเดียสวนนอยที่มีประชาชนเปนมุสลิมแยกตัวไปต้ังประเทศใหมเปน
รฐั อิสลามช่อื ปากีสถาน

ประชากรอนิ เดยี มีประมาณ 1,000 ลานคน โดยมีเชอ้ื ชาตอิ ินโด-อารยนั รอ ยละ 72
ดราวเิ ดยี น รอ ยละ 25 มองโกลอยด รอ ยละ 2 และอน่ื ๆ รอ ยละ 1 อตั ราการเพม่ิ ของประชากร
รอ ยละ 1.8 พ.ศ. 2542 (ค.ศ. 1999) และอตั ราการรหู นงั สอื รอ ยละ 52.1

ประชากรกวา 1,000 ลา นคนเหลา นี้ มคี วามแตกตา งทางดา นชาตพิ นั ธุ และวฒั นธรรม
มีภาษาหลักใชพูดถึง 16 ภาษา เชน ภาษาฮินดี ภาษาอังกฤษ ภาษาเบงกาลี ภาษาอูรดู
เปนตน และมีภาษาถนิ่ มากกวา 100 ภาษา ภาษาฮินดี ถอื วา เปนภาษาประจาํ ชาติ เพราะคน
อินเดยี กวา รอ ยละ 30 ใชภาษานี้ คนอินเดียทอี่ าศัยอยูรัฐทางตอนเหนือและรัฐทางตอนใต
นอกจากจะใชภ าษาทแ่ี ตกตา งกนั แลว การแตง กาย การรบั ประทานอาหารกแ็ ตกตา งกนั ออก
ไปดว ย

1.3 ประวตั ศิ าสตรส ังเขปของสาธารณรฐั ประชาธิปไตยประชาชนลาว
ลาวหรือสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว เปนประเทศหนึ่งท่สี บื เชือ้ สาย

บรรพบรุ ษุ เดยี วกบั ชาวไทย แตล าวประกอบดว ยชนกลมุ นอ ยมากมายหลายเผา ลาวแทๆ มี
เพยี ง 50 เปอรเ ซน็ ตเ ทา นนั้ ซงึ่ สว นใหญอ าศยั อยรู มิ นาํ้ โขงบนทรี่ าบ สว นชาวเขานยิ มอยบู น
เทอื กเขา

« ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน » 51

ตามหลักฐานทางประวตั ิศาสตรเ มอื่ ประมาณ 4,000 - 5,000 ปก อ น กลุม ชนที่พดู
ภาษาไต ไดอพยพเขามาอยูในประเทศลาวและที่ราบสูงในภาคอีสาน รวมถึงพวกไท-กะได
มง -เม่ยี นทเ่ี ปนบรรพบุรุษของชาวลาวลมุ และพวกมง-เยาท่ีอพยพจากตอนใตของประเทศ
จีน แรกเริ่มกลุมชนเหลานี้ไมมีการตั้งหลักแหลงที่แนนอน ตอมาเม่ือชนเผาตางๆ ท้ังไท
พมา และเวยี ดนามอพยพลงมาในเขตเทอื กเขาและหบุ เขาของดนิ แดนเอเชยี อาคเนย ซง่ึ เปน
ถนิ่ ทอ่ี ยขู องชนชาตมิ อญ-เขมร ความจาํ เปน ในการสรา งบา นเรอื นกเ็ รม่ิ มขี นึ้ จนพฒั นาตอ มา
เปนเมืองเกษตรกรรม และตั้งถ่ินฐานอยูบริเวณหุบเขาและที่ราบลุมภายใตอํานาจของ
อาณาจักรเขมร

ตอ มาในป พ.ศ.1896 พระเจา ฟา งมุ ทรงทาํ สงครามตเี อานครเวยี งจนั ทน หลวงพระบาง
หวั เมอื งพวนทง้ั หมด ตลอดจนหวั เมอื งอกี หลายแหง ในทร่ี าบสงู โคราชเขา รวมเปน อาณาจกั ร
เดียวกันภายใตการชวยเหลือของกษัตริยเขมร กอตั้งเปนอาณาจักรลานชางข้ึนบนดินแดน
ที่ตั้งอยูกึ่งกลางระหวางลมุ แมน าํ้ โขงกบั เทอื กเขาอนั หนาํ มศี นู ยก ลางอยทู เ่ี มอื งเชยี งดง-เชยี ง
ทอง เปน อาณาจกั รทร่ี งุ เรอื งในทกุ ดา น หลังจากสถาปนาเมอื งเชียงดง-เชยี งทองแลว พระเจา
ฟา งมุ ทรงรบั พทุ ธศาสนาลทั ธลิ งั กาวงศ จากราชสาํ นกั เขมรมาเปน ศาสนาประจาํ ชาติ และได
อัญเชิญพระบางเปน พระพทุ ธรูปศิลปะสงิ หลจากราชสํานักเขมรมายงั ลานชาง เจา ฟา งุม ทรง
เปลย่ี นชือ่ เปน “เมืองหลวงพระบาง”

เมอ่ื พระเจา ฟา งมุ สน้ิ พระชนม พระยาสามแสนไทไตรภวู นาถ โอรสของพระเจา ฟา งมุ ได
ขน้ึ ครองราชยอ าณาจกั รลา นชา งเรม่ิ เสอ่ื มลง เพราะสงครามแยง ชงิ อาํ นาจและเกดิ กบฏตา งๆ
นานนับรอ ยป จนถงึ พ.ศ. 2063 พระโพธิสารราชเจา ขน้ึ ครองราชย และรวบรวมแผน ดิน
ขนึ้ ใหมใ หเ ปน ปก แผน และใหย า ยเมอื งหลวงของอาณาจกั รลา นชา งไปอยทู เ่ี มอื งเวยี งจนั ทน
เพื่อใหไ กลจากการรุกรานของสยาม และสรา งความเจริญใหก บั อาณาจักรลา นชา งเปน อยา ง
มากและทรงมีสายพระเนตรยาวไกล ทรงโปรดใหพระเจาไชยเชษฐาธิราชพระราชโอรสไป
ครองอาณาจักรลานนา เพ่ือเปนการคานอํานาจพมา ครั้นเมื่อพระเจาโพธิสารราชเจาเสด็จ
สวรรคต พระเจา ไชยเชษฐาธิราชเสดจ็ กลบั มาลานชา ง และทรงอญั เชญิ พระแกว มรกตจาก
เชยี งใหมไ ปยงั เวยี งจนั ทน ในรชั สมยั ของพระองคพ ระพทุ ธศาสนาทรงมคี วามเจรญิ รงุ เรอื งมาก
ทรงสรา งวดั พระธาตหุ ลวง หรอื ทเ่ี รยี กวา “พระธาตเุ จดยี โ ลกจฬุ ามณ”ี และสรา งวดั พระแกว ข้ึน
เพ่อื ประดิษฐานพระแกว มรกต

หลังแผนดินพระเจาไชยเชษฐาธิราช อาณาจักรลานชางมีกษัตริยปกครองสืบตอกัน
มาหลายรชั กาล เจรญิ สงู สดุ ในรชั กาลพระเจา สรุ ยิ วงศาธรรมกิ ราช ถอื วา เปน ยคุ ทองแหง อาณาจกั ร
ลา นชา ง พระองคท รงเปน กษตั รยิ ท ตี่ ง้ั มน่ั อยใู นทศพธิ ราชธรรมและเปน ทนี่ บั ถอื ของประชาชน
หลังสมเด็จ พระเจาสุริยวงศาธรรมิกราชสวรรคตแลว ลานชางแตกออกเปน 3 อาณาจักร
คอื อาณาจักรลา นชา ง หลวงพระบาง อาณาจักรลานชา งเวยี งจันทน และอาณาจักรลานชา ง
จาํ ปาศกั ดิ์ โดยตกอยูภายใตการ ยดึ ครองของประเทศเพือ่ นบาน รวมทง้ั จีน เวยี ดนาม และ
สยาม กองทัพสยามพิชิตหัวเมืองลาวตอนเหนือลงได จึงไดผนวกหลวงพระบางเขาเปน

52 หนังสอื เรยี นสาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค21001)

ดนิ แดนสว นหนง่ึ ของตน ราชวงศเ หวยี นของเวยี ดนามแผอ าํ นาจยดึ ครองลาวทางตอนกลาง
ของแมน า้ํ โขงรอบ ๆ นครเวยี งจนั ทน จนถงึ พ.ศ. 2322 กองทัพสยามเขายึดครองแผนดนิ
ลา นชา งท่ีแตกแยกออกเปน 3 อาณาจักรไดท ง้ั หมด ครน้ั ถึงป พ.ศ. 2365 เจาอนวุ งศ แหง
เวียงจันทนวางแผนกอกบฏเพ่ือกอบกูเอกราช แตไมสําเร็จถูกตัดสินโทษประหารชีวิต
กองทพั สยามในรชั กาลท่ี 3 ยกมาตนี ครเวยี งจนั ทนไ ดร อื้ ทาํ ลายกาํ แพงเมอื ง เอาไฟเผาราบ
ท้งั เมอื ง ทรพั ยส นิ ถกู ปลน สะดม ผคู นถกู กวาดตอ น วดั ในนครเวยี งจนั ทนเ หลอื อยเู พยี งวดั
เดยี วทไ่ี มถ กู ไฟไหม คอื วดั สสี ะเกด อาจมีสาเหตุสําคัญจากสถาปตยกรรมของวัดสีสะเกด
แหงนสี้ รางตามแบบอยา งของสถาปต ยกรรมไทยในสมยั รัตนโกสินทรตอนตน

ตอ มาในป พ.ศ. 2428 พวกจนี ฮอ จากมณฑลยนู นาน ยกทพั มารกุ รานลาวและตเี มอื ง
ตางๆ ไลจากทางตอนเหนือไลมาถึงนครเวียงจันทนตอนใต รัชกาลท่ี 5 ทรงแตงตั้งให
กรมหมื่นประจักษศิลปาคม เปนขาหลวงใหญมาประจําอยูหัวเมืองลาวฝายเหนือ และ
ยกกองทัพขามแมนํ้าโขงมาตีฮอที่เวียงจันทน พวกจีนฮอพายแพหนีขึ้นไปเชียงขวาง ไทย
ตามตีจนถงึ เมอื งเชียงขวาง จนพวกฮอแตกพา ยไปหมด จนถึงป พ.ศ. 2436 ไทยตอ งเสยี
ดินแดนแถบฝงซา ยของแมนํา้ โขงใหแกฝ ร่ังเศส หลังจากที่ไดป กครองลาวมาถงึ 114 ป

เม่ือมหาอํานาจตะวันตกเร่ิมแผนอิทธิพลเขาสูอินโดจีน ฝร่ังเศสไดใชสนธิสัญญา ท่ี
ไมเปนธรรมบีบสยามใหยกดินแดนฝงซายของแมน้ําโขงทั้งหมดใหกับตน (ประเทศลาวใน
ปจจุบัน) ฝรั่งเศสปกครองลาวแตละแขวงโดยมีคนฝร่ังเศสเปนเจาแขวงหรือขาหลวง คอย
ควบคุมเจาเมืองท่ีเปนคนลาวอีกตอหนึ่ง ซ่ึงตองเก็บสวยตัวเลขจากชายฉกรรจใหขาหลวง
ฝรง่ั เศส ตลอดเวลาทล่ี าวตกเปน เมอื งขน้ึ นน้ั ฝรงั่ เศสไมร กั ษาโบราณสถาน โบราณวตั ถุ โดย
รอื้ สรา งเปน ถนนไมไ ดส นใจกบั ประเทศลาวเทา ไรนกั เพราะถอื วา เปน ดนิ แดนบา นปา ลา หลงั
ไมมีคาในเชิงเศรษฐกิจ

ตอมาในสงครามโลกครั้งท่ีสอง เยอรมันนีมีชัยเหนือประเทศฝร่ังเศสและกอตั้งคณะ
รัฐบาลขึ้นทเ่ี มืองวซิ ี คณะขา หลวงฝรั่งเศสในอินโดจีนใหก ารหนนุ หลงั รฐั บาลวซิ ี และตกลง
เปนพันธมิตรกับญ่ีปุน คร้ันถึงป พ.ศ. 2484 รัฐบาลภายใตการนําของพลตรีหลวงพิบูล
สงครามเริ่มดําเนินการตอตานอํานาจของฝรั่งเศสท่ีเริ่มเส่ือมถอย ดวยการยึดแขวงไชยบุรี
และจําปาศกั ด์ิกลับคืนมา ญ่ีปุนยใุ หลาวประกาศเอกราช แตก องทัพฝรัง่ เศสก็ยอนกลบั คืน
มาอีกคร้งั หลงั สงครามยตุ ไิ ดไ มน าน ลาวหนั มาปกครองระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าช โดยมี
รัฐธรรมนญู เปน กฎหมายสูงสดุ ภายใตก ารควบคมุ ดูแลของฝรัง่ เศส

พ.ศ. 2492 สหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรฯ (อังกฤษ) ขบวนการลาวอิสระ
ลม สลาย แนวรกั รว มชาตไิ ดพ ฒั นาเปน ขบวนการคอมมวิ นสิ ตป ระเทศลาว ในเวลาตอ มาโดย
ไดรบั การสนับสนุนจากโฮจมิ นิ หแ ละพรรคคอมมวิ นสิ ตของเวียดนาม

พ.ศ. 2495 ลาวในหัวเมืองดานตะวันออกเฉียงเหนือเริ่มกอการจลาจลตอตานการ
ปกครองของฝรั่งเศสภายใตก ารสนับสนนุ จากรัฐบาลกรงุ ฮานอย

เมอ่ื ฝรง่ั เศสแพส งครามทคี่ า ยเดยี นเบยี นฟู ลาวจงึ ไดร บั เอกราชอยา งสมบรู ณ ฝรงั่ เศส

« ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน » 53

ถอนกาํ ลงั ออกจากประเทศลาวซงึ่ แตกแยกออกเปน 2 ฝา ย คอื ฝา ยสนบั สนนุ ระบบกษตั รยิ 
ในเวยี งจันทน (ฝายขวา) กบั ฝา ยขบวนการประเทศลาว (ฝา ยซา ย)

พ.ศ. 2498 ลาวไดร บั การยอมรบั ใหเขา เปนสมาชกิ ขององคการสหประชาชาติ
พ.ศ. 2500 เจาสวุ รรณภมู า ขนึ้ ดาํ รงตาํ แหนง นายกรัฐมนตรเี ปน ผนู ํารฐั บาลผสมใน
นครเวยี งจันทน
พ.ศ. 2506 รฐั บาลคอมมวิ นสิ ตเ วยี ดนามหนั มาใชเ สน ทางโฮจมิ นิ หใ นภาคตะวันออก
ของลาว เปนเสนทางหลักในการสงกําลังพลไปปราบปรามพวกตอตานคอมมิวนิสตใน
เวียดนามใต กองกําลังอเมริกันเร่ิมเขามาปฏิบัติการลับในลาว พ.ศ. 2516 สหรัฐอเมริกา
ถอนตัวออกจากสงครามเวยี ดนาม “การทาํ สงครามหลังฉาก” ในประเทศลาวจึงตอ งเลกิ รา
ไปดวย
พ.ศ. 2518 หลังจากรัฐบาลคอมมิวนิสตมีชัยเหนือเวียดนามท้ังประเทศไดไมนาน
โดยยดึ กรงุ พนมเปญเปน แหง แรก ตอ มาไดไ ซง อ น ขบวนการประเทศลาวยดึ อาํ นาจไดท งั้ หมด
ในเดือนธันวาคม เจามหาชีวิตศรีสวางวัฒนาถูกปลดออกจากราชบัลลังก ตามมาดวยการ
สถาปนาประเทศใหมช อ่ื วา “สาธารณรัฐประชาธปิ ไตยประชาชนลาว” หรือ สปป.ลาว เมื่อ
วันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2518
ระยะ 5 ป หลังการเปล่ียนแปลงการปกครอง ลาวใชนโยบายคอมมิวนิสตปกครอง
อยางเขมงวด ควบคุมพุทธศาสนา ตัดสัมพันธกับประเทศไทย ปราบปรามชนกลุมนอย
ราษฎรหลายหมนื่ คนถกู จบั สง ผลใหป ญ ญาชนและชนชนั้ กลางจาํ นวนมากหลบหนอี อกนอก
ประเทศ เจาสวา งวฒั นาและพระญาติวงศส ้นิ พระชนมอ ยูใ นคา ยกกั กนั ชาวบา นยากจนลง
พ.ศ. 2535 นายไกสอน พรหมวหิ าร ประธานประเทศผเู ชอื่ มนั่ ในระบอบคอมมวิ นสิ ต
ถึงแกอสัญกรรม นายหนูฮัก พูมสะหวัน ขึ้นดํารงตําแหนงแทน การจํากัดเสรีภาพคอยๆ
ถกู ยกเลกิ ไป ชาวลาวทอี่ พยพไปอยตู า งประเทศไดร บั การเชอ้ื เชญิ ใหก ลบั คนื สบู า นเกดิ เมอื ง
นอน ลาวเร่ิมเปดประเทศตอ นรบั นกั ทองเทย่ี วและฟน ฟคู วามสัมพนั ธก บั ประเทศไทย
พ.ศ. 2537 มพี ิธเี ปด “สะพานมิตรภาพ” ขา มแมน ํ้าโขงเช่อื มลาว-ไทย เขาดวยกนั
สง ผลใหไ ทยมอี ทิ ธพิ ลตอ ลาวมากขน้ึ ทงั้ ในดา นวฒั นธรรมและเศรษฐกจิ และการทป่ี ระธาน
หนูฮัก พูมสะหวนั เดินทางมาเยือนไทยอยางเปนทางการและไดเขาเฝาพระบาทสมเด็จ
พระเจา อยหู วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดชฯ การปฏริ ปู เหลา นี้ ทาํ ใหล าวไดร บั การยอมรบั เขา เปน สมาชกิ
อาเซียนในป พ.ศ. 2540
พ.ศ. 2548 ลาวครบรอบ 30 ป การสถาปนาประเทศใหมเ ปน สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตย
ประชาชนลาว (สปป.ลาว) และในปเ ดียวกนั น้เี อง สะพานมติ รภาพไทย - ลาว ก็ไดเ ปดใช
อกี เปนแหง ทีส่ องทจ่ี ังหวัดเลย

54 หนังสอื เรียนสาระการพฒั นาสงั คม รายวิชาสังคมศึกษา (สค21001)

1.4 ประวัตศิ าสตรส ังเขปของประเทศพมา หรอื สาธารณรัฐแหง สหภาพเมียนมาร

ประวตั ศิ าสตรข องพมา นัน้ ยาวนาน มีประชาชนหลายเผา พนั ธเุ คยอาศยั อยใู นดนิ แดน
แหง น้ี เผา พนั ธเุ กา แกท ส่ี ดุ ทป่ี รากฏไดแ ก มอญ ตอ มาราวศตวรรษท่ี 13 ชาวพมาไดอ พยพ
ลงมาจากบริเวณพรมแดนระหวางจีนและทิเบต เขาสูท่ีราบลุมแมนํ้าอิระวดี และกลายเปน
ชนเผา สวนใหญทป่ี กครองประเทศในเวลาตอ มา

ประวัติศาสตรของสาธารณรัฐแหงสหภาพพมา มีความเกี่ยวของกับชนชาติตางๆ
หลายเช้ือชาติ ไดแ ก มอญ พยู รวมถึงมีการเก่ยี วพันธก บั อาณาจกั รและราชวงศต างๆ เชน

มอญ เปน ชนเผา แรกทส่ี ามารถสรา งอารยธรรมขนึ้ เปน เอกลกั ษณข องตนได กค็ อื ชาว
มอญไดอ พยพเขา มาอาศยั อยใู นดนิ แดนแหง นเ้ี มอื่ ราว 2400 ปก อ นพทุ ธกาล และไดส ถาปนา
อาณาจกั รสุวรรณภูมิ อนั เปน อาณาจักรแหง แรกขึ้นในราวพุทธศตวรรษท่ี 2 ณ บริเวณใกล
เมืองทาตอน (Thaton) ชาวมอญไดรับอิทธิพลของศาสนาพุทธผานทางอินเดียในราว
พุทธศตวรรษท่ี 2 ซึ่งเชอื่ วามาจากการเผยแพรพ ระพุทธศาสนาในรัชสมัยของพระเจาอโศก
มหาราช บนั ทกึ ของชาวมอญสว นใหญถ กู ทาํ ลายในระหวา งสงคราม วฒั นธรรมของชาวมอญ
เกิดข้ึนจากการผสมเอาวัฒนธรรมจากอินเดีย จึงเปนเอกลักษณของตนเองจนกลายเปน
วัฒนธรรมลักษณะลูกผสม ในราวพุทธศตวรรษที่ 14 ชาวมอญไดเขาครอบครองและมี
อิทธพิ ลในดนิ แดนตอนใตข องพมา และไดเ กิดอาณาจักรใหมข้ึน เรยี กวา อาณาจกั รสุธรรม
วดี ท่ีเมืองพะโค (หงสาวดี)

ปยุ : พยู : เพยี ว
ชาวปยหุ รอื พยหู รอื เพยี ว คอื กลมุ ทเี่ ขา มาอาศยั อยใู นดนิ แดนประเทศสาธารณรฐั แหง
สหภาพพมาต้ังแตพุทธศตวรรษที่ 4 และไดสถาปนานครรัฐข้ึนหลายแหง เชนท่ี
พินนาคา (Binnaka) มองกะโม (Mongamo) ศรีเกษตร (Sri Ksetra) เปยทะโนมโย

« ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน » 55

(Peikthanomyo) และหะลินยี (Halingyi) ในชว งเวลาดังกลาว ดินแดนพมาเปนสว นหนง่ึ
ของเสนทางการคา ระหวางจนี และอินเดยี จากเอกสารของจีนพบวามีเมอื งอยภู ายใตอ ํานาจ
ปกครองของชาวพยู 18 เมือง และชาวพยูเปนชนเผาที่รักสงบ ไมปรากฏวามีสงคราม
เกดิ ขน้ึ ระหวา งชนเผา พยู ขอ ขดั แยง มกั ยตุ ดิ ว ยการคดั เลอื กตวั แทนใหเ ขา ประลองความสามารถ
กนั ชาวพยูสวมใสเคร่ืองแตงกายที่ทําจากฝาย อาชญากรมักถูกลงโทษดวยการโบยหรือ
จาํ ขัง เวนแตไดก ระทําความผดิ อันรายแรงจงึ ตองโทษประหารชวี ติ ชาวพยนู บั ถอื พระพุทธ
ศาสนานิกายเถรวาท เด็กๆ ไดร บั การศกึ ษาทีว่ ัดตง้ั แตอ ายุ 7 ขวบจนถึง 20 ป

นครรัฐของชาวพยูุไมเคยรวมตัวเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน แตนครรัฐขนาดใหญมักมี
อิทธิพลเหนือนครรัฐขนาดเล็ก ซึ่งแสดงออกโดยการสงเคร่ืองบรรณาการใหนครรัฐท่ีมี
อทิ ธพิ ลมากที่สุด ไดแ ก ศรเี กษตร ซึ่งมหี ลกั ฐานเชอ่ื ไดว า เปนเมืองโบราณทม่ี ขี นาดใหญ
ท่ีสุดในสาธารณรัฐแหงสหภาพพมา ไมปรากฏหลักฐานวาอาณาจักรศรีเกษตรถูกสถาปนา
ข้ึนเม่ือใด แตมีการกลาวถึงในพงศาวดารวามีการเปลี่ยนราชวงศเกิดข้ึนในปพุทธศักราช
637 ซึ่งแสดงใหเ หน็ วา อาณาจักรศรเี กษตรตอ งไดรับการสถาปนาขึ้นกอ นหนา นั้น มีความ
ชัดเจนวา อาณาจักรศรีเกษตรถูกละทิ้งไปในปพุทธศักราช 1199 เพ่ืออพยพยายข้ึนไป
สถาปนาเมืองหลวงใหมทางตอนเหนือ แตยังไมทราบอยางแนชัดวาเมืองดังกลาวคือเมือง
ใด นักประวัติศาสตรบางทานเชื่อวาเมืองดังกลาวคือเมืองหะลินคยี อยางไรก็ตามเมืองดัง
กลาวถูกรุกรานจากอาณาจักรนานเจาในราวพุทธศตวรรษที่ 15 จากนั้นก็ไมปรากฏ
หลกั ฐานกลาวถงึ ชาวพยอู กี เลย

อาณาจักรพุกาม
ชาวพมาเปนชนเผาจากทางตอนเหนือท่ีคอยๆ อพยพแทรกซึมเขามาสั่งสม

อทิ ธิพลในดนิ แดนสาธารณรัฐแหง สหภาพพมาทีละนอ ย กระท่งั ปพุทธศกั ราช 1392 จึงมี
หลกั ฐานถงึ อาณาจกั รอนั ทรงอาํ นาจ ซง่ึ มศี นู ยก ลางอยทู เ่ี มอื ง “พกุ าม” (Bagan) โดยไดเ ขา
มาแทนที่ภาวะสูญญากาศทางอํานาจภายหลังจากการเส่ือมสลายไปของอาณาจักรชาวพยู
อาณาจกั รของชาวพกุ ามแตแ รกนน้ั มไิ ดเ ตบิ โตขนึ้ อยา งเปน อนั หนง่ึ อนั เดยี วกนั กระทงั่ ในรชั
สมยั ของพระเจา อโนรธา (พ.ศ. 1587 - 1620) พระองคจ ึงสามารถรวบรวมแผน ดินพมา ให
เปนอันหนึ่งอันเดียวกันสําเร็จ และเม่ือพระองคทรงตีเมืองทาตอนของชาวมอญไดในป
พุทธศักราช 1600 อาณาจักรพุกามก็กลายเปนอาณาจักรที่เขมแข็งที่สุดในดินแดนพมา
อาณาจกั รพกุ าม มคี วามเขม แขง็ เพ่ิมมากข้นึ ในรัชสมยั ของพระเจา กยนั สทิ ธา (พ.ศ. 1624
- 1655) พระเจา อลองสทิ ธู (พ.ศ. 1655 - 1710) ทําใหใ นชวงปลายพทุ ธศตวรรษที่ 17
ดินแดนในสุวรรณภูมิเกือบท้ังหมดถูกครอบครองโดยอาณาจักรเพียงสองแหง คือ เขมร
(เมอื งพระนคร) และพุกาม

อํานาจของอาณาจกั รพกุ ามคอย ๆ เส่ือมลง ดวยเหตผุ ลหลักสองประการ สว นหน่ึง
จากการถกู เขา ครอบงาํ โดยคณะสงฆผ มู อี าํ นาจ และอกี สว นหนง่ึ จากการรกุ รานของจกั รวรรดิ
มองโกล ท่ีเขามาทางตอนเหนือ พระเจา นราธหิ บดี (ครองราชย พ.ศ. 1779 - 1830) ได

56 หนงั สือเรยี นสาระการพัฒนาสังคม รายวชิ าสงั คมศกึ ษา (สค21001)

ทรงนําทัพสูยูนนานเพื่อยับย้ังการขยายอํานาจของมองโกล แตเม่ือพระองคแพสงคราม
ในปพ ทุ ธศกั ราช 1820 ทพั ของอาณาจกั รพกุ ามกร็ ะสาํ่ ระสายเกอื บทง้ั หมด พระเจา นราธหิ บดี
ถูกพระราชโอรสปลงพระชนมในปพุทธศักราช 1830 กลายเปนตัวเรงที่ทําใหอาณาจักร
มองโกลตัดสินใจรกุ รานอาณาจกั รพกุ ามในปเดยี วกนั น้ัน ภายหลังสงครามคร้งั น้ี อาณาจักร
มองโกลก็สามารถเขาครอบครองดินแดนของอาณาจักรพุกามไดท้ังหมด ราชวงศพุกาม
สน้ิ สุดลงเม่อื มองโกลไดแ ตงต้งั รัฐบาลหุนขึน้ บริหารดินแดนพมา ในปพุทธศกั ราช 1832

อังวะและหงสาวดี
หลังจากการลมสลายของอาณาจักรพุกาม พมาไดแตกแยกออกจากกันอีกครั้ง
ราชวงศอ ังวะ ซึง่ ไดรบั อทิ ธพิ ลทางวฒั นธรรมจากอาณาจักรพุกามไดถ กู สถาปนาขน้ึ ที่เมือง
อังวะในปพ ทุ ธศกั ราช 1907 ศลิ ปะและวรรณกรรมของพกุ ามไดถกู ฟน ฟจู นยคุ นี้กลายเปน
ยคุ ทองแหง วรรณกรรมของพมา แตเ นอ่ื งดว ยอาณาเขตทย่ี ากตอ การปอ งกนั การรกุ รานจาก
ศตั รู เมืองอังวะจงึ ถกู ชาวไทใหญเขา ครอบครองไดในปพ ุทธศักราช 2070
สําหรับดินแดนทางใต ชาวมอญไดสถาปนาอาณาจักรของพวกตนข้ึนใหมอีกคร้ังท่ี
เมืองหงสาวดี โดยกษัตริยธรรมเจดีย (ครองราชย พ.ศ. 1970 - 2035) เปนจุดเร่ิมตน
ยุคทองของมอญ ซงึ่ เปน ศนู ยกลางของพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทและศูนยกลางทางการคา
ขนาดใหญในเวลาตอ มา
อาณาจักรตองอู
หลังจากอาณาจักรพุกามถูกรุกรานจากไทใหญ ชาวอังวะไดอพยพลงมาสถาปนา
อาณาจักรแหงใหม โดยมีศูนยกลางท่ีเมืองตองอูภายใตการนําของพระเจามิงคยินโย ในป
พุทธศกั ราช 2074 พระเจาตะเบงชะเวตี้ (ครองราชย พ.ศ. 2074 - 2093) ซงึ่ สามารถ
รวบรวมพมาเกอื บท้งั หมดใหเ ปนอันหน่ึงอันเดยี วกันไดอกี ครง้ั
ในชวงระยะเวลาน้ี ไดมีการเปล่ียนแปลงขนาดใหญเกิดขึ้นในภูมิภาค ชาวไทใหญมี
กําลังเขมแข็งเปนอยางมากทางตอนเหนือ การเมืองภายในอาณาจักรอยุธยาเกิดความไม
ม่ันคง ในขณะท่ีโปรตุเกสไดเร่ิมมีอิทธิพลในเอเชียตะวันออกเฉียงใตและสามารถเขาครอบ
ครองมะละกาได เกี่ยวกับการเขามาของบรรดาพอคาชาวยุโรป พมากลายเปนศูนยกลาง
ทางการคาที่สําคัญอีกครั้งหน่ึง การท่ีพระเจาตะเบงชะเวต้ีไดยายเมืองหลวงมาอยูที่เมือง
หงสาวดี เหตุผลสวนหน่ึงก็เน่ืองดวยทําเลทางการคา พระเจาบุเรงนอง (ทรงครองราชย
พ.ศ. 2094 - 2124) ซง่ึ เปนพระเทวัน (พี่เขย) ของพระเจาตะเบงชะเวต้ี ไดข นึ้ ครองราชย
สบื ตอ จากพระเจา ตะเบงชะเวต้ี และสามารถเขา ครอบครองอาณาจกั รตา งๆ รายรอบได อาทิ
มณีปุระ (พ.ศ. 2103) อยุธยา (พ.ศ. 2112) การทําสงครามของพระองคทําใหพมามี
อาณาเขตกวา งใหญไ พศาลที่สดุ อยา งไรกต็ าม ทง้ั มณปี ุระและอยธุ ยาตา งกส็ ามารถประกาศ
ตนเปน อสิ ระไดภายในเวลาตอมาไมนาน
เม่ือตองเผชิญกับการกอกบฏจากเมืองข้ึนหลายแหง ประกอบกับการรุกรานของ
โปรตเุ กส กษตั รยิ แ หง ราชวงศต องอจู าํ เปน ตอ งถอนตวั จากการครอบครองดนิ แดนทางตอน

« ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน » 57

ใต โดยยา ยเมืองหลวงไปอยูท่ีเมอื งองั วะ พระเจาอะนอกะเพตลุน (Anaukpetlun) พระนัน
ดาของพระเจาบุเรงนอง สามารถรวบรวมแผนดินพมาใหเปนอันหน่งึ อนั เดยี วกนั อกี ครง้ั ใน
พุทธศกั ราช 2156 พระองคต ัดสนิ ใจ ท่จี ะใชก ําลังเขาตอ ตา นการรุกรานของโปรตเุ กส พระ
เจา ธารนุ (Thalun) ผสู บื ทอดราชบลั ลงั ก ไดฟ น ฟหู ลกั ธรรมศาสตรข องอาณาจกั รพกุ ามเกา
แตพระองคทรงใชเวลากับเรื่องศาสนามากเกินไป จนละเลยท่ีจะใสใจตออาณาเขตทางตอน
ใต ทายท่ีสุด หงสาวดีที่ไดรับการสนับสนุนจากฝรั่งเศสซ่ึงต้ังมั่นอยูในอินเดีย ก็ไดทําการ
ประกาศเอกราชจากอังวะ จากน้ันอาณาจักรของชาวพมาก็คอยๆ ออนแอลงและลมสลาย
ไปในปพ ทุ ธศักราช 2259 จากการรกุ รานของชาวมอญ

ราชวงศอ ลองพญา
ราชวงศอ ลองพญา ไดร บั การสถาปนาขน้ึ และสรา งความเขม แขง็ จนถงึ ขดี สดุ ไดภ ายใน
เวลาอนั รวดเร็ว อลองพญาซง่ึ เปน ผนู าํ ทไี่ ดร บั ความนยิ มจากชาวพมา ไดข บั ไลชาวมอญท่ี
เขามาครอบครองดินแดนของชาวพมาไดในป พ.ศ. 2296 จากนั้นก็สามารถเขายึดครอง
อาณาจกั รมอญได อีกครัง้ ในป พ.ศ. 2302 ทัง้ ยังสามารถกลบั เขา ยดึ ครองกรุงมณปี ุระ ได
ในชวงเวลาเดียวกัน พระองคสถาปนาใหเ มืองยา งกุงเปน เมืองหลวงในป พ.ศ. 2303 หลัง
จากเขายดึ ครองตะนาวศรี (Tenasserim) พระองคไดยาตราทัพเขา รุกรานอยุธยา แตต อง
ประสบความลม เหลวเมอื่ พระองคท รงสวรรคตในระหวา งสงคราม พระเจา สนิ บหู ชนิ (Hsin-
byushin , ครองราชย พ.ศ. 2306 - 2319) พระราชโอรส ไดน าํ ทัพเขา รุกรานอาณาจกั ร
อยุธยาอีกคร้ังในป พ.ศ. 2309 และประสบความสําเร็จในปถัดมา ในรัชสมัยน้ี แมจีนจะ
พยายามขยายอาํ นาจเขา สดู นิ แดนพมา แตพ ระองคก ส็ ามารถยบั ยง้ั การรกุ รานของจนี ไดท ง้ั สค่ี รง้ั
(ในชว งป พ.ศ. 2309 - 2312) ทําการขยายพรมแดนของจีนทางดานนี้ถกู ยตุ ิลง ในรชั สมัย
ของพระเจา โบดอพญา (Bodawpaya ครองราชย พ.ศ. 2324 - 2362) พระโอรสอกี พระองค
ของพระเจาอลองพญา พมาตองสูญเสียอํานาจที่มีเหนืออยุธยาไป แตก็สามารถผนวกดิน
แดนยะไข (Arakan) และตะนาวศรี (Tenasserim) เขามาไวได ในชวงเดือนมกราคมของ
ป พ.ศ. 2366 ซ่ึงอยูในรัชสมัยของพระเจาบาคยีดอว (Bagyidaw) ขนุ นางช่อื มหาพนั ธุละ
(Maha Bandula) เขารุกรานแควนอัสสัมไดสําเร็จ ทําใหพมาตองเผชิญหนาโดยตรงกับ
อังกฤษทีค่ รอบครองอนิ เดียอยูในขณะนัน้
สงครามกบั องั กฤษและการลม สลายของราชอาณาจักรพมา
สงครามระหวา งพมาและองั กฤษคร้งั ทีห่ นึง่ (พ.ศ. 2367 2369) ยตุ ิลงโดยอังกฤษ
เปนฝายไดรับชัยชนะ ฝายพมาจําตองทําสนธิสัญญายันดาโบ (Yandaboo) กับอังกฤษ
ทําใหพมาตองสูญเสียดินแดนอัสสัม มณีปุระ ยะไข และตะนาวศรีไป ซึ่งอังกฤษก็เร่ิมตน
ตักตวงทรพั ยากรตา งๆ ของพมานบั แตนน้ั เพื่อเปนหลักประกนั สาํ หรับวตั ถุดิบท่จี ะปอนสู
สิงคโปร สรางความแคนเคืองใหกบั ทางพมาเปนอยางมาก กษัตรยิ องคต อมาจึงทรงยกเลิก
สนธสิ ญั ญายนั ดาโบ และทาํ การโจมตผี ลประโยชนข องฝา ยองั กฤษ เปน ตน เหตใุ หเ กดิ สงคราม
ระหวา งพมา และองั กฤษครง้ั ทส่ี อง ซง่ึ กจ็ บลงโดยชยั ชนะเปน ขององั กฤษอกี ครง้ั หลงั สนิ้ สดุ

58 หนังสอื เรียนสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค21001)

สงครามครงั้ นี้ องั กฤษไดผ นวกหงสาวดแี ละพน้ื ทใ่ี กลเ คยี งเขา ไวก บั ตน โดยไดเ รยี กดนิ แดน
ดังกลาวเสียใหมวาพมาตอนใต สงครามครั้งน้ีกอใหเกิดการปฏิวัติคร้ังใหญในพมา เร่ิมตน
ดวยการเขา ยึดอํานาจโดยพระเจามินดง (Mindon Min) จากพระเจา ปะกนั (Pagin Min)
ซ่ึงเปนพระเชษฐาตางพระชนนี พระเจามินดงพยายามพัฒนาประเทศพมาเพื่อตอตานการ
รุกรานของอังกฤษ พระองคไดสถาปนากรุงมัณฑะเลย ซ่ึงยากตอการรุกรานจากภายนอก
ข้นึ เปนเมืองหลวงแหง ใหม แตก ็ยงั ไมเ พียงพอทจ่ี ะหยดุ ยงั้ การรกุ รานจากอังกฤษได

รชั สมยั ตอ มา พระเจา ธบี อ (Thibow) ซงึ่ เปน พระโอรสของพระเจา มนิ ดง ทรงมบี ารมี
ไมพอที่จะควบคุมพระราชอาณาจักรได จึงทําใหเกิดความวุนวายไปทั่วในบริเวณชายแดน
ในทส่ี ดุ พระองคไ ดต ดั สนิ พระทยั ยกเลกิ สนธสิ ญั ญากบั องั กฤษทพี่ ระเจา มนิ ดงไดท รงกระทาํ
ไว และไดป ระกาศสงครามกบั องั กฤษเปน ครง้ั ทส่ี ามในปพ ทุ ธศกั ราช 2428 ผลของสงคราม
ครั้งน้ีทําใหอังกฤษสามารถเขาครอบครองดินแดนสาธารณรัฐแหงสหภาพพมาสวนที่เหลือ
เอาไวได

พมาตกเปนอาณานิคมของอังกฤษในป พ.ศ. 2429 และระยะกอนการเกิด
สงครามโลกครัง้ ที่ 2 เล็กนอ ย ญปี่ ุนไดเขา มามีบทบาทในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต ตะข่ิน
เปน กลมุ นักศกึ ษาหนุมท่ีหวั รนุ แรงมี อองซาน นกั ชาตินยิ ม และเปน ผนู ําของนักศกึ ษาใน
มหาวิทยาลัยยางกุง พวกเขาคิดวาญ่ีปุนจะสนับสนุนการประกาศอิสรภาพของพมาจาก
องั กฤษ แตเ มอื่ ญป่ี นุ ยดึ ครองพมา ไดแ ลว กลบั พยายามหนว งเหนย่ี วมใิ หพ มา ประกาศเอกราช

ดงั นนั้ อองซานไดก อ ตง้ั องคก ารสนั นบิ าตเสรภี าพแหง ประชาชนตอ ตา นฟาศซสิ ต
(Anti-Fascist Peoples Freedom League : AFPEL) เพ่อื ตอ ตา นญีป่ ุนอยา งลบั ๆ และ
ไดกลายเปน พรรคการเมืองชอื่ พรรค AFPEL เมอ่ื ญป่ี นุ แพสงครามโลกครัง้ ท่ี 2 แลว พรรค
AFPEL ไดเจรจากบั อังกฤษโดยอังกฤษยนื ยันท่จี ะใหพ มามอี ิสรภาพปกครองตนเองภายใต
เครือจักรภพ และมีขาหลวงใหญอังกฤษประจําพมาชวยใหคําปรึกษา แตพรรคการเมือง
AFPEL ตอ งการเอกราชอยา งสมบูรณ องั กฤษไดพ ยายามสนับบสนนุ พรรคการเมอื งอ่นื ๆ
ขึ้นแขงอาํ นาจพรรค AFPEL ของอองซานแตไ มเปน ผลสาํ เรจ็ จงึ ยนิ ยอมใหพรรค AFPEL
ขึน้ บริหารประเทศ

อองซานมนี โยบายสรา งความมนั่ คงทางเศรษฐกจิ และตอ งการเจรจากบั รฐั บาลองั กฤษ
โดยสันตวิ ธิ ี จึงทําใหเกดิ ความขดั แยงกบั ฝา ยนิยมคอมมิวนสิ ตใ นพรรค AFPEL อองซาน
และคณะรัฐมนตรีอีก 6 คน จึงถกู ลอบสงั หาร เมื่อวันท่ี 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2490 ขณะ
เดนิ ทางออกจากทปี่ ระชมุ สภา ตอ มาตะขน้ิ นหุ รอื อนู ไุ ดข นึ้ เปน นายกรฐั มนตรแี ทนและมกี าร
ประกาศใชร ฐั ธรรมนญู เมอ่ื วนั ที่ 17 ตลุ าคม 2490 โดยองั กฤษไดม อบเอกราชใหแ กพ มา แต
ยงั รักษาสทิ ธทิ างการทหารไว วันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2491 องั กฤษจึงไดม อบเอกราชใหแก
พมา อยางสมบรู ณ

ปจ จบุ นั ประเทศพมา ปกครองในคณะรฐั บาลทหารทม่ี าจากการเลอื กตงั้ และยงั มปี ญ หา
การสูรบกนั ในชนเผานอ ยอยตู ลอดเวลา

« ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน » 59

พระเจา มนิ ดงผูสรา งราชวังมัณฑะเลย ราชธานสี ุดทายของพมา

1.5 ประวัติศาสตรส ังเขปของประเทศอินโดนีเซีย
อนิ โดนเี ซยี (Indonesia) หรอื ชอ่ื ทางการคอื สาธารณรฐั อนิ โดนเี ซยี (Requblic

of Indonesia) เปนหมูเกาะที่ใหญที่สุดในโลก ตั้งอยูระหวางคาบสมุทรเอเชียตะวันออก
เฉียงใตและทวีปออสเตรเลียและระหวางมหาสมุทรอินเดีย และแปซิฟก มีพรมแดนติดกับ
ประเทศมาเลเซียบนเกาะบอรเนียว (อินโดนีเซีย : กาลิมันตัน), ประเทศปาปวนิวกินีบน
เกาะนวิ กินี (อินโดนเี ซยี : อิเรยี น) และประเทศติมอรต ะวันออกบนเกาะตมิ อร

อนิ โดนเี ซยี ประกอบดว ยหมเู กาะทมี่ คี วามเจรญิ รงุ เรอื งมาชา นาน แตต อ มาตอ ง
ตกอยภู ายใตก ารปกครองของเนเธอรแ ลนดอ ยนู านประมาณ 300 ป ในเดอื นมกราคม พ.ศ.
2485 ซ่ึงเปนชวงสงครามโลกครัง้ ท่ี 2 ญี่ปุนบกุ อนิ โดนีเซีย และทําการขบั ไลเนเธอรแลนด
เจา อาณานิคมของอนิ โดนเี ซยี ออกไปไดส าํ เรจ็ จึงทําใหผนู าํ อนิ โดนีเซยี คนสําคญั ๆ ในสมัย
นนั้ ใหความรวมมือกบั ญี่ปุน แตไ มไ ดใ หความไววางใจกบั ญป่ี นุ มากนัก เพราะมเี หตเุ คลือบ
แคลง คือ เมื่อมผี รู ักชาติชาวอินโดนีเซยี จดั ตั้งขบวนการตา งๆ ข้นึ มา ญ่ปี นุ จะขอเขารว ม
ควบคมุ และดาํ เนินงานดว ย

เมอ่ื ญป่ี นุ แพส งครามและประกาศยอมจาํ นนตอ ฝา ยพนั ธมติ ร อนิ โดนเี ซยี ไดถ อื
โอกาสประกาศเอกราชในวนั ท่ี 17 สงิ หาคม พ.ศ. 2488 แตเ นเธอรแ ลนดเ จา อาณานคิ มเดมิ
ไมย อมรบั การประกาศเอกราชของอนิ โดนเี ซยี จงึ ยกกองทพั เขา ปราบปราม ผลจากการสรู บ
ปรากฏวาเนเธอรแลนด ไมส ามารถปราบปรามกองทพั ของชาวอินโดนเี ซยี ได อังกฤษซ่ึง
เปน พันธมิตรกบั เนเธอรแลนดจ งึ เขา มาชว ยไกลเกลี่ย เพอื่ ใหย ุตคิ วามขดั แยง กัน โดยใหท ั้ง
สองฝายลงนามในขอตกลงลงิ กัดยาติ (Linggadjati Agreement) เมอ่ื พ.ศ. 2489 โดย
เนเธอรแ ลนดย อมรบั อาํ นาจของรฐั บาลอนิ โดนเี ซยี ในเกาะชวาและ สมุ าตรา ตอ มาภายหลงั
เนเธอรแ ลนดไ ดล ะเมดิ ขอ ตกลง โดยไดน าํ ทหารเขา โจมตอี นิ โดนเี ซยี ทาํ ใหป ระเทศอน่ื ๆ เชน
ออสเตรเลียและอินเดยี ไดย ืน่ เร่อื งใหค ณะมนตรคี วามม่ันคงแหง สหประชาชาติ เขา จัดการ

60 หนังสอื เรียนสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าสงั คมศึกษา (สค21001)

สหประชาชาตไิ ดเ ขา ระงบั ขอ พพิ าท โดยตง้ั คณะกรรมการประกอบดว ย ออสเตรเลยี เบลเยยี ม
และสหรฐั อเมรกิ า เพอื่ ทาํ หนา ทไี่ กลเ กลยี่ ประนปี ระนอม และไดเ รยี กรอ งใหม กี ารหยดุ ยงิ แต
เนเธอรแ ลนดไ ดเ ขา จบั กมุ ผนู าํ คนสาํ คญั ของอนิ โดนเี ซยี คอื ซกู ารโ นและฮตั ตาไปกกั ขงั ตอ
มาทหารอินโดนีเซียนําตัวผูนําทั้งสองออกมาได ในระยะน้ีทุกประเทศทั่วโลกตางตําหนิ
การกระทําของเนเธอรแ ลนดอยา งย่ิง และคณะมนตรีความมนั่ คงไดก ดดนั ใหเนเธอรแลนด
มอบเอกราชแกอ นิ โดนีเซยี

ในวันที่ 27 ธันวาคม พ.ศ. 2492 อินโดนเี ซียไดร บั เอกราช และปกครองระบบ
ประชาธิปไตยมีประธานาธิบดีเปนประมุขของประเทศแตความยุงยากยังคงมีอยู เนื่องจาก
เนเธอรแลนดไมยินยอมใหรวมดินแดนอิเรียนตะวันตกเขากับอินโดนีเซีย ทั้งสองฝายจึง
ตา งเตรยี มการจะสรู บกนั อกี ผลทสี่ ดุ เนเธอรแ ลนดก ย็ อมโอนอาํ นาจใหส หประชาชาตคิ วบคมุ
ดูแลดินแดนอิเรียนตะวันตก และใหชาวอิเรียนตะวันตกแสดงประชามติวาจะรวมกับ
อินโดนีเซียหรือไม ผลการออกเสียงประชามติ ปรากฏวาชาวอิเรียนตะวันตกสวนใหญ
ตองการรวมกับอินโดนีเซีย สหประชาชาตจิ งึ โอนอเิ รยี นตะวนั ตกใหอ ยใู นความปกครองของ
อนิ โดนเี ซยี เมอ่ื เดอื นพฤษภาคม พ.ศ. 2506

1.6 ประวตั ิศาสตรส งั เขปของประเทศฟล ิปปน ส
ฟลิปปนส (the Philippines) หรือช่ือทางการคือ สาธารณรัฐฟลิปปนส

(Republic of the Philippines) เปนประเทศที่ประกอบดวยเกาะจํานวน 7,107 เกาะ
ตง้ั อยใู นมหาสมทุ รแปซฟิ ก หา งจากเอเชยี แผน ดนิ ใหญท างตะวนั ออกเฉยี งใต ประมาณ 100
กม. และมลี กั ษณะพเิ ศษคอื เปน ประเทศเพยี งหนง่ึ เดยี วทม่ี พี รมแดนทางทะเลทต่ี ดิ ตอ ระหวา ง
กันยาวมากทสี่ ดุ ในโลก นวิ สเปน(พ.ศ. 2064 - 2441) และสหรฐั อเมรกิ า (พ.ศ. 2441 - 2489)
ไดค รองฟล ปิ ปน สเ ปน อาณานคิ มเปนเวลา 4 ศตวรรษ และเปนสองอิทธิพลใหญท่ีสุดตอ
วัฒนธรรมของฟล ิปปนส

ฟล ปิ ปน สเ ปน ชาตเิ ดยี วในเอเชยี ทป่ี ระชากรสว นใหญน บั ถอื ศาสนาครสิ ต และเปน หนง่ึ
ในชาติที่ไดรับอิทธิพลจากตะวันตกมากท่ีสุด เปนการผสมผสานกันระหวางตะวันตกและ
ตะวนั ออก ทเ่ี ปน เอกลกั ษณเ ฉพาะ อารโ นลด โจเซฟ ทอยนบ ี (Arnold Joseph Toynbee)
นกั ประวตั ศิ าสตรช าวองั กฤษ ไดกลาวไวในงานของเขาวา ประเทศฟลิปปนสเปนประเทศ
ลาตินอเมรกิ าที่ถูกพัดพาไปยังตะวนั ออก โดยคลน่ื ทะเลยกั ษ

หลักฐานทางโบราณคดีและโบราณชีววิทยาบงบอกวามีมนุษยโฮโมเซเปยนส
เคยอาศัยอยูในเกาะปาลาวันต้ังแตประมาณ 50,000 ปกอน ชนเผาท่ีพูดภาษาในตระกูล
ออสโตรนีเซียไดเขามาตั้งรกรากในฟลิปปนส และจัดต้ังเสนทางเครือขายการคากับเอเชีย
อาคเนยสวนที่เหลือทั้งหมดตั้งแต 5,000 ปกอนคริสตกาลภาษาท่ีชาวฟลิปปนสใชพูดคือ
ภาษาตากาลอ็ ค

เฟอรดนิ ันด มาเจลลัน มาถงึ หมเู กาะฟล ปิ ปนสใ นป ค.ศ. 1521 (พ.ศ. 2064)
มีเกล โลเปซ เดเลกัสป มาถึงฟล ิปปน สในป ค.ศ. 1565 (พ.ศ. 2108) และตั้งชุมชนชาว

« ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน » 61

สเปนขึน้ ซึ่งนําไปสูการต้งั อาณานคิ มในเวลาตอ มา หลงั จากนั้น นกั บวชศาสนาครสิ ตนกิ าย
โรมนั คาทอลกิ ไดท าํ ให ชาวเกาะทงั้ หมดใหห นั มานบั ถอื ศาสนาครสิ ต ในชว ง 300 ปน บั จาก
นัน้ กองทพั สเปนไดต อสูกบั เหตุการณกบฏตา งๆ มากมาย ทง้ั จากชนพนื้ เมืองและจากชาติ
อืน่ ท่พี ยายามเขา มาครอบครองอาณานคิ ม ซึง่ ไดแก องั กฤษ จีน ฮอลนั ดา ฝร่งั เศส ญีป่ นุ
และโปรตุเกส สเปน สูญเสียไปมากท่ีสุดในชวงที่อังกฤษเขาครอบครองเมืองหลวงเปนการ
ชว่ั คราวในชว งสงครามเจด็ ป (Seven Years’ War) หมูเกาะฟลิปปน สอยใู ตก ารปกครอง
ของสเปนในฐานะอาณานิคมของสเปนใหม (New Spain) นบั ตัง้ แตป ค.ศ. 1565 (พ.ศ.
2108) ถงึ ป ค.ศ. 1821 (พ.ศ. 2364) และนบั จากนัน้ ฟลปิ ปนสก ็อยใู ตก ารปกครองของ
สเปนโดยตรง การเดินเรือมะนลิ าแกลเลียน (Manial Galleon) จากฟลิปปนสไปเมก็ ซิโก
เรมิ่ ตน ขึ้นในชวงปลายศตวรรษท่ี 16 และหมูเ กาะฟลปิ ปน สเปด ตัวเองเขา สูการคาโลกในป
ค.ศ. 1834

ปจจุบันประเทศฟลิปปนสปกครองดวยระบบประชาธิปไตยมีประธานาธิบดีเปนผูนํา
ประเทศ

1.7 ประวตั ศิ าสตรสงั เขปของประเทศญปี่ ุน
ญป่ี นุ (Nihon/Nippon นฮิ ง/นปิ ปง) มีชอื่ ทางการคอื ประเทศญี่ปุน (Nihon-

koku/Nippon-koku-นิฮงโกะกุ/นิปปงโกะกุ) เปนประเทศหมูเกาะในภูมิภาคเอเชียตะวัน
ออก ตง้ั อยใู นมหาสมทุ รแปซฟิ ก ทางตะวนั ตกตดิ กบั คาบสมทุ รเกาหลี และสาธารณรฐั ประชาชน
จนี โดยมที ะเลญป่ี นุ กน้ั สว นทางทศิ เหนอื ติดกบั ประเทศรัสเซีย มีทะเลโอค็อตสก เปน เสน
แบงแดน ตัวอักษรคันจิของช่ือญี่ปุนแปลวาถิ่นกําเนิดของดวงอาทิตย จึงทําใหบางคร้ัง
ถูกเรียกวาดินแดนแหงอาทติ ยอทุ ยั

ญ่ีปุนมีเน้ือที่กวา 377,835 ตารางกิโลเมตร นับเปนอันดับที่ 62 ของโลก
หมูเกาะญ่ีปุนประกอบไปดวยเกาะนอยใหญกวา 3,000 เกาะ เกาะท่ีใหญที่สุดก็คือเกาะ
ฮนชู ฮกไกโด คิวชู และ ชิโกกุ ตามลาํ ดับ เกาะของญ่ปี ุนสวนมากจะเปนหมูเ กาะภเู ขา ซึง่
ในนน้ั มจี าํ นวนหนง่ึ เปน ภเู ขาไฟ เชน ภเู ขาไฟฟจู ิ ภเู ขาทสี่ งู ทส่ี ดุ ในประเทศ เปน ตน ประชากร
ของญป่ี ุนนนั้ มมี ากเปนอนั ดับท่ี 10 ของโลก คอื ประมาณ 128 ลานคน เมืองหลวงของ
ญปี่ นุ คอื กรงุ โตเกยี ว ซงึ่ ถา รวมบรเิ วณปรมิ ณฑลเขา ไปดว ยแลว จะกลายเปน เขตเมอื งทใี่ หญ
ทส่ี ดุ ในโลกท่ีมปี ระชากรอยอู าศัยมากกวา 30 ลา นคน

สนั นษิ ฐานวา มนษุ ยม าอาศยั ในญป่ี นุ ครง้ั แรกตง้ั แตย คุ หนิ เกา การกลา วถงึ ญป่ี นุ
ครง้ั แรกปรากฏขน้ึ ในบนั ทกึ ของราชสาํ นกั จนี ตง้ั แตค รสิ ตศ ตวรรษท1่ี ญป่ี นุ ไดร บั อทิ ธพิ ลจาก
จนี ในหลายดา น เชน ภาษา การปกครองและวฒั นธรรม แตใ นขณะเดยี วกนั กม็ กี ารปรบั เปลย่ี น
ใหเปนเอกลักษณของตนเองจึงทําใหญ่ีปุนมีวัฒนธรรมท่ีโดดเดนมาจนปจจุบัน อีกหลาย
ศตวรรษตอมา ญ่ีปุนก็รับเอาเทคโนโลยีตะวันตกและนํามาพัฒนาประเทศจนกลายเปน
ประเทศทก่ี า วหนา และมอี ทิ ธพิ ลมากทส่ี ดุ ในเอเชยี ตะวนั ออก หลงั จากแพส งครามโลกครง้ั ท่ี
สอง ญป่ี นุ กม็ กี ารเปลย่ี นแปลงทางการปกครองโดยการใชร ฐั ธรรมนญู ใหมใ น พ.ศ. 2490

62 หนังสอื เรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาสังคมศกึ ษา (สค21001)

ญปี่ นุ เปน ประเทศผนู าํ ทางเศรษฐกจิ โดยมจี ดี พี สี งู เปน อนั ดบั สองของโลก ญปี่ นุ
เปนสมาชกิ ของสหประชาชาติ จี 8 โออีซดี ี และเอเปค และมีความต่ืนตวั ทจ่ี ะมสี ว นรว มใน
การแกไขปญหาของตางประเทศ ญ่ีปุนมีมาตรฐานความเปนอยูท่ีดี และยังเปนผูนําทาง
เทคโนโลยีเครอื่ งจักรและเครอ่ื งยนต

ประวัติศาสตรญ่ีปุนเร่ิมตนดวย ยุคยะโยอิ เร่ิมเม่ือประมาณ 300 ปกอน
คริสตศักราช เปนยุคที่ผูคนเริ่มเรียนรูวิธีการปลูกขาว การตีโลหะ ซึ่งไดรับความรูมาจาก
ผอู พยพชาวจนี แผน ดนิ ใหญ การกลา วถงึ ญปี่ นุ ครงั้ แรกปรากฏขน้ึ ในบนั ทกึ ของราชสาํ นกั จนี
สมัยราชวงศฮั่น โฮวฮั่นชู ในป 57 กอนคริสตกาล ซ่ึงเรียกชาวญ่ีปุนวา วะ ในชวงพุทธ
ศตวรรษท่ี 8 อาณาจกั รทที่ รงอํานาจมากทีส่ ุดในญป่ี ุน คือ ยะมะไทโคะกุ ปกครองโดยราชนิ ี
ฮิมิโกะ ซง่ึ เคยสง คณะทตู ไปยงั ประเทศจนี ผานทางเกาหลดี วย

ยุคโดะฮง ซึ่งตั้งช่ือตามสุสานท่ีนิยมสรางข้ึนกันในยุคดังกลาวเร่ิมตนต้ังแต
ประมาณพุทธศตวรรษที่ 9 จนถึง 12 เปนยุคที่ญ่ีปุนเริ่มมีการปกครองแบบราชวงศ ซ่ึง
ศูนยกลางการปกครองน้ันอยูบริเวณเขตคันไซ ในยุคน้ีพระพุทธศาสนาไดเขามาจาก
คาบสมุทรเกาหลีสูหมูเกาะญี่ปุนไดรับอิทธิพลมาจากจีนเปนหลัก เจาชายโชโตะกุทรงสง
คณะราชทูตไปเจรญิ สัมพันธไมตรีกบั จีน ญี่ปุนจึงไดรับนวัตกรรมใหมๆ จากจนี นอกจากน้ี
ยังทรงตรารัฐธรรมนูญสิบเจ็ดมาตรา ซ่ึงเปนกฎหมายญี่ปุนฉบับแรกอีกดวย และในทส่ี ดุ
พระพทุ ธศาสนากไ็ ดร บั การยอมรบั มากขน้ึ ตง้ั แตส มยั อะซกึ ะ ซง่ึ ตง้ั ชอ่ื ตามสสุ านทน่ี ยิ มสรา งขน้ึ
กนั ในยคุ ดงั กลา วเรมิ่ ตน ตงั้ แตป ระมาณพทุ ธศตวรรษที่ 9 จนถงึ 12 เปน ยคุ ทญ่ี ป่ี นุ เรม่ิ มกี าร
ปกครองแบบราชวงศ ซึ่งศูนยกลางการปกครองนั้นอยูบริเวณเขตคันไซ ในยุคนี้พระพุทธ
ศาสนาไดเขามาจากคาบสมุทรเกาหลีสูหมูเกาะญี่ปุน แตพระพุทธรูปและพุทธศาสนาใน
ประเทศญี่ปนุ หลังจากน้ันไดร บั อิทธิพลจากจนี เปน หลัก เจาชายโชโตะกุทรงสง คณะราชทูต
ไปเจรญิ สมั พนั ธไมตรกี บั จนี ญปี่ นุ จงึ ไดร บั นวตั กรรมใหมๆ จากแผน ดนิ ใหญม าเปน จาํ นวน
มาก นอกจากนย้ี งั ทรงตรารฐั ธรรมนญู สบิ เจด็ มาตรา ซงึ่ เปน กฎหมายญปี่ นุ ฉบบั แรกอกี ดว ย
และในท่ีสุดพระพุทธศาสนาก็ไดรับการยอมรับมากขึน้ ตงั้ แตสมัยอะซึกะ

ยุคนะระ (พ.ศ. 1253 - 1337) เปนยุคแรกที่มีการกอตัวเปนอาณาจักรที่
เขมแข็ง มีการปกครองอยางมีระบบใหเห็นไดอยางชัดเจน โดยการนําระบอบการปกครอง
มาจากจีนแผนดินใหญ ศนู ยก ลางการปกครองในขณะนน้ั กค็ อื เฮโจเกยี วหรอื จงั หวดั นะระใน
ปจจุบัน ในยุคนะระเร่มิ พบการเขียนวรรณกรรม เชน โคจิกิ (พ.ศ.1255) และนิฮงโชะกิ
(พ.ศ. 1263) เมืองหลวงถกู ยา ยไปทีน่ ะงะโอกะเกียว เปนชวงเวลาส้ันๆ และถูกยายอีกครงั้
ไปยังเฮองั เกียว ซึ่งเปน จุดเร่ิมตนของยุคเฮอัง

ระหวาง พ.ศ. 1337 จนถงึ พ.ศ. 1728 ซึ่งเปนยุคเฮองั น้นั ถอื ไดว าเปน ยุค
ทองของญป่ี นุ เนอื่ งจากเปน ยคุ สมยั ทวี่ ฒั นธรรมของญป่ี นุ เองเรมิ่ พฒั นาขน้ึ สงิ่ ทเ่ี หน็ ไดอ ยา ง
ชดั มากทส่ี ุดคอื การประดษิ ฐต วั อกั ษร ฮริ างานะ ซง่ึ ทาํ ใหเ กดิ วรรณกรรมทแ่ี ตง โดยตวั อกั ษรน้ี
เปน จาํ นวนมาก เชน ในชว งกลางพทุ ธศตวรรษท่ี 16 ไดม กี ารแตงนวนิยายเรื่องนิทานเกนจิ
ขน้ึ ซง่ึ เปน นยิ ายทบี่ รรยายเกย่ี วกบั การใชช วี ติ การปกครองของตระกลู ฟจุ วิ าระ และบทกลอน

« ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน » 63

ที่ถกู ใชเ ปนเนอื้ เพลงของเพลงชาตญิ ่ีปุน คมิ ิงะโยะ กถ็ ูกแตงขึ้นในชวงนีเ้ ชน เดยี วกัน
ยุคศักดินาญี่ปุนเริ่มตนจากการท่ีผูปกครองทางการทหารเร่ิมมีอํานาจข้ึน

พ.ศ.1728 หลงั จากการพา ยแพข องตระกลู ไทระ มนิ ะโมะโตะ โน โยรโิ ตโมะ ไดแ ตง ตง้ั ตนเอง
เปน โชกุน และสรา งรัฐบาลทหารในเมอื งคะมะกรุ ะ ซ่ึงเปน จดุ เริ่มตนของยุคคะมะกุระ ซึ่งมี
การปกครองแบบศกั ดนิ า แตร ฐั บาลคามากรุ ะกไ็ มส ามารถปกครองทงั้ ประเทศได เพราะพวก
ราชวงศย ังคงมีอาํ นาจอยูในเขตตะวนั ตก หลงั จากการเสยี ชีวติ ของโชกนุ โยริโตโมะ ตระกลู
โฮโจ ไดก าวข้ึนมาเปนผูสาํ เร็จราชการใหโ ชกนุ รัฐบาลคะมะกรุ ะสามารถตอตา นการรุกราน
ของจกั รวรรดิมองโกลใน พ.ศ. 1817 และ พ.ศ. 1824 โดยไดรบั ความชวยเหลอื จากพายุ
กามกิ าเซ ซงึ่ ทําใหกองทัพมองโกลประสบความเสียหายมาก

อยางไรก็ตาม รัฐบาลคะมะกุระก็ออนแอลงจากสงครามครั้งนี้ จนในท่ีสุดตอง
สูญเสยี อํานาจใหแ กจกั รพรรดโิ กไดโกะ ผซู ึง่ พายแพตออาชกิ างะ ทากาอจุ ิในเวลาตอมาไม
นานอาชิกางะ ทากาอจุ ิ ยา ยรฐั บาลไปตง้ั ไวท ม่ี โิ รมะจิ จงั หวดั เกยี วโต จงึ ไดช อ่ื วา ยคุ มโุ รมะจิ ในชว ง
กลางพทุ ธศตวรรษท่ี 20 อาํ นาจของโชกนุ เร่ิมเส่อื มลงและเกิดสงครามกลางเมืองขึน้ เพราะ
บรรดาเจา ครองแควน ตา งทาํ การสรู บเพอื่ แยง ชงิ ความเปน ใหญ ซง่ึ ทาํ ใหญ ป่ี นุ เขา สยู คุ สงคราม
ท่เี รียกวา ยุคเซงโงกุ

ในระหวา งพทุ ธศตวรรษท่ี 21 มีพอ คา และมิชชันนารีจากโปรตเุ กสเดนิ ทางมา
ถงึ ญป่ี นุ เปน ครง้ั แรก และเรม่ิ การคา ขายและแลกเปลย่ี นวฒั นธรรมระหวา งญป่ี นุ กบั โลกตะวนั ตก

สงครามดาํ รงอยหู ลายสิบปจนโอดะ โนบนุ ากะเอาชนะเจาครองแควนอ่นื หลาย
คน โดยใชเ ทคโนโลยแี ละอาวธุ ของยโุ รปและเกอื บจะรวมประเทศญป่ี นุ ใหเ ปน ปก แผน ไดแ ลว
เมอื่ เขาถกู ลอบสงั หารใน พ.ศ. 2125 โทโยโทมิ ฮเิ ดโยชิ ผสู บื ทอดเจตนารมณต อ มาสามารถ
ปราบปรามบานเมอื งใหส งบลงไดใน พ.ศ. 2133 ฮเิ ดโยชริ กุ รานคาบสมุทรเกาหลถี งึ 2 ครงั้
แตก ไ็ มป ระสบความสําเรจ็ จนเมอื่ เขาเสียชวี ติ ลงใน พ.ศ. 2141 ญ่ีปนุ กถ็ อนทพั

หลังจากฮิเดโยชิเสียชีวิต โทกุงะวะ อิเอะยะสึ แตงตั้งตนเองขึ้นเปนผูสําเร็จ
ราชการใหแกล ูกชายของฮเิ ดโยชิ โทโยโทมิ ฮเิ ดโยริ เพ่อื ทจ่ี ะไดอ ํานาจทางการเมืองและการ
ทหาร อเิ อะยะสึเอาชนะไดเมยี วตา งๆ ไดในสงครามเซะกิงะฮะระ ใน พ.ศ. 2143 จึงข้ึนเปน
โชกนุ ใน พ.ศ. 2146 และกอต้งั รัฐบาลใหมทเี่ มืองเอะโดะ ยุคเอะโดะจงึ เริ่มตน ขึน้ รฐั บาล
ใชวธิ หี ลายอยาง เชน บเุ กโชฮตั โต เพ่ือควบคมุ ไดเมยี วทง้ั หลาย ในพ.ศ. 2182 รฐั บาลเรม่ิ
นโยบายปด ประเทศและใชน โยบายนอ้ี ยา งไมเ ขม งวดนกั ตอเน่อื งถึงประมาณสองรอ ยหาสิบป
ในระหวางน้ญี ่ปี นุ ศึกษาเทคโนโลยตี ะวนั ตกผานการติดตอ กบั ชาวดตั ชทส่ี ามารถเขา มาท่ี
เกาะเดจิมะ (ในจังหวัดนะงะซะกิ) เทานั้น ความสงบสุขจากการปดประเทศเปนเวลานาน
ทาํ ใหชนที่อยใู ตอ ํานาจปกครองอยางเชนชาวเมืองไดมีโอกาสท่ีจะประดษิ ฐส ่ิงใหมๆ ขน้ึ มา
ในทางของตนเอง ในยคุ เอะโดะนย้ี งั มกี ารเรม่ิ ตน การใหศ กึ ษาประชาชนเกย่ี วกบั ประเทศญป่ี นุ
อกี ดว ย

64 หนังสอื เรียนสาระการพัฒนาสงั คม รายวิชาสังคมศึกษา (สค21001)

แตญี่ปุนก็ถูกกดดันจากประเทศตะวันตกใหเปดประเทศอีกคร้ัง ในวันที่ 31
มีนาคม พ.ศ. 2394 นาวาเอก (พิเศษ) แมทธิว เพอรร่ี และเรือดํานํ้าของกองทัพเรือ
สหรัฐอเมริกาบุกมาถึงญ่ีปุนเพื่อบังคับใหเปดประเทศดวยสนธิสัญญาสัมพันธไมตรีกับ
ประเทศสหรฐั อเมรกิ า หลงั จากนน้ั ญปี่ นุ กต็ อ งทาํ สนธสิ ญั ญาแบบเดยี วกนั กบั ประเทศตะวนั
ตกอน่ื ๆ ซง่ึ สนธสิ ญั ญาเหลา นท้ี าํ ใหญ ป่ี นุ ประสบปญ หา ทงั้ ทางเศรษฐกจิ และการเมอื ง เพราะ
การเปดประเทศและใหสิทธิพิเศษกับชาวตางชาติทําใหชาวญ่ีปุนจํานวนมากไมพอใจตอ
รัฐบาลเอะโดะ และเกิดกระแสเรียกรองใหคืนอํานาจอธิปไตยแกองคจักรพรรดิ (ซ่ึงมัก
เรยี กวาการปฏิรปู เมจ)ิ จนในทีส่ ุดรัฐบาลเอะโดะกห็ มดอาํ นาจลง

ในยุคเมจิ รฐั บาลใหมภ ายใตการปกครองของสมเดจ็ พระจักรพรรดเิ มจไิ ดยา ย
ฐานอาํ นาจขององคจ กั รพรรดมิ ายงั เอะโดะ และเปลย่ี นชอ่ื เมอื งหลวงจากเอะโดะเปน โตเกยี ว
มีการเปลี่ยนแปลงระบบการปกครองตามแบบตะวันตก เชน บังคับใชรัฐธรรมนูญใน
พ.ศ. 2443 และกอตั้งสภานติ ิบญั ญัตแิ หงชาตโิ ดยใชระบบสองสภา นอกจากน้ี จักรวรรดิ
ญ่ีปุนยังสนับสนุนการรับเอาวิทยาการจากประเทศตะวันตก และทําใหมีความกาวหนาทาง
อตุ สาหกรรมเปน อยา งมาก จกั รวรรดญิ ป่ี นุ เรมิ่ มคี วามขดั แยง ทางทหารกบั ประเทศขา งเคยี ง
เมื่อพยายามขยายอาณาเขต หลังจากท่ีไดชัยชนะในสงครามจีน - ญ่ีปุน คร้ังที่หนึ่ง
(พ.ศ. 2437 - 2438) และสงครามรัสเซยี - ญ่ีปนุ (พ.ศ. 2447 - 2448) ญี่ปุนก็ไดอาํ นาจ
ปกครองไตหวัน เกาหลี และตอนใตข องเกาะซาคาลนิ

ญี่ปุนยอมแพสงครามโลกครง้ั ท่ี 2

สงครามโลกคร้ังที่หน่ึงทําใหญี่ปุนซึ่งอยูฝายไตรภาคี ผูชนะสามารถขยาย
อาํ นาจและอาณาเขตตอ ไปอกี ญปี่ นุ ดาํ เนนิ นโยบายขยายดนิ แดนตอ ไป โดยการครอบครอง
แมนจเู รยี ใน พ.ศ. 2474 และเม่ือถูกนานาชาติประณามในการครอบครองดนิ แดนน้ี ญป่ี ุน
ก็ลาออกจากสันนิบาตชาติในสองปตอมา ในป 1936 ญ่ีปุนลงนามในสนธิสัญญาตอตาน
องคก ารคอมมวิ นสิ ตสากลกับนาซีเยอรมนี และเขา รว มกับฝายอกั ษะในป 1941

« ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน » 65

ในยคุ สงครามโลกครง้ั ทสี่ อง ญปี่ นุ ไดเ สรมิ สรา งอาํ นาจทางการทหารใหเ ขม แขง็
ยิง่ ขนึ้ หลงั จากญีป่ นุ ถกู กีดกันทางการคา จากสหรัฐอเมริกา ตอ มาจึงไดเปด ฉากสงครามใน
แถบเอเชียแปซิฟก (ซ่ึงรูจกั กนั ท่วั ไปในชื่อ สงครามมหาเอเชียบูรพา) ในวันที่ 7 ธันวาคม
พ.ศ. 2484 โดยการโจมตฐี านทพั เรอื สหรัฐอเมรกิ าท่ีอา วเพิรล และการยาตราทพั เขามายงั
เอเชียตะวันออกเฉียงใต ซ่ึงสวนใหญเปนดินแดนอาณานิคมของสหรัฐอเมริกา สหราช
อาณาจกั รและเนเธอรแลนด ตลอดสงครามครงั้ นั้น ญปี่ นุ สามารถยึดครองประเทศตางๆ ใน
เอเชียตะวันออกเฉียงใตไดทั้งหมด แตหลังจากญ่ีปุนพายแพใหแกสหรัฐอเมริกาในการรบ
ทางนํา้ ในมหาสมทุ รแปซิฟก หลงั จากยทุ ธนาวีแหงมดิ เวย (พ.ศ. 2485) ญป่ี นุ กต็ กเปน ฝา ย
เสียเปรยี บมากข้ึนเรื่อยๆ แตก็ยังไมย อมแพแ กฝายสมั พันธมิตรโดยงาย เมอื่ ตองเผชญิ หนา
กับระเบิดปรมาณขู องสหรฐั อเมรกิ า ซง่ึ ถกู ทิ้งทเี่ มืองฮโิ รชมิ าและนางาซากิ (ในวันท่ี 6 และ
9 สงิ หาคม พ.ศ. 2488 ตามลําดบั ) และการรกุ รานของสหภาพโซเวยี ต (วนั ที่ 8 สิงหาคม
พ.ศ. 2488) ญป่ี นุ จงึ ประกาศยอมแพอ ยา งไมม เี งอ่ื นไขในวนั ท่ี 15 สงิ หาคม ปเ ดยี วกนั สงคราม
ทาํ ใหญ ป่ี นุ ตอ งสญู เสยี พลเมอื งนบั ลา นคนและทําใหอุตสาหกรรมและโครงสรางพ้ืนฐานของ
ประเทศเสยี หายอยา งหนกั ฝา ยสมั พนั ธมติ รซง่ึ นาํ โดยสหรฐั อเมรกิ าไดส ง พลเอกดกั ลาส แมก
อารเธอรเขามาควบคุมญี่ปนุ ตง้ั แตหลงั สงครามจบ

ใน พ.ศ. 2490 ญป่ี นุ เรม่ิ ใชร ฐั ธรรมนญู ฉบบั ใหมซ งึ่ เนน เรอ่ื งประชาธปิ ไตยอสิ ระ
การควบคมุ ญป่ี นุ ของฝา ยสมั พนั ธมติ รสน้ิ สดุ เมอ่ื มกี ารลงนามในสนธสิ ญั ญาซานฟรานซสิ โกใน
พ.ศ. 2499 และญป่ี นุ ไดเ ปน สมาชกิ สหประชาชาตใิ นป 1956 หลงั จากสงครามญป่ี นุ สามารถ
พัฒนาทางเศรษฐกิจดวยอัตราการเจริญเติบโตท่ีสูงมากจนกลายเปนประเทศท่ีมีเศรษฐกิจ
ใหญเปน อันดบั สองของโลก

บรรยากาศในตอนกลางคนื และ อาคารโตเกยี วทาวเวอร ประเทศญีป่ ุน

66 หนังสอื เรียนสาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าสังคมศึกษา (สค21001)

ประเทศญี่ปุนปกครองดวยระบอบประชาธิปไตยแบบเสรีภายใตรัฐธรรมนูญ โดยมี
สมเด็จพระจักรพรรดิทรงเปนประมุข แตพระจักรพรรดิไมมีพระราชอํานาจในการบริหาร
ประเทศ โดยมีบัญญตั ิไวในรฐั ธรรมนูญแหงญ่ีปุน วา สัญลักษณแหง รฐั และความสามคั คีของ
ชนในรัฐ อํานาจการปกครองสวนใหญตกอยูกับนายกรัฐมนตรีและสมาชิกอื่นๆ ในสภา
นิตบิ ญั ญตั แิ หง ชาติ อํานาจอธปิ ไตยนัน้ เปนของชาวญีป่ ุน พระจกั รพรรดิทรงทําหนาท่ีเปน
ประมขุ แหง รฐั ในพธิ กี ารทางการทตู พระองคป จ จบุ นั คอื จกั รพรรดอิ ะกฮิ โิ ตะ สว นรชั ทายาท
คือมกฎุ ราชกมุ ารนะรฮุ โิ ตะ

องคกรนติ ิบญั ญตั ขิ องญ่ีปนุ คือ สภานิตบิ ญั ญตั แิ หงชาติ หรอื ที่เรียก “ไดเอ็ต” เปน
ระบบสองสภา ประกอบดว ย สภาผแู ทนราษฎร (องั กฤษ : House of Representatives) เปน
สภาลา ง มสี มาชกิ สร่ี อ ยแปดสบิ คนซง่ึ มวี าระดาํ รงตาํ แหนง สป่ี  และ มนตรสี ภา (องั กฤษ :
House of Councillors) เปน สภาสงู มสี มาชิกสองรอยสส่ี ิบสองคนซึง่ มีวาระดาํ รงตําแหนง
หกป โดยมกี ารเลอื กต้งั สมาชิกมนตรสี ภาจาํ นวนคร่ึงหน่ึงสลบั กันไปทกุ สามป สมาชกิ ของ
สภาทง้ั สองมาจากการเลอื กตง้ั ทวั่ ประเทศ สว นผมู สี ทิ ธเิ ลอื กตงั้ นน้ั มอี ายยุ ส่ี บิ ปบ รบิ รู ณเ ปน ตน
ไป พรรคเสรปี ระชาธปิ ไตยเปน พรรครฐั บาลมาโดยตลอดตง้ั แตก อ ตง้ั พรรคใน พ.ศ. 2498 ยกเวน
ชวงส้ันๆ ใน พ.ศ. 2536 ท่ีเกิดรัฐบาลผสมของพรรคฝายคาน ทั้งน้ีแกนนําฝายคานคือ
พรรคประชาธปิ ไตยญปี่ ุน

สําหรับอํานาจบริหารน้ัน พระจักรพรรดิทรงแตงต้ังนายกรัฐมนตรีจากสมาชิกสภา
ผูแทนราษฎรท่ีไดรับเลือก โดยสมาชิกดวยกันเองใหเปนหัวหนารัฐบาล นายกรัฐมนตรี
มอี าํ นาจแตง ตง้ั รฐั มนตรแี ละใหร ฐั มนตรพี น จากตาํ แหนง

นโยบายตางประเทศและการทหาร
ญปี่ นุ รกั ษาความสมั พนั ธท างเศรษฐกจิ และทางทหารกบั สหรฐั อเมรกิ าซง่ึ เปน พนั ธมติ ร
หลักโดยมีความรวมมือทางความม่ันคงระหวางสหรัฐอเมริกาและญ่ีปุนเปนเสาหลักของ
นโยบายตา งประเทศ ญี่ปุน เปน สมาชิกของสหประชาชาตติ ัง้ แตป 1956 ไดเปน สมาชกิ ไม
ถาวรของคณะมนตรคี วามมน่ั คงแหง สหประชาชาติ รวม 9 ครงั้ (ลา สดุ เมอ่ื ป 2005 - 2006)
และยงั เปน หนง่ึ ในกลมุ G4 ซงึ่ มงุ หวงั จะเขา เปน สมาชกิ ถาวรในคณะมนตรคี วามมน่ั คง ญป่ี นุ
ซ่ึงเปนสมาชิกของ G8 และเอเปค มีความต่ืนตัวที่จะมีสวนรวมในการแกไขปญหาของ
ตางประเทศและกระชับความสัมพนั ธท างการทูต กับประเทศคูค าทีส่ าํ คัญทว่ั โลก นอกจาก
นี้ยังเปนผูท่ีใหความชวยเหลือเพ่ือการพัฒนาอยางเปนทางการ (ODA) รายใหญของโลก
โดยบรจิ าค 7.69 พนั ลานดอลลารสหรัฐในป 2007 จากการสํารวจของบบี ซี ีพบวานอกจาก
ประเทศจีนและเกาหลีใตแลว ประเทศสว นใหญมองอทิ ธิพลของญี่ปนุ ทมี่ ีตอ โลกเชงิ บวก
ญี่ปุนมีปญหาขอพิพาทเรื่องสิทธิในดินแดนตางๆ กับประเทศเพื่อนบาน เชน
กับรัสเซีย เร่ืองเกาะคูริล กับเกาหลีใตเร่ืองหินลีอังคอรท (หรือทะเกะชิมะ ในภาษาญี่ปุน)
กบั จนี และไตห วนั เรอ่ื งเกาะเซงกากุ กบั จนี เรอ่ื งเขตเศรษฐกจิ จาํ เพาะรอบๆ โอะกโิ นะ โทะรชิ มิ ะ
เปน ตน นอกจากนี้ ญ่ีปนุ ยงั คงมีปญ หากับเกาหลเี หนอื กรณกี ารลักพาตวั ชาวญี่ปุนและเรอื่ ง
การครอบครองอาวุธนิวเคลียร และเน่ืองจากขอพิพาทเร่ืองเกาะคูริล ในทางกฎหมายแลว
ญี่ปุนยังคงทําสงครามอยูกับรัสเซีย เพราะไมเคยมีการลงนามในขอตกลงใดๆ เกี่ยวกับ
ปญหานี้

« ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน » 67

เร่อื งที่ 2 เหตกุ ารณสําคัญทางประวัติศาสตรท เ่ี กิดข้ึนใน
ประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชีย

2.1 ยคุ ลา อาณานคิ ม
ยคุ ลา อาณานคิ มเกดิ ขน้ึ เนอ่ื งจากประเทศทางโลกตะวนั ตก ไดแ ก องั กฤษ ฝรง่ั เศส

โปรตเุ กส ฮอลนั ดา ฯลฯ พยายามขยายอาณานคิ มของตนเองไปยงั ประเทศตา งๆ ทว่ั โลก โดย
เฉพาะประเทศในแถบทวปี เอเชยี เปน ประเทศเปา หมายสาํ คญั ทป่ี ระเทศมหาอาํ นาจเหลา นเ้ี ดนิ
ทางมาเพอ่ื ลา เปน เมอื งขน้ึ ทง้ั ประเทศอนิ เดยี พมา อนิ โดนเี ซยี ฟล ปิ ปน ส ลาว เวยี ดนาม
เปน ตน ในบทนจ้ี ะกลา วถงึ ประเทศทถ่ี กู ยดึ เปน อาณานคิ มพอเปน สงั เขปดงั น้ี

ประเทศพมาตั้งอยูในเขตพื้นที่เอเชียตะวันออกเฉียงใต มีระบบการปกครอง
ที่มอบอํานาจใหแ กก ษตั รยิ แ ละขนุ นางซง่ึ เปน เพยี งกลมุ คนจาํ นวนนอ ยในสงั คม สว นไพรแ ละ
ทาสซง่ึ เปน คนสว นใหญแ ละมหี ลากหลายชาตพิ นั ธจุ ะมหี นา ทใ่ี นการสง สว ยหรอื ใชแ รงงานแก
รฐั ตามกลไกระบบศกั ดนิ า

หลงั สงครามองั กฤษกบั พมา ครง้ั ท่ี 3 สน้ิ สดุ พระเจา ธบี อและมเหสกี ถ็ กู เนรเทศ
องั กฤษกไ็ ดผ นวกพมา เขา กบั อนิ เดยี ทาํ ใหร ะบบการปกครองของพมา ลม เหลว ขนุ นางขาด
แหลง อา งองิ ในการใชอ าํ นาจทช่ี อบธรรม พระราชวงั มณั ฑะเลยก ลายเปน ศนู ยก ลางรวมกอง
บญั ชาการทหาร นอกจากนน้ั องั กฤษยงั ทาํ การเลกิ ระบบไพรแ ละทาสดว ย

ขุนนางของพมาจํานวนมากยอมใหความรวมมือกับอังกฤษและตอมาไมนานก็
ถกู ระบบขององั กฤษดดู กลนื หลงั จากนน้ั องั กฤษกไ็ ดข น้ึ มาเปน ชนชน้ั ปกครองของพมา พมา
ไดถูกสรางภาพลักษณใหมใหซึมซาบถึงทุกชนช้นั ซ่งึ นักศึกษาสวนใหญเช่อื วาพมาสมัยใหม
เปน ผลผลติ ขององั กฤษ

ICS เปน กลมุ นกั บรหิ ารอาณานคิ ม ทเ่ี กดิ จากการคดั เลอื กซง่ึ จะทาํ งานอยใู นอนิ เดยี
และพมา เจา หนา ท่ี 1 คน ตอ งรบั ผดิ ชอบคนราว 300,000 คน ทาํ ใหค อ นขา งทาํ งานหนกั
การทาํ งานของ ICS จาํ เปน จะตอ งปฏสิ มั พนั ธก บั คนพน้ื เมอื ง เชน ในพมา แตด ว ยความทม่ี ี
อคตมิ องวา ชาวพมา เปน ชนชน้ั ทต่ี าํ่ ตอ ยจงึ ทาํ ให ICS สว นใหญไ มส นใจทจ่ี ะเรยี นรเู กย่ี วกบั พน้ื
เมอื งพมา มากนกั ทาํ ให ICS และคนพน้ื เมอื งพมา คอ นขา งทจ่ี ะเกดิ ความรสู กึ แปลกแยกทง้ั
จากเชอ้ื ชาตเิ ดยี วกนั และตา งเชอ้ื ชาติ

การปกครองขององั กฤษในดา นการเกบ็ ภาษี โดยเฉพาะสว ยทร่ี ฐั บาลเรยี กเกบ็ ราย
บคุ คลทาํ ใหภ าวะราคาขา วตกตาํ่ จนชาวพมา เกดิ ความกดดนั และนาํ ไปสกู ารตอ ตา นเกดิ กบฏ
หยา ซาน แตก ารเกดิ ความขดั แยง นน้ั องั กฤษมองวา เปน การกระทาํ ทเ่ี กดิ จากไสยศาสตร ความ
คดิ แบบจารตี ไมไ ดก ลา ววา เปน การเกดิ จากปญ หาสงั คม - เศรษฐกจิ

คร้นั ถึงชวงปลายพุทธศตวรรษท่ี 24 ตอชวงตนพุทธศตวรรษท่ี 25 ประเทศ
ฝรง่ั เศสเรม่ิ ใหค วามสนใจทจ่ี ะขยายอาํ นาจเขา มาสดู นิ แดนในแถบลมุ แมน าํ้ โขง เพอ่ื หาทางเขา
ถงึ ดนิ แดนตอนใตข องจนี เพอ่ื เปด ตลาดการคา แหง ใหมแ ขง กบั องั กฤษ ซง่ึ สามารถยดึ พมา ได

68 หนังสอื เรยี นสาระการพัฒนาสงั คม รายวิชาสงั คมศึกษา (สค21001)

กอนหนานน้ั แลว โดยฝรง่ั เศสเรม่ิ จากการยดึ ครองแควน โคชนิ จนี หรือเวียดนามใตกอ นในป
พ.ศ. 2402 รุกคบื เขามาสดู นิ แดนเขมร สวนนอก

ซง่ึ ไทยปกครองในฐานะประเทศราชในป พ.ศ. 2406 (ไทยตกลงยอมสละอาํ นาจเหนอื
เขมรสว นนอกอยา งเปน ทางการในป พ.ศ. 2410) จากนน้ั จงึ ไดข ยายดนิ แดนในเวยี ดนามตอ
จนกระทง่ั สามารถยดึ เวยี ดนามได ทง้ั ประเทศในป พ.ศ. 2426 พรมแดนของสยามทางดา น
ประเทศราชลาวจงึ ประชดิ กบั ดนิ แดนอาณานคิ มของฝรง่ั เศสอยา งหลกี เลย่ี งไมไ ด

ในระยะเวลาเดียวกัน ในประเทศจีนไดเกิดเหตุการณกบฏไทผิงตอตานราชวงศชิง
กองกาํ ลงั กบฏชาวจนี ฮอ ทแ่ี ตกพา ยไดถ อยรน มาตง้ั กาํ ลงั ซอ งสมุ ผคู นอยใู นแถบมนฑลยนู นาน
ของจนี ดนิ แดนสบิ สองจไุ ทย และตามแนวชายแดนประเทศราชลาวตอนเหนอื กองกาํ ลงั จนี
ฮอ ไดท าํ การปลน สะดมราษฎรตามแนวพน้ื ทด่ี งั กลา วอยา งตอ เนอ่ื ง สรา งปญ หาตอ การปกครอง
ของทง้ั ฝา ยไทยและฝรง่ั เศสอยา งยง่ิ เพราะสง กาํ ลงั ไปปราบปรามหลายครง้ั กย็ งั ไมส งบ เฉพาะ
กบั อาณาจกั รหลวงพระบางนน้ั ทางกรงุ เทพถงึ กบั ตอ งปลดพระเจา มหนิ ทรเทพนภิ าธร เจา ผู
ครองนครหลวงพระบางออกจากตาํ แหนง เนอ่ื งจากไมส ามารถรกั ษาเมอื งและปลอ ยใหก องทพั
ฮอเขาปลนสะดมและเผาเมืองหลวงพระบางลงและต้งั เจาคําสุกข้นึ เปนพระเจาสักรินทรฤทธ์ิ
ปกครองดนิ แดนแทน

ไทย (หรอื สยามในเวลานน้ั ) จงึ รว มกบั ฝรง่ั เศสปราบฮอ จนสาํ เรจ็ โดยทง้ั สองฝา ยไลต กี อง
กาํ ลงั จนี ฮอ จากอาณาเขตของแตล ะฝา ยใหม าบรรจบกนั ทเ่ี มอื งแถง (เดยี นเบยี นฟใู นปจ จบุ นั )
แตก เ็ กดิ ปญ หาใหม คอื ฝา ยฝรง่ั เศสฉวยโอกาสอา งสทิ ธปิ กครองเมอื งแถงและสบิ สองจไุ ทย
โดยไมยอมถอนกําลังทหารออกจากเมืองแถงเพราะอางวาเมืองน้ีเคยสงสวยใหเวียดนาม
มากอ น ปญ หาดงั กลา วนม้ี ที ม่ี าจากภาวะการเปน เมอื งสองฝา ยฟา ของเมอื งปลายแดน ซง่ึ จะ
สง สว ยใหแ กร ฐั ใหญท กุ รฐั ทม่ี อี ทิ ธพิ ลของตนเองเพอ่ื ความอยรู อด

พระยาสรุ ศกั ดม์ิ นตรี (เจมิ แสง-ชโู ต) แมท พั ฝา ยไทย เหน็ วา ถา ตกลงกบั ฝรง่ั เศสไมไ ด
จะทาํ ใหป ญ หาโจรฮอ บานปลายแกย าก จงึ ตดั สนิ ใจทาํ สญั ญากบั ฝรง่ั เศสในวนั ท่ี 22 ธนั วาคม
พ.ศ. 2431 ใหฝ า ยไทยตง้ั กาํ ลงั ทหารทเ่ี มอื งพวน (เชยี งขวาง) ฝรง่ั เศสตง้ั กาํ ลงั ทหารทส่ี บิ สอง
จไุ ทย สว นเมอื งแถงเปน เขตกลางใหม ที หารของทงั้ สองฝา ยดแู ลจนกวา รฐั บาลทงั้ สองชาตจิ ะ
เจรจาเร่ืองปกปนเขตแดนได ผลจากสนธิสัญญาน้ีแมจะทําใหฝายไทยรวมมือปราบฮอกับ
ฝรง่ั เศสจนสาํ เรจ็ และสามารถยตุ คิ วามขดั แยง เรอ่ื งแควน สบิ สองจไุ ทย เมอื งพวน และหวั พนั
ทง้ั หา ทง้ั หกยตุ ลิ งไปชว่ั คราว แตก ต็ อ งเสยี ดนิ แดนสบิ สองจไุ ทยโดยปรยิ ายไป

การลา อาณานคิ มขององั กฤษ
ในยุคลาอาณานิคมน้นั กลมุ ประเทศมหาอํานาจตะวันตกหลายประเทศตางแสวงหา
อาณานคิ มของตนเอง เชน ประเทศองั กฤษ โปรตเุ กส ฝรง่ั เศส ไดแ ผอ ทิ ธพิ ลเขา มาในทวปี เอเชยี
หลายประเทศและประเทศหนง่ึ ทต่ี กเปน เมอื งขน้ึ ขององั กฤษคอื อนิ เดยี นน่ั เอง
บรษิ ทั อสิ ตอ นิ เดยี ขององั กฤษเขา มาทาํ การคา ในประเทศอนิ เดยี เปน ประวตั ศิ าสตรท ่ี
ศนู ยอ าํ นาจชาวองั กฤษทเ่ี ขา มาสอู นิ เดยี นน้ั มาในนามของพอ คา ความจรงิ แลว มหี ลายชาตทิ ่ี

« ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน » 69

เขา มาทาํ การคา กบั อนิ เดยี ทส่ี าํ คญั เชน ชาวโปรตเุ กส ชาวฮอลนั ดา ชาวฝรง่ั เศส เปน ตน
โปรตเุ กส นบั เปน ยโุ รปชาตแิ รกๆ ทเ่ี ขา มาทาํ การคา บนแผน ดนิ อนิ เดยี นบั ตง้ั แต

วสั โก ดากามา เดนิ ทางมาถงึ เมอื งกาลกิ ตั ทางตะวนั ตกของอนิ เดยี ตง้ั แตป ลายครสิ ตศ ตวรรษ
ท่ี 15 และสามารถสรา งเมอื งทา ของตวั เองขน้ึ เปน ผลสาํ เรจ็ ทเ่ี มอื งกวั (Goa) หลงั จากชาว
โปรตุเกสแลว ก็มีชาวฮอลันดาและชาวฝร่ังเศส สวนอังกฤษน้ันเขามาในภายหลังเม่ือชาว
โปรตเุ กส ฮอลนั ดา และฝรง่ั เศสไดม กี จิ การทอ่ี นิ เดยี อยกู อ นแลว และนาํ ศาสนาครสิ ตม าเผยแผ
ในอนิ เดยี ดว ย

บรษิ ทั อสิ ตอ นิ เดยี ขององั กฤษ ทาํ ใหเ กดิ เปน ปฏปิ ก ษก บั ชาวอนิ เดยี ทง้ั ทเ่ี ปน มสุ ลมิ
และฮินดู เพราะบทเรียนเชนน้ี พอคาชาวอังกฤษจึงไมปรารถนาจะใหเร่ืองศาสนามาเปน
อปุ สรรคในการทาํ ธรุ กจิ การคา ทส่ี าํ คญั คอื ชาวองั กฤษเองกลบั เปน ผสู นบั สนนุ ชาวอนิ เดยี ไม
วา จะเปน มสุ ลมิ หรอื ฮนิ ดใู นการตอ สกู บั พอ คา ตา งศาสนา

แมจ ะเขา มาสอู นิ เดยี หลงั ชาตอิ น่ื แตอ งั กฤษกลบั ประสบความสาํ เรจ็ อยา งรวดเรว็
และมากกวา ชาตอิ น่ื ภายในเวลาไมน าน บรษิ ทั อสิ ตอ นิ เดยี ขององั กฤษ กส็ ามารถจดั ตง้ั ศนู ยก ารคา
ของตวั เองไดต ามเมอื งทา สาํ คญั นบั ตง้ั แตแ ถบตะวนั ตกทเ่ี มอื งสรุ ตั บอมเบย มาจนถงึ แถบ
ตะวนั ออก คอื มทั ราส และกลั กตั ตา ทง้ั นก้ี ด็ ว ยความชว ยเหลอื จากเจา ผคู รองนครตา งๆ

เมอ่ื มาถงึ ชว งกลางครสิ ตศ ตวรรษท่ี 18 เปน ชว งทอ่ี าํ นาจปกครองรวมศนู ยโ ดย
กษตั รยิ ม สุ ลมิ เรม่ิ เสอ่ื มลง เปน โอกาสใหพ อ คา ชาวองั กฤษมโี อกาสเขา ไปแทรกแซงดว ยการชว ย
เหลอื ฝา ยใดฝา ยหนง่ึ ทม่ี คี วามขดั แยง กนั จนในทส่ี ดุ บรษิ ทั อสิ ตอ นิ เดยี กม็ อี ทิ ธพิ ลเหนอื เจา ผู
ปกครองเหลา นน้ั และนาํ ไปสกู ารมอี าํ นาจเหนอื แผน ดนิ อนิ เดยี ในเวลาตอ มา

ลว งมาถงึ ศตวรรษท่ี 19 ประเทศอนิ เดยี ทง้ั หมดกต็ กอยภู ายใตอ ทิ ธพิ ลขององั กฤษ
นน่ั คอื บางสว นเปน เขตปกครองขององั กฤษโดยตรง เรยี กวา บรทิ ชิ ราช (British Raj) เขต
ปกครองโดยตรงนม้ี ปี ระมาณ 3 ใน 5 ของอนิ เดยี ทง้ั หมด สว นทเ่ี หลอื เปน การปกครองโดย
มหาราชาผคู รองนคร ทแ่ี ตกแยกเปน แควน เลก็ แควน นอ ย ทแ่ี มจ ะปกครองตนเองไดแ ตก ต็ ก
อยภู ายใตอ าํ นาจขององั กฤษ กลา วคอื ไมส ามารถปฏเิ สธอาํ นาจขององั กฤษได

ชว งประมาณ 100 ป ตง้ั แตต น ศตวรรษท่ี 19 ถงึ ตน ศตวรรษท่ี 20 เปน รอ ยป
แหง ความเปน ไปของอนิ เดยี ทถ่ี กู กาํ หนดทศิ ทางโดยผปู กครองชาวองั กฤษ อนิ เดยี ทแ่ี ตกเปน
แควน เลก็ แควน นอ ยมานานหลายรอ ยป ถกู เชอ่ื มโยงใหต ดิ กนั เปน หนง่ึ เดยี ว ดว ยระบบทาง
รถไฟและการสอ่ื สารไปรษณยี ท อ่ี งั กฤษจดั สรา งขน้ึ บนแผน ดนิ อนิ เดยี

นบั ตง้ั แตช ว งตน ศตวรรษท่ี 20 มา จนถงึ ชว งไดร บั อสิ รภาพในชว งกลางศตวรรษ
กระบวนการเรยี กรอ งเอกราชจากการปกครองขององั กฤษกท็ วรี นุ แรงขน้ึ เรอ่ื ยๆ จนในทส่ี ดุ
อนิ เดยี สามารถประกาศเอกราชไดส าํ เรจ็ ผนู าํ ซง่ึ มหาตมะคานธซี ง่ึ ตอ ตา นองั กฤษดว ยวธิ กี าร
“อหงิ สา” ซง่ึ เปน วธิ กี ารสงบสนั ติ พรอ มๆ กบั การแตกอนิ เดยี ออกเปน ฮนิ ดสู ถาน (เขตประเทศ
ชาวฮนิ ด)ู และปากสี ถาน (เขตประเทศชาวมสุ ลมิ )

70 หนงั สอื เรยี นสาระการพัฒนาสงั คม รายวิชาสังคมศกึ ษา (สค21001)

2.2 ยคุ สงครามเยน็
ยโุ รปยคุ สงครามเยน็
สงครามเยน็ (Cold war) เปน สงครามทเ่ี กดิ จากการปะทะกนั ระหวา งสหรฐั อเมรกิ า

(เสรปี ระชาธปิ ไตย) และสหภาพโซเวยี ต (คอมมวิ นสิ ต) ซง่ึ จะขอรวมเอาไวท ง้ั หนว ยงานสาํ คญั , สถาน
ทต่ี า งๆ เปน ตน

สงครามเยน็ เปน ลกั ษณะการเผชญิ หนา ภายหลงั สงครามโลกครง้ั ทส่ี อง คาํ วา
สงครามเยน็ เปน คาํ ใหม ทเ่ี กดิ ขน้ึ กอ นสงครามยตุ ลิ ง และเรยี กตอ มาเปน การอธบิ ายลกั ษณะ
ความตงึ เครยี ดระหวา งประเทศ หรอื ระหวา งกลมุ ทด่ี าํ เนนิ ไปอยา งตอ เนอ่ื ง โดยไมม กี ารจบั
อาวธุ ขน้ึ ตอ สู เพราะถา มกี ารใชอ าวธุ สถานการณจ ะเปลย่ี นไปเปน สงครามรอ น (hot war)
ซง่ึ จะมขี อบเขตกวา งขวางและกอ อนั ตรายอยา งใหญห ลวงแกม นษุ ยชาติ วธิ กี ารทใ่ี ชม ากใน
สงครามเยน็ คอื การโฆษณาชวนเชอ่ื สงครามจติ วทิ ยา การแขง ขนั กนั ทางกาํ ลงั อาวธุ และ
การสรา งความนยิ มลทั ธขิ องตน ในประเทศเลก็ ๆ ทอ่ี าจถกู รวมเขา มาเปน ประเทศบรวิ ารของ
แตล ะฝา ย

สมยั เรม่ิ ตน สงครามเยน็ นา จะอยใู นสมยั วกิ ฤตการณท างการทตู ในตอนกลางและ
ปลาย ค.ศ. 1947 เม่อื สหรัฐอเมริกากับสหภาพโซเวียตเกิดขัดแยงเร่อื งการจัดต้งั องคการ
สนั ตภิ าพในตรุ กี ยโุ รปตะวนั ออกและเยอรมนี ซง่ึ ทาํ ใหส หรฐั อเมรกิ าเรม่ิ ตระหนกั วา เปน หนา ท่ี
ของตน ทจ่ี ะตอ งเปน ผนู าํ ตอ ตา น แผนการยดึ ครองโลกของสหภาพโซเวยี ต ทเ่ี ปน ผนู าํ ฝา ย
คอมมวิ นสิ ต

การแบง สถานภาพของประเทศตา งๆ ในสมยั สงครามเยน็ คอื
1) ประเทศมหาอาํ นาจ (Big Powers) คอื ประเทศพฒั นาแลว หมายถงึ ประเทศ
ทม่ี กี ารพฒั นาอตุ สาหกรรม มภี าระหนา ทน่ี าํ อารยธรรมไปเผยแพรย งั ประเทศทล่ี า หลงั ทง้ั หมด
เปน การสรา งลกั ษณะจกั รวรรดนิ ยิ มใหมใ นครสิ ตศ ตวรรษท่ี 19 คอื การลา เมอื งขน้ึ และยดึ ครอง
ประเทศอาณานิคมในแอฟริกาและเอเชีย มีจุดประสงคคือความตองการตลาดระบายสินคา
ตองการแรงงานราคาถูก และตองการทรัพยากรในประเทศน้ันมาใชประโยชนในงาน
อตุ สาหกรรมของตน
2) ประเทศดอ ยพฒั นา (Underdeveloped Countries) คอื ประเทศทย่ี งั ไมม ี
การพัฒนาอุตสาหกรรม หรือมีการพัฒนาในระดับตํา่ ประเทศเหลาน้จี ะมีความลาหลังทาง
เทคโนโลยี มฐี านะเปน ประเทศพง่ึ พา (dependent) และตอ งเผชญิ หนา การลา อาณานคิ มของ
ชาตติ ะวนั ตก สว นมากเปน ประเทศในเอเชยี และแอฟรกิ า
3) ประเทศอภมิ หาอาํ นาจ (Super Powers) คอื ประเทศทป่ี รากฏความสาํ คญั
ขน้ึ มาแทนมหาอาํ นาจตะวนั ตก ภายหลงั สงครามโลกครง้ั ทส่ี อง มลี กั ษณะเปน ประเทศภาคพน้ื
ทวปี (Continental Character) มกี ารพฒั นาเทคโนโลยรี ะดบั สงู และเปน ผนู าํ ลทั ธกิ ารเมอื ง
สองฝา ยคอื ฝา ยโลกเสรแี ละฝา ยคอมมวิ นสิ ต

« ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน » 71

ระยะสงครามเยน็
1) ค.ศ. 1947 - 1949 เปน ระยะความตงึ เครยี ดเนอ่ื งจากการเผชญิ หนา กนั

ระหวา งอภมิ หาอาํ นาจ แตย งั ไมม กี ารประกาศสงครามหรอื ใชก าํ ลงั เปน สมยั การประกาศแผน
การทรแู มน (Truman Doctrine) วนั ท่ี 12 มนี าคม ค.ศ. 1947 กบั การประกาศแผนการมาร
แชลล เพอ่ื ฟน ฟบู รู ณะยโุ รป (The marshall Plan) การขยายอทิ ธพิ ลของสหภาพโซเวยี ตใน
ยโุ รปตะวนั ออก และการแบง แยกเยอรมนี เปน ตน

2) ค.ศ. 1950 - 1960 เปน ระยะทส่ี าธารณรฐั ประชาชนจนี ไดเ ขา มามบี ทบาท
ในวงการเมืองระหวางประเทศ เกิดวิกฤตการณหลายอยาง เชน สงครามเกาหลี สงคราม
เวยี ดนามและการรกุ รานทเิ บตของจนี เปน ตน

3) ทศวรรษท่ี 1960 เปน ระยะการอยรู ว มกนั โดยสนั ติ (Peaceful Co-existence)
คอื การสรา งความสมั พนั ธแ บบไมเ ผชญิ หนา ซง่ึ เปน นโยบายของ นายนกิ ติ า ครสุ ชอฟ ทาํ ให
เกดิ ความคดิ แตกแยกระหวา งสหภาพโซเวยี ตกบั สาธารณรฐั ประชาชนจนี

4) ทศวรรษท่ี 1970 เปน ระยะการผอ นคลายความตงึ เครยี ด (Détente) คอื การ
แตกขว้ั อาํ นาจระหวา งสองคา ยประชาธปิ ไตย และคอมมวิ นสิ ตท ส่ี หรฐั อเมรกิ ากบั สหภาพโซเวยี ต
เผชญิ หนา กนั อยไู ดเ พม่ิ ขว้ั จนี คอมมวิ นสิ ตเ ขา มา เรม่ิ จากการไปเยอื นสาธารณรฐั ประชาชนจนี
ในป ค.ศ. 1972 ของประธานาธบิ ดรี ชิ ารด นกิ สนั ของสหรฐั อเมรกิ า เยอื นสหภาพโซเวยี ต
ค.ศ. 1973 และตอมาประธานาธิบดีเบรสเนฟ ของสหภาพโซเวียตก็เดินทางไปเยือน
สหรฐั อเมรกิ าดว ย

5) ค.ศ. 1985 - 1991 นายมคิ าอลิ กอรบ าชอฟ (Mikhail Gorbachev) เสนอ
นโยบาย กล็าสนอสต-เปเรสทรอยกา (Glasnost-Perestroika) หรือนโยบายเปด-ปรับ
(openness-reconstructuring) ทางการเมืองและเศรษฐกิจของสหภาพโซเวียต จนถึง
ค.ศ. 1989 เรม่ิ มกี ารทาํ ลายกาํ แพงเบอรล นิ และเยอรมนตี ะวนั ออกกบั ตะวนั ตกสามารถรวม
ประเทศสาํ เรจ็ ใน ค.ศ. 1990 - 91 ประเทศกลมุ บอลตกิ (ลทิ วั เนยี ลตั เวยี เอสโตเนยี ) กข็ อ
แยกตวั ออกจากสหภาพโซเวยี ต

นายมคิ าอลิ กอรบ าชอฟ ไดเ ปน ประธานาธบิ ดจี ากการเลอื กตง้ั ในสภาแทนการ
แตง ตง้ั โดยพรรคคอมมวิ นสิ ตด งั ทผ่ี า นมา มกี ารประชมุ สดุ ยอดทก่ี รงุ วอชงิ ตนั สหรฐั อเมรกิ า
เปน การยตุ สิ งครามเยน็ แตเ กดิ รฐั ประหารใน ค.ศ. 1991 เปด ทางใหน ายบอรสิ เยลตซ นิ โดง
ดงั ในฐานะผสู ามารถปราบกบฏ และเตรยี มการตง้ั เปน ประเทศเครอื รฐั เอกราช (Common-
wealth of Independent States) ในเดอื นธนั วาคม นายกอรบ าชอฟลาออกจากตาํ แหนง
ประธานาธบิ ดขี องสหภาพโซเวยี ต เปน การยตุ คิ วามคงอยขู องสหภาพโซเวยี ต คงใหส หรฐั อเมรกิ า
เปน อภมิ หาอาํ นาจผนู าํ โลกเพยี งชาตเิ ดยี วและถอื วา เปน การยตุ สิ งครามเยน็ ดว ย

จากเหตุการณประวัติศาสตรท่ีผานมาสงผลใหประเทศตางๆ ในเอเชียมีการเมือง
การปกครองในรปู แบบประชาธปิ ไตยมากยง่ิ ขน้ึ และแมแ ตป ระเทศสงั คมนยิ ม เชน สหภาพ
โซเวยี ต รสั เซียไดพ ฒั นาการเมืองการปกครองมาเปน สงั คมนิยมสมยั ใหมม ีการเปด ประเทศ
และพฒั นาประเทศใหแ ขง็ แกรง ดา นเทคโนโลยแี ละเศรษฐกจิ ยง่ิ ขน้ึ

72 หนงั สือเรยี นสาระการพัฒนาสังคม รายวชิ าสังคมศึกษา (สค21001)

การสน้ิ สดุ สงครามเยน็ ในทวปี เอเชยี
ประเทศทวีปเอเชียอยูภายใตอิทธิพลของสังคมเย็น ระหวางรัสเซียและอเมริกาซ่ึง

พยายามขยายอทิ ธพิ ลมายงั ประเทศตา งๆ ในเอเชยี เปน การแยง ชงิ ทรพั ยากรของมหาอาํ นาจ
ทง้ั สองแตร ฐั เซยี ซง่ึ เปน ตน แบบการปกครองแบบคอมมวิ นสิ ตท จ่ี นี รบั มาและพฒั นาใหเ หมาะสม
กับตนเอง จีนจึงเปนประเทศมหาอํานาจในเอเชียท่มี ีอิทธิพลตอประเทศตางๆ แทนรัสเซีย
ดังนั้น สงครามเย็นที่เริ่มมีในเวียดนาม กัมพูชา เกาหลี จนปะทุ มาเปนสงครามเย็นชิง
ประชาชนเพอ่ื ลทั ธกิ ารเมอื งการปกครองจงึ มปี ระเทศผสู นบั สนนุ คอื อเมรกิ า และจนี คนละฝา ย
จนกระทง่ั เวยี ดนามแบง ประเทศเปน 2 ฝา ย และมารวมกนั เปน ประเทศเดยี วในทส่ี ดุ แตเ กาหลยี งั
แบงแยกเปน 2 ประเทศอยู คอื ลทั ธิการเมืองแบบประชาธปิ ไตยและสังคมนิยม จงึ เปน การ
ส้ินสดุ สงครามเยน็ ในเอเชยี



« ระดับมัธยมศึกษาตอนตน » 73

บทท่ี 3 เศรษฐศาสตร

สาระสาํ คญั

เศรษฐศาสตรเปนวิชาท่ีวาดวยเรื่องเก่ียวกับการกระจายทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด
ใหสามารถสนองตอความตองการของคนในสังคมอยางเปนธรรม การพัฒนาเศรษฐกิจ
เปน การเปลย่ี นแปลงโครงสรา งทางสังคม การเมอื ง และเศรษฐกจิ ใหอ ยใู นภาวะทเ่ี หมาะสม
โดยแตละประเทศจะมีจุดมุงหมายในการพัฒนาเศรษฐกิจที่ไมเหมือนกัน ทั้งนี้ข้ึนอยูกับ
ทรพั ยากรการผลิต สภาพภมู ศิ าสตร ตลอดจนพน้ื ฐานทางวฒั นธรรมทแี่ ตกตางกนั โดยมี
เปาหมายเหมือนกัน คือ ตองการใหเกิดความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ประชากรของ
ประเทศมีมาตรฐานการครองชพี สงู ข้นึ

ผลการเรียนรูท คี่ าดหวงั

1. อธบิ ายความหมาย ความสาํ คญั ของเศรษฐศาสตรมหภาคและจุลภาคได
2. อธิบายพรอมยกตวั อยางระบบเศรษฐกิจไทยได
3. เปรียบเทียบเศรษฐกิจของไทยกับประเทศในอาเซยี นได
4. ยกตวั อยางผลกระทบของการเปล่ยี นเศรษฐกจิ ท่มี ตี อ ประเทศไทยได
5. รแู ละเขา ใจสทิ ธิพืน้ ฐานของผบู ริโภคได
6. นําเสนอผลการเปรียบเทียบสภาพเศรษฐศาสตรข องประเทศในทวปี เอเชยี

ขอบขายเนื้อหา

เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย ความสาํ คัญของเศรษฐศาสตรมหภาคและจุลภาค
เร่ืองท่ี 2 ระบบเศรษฐกิจในประเทศไทย
เร่ืองที่ 3 คณุ ธรรมในการผลิตและการบริโภค
เรอ่ื งท่ี 4 กฎหมายและขอมลู การคมุ ครองผูบริโภค
เร่ืองที่ 5 ระบบเศรษฐกิจของประเทศตา ง ๆ ในเอเชยี

74 หนงั สอื เรยี นสาระการพัฒนาสงั คม รายวิชาสงั คมศกึ ษา (สค21001)

เรือ่ งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั ของเศรษฐศาสตรม หภาค
และจลุ ภาค

ความหมาย เศรษฐศาสตร เปน วชิ าวาดว ยการผลิต การจาํ หนา ย จายแจก และการ
บรโิ ภค ใชสอยสิ่งตางๆ ของชมุ ชนมี 2 สาขา คอื เศรษฐศาสตรจ ลุ ภาค ไดแ ก เศรษฐศาสตร
ภาคทศี่ กึ ษาปญ หา เศรษฐกจิ สว นเอกชน หรอื ปญ หาการหาตลาด เปน ตน และเศรษฐศาสตร
มหภาค ไดแก เศรษฐศาสตรภาคที่ศึกษาปญหา เศรษฐกิจของประเทศโดยสวนรวม เชน
ปญ หาเรอื่ งรายไดข องประชาชาติ การออมทรพั ยข องประชากร ปญ หาการลงทนุ (พจนานกุ รม
ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 : http://rirs3.royin.go.th/dictionary.asp)

เศรษฐศาสตร เปน ศาสตรห รอื สาขาความรทู ว่ี า ดว ยการจดั สรรทรพั ยากรทม่ี จี าํ กดั อยา งมี
ประสิทธิภาพ เพอื่ ประโยชนสงู สดุ ของสงั คม ดังนนั้ ไมวา จะเปนดานธรุ กิจ การผลิต การ
ขาย การตลาด ดา นสขุ ภาพ ดานการกอ สรา ง ดานสถาปตยกรรม วิศวกรรม ดา นการคา
การขนสง จะเก่ียวของกับการจัดสรรทรัพยากรอยางไร จะใชอยางไร จะระดมและแบง
ทรัพยากรอยา งไรใหเกิดประสทิ ธิภาพ คมุ คาสูงสุด จะเปนเรอ่ื งที่เกย่ี วขอ งกับเศรษฐศาสตร
ทง้ั สน้ิ เศรษฐศาสตรจ งึ นาํ มาใชอ ยา งกวา งขวาง นอกเหนอื จากการใชเ พอื่ ดาํ เนนิ นโยบายและ
มาตรการเพ่ือการบริหารจัดการประเทศ เพอื่ ใหเกดิ ผลดตี อ เศรษฐกิจและสังคม นอกจากน้ี
เศรษฐศาสตร เปน ศาสตรท ม่ี พี ลวตั และการพฒั นาเสมอ เรยี กวา เปน ศาสตรท ไี่ มต าย ทงั้ ดา น
เทคนิค ทฤษฎี และการประยุกต จึงเปนศาสตรท่ีจะอยูคูโลกเสมอ และท่ีสําคัญนัก
เศรษฐศาสตรต อ งใฝร ู ใชส ตปิ ญ ญาเสมอ และดา นคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ความเปน ธรรม กเ็ ปน
ประเดน็ ทน่ี กั เศรษฐศาสตรไ มล ะเลย เพราะจะจดั สรรทรพั ยากรเพอื่ ใหส งั คมไดป ระโยชนส งู สดุ
ตอ งใชทงั้ หลักประสิทธิภาพและเสมอภาคดวย

ความสําคัญของเศรษฐศาสตร เศรษฐศาสตรสามารถจําแนกไดเปน 3 ลักษณะ
ดังน้ี

1. ผบู ริโภค ชว ยใหผบู ริโภคสามารถปรับตวั ใหเ ขา กับสถานการณท างเศรษฐกจิ ของ
ประเทศและของโลกได รแู ละเขา ใจในนโยบายทางเศรษฐกจิ ทร่ี ฐั บาลกาํ หนดจะสง ผลกระทบ
ผบู รโิ ภคอยา งไร ชว ยใหเ ตรยี มตวั ในการวางแผนใชจ า ย หรอื ออมภายในครอบครวั หรอื การ
ประกอบอาชพี ได

2. ผผู ลติ ชว ยใหผ ผู ลติ สนิ คา และบรกิ ารสามารถวเิ คราะหแ ละวางแผนการผลติ ไดว า
จะผลติ อะไร จาํ นวนเทา ไร ผลติ อยา งไร สาํ หรบั ใคร ซง่ึ ตอ งคาํ นงึ ถงึ ในทกุ ขนั้ ตอนกอ นสนิ คา
และบริการถึงมอื ผบู รโิ ภค เพื่อใหส ามารถแขง ขนั ในตลาดได

3. เศรษฐศาสตร ชวยใหรัฐบาลเขาใจพฤติกรรมการบริโภคของประชาชน ผูผลิต
ปจจัยในการกาํ หนดสินคาตางๆ ความสัมพนั ธระหวา งตลาดตางๆ ในระบบเศรษฐกิจ การ
กาํ หนดนโยบายและมาตรการเพือ่ มาใชแกปญ หาและพฒั นาเศรษฐกิจ

« ระดับมัธยมศึกษาตอนตน » 75

เศรษฐศาสตรจุลภาค เปนการศึกษาถึงหนวยเศรษฐกิจยอยซ่ึงเปนสวนหนึ่งของ
ระบบเศรษฐกิจทั้งระบบ เชน การศึกษาพฤติกรรมในการบรโิ ภค ความชอบ การเลอื ก
ความพงึ พอใจตอ สนิ คา และบรกิ าร เพอื่ นาํ ผลการศกึ ษามากาํ หนดราคา การคดิ ตน ทนุ การ
กระจายสนิ คา และบรกิ าร เปนตน

ขอบขายของเศรษฐศาสตร แบง เปน 2 ดานใหญๆ คอื
1. เศรษฐศาสตรม หภาค เปน การศกึ ษาถงึ หนว ยเศรษฐกจิ เปน สว นรวม เชน การผลติ
รายได การบริโภค การออม การลงทุน การจางงาน การภาษีอากร การธนาคาร รายได
ประชาชาติ การคาระหวา งประเทศ เปนตน
2. เศรษฐศาสตรจลุ ภาค (Micro Economics) หมายถึง การศึกษาพฤตกิ รรมของ
หนวยเศรษฐกิจสวนยอย ซึ่งเปนสวนประกอบของระบบเศรษฐกิจสวนรวม เชน ศึกษา
พฤติกรรมของผูบริโภคแตล ะราย หรอื กลมุ ของผบู รโิ ภคสนิ คา แตล ะชนดิ พฤตกิ รรมของผผู ลติ
แตล ะราย กลมุ ผผู ลติ สนิ คา แตล ะชนดิ การกาํ หนดปรมิ าณซอ้ื ของผบู รโิ ภค การกาํ หนดปรมิ าณ
การผลติ ของผผู ลติ การกาํ หนดราคาปจ จยั การผลติ ตลอดจนการทาํ งานของกลไกราคา
เศรษฐศาสตรมหภาค (Macro Economics) เปนการศึกษาพฤติกรรมของระบบ
เศรษฐกิจโดยสว นรวม ศกึ ษาถงึ ภาวะเศรษฐกจิ ของประเทศในขณะหนง่ึ เชน ศกึ ษาเรอ่ื งรายได
ประชาชาติ การจา งงาน การออม การลงทุน การเงนิ การธนาคาร การคลงั รฐั บาล การคา
ระหวา งประเทศ การพัฒนาเศรษฐกจิ เปน ตน
เศรษฐศาสตรทั้งสองแนวนี้มีความสําคัญเทาเทียมกัน การศึกษาแขนงใดแขนงหน่ึง
จะทําใหค วามเขา ใจในการทํางานของระบบเศรษฐกจิ เปนไปอยางไมค รบถวน เพราะทง้ั สอง
แขนงตา งเปนสวนประกอบซึ่งกนั และกัน
ฐานความรขู องการศึกษาเศรษฐศาสตร ในการศกึ ษาเศรษฐศาสตรค วรเขาใจแนวคดิ
และคําศัพทเพื่อเปน พืน้ ฐานในการศึกษาดงั นี้
1. ความตอ งการ (Wants) หมายถงึ ความปรารถนาทจ่ี ะไดส ง่ิ ตา ง ๆ มาบรโิ ภค เพอ่ื
ตอบสนองความจาํ เปน ในการดาํ รงชวี ติ และเพอื่ อาํ นวยความสะดวกตา ง ๆ ซงึ่ ความตอ งการ
จะเปน กลไกสาํ คัญเบือ้ งตน ทีก่ อ ใหเกิดกจิ กรรมตาง ๆ ทางเศรษฐกจิ ตามมาอีกมากมาย
2. ทรพั ยากร หมายถงึ สงิ่ ทงั้ หลายทส่ี ามารถนาํ มาใชใ นการผลติ หรอื สรา งใหเ กดิ เปน
สินคา และบรกิ าร ทรพั ยากร แบงออกไดเ ปน 2 ประเภท คือ

2.1 ทรัพยากรมนุษย เปนทรัพยากรที่สําคัญเปนอยางย่ิงในการพัฒนาเศรษฐกิจ
ของประเทศ

2.2 ทรัพยากรธรรมชาติและทรัพยากรที่มนุษยสรางข้ึน ทรัพยากรธรรมชาติเปน
ทรพั ยากรทีม่ ีอยอู ยา งจาํ กัด เชน แรธ าตุ ท่ดี นิ นาํ้ มัน ปา ไม แหลงนํา้ เปนตน

ทรัพยากรท่ีมนุษยสรางข้ึน เปนทรัพยากรที่ผลิตข้ึนจากการใชทรัพยากรธรรมชาติ
เปน วตั ถุดิบ เชน เครอื่ งมือ เคร่ืองใช เคร่อื งจกั ร อาหาร เสอ้ื ผา เปน ตน

76 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสังคม รายวิชาสงั คมศกึ ษา (สค21001)

ตัวอยางเชน ถารัฐบาลใชจายงบประมาณแผนดิน สรางถนน 1 สาย ใชเงิน
20,000 ลา นบาท การใชจ า ยของรฐั บาลผา นบรษิ ทั ธรุ กจิ ทร่ี บั เหมากอ สรา งถนน ทาํ ใหม กี ารจา ง
งานมากขน้ึ ซอ้ื วสั ดกุ อ สรา งมากขน้ึ ทาํ ใหป ระชาชนทเ่ี กย่ี วขอ งมรี ายไดม ากขน้ึ เมอ่ื มรี ายได
มากขน้ึ กจ็ ะมอี าํ นาจซอ้ื สนิ คา และบรกิ ารมากขน้ึ คอื จะมอี ปุ สงคต อ สนิ คา บรกิ ารมากขน้ึ

เรอ่ื งท่ี 2 ระบบเศรษฐกจิ ในประเทศไทย

ระบบเศรษฐกจิ
กอนที่จะเรียนรูถึงระบบเศรษฐกิจของประเทศไทย เราควรเขาใจถึงความหมายของ
ระบบเศรษฐกิจกนั กอ น
ระบบเศรษฐกิจ คือ กลุมหรือหนวยธุรกิจท่ีรวมตัวกันดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
โดยอยภู ายใตร ปู แบบของการปกครอง จารตี ประเพณี สงั คม และวฒั นธรรมของแตล ะประเทศ
เพอ่ื กาํ หนดวา จะผลติ อะไร ปรมิ าณมากนอ ยเทา ใด และใชว ธิ กี ารผลติ อยา งไร เพอ่ื ตอบสนอง
ความตองการของหนว ยครวั เรือน หรอื กลุมผูบรโิ ภคหรือประชาชนนนั่ เอง
ระบบเศรษฐกิจของแตล ะประเทศในโลก มคี วามแตกตา งกัน ทงั้ นี้ขึน้ อยูกบั รปู แบบ
การปกครองและจารีตประเพณี โดยทั่วไปแลว แตล ะประเทศไดม ีการพัฒนาระบบเศรษฐกจิ
แบบตา งๆ ขนึ้ เพ่ือแกไ ขขอบกพรอ งของระบบเดมิ ที่มอี ยู ดงั นนั้ จะเห็นวา ในปจจุบันจะมี
ระบบเศรษฐกจิ อยู 3 แบบ คอื ระบบเศรษฐกจิ แบบเสรนี ยิ ม ระบบเศรษฐกจิ แบบสงั คมนยิ ม
และระบบเศรษฐกจิ แบบผสม
ระบบเศรษฐกจิ แบบเสรนี ยิ ม หมายถงึ ระบบเศรษฐกจิ ทเ่ี อกชนหรอื ประชาชนทวั่ ไป
มเี สรีภาพในการตดั สนิ ใจทาํ กิจกรรมตางๆ ทางเศรษฐกิจ มีท้งั การผลิต การบริโภค การซื้อ
ขาย แลกเปลยี่ น การประกอบอาชพี การจดั ตงั้ องคก ารทางเศรษฐกจิ รวมทง้ั การเปน เจา ของ
ทรัพยส ิน โดยรัฐบาลจะไมเขามาเกีย่ วของ
ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยม หมายถึง ระบบเศรษฐกจิ ทีร่ ฐั บาลจะเปนผกู ําหนด
และวางแผนในการทํากิจกรรมทางเศรษฐกิจ โดยรัฐบาลเปนผูตัดสินใจในการดําเนิน
เศรษฐกิจทั้งหมด เอกชนไมมเี สรีภาพในการตดั สินใจในการดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกจิ
ระบบเศรษฐกิจแบบผสม หมายถึง ระบบเศรษฐกิจแบบผสมน้ีเกิดข้ึนเน่ืองจาก
ปญ หาและขอ บกพรอ งของระบบเศรษฐกจิ แบบเสรนี ยิ มและแบบสงั คมนยิ ม โดยจะมที งั้ การ
ใชก ลไกราคา เปน การกาํ หนด และการวางแผนมาจากรฐั บาลสว นกลาง กลา วคอื มที งั้ สว น
ที่ปลอยใหประชาชนตัดสินใจดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจเอง และสวนที่รัฐบาลพรอมทั้ง
เจาหนาทเี่ ขาไปควบคุมและวางแผนการทาํ กิจกรรมตา งๆ ทางเศรษฐกิจ
ระบบเศรษฐกจิ ของประเทศไทย

ระบบเศรษฐกิจของประเทศไทยในยุคปจจุบันมีแนวโนมจะเขาสูระบบเศรษฐกิจ
แบบผสมมากขน้ึ จะเหน็ ไดจ ากการทร่ี ฐั บาลไดใ หโ อกาสประชาชนมเี สรภี าพทาํ กจิ กรรมทาง
ธรุ กจิ ไดม ากขน้ึ โดยอาศัยกลไกราคาเปนเครื่องมือในการตัดสินใจแตกิจกรรมทางธุรกิจใน

« ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน » 77

บางลักษณะก็ยังมีความจาํ เปน ตอ งใชว ธิ กี ารควบคมุ หรอื ดาํ เนนิ การโดยรฐั เชน กจิ การไฟฟา
ประปา โทรศพั ท ถนน เปน ตน

ภาพการสง สนิ คา ขา ว
อยา งไรกต็ ามระบบเศรษฐกจิ ของประเทศไทยนบั ตง้ั แตส มยั กรงุ สโุ ขทยั (พ.ศ. 1800 -
1892) ซง่ึ เปน ระบบเศรษฐกจิ แบบเสรีนยิ ม มีการสงเสรมิ ใหม กี ารคาโดยเสรีและกวางขวาง
พอมาถงึ สมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยา (พ.ศ. 1893 - 2310) จะเปน ระบบเศรษฐกจิ แบบศกั ดนิ า ทาํ การ
เกษตรเปน พื้นฐาน ประชาชนทาํ การผลิตแบบพอยงั ชีพ รายไดห ลักของรัฐบาลมาจากสว ย
และภาษีอากร และเร่ิมเปล่ียนแปลงเปนระบบเศรษฐกิจแบบผสมในสมัยกรุงรัตนโกสินทร
ตอนตน (พ.ศ. 2325 - 2398) โดยลักษณะระบบเศรษฐกิจจะเปนแบบก้ํากึ่งกันระหวาง
เศรษฐกจิ แบบพอยงั ชพี และเศรษฐกจิ แบบตลาด กลา วคอื มกี ารทาํ การเกษตรเพอ่ื บรโิ ภคเอง
และทาํ เกษตรเพอ่ื การคา แตก ารทาํ เพอ่ื การคา จะเปน ลาํ ดบั รอง นอกจากการทาํ การเกษตรแลว
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตนนี้ ยังไดเร่ิมมีการอุตสาหกรรมข้ันตนเกิดข้ึนดวย เชน
อตุ สาหกรรมเหมอื งแร และนา้ํ ตาลทราย เปน ตน
ตอ จากนนั้ หลงั ชว งการเปลยี่ นแปลงการปกครอง ระหวา ง พ.ศ. 2475 - 2504 ระบบ
เศรษฐกจิ ไทยเปลย่ี นแปลงไปมาก เนอ่ื งจากประเทศไทยไดเ ปด การคา เสรกี นั ประเทศตะวนั
ตกตามขอตกลงใน “สนธสิ ัญญาเบาวร่ิง” เปนผลใหพลงั การผลติ ไมพ ัฒนา และไมส ามารถ
จะแขงขันกับคูแขงทางการคาทั้งหลายได ผลผลิตท่ีพอจะกาวหนาและมีคุณภาพสูง ก็ถูก
จาํ กดั ดว ยนายทนุ ตางชาติ และนายทนุ เหลานั้นสามารถควบคมุ เศรษฐกิจไทยได นอกจาก
นภี้ ายหลงั จากสงครามโลกครง้ั ท่ี 2 (พ.ศ. 2488) สนิ้ สดุ ลง ประเทศไทยตอ งประสบกบั ปญ หา
ทางเศรษฐกิจหลายประการ เชน ปญ หาการขาดแคลนสินคา อปุ โภคบริโภค ปญ หาเงินเฟอ
ปญ หาการขาดแคลนเงนิ ตราตา งประเทศ และปญ หาจากการทต่ี อ งปฏบิ ตั ติ ามขอ ตกลงตาม
สัญญาสมบูรณแบบกับประเทศอังกฤษ ดังน้ันในชวงน้ีประเทศไทยไดมีการแกปญหา โดย
ไดม กี ารออกกฎหมายควบคมุ ราคาสินคา หา มกกั ตนุ สนิ คา ใหใชข องท่ีผลติ ขึน้ ในประเทศ
มกี ารเปด ธนาคารของคนไทยเพม่ิ มากขนึ้ และใหธ นาคารเปน แหลง เงนิ ทนุ ไปทาํ ธรุ กจิ รฐั บาล
จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม ไดใ ชน โยบายเศรษฐกจิ ชาตนิ ยิ ม และการขยายตวั ของทนุ นยิ มโดยรฐั

78 หนังสอื เรยี นสาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค21001)

เชน รฐั เขา มาสง เสรมิ ใหม กี ารประกอบการอตุ สาหกรรม พาณชิ ยกรรม สาธารณปู โภค ฯลฯ
สงเสริมใหคนไทยมีบทบาททางเศรษฐกิจมากขึ้น เชน มีการสงวนอาชีพบางประเภทให
คนไทย สวนดานอตุ สาหกรรม รัฐบาลกจ็ ะเขาไปดาํ เนนิ การเอง

นับตั้งแต พ.ศ. 2504 เปนตนมา ระบบเศรษฐกิจของไทยเปลี่ยนแปลงมาก
อนั เนอ่ื งมาจากการเจรญิ เตบิ โตทางดา นประชากร และปญ หาดานทรพั ยากรซ่งึ มีจาํ กัด โดย
รัฐบาลซ่ึงเปนตัวแทนของสังคมตองเขามาทําหนาท่ีเปนผูจัดทําเพื่อแกไขปญหาตางๆ ใน
ชว งนเ้ี องจงึ ทาํ ใหป ระเทศไทยใหค วามสาํ คญั ในการวางแผนการพฒั นาเศรษฐกจิ โดยรฐั บาล
และประชาชนรวมกันดําเนินการ ซึ่งอาจกลาวไดวาระบบเศรษฐกิจไทยไดเขาสูระบบ
เศรษฐกิจแบบผสม โดยมกี ารวางแผนการพัฒนาเศรษฐกจิ และไดเ รม่ิ จัดทาํ เปนแผนพัฒนา
เศรษฐกิจและสงั คมแหงชาตขิ ึ้น โดยเรม่ิ ตงั้ แตฉบับท่ี 1 เมื่อ พ.ศ. 2504 มาจนถงึ ปจ จุบนั
คือ ฉบับท่ี 10 ซึ่งมีกําหนดวาระของแผน ดงั น้ี

(1) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาติ ฉบับท่ี 1 พ.ศ. 2504 - 2509
(2) แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาติ ฉบบั ที่ 2 พ.ศ. 2510 - 2514
(3) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ ฉบบั ท่ี 3 พ.ศ. 2515 - 2519
(4) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ที่ 4 พ.ศ. 2520 - 2524
(5) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหงชาติ ฉบบั ท่ี 5 พ.ศ. 2525 - 2529
(6) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 6 พ.ศ. 2530 - 2534
(7) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาต ฉบับที่ 7 พ.ศ. 2535- 2539
(8) แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 8 พ.ศ. 2540 - 2544
(9) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหงชาติ ฉบับที่ 9 พ.ศ. 2545 - 2549
(10) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบบั ท่ี 10 พ.ศ. 2550 - 2554
ปญหาเศรษฐกจิ ของไทย
ประเทศไทยไดช่อื วา เปน ประเทศทีก่ าํ ลังพฒั นา (Developing country) เหมอื นกบั
ประเทศตา งๆ ในแถบเอเชียอกี หลายประเทศ ทง้ั น้ี เนื่องจากประเทศไทยประสบปญ หาทาง
เศรษฐกิจหลายประการที่สําคัญคือ
1. ความแตกตางของรายได ผลจากการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศในอดีตท่ี
ผา นมา มกี ารขยายตัวทางเศรษฐกิจเปน ไปในลักษณะทีข่ าดความสมดุล ระหวางประชาชน
ในเมอื งกบั ชนบท ยงั ผลใหเ กดิ ปญ หาความแตกตา งทางรายไดอ ยา งเหน็ ไดช ดั ประชาชนในชนบท
ยงั ยากจนมากกวา 10 ลา นคน หรอื ประมาณรอ ยละ 90 ของประชาชนในชนบท จากการสาํ รวจ
พบวาผูป ระกอบอาชพี เกษตรกรรม มรี ายไดตํ่ากวาผูทีป่ ระกอบอาชีพอุตสาหกรรม 6 เทา
ตวั พาณิชยกรรม เกือบ 10 เทา ตัว และดานบริการกวา 4 เทาตัว อกี ทง้ั ยังตํา่ กวา รายได
เฉลย่ี ของประชาชนในชาตดิ ว ย ความแตกตา งของรายได ผปู ระกอบอาชพี ดา นตา งๆ ยงั คง
ปรากฏอยใู นปจ จบุ นั ประชาชนทม่ี รี ายไดเ ฉลย่ี ตาํ่ สดุ ของประเทศอยใู นภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื

« ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน » 79

2. สินคาขั้นปฐม เปนสินคาพ้ืนฐานของคนไทย อันไดแก สินคาดานการเกษตร
เปน สนิ คา ผลติ ผลจากการทาํ นา ทาํ ไร ทาํ สวน เลย้ี งสตั วแ ละการประมง ลกั ษณะสนิ คา เกษตร
ไทย ในปจ จบุ นั ราคาผลผลติ ตกตา่ํ เปน สาเหตใุ หเ กษตรกรมรี ายไดน อ ย รายไดไ มค อ ยจะพอ
กับรายจา ย ถา เปนเกษตรกรรายยอ ย มักจะประสบปญ หาเกี่ยวกบั ราคาผลผลิตเสมอ

อยา งไรก็ตามสินคา ผลผลิตขัน้ ปฐมของคนไทย ถาพิจารณาในภาพรวมของประเทศ
สินคาประเภทนี้ยังเปนสินคาสงออกท่ีสําคัญของประเทศ และทํารายไดใหกับประเทศปละ
มากๆ

3. การตลาด เปน กลไกท่ีทาํ ใหผ ูซ้ือและผขู ายมาพบกัน และเกดิ มีการแลกเปลีย่ น
กนั ในกระบวนการแลกเปลย่ี นนน้ั ตลาดตอ งทาํ หนา ทเี่ กย่ี วกบั การจดั ซอื้ สนิ คา การเกบ็ รกั ษา
สนิ คา การขายสินคาและบริการ การจาํ หนา ยมาตรฐานสินคา การขนสง การยอมรับความ
เสี่ยงภยั และการเงนิ

ลักษณะทางการตลาดของไทยมีท้ังเปนตลาดแบบผูกขาดและตลาดแบบกึ่งแขงขัน
ก่ึงผกู ขาด ท่วี า เปนตลาดแบบผูกขาดน้ัน เปนตลาดท่ีมผี ูซือ้ และผขู ายเพยี งรายเดยี ว เชน
การผลติ บหุ ร่ีของโรงงานยาสูบ ลักษณะของตลาดแบบน้ี ผูข ายเปนผกู าํ หนดราคาสนิ คา แต
เพยี งผเู ดยี ว โดยไมต อ งระมดั ระวงั วา จะมผี แู ขง ขนั สาํ หรบั ลกั ษณะของตลาดอกี แบบหนงึ่ ท่ี
เปนกงึ่ แขงขนั ก่ึงผกู ขาดนนั้ เปนลักษณะของผลผลิตที่มาจากผผู ลิตรายใหญเ พยี งไมกรี่ าย
เชน บรษิ ัทผูผ ลติ เครือ่ งด่มื บรษิ ทั ผูผ ลติ สรุ า บรษิ ทั ผผู ลติ เหลา นจ้ี ะมผี ผู ลติ นอ ยราย และมี
การแขง ขนั กนั ในการทจ่ี ะขายสนิ คา ของตน แตจ ะรวมตวั กนั เพ่ือขึ้นราคาสินคาหรือกําหนด
ราคาสินคา ไดงาย

ตลาดสนิ คา ไทยอกี อยา งหนง่ึ เปน ตลาดสนิ คา ทม่ี ผี ซู อ้ื และผขู ายจาํ นวนมาก ซง่ึ ตลาด
เหลานม้ี ีอยทู ่ัวไปทกุ จงั หวดั อาํ เภอ ตําบลและหมบู า น การตลาดของไทยยงั มปี ญหาสินคา
สว นใหญต กอยใู นกลมุ บคุ คลเพยี งไมก ก่ี ลมุ การทมี่ กี ลมุ ผลประโยชนเ หลา นข้ี น้ึ ถา เปน กลมุ
ท่ีมคี ณุ ธรรมกจ็ ะกระจายรายไดโ ดยกาํ หนดราคาทเ่ี หมาะสม ไมค ดิ กาํ ไรมาก แตถ า กลมุ บคุ คล

80 หนงั สอื เรยี นสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาสังคมศึกษา (สค21001)

เหลา นเ้ี ปน บคุ คลทเ่ี หน็ แกไ ด กลมุ เหลา น้ีก็จะรวมกันบบี ผูผลิตใหขายผลผลติ ในราคาตํา่ ซ่งึ
สรางความเดอื ดรอ นใหแกประชาชน นอกจากนน้ั การกําหนดราคาสินคา ของเมอื งไทยเรา
ยงั ไมมมี าตรฐานโดยเฉพาะอยางย่ิง สินคาดา นการเกษตร

4. การขาดดลุ การคา และดลุ การชาํ ระเงิน คําวา ดุลการคา หมายถงึ รายรบั ราย
จายจากการคาระหวางประเทศ ดุลการคาเปนเพียงสวนหนึ่งของดุลการชําระเงินเทานั้น
เพราะดุลการชาํ ระเงนิ หมายถึง รายงานท่แี สดงถงึ ยอดรายได - รายจาย ทีป่ ระเทศไดร ับ
หรอื รายจายใหแกต างประเทศในระยะเวลา 1 ป ฉะนน้ั ประเทศอาจมดี ลุ การคา ขาดดุล แตมี
ดุลการชําระเงินเกินดุลก็ได สําหรับดุลการคาของประเทศไทย ในชวงท่ีมีการพัฒนา
อุตสาหกรรมนี้ จะขาดดุลการคากับบางประเทศ เพราะจะตองเสียคาใชจายในการสั่งซื้อ
เคร่ืองจักร

5. การวา งงาน การวา งงานยอ มมผี ลกระทบตอ เศรษฐกจิ สงั คม และรวมถงึ การเมอื ง
ดว ยผลกระทบทางเศรษฐกจิ เชน กอ ใหเ กดิ ความยากจน เปน ผลกระทบถงึ ปญ หาครอบครวั
ปญ หาอาชญากรรม ฯลฯ และมผี ลถงึ การฝก ใฝใ นลทั ธเิ ศรษฐกจิ และลทั ธกิ ารเมอื ง ทาํ ใหเ กดิ
ปญ หาผกู อ การรา ยได ในทางเศรษฐศาสตรม กี ารศกึ ษาและกาํ หนดไวว า ถา ประเทศใดมอี ตั รา
การวา งงานเกนิ 4% ของจาํ นวนแรงงานทง้ั หมดแลว จะมผี ลกระทบตอ ระบบเศรษฐกจิ ของ
ประเทศนนั้ อยา งรนุ แรง อยา งไรกต็ าม ถงึ แมอ ตั ราการวา งงานจะไมถ งึ 4% ดงั กลา ว กส็ ามารถ
ทาํ ใหเกิดปญ หาสังคมข้นึ ได

6. การเงินและการชําระหน้ี การกําหนดและควบคุมปริมาณเงินใหพอดีกับความ
ตอ งการและความจาํ เปน ในการหมนุ เวยี นของระบบเศรษฐกจิ เปน สงิ่ จาํ เปน ทรี่ ฐั บาลจะตอ ง
กําหนดเปนนโยบายไว เพราะถาปริมาณเงินท่ีใชหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจมีมากเกินไป
หรอื นอ ยเกนิ ไป เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ปรมิ าณสนิ คา หรอื บรกิ ารรฐั บาลจะตอ งเขา ไปแกไ ขโดยมอบหมาย
ใหธ นาคารแหง ประเทศไทยเปน ผคู วบคุมปรมิ าณเงิน ทาํ ได 3 ทาง คือ

« ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน » 81

1. การนาํ หลกั ทรพั ยอ อกขายสตู ลาด ถา รฐั บาลตอ งการเกบ็ เงนิ กข็ ายหลกั ทรพั ย
รัฐบาล ถา เงนิ ในมือฝด ลงรฐั บาลกร็ ีบซ้อื หลักทรพั ยก ลบั มาอกี ซึง่ จะเปน การปลอยเงินไปสู
ประชาชนเพ่อื ใหเกิดเงินหมุนเวยี น

2. การเพมิ่ หรอื ลดอตั รารบั ชว งซอื้ ลดตวั๋ เงนิ ทาํ ใหธ นาคารพาณชิ ยก ยู มื เงนิ จาก
ธนาคารแหงประเทศไทยเพ่ิมข้ึนหรือลดลง ดวยวิธีใหเงินสดในทองตลาดลดลง หรือถาให
เงินสดในทองตลาดมีหมุนเวียนคลองตัวก็ตองกเู งินจากธนาคารกลางเพ่มิ ข้นึ เงินสดในมือ
ประชาชนจะมมี ากขน้ึ

3. การเพิม่ หรอื ลดอัตราเงนิ สดสาํ รองตามกฎหมาย เมอื่ พจิ ารณาฐานะการคลัง
ของรัฐบาล ปงบประมาณ 2540 - 2541 เปนชว งทีเ่ ศรษฐกิจของประเทศตกตา่ํ มาก จะพบ
วาสถานภาพเงินคงคลังยังไมมีความม่ันคง รัฐบาลตองประหยัดและจะตองกูเงินจากตาง
ประเทศมาชดเชยการขาดดลุ งบประมาณ ซงึ่ ปจ จบุ นั ประเทศไทยเปน หนต้ี า งประเทศจาํ นวน
มาก รฐั บาลตอ งตงั้ งบประมาณชดใชห นส้ี นิ ปล ะนบั เปน หมน่ื ลา นบาท ซง่ึ ยงั ผลใหง บประมาณ
ทจ่ี ะนาํ มาใชใ นงานพัฒนามนี อ ยมาก

7. เงินเฟอ (Inflation) เงินเฟอ หมายถงึ ภาวะท่รี าคาของสินคาสูงขน้ึ หรือหมาย
ถึงภาวะที่คาของเงนิ ลดลง ส่ิงทจี่ ะทาํ ใหเห็นชัดถึงภาวะเงินเฟอ คือ ดชั นีผบู ริโภค เงนิ เฟอ
มี 2 ประเภท คือ

1. เงินเฟออยา งออน คอื ภาวะทร่ี าคาของสินคาและบรกิ ารสูงข้นึ เรอื่ ย ๆ ใน
อตั ราเล็กนอยราวปละ 2.3 % และไมเ กนิ 5 %

2. เงนิ เฟอ อยา งรนุ แรง คอื ภาวะทรี่ าคาสนิ คา เพม่ิ ขนึ้ อยา งรวดเรว็ ดชั นรี าคา
จะสงู ขึน้ กวารอยละ 10 ตอ ป

การทเี่ กดิ ภาวะเงินเฟอน้นั ยอมจะทําใหเกดิ ผลกระทบกระเทอื น ดงั น้ี คอื
1. ทําใหเกดิ ผลเสียหายแกก ารพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมของชาติ
2. ทาํ ใหเ กิดภาวะชะงกั งนั ทางเศรษฐกิจ เพราะคาของเงนิ ลดลง
3. เจาหนี้ทวั่ ไปจะเสยี ประโยชนจ ากมลู คา หนท้ี ่เี ปลีย่ นแปลง คอื
4. ผูมรี ายไดจ ากคาจา ง เงินเดือน และผมู ีรายไดค งท่ีอนื่ ๆ จะเดือดรอนจากการ

ครองชพี เพราะรายไดไ มทนั กับรายจา ย
5. รฐั บาลประสบปญหามากข้ึนในการบริหารประเทศเพราะรัฐบาลตองกเู งินมาก

ข้ึนรัฐบาลตองหาเงินมาใชใหพอกับอัตราการเฟอของเงินทําใหเงินทุนสํารองท่ีเปนเงินตรา
ตางประเทศลดลง

ผลจากการทรี่ ฐั บาลกาํ หนดใหค า เงนิ บาทลอยตวั เมอ่ื เดอื นกรกฎาคม 2540 ทาํ ให
สินคามรี าคาสงู ขน้ึ คาของเงนิ บาทลดลง ทําใหเกดิ เงินเฟอ ปจ จบุ นั เงนิ เฟอ เร่ิมลดลง

การเกิดเงนิ เฟอ มไิ ดม ีแตผ ลเสยี อยางเดยี ว ยงั มีประโยชนอ ยูบาง กลา วคือ
1. เปน ผลดแี กล กู หน้ี ลกู หนจี้ ะใชเ งนิ ลดลงเมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ภาวะเงนิ ปจ จบุ นั
2. เกษตรกรมรี ายไดเ พม่ิ ขน้ึ เพราะเมอื่ เกดิ เงนิ เฟอ ราคาผลผลติ ทางการเกษตร
จะมรี าคาสูงข้นึ

82 หนังสอื เรยี นสาระการพฒั นาสังคม รายวิชาสงั คมศกึ ษา (สค21001)

3. ผปู ระกอบธรุ กจิ การคา จะไดร บั ผลประโยชนเ นอื่ งจากเงนิ เฟอ จะชว ยสง เสรมิ การ
ลงทุนการคา ทัว่ ๆ ไปใหขยายตัวมากขึน้

แนวทางพฒั นาเศรษฐกิจของไทย
การพัฒนาอาชีพและรายได การประกอบอาชีพของคนไทยมีความหลากหลาย มี
ทงั้ ขา ราชการพลเรอื น ขา ราชการตาํ รวจ ทหาร ลกู จา งของทางราชการ พนกั งานรฐั วสิ าหกจิ
พอ คา แมค า ฯลฯ อาชพี ตางๆ เหลานี้ถา จะจัดเปนกลมุ อาชพี จะได 3 กลมุ อาชพี ไดแก
อาชีพเกษตรกรรม อาชพี อุตสาหกรรม และอาชพี บริการ
1. อาชพี เกษตรกร ประชากรสว นใหญประกอบอาชีพทางการเกษตร ดงั นน้ั อาชพี
เกษตรจงึ มคี วามสาํ คญั ยงิ่ สาํ หรบั คนไทย อาชพี เกษตรมที งั้ การทาํ นา ทาํ สวน ทาํ ไร และเลย้ี ง
สตั ว สนิ คา เกษตรเปน สนิ คา ขนั้ ปฐมของไทย และเปน สนิ คา ทสี่ ง ไปขายตา งประเทศปล ะหลาย
หมนื่ ลา นบาท รฐั บาลพยายามสง เสรมิ อาชพี เกษตรมากขนึ้ และพยายามเชญิ ชวนใหเ กษตรกร
ไทยเปลยี่ นแปลงการปลกู พชื บางชนดิ เมอื่ เหน็ วา พชื นนั้ มผี ผู ลติ มาและลน ตลาด ทาํ ใหส นิ คา
ราคาถูก
2. อาชีพอุตสาหกรรม จากขอมูลของกรมโรงงานอุตสาหกรรมพบวา โรงงาน
อุตสาหกรรมในประเทศไทยเปน อุตสาหกรรมขนาดใหญเพยี งรอ ยละ 6 อีกรอ ยละ 94 เปน
โรงงานอุตสาหกรรมขนาดยอม อุตสาหกรรมขนาดใหญแทนท่ีจะจางคนงานมาก แตกลับ
จางคนงานนอย เพราะมีการใชเครื่องจักรแทนแรงคน ฉะน้ันความหวังท่ีจะเขาไปรับจาง
ทาํ งานในโรงงานอุตสาหกรรมจงึ เปนเรอ่ื งยาก

แนวโนม ของการขยายตวั ทางอตุ สาหกรรมนนั้ รฐั บาลไดพ ยายามสง เสรมิ ให เอกชน
ลงทุน โดยรัฐบาลใหหลักประกัน พรอมทั้งเชิญชวนใหชาวตางประเทศมาลงทุนใน
ประเทศไทยมากขน้ึ ถงึ กบั มกี ารจดั ตง้ั เขตอตุ สาหกรรมขนึ้ ที่ อาํ เภอบางละมงุ จงั หวดั ชลบรุ ี
อยา งไรกต็ ามการสรา งโรงงานขนาดใหญ ไมส ง ผลตอ การจา งงานเพม่ิ ขนึ้ รฐั บาลจงึ พยายาม
ท่ีจะสงเสริมใหมีการลงทุนในอุตสาหกรรมขนาดยอมเพิ่มขึ้น และขยายการลงทุนไปยังตาง
จงั หวดั ใหม าก เพ่อื หวังจะใหม ีการจา งงานในสวนภมู ภิ าค มีแผนขยายเมอื งหลกั ทงั้ 4 ภาค
ของประเทศ และขยายเขตอตุ สาหกรรมไปยังจังหวดั ใหญๆ ดวย

3. อาชีพบริการ ถาจะแบง เปน กลมุ ยอ ยจะได 3 กลุม คือ
กลุมที่หน่ึง ประกอบดวย ขาราชการและลูกจางหนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ

ขาราชการ หมายรวมถึง ทหาร ตํารวจ ดวย กลุมอาชีพนี้มีหนาท่ีใหบริการแกประชาชน
เพราะเปน ลูกจา งของรัฐ

กลุมทส่ี อง เปน พวกทเี่ ปนลูกจา งหนวยงานเอกชน ตามโรงงานอตุ สาหกรรม ไร
สวน และตามบรษิ ัทหา งรา นตางๆ การจางงานจากสถานบริการเหลา นี้ จะอยใู นวงจํากัดรับ
ไดจ ํานวนไมมาก และจากความเจรญิ กาวหนา ทางวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ทําใหความ
จําเปน ในการจา งงานลดลง

กลุมท่ีสาม เปนกลุมที่ประกอบอาชีพอิสระ แนวทางพัฒนาอาชีพในอนาคตนั้น
เนอื่ งจากทางราชการรบั บคุ คลเขา ทาํ งานนอ ย หนว ยงานเอกชนกม็ กี ารจา งงานนอ ยลง ดว ย

« ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน » 83

เหตนุ แ้ี นวโนมตอไปในแผนพัฒนา ฉบับท่ี 8 (พ.ศ. 2540 – 2544) อาชีพอสิ ระมีความ
จาํ เปน มากสําหรับประชาชน รัฐบาลก็ไดก าํ หนดเปน นโยบายไวว า “ใหจ ัดการศึกษาใหตรง
กบั ความตอ งการของตลาดแรงงาน และใหส ามารถประกอบอาชพี สว นตวั หรอื สรา งงานดว ย
ตนเองใหมากข้นึ เนนการพฒั นาคุณภาพของประชากรเปน สําคัญ”

การพัฒนาตลาดแรงงาน
ในป พ.ศ. 2540 ปญหาแรงงานในประเทศไทยเริม่ รนุ แรงมากขน้ึ โรงงานตางๆ หยดุ
กจิ การ มกี ารเลกิ จา งงานมากขน้ึ ทาํ ใหเ กดิ ปญ หาการวา งงานทง้ั ในลกั ษณะทเ่ี ปน การวา งงาน
โดยเปด เผย การวา งงานของผมู คี วามรแู ตท าํ งานตา่ํ กวา ระดบั รายไดแ ละความสามารถ ตลอด
จนปญหาแรงงานเด็ก รัฐบาลจึงไดเรงหาแนวทางและมาตรการตางๆ ท่ีจะลดความรุนแรง
ดา นปญ หาใหน อ ยลง ตลอดจนกาํ หนดนโยบายทจี่ ะพฒั นาเศรษฐกจิ เพอื่ ใหม งี านทาํ มากขน้ึ
ดวยวิธกี ารตา ง ๆ เชน

1. การพฒั นาการเกษตรในรปู การเกษตรครบวงจร ตัง้ แตก ารพฒั นาผลผลติ
การเกษตร อตุ สาหกรรมทต่ี อ เนอ่ื ง ตลอดจนการจดั การเรอ่ื งตลาดและเสถยี รภาพของราคาใน
พชื หลกั ทม่ี อี ยู การพฒั นาการเกษตรแบบผสมผสานทเ่ี ปน การขยายชนดิ พชื และใชพ นื้ ทม่ี าก
ขึ้นในเขตชลประทานและเขตนํ้าฝน

2. การสรา งงานเกษตรในฤดูแลง เปน ท่ีทราบกันทั่วไปวา ปญหาในเขตชนบท
สวนใหญนั้นเกิดขึ้นในฤดูแลง มาตรการที่จะชวยสรางงานทางการเกษตร ไดแก การนํา
เทคโนโลยีคิดคนมาไดไปปฏิบตั ิ เชน การทาํ ฝนเทยี ม ซ่งึ สว นใหญเ ปน พื้นทีช่ นบทยากจน
เทคโนโลยีใหมๆ เหลานี้ไดแก การเพิ่มประสทิ ธภิ าพการเพาะปลกู พชื การเลย้ี งสตั ว การใช
ประโยชนจ ากแหลง นาํ้ ใหม นี าํ้ พอเพยี งในฤดแู ลง สง ผลใหเ กดิ ผลดใี นดา นการประมง การเลย้ี ง
สตั ว การเพาะปลกู ตลอดจนการเพมิ่ มาตรการเกยี่ วกบั ไมย นื ตน ไมโ ตเรว็ เพอ่ื ใชส อยในระดบั
หมูบา น การสนบั สนนุ เร่อื งตา งๆ เหลานี้อยางพอเพียง จะกอ ใหเกิดงานทม่ี ผี ลผลติ และราย
ไดขึ้นอยางกวา งขวางโดยเฉพาะในฤดแู ลง ซึง่ เปนฤดูทมี่ ปี ญ หาการวา งงานสงู

3. การสรา งงานโดยการสนับสนนุ อุตสาหกรรมชนบท สง เสริมอุตสาหกรรม
ชนบทท่ีใชวัตถุดิบทางการเกษตร การสรางงานใหมากข้ึนในตางจังหวัดจะเปนการรองรับ
แรงงานจาํ นวนมาก และลดความจาํ เปน ทจี่ ะอพยพเขา มาหางานทาํ ในกรงุ เทพมหานคร หรอื
นอกทองถิ่น ในขณะนี้ไดมีการทดลองการใหบริการสนับสนุนอุตสาหกรรมตางจังหวัดโดย
วธิ รี ะดมสรรพกาํ ลงั ภาครฐั บาลทม่ี อี ยใู นดา นทนุ เทคโนโลยี การจดั การและการตลาดในหลาย
จังหวัด คอื พิษณโุ ลก สงขลา ขอนแกน และกาญจนบรุ ี

4. การสรางงานโดยการพฒั นาอาชพี นอกการเกษตร การขยายการจา งงาน
ในสาขาเกษตร จาํ เปน ทจ่ี ะตอ งขยายงานนอกการเกษตรภายในชนบท เชน โครงการสง เสรมิ
หัตถกรรมและอุตสาหกรรมในครัวเรือน ซึ่งเปนสินคาออกที่สําคัญประเภทหนึ่งของ
ประเทศไทย โดยเนน การใชว ตั ถดุ บิ ในทอ งถนิ่ ใหม ากทสี่ ดุ โดยรฐั บาลตอ งใหค วามชว ยเหลอื
จดั ใหม กี ารประสานงานระหวา งหนว ยงานทเ่ี กยี่ วขอ งทเี่ ขา ไปดาํ เนนิ การสง เสรมิ ในเรอื่ งนี้ ฝก

84 หนงั สือเรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค21001)

อบรมผูที่สนใจใหมีความรูพิจารณาแหลงสินเช่ือสําหรับผูประกอบกิจกรรมและการตลาด
อยา งไรกด็ กี ารทจี่ ะขยายการผลติ ในกจิ กรรมนอกการเกษตร จาํ เปน ตอ งคาํ นงึ ถงึ การเตรยี ม
คนและฝกคนใหม ฝี ม ือสอดคลอ งกับความตอ งการของงานนอกการเกษตร

อยา งไรกด็ ี แมจ ะมแี นวนโยบายทชี่ ดั เจนดงั กลา วขา งตน แลว กต็ าม แตป ญ หาเรอื่ ง
การวางงานในชนบทจะยังคงเปนปญหาอยูตอไปอีกนาน ดังน้ัน การปรับปรุงนโยบายการ
พัฒนาการเกษตร เพื่อใหสามารถรองรับแรงงานชนบทไดเพิ่มข้ึน รวมท้ังการเรงรัดขยาย
อุตสาหกรรมตางจังหวัดเพ่ือจางแรงงานจากภาคชนบทเปนสิ่งที่จะตองดําเนินการอยางเอา
จริงเอาจังมากขึ้น

5. การเตรยี มตัวเขาสตู ลาดแรงงาน ถา นักศึกษาติดตามขาวทางหนงั สือพิมพ
จะพบขาวอยูเสมอเกีย่ วกับการทีม่ เี ดก็ ๆ ไปทาํ งานในโรงงานอุตสาหกรรม ท้งั ที่อายยุ ังนอย
ยงั ไมพ รอ มทจี่ ะเขา สตู ลาดงาน เดก็ เหลา นจี้ ะไดค า จา งตาํ่ และบางครง้ั ตอ งประสบภยั อนั ตราย
จากการทาํ งาน ทง้ั น้เี น่อื งจากเดก็ เหลา น้ันยงั ไมพรอมทจ่ี ะเขา สตู ลาดแรงงาน การเตรียมตวั
เขา สตู ลาดแรงงานน้นั จะตองพยายามใหก ารศกึ ษาดา นวชิ าชีพแกเ ด็กๆ โดยการปลกู ฝง ให
เด็กมีความรูสึกที่ดีตอการประกอบอาชีพการฝกทักษะอาชีพที่เหมาะสมกับวัย มีผลงาน
อาชีพของผูเรียนท่ีกอใหเกิดรายได ซึ่งทําไดโดยการใหการศึกษา ขยายการศึกษาใหกวาง
ขวางทั่วถึง ใหเดก็ ไดเรยี นอยางนอย 12 ป

การใหการศึกษาแกเด็กนั้น ตองจัดหลักสูตรวิชาชีพเขาไวในหลักสูตรในโรงเรียน
ดว ย ซึง่ ปจจบุ ันก็ไดมีการจดั หลกั สูตรวิชาชีพใหเด็กไดเ รียนแลว ถาเปน ผทู ่ไี มไ ดเ รียนอยใู น
โรงเรียนก็ควรตองขยายการฝกอบรมวิชาชีพระยะส้ัน โดยใชวิชาการทางการศึกษานอก
โรงเรยี น จดั บรกิ ารฝก อบรมใหท ว่ั ถึงท้ังในเมอื งและชนบทหา งไกล เพ่อื ประชาชนเหลา นน้ั
จะไดมีความรแู ละทักษะพรอ มทีจ่ ะประกอบอาชพี ได
การพฒั นาผลผลติ และการใชเ ทคโนโลยที ี่เหมาะสม

ในการพฒั นาผลผลิตการเกษตรนน้ั เทคโนโลยีมีความสําคญั
เทคโนโลยี (Technology) คอื วทิ ยาการซงึ่ ไดม าโดยวธิ กี ารทางวทิ ยาศาสตร รวม
ทัง้ สิ่งทเ่ี ปน หลกั การ วิธีการ และเคร่ืองมอื ตางๆ
เทคโนโลยที ไี่ ดน าํ มาใชเ กย่ี วกบั การเพมิ่ ผลผลติ ทางการเกษตร ในประเทศไทยเรา
มีมากมาย เชน การรูจกั ใชเ ครือ่ งทุนแรง รูจกั การใชป ยุ ชนิดตางๆ รนู ักการปรบั ปรงุ ดนิ รูจกั
การผสมพนั ธแุ ละพนั ธสุ ตั ว ทงั้ นเ้ี พอื่ ชว ยเพมิ่ ปรมิ าณและคณุ ภาพของผลผลติ ทางการเกษตร
ผลผลิตทางการเกษตร หมายถึง สิ่งที่ไดจากการทําเกษตรกรรม และรวมถึง
ผลติ ภัณฑท่ีทําจากผลติ ผลนน้ั ๆ ดวย
ชาวนามอี าชพี ในการทาํ นา โดยการเพาะปลกู ขา วในนา จะเปน โดยการปก ดาํ หรอื
การหวานก็ได จนขาวออกรวงและไดเก็บเก่ียวเพื่อนํามานวด เมล็ดขาวที่ไดนี้เรียกวาขาว
เปลือก ถาเรานําขาวเปลือกไปสีในโรงสีหรือเอาไปดํา ก็จะไดเปนเมล็ดขาวสีขาว เรียกวา

« ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน » 85

ขา วสาร คนเราจงึ ไดน าํ เอาขา วสารนี้ไปหงุ ตมหรอื นึ่งเสรจ็ แลวนจี้ ึงเรียกวาขาว ดงั น้ันขาวจึง
เปนผลผลติ ทางการเกษตร

ชาวไรกม็ อี าชพี ในการทาํ ไร เชน การทาํ ไรขา วโพด ไรมันสาํ ปะหลัง ไรพ ริก ในการทํา
ไรน นั้ ก็ตองเริม่ ตัง้ แตการคัดเลอื กพันธุ การเตรยี มดินเพ่อื การเพาะปลกู การบาํ รงุ รกั ษาพชื
ไรจนกวาพืชชนิดนั้น ๆ จะไดดอกไดผล เชน ขาวโพดจะตองใหฝกแลวชาวไรก็เก็บฝก
ขาวโพดมาสีนําไปเปนอาหารของสัตว ดังน้ันขาวโพดท่ีไดออกมาจึงเปนผลผลิตทางการ
เกษตร

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรประมาณรอยละ 75 มีอาชีพทางการ
เกษตร ดังน้ัน รายไดสวนใหญของประเทศจึงไดมาจากการนําผลิตผลทางการเกษตรออก
ไปจาํ หนา ยในตางประเทศ เชน ขาว ขา วโพด ยางพารา มันสาํ ปะหลงั เปน ตน จากหลกั ฐาน
ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ บอกวา ประเทศไทยมีเนอ้ื ท่ีในการเพาะปลกู เพยี งรอยละ
20 ของเนอ้ื ท่ที ง้ั หมด ที่เหลือนอกนั้นก็เปน ท่ีอยอู าศยั แมน าํ้ ลําคลอง ถนนหนทาง ปา เขา
ปา กจ็ าํ เปน อยา งยงิ่ ทตี่ อ งสงวนไวเ พอ่ื เปน การรกั ษาตน นาํ้ ลาํ ธาร ปอ งกนั นาํ้ ทว ม และเปน การ
สงวนพันธุสตั วปา อกี ดว ย

ผลผลิตทางการเกษตร มีประโยชนมากมาย หรือแทบจะกลาวไดวาผลผลิตทาง
การเกษตรเปนปจ จยั สําคญั ในการดํารงชวี ติ ของมนษุ ยเลยทเี ดยี ว ซง่ึ อาจจะจําแนกไดดังน้ี

1. อาหาร จะเห็นวามนุษยบริโภคอาหารที่ไดมาจากผลิตผลทางการเกษตรแทบ
ทง้ั สนิ้ ดงั จะเหน็ ไดจ ากมนษุ ยบ รโิ ภคขา ว ขา วสาลี ขา วโพด เปน อาหาร ถงึ แมว า มบี างประเทศ
ทีป่ ระชากรของเขาบรโิ ภคอาหารจาํ พวกขนมหรือขนมปง แตขนมเหลา นนั้ กท็ าํ มาจากขาว
หรอื ขาวสาลี ดงั ที่เราเคยเหน็ แปง ชนิดตา งๆ ท่ที าํ มาจากขาว เชน แปงสาลีก็ทาํ มาจากขาว
สาลี แปง ขา วจา วกท็ าํ มาจากขา วเจา เปน ตน แปง เหลา นก้ี น็ าํ ไปผลติ เปน พวกขนมตา งๆ ได
หรอื อาจจะเปน พวกเครอื่ งดมื่ ตา งๆ เชน กาแฟ นา้ํ สม ลว นไดม าจากผลติ ผลทางการเกษตร
ทัง้ ส้นิ

86 หนังสอื เรยี นสาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าสงั คมศกึ ษา (สค21001)

2. เครอ่ื งนงุ หม กเ็ ปน ปจ จยั สาํ คญั ของมนษุ ย โดยทม่ี นษุ ยส ามารถนาํ ผลติ ผล
ทางการเกษตรทใ่ี หเ สน ใยมาทอเปน ผา แลว ทาํ เปน เครอ่ื งนงุ หม ได พชื ทใ่ี หเ สน ใย ไดแ ก ฝา ย ปอ
และอน่ื ๆ ผลติ ผลทางเกษตรทน่ี าํ มาใชเ ปน เครอ่ื งนงุ หม น้ี ถอื วา เปน เครอ่ื งอปุ โภค

3. ยารกั ษาโรค ผลติ ผลทางการเกษตรบางชนดิ สามารถนาํ มาสกดั ทาํ เปน ยารกั ษา
โรคตางๆ ได เชน กระเทียม ขิง ขา และอ่นื ๆ เม่อื จํานวนประชากรเพ่มิ มากข้นึ เร่อื ยๆ
ความจาํ เปน ในการผลติ ยารกั ษาโรคยง่ิ มมี ากขน้ึ ในสภาพของการดาํ เนนิ ชวี ติ และมนษุ ยแ ลว
จะหนไี มพ น การเกดิ แก เจบ็ ตาย ไปได

4. ทอ่ี ยอู าศยั การสรา งสถานทอ่ี ยอู าศยั มคี วามจาํ เปน ตอ ชวี ติ มนษุ ยม าก ในสมยั
โบราณคนเราไดอ าศยั อยตู ามถาํ้ พอนานเขา กม็ วี วิ ฒั นาการไปเรอ่ื ยๆ รจู กั การกอ สรา งทอ่ี ยู
อาศยั เอง ซง่ึ อาจจะเรม่ิ จากการนาํ เอาใบไมใ บหญา มามงุ หลงั คา หรอื อาจจะเปน การนาํ เอาหนงั
สตั วม าทาํ เปน ทอ่ี ยอู าศยั ตอ มากร็ จู กั การนาํ เอาตน ไมม าแปรรปู เพอ่ื ใชก อ สรา งอาคารบา น
เรอื น เพอ่ื ใหค งทนและถาวรตอ ไป เมอ่ื คนใชต น ไมม ากเขา ตน ไมก น็ อ ยลงทกุ ที จนถงึ ปจ จบุ นั
น้ีก็ไดมีการปลูกปาข้ึน ซ่ึงการปลูกปาหรือปลูกตนไมน้ีลวนแตเปนผลผลิตทางการเกษตร
ทง้ั สน้ิ

5. ผลติ ภณั ฑ เปน ผลติ ภณั ฑท ไ่ี ดจ ากผลติ ผลทางการเกษตรแทบทง้ั สน้ิ อนั ไดแ ก
อาหารกระปอ ง ไมอ ดั ผมผง และเครอ่ื งหนงั ตา งๆ เปน ตน

การอตุ สาหกรรม
อตุ สาหกรรม หมายถงึ การผลติ สง่ิ ของปรมิ าณมากเพอ่ื จาํ หนา ยเปน สนิ คา อตุ สาหกรรม
ไดแ บง ออกตามลกั ษณะและขนาดของกจิ การไดเ ปน 3 ประเภท คอื

1. อตุ สาหกรรมขนาดใหญ หมายถงึ อตุ สาหกรรมทต่ี อ งใชเ ครอ่ื งจกั รกล อปุ กรณ
และเงนิ ทนุ จาํ นวนมาก เชน โรงงานผลติ ปนู ซเิ มนต โรงงานผลติ เครอ่ื งดม่ื เปน ตน

2. อตุ สาหกรรมขนาดยอ ม เปน อตุ สาหกรรมทม่ี ขี นาดเลก็ ใชค นงานตง้ั แต 7 คนขน้ึ
ไป แตไ มเ กนิ 50 คน และใชเ งนิ ทนุ ไมเ กนิ 2 ลา นบาท อตุ สาหกรรมขนาดยอ มนใ้ี ชว ตั ถทุ ไ่ี ด
จากอุตสาหกรรมขนาดใหญมาผลิตของสําเร็จรูปอีกตอหนึ่ง เพ่ือจะไดเปนเครื่องอุปโภค
บรโิ ภค เชน การทํานาํ้ ตาล การฟองหนงั การทาํ น้ําแขง็ การทาํ รองเทา เปน ตน

3. อุตสาหกรรมในครอบครัว หมายถึง อุตสาหกรรมขนาดเล็กท่ีทํากันใน
ครอบครวั ใชแรงงานของคนในครอบครวั เปนสว นใหญ ทําผลิตภณั ฑท่ีใชค วามชํานาญทาง
ฝมือแลวนําออกจําหนาย เชน การประดิษฐดอกไม การทําอาหารหมักดอง การทําขนม
เปน ตน ประเทศทเ่ี จรญิ กา วหนา ทางดา นอตุ สาหกรรมได จะตอ งเปน ประเทศทม่ี คี วามเจรญิ
ทางดา นวชิ าการสงู สามารถผลติ สนิ คา ทมี่ คี ณุ ภาพดอี อกไปจาํ หนา ยแขง ขนั กบั ประเทศอนื่ ๆ
ได ในกรณขี องประเทศไทยยงั มอี ตุ สาหกรรมอยไู มม ากนกั และอตุ สาหกรรมทมี่ อี ยแู ลว สว น
ใหญก เ็ ปนอตุ สาหกรรมขนาดเล็กลงทุนไมมาก

« ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน » 87

แนวโนม ในการพฒั นาเศรษฐกจิ ของไทย
ประเทศไทยไดเ รม่ิ มกี ารวางแผนพฒั นาเศรษฐกจิ เปน ครง้ั แรกเมอ่ื พ.ศ. 2504 แผนแรก
เปน แผนระยะ 6 ป สว นแผนท่ี 2 - 5 เปน แผนระยะ 5 ป ปจ จบุ นั กาํ ลงั อยใู นชว งของแผน
พฒั นาเศรษฐกจิ ของประเทศ ในแผนพฒั นาฉบบั ท่ี 8 เนน “คน” เปน ศนู ยก ลางของการพฒั นา
ไดก าํ หนดยทุ ธศาสตรก ารพฒั นาไวด งั ตอ ไปน้ี
1. ยทุ ธศาสตรก ารเพม่ิ ศกั ยภาพของคนทกุ กลมุ เปา หมาย อายแุ ละเพศ ใหค น
มที างเลอื กในชวี ติ และเขา มามสี ว นรว มในการพฒั นาประเทศอยา งยง่ั ยนื โดย

1.1 ปรับปรุงกระบวนการเรียนรแู ละฝกอบรมใหคิดเปนทําเปน มีการเรียนรจู าก
ประสบการณแ ละของจริง ไดร บั การศกึ ษาอยา งตอ เน่ืองหลากหลาย สนับสนนุ ใหเ กดิ ความ
เชอ่ื มโยง องคค วามรสู ากลเขา กบั ภมู ปิ ญ ญาไทยทม่ี วี วิ ฒั นาการจากพน้ื ฐานสงั คมการเกษตร
ภายใตบ รบิ ทของวฒั นธรรม คา นยิ มดง้ั เดมิ ทไ่ี มแ ปลกแยกจากธรรมชาติ สรา งแนวการดาํ รง
ชีวิตที่ประชาชนรูเทาทันการพัฒนาและสามารถรักษาระดับการพัฒนาท่ีเหมาะสมไดดวย
ตนเองอยางตอ เนอื่ งและยนื นาน

1.2 สนับสนุนใหเกิดการกระจายอํานาจการศึกษาเพ่ือเปดโอกาสใหครอบครัว
ชุมชน และทองถ่ินเขามามีบทบาท สามารถจัดการศึกษาไดพรอมๆ ไปกับผอนคลายกฎ
ระเบยี บขอ บงั คบั ตา งๆ และใหส งิ่ จงู ใจเพม่ิ เตมิ แกภ าคเอกชนใหเ ขา มามบี ทบาทในการจดั การ
ศึกษามากข้ึน

1.3 ใหค วามสาํ คญั เปน ลาํ ดบั สงู ในการปฏริ ปู การฝก หดั ครเู พอื่ ใหค รเู ปน วชิ าชพี ท่ี
มเี กยี รตมิ ศี กั ดศ์ิ รี สามารถดงึ ดดู คนเกง คนดเี ขา เรยี นวชิ าครู รวมทงั้ เรง รดั การพฒั นาครปู ระจาํ
การและบุคลากรทางดา นการศกึ ษาและปฏริ ูปการเรยี นการสอนในการผลติ ครูอยา งจรงิ จงั

1.4 เสริมสรางศักยภาพของส่ือสารมวลชน เพ่ือใหสนับสนุนการพัฒนาโดยเปน
ยทุ ธศาสตรท สี่ ามารถดาํ เนนิ การไดท นั ทอี ยา งตอ เนอ่ื งไปพรอ มๆ กบั การเพม่ิ ทกั ษะของการ
เปนผูรับสารหรือผูบริโภคสื่อที่มีคุณภาพ โดยเนนบทบาทของส่ือมวลชนในการสงเสริม
กระบวนการเรยี นรูและการสรา งปญญาท้งั ในระดับทอ งถนิ่ และในกระแสโลกาภิวัฒน

1.5 สรา งบรรยากาศแวดลอมที่เอ้อื ตอ การพัฒนาเด็กและเยาวชน
1.6 สนบั สนนุ ใหมกี ารพฒั นาจติ ใจคนใหเปน คนดีมีวินยั คณุ ธรรม และจริยธรรม
ตลอดจนสง เสริมวัฒนธรรมไทย โดยเนนศกั ดิ์ศรีและศกั ยภาพของคนไทยในการสรา งสรรค
ผลงานศลิ ปะ
1.7 ปรับปรุงระบบบริการสาธารณสุข ใหสามารถบริการประชาชนไดอยางมี
ประสทิ ธภิ าพและบรรลเุ ปา หมายของการมสี ขุ ภาพดถี ว นหนา โดยเนน การปอ งกนั โรคและสง
เสริมสุขภาพ รวมทงั้ ใหมกี ารพฒั นาภูมิปญญาทางดา นการรกั ษาพยาบาลแบบพืน้ บาน เชน
แพทยแผนโบราณ สมุนไพร เปน ตน

88 หนังสอื เรยี นสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาสังคมศึกษา (สค21001)

2. ยทุ ธศาสตรก ารเสรมิ สรา งการมสี ว นรว มของคนในกระบวนการพฒั นา โดย
2.1 สง เสรมิ ความเขม แขง็ ของสถาบนั ครอบครวั และชมุ ชนใหม บี ทบาทและสว น

รว มในการพฒั นาเศรษฐกจิ สงั คม วฒั นธรรม สง่ิ แวดลอ ม และการเมอื งการปกครอง โดยให
ความสาํ คญั ในการสรา งความเขม แขง็ และมคี วามตอ เนอ่ื ง

2.2 สนบั สนนุ การเพม่ิ ศกั ยภาพและขดี ความสามารถของผดู อ ยโอกาสในสงั คมให
สามารถมีรายไดและพง่ึ ตนเองได เพ่อื ชว ยลดชอ งวา งระหวา งรายได

2.3 สง เสรมิ บทบาทของสตรใี หเ ปน พลงั ในการพฒั นา และเปน ผมู สี ว นรว มในการ
ตดั สนิ ใจในทกุ ระดบั ทง้ั น้ี เพอ่ื บรู ณาการและสรา งความสมดลุ ของการพฒั นา

2.4 เรงรัดการพัฒนาชนบทและกระจายความเจริญไปสูภูมิภาค โดยเนนใหมี
โครงสรา งขน้ั พน้ื ฐาน ทง้ั ทางเศรษฐกจิ และสงั คมเพอ่ื กระตนุ ใหเ กดิ การพฒั นาชนบททย่ี ง่ั ยนื

2.5 เพ่มิ บทบาทของประชาชนในการเรียนรกู ารพิทักษทรัพยากรธรรมชาติ และ
จดั การสง่ิ แวดลอ มควบคไู ปกบั การเตรยี มคนและชมุ ชนเพอ่ื รองรบั ผลกระทบของการพฒั นา
จากภาคนอกชนบท

2.6 พัฒนาและปรับปรุงระบบประกันสังคมใหสามารถเขาถึงกลุมเปาหมายตางๆ
ใหก วา งขวางยง่ิ ขน้ึ

2.7 พฒั นาระบบการเมอื งใหม อี ดุ มการณป ระชาธปิ ไตยอยา งเปน วถิ ชี วี ติ ใหม คี า
นยิ ม วฒั นธรรม กตกิ า และวธิ กี ารบรหิ ารจดั การทด่ี ี มปี ระสทิ ธภิ าพและเหมาะสมกบั สงั คม
ไทยเพอ่ื สนบั สนนุ การพฒั นาดา นเศรษฐกจิ และสงั คมใหย ง่ั ยนื

สรปุ ในปจ จบุ นั น้ี ระบบเศรษฐกจิ ของประเทศ จะมที ง้ั ภาครฐั และเอกชนตา งมสี ว น
เปนเจาของทรัพยากรและปจจัยการผลิตตางๆ โดยเอกชนใชกําไรเปนส่งิ จูงใจเขามาทําการ
ผลติ และอาศยั กลไกราคาในการจดั ทรพั ยากร และมบี างกจิ กรรมทค่ี วบคมุ โดยรฐั ทง้ั นเ้ี พอ่ื
แกไ ขปญ หาพน้ื ฐานทางเศรษฐกจิ และคมุ ครองผลประโยชนข องสงั คมโดยรวม นอกจากนร้ี ฐั
จะเขา มามบี ทบาทในกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ เทา ทจ่ี าํ เปน ไดแ ก

1) ดําเนินการเก่ยี วกับการปองกันประเทศ เชน ดานการทหาร ตํารวจและศาล
เปน ตน

2) ดาํ เนนิ การดา นเศรษฐกจิ พน้ื ฐาน เชน สรา งสะพาน ถนน เขอ่ื น เปน ตน
3) ควบคมุ และดาํ เนนิ การดา นการศกึ ษาและสาธารณสขุ
4) ดาํ เนนิ กจิ การดา นสาธารณปู โภค เชน การรถไฟ การประปา สอ่ื สารไปรษณยี 
เปน ตน
5) ดาํ เนนิ การเพอ่ื พฒั นาเศรษฐกจิ เพอ่ื กระจายรายไดแ ละทรพั ยากรจากชมุ ชนเมอื ง
ไปยงั ชนบท โดยกาํ หนดเปน นโยบายสาํ คญั ๆ เชน การกระตนุ เศรษฐกจิ ไดแ ก กองทนุ หมบู า น
SME วสิ าหกจิ ชมุ ชน โครงการพฒั นาการศกึ ษา โครงการพฒั นาแหลง นาํ้ และการสรา งงาน
ในรปู แบบตา งๆ โดยรฐั บาลไดก าํ หนดเปน โยบายไวใ นแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ
ฉบบั ท่ี 8 - 9 เปน ตน

« ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน » 89

หลกั การ และวธิ กี ารเลอื กใชท รพั ยากรเพอ่ื การผลติ
ในการผลติ เพอ่ื สนองตอ ความตอ งการของมนษุ ย ผผู ลติ ตอ งคาํ นงึ ถงึ สง่ิ ตอ ไปน้ี
ปจ จยั การผลติ ปจ จยั การผลติ หมายถงึ ทรพั ยากรทใ่ี ชเ พอ่ื การผลติ เปน สนิ คา และ
บรกิ าร ในความหมายทางเศรษฐศาสตรแ บง ปจ จยั การผลติ เปน 4 ประเภท ดงั น้ี
1. ทด่ี นิ หมายรวมถงึ ทด่ี นิ และทรพั ยากรธรรมชาตทิ ง้ั หมด เชน ปา ไม สตั ว นาํ้
แรธ าตุ ปรมิ าณนาํ้ ฝน เปน ตน สง่ิ เหลา นจ้ี ะมอี ยตู ามธรรมชาติ มนษุ ยส รา งขน้ึ เองไมไ ด แต
สามารถพฒั นาปรบั ปรงุ คณุ ภาพของทรพั ยากรธรรมชาตไิ ดบ า ง เชน การปรบั ปรงุ ทด่ี นิ ใหอ ดุ ม
สมบรู ณข น้ึ เปน ตน ผลตอบแทนจากการใชท ด่ี นิ เราเรยี กวา คา เชา
2. แรงงาน หมายถงึ แรงกาย แรงใจ ความรู สตปิ ญ ญา และความคดิ ทม่ี นษุ ยท มุ เท
ใหแกการผลิตสินคาและบริการ แตในท่ีน้ีแรงงานสัตวจะไมถือเปนปจจัยการผลิตประเภท
แรงงาน แตถ อื เปน ทนุ ประเภทมชี วี ติ ผลตอบแทนของแรงงานเรยี กวา คา จา งและเงนิ เดอื น
โดยทว่ั ไปแลว แรงงานแบง เปน 3 ประเภทคอื

- แรงงานฝม อื เชน นกั วชิ าการ แพทย นกั วชิ าชพี ตา งๆ เปน ตน
- แรงงานกง่ึ ฝม อื เชน ชา งไม ชา งเทคนคิ พนกั งานเสมยี น เปน ตน
- แรงงานไรฝ ม อื เชน กรรมกรใชแ รง นกั การภารโรง ยาม เปน ตน
3. ทนุ ในความหมายทางเศรษฐศาสตร หมายถึง สงิ่ กอสราง และเครอื่ งจักร เคร่อื ง
มือท่ีใชในการผลติ นอกจากนท้ี นุ ยงั แบงออกเปน 2 ประเภท คือ
3.1 เงนิ ทนุ หมายถงึ ปรมิ าณเงนิ ตราทเ่ี จา ของเงนิ นาํ ไปซอ้ื วตั ถดุ บิ จา ยคา จา ง คา
เชา และดอกเบย้ี
3.2 สนิ คา ประเภททนุ หมายถงึ สง่ิ กอ สรา ง รวมถงึ เครอ่ื งมอื เครอ่ื งจกั ร ทใ่ี ชใ นการ
ผลติ เปน ตน ผลตอบแทนจากเงนิ ทนุ คอื ดอกเบย้ี
4. ผปู ระกอบการ หมายถงึ บคุ คลทส่ี ามารถนาํ ปจ จยั การผลติ ตา ง ๆ มาดาํ เนนิ การ
ผลิตใหมีประสิทธิภาพท่สี ุด โดยอาศัยหลักการบริหารท่ดี ี การตัดสินใจจากขอมูลหรือจาก
เกณฑม าตรฐานอยา งรอบคอบ รวมถงึ ความรบั ผดิ ชอบ ผลตอบแทน คอื กาํ ไร

เร่ืองที่ 3 คณุ ธรรมในการผลติ และการบริโภค

การบรโิ ภค หมายถงึ การแลกเปลย่ี นสนิ คา และการบรกิ ารโดยใชเ งนิ เปน สอ่ื กลาง เพอ่ื
ตอบสนองความตอ งการบรโิ ภคของบคุ คล เชน การใชเ งนิ ซอ้ื อาหาร การใชเ งนิ ซอ้ื ทอ่ี ยอู าศยั
การใชเ งนิ ซอ้ื เครอ่ื งนงุ หม การใชเ งนิ ซอ้ื ยารกั ษาโรค การใชเ งนิ ซอ้ื ความสะดวกสบายเพอ่ื การ
พกั ผอ นหยอ นใจ เปน ตน

การผลติ หมายถงึ การสรา งสนิ คา และบรกิ ารเพอ่ื ตอบสนองการบรโิ ภคของบคุ คล
คณุ ธรรม เปน คณุ งามความดที จ่ี ะตอ งเสรมิ สรา งใหเ กดิ ทง้ั ในผผู ลติ และผบู รโิ ภค

90 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสังคม รายวิชาสงั คมศกึ ษา (สค21001)

ในแงผูผลิต ตองมีความซ่ือสัตยในการไมปลอมปนสารมีพิษหรือสารท่ีมีประโยชน
เขามาในกระบวนการผลิต หรือหากจําเปนตองใชก็ตองใชในปริมาณท่ปี ลอดภัยและไมเอา
เปรยี บผบู รโิ ภค รวมทง้ั ควรแจง ใหผ บู รโิ ภคทราบ เพอ่ื ใหอ ยใู นวจิ ารณญาณของผบู รโิ ภคทจ่ี ะ
เลอื กใช ขณะเดยี วกนั กต็ อ งไมป ลอ ยสารพษิ หรอื สง่ิ ทก่ี อ ใหเ กดิ มลภาวะตอ สง่ิ แวดลอ มซง่ึ จะมี
ผลกระทบตอ คนอน่ื

คณุ ธรรมของผผู ลติ ทส่ี าํ คญั มดี งั น้ี
1. ความขยนั เปน ความพยายาม มมุ านะทจ่ี ะประกอบการในการผลติ และบรกิ ารให
ประสบผลสาํ เรจ็ อยา งไมย อ ทอ ตอ ปญ หาและอปุ สรรค
2. ความซอ่ื สตั ย โดยเฉพาะซอ่ื สตั ยต อ ผบู รโิ ภค เชน ไมค า กาํ ไรเกนิ ควร ไมโ ฆษณา
สินคาเกินความเปนจริง ไมปลอมปนสินคา ไมผลิตสินคาท่ไี มไดคุณภาพ หรือสินคาท่ผี ิด
กฎหมาย ฯลฯ
3. ความรับผิดชอบ ในการผลิตสินคาและบริการเพ่อื สนองตอความตองการของผู
บรโิ ภค และไมส ง ผลกระทบตอ สงั คมและสง่ิ แวดลอ ม รบั ผดิ ชอบตอ ความเสยี หายอนั เกดิ จาก
การผลติ และบรกิ าร
4. พฒั นาคณุ ภาพสนิ คา เนน ใหส นิ คา และบรกิ ารเปน ทพ่ี งึ พอใจของผบู รโิ ภค
5. ดแู ลสงั คม คอื แบง สว นกาํ ไรทไ่ี ดร บั คนื สสู งั คม เชน ทาํ กจิ กรรมเพอ่ื สว นรวม เชน
สง่ิ ทเ่ี ปน สาธารณะประโยชน การใหค วามรทู ถ่ี กู ตอ ง ชว ยเหลอื ผดู อ ยโอกาสในรปู แบบตา งๆ ฯลฯ
ในแงผ บู รโิ ภค กต็ อ งใชส ตปิ ญ ญาในการพจิ ารณาวา ควรเชอ่ื คาํ โฆษณาของสนิ คา หรอื
ไม และจะใชอ ยา งไรใหค มุ คา และไมท ง้ิ ของเหลอื ใชใ หเ ปน มลภาวะตอ สง่ิ แวดลอ ม ใหค วามรว ม
มอื ในการกาํ จดั ขยะอยา งถกู วธิ เี พอ่ื สขุ ภาวะของทกุ คนในครอบครวั และในชมุ ชน
คณุ ธรรมของผบู รโิ ภค ในการเลอื กสนิ คา และบรกิ ารผบู รโิ ภคควรคาํ นงึ ถงึ ความจาํ เปน
หรอื ประโยชนต อ การดาํ รงชวี ติ คณุ ธรรมทส่ี าํ คญั มดี งั น้ี
1. ใชต ามความจาํ เปน ในการบรโิ ภคสนิ คา หรอื บรกิ ารใหส อคคลอ งกบั วถิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ
ไมก กั ตนุ สนิ คา
2. พจิ ารณาประโยชนท จ่ี ะไดร บั จากการซอ้ื สนิ คา และบรกิ าร
3. ประหยดั ซง่ึ ควรพจิ ารณาถงึ คณุ ภาพ ราคาสนิ คา การบรกิ ารทม่ี คี ณุ ภาพ ยตุ ธิ รรม
เหมาะสมกบั คา บรกิ าร
4. มคี า นยิ มในการบรโิ ภคสนิ คา ผลติ ภณั ฑไ ทย

ในปจ จบุ นั หนว ยธรุ กจิ ตา งๆ มกี ารโฆษณา ประชาสมั พนั ธ ขายสนิ คา และบรกิ าร
มากขน้ึ ซง่ึ เมอ่ื บางครง้ั มกี ารโฆษณาชวนเชอ่ื เกนิ จรงิ ทาํ ใหผ บู รโิ ภคไมท ราบความจรงิ เกย่ี ว
กับคุณภาพของสินคา ดังน้ันในการซ้ือสินคาและบริการใดๆ ผูบริโภคจึงควรพิจารณาถึง
คณุ ภาพ ความจาํ เปน ของสนิ คา และบรกิ ารเพอ่ื ประโยชนข องผบู รโิ ภค

« ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน » 91

ปจ จยั ทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ การบรโิ ภค
1. ราคาของสนิ คา ผบู รโิ ภคโดยทว่ั ไปจะซอ้ื สนิ คา บรกิ ารทเ่ี ปน ไปตามความตอ งการ
ความจาํ เปน ตอ การดาํ รงชวี ติ และมรี าคาทไ่ี มแ พงเกนิ ไปแตม คี ณุ ภาพดี
2. รสนยิ มของผบู รโิ ภค ผบู รโิ ภคมรี สนยิ มทแ่ี ตกตา งกนั บางคนมรี สนยิ มทช่ี อบสนิ คา
และบรกิ ารทม่ี าจากตา งประเทศ ผบู รโิ ภคบางคนมรี สนยิ มของความเปน ไทย กม็ กั จะซอ้ื สนิ คา
และบรกิ ารทผ่ี ลติ ขน้ึ ภายในประเทศเทา นน้ั
3. รายไดข องผบู รโิ ภค รายไดข องผบู รโิ ภค เปน ปจ จยั ทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ การบรโิ ภค ถา ผู
บรโิ ภคมรี ายไดน อ ยมกั ตอ งการสนิ คา และบรกิ ารทร่ี าคาถกู เพอ่ื ใหส ามารถดาํ รงชวี ติ อยไู ดไ ม
ขดั สน ถา ผบู รโิ ภคมรี ายไดส งู มกั ตอ งการสนิ คา และบรกิ ารทม่ี คี ณุ ภาพดี แมจ ะราคาสงู กต็ าม
4. ระบบซอ้ื ขายเงนิ ผอ น เปน ระบบซอ้ื ขายทช่ี ว ยใหผ มู รี ายไดน อ ยมโี อกาสไดบ รโิ ภค
สนิ คา ทม่ี รี าคาแพงได
5. การโฆษณา การโฆษณาเปน การทาํ ตลาด ทาํ ใหผ บู รโิ ภครจู กั สนิ คา และบรกิ าร สนิ คา
และบริการที่มีการทุมทุนโฆษณามากๆ มีสวนทําใหผูบริโภคหันไปซ้ือสินคาและบริการน้ัน
มากข้ึน
6. การคาดคะเนราคาภายหนา ถา ผบู รโิ ภคมกี ารคาดวา สนิ คา ใดมผี ลผลติ นอ ยและราคา
จะแพงขน้ึ ผบู รโิ ภคกจ็ ะมกี ารซอ้ื สนิ คา นน้ั กนั มาก
7. ฤดกู าล เชน ฤดรู อ น ผบู รโิ ภคจะหาซอ้ื เสอ้ื ผา ทส่ี วมใสส บายไมร อ น ฤดฝู น ผบู รโิ ภค
จะหาซอ้ื เสอ้ื ผา และเครอ่ื งปอ งกนั ฝนกนั มาก เปน ตน

เร่อื งท่ี 4 กฎหมายและขอมูลการคมุ ครองผบู รโิ ภค

หนว ยงานทค่ี มุ ครองผบู รโิ ภค
กองคมุ ครองผบู รโิ ภคดา นโฆษณา 0-2629-7037-9 , 0-2629-7041-3
กองคมุ ครองผบู รโิ ภคดา นฉลาก 0-2629-7048-50 , 0-2629-7052-5
กองคมุ ครองผบู รโิ ภคดา นสญั ญา 0-2629-7061-3 , 0-2629-7065-8
กองเผยแพรแ ละประชาสมั พนั ธ 0-2629-8250-2 , 0-2629-8254-6
กองนติ กิ าร 0-2629-8259-60 , 0-2629-8262-4
สาํ นกั งานเลขานกุ ารกรม 0-2629-8243 , 0-2629-8245-8
การพทิ กั ษส ทิ ธผ์ิ บู รโิ ภค
รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2540 เปน รฐั ธรรมนญู ฉบบั แรกทใ่ี ห
ความสาํ คญั ของการคมุ ครองผบู รโิ ภค โดยบญั ญตั ถิ งึ สทิ ธขิ องผบู รโิ ภคไวใ นมาตรา 57 วา
“สทิ ธขิ องบคุ คลซง่ึ เปน ผบู รโิ ภคยอ มไดร บั ความคมุ ครอง ทง้ั นต้ี ามทก่ี ฎหมายบญั ญตั ”ิ

92 หนงั สือเรยี นสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาสงั คมศึกษา (สค21001)

พระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 ซึ่งแกไขเพิ่มเติม โดยพระราชบัญญัติ
คุมครองผูบริโภค (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2541 ไดบัญญัติสิทธิของผูบริโภคท่ีจะไดรับความ
คมุ ครองตามกฎหมาย 5 ประการ ดงั น้ี

1. สิทธิท่จี ะไดรับขาวสารรวมท้งั คําพรรณนาคุณภาพท่ถี ูกตองและเพียงพอเก่ยี วกับ
สนิ คา หรอื บรกิ าร ไดแ ก สทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั การโฆษณาหรอื การแสดงฉลากตามความเปน จรงิ และ
ปราศจากพษิ ภยั แกผ บู รโิ ภค รวมตลอดถงึ สทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั ทราบขอ มลู เกย่ี วกบั สนิ คา หรอื บรกิ าร
อยา งถกู ตอ งและเพยี งพอทจ่ี ะไมห ลงผดิ ในการซอ้ื สนิ คา หรอื รบั บรกิ ารโดยไมเ ปน ธรรม

2. สทิ ธทิ จ่ี ะมอี สิ ระในการเลอื กหาสนิ คา หรอื บรกิ าร ไดแ ก สทิ ธทิ จ่ี ะเลอื กซอ้ื สนิ คา หรอื
รบั บรกิ ารโดยความสมคั รใจของผบู รโิ ภค และปราศจากการชกั จงู ใจอนั ไมเ ปน ธรรม

3. สทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั ความปลอดภยั จากการใชส นิ คา หรอื บรกิ าร ไดแ ก สทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั สนิ คา
หรือบริการท่ีปลอดภัย มีสภาพและคุณภาพไดมาตรฐานเหมาะสมแกการใช ไมกอใหเกิด
อนั ตรายตอ ชวี ติ รา งกายหรอื ทรพั ยส นิ ในกรณใี ชต ามคาํ แนะนาํ หรอื ระมดั ระวงั ตามสภาพของ
สนิ คา หรอื บรกิ ารนน้ั แลว

4. สทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั ความเปน ธรรมในการทาํ สญั ญา ไดแ ก สทิ ธทิ จ่ี ะไดร บั ขอ สญั ญาโดย
ไมถ กู เอารดั เอาเปรยี บจากผปู ระกอบธรุ กจิ

5. สิทธิท่ีจะไดรับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย ไดแก สิทธิท่ีจะไดรับการ
คมุ ครองและชดใชคาเสียหาย เม่อื มีการละเมิดสิทธิของผบู ริโภคตามขอ 1, 2, 3 และ 4
ดงั กลา ว

ขอ ควรปฏบิ ตั สิ าํ หรบั ผบู รโิ ภคในการซอ้ื สนิ คา หรอื บรกิ าร
ขอควรปฏิบัติหลังจากซ้ือสินคาหรือบริการ ผูบริโภคมีหนาท่ีในการใชความ
ระมดั ระวงั ตามสมควร ในการซอ้ื สนิ คา หรอื บรกิ าร ไดแ ก การใหค วามสาํ คญั กบั ฉลากของ
สนิ คา และการโฆษณาสนิ คา หรอื บรกิ าร
1. ผบู รโิ ภคตอ งตรวจดฉู ลากของสนิ คา เพอ่ื เปน ขอ มลู ในการเปรยี บเทยี บสนิ คา แตล ะ
ยห่ี อ กอ นตดั สนิ ใจเลอื กสนิ คา ฉลากของสนิ คา ทค่ี วบคมุ จะตอ งระบขุ อ ความดงั ตอ ไปน้ี

ชอ่ื ประเภท หรอื ชนดิ ของสนิ คา ทแ่ี สดงใหเ ขา ใจ ไดว า สนิ คา นน้ั คอื อะไร ในกรณที ่ี
เปน สนิ คา สง่ั หรอื นาํ เขา มาในราชอาณาจกั รเพอ่ื ขายใหร ะบชุ อ่ื ประเทศทผ่ี ลติ ดว ย

ช่อื หรือเคร่อื งหมายการคา ท่จี ดทะเบียนในประเทศไทย ของผผู ลิตเพอ่ื ขายใน
ประเทศไทย

ชอ่ื หรอื เครอ่ื งหมายการคา ทจ่ี ดทะเบยี นในประเทศไทย ของผสู ง่ั หรอื นาํ เขา มาใน
ราชาอาณาจกั รเพอ่ื ขาย

สถานทต่ี ง้ั ของผผู ลติ เพอ่ื ขาย หรอื ของผสู ง่ั หรอื ผนู าํ เขา มาในราชอาณาจกั รเพอ่ื
ขายแลว แตก รณี

ตอ งแสดงขนาดหรอื มติ ิ หรอื ปรมิ าณ หรอื ปรมิ าตร หรอื นาํ้ หนกั ของสนิ คา แลว แต
กรณี สาํ หรบั หนว ยทใ่ี ชจ ะใชช อ่ื เตม็ หรอื ชอ่ื ยอ หรอื สญั ลกั ษณแ ทนกไ็ ด