Teaser De pijpenmakers van Schoonhoven

BIJLAGE C

De klacht zoals op de pagina’s hiervoor beschreven, werd
in handen gesteld van de pottenbakker Cornelis Lasonder
die zijn antwoord als volgt verwoordde:

Aan de Edele Groot Agtb: magistraten der Stad
Schoonhoven

De ondergetekende cornelis Lasonder, Pottebakker binnen
deesen stad, gesien en geexamineert hebbenden zeekeren
requeste aan Ued:Gr:achtb: gepresenteert en getekenden
door een een menigte pijpemakers baase binnen deesen
stad, ten fine quan Ued:Gr:Achtb: aan hem ondergete-
kende zouden doen toekomen ordres en verderen last, zo
nopens het bakloon als het bakken van pijppotten zelvem
als bij het requeste breden vermeld, als mede het ap-
pointement van Ued:Gr:Achtb: op deselven reqte waarbij
ind groot rechtb. hetselven hebben gelieven te stellen in
handen van den ondergent: om daarop te dienen van be-
richt. Zo heeft ondergetekende dan aan Ued:Gr:Achtb: te
berichten.

Dat de ondergetekende bij de Lectuure van dat request
zich niet genoeg kan verwonderen dat in plaatsen dan dat
reqt. in allen gevallen zoude zijn onderteekent door deken
& hoofdluiden van & representeerende dus het pijpma-
kersgilde alhier, het selve onderteekend vind door en zuls
versoekt de ondergeteekende, dat door Ued:Gr:Achtb:
speciaal werden genoteert een opgeraapte hoop pijpema-
kersbassen, die onkundig & door zeekeren parcialiteit, te-
gens den ondergeteekende als pottebakker zijn vervoerd,
dat met onduister aan den ondergetekende blijkt, doordien
hij onder den ondertekenaars van dat reqt. vind desulken,
dien het ten allerminste past, een zodanig gedrag tegens
hem ondertekende te houden als zijnde daar onder spe-
cialijk vier die bij den ondergeteekende, wegens bakloon
te zaamen mijn F 500-.-. ten achteren staan, zommige die
in geen 2e jaaren hebben gewerkt & in het bijsonder een
die zedert 9 Jaaren geen eenen pijppot heeft doen bakken,
& zolang hij baas is geweest in het geheel maar ruijm 90.
en dat alle den zulke dan nog onbeschaamt genoeg schij-
nen, om bij Ued:Gr:achtb den ondergetekende te doen
voorkomen, als of hij oorsaak zouden weesen, van het ver-
val van de Pijpfabriek alhier, en de gevolgen van dien, ja
selve van de geheel pijpen commercie.

Dog den ondergetekende dan niet voornemens zijnde, de
attentie van Ed:Groot Achtb: te orenpeeren niet een verder
breeder detail van de source welke de ondertekenaars van
dat request hebben aangeset: tot het houden van dusdanig
gedrag, maar zal allenlijk overgaan om Ued:Groot Achtb:
zo kort hem doenelijk te berigten. Dat na dus Ued: Groot
Achtb voor den Jaare 1766 gestadig wierden lastig geval-
len met de disputen tusschen den pijpemakers en den pot-
tebakker alhier eijndelijk omme alle die moeijelijkheeden,
eens vooal te criteeren, en voor te koomen na nauwkeurigen

394 | DE PIJPENMAKERS VAN SCHOONHOVEN

OVERIGE STUKKEN

& volkomen kennisneming van zaaken ten overstaan van
Ued: groot achtb: op den 21 July des Jaars 1766 tusschen
pijpmakers ter eenre en de ondergetekende als pottebakker
ter andere zijde, is aangegaan een conventie met opzigt ter
het bakloon der pijppotten waar bij is overeengekoomen :
dat men zich nopens het bakloon zoude reguleeren nade
setting van Gouda, aldaar op zeekeren voet bepaalt mede
bij accoord tusschen pijpmaakers & Pottebakkrs on den 1
Nov 1764 aangegaan en bij Ued:gr:achtb: magistraat der
selven stad bekragtigt, dog echter zoodat men alhier bin-
nen deeze stad in plaatze (van 1 st per pot meenden gelijk
als toen van onheuglijke tijden af had plaats gehad) maar
4 duiten meerder per pot zouden betaalen, dan den zetting
van Gouda zijn, het welk geschiede om redenen dan ten
Turf (in welken prijs de zetting van Gouda geschied) al-
hier vrij wat duurder door den ondergeteekende moet
werde betaald, als te Gouda, uit hoofde van het duren
Transport langs de Lecq.

Geduurende deer Jaaren 1777 is den Setting te Gouda
(waar van de ondergetekende alle drie maanden, bericht
ontfangt) geweest doorgaans 6 1/2 Stuiver per pot, waar
bij gevoegt de 1/2 stuijver die door de ondergetekende
uit hoofde van voorn: conventie meerder kan werden
gevordert bedraagt 7 St per pot gelijk dan ook den onder-
getekende van de maand Febr: deeses Jaars to 11 Augs
laastleeden toe, niet meerder gevordert heeft als 7 st: per
pot. De Setting te Gouda geschied aldaar, na een nette
berekening van den prijs der turf, volgens een vastgestelt
plan, dit insiende blijkt, dat wanneer aldaar de zetting is
6 1/2 st: de prijs der turff dit jaar is geweest de tonnen
doorelkander gerekent van 2 1/2 stijv: & 3 Stuijv: de ton.

De onderget heeft daarentegens geduurende dit jaar
voorde turf moeten betaalen te rekenen voor 4 scheepen
die hij heeft opgedaan, zedert 25 maart 1777 to 3 octbr:
daaraanvolgende voor de ton mede door elkanderen ge-
rekent, een penning minder als 4 st: zo dat hem onder-
get: volgens het plan waarna men zig te Gouda schikt, wel
soude moeten toekomen 8 st: & derhalve 1 st. meerder
door hem is gevordert geworden.

Het plan waar na zig de setting van Gouda reguleert is zo
naauw gesteld ten faveure der pijpmaakers (gelijk welk ten
sterkste is te presumeren) als maar mogelijk is, weshalve
het voor de onderget: niet wel doenlijk is, om op den duur
tegens die van gouda te kunnen bakken, veel min dat door
hen het bakloon, op eene minderen voet als tegenwoordig
is bepaalt, zoude kunne werde gesteld, daar bij komt ook
nog, dat wanneer de turft tot hooger prijs als gemeenlijk
monteert, men te Gouda als dan een schip onder diverse
pottebakkers verdeelt, en daardoor te eerden sodanig schip
geconsumeert zijnden, men ook des te eerder geleegent-
heid heeft om van den volgende aankomende scheepen die
beeter koop zijn te kunnen profiteeren, waar na dan onder-

DE PIJPENMAKERS VAN SCHOONHOVEN | 395

BIJLAGE D

Bijlage D

Registers populaire ketelversieringen

Alfabetisch overzicht van bekende merken die gebruikt zijn in combinatie met de meest populaire 18e eeuwse ketelversieringen zoals die ook
in Schoonhoven gebruikt werden. Per merk is de periode waarin de betreffende maker actief was, de (vermoedelijke) maker, een afkorting voor
de plaats waar deze werkzaam was en een referentie vermeld.

Gebruikte afkortingen voor de productieplaatsen: Afkortingen gebruikt voor referenties:
A = Alphen/Aarlanderveen, A = Van der Meulen (1986),
Aw = Antwerpen, APM [collectie nummer] = Amsterdam Pipe Museum,
G = Gouda, D = Duco (2003),
Gr = Gorinchem, G = Van der Meulen, Brinkerink en Von Hout (1992),
S = Schoonhoven, K = Krommenhoek en Vrij (1986),
U = Utrecht. O1 = Van Oostveen (2014),
O2 = Van Oostveen (2020),
S = deze publicatie,
U = Smiesing en Brinkerink (1988),
p = paginanummer,
Stam = collectie Ruud Stam.
In enkele gevallen is als referentie een particuliere verzameling
gebruikt met het betreffende webadres.

Afb. 1630. Vis zonder Afb. 1631. Vis zonder let- Afb. 1632. Platte vis met Afb. 1633. Vis boven vier
letters en golfjes. ters met golfjes. merk IW. golfjes tussen bladranken.

0 cm 1 2 3 4 5

398 | DE PIJPENMAKERS VAN SCHOONHOVEN

REGISTERS POPULAIRE KETELVERSIERINGEN

Index gekroonde vis

24c Het merk 24 gekroond is aangebracht op keerzijde ketel

1731-1772 Huijbert Lorijer / APM 02.584

wed. H. Lorijer (G) D, p. 189

1773-1778 Matthijs Munnik (G)

1778-1788 Gillis Willebeek /

wed. G. Willebeek (G)

1788-1805 Willem Bot (G)

ADM 1802-1810 Arnoldus J. Murk (S) p. 239

AHM 1789-1791 Arnoldus Haverman (G) K, p. 315

Afb. 1634. Vis met merk AKL 1763-1796 Andries Kulink (S) p. 300
AVDA tussen bladranken.
AM 1705-1756 Andries Michiels Brem / kleipijpen.nl
Afb. 1635. Voor ‘BOSCH’
staat een onleesbare letter. wed. A. Brem (G) D, p. 162

Afb. 1636. Tekst ‘GOUDA’ 1794-1838 Pieter de Mol (G)
boven gekroonde vis.
ANM 1785-1849 Arnoldus C. Murk (S) p. 237
Afb. 1637. Initialen IOH, naast
de O zijn de letters I en H nog ARM 1793-1815 Arnoldus C. Murk (S) p. 238
zichtbaar.
AS 1783-1815 Assuerus Sakes (S) p. 312

AVA + HVDO 1775-1823 Adrianus van Aten (Gr) claypipes.nl

AVC Onbekend K, p. 315

AVDA 1774-1798 Abraham van den Akker (Gr) G, p. 56

AVDA + IVA 1743-1790 Jan van Aten (Gr) K, p. 315

AVDA + LVA 1779-1801 Leendert van Aten (Gr) APM 6.335

AVE 1778-1825 Anthony van Erp (Gr) G, p. 30

AVH 1765-1808 Pieter van Rijk (A) A, p. 64

AVW + Gouda Onbekend (G) claypipes.nl

..BOSCH 1739-1767 Hendrik Bosch (G) D, p. 155

CD 1819-1825 Cornelis Dam (Gr) kleipijpen.nl

CDW Onbekend Stam

CGS Onbekend O1, p. 7

CHN 1760-1806 Cornelis Huijvenaar (S) p. 291

CHVN 1795-1805 Cornelius Huijvenaar (S) p. 294

CVOH Onbekend (Gr) kleipijp.nl

DBN 1754-1785 Dirk Barunet (Gr) G, p. 52

DV 1807-1825 Dirk Valke (Gr) kleipijp.nl

DVD 1764-1810 Dirk van Duuren (S) p. 175

DVH 1777-1816 Dirk van Herwaarden (Gr) claypipes.nl

DVHW 1777-1816 Dirk van Herwaarden (Gr) Oostveen (2011)

DWM 1773-1805 Dirk Wilmink (S) p. 314

FHN 1795-1810 Johannes F. Huijvenaar (S) p. 295

GDVR* Onbekend K, p. 315

GF Onbekend APM 02.435

GH 1730-1789 Gerrit Hollands / p. 232

wed. G. Hollands (S)

GHLb 1730-1789 Gerrit Hollands / (S) p. 232

wed. G. Hollands

GIS 1761-1780 Guilliam Schippers (Gr) G, p. 62

GOUDA Onbekend

GS 1761-1780 Guilliam Schippers (Gr) G, p. 62

GS 1782-1806 Gijsbert Stam (Gr) G, p. 62

GVA Onbekend claypipes.nl

GVB 1786-1792 Gerrit van den Bos (Gr) APM 07.521

GVD 1727-1780 Gerrit van Duuren sr (S) p. 178

GVDR 1772-1805 Gerrit van Duuren jr (S) p. 185

0 cm 1 2 3 4 5

DE PIJPENMAKERS VAN SCHOONHOVEN | 399

PERSONENREGISTER

Personenregister Boesvelt, Abraham Cornelisz - 53, 73, 158, Coome - zie Van Komen
159, 337, [352] Cornegge, Michiel van - 167
Paginanummers vet gedrukt, bevatten uit- Boesvelt, Adriana - 160, [352] Cornelisz, Jacob - 13, 41, 42
gebreidere persoonsinformatie. Paginanum- Boesvelt, Cornelis Abrahamsz - 73, 74, 158, Cosijn, Annetje Jillisdr - 69, 164, [354]
mers tussen [...] bevatten stambomen. 159, 337, [352] Culin zie Kulink
Boesvelt, Hermen Cornelisz - 53, 73, 151,
A 158, 159, 337, [352] D
Alot, Elisabeth - 217, [356] Bok, Mattheus van den - 232 Dam, Cornelis van - 342
Aminde, Margrietje - zie Minden, van der Bokkum, Jan den - 337 Dam, Joris van - 209, [360]
Andriesz, Frans - zie Frans Andries van Bootsman, Adriana - 245 Damman, Christiaan - 238
Oosterhout Bort, Franck - 63, 104, 137, 138 Decker, Neeltje Jans - 159, [352]
Antheunis, Syant - 42 Bort, Maria - 63, 137 Didden, Elisabeth - 70, 242, 243, [366]
Appel, Pieternella - 57 Bort, Robbert - 33, 42, 63, 104, 137, 138 Dijk, Swaantje (Swanida) van - 70, 167, [354]
Bort, Willem - 137 Doesburgh, Jan - 337
B Bort-Wesel, Frank - 138 Donk, Daniel van - 99
Baart, Jacobus - 77, 108, 191, 210 Bosch, Cornelis van den - 296 Dormerziel, Margarita van - 266, [373]
Baart, Maria - 67, 148 Bosch, Marrigje van den - 209, 224, [366] Dorst, Cornelis van - [376]
Bakker, Clazina - 191, [353] Bouter, Johannes den - 246 Dort, Pieter van - 99, 308
Bakker, Dionysius - 70, 194, 196, [353] Bouter, Pieter den - 246 Drunen, Jan van - 191
Bakker, Dionysus - 69, 70, 72, 191, 251, Braber, Cornelia de - [374] Duijn, Anna van - 43
[353] Bre(e), Franchou de(n) - 205, 341, [367] Duijn, Arij van - 43, 54
Bakker, Geertrui - 296, [371] Breur, Dirk Cornelisz - 67, 139, 148 Duijn, Jan Reijnierse van - 43, 140, 321
Bakker, Govert - 70, 72, 73, 191, 193, [353] Broer (de jonge), Pieter Pieterse - 54, 63, 65, Duijn, Maritje van - 43
Bakker, Ingena - 72 74, 105, 139, 142, 327, [348] Duijn, Nicolaas van - 43
Bakker, Kornelis - 70, 194, 196, [353] Broer (de oude), Pieter Pieterse - 54, 59, 63, Duijn, Reijnier Janse van - 43
Bakker, Nicolaas - 44, 55, 70, 72, 108, 115, 65, 140, 142, 190, 324, 327, [348] Duijn, Reijnier van - 43
178, 191, 194, 329, [353] Broer (-Ros), Catharina - 142 Dulland, Dirk - 140
Bakker, Weduwe - Zie Anna Maria Nobel Broer, Katie - 142 Duuren (de jonge), Dirk van - 54, 81, 94, 99,
Barends, Willem - 63 Broere, Lijsje - 337 101, 183, 218, 300, 310, [358]
Bek, Pietertje - [369] Broeren, Pieter - 337 Duuren (de oude), Dirk van - 77, 79, 175,
Bekken, Ariana - 263 Bruggen, Annigje van - 251, [357] [358]
Bel, Pieter - 218 Bruijn, Berendina de - 177, [358] Duuren (de oude), Gerrit van - 49, 51, 54, 55,
Berg, Alexander van der - 337 Bruijn, Dirk de - 246 57, 69, 70, 72, 77, 78, 79, 80, 82, 94, 99, 108,
Beusekom, Johanna van - 70, 225, 238, [366] Bruijn, Frans de - 75, 76, 110, 146, 200, 245 115, 146, 165, 178, 194, 199, 200, 216, 251,
Blanken, Hermanus - 44, 99 Bruijn, Johanna (Baltus) de - 283, [370] 278, 329, [358]
Blaricum, Cornelis van - 251 Buchner, Willem Frederik - 316 Duuren (junior), Gerrit van - 54, 95, 119, 178,
Blij, Jan Jansz - 191 Bukkene, Govert van den - 337 185, 310, [358]
Bloed, Joost - 342 Burgh, Maria Cornelia van den - 44 Duuren, Aaltje van - 81, [358]
Blois, Christina - [371] Buuren, Elisabeth van - 251, [357] Duuren, Bart van - 51, 77, 78, 79, 177, [358]
Blom, Bastiaan - 337 Buurman, Aagje den - 54, 101, 120, 281, Duuren, Cornelis van - 338, [358]
Blom, Cornelis - 190, 337 317, [369] Duuren, Dirk Gerritsz van - 338, [358]
Blom, Cors - 165 Buurman, Adrianus - 342 Duuren, Gerrit Bartholomeusz van - 183,
Blom, Hendrikje Levinus - 253, [364] Buurman, Catharina Maria - 338, [358] [358]
Blom, Steven - 337 Buurman, Johanna Maria - 309, 310 Duuren, Gerrit Gerritsz van - 187, 314, [358]
Blommert, Stijntje - 190 Duuren, Jacob van - 338, [358]
Blonck, Merrigje - 74, 207 C/K Duuren, Johannis Nobel van - 185, 314, 338,
Blonk, Aafje - 265, 269, [374] Capel, Adriana van - 157, [350] [358]
Blonk, Cornelia - 197 Capoen, Teuntje - 315, 340, [375] Duuren, Pieter van - 338
Blonk, Geertje - 277, [368] Claesz, Thomas- zie Thomas Claesz van
Boekhoven, Dirkje - 272, [368] Oosterhout E
Boer, Adriana den - [348] Claverley, Nicolas - 19 Eck, Hendrik van - 338
Boer, Maria Teunisse den - 203, 204, [367] Claverley, Willem - 63, 136, 137, 139 Eek, van zie Van Eck
Boesvelt, Abraham - 73, 158, 324, [352] Collave, Claas Claasz - 148 Eijck, Dirck Dircx van - 41
Commeren, Cathelijn - 138 Elbregt, Lena - 70, 341, [360]

424 | DE PIJPENMAKERS VAN SCHOONHOVEN

PERSONENREGISTER

Eras, Leonard - 101, 239 Groeneveld, Steven - 137 265, 272, 283, [362]
Erbers, zie Herbus Groenewoud, Geertie - 159 Hollands, Weduwe - zie Deborah de Ruijter
Erkelens, Willem - 74, 105, 106, 119, 188, Groet, Louis de - 75 Hooftman, Dirk Huijbertse - 150
259, 327 Hoog, Hendrik de - 315, [375]
Es, Elisabeth van - 265 H Hoog, Huijbert de - 50, 51, 54, 86, 210, 269,
Es, Magtildes van - 44, 46, 89, 243, 309 Haarlem, Joanna Maria van - 230, [366] 278, 299, 307, 315, 327, [374]
Es, Pieternella van - 216, [356] Hage, Lourens - 178 Hoog, Jan de - 246, 278, 340, [374, 375]
Hage, Neeltje - 69, 151, [350] Hoog, Krijn (Huijbertse) de - 265, 269, [374]
F Hagen, Dirkje - 306 Hoog, Maria de - 300, [361]
Fasse, Wilhelmina - 237, [366] Hagenaar, Barend den - 339 Hoog, Pieter de - 315, 340, [375]
Flippen, Dirkje - 259 Hagenaar, Jan den - 57 Hoog, Roelof de - [375]
Florens(e), Willem van - 344, 345 Hagenaar, Willem den - 57, 338 Hoogenboom, Philip - 115, 178, 194, 329
Floek - zie Vloek Halteren, Dirk van - 339 Hoogendijk, Arij - 93, 253, 258, [364]
Flux - zie Vloek Haringman, Johanna - 70, [354] Hoogendijk, Bouwen Jorisz - 253, [364]
Frericks, Dou - 42 Hazeu, Cornelis - 278 Hoogendijk, Jan Jorisz - 253, [364]
Heijde, Barent van der - 171 Hoogendijk, Johanna - 249, [364]
G Heijde, Marrigje van der - 70, 72, 171, [354] Hoogendijk, Joris Bouwense - 50, 51, 54, 108,
Gallepijn, Pieter - 86, 268 Heijde, Wiggert van der - 171 119, 253, 299, [364]
Geene(n), Susanna van - 268 Heijden, Barend van der - 235 Hoogendijk, Joris Jansz - 253, [364]
Geering, Geertruij - 287, [370] Heijm, Jakomeijntje van - 53, 246, 339 Hoogendijk, Sara - [364]
Geijn, Johanna van der - 305 Heijndricks, Maria - 138 Hoogland, Jan - 287
Gelder, Hendrik van - 77, 108, 119, 151, 208 Heim, Cornelis Pieters van - 231 Hoogwinkel, Adriana - 317
Gelder, Sijmen Dircksz van - 208 Hellegers, Clemens Cornelis - 309 Hoola, Jeremiah - 246
Gelderen, Ira van - 218, [356] Hellegers, Clemens Laurentius - 44, 46, 309 Hoop, Cornelis van der - 210
Genderen, Jacobus Michielse - [356] Hellegers, Hendrik - 309 Hoorn, Wilhelmina van den - [360]
Genderen (junior), Jan van - 54, 99, 185, 216, Hellegers, Hendrikus Daniel - 309 Houbraak, Gerrit - 338
269, 310, [356] Hellegers, Johannes - 309 Houling, Cornelis - 53, 191, 206, 340
Genderen (junior), Machiel van - 338, [356] Hellegers, Michiel Cornelisz- 25, 44, 46, 47, Houling, Herbert - 53, 200, 206, 340
Genderen (senior), Jan van - 54, 78, 79, 87, 65, 89, 92, 93, 94, 204, 205, 221, 243, 246, Houmes, Cornelis - 53, 146, 340
94, 95, 171, 210, 211, 216, 218, 227, [356] 296, 309, 312 Houweling, Cornelis van - 206
Genderen, Dirk van - 338 Hen, Jan de - 183, 339 Houweling, Mateltie - 164
Genderen, Jacobus van - 79, 165, 215, [356] Hen, Wilhelmina de - 339 Houweling, Pieternella - [373]
Genderen, Machiel van - 53, 54, 78, 82, 86, Hendricksz, Jan - 140 Hubert, Maurits - 95, 309
87, 107, 108, 114, 118, 119, 151, 171, 211, Herbus, Abel - 48, 185, 314, 338, 339 Huijvenaar, zie Christina Latoer
218, 227, 329, [356] Herbus, Hendrik - 185, 338, 339 Huijvenaar (de jonge), Jacobus - 96, [371]
Genderen, Willem van - 57, 61, 217, 243, Herbus, Willem - 338, 339, 344 Huijvenaar , Cornelius - 119, 294, [371]
261, [356] Heumen, Jan van - 54, 55, 77, 108, 220, Huijvenaar, Anthonie - 54, 55, 340, 341, [371]
Gerrits, Cornelis - 41 [362] Huijvenaar, Christina - 99, 235, [363, 371]
Gerrits, Geertrui - [356] Heumen,Gijsbert van - 46, 49, 54, 55, 57, 77, Huijvenaar, Cornelis - 54, 55, 87, 89, 93,95,
Gerritse, Jan - 53, 71, 73, 78, 107, 165, 167, 80, 86, 93, 119, 220, 221, 224, 232, 268, 278, 96, 97, 99, 108, 185, 265, 278, 291, 310, [371]
169 281, 309, 312, [362] Huijvenaar, Elisabeth - 340, [371]
Gerven, Antoinette van - 188 Heusden, Geertruid van - 204, [367] Huijvenaar, Jacobus - 54, 61, 80, 89, 94, 95,
Gessel, Catharina van - [373] Hilligers , zie Hellegers 96, 97, 116, 227, 283, 289, 291, [371]
Gessel, Johanna van - [352] Hitzing (de jonge), Adrianus - 146, 197, 324 Huijvenaar, Jacobus Cornelisz - 95, 98, [371]
Gidts, Johannes de - 246 Hitzing (de oude), Adrianus - 197 Huijvenaar, Jan Frans - 54, 60, 70, 101, 295,
Gierstman, Wilhelmina - 245 Hoest, Lena van der - 253, [364] [366], 371
Gillisz, Hendrick - 338 Hoeyenbosch, Claasje Cornelis van - 67, 174 Huijvenaar, Johannes - 289, [371]
Gillisz, Jan - 338 Holland, Sara Jans - 70, 165, [354] Huijvenaar, Laurens - 31, 54, 61, 93, 94, 98,
Gillisz, Michiel - 338 Holland, Wilhelmina Pieterse - 208 116, 185, 243, 278, 296, [371]
Goedhart, Magdalena - [356] Hollands, Aaltje - zie Aartje Hollands Huuksloot, Zwaantje van - [374]
Goerel, Maria - 221, [362] Hollands, Aartje - 345, [363]
Groeneveld, Bastiaan Cornelisz - 137, 139 Hollands, Anna - 99, 232, 235, [362] I
Groeneveld, Cornelis Bastiaansz - 139 Hollands, Gerrit - 54, 55, 61, 76, 77, 80, 81, Ipenburg, Frederik van - 316
Groeneveld, Jacobus Bastiaansz - 139 86, 89, 108, 112, 119, 146, 232, 235, 251,

DE PIJPENMAKERS VAN SCHOONHOVEN | 425

Tussen 1634 en 1819 werden er in Schoonhoven ta-
bakspijpen gemaakt. Echter, wie de Schoonho-vense
pijpenmakers waren en met name die in de 17e en
vroege 18e eeuw, was onbekend. Deze pu-
blicatie is het resultaat van een uitgebreid archief on-
derzoek en biedt veel nieuwe informatie over de ruim
120 pijpenmakers die in de stad actief zijn geweest en
vooral ook de producten die zij maakten. Naar nu
blijkt, waren de Schoonhovenaren de eersten die
reeds aan het einde van de 17e eeuw het gat in de
markt voor goedkope tabaks-
pijpen voor de gewone man succesvol wisten op te
vullen. Niet alleen was de tabakspijpennijverheid
in de stad een stuk groter dan tot op heden aangeno-
men, ook blijkt ze op diverse vlakken toonaangevend
geweest te zijn. Doorgaans worden Schoon- hovense
pijpen in één adem genoemd met soortgelijke pro-
ducten uit steden als Gorinchem en Utrecht. Hiermee
wordt aan de Schoonhovense makers echter te weinig
recht gedaan. Zij blijken aan de basis gestaan te heb-
ben van diverse populaire modellen en versie-
ringen die gedurende meer dan 100 jaar in veel ver-
schillende plaatsen in Nederland gekopieerd werden.
In dit boek wordt de ontwikkeling van de pijpennij-
verheid in de stad in nog niet eerder bekend detail
beschreven. Niet alleen treden veel tot op heden on-
bekende pijpenmakers en hun producten voor het
voetlicht, ook wordt een tijdsbeeld geschetst van het
vaak karige bestaan van deze ambachtslieden wier
producten nog dagelijks overal in Nederland, maar
ook in vele andere landen, op akkers en in de grond
worden gevonden.

ISBN 9 789082 628111
Drukkerij De Bink - Leiden

9 789082 628111