เอกสารการสอน อ.มนตรี เงาเดช

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

เอกสารการอบรม

แบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมาณราคา

อ.มนตรี เงาเดช 1
http://montri.rmutl.ac.th
e-mail : [email protected]

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

บทที่ 1
แบบระบบไฟฟาเบื้องตน

1.1 การออกแบบแบบระบบไฟฟา ตอ งประกอบดว ย
1. ระบบแสงสวาง (Lighting)
2. ระบบไฟฟากําลงั (Power)
3. ระบบสัญญาณเตอื นภัยและระบบส่อื สาร (Alarm and Communication)

1.2 แบบทางไฟฟา แบง ออกเปน 4 ประเภทคอื
• แบบรูปจริง (Pictorial)
• แบบไดอะแกรมแผนผัง (Schematic diagram)
• แบบไดอะแกรมเสน เดียว (One line diagram)
• แบบไดอะแกรมวงจรไฟฟา (Wiring diagram)

แบบรูปจรงิ (Pictorial)

รูปที่ 1.1 2

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

แบบไดอะแกรมแผนผัง (Schematic diagram)

รูปท่ี 1.2
แบบไดอะแกรมเสนเดียว (One line diagram)

รูปท่ี 1.3

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 3

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

แบบไดอะแกรมวงจรไฟฟา (Wiring diagram)

รูปท่ี 1.4

1.3 สัญลักษณท ่ีใชในการออกแบบ
สวทิ ซไฟฟาและอุปกรณไฟฟา

สญั ลกั ษณ ความหมาย สญั ลกั ษณ ความหมาย
สวิทซข ้วั เดยี ว
S สวทิ ซแ บบขั้วคู โคมไฟ
สวทิ ซสามทาง
S2 สวทิ ซส่ีทาง F พดั ลม
S3 สวิทซป ระตูอัตโิ นมัติ
S4 สวทิ ซต ัดตอนอัตโิ นมตั ิ s สวิทซแ บบดึง
SD สวทิ ซตดั ตอนอัติโนมัตกิ ันนาํ้
SCB L ขั้วหลอดไฟฟา
SWC
J ตลับแยกสาย

C นาฬกิ าไฟฟา

L ขวั้ หลอดไฟฟา พรอ มสวิทซแบบดงึ
PS

SRC สวทิ ซควบคุมระยะไกล D สายไฟฟาชนดิ ออนใชก บั เคร่อื งจักร
SWP สวิทซก นั นา้ํ

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 4

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

เตารับตางๆและอุปกรณเสริม

สัญลักษณ ความหมาย สญั ลักษณ ความหมาย
เตารับท่ัวๆไปชนดิ เตา รบั คู
3 เตารบั สามตวั สวิทซก ดปุม
GR
WP เตารับคูมีสายดนิ ออดไฟฟา

เตา รับชนดิ กนั นาํ้ กระด่งิ ไฟฟา

โทรศัพทภ ายใน

R เตารบั สาํ หรับเตา ไฟฟา TV สายอากาศโทรทัศน

S เตา รับแบบมีสวิทซใ นตวั D ประตปู ดดว ยไฟฟา
เตา รบั สาํ หรับเครอื่ งใชหุงตม F กระดิ่งไฟฟาเตือนไฟ
เตารับทีต่ ดิ ต้งั ฝง ดิน FS อปุ กรณเ ตอื นไฟอตั โิ นมัติ

ระบบอน่ื ๆ ความหมาย สัญลักษณ ความหมาย
สญั ลักษณ แผงสวิทซ มอเตอรไฟฟา
แผงจายไฟ M เครอื่ งกาํ เนดิ ไฟฟา
แผงไฟช่ัวคราว G หมอ แปลงกําลัง
T
แผงไฟสําหรบั เคร่อื งทําความ ฟว ส
รอน
วงจรยอยระหวางสวทิ ซก ับ เซอรกติ เบรกเกอร
จดุ ควบคมุ
ตัวนาํ ไฟฟา 4 เสน การตอ ลงดิน
วงจรยอยเปนสายซอ นบนเพดาน
วงจรยอยเปนสายซอนใตด นิ

1.4 แผนผงั ระบบไฟฟา (Diagram)
แผนผงั ทใ่ี ชใ นระบบไฟฟา ภายในอาคาร (Diagram) มใี ชก นั อยมู ี 2 แบบคือ
1.4.2 Single Line Diagram เปนแบบท่ีแสดงการจา ยไฟฟาภายในอาคารของตู MDB

นบั ตัง้ แตห มอ แปลงไฟฟา มายงั เมนเซอรกติ เบรคเกอรข องอาคารท่ีตดิ ตั้งในตู MDB และเซอรกิต
เบรคเกอรทคี่ วบคมุ ตูควบคมุ รอง (SDB) และตูควบคุมยอย (LP) ทั้งหมดของอาคารรวมท้งั อุปกรณ
เครือ่ งวดั ขนาดพกิ ัดกระแส AT ของเมนเซอรก ิตเบรคเกอร, เซอรกติ เบรคเกอรท ตี่ ดิ ตั้งในตู MDB

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 5

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

ขนาดพกิ ดั กระแสของบัสบาร และชนดิ ขนาด จาํ นวนของสายประธาน (Main Feeder) สายปอ น
(Feeder) และขนาดพกิ ดั ของหมอแปลงไฟฟา

รปู ท่ี 1.5 Single Line Diagram

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 6

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

รูปท่ี 1.6 Single Line Diagram (ตอ)

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 7

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

1.4.2 Riser Diagram เปน แบบแสดงโครงสรา งของระบบไฟฟาภายในอาคารจะแสดง
อปุ กรณห ลักในระบบและสายปอนในแนวดิ่งท่ีจา ยไฟไปตามจุดหรือชั้นตางๆ ของอาคาร พรอ ม
แสดงตคู วบคมุ หลัก (MDB) , ตูควบคมุ รอง (SDB), ตูควบคมุ ยอ ย (LP) ในแตละช้นั ดงั รปู 1.7

ก)

ข) 8
รปู ท่ี 1.7 แสดง Riser Diagram

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

1.5 ตารางโหลด (Load Schedule)
ตารางโหลดจะเปนตวั ท่ีบอกรายละเอยี ดใหเ ราทราบคา ตา งๆ ภายในระบบไฟฟา ซึง่ มคี วาม

จําเปนเปน อยา งยิ่งทีจ่ ะตองระบุในแบบระบบไฟฟา โดยจะมีทัง้ ที่เปนของตู Load Center และ ตู
Consumer Unit รวมไปถึงตู MDB โดยทอี่ งคประกอบของตารางโหลดจะบอกคาตา งๆ ดงั น้ี

1) หมายเลขวงจร CCT (Circuit Number) จะบอกเทา กบั จํานวนของวงจรยอ ยของตคู วบคมุ
ไฟฟา นน้ั ๆ

2) รายละเอียดของวงจร (Disscription) เปน ตวั บอกวา วงจรยอ ยนน้ั เปนการควบคุมใน
โหลดชนดิ ใด เชน โหลดแสงสวา ง (Lighting) โหลดเตา รบั (Receptacle) โหลดมอเตอร (Motor)

3) ขนาดพิกดั ของโหลด (VA) (โวลท- แอมป) หากเปน ตู 3 เฟส กจ็ ะมีทง้ั เฟส A ,B ,C หาก
เปน ตู 1 เฟส ก็จะมเี พยี งเฟสใดเฟสหน่ึง

4) ขนาด ชนิดและจํานวนของสายไฟฟา เชน 2x1.5 THW
5) ขนาด ชนดิ และจํานวนของทอ รอยสายไฟฟา
6) ขนาดของทอ AT / AF Circuit Breaker และ Pole ของ Circuit Breaker
7) แผนภาพของวงจรตูค วบคุมไฟฟา (Diagram)

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 9

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

รูปท่ี 1.8 แสดงตารางโหลด

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 10

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

รูปท่ี 1.9 แสดงตารางโหลด (ตอ) 11

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

รูปที่ 1.10 แสดงตารางโหลด (ตอ)

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 12

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

1.6 ระบบสายไฟฟา ในอาคาร
ภายในอาคารจะตองมสี ายไฟฟาท่ีเชอ่ื มตอ อุปกรณต าง ๆ ในอาคารรวมไปถงึ การเชือ่ มตอ

ตูควบคมุ ไฟฟา ตางๆ เขา ดวยกนั ซ่ึงจะมีชอื่ เรียกท่แี ตกตา งกนั ตามการตดิ ตั้ง ไดแ ก
1.6.1 สายประธาน (Main Feeder) เปน สายท่ใี ชในการเชื่อมตอ ต้งั แตด าน Secondary ของ

หมอ แปลงไฟฟามายังเมนเซอรกติ เบรคเกอรของตู MDB
1.6.2 สายปอ น (Feeder) เปนสายท่ใี ชใ นการเชอื่ มตอต้งั แต ตู MDB ซ่ึงจะตอออกมาจาก

เซอรก ิตเบรคเกอรร องในตู MDB ไปยังเมนเซอรก ติ เบรคเกอรของตู SDB Load Center หรอื
Consumer Unit

1.6.3 สายวงจรยอย เปน สายทใ่ี ชใ นการเช่ือมตอ ตงั้ แตล กู เซอรกติ เบรคเกอรยอ ยในตู SDB
หรือ ตู Load Center , Consumer Unit ไปยังวงจรไฟฟา แสงสวา ง , วงจรไฟฟากําลงั , เตารบั ไฟฟา ,
เครื่องปรับอากาศ หรือ มอเตอรไฟฟา หรอื อปุ กรณไ ฟฟา อน่ื ๆ

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 13

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

รปู ที่ 1.11 Single Line Diagram แสดงสายประธาน สายปอน และสายวงจรยอ ย

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 14

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

มเิ ตอรไฟฟา สว นของการไฟฟา

สายเมน

บริภัณฑป ระธาน สว นของผูใชไ ฟ
(แผงเมนสวติ ช)
เครื่องปองกันกระแสเกิน
ของวงจรยอ ย

ตวั นําวงจรยอ ย

โหลดไฟฟา

ระบบไฟฟาทไ่ี มมสี ายปอน

มเิ ตอรไฟฟา สว นของการไฟฟา

สายเมน

บริภณั ฑประธาน สว นของผูใชไ ฟ
(เมนสวติ ช)
เครื่องปองกันกระแสเกิน
สายปอน ของสายปอน

แผงยอ ย
เคร่ืองปองกันกระแสเกินของวงจรยอ ย

ตวั นําวงจรยอ ย
โหลดไฟฟา

ระบบไฟฟา ทมี่ ีสายปอ น

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 15

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

บทท่ี 2
การประมาณราคาระบบไฟฟา

ชา งไฟฟา นอกจากจะติดต้งั อปุ กรณไฟฟา ตา งๆ ไดแลว ยงั จะตองมคี วามสามารถในการ
อานแบบออก แยกรายการวสั ดทุ ีต่ อ งใช พรอมทง้ั ประมาณราคาวัสดุทจี่ ะใชท ้งั หมดไดด ว ย ท้งั น้ี
เพื่อตองการทราบวางานแตช น้ิ จะตอ งเสยี คา ใชจ ายในการซื้อวัสดเุ พ่อื ทาํ งานชน้ิ น้นั ๆ เทา ใดหรอื ที่
เรยี กวาตนทุนของการผลิตมากนอ ยเทาใดเปน ตน วางานตดิ ตัง้ และเดนิ สายไฟฟา เราจะตองทราบ
คา ใชจ า ยตาง ๆ เพอ่ื ประโยชนในการยนื่ เสนอราคารบั เหมางานนน้ั ๆ หรือถาเปน งานเกย่ี วกบั วทิ ยุ
และอเิ ลคโทรนิคสเราจาํ เปนตองทราบตน ทนุ การผลิต เพอื่ จะไดต ง้ั ราคาขายไดถ ูกตอง โดยทไ่ี ด
บวกคา แรงงานและกําไรเอาไวเรียบรอ ยแลว ฉะนน้ั การประมาณราคาจึงมคี วามสาํ คญั มากสาํ หรบั
ชางติดต้ังเดนิ สายจําเปน ตอ งเรยี นรเู อาไว โดยเฉพาะอยา งย่ิงการแยกรายการออกจากแบบกอ นท่จี ะ
นําไปคดิ ราคา

การประมาณราคาในงานท่เี กย่ี วกับวทิ ยุและอิเลก็ ทรอนกิ ส ไมคอยยงุ ยากหรือซบั ซอ นมาก
นกั เพราะเปน งานชนิ้ เล็ก ๆ แตการประมาณราคาของงานทเ่ี กยี่ วกับไฟฟา นัน้ เนื่องจากวา เปน งาน
ใหญตอ งใชค วามละเอยี ดรอบคอบตอ งมีความสามารถในการท่จี ะอานแบบ แยกรายการในแบบได
อยางถูกตอง ในแบบของงานไฟฟาทว่ั ไปโดยมากเปน แบบ One line diagram ผูศ กึ ษาจะตอ งแยก
วงจรออกเปน สว น ๆ หรือเปนวงจรยอ ย เพอ่ื จะไดพจิ ารณาในวงจรยอ ยนน้ั วาประกอบดว ย
อะไรบา ง

2.1 บุคลากรท่มี สี ว นรบั ผิดชอบโครงการ
ในงานกอสรา งอาคารสูงหรอื โรงงานอุตสาหกรรมไมว า โครงการใด ๆ ก็ตาม จะ

ประกอบดว ยบคุ ลากรทีม่ ีสว นรับผดิ ชอบเพื่อโครงการเหลานน้ั สําเรจ็ ลลุ ว งไปดว ยดี ไดแ ก
1) เจา ของโครงการหรือ เจา ของเงินทุนทใี่ ชใ นการกอ สราง (Owner)
2) ผอู อกแบบหรอื สถาปนิก (Designer or Architect) เปน ผูทท่ี ําการออกแบบงาน

โครงการ โดยกาํ หนดสเปคของวัสดุและลกั ษณะการตดิ ตง้ั ท่ใี ชใ นโครงการแตละโครงการ และทาํ
ราคากลางใหก บั เจา ของโครงการเพอ่ื ใชพ จิ ารณาในการกอสรางงานโครงการนนั้

3) ผบู รหิ ารงานโครงการ (Project adminstration consultant) เปนตวั แทนเจา ของโครงการ
ทําการศกึ ษาความเหมาะสมของการลงทนุ การตดั สนิ ใจในการลงทนุ รวมทั้งควบคมุ คาใชจ ายใน
การดําเนนิ งาน

4) ผคู วบคุมงานกอ สรา ง (Construction management) มหี นา ทีค่ วบคุม ดแู ลและตดั สินใจ
ในการทํางานของผูร ับเหมาตา ง ๆ เชน ผูรับเหมาโครงสรา ง หรอื ผูรับเหมางานระบบไฟฟา เปน ตน

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 16

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

รวมทงั้ คอยประสานงานใหกบั ผูรับเหมาตา ง ๆ เมอื่ เกิดปญหาในการตดิ ต้งั ขึ้น รวมทั้งตอ งควบคุม
เวลาในการกอสรางใหทันตามท่ีกาํ หนด

5) ผูรับเหมากอสรางหลัก (Main contractor) จะมีผูรบั เหมาโครงสรางเปน ผรู ับเหมางาน
หลกั โดยมหี นาทีท่ าํ การจดั หาและตดิ ต้งั วสั ดุอุปกรณตาง ๆ ท้งั หมดเพ่ือใชสาํ หรบั งานโครงการ
รวมท้ังรับผิดชอบคาใชจายตาง ๆ ที่ไดท าํ หารตกลงในระหวา งการเซ็นสญั ญาเพ่อื รับงานกอ สรา ง
เชน นา้ํ ประปาช่วั คราว ไฟฟาชั่วคราว การสรางทพ่ี กั คนงาน (Labour camp) หรอื สํานักงานสนาม
(Site office) เปนตน ซงึ่ ผรู บั เหมาโครงสรางอาจจะแบง งานสาํ หรับงานระบบตา ง ๆ เชน งานระบบ
ไฟฟา , ระบบสุขาภบิ าลหรอื ระบบดบั เพลงิ เปน ตน ใหก ับผูร บั เหมางานระบบรายยอ ยตอไป

6) ผรู บั เหมากอ สรางรายยอ ย (Sub contractor) เปนผรู บั เหมาทรี่ บั งานจากผรู บั เหมาหลัก
อกี ที ปกตจิ ะรบั เฉพาะคา แรงติดตงั้ และอุปกรณป ระกอบการติดตัง้ (Accessories)

7) คนงาน (Worker) เปนบุคลากรข้นั ต่ําสุดของงานกอสรา ง โดยปกติจะรับเหมาคา แรง
ตดิ ตั้งเปน รายวันหรือตรี าคาเหมาจนจบงาน จากผูร ับเหมากอ สรา งซึ่งเปนผูวาจาง

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 17

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

ขั้นตอนของงานกอ สรา ง สามารถแสดงไดด ว ย Flow Chart ดงั รปู ที่ 2.1

เจาของโครงการตองการสรา ง
วา จา งผอู อกแบบเพอื่ ออกแบบโครงการ

วา จา งบริษัท CONSULT/CM
มาชวยบริหารโครงการ

จัดประกวดราคาหาผูรบั เหมา เปรยี บเทยี บราคาและดา น ทาํ สญั ญาวา จางผูรบั เหมา
(BIDDING) เทคนคิ ของผูร ับเหมา (CONTRACTOR)
(EV ALUATION)

บรหิ ารและควบคมุ งาน
ท่ผี รู บั เหมาดาํ เนินการ

(CONSULT)

ผรู บั เหมา(CONTRACTOR)

1. จดั สรา ง SITE OFFICE และ STORE

2. จัดวางระบบเอกสาร (FILING)

3. วางแผนงาน (SCHEDULE) ผูรับเหมายอ ย
4. CLEAR แบบ (ทํา SHOP DRAWING) (SUB CONTRACTOR)
5. ตรวจสอบวัสดอุ ปุ กรณ (MATERIAL) และเรงจัดซ้อื

6. จัดหาคนงานและผรู บั เหมายอ ย(SUB CONTRACTOR)

7. ตดิ ตัง้ (INSTALLATION)

8. ทดสอบ (COMMISSIONING TEST) คนงาน
9. สงมอบงานเปนสว น ๆ และสง มอบทั้งหมด (WORKER)
10. เบิกเงนิ งวด (PAYMENT) พรอ มทงั้ สง รายงาน

(MONTHLY REPORT)

11. ขอคนื เงินคาํ้ ประกันผลงาน (RETENTION)

พรอ มทัง้ ทาํ หนงั สอื ค้าํ ประกันผลงานไปวาง

รปู ท่ี 2.1 Flowchart แสดงขนั้ ตอนการทํางานของโครงการ

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 18

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

2.2 สวนประกอบของงานกอ สรา ง งานกอ สรา ง จะประกอบดว ยงานหลัก ๆ อยู 5 ชนิด คอื
1) งานโครงสราง รับผิดชอบโดยผรู ับเหมาโครงสรา ง เปน งานระบบหลัก โดยทวั่ ไปมี

มลู คาประมาณ 50 % ของมูลคางานกอ สรา งทั้งหมด
2) งานสถาปตยห รอื งานตกแตงทงั้ ภายในและภายนอก รับผดิ ชอบโดยผรู ับเหมา

โครงสรา งโดยท่ัวไปมมี ลู คา ประมาณ 20 %ของมูลคา งานกอ สรางทั้งหมด
3) งานระบบไฟฟา รบั ผิดชอบโดยผรู ับเหมาไฟฟา โดยทวั่ ไปมีมลู คา ประมาณ 15% ทัง้ น้ี

ขึ้นอยูกับปรมิ าณพลังงานไฟฟา และระดบั แรงดันไฟฟา ท่ใี ช
4) งานระบบสขุ าภบิ าล รับผดิ ชอบโดยผรู บั เหมาระบบสุขาภบิ าล ปกติมีมูลคางานนอย

มากเมอื่ เทยี บกบั ระบบอน่ื ยกเวน งานทก่ี อ สรา งทีม่ จี ํานวนหอ งนา้ํ หรือปรมิ าณการใชนํ้ามาก จะมี
มลู คา งานคอ นขางสงู โดยท่ัวไปมมี ูลคา ประมาณ 5 % ของมลู คางานทกี่ อ สรางท้ังหมด

5) งานระบบปรับอากาศ รับผดิ ชอบโดยผูรบั เหมาปรับอากาศ มูลคา งานขน้ึ อยูกบั ระบบ
การทาํ ความเยน็ ที่เลอื กใช แบงเปน ระบบทาํ ความเยน็ จากสวนกลางซึง่ ปกตใิ ช Chiller และระบบ
ทาํ ความเยน็ แบบแยกสว น คือติดเครื่องปรับอากาศในหอ งที่ตอ งการความเย็น โดยท่ัวไปมีมลู คา
ประมาณ 10% ของมูลคางานกอสรางท้งั หมด

บคุ ลากรภายในของแตละระบบของโครงการหนึง่ ๆ สามารถแสดงไดด งั รูปที่ 2.2

ผูจ ัดการโครงการ
(PROJECT MANAGER)

วศิ วกรโครงการ
(PROJECT ENGINEER)

วิศวกรประจําหนว ยงาน
(SITE ENGINEER)

โฟรแ มน ชางเขียนแบบ ฝายบญั ชี ฝา ยจดั ซื้อ
(FOREMAN) (DRAFTMAN) (ACCOUNT SECTION) (PURCHASE SECTION)

คนงาน
(WORKER)

รปู ท่ี 2.2 Flowchart แสดงขน้ั ตอนการทํางานของผรู ับเหมา

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 19

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

งานกอสรา งระบบนี้ จะตอ งผา นการประมลู งาน (Biddingโดยท่วั ไปมที ีม่ าอยู 3 แหลง คือ
ก) จากเจาของงานโดยตรง โดยทว่ั ไปจะเปนการประมูลงานแขง ขนั กนั ระหวา งบริษทั
วิศวกรท่ีปรึกษา ซง่ึ ปกตจิ ะทาํ การออกแบบประมาณราคาควบคูกัน ราคางานกอ สรา งที่ไดในขน้ั นี้
จะเรยี กวา “ราคากลาง”
ข) จากบรษิ ทั วศิ วกรท่ปี รกึ ษา จะนาํ ราคากลางทไ่ี ดจ ากการประมาณราคา มาเปด ประมูล
เพ่ือหาผรู บั เหมางานระบบตา งๆ โดยปกตจิ ะเปด ประมลู เพ่อื หาผรู บั เหมาหลัก (Main contractor)
กอ น ซึ่งอาจใหผูรับเหมาโครงสรางประมลู งานทัง้ หมดไปหรือแยกประมลู ระบบตา ง ๆ ออกจากกนั
ค) จากผูรับเหมาหลกั โดยปกตเิ ปนการเปด ประมูลจากผรู บั เหมาโครงสราง ซึง่ ไดป ระมูล
งานท้งั หมดมากอนหนา นี้ เพื่อหาผูร ับเหมางานระบบอื่น ๆ
ดงั นั้นการประมูลงาน จะตองอาศยั การประมาณราคา เพื่อพจิ ารณาหาคาใชจายทใี่ ชใ นการ
ดาํ เนนิ งานกอสรา ง จงึ เปรยี บไดว า “การประมาณราคาเปนหัวใจของงานกอ สราง

2.3 วัตถปุ ระสงคแ ละจุดมงุ หมายของการประมาณราคา
การประมาณราคา (Construction estimating) เปนการพจิ ารณาคาใชจ ายทใ่ี ชในการ

ดําเนินงานกอสรา ง โดยถอดประมาณขอวสั ดอุ ุปกรณ ที่มีในแบบแปลนของงานกอสราง (Drawing)
และขอ กาํ หนดของงาน (Specfication) สบื หาราคาของวสั ดุอปุ กรณน ั้นและคา ตดิ ตง้ั ท่ีใชรวมทั้งคา
ใช จา ยตา ง ๆ ท่จี ะเกดิ ขึน้ แลว รวบรวมลงในรายการแสดงวสั ดุอุปกรณ (Bill Of Quantity) ตาม
หมวดหมูของแตละรายการอปุ กรณน ั้น เพอ่ื ทําการสงเขา ประมูลงานดงั ท่ไี ดก ลา วมาขา งตน แลว
ดงั นนั้ จงึ เปรียบการประมาณราคาเปน หวั ใจของงานกอสราง เพราะถาหากไมม กี ารประมาณราคา
หรือการประมาณราคาที่ดีพอเพอ่ื สง เขา ประมูลงานแขงขนั แลว บริษัทผูร ับเหมากอสรางกไ็ ม
สามารถตัง้ อยตู อ ไปได เน่อื งจากไมมีงานเขามาหลอ เล้ยี งพนักงานในบรษิ ัท

2.4 หัวใจของการประมาณราคา
หัวใจของการประมาณราคา สําหรับผปู ระมาณราคาอยูที่
1) ถกู ตอ งครบถว น
2) ทนั ตามกาํ หนดเวลาที่ไดร บั มอบหมาย
3) สามารถแสดงรายการอปุ กรณ จํานวนทีใ่ ช คาวสั ดุอปุ กรณ รวมท้งั คาแรงทีใ่ ชติดตัง้

ใกลเ คียงกบั คาใชจ ายจริงทีไ่ ดใ ชจ ริง ๆ เมือ่ จบงาน
4) มีขอมลู ท่ีไดท าํ การถอดแบบไว ดแู ลว เขาใจงาย เพอ่ื สําหรบั ผปู ระมาณราคาคนอน่ื หรือ

วิศวกรผดู ูแลงานเม่ือไดง านนแี้ ลว สามารถตรวจสอบได
5) Bill Of Quantity หรือ BOQ ท่ีทําจดั เรยี งหมวดหมถู กู ตอ ง และเขาใจงาย

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 20

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

2.5 ขน้ั ตอนการประมูลงาน
การประมลู งาน ไมว า จะเปน ใครมาจากไหนหรอื โดยใครก็ตามทีก่ ลา วมาแลว จะมขี ้นั ตอน

การประมูลงาน ดงั นี้
2.5.1 การซ้ือแบบ ตองอาศัยเอกสารหรือหลกั ฐานตาง ๆ ดังนี้
1) หนงั สือหรือจดหมายเรียกประกวดราคา
2) ใบมอบอาํ นาจซอ้ื แบบ ในกรณที ่ผี จู ัดการหรือผูม ีอํานาจท่ีถกู เช้ือเชญิ ใหเขารว ม

เสนอราคาไมสามารถมาซือ้ แบบเองได กส็ ามารถมอบอํานาจใหบคุ คลอืน่ มาซอ้ื แบบแทนไดโดยใช
ใบมอบอาํ นาจแทน

3) ใบสาํ คญั การจดทะเบียนในการประกอบกจิ การ
4) ใบทะเบยี นการคา หรอื ใบทะเบยี นพาณชิ ย
5) เอกสารหรือหนงั สอื แสดงผลงานการประกอบกจิ การทเ่ี คยสรา งมาแลว
6) ใบรบั รองวิศวกรหรอื ใบอนุญาต ก.ว.
7) เงนิ สดหรอื เชค็ ตามมลู คา ทตี่ ง้ั ไว โดยดไู ดจากหนังสอื หรอื จดหมายเรยี ก

ประกวดราคา
2.5.2 การประมาณราคา

หลังจากทไี่ ดมกี ารซ้อื แบบและสเปคมาแลว ก็ตองมกี ารประมาณราคาเพอ่ื พจิ ารณา
หาคา ใชจ า ยทใ่ี ชใ นการดําเนนิ การกอสราง ซง่ึ ตองมีการบวกคา ดําเนนิ การท่ตี อ งใช (Overhead)
และกาํ ไรทีต่ องการ (Profit) เขา ไปในตอนเสนอราคา จึงจะไดราคาที่ตองนําเสนอ

2.5.3 การนาํ เสนอราคาประมูล ตองอาศยั เอกสารหรือหลกั ฐานตาง ๆ ดังน้ี
1) ซองประจาํ บริษัท สาํ หรบั บรรจเุ อกสารทตี่ องสงท้ังหมด
2) จดหมายเสนอราคา เน้อื ความของจดหมายจะประกอบดวยเอกสารทแ่ี นบสง มา

พรอ มกัน ราคารวมทัง้ หมดท่เี สนอ เงอื่ นไขการชาํ ระเงิน กาํ หนดเวลาการยนื ราคา เปน ตน
3) ใบเสนอราคา ประกอบดว ย ขอบเขตของงานที่รับผดิ ชอบ บญั ชีแสดงรายการ

วัสดุอุปกรณ (BOQ) และรายการสิง่ ของทจ่ี ะใชใ นตอนกอสรา ง (Material ‘s List หรือ Vender ‘s
List)

4) ใบคํ้าประกันธนาคาร (Bank guarantee) วงเงินตามท่รี ะบใุ นสญั ญา
5) เอกสารหรอื หนังสอื แสดงผลงานการประกอบกจิ การทีเ่ คยสรางมาแลว
6) ใบสาํ คญั การจดทะเบยี นในการประกอบกจิ การ ใบทะเบยี นการคา และใบ
ทะเบยี นพาณชิ ย
7) ใบรบั รองวิศวกร หรือใบอนุญาติ ก.ว.

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 21

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

ขอ ควรรู : เคล็ดลับการประมลู
เนอ่ื งจากมกี ารแขง ขนั ทางดา นการประมูลงานกันคอนขา งมาก และมกี ารทาํ ราคาใหตาํ่ กวา

ความเปน จริงเพ่ือใหไดร ับเลือกใหเปน ผรู ับเหมาในโครงการนน้ั ๆ โดยเฉพาะจากบริษทั ใหญ
ผูเขารวมการประมลู จงึ ควรตอ งรู เคล็ดลบั บางประการเพื่อสาํ หรบั การชนะการประมูล อนั ไดแ ก

- พฤตกิ รรมของผวู าจา งวา ผูวา จา งมีนิสยั อยางไร ตองการผรู ับเหมาลกั ษณะอยา งไร
- ขอมลู ของบริษทั ผูแขง ขนั วามีจาํ นวนก่ีราย บริษทั ใดตอ งการงาน และมกี ารใชเ สนสายกนั
หรอื ไมอยา งไร
- สาํ รวจดู Site งาน เพื่อใหผปู ระมาณราคาสามารถประมาณราคาไดอยางถูกตอ งครบถวน
โดยเฉพาะงานที่ตอ งมกี ารติดต้งั ภายนอกอาคาร เชน งานเดินสายเมนไฟฟาเขาสภู ายในโครงการ แต
โดยปกตบิ ริษทั ทีค่ ิดราคาคอนขางถกู ตองครบถว นมกั จะไมไ ดงาน เพราะราคาจะสูงกวาบริษัท
คูแขง ท่คี ิดราคาถกู กวา (คิดราคาไมครบถวน)
- ตัวเลขการเสนอราคา ตอ งพจิ ารณาความเหมาะสมทง้ั คา ตอหนวย ซึ่งมีผลตอนมงี านเพมิ่
ลดทอ่ี าจจะเกดิ ขึน้ และคา ยอดรวมท้ังหมด ซึ่งผวู า จา งจะพจิ ารณาจากคา ยอดรวมเทา นั้น คาตอ
หนวยมีผลพิจารณานอยมาก ยกเวนวาบริษทั คแู ขงขันมีราคาใกลเคียงจะพจิ ารณาทีละรายการ
- ขอบเขตงานทร่ี ะบุ ควรระบใุ หช ดั เจนครบถว น ซึง่ ปกติระบุงานติดตั้งท่ีไมไดด ําเนินการ
หรอื การตดิ ตง้ั ทม่ี กี ารใหเลอื กใชเทานนั้ ขอบเขตงานทีร่ ะบุจะมีผลตอนไดง าน เพราะเปนสวนหนึ่ง
ของสัญญาวาจา ง

2.6 ขั้นตอนของการประมาณราคา แลว มี
หลงั จากทีไ่ ดผปู ระมาณราคาไดร ับแบบและสเปค (ขอกําหนดของงานติดต้ัง)

ขั้นตอนของการทําการประมาณราคา ดงั นี้
- การศึกษาและวิเคราะหแบบรวมท้งั สเปคของวัสดอุ ปุ กรณท ่ีใชใ นการตดิ ตง้ั
- การถอดแบบหรอื การถอดปริมาณของวสั ดุอปุ กรณทใี่ ช
- การเก็บรวบรวมขอมูลทีไ่ ดจ ากการถอดแบบ หรอื การทาํ Breakdown sheet
- การสืบราคาของวัสดุอุปกรณ
- การทาํ ราคาในรปู ของ BOQ

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 22

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟาและการถอดแบบประมารราคา

2.6.1 การศึกษาและวเิ คราะหแ บบรวมท้งั สเปคของวสั ดอุ ุปกรณและการติดตัง้ หลงั จาก
ท่ีผปู ระมาณราคาไดร ับแบบและสเปคมาแลว กต็ อ งมีการพิจารณาใหล ะเอียดชัดเจนวา

ก) ครบถว นหรือไม
- จํานวนหนา ของแบบ มคี รบตามท่รี ะบุใน Drawing List ของแบบหรอื ไม
- จํานวนหนา ของสเปคมีครบหรือไม โดยดูไดจากสารบัญ
ข) สมบูรณห รือไม
- แบบและรายละเอียดของอุปกรณ เชน จํานวนหรอื ตาํ แหนงท่ีตดิ ตัง้ ในแบบแปลน
ครบตามท่ีมีใน Single line และ Riser diagram หรือไม
- ขอ กาํ หนดหรือรายละเอยี ดของอปุ กรณต าง ๆ ท่จี ําเปน ตองใชท้ังหมดในโครงการ
เชน รปู แบบ ลกั ษณะหรือการติดตัง้ มคี รบตามทีม่ ีในแบบหรอื ไม ทีส่ ําคญั คือ
อปุ กรณห ลัก ๆ (Main equipment) เชน สเปคของหมอ แปลงหรอื เครือ่ งกําเนิดไฟฟา
ค) อะไรคอื ปญ หาและอะไรคอื สง่ิ ท่ีตองเพ่ิมเติม
- ปญ หาของแบบไมครบ ไมส มบูรณ รวมทงั้ ไมมขี อ กําหนดของอปุ กรณทต่ี อ ง
เพ่มิ เติมซึง่ มผี ลตอ การทาํ ราคา ตอ งทําเปน ขอคาํ ถาม (Questionaire) เพอื่ สอบถามไป
ยงั ผอู อกแบบ
- เอกสาร BOQ ของงานมหี รือไมป กติผอู อกแบบจะทาํ แบบฟอรม BOQ สาํ หรับ
การประมูลงาน เพ่อื ใหบ ริษทั ผรู ับเหมามบี รรทกั ฐานทาํ การถอดแบบไปในทิศทาง
เดยี วกันและสะดวกในการตรวจสอบราคาโดยการเปรยี บเทียบแตล ะรายการ
สาํ หรบั กรณที ผี่ อู อกแบบไมไ ดท ําแบบฟอรม BOQ มาใหผ รู บั เหมาตองทาํ
แบบฟอรม BOQ ของตนเองโดยการจดั วางฟอรม ตามหมวดหมทู ่เี หมาะสม ซึง่ จะ
กลาวในภายหลัง

2.6.2 การถอดแบบ หมายถงึ การหาจาํ นวนของวัสดอุ ุปกรณทตี่ อ งใชในงานโครงการทง้ั
ทมี่ ีระบุในแบบและสเปค สามารถแบงการถอดวสั ดอุ ปุ กรณเ ปน 2 ชนิด คือ

- การถอดวสั ดุอุปกรณทนี่ บั ได (Countable equipment) การถอดวสั ดอุ ุปกรณท ่ี
นับไดจะถอดเปน ชุด(Set) โดยเนน ท่อี ปุ กรณยอ ยทม่ี ปี รากฏในแบบไดแก ดวงโคม สวิทชไฟฟา
เตารบั ไฟฟา เตารับโทรศัพท อปุ กรณแ จง เตือนระบบไฟไหม เตา รบั โทรทัศน อุปกรณส างสัญญาณ
ระบบเสียง และอปุ กรณอ น่ื ๆ ทีม่ ีอยูในแบบฟอรม BOQ เปน ตน

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 23

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

- การถอดทางเดินสายไฟฟา และสายไฟฟา (Raceway and Cable) การถอด
ทางเดนิ สายไฟฟา (เชน ทอรอ ยสายไฟฟา Wireway หรือ Cable tray) และสายไฟฟา (เชน THW,
NYY หรือ XLPE) จะถอดเปนเมตร โดยจะเริ่มไลถ อดตาม Singler line diagram หรือ Riser
diagram จาก Incoming ทีร่ ับเขามาสโู ครงการจนถึงโหลดอุปกรณตวั สดุ ทาย (วงจรยอย) เชน ดวง
โคมไฟฟา หรอื เตา รบั ไฟฟา เปน ตน

นอกจากน้ีควรจะแยกถอดเปนของแตละระบบ เพ่อื สะดวกในการกรอกขอ มลู ลงใน BOQ
ซง่ึ การถอดทางเดินสายไฟฟา และสายไฟฟา แบงเปน

1) สาย Incoming ใชการวดั จริงตามแบบ แตควรระวังเรือ่ งขนาดสเกลของแบบ
ตอ งตรวจสอบใหดี ๆ แมว าจะมีสเกลบอกอัตราสว น แตถาแบบถกู ยอหรอื ขยายมา สเกลบอก
อตั ราสวนก็ใชไ มไ ด แบงออกไดดงั น้ี

ก) ระบบไฟฟา โดยปกตจิ ะเรมิ่ จากมเิ ตอรข องการไฟฟาท่ตี ิดอยบู นเสาไฟฟา ตนแรก
สดุ กอนเขา โครงการ ถา เปน HV. Incoming การไฟฟา จะจา ยเปนแรงดนั สงู (ระดับแรงดนั ขนึ้ กบั
ขนาดของโหลด) เขาสูหมอ แปลง หรือผา นอปุ กรณต ดั ตอนแรงสงู (HV.Switchgear) แลว เขา สูหมอ
แปลง แตถา เปน LV. Incoming การไฟฟา จะจา ยเปน แรงดนั ปกติ คอื 1 เฟส 220 V. หรือ 3 เฟส 380
V. จากหมอ แปลงของการไฟฟาแทน การเดนิ สาย Incoming มอี ยู 2 ลักษณะ คอื

- Overhead line จะเดนิ สายไฟฟา เกาะลูกถว ยที่อยูบ นเสาไฟฟา ตามมาตราฐาน
ของการไฟฟา นครหลวง จะใชเ สาไฟสงู 8 m. สาํ หรบั ระบบแรงดนั ต่ํา เสาไฟฟาสูง 12 m. สาํ หรับ
ระบบแรงดัน 12 (24) kV นอกจากน้สี ามารถเดนิ สายไฟฟาเกาะลกู ถว ยท่ีติดกบั Rack ซึง่ ยดึ ตดิ กับ
ผนัง กาํ แพงหรือเพดาน การเดินสายในลกั ษณะ Overhead line จะมผี ลของน้ําหนักของสายมา
เกย่ี วขอ งโดยเฉพาะสายไฟฟาทม่ี ีขนาดใหญห รือมีนํา้ หนกั มาก ทําใหส ายหยอ นหรอื เรียกวา ตกทอ ง
ชาง ดังนนั้ จงึ ตอ งมกี ารเพม่ิ ความยาวที่วดั ได (จากแบบ) คดิ เปน เปอรเ ซนตข องความยาวทีว่ ดั ได
ท้งั หมด ท้ังนี้ ขึน้ กบั ระยะทางที่จับยึดสาย โดยปกตใิ ชป ระมาณ 5% ถึง 10%

- Under ground จะเดนิ สายไฟฟารอยทอฝงดนิ โดยปกตนิ ิยมใชทอ IMC, RSC,
HDPE หรือ PVC ซึ่งอาจทําเปน ลักษณะ Duct bank คอื มีคอนกรีตมาหมุ ลอ มรอบทอ อกี ที
นอกจากนีอ้ าจเดนิ สายไฟฟาฝงดินโดยตรงก็ได เชน ใชสาย NYY (มฉี นวนหมุ 2 ชน้ั สามารถใชฝ ง
ดนิ โดยตรงได) การคดิ ความยาวสายลักษณะน้ีจะมีตอ งมกี ารเผือ่ ความยาวสายมากนัก ถา แนวเมนท่ี
กาํ หนดคอนขา งแนนอน

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 24

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

ข) ระบบโทรศัพท โดยปกติองคก ารโทรศัพทแหง ประเทศไทย (TOT) จะเดนิ สาย
เมนโทรศพั ท ควบคไู ปกบั สายไฟฟา บนเสาตนเดยี วกนั (บนเสาไฟฟา) แตตดิ ตั้งคนละระดับกันเพื่อ
ปองกนั ผลของการเหนยี่ วนาํ ใหเ กิดสัญญาณรบกวน หรอื อาจจะตดิ ต้ังสายเมนโทรศัพทแยกตน
ออกมาตางหาก การเดินสาย Incoming จาก TOT เขาสูตน MDF จะมีอยู 2 ลกั ษณะเชน เดียวกับ
ระบบไฟฟา และมกี ารคิดความยาวสายในลักษณะเชนเดยี วกัน

2) สาย Feeder ในการวดั จริงตามแบบ และควรระวังเรือ่ งขนาดสเกลของแบบ
เชน เดยี วกบั สาย Incoming

ก) ระบบไฟฟา สาย Feeder ท่เี ร่ิมจากตเู มนไฟฟา (MDB) ไปยงั ตูไฟฟาทร่ี ับไฟฟา
จากตู MDB (Sub Distribution Board หรอื SDB) ตาม Single line diagram เรียกวา ‘Main
feeder’ แตถ าเปนสายจาก SDB ไปยังตไู ฟฟายอ ยหรือตู Load center ที่จา ยโหลดสดุ ทา ย จะเรยี กวา
‘Sub feeder’

การติดต้ังสาย feeder โดยปกตจิ ะทาํ การรอยสายอยใู นทอ รอยสายหรอื ทางเดินสายชนิดอนื่
ๆ เชน Wire Way หรือ Cable Tray ยดึ ติดกบั ผนังหรอื เพดานดว ย Support หรือ Hanger การคดิ
ความยาวลักษณะน้ี ควรจะเผ่ือความยาวทว่ี ัดไดป ระมาณ 2 % ถึง 10% สําหรบั ทางเดินสายทไี่ มม ี
การหกั มุมโคงมาก แตส าํ หรบั ทางเดนิ สายที่มกี ารหักมุมโคง มาก อาจจะตองมกี ารเผอื่ มากกวานคี้ อื
ประมาณ 10% ทั้งนเ้ี นื่องจากสาย Feeder มรี าคาคอนขา งสูง จึงควรถอดความยาวคอ นขา งใกลเคยี ง
กบั ท่ใี ชจ รงิ หนางาน

ขอควรรู
1. อยาลืมคิดความยาวในชว งลงตู (แนวดิ่ง) ดว ย โดยปกติขอบตูดา นบนจะอยสู งู จาก
ระดับพื้นประมาณ 1.60-1.80 m. ยกเวน ตู MDB จะสูงประมาณ 2.20 ถงึ 2.40 m.ถาใน
แบบหรือ Riser ไมไ ดกาํ หนดความสูงของช้ันมา ใหค ดิ วา ความสงู ของชัน้ ประมาณ
3.50-5.00 m. ดงั นนั้ ความยาวในสว นแนวดิ่งจงึ ยาวประมาณ 2-3 m.
2. ตองมกี ารเผือ่ ความยาวสายลงตู เนอ่ื งจากทางเดนิ สายไฟฟาจะสนิ้ สุดลงตรงทขี่ อบตู
แตส ายไฟฟา ตอ งรอยลงไปถงึ อปุ กรณต ดั ตอนภายในตู ดงั นั้นจงึ ตอ งมกี ารเผือ่ ความ
ยาวสายลงตดู ว ย ซง่ึ มีหลักการคิดงา ย ๆ คอื คดิ วา มคี วามยาวประมาณ 1-2 เทา ของ
ความยาวของตู
3. ถาในแบบไมไ ดก าํ หนดแนวทางการเดนิ ของทางเดินสายมาใหสาย Feeder ทผี่ า น
ระหวางชน้ั ใหคิดไปที่ Shaft ไฟฟา กอนเสมอ แลว จึงเดนิ ในแนวนอนไปยงั ตตู ําแหนง
ช้นั ทีม่ ีตดิ ตงั้

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 25

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

ข) ระบบสายโทรศพั ท สาย Feeder คอื สายโทรศัพทท นี่ บั จากตู MDF ไปยังตู TC ที่
อยูประจําชนั้ หรอื ประจาํ Zone มีการคดิ ความยาวสายเชน เดียวกับระบบไฟฟา

ค) ระบบ Fire alarmสาย Feeder คือสายไฟฟาจากตู Fire alarm Control Panel
(FCP) ไปยงั Remote Terminal Unit (RTU) หรอื ตู FCP ยอ ยซ่ึงเปนตู ZONE ยอ ยของ FCP
สามารถทาํ หนาทเ่ี หมือน FCP และทาํ งาน Stand alone เปน สายจากตู FCP ไปยัง Multiplex แต
สาํ หรับระบบ Hard wire แลว สาย Feeder เปน สายจากตู FCP ไปยงั Terminal Box(TB) ซงึ่ เปนตู
หรอื กลองพกั สายทีป่ ระจําชัน้ หรือประจาํ Zone ทงั้ 2 ระบบมกี ารคิดความยาวสายเชนเดยี วกับ
ระบบไฟฟา

ง) ระบบ MATV สาย Feeder เปนสาย Coaxtial จากชุด Head end ซงึ่
ประกอบดว ยชุด Amplifier ไปยงั ตวั Splitter หรือ Tap off ซึง่ ปกตติ ิดต้งั อยใู นกลอ ง ซอนอยูในฝา
หรอื ตาม Shaft ไฟฟา มกี ารคิดความยาวเชน เดียวกบั ระบบไฟฟา

จ) ระบบเสยี ง สาย Feeder เปนสายจากชุดควบคุมระบบเสียง (Sound Control
Panel : SCP) ไปยังตวั Terminal Box (TB) ซึง่ เปน ตูหรือกลองสําหรับพักสายทอ่ี ยปู ระจําชน้ั หรือ
ประจํา Zone มีการคดิ ความยาวสายเชนเดยี วกับระบบไฟฟา

3) สายวงจรยอ ย (Branch Circuit)
- ปกติจะใชก ารประมาณความยาวในการคดิ เนอ่ื งจากราคาสายของวงจรยอ ย (หรือ
วงจรที่มาจา ยโหลดตัวสดุ ทา ย) มคี า นอยมาก จงึ ไมคอ ยมผี ลตอ ราคารวมท้ังหมด เม่ือเปรียบเทียบกบั
สายเมนหรอื Feeder แตก รณที เ่ี ปน งานทไ่ี ดแ ลว กอ็ าจใชการวดั จริงเพอื่ ความถกู ตอง
- การคิดความยาวของสายวงจรยอย จะตอ งมีการเผอ่ื ความยาวไมน อ ยกวา
10 % ทเ่ี ปนเชนน้ีเพราะจะมีการสสญู เสียท่ีหนา งานมาก โดยเฉพาะจากคนงานทที่ าํ การตดิ ตง้ั เชน
การดัดทอ ผิดแลวทิ้งทอนน้ันไปเลย (ทอรอยสายปกตยิ าวทอ นละ 3 m.) การเผ่ือสายในการรอยทอ
มากตอเสน เกนิ ไปจนสายท่เี หลือในขดไมพ อทจ่ี ะรอยเสน ตอไปได อาจตอ งเหลอื สายเสน นน้ั ไว

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 26

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

2.6.3 การเกบ็ รวบรวมขอ มลู ท่ไี ดจ ากการถอดแบบ หรือการทํา Break down sheet เปน
ขน้ั ตอนทตี่ อจากการถอดแบบ โดยการกรอกขอ มูลท่ไี ดจ ากการถอดแบบลงในแบบฟอรม Break
down sheet ที่ไดจ ดั เตรียมไวส าํ หรบั เกบ็ ขอมูลจํานวนหรือความยาวของอปุ กรณโ ดยเฉพาะ และ
พยายามจัดเรยี งขอมูลใหเหมาะสม โดยแยกเปนสว น ๆ ตามหมวดหมขู องมัน เพื่อความสะดวกใน
การตรวจสอบ และพรอมนาํ ขอมลู ไปใชใ นการสงั่ ซ้อื หรือวางแผนการตดิ ต้ังภายหลงั เมอ่ื ไดงานทํา
แลว ดงั น้ี

1) การเก็บขอ มลู วสั ดอุ ุปกรณท น่ี บั ได
ก) ระบบไฟฟา ทส่ี ําคญั คือ
- โคมไฟฟา การเกบ็ ขอมูลจะจัดเรยี งตามชนดิ ขนาดหลอดไฟที่ใช และลกั ษณะการ
ตดิ ตงั้
- สวทิ ช การเกบ็ ขอมลู จะจดั เรียงตามชนิดและจาํ นวนโพลทใ่ี ชตดั ตอนบนแผง
หนา กาก (Plate) เดยี วกนั
- เตา รับไฟฟา การเก็บขอ มลู จะจดั เรยี งตามชนิดและลกั ษณะการตดิ ตงั้
- Breaker การเกบ็ ขอมูลจะจดั เรยี งตามตาํ แหนงตูท ไี่ ลต าม Single line และชอ่ื ตู
ขนาดกระแสของ Breaker รวมทัง้ คา IC ที่ใชง าน
ข) ระบบโทรศพั ท ปกตจิ ะเก็บขอมูลเฉพาะเตา รบั โทรศัพท โดยจดั เรียงตามชนดิ
และลักษณะการตดิ ต้งั แตผ ปู ระมาณราคาอาจถอดจํานวนตู TC ขนาดตา ง ๆ เก็บ
ขอมลู ไวก็ได โดยพจิ ารณาจาก Riser diagram
ค) ระบบ Fire alarm การเก็บขอมูลควรจะจัดเกบ็ แยกอปุ กรณแ ตล ะพวกออกจาก
กันไดแ ก พวก Addressable, Module, Input device, Output device และ
Communication module
ง) ระบบ MATV ปกติจะเกบ็ ขอ มูลเฉพาะเตา รับโทรศพั ท โดยจดั เรยี งตามชนิดและ
การตดิ ต้ังแตผปู ระมาณราคาอาจจะถอดจาํ นวนอุปกรณ Distribution ตา ง ๆ เชน
Splitter และ Tap – off และเกบ็ ขอมูลไว โดยพจิ ารณาไดจ าก Riser diagram
จ) ระบบเสียง ควรจะจดั เกบ็ ขอ มลู เฉพาะอปุ กรณย อยทส่ี งสญั ญาณเสียง เชน พวก
ลาํ โพง โดยจดั เรยี งตามชนดิ และลกั ษณะการติดต้งั

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 27

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

ตารางท่ี 2.1 แบบฟอรม การถอดจาํ นวนอปุ กรณท ่ีนบั ได

บอกรายละเอยี ดของอุปกรณ

ระบุหนาของแบบทีม่ ปี รากฏ

ระบุชั้น หรอื Section ท่มี กี ารถอด

SYMBOL DESCRIPTION DWG. QUANTITY TOTAL
NO.

บอกสัญลกั ษณท ่ีใชข องอุปกรณ
จาํ นวนทีน่ ับไดข องชน้ั หรือ Section
จํานวนรวมของอปุ กรณท ี่ถอดได

2) การเก็บขอ มลู ทางเดนิ สายไฟฟาและสายไฟฟา
ก) ระบบไฟฟา การเก็บขอ มูลจะจัดเรยี งไลตาม Single line diagram หรือ Riser
diagram ดงั นี้
- HV Incoming : จากการไฟฟา→ ตัดตอนแรงสูง→หมอแปลง
- LV Incoming : จากหมอ แปลงไฟฟา → ตู MDB
- LV Main feeder : จากตู MDB ไปจาย Load
- LV Sub feeder : จากตู SDB ไปจา ย Load
- LV Branch circuit : วงจรยอ ยสาํ หรบั จาย Load ตวั สดุ ทา ยคอื ระบบแสงสวา ง
และระบบไฟฟากาํ ลัง
ข) ระบบโทรศพั ท การเก็บขอมูลจะรยี งไลต าม Riser diagram ดังนี้
- TOT Incoming : จากองคก ารโทรศพั ท →ตู MDF
- Telephone feeder : จากตู MDF →ตู TC (หรือTerminal Box)
- Telephone Branch circuit : จากตู TC (หรอื Terminal Box)→เตา รบั โทรศัพท
ค) ระบบ Fire alarm การเกบ็ ขอ มลู จะจดั เรียงไลต าม Riser diagram
- Fire alarm feeder : จากตู FCP→ TC หรอื Terminal Boxประจําช้นั หรอื โซน
- Fire alarm branch circuit : จากตู RTU หรอื Terminal Box → อปุ กรณ I/P

หรอื O/P

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 28

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

ง) ระบบ MATV การเกบ็ ขอมูลจะจดั เรยี งไลต าม Riser diagram ดังน้ี
- MATV : จากชดุ Head end หรอื Amplifier→อปุ กรณ Distribution คอื Splitter
หรอื Tap-off
- MATV Branch circuit : จากอปุ กรณ Distribution →เตารับโทรทศั น
จ) ระบบเสยี ง การเกบ็ ขอมลู จะจัดเรยี งตาม Riser diagram ดงั นี้
- Sound feeder : จากชุดเครอื่ งเสียงหรือ Sound Control Panal(SCP)→Terminal
Box ประจาํ ช้นั หรอื โซน
- Sound branch circuit : จาก Terminal Box ประจําชน้ั หรอื โซน →อปุ กรณสง
สญั ญาณเสียง

2.6.4 การสบื ราคาของวสั ดอุ ปุ กรณ เม่อื ไดร ายละเอียดชนดิ และจาํ นวนของ
อปุ กรณทีใ่ ชทง้ั หมดในโครงการแลว ก็ตอ งมีการสบื ราคาของวสั ดุอุปกรณ โดยปกตวิ ัสดุอปุ กรณ
โดยท่วั ไป เชน ทางเดนิ สายไฟฟา สายไฟฟา และสวิทช จะมีราคามาตรฐานอยูแ ลว สามารถเปด
คมู อื ราคาขาย (Price list) ของรานคาและกดสว นลดทีไ่ ดกจ็ ะไดร าคาตน ทุนท่คี อ นขางใกลเคยี ง
สว นอปุ กรณอน่ื ๆ โดยเฉพาะอุปกรณห ลกั (Main equipment) ของระบบไฟฟา เชน อปุ กรณต ัด
ตอนแรงสูง (HV. Switchgear) หมอ แปลงไฟฟา หรือเครอ่ื งกําเนิดไฟฟา เปนตน รวมทัง้ อปุ กรณง าน
ระบบอ่ืน ๆ เชน PABX และ MDF ของระบบโทรทัศน ชุด FCP ของระบบ Fire alarm ชดุ Alarm
ชดุ Head end และ Amplifier ของระบบ MATV หรือ ชดุ เครือ่ งเสยี งของระบบ SOUND เปน ตน
ตองมีการสง Quote ราคาเพือ่ ขอใบเสนอราคา (Quotation) จากผจู าํ หนา ยสินคา (Supplier) ดวยการ
สงรายละเอยี ดของอปุ กรณ (สเปค) Single line diagram, Riser diagram และจาํ นวนอปุ กรณทีถ่ อด
ได (จํานวนของอปุ กรณม ีผลตอปรมิ าณสวนลด) ไปใหพจิ ารณา

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 29

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

ตารางท่ี 10.2 แบบฟอรมการถอดจาํ นวนทางเดนิ สายไฟฟา และสายไฟฟา

ระบุหนา ของแบบที่กําหนด
ความยาวของวงจรทว่ี ดั หรือทีค่ าํ นวณได
ระบชุ นดิ ขนาดทอและสาย

DWG. FEEDER DESCRIPTION LENGTH RACEWAY CABLE
NO. FROM TO (m)

ความยาวท่ีใช

บอกลกั ษณะของวงจร เชน THW 2x2.5 Sq.mm. in EMT DIA 1/2 "

วงจรไลจ ากไหนไปถึงไหน

2.6.5 การทาํ ราคาในรูปของ BOQ BOQ Form คือบญั ชหี รอื รายการแสดง
รายละเอยี ดของวัสดอุ ปุ กรณ จาํ นวน รวมทง้ั ราคาของวสั ดุอุปกรณแ ละคาแรงทใี่ ชใ นการตดิ ตงั้
อปุ กรณ โดยการจดั เรียงของรายการจะเรมิ่ จาก Incoming เขามาในโครงการ แลว จงึ ไลตาม Single
line diagram หรือ Riser diagram ไปยังอปุ กรณย อยตวั สุดทา ย นอกจากนมี้ กี ารแยกรายการ
อปุ กรณหลักออกเปน รายการตา งหาก และแยกรายการของแตล ะระบบออกจากกนั เชน ระบบ
ไฟฟา, ระบบโทรศพั ท หรอื ระบบ Fire alarm เปน ตน

รปู แบบการเรยี งรายการ BOQ Form โดยทว่ั ไปมีลกั ษณะการจัดเรยี งตามหมวดหมูดังนี้
1) ระบบไฟฟา
- HV Incoming
- HV Switchgear
- Transformer
- LV Incoming
- Main Distribution Board (MDB)
- LV Main feeder

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 30

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา 31

- Generator set
- Sub Distribution Board
- Buscuct
- Raceway
- Cable
- Lighting fixture
- Switch and Receptacle
- Two wire remote system
- Lighting and Grounding system

2) ระบบโทรศพั ท
- TOT.Incoming
- telephone terminal cabinet
- PABX
- Raceway
- CABLE
- Telephone equipment

3) ระบบ Fire alarm
- FCP
- Graphic annunciator
- Intiating device
- Indicating device
- Raceway
- Cable

4) ระบบ MATV
- Head end set
- Distribution set
- Raceway
- Cable
- TV Equipment

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

5) ระบบ Sound
- Sound equipment
- Raceway
- Cable

ตารางท่ี 2.3 ตวั อยา งแบบฟอรม BOQ ท่ีใชสําหรับงานท่ัว ๆ ไป

บอกลําดบั ของรายการวัสดุอปุ กรณ
บอกรายการของวสั ดอุ ุปกรณว าคืออะไร ขนาดเทา ไร ลักษณะ และตดิ ตั้งอยา งไร
บอกจาํ นวนของวัสดอุ ปุ กรณ
ราคารวมทั้งหมดของรายการ

ITEM DESCRIPTION QUANTITY UNIT MATERIAL LABOUR TOTAL
UNIT TOTAL UNIT TOTAL

ราคาคาแรงทั้งหมด
ราคาคา แรงตอ หนวย
ราคาวสั ดอุ ุปกรณท ั้งหมด
ราคาวสั ดุอปุ กรณตอหนว ย
บอกหนว ยของรายการวสั ดุอปุ กรณ
เชน เมตร ชุด หรือเหมารวม(LOT)

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 32

เอกสารการอบรมแบบระบบไฟฟา และการถอดแบบประมารราคา

ขอควรรู
1) การทาํ แบบฟอรมBOQ ปกตจิ ะมีการทาํ แบงเปน 2 ชุด คอื ชดุ แสดงรายการตน ทนุ (Cost)
และชุดแสดงราคาเสนอ (Price) สําหรบั การประมลู ซ่งึ มกี ารบวกคาดาํ เนนิ การทต่ี องใช
(Overhead) และกําไรทตี่ องการ (Profit) แฝงไวอยูใ นรายการ
2) ราคาตนทุนทที่ าํ ไว ควรพจิ ารณาใหเ หมาะสมกับสภาวะแนวโนม การตลาดในอนาคตดวย
คอื ราคาไมตํา่ จนเกนิ ไปจนซื้อไมไดเม่ือไดง าน หรอื สูงจนเกนิ ไปจนทาํ ใหโอกาสของ
การไดงานลดลงเนอื่ งจากราคาตนทุกสูง ราคาทีเ่ สนอกส็ งู ขึน้ ไปดว ย
3) การปรับตวั เลขเพอื่ เสนอราคา ตอ งพิจารณาความเหมาะสมทั้งราคาตอ หนว ยและราคายอด
รวมทั้งหมด โดยราคาตอหนวยจะมีผลตอนงานเพิม่ ลดทอ่ี าจจะเกิดขนึ้ สว นคา ยอดรวม
ทั้งหมด จะมีผลตอ การพิจารณาการวา จา งงานของผูวาจางซึง่ จะดูราคายอดรวมเปนหลัก

อ.มนตรี เงาเดช --- http://montri.rmutl.ac.th 33