Kimia

Merita Berisha  Arta Toska  Eduard Andoni

LIBËR PËR MËSUESIN

Kimia 8

BOTIME

Korrektor letrar: Arlon LIKO
Paraqitja grafike: Elvis BEJTJA
Shtypi: Shtypshkronja Pegi, Lundër, Tiranë

© Botime Pegi, korrik 2017
Të gjitha të drejtat për këtë botim në gjuhën shqipe janë tërësisht të zotëruara

nga Botime Pegi shpk. Ndalohet çdo riprodhim, fotokopjim, përshtatje,
shfrytëzim ose çdo formë tjetër qarkullimi tregtar, pjesërisht ose tërësisht, pa

miratimin paraprak nga botuesi.

Botime Pegi: tel: +355/ 042 468 833; cel: +355/ 069 40 075 02;
e-mail: botimepegi@botimepegi.al; web: www.botimepegi.al
Sektori i shpërndarjes: cel: +355/ 069 20 267 73; 069 60 778 14;

e-mail: marketing@botimepegi.al
Shtypshkronja Pegi: cel: +355/ 069 40 075 01;

e-mail: shtypshkronjapegi@yahoo.com

Përmbajtja

Hyrje 5

Plani mësimor vjetor dhe tremujor 3
Evidenca tremujore për mbajtjen e vlerësimeve 35

Planifikimi i orës mësimore 36
Kreu 1: Gjendjet fizike të materies 36
Kreu 2: Përzierjet 52
Kreu 3: Elementet dhe përbërjet kimike 77
Kreu 4: Acidet dhe bazat 114
Kreu 5: Shndërrimet fizike dhe kimike 135

Ide për mësimet 168

Përgjigjet e ushtrimeve të librit të nxënësit 192

3



Kimia 8

Hyrje

Shkenca është veprimtari intelektuale dhe praktike që përfshin studimin sistematik të strukturës
dhe sjelljes së botës fizike dhe natyrore përmes vëzhgimeve dhe eksperimenteve. Mësimi i shkencave
natyrore i ofron nxënësit mundësi për të zhvilluar të kuptuarit e koncepteve dhe të proceseve
shkencore, e praktikave më të përdorura nga njeriu për zhvillimin e njohurive shkencore, e
kontributit të shkencës në shoqëri dhe të zbatimeve të saj në jetën e përditshme. Kurrikula e
shkencës ndihmon në zhvillimin e kompetencave, që u shërbejnë individëve në aspektin personal,
social dhe ekonomik dhe që lidhen me çështje lokale, kombëtare dhe globale. Kompetencat që
zhvillon fusha e shkencave të natyrës në të gjitha shkallët kontribuojnë në arritjen e kompetencave
kyçe, në funksion të të nxënit gjatë gjithë jetës. Përmbajtja lëndore konceptohet si mjet për
realizimin e kompetencave kyçe dhe atyre të fushës nëpërmjet formësimit të situatave të të nxënit.
Nxënësi fillon me idetë e tij se si janë gjërat dhe pastaj i ndryshon dhe i zhvillon, duke i provuar
ato praktikisht. Gjatë veprimtarive shkencore, nxënësi ndeshet me mundësitë e ndryshimit,
rivendosjes ose sfidës së ideve. Kjo mënyrë e të nxënit bën që nxënësi të zhvillojë dhe formojë të
kuptuarit shkencor përmes ideve dhe përvojave të tij. Idetë dhe konceptet përpunohen për sa kohë
nxënësi punon në situata problemore dhe zbaton metoda kërkimore për t’i zgjidhur problemet.
Duke mësuar në këtë mënyrë, ai mund të përjetojë gëzimin e zbulimit shkencor dhe të ushqejë
kureshtjen për botën që e rrethon. Mësimi i shkencave natyrore lidhet ngushtë me teknologjinë
dhe së bashku e formojnë nxënësin në një kontekst më të gjerë. Mësimi i shkencave natyrore
për shkallët 3 dhe 4 zhvillohet sipas lëndëve të biologjisë, fizikës dhe kimisë, të cilat integrohen
ndjeshëm nëpërmjet kompetencave të fushës dhe tematikave të përbashkëta të saj. Programi
mbështetet te korniza kurrikulare e arsimit parauniversitar, kurrikula bërthamë dhe plani mësimor
i arsimit bazë. Ai i shërben:

• nxënësit për zhvillimin e kompetencave kyçe të të nxënit gjatë gjithë jetës dhe
kompetencave të fushës së shkencave të natyrës;

• mësuesit për planifikimin, realizimin dhe vlerësimin e veprimtarive mësimore dhe
arritjet e nxënësve në klasë dhe jashtë saj;

• prindit për njohjen e rezultateve të pritshme të fëmijëve dhe kritereve të vlerësimit në
periudha të caktuara;

• hartuesit të teksteve mësimore dhe materialeve ndihmëse për mësuesit dhe nxënësit.
• Zbatimi i programit bëhet duke respektuar parimet e gjithëpërfshirjes në aspektin

gjinor, etnik, kulturor, racor, fetar dhe nevojave të veçanta të fëmijëve.
• II. Struktura e programit. Programi i fushës së shkencave natyrore synon të nxënit

gjatë gjithë jetës. Përmes kësaj fushe nxënësi:
• zhvillon njohuritë dhe konceptet bazë për formimin shkencor në shkencat e natyrës;
• zbulon lidhjet e varësisë ndërmjet botës së gjallë dhe mjedisit;
• zhvillon aftësitë shkencore, të menduarit kritik dhe krijues;
• zbaton njohuritë dhe aftësitë shkencore në mënyrë analitike, kritike dhe krijuese në

5

Libër mësuesi
problemet që kërkojnë zgjidhje dhe marrje vendimesh;

• vlerëson kontributin e shkencës dhe teknologjisë për mirëqenien e njeriut dhe
shoqërisë;

• nxit kureshtjen dhe zhvillon interesin për botën që e rrethon;
• ndërgjegjësohet për të bashkëvepruar me mjedisin në mënyrë të përgjegjshme dhe

konsensuale;
• përdor teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit, si mjet për sigurimin dhe

komunikimin e informacionit;
• shpjegon rolin e shkencës në zhvillimin e qëndrueshëm, si edhe në ruajtjen dhe

mbrojtjen e mjedisit.
Programi i fushës së shkencave natyrore synon realizimin e kompetencave kyçe të të nxënit dhe të
kompetencave të fushës. Kompetencat e fushës lidhen me kompetencat kyçe nëpërmjet rezultateve
të të nxënit të secilës prej tyre. Lidhja mes rezultateve të të nxënit të kompetencave të fushës dhe
të kompetencave kyçe siguron zhvillimin e ndërsjellë të tyre dhe mundëson integrimin lëndor.
Kompetencat e fushës së shkencave natyrore mund të konsiderohen si komponentë të kompetencës
së kërkimit shkencor. Ato janë renditur më poshtë.
Kompetenca I:
Identifikimi i problemeve dhe zgjidhja e tyre.

a. Nxënësi përcakton problemin:
• identifikon karakteristikat shkencore të problemit;
• thekson elementet që kanë lidhje me njëri-tjetrin;
• formulon problemin.
b. Nxënësi zgjedh hetimin ose skicon strategjinë:
• konsideron strategji të ndryshme;
• merr parasysh kufizimet që shoqërojnë secilin skenar;
• zgjedh atë që ai mendon se është strategjia më e mirë;
• argumenton zgjedhjet e bëra;
• planifikon procedurën.
c. Nxënësi analizon rezultatet e tij/saj ose zgjidhjen:
• kërkon trendët domethënës në të dhënat ose provat tipike;
• kontrollon rezultatet sipas procedurës;
• formulon probleme të reja ose sugjeron mënyrat e përmirësimit të zgjidhjes;
• nxjerr rezultatet.
d. Nxënësi realizon procedurën:
• ndjek hapat e planit;
• nëse është e nevojshme, përshtat testet e tij, rishikon planin e tij ose kërkon një mënyrë të

re për zgjidhjen e problemit;
• mban shënim për çdo detaj ose vrojtim të nevojshëm për analizën e problemit.

6

Kimia 8
Kompetenca II:
Përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore.

a. Nxënësi identifikon ndikimet e shkencës dhe të teknologjisë:
• studion ndikimet afatgjata të shkencës dhe të teknologjisë tek individët, shoqëria, mjedisi
dhe ekonomia;
• vendos shkencën dhe teknologjinë në kontekstet e tyre sociale dhe historike, si dhe studion
ndikimin e tyre në mënyrën e jetesës së njerëzve;
• identifikon pyetje ose çështje etike.

b. Nxënësi kupton si funksionojnë objektet teknike:
• demonstron kuriozitet rreth disa objekteve teknike;
• shqyrton përbërjen dhe funksionimin e tyre;
• i zbërthen në pjesë, nëse është e nevojshme;
• identifikon materialet, pjesët dhe tipat e ndryshëm të lidhjeve në objektet teknike;
• dallon sisteme dhe nënsisteme të ndryshme;
• shpjegon si funksionojnë ato.

c. Nxënësi kupton dukuritë natyrore:
• pyet veten rreth mjedisit të tij/saj;
• shqyrton dukuri të veçanta;
• përshkruan karakteristikat e tyre;
• ilustron ato me diagrame skematike;
• shpjegon dukuritë duke përdorur ligjet ose modelet;
• siguron koherencën e shpjegimit;
• familjarizohet me konceptet që lidhen me dukuritë dhe pranon lidhjen e tyre.

d. Nxënësi kupton dukuritë natyrore:
• pyet veten rreth mjedisit të tij/saj;
• shqyrton dukuri të veçanta;
• përshkruan karakteristikat e tyre;
• ilustron ato me diagrame skematike;
• shpjegon dukuritë duke përdorur ligjet ose modelet;
• siguron koherencën e shpjegimit;
• familjarizohet me konceptet që lidhen me dukuritë dhe pranon lidhjen e tyre.

Kompetenca III:
Komunikimi në gjuhën dhe terminologjinë e shkencës.

a. Nxënësi:
• shkëmben informacione shkencore me të tjerët:
• kupton rolin e ndarjes së informacionit;
• është i hapur në këndvështrimet e të tjerëve;
• krahason të dhënat dhe procedurat e tij/saj me ato të të tjerëve;
• vlerëson këndvështrimin e tij ose zgjidhjen duke i krahasuar ato me të tjerët.

7

Libër mësuesi
b. Nxënësi përhap dhe zhvillon njohuritë ose rezultatet shkencore:
• merr parasysh përbërjen e audiencës;
• përdor mënyra të ndryshme për prezantimin e informacionit (p.sh., simbolet, tabelat,
vizatimet teknike);
• përshtat mesazhin sipas tipit të medies që përdor (p.sh. prezantim me gojë ose me shkrim
etj.).
c. Nxënësi interpreton dhe formulon mesazhe shkencore:
• përdor informacionin shkencor dhe teknologjik të marrë nga burime të ndryshme;
• sigurohet që burimet të jenë të besueshme;
• vlerëson përshtatshmërinë e tyre;
• prezanton informacionin sipas rregullave dhe konvencioneve të shkencës, teknologjisë
dhe matematikës.

Kompetencat zhvillohen përmes tematikave të përbashkëta të fushës dhe në program zbërthehen
në njohuri/aftësi, shkathtësi/procedura, qëndrime/vlera. Tematikat e përbashkëta të fushës janë
elemente të rëndësishme të programit të fushës së shkencave natyrore, sipas të cilave strukturohet
përmbajtja lëndore dhe integrimi konceptual i secilës lëndë brenda fushës, në funksion të zhvillimit
të kompetencave. Tematika të përbashkëta për shkallën e tretë dhe të katërt janë: diversiteti, ciklet,
modelet, sistemet, energjia, ndërveprimet, shkallëzimi dhe matjet. Strukturimi i programit mbi
rezultatet e të nxënit për kompetencë në secilën lëndë dhe në tematika të përbashkëta, të njëjta
për të gjitha lëndët e fushës, ndihmon në planifikimin dhe zhvillimin e situatave të të nxënit dhe
lehtëson vlerësimin e nxënësit për kompetencat kyçe. Situatat e të nxënit janë situata që lidhen
me kontekstin e të nxënit. Ato mund të jenë situata në mjedise të mbyllura ose të hapura të
nxëni, brenda shkollës ose jashtë saj. Roli i mësuesit në mësimdhënien përmes situatave është ai
i udhëheqësit e i lehtësuesit gjatë nxënies aktive të nxënësit. Realizimi i temave ndërkurrikulare
dhe i lidhjes ndërlëndore nëpërmjet lëndëve të shkencave natyrore janë, gjithashtu, elemente të
rëndësishme të programit. Metodat, teknikat, strategjitë e të nxënit në fushën e shkencave natyrore
janë faktorë të rëndësishëm për një nxënie të suksesshme që nxit interesin, gjithëpërfshirjen,
ndërveprimin dhe punën kërkimore të nxënësit. Përzgjedhja dhe përdorimi i tyre nga mësuesit
bëhet në funksion të zhvillimit të kompetencave te nxënësit, duke respektuar stilet e ndryshme të
të nxënit.
Vlerësimi si pjesë integrale e procesit të të nxënit, mat shkallën në të cilën kompetencat janë
arritur nga nxënësi. Meqenëse i gjithë procesi i të nxënit në shkencat natyrore mbështetet në
kërkimin shkencor, vlerësimi merr shumë forma, të cilat i parashikon dhe mundëson struktura
dhe konceptimi i programit. Realizimi i programit të fushës së shkencave natyrore kërkon krijimin
e një mjedisi të nxëni, të përshtatshëm dhe gjithëpërfshirës, të pasur me materiale dhe burime të
domosdoshme, si dhe përdorimin e gjerë të TIK-ut.

8

Plani mësimor: KIMI 8

Përmbledhje e shpërndarjes së orëve
Shpërndarja e temave sipas orëve mësimore

Semestri i parë Semestri i dytë Semestri i tretë

1. Ndërtimi grimcor i materies 1. Sistemi periodik (tabela periodike 1. Shndërrimet fizike dhe kimike
2. Shpërhapja (difuzioni) 2. Metalet 2. Procesi i djegies së substancave
3. Punë laboratori Shpërhapja 3. Jometalet 3. Reaksionet kimike
(veprimtaritë në libër) 4. Krahasimi i metaleve me jometalet 4. Ushtrime: kthimi i reaksioneve kimike në
4. Hulumtim rreth procesit të shpërhapjes 5. Materialet dhe vetitë e tyre barazime kimike
5. Lëvizja Brauniane 6. Përbërjet kimike 5. Punë laboratorike: Reaksionet e përftimit
6. Trysnia e një gazi (Vetitë e elementeve dhe përbërjeve të tyre të oksideve dhe bazave
7. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse kimike) 6. Punë laboratorike: Reaksionet e përftimit
8. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse 7. Formulat kimike të substancave acideve dhe kripërave të tyre
9. Përbërjet kimike dhe përzierjet (emërtime: të oksideve dhe bazave) 7. Rilidhja e atomeve, ligji i ruajtjes së masës
10. Përbërjet kimike dhe përzierjet 8. Formulat kimike të substancave 8. Edhe njëherë për ligjin e ruajtjes së masës
11. Të mësojmë më shumë për përzierjet (emërtime: të acideve, kripërave) 9. Edhe njëherë për ligjin e ruajtjes së masës
12. Ndarja e substancave të një përzierje 9. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse 10. Ushtrime mbi ligjin e ruajtjes së atomeve
nga njëra-tjetra 10. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse dhe ligjin e ruajtjes së masës, njehsime
13. Punë laboratori: Ndarja e substancave të 11. Vetitë e acideve dhe bazave stekiometrike
një përzierje nga njëra-tjetra 12. Hulumtim rreth acideve dhe bazave 11. Projekt (ora e tretë)
14. Punë laboratori Kromatografia 13. Treguesi hidrogjenor (pH) 12. Project (ora e katërt)
15. Tretësirat 14. Ushtrime: Njehsimi i vlerës së pH 13. Si dallohen reaksionet kimike
Kimia 8
9
16. Tretshmëria e substancave në ujë 15. Punë laboratorike Asnjanësimi (eksperimente)
17. Punë laboratori: Tretshmëria e 16. Asnjanësimi në jetën e përditshme 14. Si dallohen reaksionet kimike
substancave në ujë 17. Si të planifikoni një hulumtim? (eksperimente)

Libër mësuesiSemestri i parëSemestri i dytë
10
18. Hulumtim: Ndikimi i madhësive në 18. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse Semestri i tretë
tretshmërinë e substancave 19. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse 15. Ndryshkja (proces kimik)
19. Ushtrime mbi përqendrimin në 20. Projekt (ora e dytë) 16. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse
përqindje të tretësirave 21. Përsëritje 17. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse
20. Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse 22. Vlerësim portofoli 18. Përsëritje
21. Projekt (ora e parë) 23. Test 19. Vlerësim portofoli
22. Atomet 20. Test

23. Atomet dhe elementet
24. Ushtrime mbi simbolet, valencat,
atomet, molekulat, ( me detyrim vetëm
për 20 elementet e para)
25. Vlerësim portofoli (detyrat e dhëna nga
mësuesi)
26. Përsëritje
27. Test
Fund semestri i parë

PLANIFIKIMI PËR 3-MUJORIN E PARË (SHTATOR – DHJETOR)

Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:

Diversiteti 1. 1 1. Përbërja e materies, Hulumtim mbi Vlerësimi i Teksti mësimor. Mjetet
Gjendjet Ndërtimi grimcat dhe vetitë e tyre. përbërjen e materies; nxënësve do të për eksperimente:
fizike të grimcor i Ndryshimi i gjendjes Diskutim në grup bëhet në formularët plastelinë me ngjyra për
materies materies fizike të substancave. mbi të dhëna dhe për vlerësimin e të përgatitur modelet
Gjendjet fizike të ujit. fakte; nxënësit, sipas për tre gjendjet fizike te
Sublimimi i jodit. Eksperiment për tri udhëzimeve të reja një substance,
gjendjet fizike të ujit të MAS video të përgatitur
dhe sublimimin e - me gojë vetë apo të marrë
jodit - me shkrim nga interneti për
Ndërtimi i grafikut - detyra shtëpie qarkullimin e ujit në
për sublimimin e jodit - projekt natyrë.
Shpjegim i rezultateve -detyra Mjetet: shikoni figurat
të grafikëve; eksperimentale etj. e tekstit mësimor për të
Kompozim I një përgatitur eksperimente
tabele me veçori mbi kalimin e ujit nga
të secilës prej tre një gjendje fizike në një
gjendjeve fizike të ujit. tjetër si dhe sublimimin
Punë në grup për e jodit, grafiku që
përgatitjen e modeleve paraqet lakoren e
të tre gjendjeve fizike ngrohjes së ujit i
të një substance. gatshëm apo i bërë vetë.

Kimia 8
11

Libër mësuesiBurimet
12
Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Mjetet dhe
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e
nxënësve
informacioni:

2 2. Shpërhapja Shpërhapja në gaze. Analizë –diskutim Vlerësimi mund Teksti i kimisë i klasës
(difuzioni) Shpërhapja në lëngje. mbi ndërtimin të jetë i vazhduar së 8-të,
grimcor të materies. për: • fletore pune,
Eksperimentim - Shumëllojsh- • gota kimike,
mbi shpërhapjen e mërinë e • bojë shkrimi,
grimcave. përgjigjeve, • parfum.
përfshirë vizatimet,
punimet e
shkruara, bisedat
me njëri-tjetrin dhe
paraqitjen e ideve.
3 3. Punë Faktorët që ndikojnë Eksperimentim – Vetëvlerësimi • Teksti i kimisë i klasës
laboratori në shpejtësinë e hulumtim: difuzioni së 8të,
Shpërhapja shpërhapjes: Grimcimi, i grimcave të çajit Realizohet nga • fletore pune,
(veprimtaritë temperatura, gjendja e në gjendje të ngurtë nxënësit për: • gota kimike,
në libër) lëndës, përzierja. kristalore në ujë; -Vlerësimin në çift. • çaj,
lëngut të frutave -Vlerësimin e punës • llambë me alkool
në gjendje të lëngët në grup. • termometër për lëngje.
në ujë; të bojës -Prezantimi me
(në temperatura të gojë ose me shkrim
ndryshme). i punimeve të bëra
nga nxënësit.
4 4. Hulumtim Hulumtim rreth Vëzhgo – Analizo – Vlerësimi i detyrave Libri i mësuesit
rreth procesit ndikimit të temperaturës Diskuto (Punë në të shtëpisë nga •Teksti i kimisë i klasës
të shpërhapjes në difuzion. grupe) difuzionin e njëri-tjetri së 8-të,
grimcave të bojës së •fletore pune,
shkrimit në ujë të •gota kimike,

Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:

nxehtë/të ftohtë/të • bojë shkrimi,
vakët. •llambë me alkool
•termometër për lëngje.
5 5. Lëvizja Lëvizja e kokrrizave të Eksperiment që Vlerësimi i detyrave Teksti mësimor,
Brauniane polenit me kërcime. provon lëvizjen të shtëpisë dhe informacion nga
Zbulimi i lëvizjes brauniane dhe informacioneve nga internet, libri i mësuesit.
brauniane. shpërhapjen e interneti fletore pune,
grimcave. lamë mikroskopike,
grimca pluhuri,
6 6. Trysnia e Sa më e vogël hapësira Video internet; Vlerësimi i
një gazi ku ndodhet gazi, aq Shpjegim i Teksti mësimor, libri i
vazhduar për:
më shpesh përplasen proceseve me anë të Shumëllojshmërinë mësuesit,
grimcat, aq më i madh eksperimenteve me e përgjigjeve, poç kimik, gotë kimike,
presioni. tullumbace. përfshirë vizatimet, shiringë
punimet e shishe plastike
shkruara, bisedat tullumbace, material
me njëri-tjetrin dhe interpretativ nga nxënësi
paraqitjen e ideve. në formën e tabelës.
7 7. Pyetje dhe Punohen ushtrime mbi Eksperimente dhe Vlerësim i punës Teksti mësimor
ushtrime ndërtimin grimcor të interpretime mbi individuale e në Fletore e punës
përmbledhëse lëndës, difuzionin etj. ushtrimet e tekstit. grupe të vogla
Di/dua të di/mësova.
8 8. Pyetje dhe Me dendësi të gazit Eksperiment, Vlerësim i punës Teksti mësimor, Fletore
ushtrime kuptojmë raportin e grafik, interpretim, individuale e në e punës
përmbledhëse. masës në gramë të tij me veprimtari në grup, grupe të vogla
vëllimin që zë kjo masë. lapsat në mes.
Kimia 8
13
Punohen ushtrime mbi
këtë koncept.

Libër mësuesi
14
Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:

Kapitulli 9 9. Veçoritë e elementeve, Video internet mbi Vlerësimi i • Teksti i kimisë i klasës
2 Përbërjet përbërjeve, përzierjeve. metodat e ndarjes së vazhduar për: së 8-të,
Përzierjet kimike dhe Dallimi metal-jometal substancave. Shumëllojshmërinë • Fletore pune
përzierjet Krijimi përbërje- Pyetje-diskutime e përgjigjeve, •Tallash hekuri
përzierje rreth shkaqeve që na përfshirë vizatimet, • Pluhur squfuri
lehtësojnë ndarjen e punimet e • Shirit magnezi
tyre shkruara, bisedat • Shkrepëse
(që mund të jetë me njëri-tjetrin dhe • Provëza
një veti fizike e paraqitjen e ideve. • Llambë me alkool
substancës përbërëse
të një tretësire apo
të një përzierjeje).
Plotësimi i një grafiku
apo një tabele mbi
aftësinë e substancave
për t’u tretur në ujë.
3. Atomet 10 10. Përbërjet Përzierjet fitohen nga Tabela e koncepteve: - Vlerësimin e • Teksti i kimisë i klasës
dhe kimike dhe bashkimi mekanik i metale-jometale/ detyrave të shtëpisë së 8-të,
elementet përzierjet substancave, përbërjet element- përbërje nga njëri tjetri • Fletore pune
fitohen nga bashkimi elementesh/përbërje - Prezantimi me • Tallash hekuri
kimik i substancave. kimike- përzierje gojë ose me shkrim • Pluhur squfuri
substancash i punimeve të bëra • Magnet
nga nxënësit. • Kupshore porcelani
• Llambë me alkool
11 11. Të Lidhjet metalike janë Parashikim me terma Vlerësim në çift ose Libri i mësuesit.
mësojmë më përzierje substancash që paraprakë. Hartë individual . Teksti i kimisë i klasës
shumë për nuk lidhen kimikisht me koncepti “Përzierje”. së 8-të,
përzierjet. njëra-tjetrën. Eksperiment mbi • Fletore pune

Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:
•Objekt bronzi
Uji natyral dhe uji i përzierjet homogjene • Ujë i pijshëm
detit janë përzierje e heterogjene. • Kupshore porcelani
substancash. • Llambë alkooli
Informacion nga revista
12 12. Ndarja e Përzierjet fitohen nga Punë në grup për Vlerësim me gojë shkencore, interneti,
substancave të bashkimi mekanik e dy a ndarjen e përzierjeve për grupet e punës teksti mësimor.
një përzierje më shumë substancave. të ndryshme; dhe individual. • libri i kimisë së klasës
nga njëra- Disa metoda të ndarjes analizojnë përzierjet e së 8-të,
tjetra së substancave janë: formuara duke dhënë • fletore pune,
ndarja me magnet, ide se si mund t’i • gotë kimike, kupshore
kristalizimi, distilimi i ndajnë për të fituar porcelani, hinkë qelqi
thjeshtë, lëndët e fillimit. • letër filtruese, llambë
avullim, filtrimi etj. Leksion i avancuar alkooli, ujë, rërë etj.
për proceset e ndarjes Teksti mësimor, libri i
së substancave. ushtrimeve.
13 13. Punë Për të ndarë rërën Veprimtari në grup Vlerësim me
laboratori: nga uji bazohemi në dhe individuale. shkrim i punës Teksti mësimor
Ndarja e dendësinë e ndryshme Vëzhgo – Analizo – në fletoren e Tabela e mësimit
substancave të të substancave që Diskuto/Eksperiment laboratorit • bojë e zezë
një përzierjeje bashkohen e përdorim sipas librit të • një kupë 100 cm3
nga njëra- procesin e filtrimit e më nxënësit. • cilindër matës 25 cm3
tjetra pas të avullimit. • gyp kapilar ose pikatore
14 14. Punë Ndarja e substancave Eksperimentim. Vlerësimi bëhet
laboratori: që përmban boja e Kryhet aktiviteti bazuar në aftësitë
Kromatografia shkrimit. praktik me nxënësit, argumentuese të
punë në grup. anëtarëve të grupit.
Kimia 8
15

Libër mësuesi
16
Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:

15 15. Tretësirat Tretësira është përzierje Vëzhgo – Analizo – Vlerësimi bëhet • letër kromatografike
homogjene e përbërë Diskuto me konkurs • kapëse flete
nga tretësi dhe substanca Grupet analizojnë midis grupeve • laps e vizore
e tretur. përzierjet e formuara, për saktësinë • syze mbrojtëse
duke dhënë dhe paraqitjen Teksti i kimisë i klasës së
veçori dalluese e rezultateve të 8-të,
midis përzierjeve eksperimenteve. substanca: ujë, sheqer,
heterogjene dhe kripë gjelle, pluhur
homogjene. shkumësi, aceton, vaj
16 16. Substanca të ndryshme Hartë koncepti Vlerësim i detyrave ushqimor,
Tretshmëria kanë aftësi për t’u “Tretësirë” Kryhet të klasës e të gotë kimike, thupër
e substancave tretur në ujë, në një aktiviteti praktik shtëpisë. qelqi, llambë alkooli,
në ujë temperaturë të caktuar. me nxënësit peshore.
Tretësirat janë: të për shpjegim të Teksti mësimor,
përqendruara, të përparuar. Nxënësit informacion nga
holluara, të ngopura, të punojnë në grupe, interneti.
pangopura. analizojnë përzierjet • Fletore pune
Tretshmëria nuk është e formuara duke • Ujë, sheqer,
permanganat kaliumi.
• Gota kimike, thupër
qelqi.

e njëjtë për të gjitha dhënë veçori dalluese
substancat e ngurta. midis tretësirave që u
Temperatura ndikon formuan.
në tretshmërinë e
substancave në ujë.
Përqendrimi në %

Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:

shpreh masën në gramë
të substancës së tretur në
100 gramë tretës, në një
temperaturë të dhënë.
17 17. Punë Substanca të ndryshme Marrëdhënia Vlerësim i fletoreve • Teksti i kimisë së klasës
laboratori: kanë aftësi për t’u pyetje-përgjigje. të laboratorit. së 8-të.
Tretshmëria tretur në ujë, në një Veprimtari praktike/ • Fletore pune.
e substancave temperaturë të caktuar. Eksperiment. • Ujë, sheqer, NaCl
në ujë • Gota kimike,
thupër qelqi
• Peshore, Termometër,
Provëza.
18 18. Hulumtimi kalon në (Punë në grupe të Vlerësimi bëhet Informacion nga
Hulumtim: disa etapa, gjatë të cilave vogla) me konkurs interneti
Ndikimi i ruhen të pandryshuara Di/Dua të di/Mësova midis grupeve • Teksti i kimisë së klasës
madhësive në madhësia e kontrolluar Pyeten nxënësit mbi për saktësinë së 8-të.
tretshmërinë e dhe ndryshohet njohuritë që kanë dhe paraqitjen • Fletore pune.
substancave madhësia e pavarur. marrë në “Biologji 7” e rezultateve të • Ujë, sheqer, NaCl.
Madhësia e varur është mbi hulumtimin. eksperimenteve. • Gota kimike, thupër
ajo që duam të matim. Ata dinë të ndërtojnë qelqi.
Në bazë të rezultateve të tabela, e në bazë të të • Peshore, Termometër,
eksperimentit ndërtohet dhënave, grafikë. Provëza.
grafiku.

Kimia 8
17

Libër mësuesi
18
Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:

Kapitulli 19 19. Ushtrime Përqendrimi në % Parashikim me pyetje Vlerësimi bëhet për: Teksti mësimor, libri i
3 mbi shpreh masën në gramë paraprake: Lëviz/ shumëllojshmërinë ushtrimeve
Elementet përqendrimin të substancës së tretur Ndalo/Krijo dyshe e përgjigjeve,
dhe në përqindje në 100 gramë tretës, përfshirë
përbërjet të tretësirave në një temperaturë të shpjegimet, me
kimike dhënë. tabela e diagrame,
C% = . 100 bisedat dhe
diskutimet me
njëri-tjetrin si dhe
paraqitjen e ideve
të reja për mënyrën
e prezantimit me
kllaster të njohurive
të marra nëpërmjet
temës mësimore.
20 20. Pyetje Materia që na rrethon Hartë semantike. Vlerësim i punës në Teksti mësimor, libri i
dhe ushtrime është e përbërë nga Metoda hulumtuese e grup ushtrimeve
përmbledhëse lënda, e cila shfaqet në krahasuese
forma të ndryshme. Ajo Pyetje-përgjigje
transformohet nga një
formë në tjetrën, por
asnjëherë nuk zhduket.
21 21. Atomet Çfarë kuptojmë me Veprimtari në çift Vlerësimi bëhet për Teksti mësimor, libri
termin atom, llojet e Parashikim nga termat: trajtim shkencor të i mësuesit, libri i
atomeve, formimi i atom, molekulë, situatës. ushtrimeve.
molekulave. element kimik. Tabela e vetive të
Elementet kimike. Veprimtari e leximit të elementeve.
drejtuar.

Tematika Kapitulli Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e Mjetet dhe
nxënësve informacioni:

22 22. Atomet Elementet kimike dhe Alfabeti i Realizohet nga Teksti mësimor, tabela e
dhe elementet simbolet e tyre. njëpasnjëshëm nxënësit për: sistemit periodik.
Uji, elementet përbërëse (Veprimtari në grup): -Vlerësimin në çift
të tij. Studimi i simboleve -Vlerësimin e punës
Zgjidhje e ushtrimeve në grup
që lidhen me temën -Vlerësimin e
mësimore, studim dhe detyrave të shtëpisë
analizë e tabelës me 20 nga njëri tjetri
elementet e para. -Prezantimi me
gojë ose me shkrim
i punimeve të bëra
nga nxënësit.
23 23. Projekt Çdo element ka Kërkim në internet/ Vlerësimi bëhet për Foto, video, fletëpalosje
ora e parë. historikun e tij të rrjeti i diskutimit/ dhënien e ideve e etj.
Caktimi i zbulimit, emrin e tij në pyetje–përgjigje/ pjesëmarrjen në
temës. latinisht, vlerat e tij të konkurs/punë në diskutim.
Ndarja e përdorimit, industriale grup/harta dëmesh
grupeve të dhe shëndetësore. dhe afishe Poëer
punës. point me material të
përgatitur/makete
me bukë peshku/
afishe sensibilizuese/
diskutime/
Pyetje-përgjigje
sensibilizuese. Rrjeti i
diskutimit
Kimia 8
19
/tryezë e rrumbullakët

Libër mësuesi
20
Nr. i Temat Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Burimet
orëve mësimore të nxënit veprimtaritë e
Tematika Kapitulli nxënësve Vlerësimi Mjetet dhe

24 24. Ushtrime Simbolet e elementeve. Pyetje-përgjigje informacioni:

mbi simbolet, Atomet dhe molekulat. Argumente - Vlerësimin në Teksti mësimor, libri i
individual e në çift mësuesit
valencat, atomet, Valencat. Ditari dypjesësh për - Vlerësimin e
molekulat, konceptet: simbol punës në grup.
vendin e
elementeve kimik, element - Vlerësimin e
kimik, valencë, atom, detyrave të shtëpisë
në sistemin molekulë. nga njëri-tjetri.
periodik (me
detyrim vetëm Diagram Veni “atom-
molekulë”.
për 20 elementet
e para)
25 25. Vlerësim (detyrat e dhëna nga - Vlerësim
portofoli mësuesi) individual e në
grup sipas detyrës
26 26. Përsëritje Ndërtimi grimcor i Eksperimente së dhënë. Libri i ushtrimeve, teksti
(Kreu I, II, materies Përbërjet kimike, Rezultate - Vlerësim me mësimor
III) përzierjet Diskutime shkrim.
Proceset e ndarjes së Argumente - Vlerësim me gojë
përzierjeve Tretësirat; C%. individual dhe ne
27 27. Test i Ndërtimi grimcor i çift.
tremujorit të materies - Vlerësim
parë. Përbërjet kimike, individual

përzierjet
Proceset e ndarjes së
përzierjeve
Tretësirat; C%

PLANIFIKIMI PËR 3-MUJORIN E DYTË (JANAR – MARS)

Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e nxënësve Teksti mësimor,
tabela e sistemit
Kapitulli 3 28 1. Tabela periodike Të zbulojmë çfarë Përshkrim, diskutim, Vlerësim në periodik.
(sistemi njohurish “fshihen” pas analizë, argumentim, grup, në çift ose
periodik) simboleve të elementeve, për ndryshimin e vetive individual.
vendeve në të cilat ata të elementeve dhe
ndodhen, numrave të vetive të përbërjeve të
grupeve dhe periodave tyre përgjatë periodave
në tabelën e sistemit dhe grupeve. Trajtim i
periodik. të dhënave me grafikë
ose me tabela.
Hulumtim
shpjegim dhe
argumentim për të
gjitha njohuritë që
“fshihen” në tabelën e
sistemit periodik. Fjala
fsheh, nënkupton që
po të shohim tabelën
duket sikur nuk
tregon gjë tjetër përveç
renditjes së elementeve,
ndërsa po ta studiojmë
atë mësojmë mjaft
njohuri.
Stuhi mendimesh,
diskutim. Nxënësit
Kimia 8
21
ndërtojnë diagrame për
atome e molekula

Libër mësuesi
22
Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e nxënësve
Teksti mësimor
29 2. Metalet Karakteristikat e të ndryshme. Me anë Foto të metaleve të
metaleve . të diagramit të Venit ndryshme
Roli dhe rëndësia e tyre bëjnë krahasime për Teksti mësimor, libri
në jetën e përditshme. ndryshimet fizike dhe i mësuesit
kimike. Shpjegohet që Teksti mësimor, libri
ndryshimi kimik është i mësuesit
një reaksion kimik.
Kuic, tryeza e Vlerësim në
rrumbullakët. Pyetje- individual ose në
përgjigje. Analizë dhe çift.
krahasimi i vetive fizike
e kimike të metaleve.
30 3. Jometalet Karakteristikat e Rishikim në dyshe Minitest, vlerësim
jometaleve. Kllaster “Metalet”. individual.
Roli dhe rëndësia e tyre
në jetën e përditshme.
31 4. Krahasimi i Karakteristika të Studim në çift i tabelës - Vlerësim
metaleve me metaleve dhe jometaleve. me vetitë e metaleve dhe individual
jometalet Roli dhe rëndësia e tyre jometaleve.
në jetën e përditshme. Loja me role: grupi që
përfaqëson metalet dhe
grupi që përfaqëson
jometalet tregon veçoritë
e tij, në tabelë shënohen
ngjashmëritë dhe
ndryshimet si p.sh., të
dyja grupet formojnë
okside, formojnë jone,
etj. Zgjidhje ushtrimesh,
pyetje–përgjigje,
emërtime.

Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e nxënësve

32 5. Materialet dhe Disa materiale që Diskutim i lirë/ - Vlerësim në çift Teksti mësimor, libri
vetitë e tyre përdoren në jetën të kuptuarit përmes ose në grup. i mësuesit
e përditshme janë: leximit, mendimi
plastika, qelqi, fibrat, logjik. Rrjeti i
qeramika. diskutimit.
Shkrim i shpejtë.
Nxënësit japin ide e
shpjegojnë.
33 6. Përbërjet kimike Përbërjet kimike KUBIMI: (përshkruaj- - Vlerësimin e Teksti mësimor, libri
(Vetitë e formohen nga atome të shoqëro-zbato-krahaso- detyrave të shtëpisë i mësuesit
elementeve dhe elementeve të ndryshëm. analizo-argumento) nga njëri tjetri.
përbërjeve të tyre Dallimet midis Diskutim i lirë/ - Vlerësim
kimike) ndryshimeve fizike e të kuptuarit përmes individual
kimike. leximit.
Emërtimi i përbërjeve Vizatim i formave
kimike. gjeometrike të
molekulave të
ndryshme.
34 7. Formulat kimik Përbërjet dhe formulat Diktim kimik. - Vlerësimi bëhet Teksti mësimor
e të substancave e tyre. Vëzhgo – analizo bazuar në aftësitë dhe udhëzimet e
(Emërtime të Grupet e përbërjeve –diskuto. Leksion argumentuese të mësuesit
oksideve dhe janë: Okside; Baza; avancuar. anëtarëve të grupit.
bazave) Acide; Kripëra.
35 8. Formulat Përbërjet dhe formulat Shkrim i shpejtë. - Vlerësim me Internet dhe teksti
kimike të e tyre. Organizuesi grafik i shkrim i punës në mësimor
substancave Grupet e përbërjeve njohurive. fletoren e klasës.
(Emërtime janë: Okside; Baza;
të acideve, Acide; Kripëra.
kripërave)
Kimia 8
23

Libër mësuesi
24
Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e nxënësve

36 9. Pyetje dhe Molekulat e substancave Parashikim nga temat - Vlerësimi Teksti mësimor dhe
ushtrime të thjeshta dallohen nga e mëparshme/stuhi në grup bëhet interneti
përmbledhëse ato të përbërjeve kimike. mendimesh/diskutim. bazuar në aftësitë
Zgjidhja e ushtrimeve argumentuese të
me metoda të anëtarëve të grupit,
përshkruara në tekstin seriozitetin në punë
mësimor. dhe marrëdhëniet
me njëri-tjetrin.
37 10. Pyetje dhe Katër klasat e përbërjeve Punë në grup ose Vlerësim me Teksti mësimor
ushtrime inorganike janë: okside, në çift. Zgjidhja e shkrim, në grup dhe udhëzimet e
përmbledhëse acide, baza, kripëra. ushtrimeve me metoda dhe individual i mësuesit
të përshkruara në punës së kryer.
tekstin mësimor.
38 11. Vetitë e acideve Vetitë e acideve Rrjeti i diskutimit, - Vlerësim formues Udhëzimet e
dhe bazave ndryshojnë nga vetitë e pyetje-përgjigje, Minitest në fund të mësuesit
bazave. analizë e problemit orës.
Kujdesi gjatë punës me dhe zgjidhje e tij,
acidet e bazat. kompozim të diagramit
të Venit.

39 12. Hulumtim Acidet dhe bazat i Diskutim i njohurive - Vlerësim me Teksti mësimor dhe
rreth acideve zbulojmë me anë të paraprake. shkrim, në grup interneti.
dhe bazave dëftuesve. Lexim i imët me kodim dhe individual i
Llojet e dëftuesve janë: teksti. punës së kryer.
o fenolftaleina, Eksperiment.
o metiloranzhi,
o lakmuesi.

Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e nxënësve

Kapitulli 4 40 13. Treguesi Dëftuesi hidrogjenor Të kuptuarit përmes - Vlerësim me gojë Teksti mësimor, libri
Acidet dhe hidrogjenor tregon se sa acide apo leximit/shpjegim/ për grupet e punës i mësuesit
bazat (pH) bazike është tretësira diskutim/mendimi dhe individual
ujore e një substance. logjik.
Vlerat e pH variojnë: Punë në çift.
0 – 14.
41 14. Ushtrime: Për të përcaktuar se Diskutim i njohurive - Vlerësim me gojë Teksti mësimor, libri
Njehsimi i sa acide apo sa bazike paraprake. për grupet e punës i mësuesit
vlerës së pH është tretësira ujorë e Zgjidhja e problemit. dhe individual,
një substance, mund të minitest
përdorim një dëftues
universal. Ngjyra e
dëftuesit universal
tregon pH-in e një
substance.

42 15. Punë Kur tretësira e një acidi Punë në grup/ - Vlerësim me gojë Teksti mësimor, libri
laboratorike: me një bazë përzihen eksperiment/shpjegim/ për grupet e punës i mësuesit
Asnjanësimi ndodh reaksion të menduarit hap pas dhe individual
asnjanësimi. hapi.
43 16. Asnjanësimi Tretja e ushqimeve fillon Analizë e problemit Miniteste Teksti mësimor, libri
në jetën e në gojë e përfundon në dhe zgjidhja e tij/pyetja individuale, i mësuesit
përditshme zorrë. sjell pyetjen/ diskutim/ vlerësim me shkrim
Pasta e dhëmbëve të menduarit logjik. për punët në klasë,
neutralizon aciditetin e INSERT vlerësim me gojë
ushqimeve. etj.
Shiu acid dëmton
gjallesat.
Tokat acide dhe rritja e
Kimia 8
25
bimësisë.

Libër mësuesi
26
Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e nxënësve Teksti mësimor,
fletore pune, libri i
44 17. Si të Hulumtimi kalon në Të kuptuarit përmes - Vlerësim në grup mësuesit
planifikoni një disa etapa, gjatë të cilave leximit/ pyetje-
hulumtim? ruhen të pandryshuara përgjigje/punë në grup. Teksti mësimor,
madhësia e kontrolluar Di/dua të di mësova fletore pune, libri i
dhe ndryshohet mësuesit
madhësia e pavarur. Teksti mësimor,
Madhësia e varur është fletore pune libri i
ajo që duam të matim. mësuesit
Në bazë të rezultateve të Foto, video,
eksperimentit ndërtohet fletëpalosje etj.
tabela.
45 18. Pyetje dhe Acidet dhe bazat kanë Punë në çift/diskutim - Vlerësim në çift
ushtrime veti të ndryshme. në çift/të menduarit dhe individual
përmbledhëse logjik/analizë e të
dhënave dhe zgjidhja e
problemit.
46 19. Pyetje dhe Lakmuesi ndryshon Parashikim me terma - Vlerësim
ushtrime ngjyrën në varësi të paraprake/stuhi individual
përmbledhëse tretësirës. Njehsime/pyetje-
Dëftuesi universal përgjigje/mendimi
tregon vlerën e pH-it të logjik/Eksperimente
tretësirave. mendimesh/shpjegim
47 20. Projekt (ora e Diskutim mbi ecurinë e Punë kërkimore në - Vlerësim në grup
dytë) projektit. internet, punë në i rezultateve të
Faza e studimit të grupe/diskutime/ eksperimentit
projektit: vizatime diagramesh/
Në këtë fazë bëhet diagram e Venit për
studimi i ideve të krahasimin e vetive.
zhvilluara në fazën e
konceptimit, orientimi
për shfrytëzimin

Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e nxënësve Teksti mësimor,
fletore pune, libri i
e literaturës dhe - Vlerësim në çift mësuesit
përpunimit të
materialeve, ecuria e
veprimtarive praktike ne
terren.
48 21. Përsëritje Metalet, jometalet dhe Diagram për
vetitë e tyre. krahasimin e nocioneve dhe individual
Klasat e përbërjeve të ndryshme/
inorganike: okside, eksperiment/të
acide, baza, kripëra. menduarit hap pas
Treguesi hidrogjenor dhe hapi/mendimi logjik/
dëftuesi universal punë në grup logjik.
Asnjanësimi i tretësirave
acido-bazike
49 22. Vlerësim Detyrat e dhëna
portofoli nga mësuesi

50 23. Testi
tremujorit të
dytë.

Kimia 8
27

PLANIFIKIMI PËR 3-MUJORIN E TRETË (PRILL – QERSHOR)
Libër mësuesi
28
Nr. i Situata e parashikuar e Metodologjia dhe
Tematika Kapitulli orëve Temat mësimore të nxënit veprimtaritë e Vlerësimi Burimet
nxënësve

Reaksioni Kapitulli 5 51 1. Projekt (ora e Prezantimi i projektit e Prezantim i projektit, - Vlerësimi Internet, materiale
kimik Shndërrimet tretë) certifikimi i punës më të vlerësim i nxënësve, individual shkencore
fizike e mirë. certifikimi i punës më
kimike Faza e prezantimit dhe të mirë.
certifikimit të punës më
të mirë.
Prezantohen punimet
në CD, fletëpalosjet,
postera, anketimet etj.
nga secili grup pune.
52 2. Shndërrimet Dallimi ndërmjet Mendo/Puno në dyshe/ - Vlerësimi Internet, materiale
fizike dhe shndërrimeve fizike dhe Diskuto individual shkencore.
kimike kimike. Pyetja sjell pyetjen. -Vlerësimin e
Leksion i avancuar detyrave të shtëpisë
nga njëri-tjetri

53 3. Procesi i djegies Djegia si një reaksion Parashikim me terma -Vlerësimin e Teksti mësimor,
së substancave kimik. paraprake/stuhi detyrave të shtëpisë mjete laboratorike,
Dallimi midis mendimesh. nga njëri-tjetri dëftues të
reaktantëve dhe Diskutim/punë në Minitest në fund të ngjyrosur,
produkteve. grupe/eksperimente. orës. substance si acide
Rrjeti i diskutimit e baza.

Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e
nxënësve

54 4. Reaksionet Reaksionet e metaleve Diskutim i lirë/ Vlerësimi mund të • Libri i kimisë se
kimike dhe i karbonateve të mendimi logjik/ jetë i vazhduar për: klasës së 8-të
metaleve me acide. kompozime tabelash/ saktësinë e • Fletore pune
Si mund të hulumtojmë eksperimente. përgjigjeve, • Llambë alkooli
çlirimin e hidrogjenit? Vëzhgo/analizo/diskuto eksperimenteve, • Shirit Mg, Zn,
përfshirë tabelat, H2SO4, CaCO3,
bisedat me HCl etj.
njëri-tjetrin dhe
paraqitjen e ideve.
55 5. Punë Oksidet dhe reaksionet e Eksperimente/ - Vlerësim në grup • Libri i kimisë se
laboratorike: oksidimit. shpjegim/pyetje- i rezultateve të klasës së 8-të
Reaksionet e Përftimi i bazave. përgjigje/ mendimi eksperimentit. • Fletore pune
përftimit të logjik. Kontrolli i fletores • Gotë kimike,
oksideve dhe së laboratorit. llambë alkooli,
bazave - Vlerësim letër lakmuesi,
individual metiloranzh,
fenolftaleinë,
lugë metalike,
poç me fund të
rrumbullakë t, gyp
zhvillimi etj.
• Mg, ZnCl2,
NaOH etj.
56 6. Punë Mënyra e përftimit të Kuic/tryezë e - Vlerësim në grup Teksti mësimor,
laboratorike: acideve. rrumbullakët/ i rezultateve të libri i mësuesit
Reaksionet e Mënyra e përftimit të eksperimente. eksperimentit.
Kimia 8
29
përftimit të kripërave. Kubimi. Kontrolli i fletores
acideve dhe së laboratorit.

Libër mësuesi
30
Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e
nxënësve

7. kripërave të - Vlerësim
tyre individual.
57 8. Rilidhja e Çfarë ndodh gjatë një Hulumtim nëpërmjet - Vlerësim në Teksti mësimor,
atomeve, ligji reaksioni kimik. eksperimenteve/quice/ grup ose në çift. fletore pune, libri i
i ruajtjes së Ligji i ruajtjes së masës. shpjegim/ përdorim i Miniteste në fund mësuesit
masës termave të mëparshme. të orës, vlerësim i
Vëzhgo-analizo-diskuto detyrave të shtëpisë
etj.
58 9. Edhe njëherë Arsyet e ndryshimit të Eksperimente/mendimi - Vlerësimi Teksti mësimor,
për ligjin e masave të reaktantëve logjik/të mësuarit hap individual fletore pune, libri i
ruajtjes së e produkteve gjatë një pas hapi. - Vlerësimin e mësuesit
masës reaksioni kimik. detyrave të shtëpisë.

59 10. Edhe njëherë Në disa raste rezultatet Eksperiment/punë në - Vlerësimi Teksti mësimor,
për ligjin e e eksperimenteve janë grup ose në çift. individual fletore pune, libri i
ruajtjes së të papritura, por jo të Vëzhgo/analizo/diskuto - Vlerësimin e mësuesit
masës pashpjegueshme. detyrave të shtëpisë.

60 11. Ushtrime mbi Shpjegim/mendimi - Vlerësim Teksti mësimor,
barazimet logjik/hartim i një individual dhe në fletore pune, libri i
kimike. liste me rregullat për grup mësuesit
shkrimin e reaksionit
dhe kthimin e tij në
barazim kimik.

Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e - Vlerësim Teksti mësimor
nxënësve individual dhe në dhe udhëzime të
grup mësuesit
61 12. Ushtrime mbi Në një reaksion kimik, Zgjidhja e ushtrimeve
ligjin e ruajtjes nëse zbatohet ligji i që lidhen me temat/ - Vlerësim Teksti mësimor,
së atomeve dhe ruajtjes së atomeve, punë në grup ose individual dhe në fletore pune, libri i
ligjin e ruajtjes rrjedhimisht zbatohet në çift/shpjegim/të grup mësuesit
së masës, dhe ligji i ruajtjes së menduarit hap pas
njehsime masës. hapi/mendimi logjik.
stekiometrike
62 13. Si dallohen Reaksionet kimike Pyetja sjell pyetjen.
reaksionet dallohen nga ndryshimet Mësimdhënia e
kimike e jashtme. ndërsjellë.
(eksperimente)

Kapitulli 63 14. Si dallohen Reaksionet kimike Quiz (kuic) tryezë - Vlerësim me gojë Teksti mësimor
reaksionet dallohen nga ndryshimet e rrumbullakët/ për grupet e punës fletore pune, libri i
kimike e jashtme. rrjeti i diskutimit/ dhe individual mësuesit
(eksperimente) eksperiment.

64 15. Ndryshkja Procesi i ndryshkjes dhe Ditari trepjesësh/ - Vlerësim me gojë Teksti mësimor,
(proces kimik) shkaktarët e saj. diskutim i lirë/ studim për grupet e punës interneti.
dhe analizë e procesit. dhe individual
65 16. Pyetje dhe Dallimi shndërrime Rrjeti i diskutimit/ - Vlerësimi bëhet Teksti mësimor,
ushtrime fizike/kimike. pyetje-përgjigje. bazuar në aftësitë interneti
përmbledhëse Llojet e reaksioneve. Metoda e hulumtimit argumentuese të
Ligji i ruajtjes së masës. të përbashkët anëtarëve të grupit
dhe në punët e
kryera.
Kimia 8
31

Libër mësuesi
32
Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e
nxënësve

66 17. Pyetje dhe Dallimi shndërrime Ditari trepjesësh/quiz/ - Vlerësim i punës Teksti mësimor
ushtrime fizike/kimike. studim në dyshe. në grup apo në çift. dhe interneti
përmbledhëse Llojet e reaksioneve. Harta
Ligji i ruajtjes së masës. Mendo/krijo në dyshe
/diskuto
67 18. Projekt Shpërndarja e posterave Diskutim i lirë/ - Vlerësimi bëhet Internet e burime
(ora e e fletëpalosjeve. studim dhe analizë e bazuar në aftësitë të ndryshme
katërt) Faza e zbatimit të punës së grupeve dhe argumentuese të
projektit: individuale/tryezë e anëtarëve të grupit.
Në këtë fazë, idetë rrumbullakë, turi i
e zgjedhura janë galerisë.
projektuar në detaje, në
mënyrë që ato të mund
të zbatohen. Grupet
e punës menaxhojnë
projektin dhe e zbatojnë
në terren.
68 19. Përsëritje - Vlerësim në grup Teksti mësimor
dhe individual fletore pune, libri i
formues mësuesit
- Vlerësim
individual
- Vlerësim
përmbledhës
69 20. Vlerësim . - Vlerësim me Teksti mësimor
portofoli shkrim i punës në dhe internet
fletoren e klasës.

Tematika Kapitulli Nr. i Temat mësimore Situata e parashikuar e Metodologjia dhe Vlerësimi Burimet
orëve të nxënit veprimtaritë e Teksti mësimor
nxënësve dhe sipas
udhëzimit të
70 21. Test i . mësuesit interneti.
tremujorit Përgatitet nga
të tretë. nxënësit me
udhëzimet e
mësuesit.

Kimia 8
33

Libër mësuesi
34
Vlerësimi semestral/vjetor

Vlerësimi me gojë Vlerësimi me shkrim Portofoli

Të pyeturit, diskutim, debat, Testim Projekt, detyra
lojë me role/me kuice, tematike,miniprojekte, punë
konkluzione vrojtimesh etj praktike, ese, punë të pararuar
individuale/në grup, markete,
konkluzione vrojtimesh
me shkirm, materiale të
hulumturara

Portofoli

EVIDENCA TREMUJORE PËR MBAJTJEN E VLERËSIMEVE TË NXËNËSVE

KLASA 8- TREMUJORI ……………………………………………..
Nr Emër
Muajt/Datat: Komente
Mbiemër ……………………………….
1

2

3

4

5

Kimia 8
35
Shënim: Ky format llogaritet në A3, si rrjedhim numri i nxënësve është më i madh. Një lëndë mund të ketë një ose dy fletë (nga të dyja faqet). Në
varësi të lëndës mund të llogaritet edhe numri i vlerësimeve. Kollona e komenteve në faqe A3 duhet të jetë më e gjatë.

Libër mësuesi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Kreu 1: Gjendjet fizike të materies

Tema mësimore 1.1:
Ndërtimi grimcor i materies

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: KIMI Shkalla: IV Klasa: VIII

Tema mësimore 1.1: Situata e të nxënit:

• Ndërtimi grimcor i materies  Përbërja e materies, grimcat dhe
vetitë e tyre.
 Ndryshimi i gjendjes fizike të
substancave.
 Gjendjet fizike të ujit. Sublimimi i
jodit.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ Fjalë kyçe:

lëndës sipas temës mësimore:  lënda dhe gjendjet e saj

• Përshkruan ndërtimin e lëndës nga grimcat.  karakteristikat e lëndës
• Analizon karakteristikat e tri gjendjeve të lëndës.  grimca
• Përshkruan ndryshimet e gjendjes, bazuar në  shkrirje
dukuritë e shkrirjes, vlimit, avullimit, ngrirjes,  avullim
kondensimit dhe sublimimit.  kondensim
• Argumenton si ndryshon lëvizja e grimcave gjatë  ngrirje
kalimit nga një gjendje në tjetrën.  sublimim
 vlim
 forca tërheqjeje
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat

• teksti i kimisë i klasës së 8të ndërkurrikulare:

• fletore pune  Fizikën (forcat bashkëvepruese
• gota kimike, kuba akulli, llambë me alkool ndërmjet grimcave)
• H2O ( ng ), H2O ( l )  Dituri natyre (gjendjet e lëndës)
 Arte (skicon grimcat në të tri gjendjet
e saj)

36

Kimia 8

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve:
• Përshkrimi i situatës
Mësuesi/ja njeh nxënësit me situatën e temës duke hulumtuar mbi përbërjen e materies.
Në mjedisin e jashtëm rrethues hasemi me lëndë në gjendje të ndryshme fizike. Lëndë të
ngurta si guri, të lëngëta si uji i lumenjve apo deteve, të gazta si ajri etj. Lënda në tri gjendjet
e saj përbëhet nga grimcat. Nëpërmjet shembujve të ndryshëm dhe provave eksperimentale
vërtetojmë ekzistencën e grimcave dhe lëvizjen e çrregullt të tyre.

• Veprimet në situatë
 Vëzhgo – Analizo – Diskuto

Nxënësit ndahen në grupe dhe eksperimentojnë mbi gjendjet e lëndës.
o Çdo grup ka mjetet: enë me forma të ndryshme, kuba akulli të madhësive të

ndryshme, llambë alkooli, ujë.
o Secilit grup u kërkohet të konkludojnë mbi dukurinë e shndërrimit të ujit dhe

substancave të tjera, duke dhënë përkufizimin e shkrirjes (ngrirjes), avullimit
(kondensimit), sublimimit.
o Nxënësit vëzhgojnë diagramin e gjendjes së gaztë dhe analizojnë lëvizjen e shpejtë të
grimcave në të gjitha drejtimet, si pasojë e forcave shumë të dobëta që veprojnë midis
grimcave.
o Bazuar në rezultatet e vëzhgimit dhe analizës, grupeve të nxënësve u kërkohet të
diskutojnë për lëvizjen e grimcave të substancës kur atë e ngrohim apo ftohim, duke
dalë në përfundimin se:
Sasia e nxehtësisë në procese të ndryshme është e ndryshme, në varësi të forcave midis
grimcave.
o Kjo përcakton dhe pikat e shkrirjes dhe të vlimit.
o U kërkohet nxënësve që të diskutojnë në mënyrë krahasuese disa karakteristika të
lëndës në tri gjendjet e saj.
Nxënësit përshkruajnë shndërrimet që pëson uji me ndryshimin e temperaturës dhe japin
përkuDiftairzeidmhe siknempë vëlerrëssimhindërrimet sipas ngritjes dhe uljes së temperaturës.

- Vëzhgo: - Çfarë aftësie ka uji, akulli kur e hedhim nga një enë në tjetrën?
- Vëzh- go: P- aÇsfiareë vafltoësjime kaëuuji,jiankulçli’nkudr oe dhehdhmimengaavnujëjetneë ntëijtj?etrën?
- Ç- ’nPadsoi edvhlojmmëeujliënnç’dndëondhnmëesaevuejtnegtirj?ohim apo ftohim atë?
- Ç-’ndÇ'onddohdhmmeelënndjëëncnoëspe ëe nagkrouhlimli anpoësfteoheimleamtë?ë në temperaturën e mjedisit e më
p-as Çe'nndogdrhomheinmjë?copë akulli nëse e lemë në temperaturën e mjedisit e më pas e ngrohim?
- Analizo: - -AnalPizsoe: u- jiPmse uojri imfoorirfmormëënn eeeenënsëksu ekhuodehëhmo?dhëm?
D-isk--Cu toi:liCC-f--aiiCkllaaiCCtlttioiillfaajjrattaakjjenntaaonnëërdëëeekkkkduatauerystarhsyrkathroetokettiirqteiuseëutjtiirujnkqiijaistnëtëtnpidntuëkrdëryrjassyitnhescnohdpinoldëjrëgënryrjgeygsnjsjhesedenhnjocdedonjjijeeëlnneët?ëtgnigjlj?ëjegennjdneëddsn?jjedenjne? e tij?
- Diskuto: - të lëndës?

 Leksion i avancuar

Pas përfundimit të eksperimenteve, çdo grup ka mbajtur shënime, të cilat lexohen e diskutohen ndërmjet grupeve.

Konkluzionet e eksperimenteve shërbejnë si pikënisje për shpjegimin e temës së re.

37

Libër mësuesi

he skemë vlerësimi
se do të shohim lLënedkësinonnëigajveanndcjeuatër ndryshme fizike, do të
lojmë qartë ndryshimePgmrausipdpiëksraftuymrnebdnaimjëtufitor rtsmëhëeënkdsihmpeeerv,imëtëlleicnmitle.avtKelë,etxçoodhoen e
ryshime lidhen me strudkitsukruëtnoehegnrimndcëarvme jteëttgyrrue.pGevjee.ndja fizike e
lënde mund të ndryshKojoëndkulukezioennegtroeheukrspoesreimftoehnutervleënsdhëënrb. eSjinë
ujinsNi, ëpmsieuknëdndoitstëjëesspjheëolrlhismihmpejdleëhgneidmsëhinnumneëëtegrmjaesnëtesdsjteëë re.
embulli i dhënë me të

dëve të tjera në jetën enpdërrydsihtsmhemfei.zike, do të dallojmë qartë
ndryshime midis tyre në formë dhe vëllim.
Këto ndryshime lidhen me strukturën e
erësimi i situatës grimcave të tyre. Gjendja fizike e një lënde

uata quhet e realizuar kmuur nndxëtnëënsid/jraysahrorijnë tdëupkleoteësnogjrëouhsuhrtroimseet 1-3
fletoren e punës. ftohur lëndën. Si shembulli i dhënë me
ujin, mund të sjellim edhe shumë raste të
lëndëve të tjera në jetën e përditshme.
rësimi i nxën•ë svVe lerësimi i situatës

si/ja vlerësoheStitpuëar:ta quhet e realizuar kur nxënësi/ja arrin të plotësojë ushtrimet 1-3 në fletoren e punës.

- bashkëpun•im iVn lneërëgsriumpigijnatxëënpuësnvëes eksperimentale;
- pjesëmarrjeNnxnëënëdsiis/kjautvilmer;ësohet për:

- bashkëpunimin në grup gjatë punës eksperimentale;
- mbajtjen e shën-impjeevsëemeasrarkjetnësninëëdeispkëurtgijmig;jeve.

- mbajtjen e shënimeve e saktësinë e përgjigjeve.
• Detyrat dhe puna e pavarur
1. Hartoni tabelën e koncepteve për tri gjendjet e

tri gjendjet elënldëëns.dës.

2. Ushtrimi 4/fletore e punës.
3. Hartoni një listë të lëndëve të ndryshme që has

ryshme që4.h anEsëmnnëarëttyonrnëianptëyrotrcrëiesginjneënpdëtjrrestieecgisljaienj.nndgajentdreysshiamj.et e
a ndryshimetma)eëpmeonsëhgtpumroteës: htme lëen:gët      b) e lëngët

b) e lëncg) ëeetnga→gzutrëtëe neglëunrgtëët      d ) e
d ) e5n. Pgënurgsrhutkrëtrëu→anieedghageztavëizzattëoni tri diagrame për
dosjen e gsvrueinbmsdtocasnajcevënse.e ngrëimsceavceinlëënsecpilrëenjpgrejjegnjenddjjeevveetëtë substancës.

Shkalla: IV Klasa: VIII
38 Situata e të nxënit:

Kimia 8

Tema mësimore 1.2:
Shpërhapja (Difuzioni)

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: KIMI Shkalla: IV Klasa: VIII

Tema mësimore 1.2: Situata e të nxënit:

• Shpërhapja (Difuzioni)  Shpërhapja në gaze.

 Shpërhapja në lëngje.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ Fjalët kyçe:

lëndës sipas temës mësimore:  shpërhapje (difuzion)

• Përshkruan dhe shpjegon shpërhapjen e grimcave.  lëvizje e grimcave
• Tregon kuptimin e lëvizjes së çrregullt të grimcave.  shpërhapja në gaze
• Argumenton se si ndikon gjendja e lëndës në  shpërhapja në lëngje
procesin e difuzionit.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat

• teksti i kimisë i klasës së 8të ndërkurrikulare:

• fletore pune  Fizikën (forcat bashkëvepruese
• gota kimike ndërmjet grimcave)
• bojë shkrimi  Dituri natyre (gjendjet e lëndës)
• parfum  Gjuhët dhe komunikimi
(përshkruan procesin e difuzionit)
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve:

 Përshkrimi i situatës

Mësuesi/ja njeh nxënësit me situatën e temës duke hulumtuar mbi shpërhapjen e grimcave.
Nëse kalojmë pranë një ambienti gatimi ndiejmë aroma të ndryshme. Nëpërmjet shembujve
të ndryshëm dhe provave eksperimentale, vërtetojmë ekzistencën e grimcave dhe lëvizjen e
çrregullt të tyre.
 Veprimet në situatë

 Analizë – diskutim

U kërkohet nxënësve që të diskutojnë nëpërmjet shembujve të ndryshëm mbi përbërjen e
materies.
Ata në vijim të njohurive të mësimit të mëparshëm përshkruajnë ndërtimin e materies nga
grimcat.
- Pasi nxënësit kanë përshkruar gjendjen e ngurtë, të lëngët dhe të gaztë tregojnë se si lëvizin
grimcat në këto gjendje.
- Cilat ishin provat e para që vërtetuan se lënda përbëhet nga grimca të cilat lëvizin në mënyrë
të çrregullt?
 Kryhet aktiviteti praktik me nxënësit.

o Nxënësit ndahen në dy grupe dhe eksperimentojnë mbi lëvizjen e çrregullt dhe
shpërhapjen e grimcave.
 Grupi i parë i nxënësve eksperimenton duke hedhur në një gotë kimike me ujë një
kristal permanganat kaliumi ngjyrë vjollcë.
- Ç’ngjyrë merr uji?
- Pse, ç’ka ndodhur midis grimcave të kristaleve të KMnO4 dhe grimcave të ujit?

39

Libër mësuesi

 Grupi i dytë i nxënësve:
Mbi një provëz hedhin disa pika bromi me ngjyrë të kuqërremtë, kthehet përmbys një provëz
tjetër, vërehet se
ngjyra përhapet lart. Nxënësve u kërkohet të shpjegojnë këtë dukuri midis grimcave të avujve të
bromit dhe

grimcave të ajrit.
 Grupi i tretë i nxënësve kryen eksperimentin e shpërhapjes së bojës në pelten e

amidonit.
• Vlerësimi i situatës
o Secilit grup i kërkohet të konkludojë mbi dukurinë e të përkufizojë shpërhapjen.
o PërshDkitarrueadnhei sdkuemkëuvrlienrëësiemishpërhapjes në figurën 1 dhe 2.

FFiigg..11 FigF.i2g. 2
• VlerësimVileirnëxsiëmniësivnexënësve

Nxënësi/jNa x-v ëlenrëëbssiao/jshahevktlëepprëëursn:oihmetinpënrë: grup gjatë punës eksperimentale;
- pj-esbëamshakrrëjpeunnnimëidninskëugtriump;gjatë punës eksperimentale;
- m-bapjjtejseënmearsrhjeënninmëedvieskeutsiamk;tësinë e përgjigjeve.
• 1D. etSyhrpajtedgohnei-psumenbç’aanjetdjeopndaehvasnrhëuësnreimhaepveniensajëktsëhsiisnhëeeppaërrfgujmigjie. ve.
2. PunoDneituysrhattrdimheetp1u-n4a/feqp. a8v-a9rnuër fletoren e punës.
3. Shpj1e.goSnhipçjefgaroëniksuepçt’onndiomdhentëesremhianpdniifnujëzisohnis.he parfumi.

2. Punoni ushtrimet 1-4/fq. 8-9 në fletoren e punës.

Tema mësim3. oSrhepje1go.3ni:çfarë kuptoni me termin difuzion.

Punë laboratori: Shpërhapja Shkalla: IV Klasa: VIII
Tema mësimore 1.3:
Situata e të nxënit:
Fusha: ShPkuennëcalatbeonraattoyrrië:sShpërhaLpëjnada: KIMI
Tema mësimore 1.3:  Faktorët që ndikojnë në shpejtësinë
• Punë laboratori - Shpërhapja e shpërhapjes.

 Grimcimi.
 Temperatura.
 Gjendja e lëndës.
 Përzierja.

40

Kimia 8

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ Fjalët kyçe:

lëndës sipas temës mësimore:  difuzion (shpërhapje)

• Përshkruan mënyrën e shpërhapjes së grimcave të  faktorët që ndikojnë në shpërhapje
çajit në ujin e ngrohtë.  grimcimi
• Analizon se si ndikojnë faktorët si: temperatura,  temperatura
grimcimi etj., në procesin e difuzionit.  gjendja e lëndës
• Krahason shpërhapjen e grimcave të ngurta dhe  përzierja
të lëngëta në ujë.
 Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me

 teksti i kimisë i klasës së 8të temat ndërkurrikulare:

 fletore pune  Matematikën (ndërtimi i grafikëve)
 gota kimike  Gjuhët dhe komunikimi
 çaj (përshkruan procesin e difuzionit)
 llambë me alkool
 termometër për lëngje
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve:

• Përshkrimi i situatës

Mësuesi/ja njeh nxënësit me situatën e temës.
Një substancë mundë të ndryshojë gjendjen fizike: të ngurtë, të lëng, të gaz, por përbërja
kimike e saj nuk ndryshon. Ajo që ndryshon është mënyra e vendosjes së grimcave dhe forcat
që i mbajnë këto grimca në pozicione të caktuara. Gjatë ndryshimeve fizike që pëson lënda,
grimcat marrin energji në formë nxehtësie e cila i ndihmon të lëvizin më shpejtë.
 Faktorët që ndikojnë në përshpejtimin e ndryshimit të gjendjes janë:
o temperatura;
o shkalla e grimcimit;
o gjendja agregate e lëndëve;
o përzierja e tyre;
o përqendrimi (sasia e lëndëve).
• Veprimet në situatë

DitarNe dx hëeEnsëkksesimpt ëetërvlinemrdëaseirmnëitniëmgr–upHe ukrlyuemjnëtiemksperimentet e trajtuara në tekst.
VNVëëxzzëhhnggëoosjjnintëëtmëmenkeduakjdruëejsdnçeëdsogçnrdudorpyenshdkimrryyqseëhjninmëdoedqkhëspmneedrlioëmdndheëntmteeemt lebëantjrndaëëjtstuheëanrmiambnea.ëjnteëkssht.ënime.
o Mësuoe si/jaMuëksëureksoin/jnaxëunëksëvrektoëndinskxuëtnojënsëvenëtëliddhijeskmuetogjjennëdjnenë fliizdikhejetëmlënedgëjse, nkudrjeanjo fnidzriyksehotën lgëjennddëjesn,

fizike të sakju. r ajo ndryshon gjendjen fizike të saj. Shpërhapja
o Paraonx ënPësavreasnhtxroëhneënsvpeyesthjettr: ohen pyetjet:
- Çfarë-n dodÇh mfaerëgrnimdcoadt he lmënedëgvreimkucrabtasehlkëonhdenë?ve kur bashkohen?
- Cila ë-s htë mCëinlayrëasehvtëenmdoësnjeysrsaë etyvree?ndosjes së tyre?
- Si qën- drojnSëi(lqëëvnizdinr)oajtnoën(ëlëgvjeinzdinje)tëatnogunrëtë,gtjëenlëdngjeëtt,ëtënggauztrët?ë,
- Çfarë ndodthë mlëenggrëimt,ctaët egalëzntdëë?ve nëse ato marrin energji në formën e nxehtësisë?
mpAAÇëardfznnahierddërësiijiakknaooedennloëgnrdpmidmhëëarvcdzmaeihv?eeeër(jsignairrëaeiefsmeehlrpëgcoënarhritdehmmaëepvclfjeaëeo?v?ntoe(dsiënnrvëëeeftseenhkrëopstshëienrehametanopxfjoëment?ëoasrsirtn.inPëëetresnekessrhtgiëjnribneenënlfxuoëgrnam?ë)sëint. e nxehtësisë?
- A ndik- on Përse shërben
- A ndik-- on

- A ndikon gljuengdaj?a)fizike e lëndëve që bashkohen?
- A ndikon gjendja fizike e lëndëve që bashkohen?
 Vëzhgo – Analizo – Diskuto (Punë në grupe)

Nxënësit ndahen në tri grupe. 41

Libër mësuesi
 Vëzhgo – Analizo – Diskuto (Punë në grupe)
Nxënësit ndahen në tri grupe.
 Grupi i parë: Vëzhgo – Analizo – Diskuto difuzionin e grimcave të çajit në gjendje të

ngurtë kristalore në ujë të nxehtë. Nxënësit vëzhgojnë ndryshimin e gjendjes së ngurtë të
çajit dhe analizojnë lëvizjen luhatëse të grimcave në pozicione fikse.
 Grupi i dytë: Vëzhgo – Analizo – Diskuto difuzionin e grimcave të lëngut të frutave në
gjendje të lëngët në ujë. Nxënësit vëzhgojnë difuzionin e grimcave në gjendje të lëngët.
 Grupi i tretë: Vëzhgo – Analizo – Diskuto difuzionin e grimcave të bojës (madhësi e
njëjtë), në tri provëza me ujë (madhësi e njëjtë) në temperatura të ndryshme.
o Nxënësit vëzhgojnë dhe analizojnë lëvizjen e shpejtë të grimcave në të gjitha

drejtimet, si pasojë e forcave shumë të dobëta që veprojnë midis grimcave, në sajë të
faktorëve të ndryshëm.
o Bazuar në rezultatet e vëzhgimit dhe analizës, grupeve të nxënësve u kërkohet:
të diskutojnë për lëvizjen e grimcave të lëndëve, kur ato janë në gjendje fizike të lëngët
apo të ngurtë, duke dalë në përfundimin se:

- gjendja fizike e lëndëve që bashkohen;
- sasia e lëndëve;
- shkalla e grimcimit të lëndëve;
- përzierja ndikojnë në shpërhapjen e substancave.
• Vlerësimi i situatës
Situata është realizuar kur nxënësi/ja:
o Arrin të konkludojnë nëpërmjet eksperimenteve të kryera se sasia e nxehtësisë,
sasia e lëndëve, shkalla e grimcimit të lëndëve, përzierja ndikojnë në shpërhapjen e
substancave.
o I kthen përgjigje të saktë ushtrimit 1.3/10 në fletoren e punës.
• Vlerësimi i nxënësve
Nxënësi/ja vlerësohet për:
- bashkëpunimin në grup gjatë punës eksperimentale;
- pjesëmarrjen në diskutim;
- mbajtjen e shënimeve e saktësinë e përgjigjeve.
• Detyrat dhe puna e pavarur
Shpjegoni se ç’ndodh në gotën me qumësht dhe pse:
a. Kur hidhni sheqer të imët.
b. Kur hidhni sheqer me kokrriza të mëdha.
c. Kur qumështi është i nxehtë.
d. Kur qumështi është i ftohtë.
e. Kur e trazoni përzierjen.

42

Kimia 8

Tema mësimore 1.3:
Hulumtim rreth procesit të shpërhapjes (difuzionit)

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: KIMI Shkalla: IV Klasa: VIII

Tema mësimore 1.4: Situata e të nxënit:

• Hulumtim rreth procesit të shpërhapjes  Hulumtim rreth ndikimit të
(difuzionit) temperaturës në difuzion.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ Fjalët kyçe:

lëndës sipas temës mësimore:  Difuzion (shpërhapje)

• Shpjegon lëvizjen e grimcave të ngurta dhe të  Faktorët që ndikojnë në shpërhapje
lëngëta në ujë.  Grimcimi
• Hulumton duke bërë matje të kohës e  Temperatura
temperaturës për të shpjeguar e temperaturës në  Gjendja e lëndës
difuzion.  Përzierja
• Ndërton grafikun e rezultateve të eksperimenteve
të kryera.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat

• teksti i kimisë i klasës së 8të ndërkurrikulare:

• fletore pune  Matematikën (ndërtimi i grafikëve)
• gota kimike  Gjuhët dhe komunikimi
• bojë shkrimi (përshkruan procesin e difuzionit)
he skemë vlerësim•i llambë me alkool
Përshkrim• i itesritmuoamtëestër për lëngje

esi/ja njeh nxë•Mn ëesPtiotëdrmsoheloksgriitjumiaaitdëihnseietvuteeapmtëriësms.taritë e nxënësve:

min e mëparshNMëmëësmnuëeëpssiië/mjraminnjejeethmeknësxppëaenrrsëihsmiëtmemntneeëvspietëurnmaxtëëjenntëeeskittespkmeaërnisëm. keonntekvleudnuxaënr ëqsëit: kanë konkluduar që:
ktorët që ndikojnë n ëFpaëkrtsohrpëetjqtiëmnindikeonjdnrëynshëipmëirtshtëpgejjteinmdijnesejanndër:yshimit të gjendjes janë:
o temperatura;
mperatura; shkalla e grimcimit;
o gjendja agregate e lëndëve;
kalla e grimcimit; o

ndja agregate e lëond ëvpeë;rzierja e tyre;
o përqendrimi (sasia e lëndëve).
rzierja e tyre;  Veprimet në situatë.

rqendrimi (sasia elë ndEëkvsep)e.rimentim - Hulumtim

primet në situatë. Nxënësit të ndarë në grupe kryejnë eksperimentin e trajtuar në tekst.
Huolu mMVtiëmëzshugeosjin/jëa me kujdes çdo ndryshim që ndodh me lëndët e mbajnë shënime.
sperimentim - u kërkon nxënësve të diskutojnë në lidhje me gjendjen fizike të lëndëve që

ënësit të ndarë në gruppeo kbraysehjknoëjneëksmpeekriamneiknitsihntedthreajsteuasir antëo tsehkpsët.rhapen te njëra-tjetra pas ndryshimit të
zhgojnë me kujdes çdtoemndpreyrsahtuimrësq.ë ndodh me lëndët e mbajnë shënime.
o Para nxënësve shtrohen pyetjet:

ësuesi/ja u kërkon-n xënÇëfsavrëe ntëdoddishkumtoejgnrëimnëcaltidehljëenmdëevegjkeunrdjbeanshfkizoihkeent?ë lëndëve që po bashkojnë mekanikisht
e se si ato shpërha-p enCteilnajësrha-tëtjemtrëanpyaras endvreynsdhoismjeist stë tyermepneëramtuormëse.ntin e parë të bashkimit?
ra nxënësve shtroh- en pÇyfeatrjëetn: dodh me grimcat e lëndëve nëse ato marrin energji në formën e nxehtësisë?

arë ndodh me grimcat e lëndëve kur bashkohen? 43
a është mënyra e vendosjes së tyre në momentin e parë të bashkimit?

Libër mësuesi

Ditare dhe skemë vlerë-s imi A ndikon madhësia e grimcave në shpërhapje?
- A ndikon gjend- ja fAizinkdeiekolënngdjëevnedqjaëfbizaiskhekeolhëennd?ëve që bashkohen?

 Vëzhgo – Analiz o –VëDzihsgkout–oA(Pnuanliëzonë– gDruispkeu)to (Punë në grupe)

Nxënësit ndahen në tri grupe.
ënësit ndahen në tri grGupreu.pi i parë: Vëzhgo – Analizo – Diskuto
paNrxëë: nVëës zithdmgiofaut–izniAotnneimanlpiezeograr–itmuDrcëiasnvkeeuttuëojibtodjhëse së shkrimit në ujë të nxehtë.
 Grupi i vëzhgojnë e analizojnë lëvizjen luhatëse të grimcave në

 difuzioninpeogzircimiocnaevfeiktsëe.bojës së shkrimit në ujë të nxehtë.
ënësit matin tMeme pkerroantuormëneteërumjitadtihnekvoëhzëhngoejnshëpeërahnaaplijzeosjsnëëglrëivmizcjaevne.lu(h2amtëisneuttëa)grimcave në pozicione fikse.

kronometër matink ohGërnuepishipdëyrthëa:pVjeëszhsëgogr–imAcnaavlei.zo(2–mDiniusktau)to
 difuzionin e grimcave të bojës së shkrimit në ujë të ftohtë.
Grupi i dyNptoëxz:ëinVciëoësznithemgfoiakt–sienA. tnemalpizeora–tuDrëinskeuutojit dhe vëzhgojnë e analizojnë lëvizjen luhatëse të grimcave në
 difuzioninMe egrkirmocnaovme etëtëbr omjëastisnëksohhkërnimeisthnpëëurhjëaptëjefstosëhtgër.imcave. (2 minuta)


ënësit matin temperaturën e ujit dhe vëzhgojnë e analizojnë lëvizjen luhatëse të grimcave në pozicione fikse.

kronometër matink o hGëDrnuiefpusizhiipotënrerihntëa:epjgVersëimzshëcggaovriem–tëcAabnvoaejl.ëiz(s2osëm–siDhnkuirstiakm)uittonë ujë të vakët.
Nxënësit matin temperaturën e ujit dhe vëzhgojnë e analizojnë lëvizjen luhatëse të grimcave në
 Grupi i trpeotëz:icVioënzehfgikose–. Analizo – Diskuto
 DifuzioniMn ee gkrriomncoamveettëërbmoajëtsinsëkoshhkënrime isthnpëëruhjaëptjëesvasëkëgtr.imcave. (2 minuta)

ënësit matin teNmxpënerëastiut rvëënzheguojjnitëddhheevaënzahlgizoojjnnëëelëavnizajleiznoejnsëhplëevjtizëjteënglruihmactëasvee tnëëgtrëimgjciathvae dnrëejptoimziecti,osniepfaiskosjeë.
kronometër me afotirncakvoehsëhnuemsëhptëërhdaopbjëetsasqëëgvreimprcoajvneë.m(2idmisinguritma)cave, në sajë të faktorëve të ndryshëm.

o Bazuar në rezultatet e vëzhgimit dhe analizës, grupeve të nxënësve u kërkohet:
1- Të diskutojnë për lëvizjen e grimcave të përzierjes kur atë e ngrohim apo ftohim, duke
dalë në përfundim se sasia e nxehtësisë, sasia e lëndëve, shkalla e grimcimit të lëndëve,
përzierja, ndikojnë në shpërhapjen e substancave.
2- Të ndërtojnë grafikun e rezultateve në fletore e t’i shpjegojnë ato.
• Vlerësimi i nxënësve
Nxënësi/ja vlerësohet për:

- bashkëpunimin në grup gjatë punës eksperimentale;
- pjesëmarrjen në diskutim;
- mbajtjen e shënimeve e saktësinë e përgjigjeve;
- hartimin e saktë të grafikëve.
• Detyrat dhe puna e pavarur:
1. Në vijimësi të detyrës së mësimit të mëparshëm hartoni një diagram në lidhje me
shpërhapjen e sheqerit nëse ndryshon sasia e tij, kur temperatura dhe koha janë të
pandryshuara.

44

Kimia 8

Tema mësimore 1.4:
Lëvizja brauniane

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: KIMI Shkalla: IV Klasa: VIII
Tema mësimore 1.5:
• Lëvizja brauniane Situata e të nxënit:
 Lëvizja e kokrrizave të polenit
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/lëndës
me kërcime.
sipas temës mësimore:  Zbulimi i lëvizjes brauniane.
• Shpjegon procesin e difuzionit në bazë të njohurive Fjalët kyçe:
 shpërhapje (Difuzion)
paraprake.  lëvizja brauniane
• Tregon kuptimin e lëvizjes së çrregullt të grimcave të  lëvizje me kërcime
 lëvizje rastësore
njohur si lëvizje brauniane.  poleni i luleve
· Argumenton lëvizjen e grimcave të polenit me kërcime.  grimca pluhur shkumësi

Ditare dhe skemë vlerësimi difuzionit) Lidhja me fushat e tjera ose me

 Blaumrëimmeiktr:oskopike
 ••g rimtflecekatsoptrileuihpkuuirmineisë i klasës së 8të
 •g rimlacma pëomleniki roskopike temat ndërkurrikulare:
Metod•o loggrjiima dchaepvleuphruimritaritë e nxënësve:  Biologjinë (shpjegimin e

polenit si pjesë e së gjallës)
 Gjuhët dhe komunikimi
• grimca poleni (përshkruan procesin e
difuzionit)
Përshkrimi i situatës
MëMsueetsoi/jdaonljoehgjnixaëdnëhseit vmeepsriitmuattaënrietëteemnësx.ënësve:
• Përshkrimi i situatës

SMubësstaunecsai/tjeagnajzetha dnhxeëtnëëlsëintgmëtae psëitrubëahtëenn negtaegmriëms.ca shumë të vogla, të cilat lëvizin vazhdimisht. Grimcat
Spuërbpsltaasnencamteengjëarzat-atjedthrëentdëhleënndgrëytsahopjënrëbvëahzehndinmgisahgt rdirmejctiamsinhuemlëvëiztëjevs.oLgëlav,iztjëa ckialoattiklëeveizgirnimcave është
vqauzahjtdurimlëivsihzjte. bGrariumnicaantep. ërplasen me njëra-tjetrën dhe ndryshojnë vazhdimisht drejtimin e
•lë viVzjeeps.riVLmeëpvetirzinmjaëektsaintouëtaisktitëeuaetëgrimcave është quajtur lëvizje brauniane.
Pa rPaashriaksihmikmime temrme atepramraaprpaakrëaprakë


 M ësMueëssiu/ jeasil/isjtoanlinsëtotnabnelëë ttearbmealët kteyrçme taëttekmyçëes dtëheteumkëërskdonhenxuënkëësrvkeotnë jnapxiënnsëasvmeëtsëhjuampëininsfaormmëacion për
këtoshteurmaë, inngfaonrmjohaucriiotënqpëëartokëktaonëterdmhean, gnaglaënndjëohtëutrjeitrëa aqpëoajteotakeapnëërdeidtshhemne.ga lëndë të tjera apo
 Shpjëerthaaepjpe ë(Drdifituszhiomn)e.
LL ëëvvSLLiizzhëëjjvvpeaiiëmbzzrjjrheaeauakmbnpërirjeaacenuikme(nëDeiracinfiumezeion)



 L ëvLizëjveirzajsetërsaosrteësore
 P olePnoilienluileivleuleve
 G rimGcraimplcuahuprliuhuri
Si rezultat i zhvillimit të fjalorit, nxënësit duhet të konkludojnë që shpërhapja (difuzioni),
ndodh si rezultat i lëvizjes kaotike (të çrregullt) të grimcave.
Mësuesi/ja pyet nxënësit: Si e parashikoni, ç’ndodh nëse hedhim ujë në vaj të nxehtë?

45

Libër mësuesi

- Kryhet aktiviteti praktik me nxënësit për shpjegim të përparuar.
o Nxënësit punojnë në grupe.
- Mësuesi/ja së bashku me nxënësit në grupe përgatit përzierje (bashkim) të polenit në

ujë, pluhur shkumësi në ujë dhe vaj ushqimor në ujë.
- Grupet analizojnë lëvizjen e grimcave të lëndëve.
- Nxënësit i japin përgjigje pyetjeve të faqes 13, pas eksperimenteve të kryera, që

provojnë lëvizjen kaotike të grimcave si në temperaturë të ulët dhe në të lartë.
• Vlerësimi i situatës

Situata është realizuar kur nxënësi/ja:
o arrin të konkludojnë nëpërmjet eksperimenteve të kryera se grimcat e lëndëve lëvizin

në mënyrë të çrregullt;
o mëson që kjo quhet lëvizje brauniane;
o krahason lëvizjen e grimcave në temperatura të ndryshme.
• Vlerësimi i nxënësve

Gjatë kësaj ore mësimore, nxënësit vlerësohen në bazë të vëzhgimeve që janë kryer për
veprimtaritë e zhvilluara në situatat mësimore.
Nxënësi/ja vlerësohet për:

- saktësinë e përgjigjeve që ka dhënë gjatë diskutimit, zhvillimit të fjalorit;
- aktivizimin gjatë punës në grupe;
- konkluzionet e dhëna pas zhvillimit të provave.
• Detyrat dhe puna e pavarur
1. Eksperimentoni në kushtet e shtëpisë (nën kujdesin e prindërve), ç’ndodh kur hedhim
patatet në vaj të nxehtë?
Shpjegoni me fjalët tuaja hulumtimin e kryer.
2. Argumentoni pse nuk ndodh i njëjti fenomen për situatën e ushtrimit të mësipërm,
nëse ndryshon temperatura e vajit?

Tema mësimore 1.5:

Trysnia e një gazi

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: KIMI Shkalla: IV Klasa: VIII

Tema mësimore 1.6: Situata e të nxënit:
• Trysnia e një gazi
 Sa më e vogël hapësira ku ndodhet
gazi, aq më shpesh përplasen
grimcat, aq më i madh presioni.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ Fjalët kyçe:

lëndës sipas temës mësimore:  trysni e gazit
• Përshkruan lëvizjen e grimcave të gazit në njësinë e  forcë goditëse
 ngjeshje e gazeve
vëllimit.  përqendrim i grimcave
• Analizon varësinë e forcës lëvizëse të grimcave nga  temperatura
 shformimi
rritja e temperaturës.
• Argumenton që forca goditëse e grimcave është

në përpjesëtim të drejtë me temperaturën dhe
trysninë.

46

Kimia 8

• Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me

• teksti i kimisë i klasës së 8të temat ndërkurrikulare:

• fletore pune • Gjuhët dhe komunikimi
• poç kimik (përshkruan lëvizjen e grimcave të
• gotë kimike gazit në njësinë e vëllimit).
• shiringë  Fizikën (forcat goditëse të
• shishe plastike grimcave, trysnia)
• tullumbace  Dituri natyre (gjendjet e
lëndës)
 Arte (skicon lëvizjen e
grimcave në hapësira të
ndryshme)
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve:

• Përshkrimi i situatës

DitarPeNMdëëhrëessmhsukkeeërmssiiiëm/mvjialeiirnnëssiji“tmeuNhiatdnëësxrëtnimësiitgmrime csiotruaitmënateertieems”ë,sn. xënësi/ja ka mësuar që substancat në gjendje të
Mësguaezsit/ëjaknajenhënmxëansëësittëmceaskittuuaatër,nme taermriëns.formën dhe zënë vëllimin e enës ku ndodhen.

NNkëomënpëkësilrmumdinjoe“jtnNeëdkëqsrptëimesraiimgmriemëncetoevrvoiegmtëëaltzetrhëievjsei”ltl,ëunahxrëaanpëdësshi/ijeraahkkuaulmunëmsdutoaimrdqhiëtesttuëgbaskztraiyn,ecaarq,t nnmëëëgfjusehnndpdjeetstëhëogpraëëzrstpë, lknaaxsneëënnmëgsarisitëmtëcat,
caktauqar,mmëaririmn faodrhmëënshdhtëe zpërneësivoënlliim(tirnyesneniaë)s keuunsdhotdrhueanr. në faqet e enës.
Nëp•ër mVjeet pekrsimpeeritmneëntesivteutaëtzëhvilluara dhe hulumtimit të kryer, në fund të orës, nxënësit konkludojnë që sa
më e vogël të jDeteëmhaopnëssitrraikmuendpoëdrhesht gpajzeig, iamq minë eshtpreysshnpiësrëplasen grimcat, aq më i madh është presioni (trysnia) e

ushtruar në faqet e enës-. Nxënësit në dyshe fryjnë tullumbacet e ndiejnë trysninë që ushtrojnë
Veprimet në situatë grimcat në faqet e brendshme të saj.
 Demonstrime për s-h pjegMimeinaneëtrtyësnnisjëë shiringe demonstrojnë ngjeshjen e gazeve në vëllime të
Mësu--e sMNi/Sxjeahëanpsnëhjësekittgërniunmëajëdniyssnhnphiëdëreirrntfpyargybsaejhenrdmlëueëmtaeufroj.lalnulsëmttrbokajncyëeçtneeg. jnIeudsihekjjeënnrëketorgynasznneinvxëeëqnnëëësuvvsëhelltirtmoëjenliëtsëtgnordijmnrycësahdtmnisëea.fakqoent setbarnetnedsfhizmikeetëtësaj.

 Ssuhbpjsetgainmcai vpeër,pqaërukaarnë mësuar në lëndën e fizikës. Shpjegojnë ç’kanë mësuar në lëndën e fizikës
Mëpsëurestir/jyassnhiknrëu.an në tabelë fjalët kyçe. Iu kërkon nxënësve të listojnë disa konstante fizike të substancave, që kanë
mësuar në lënBdrëanienfsitzoikrëms.iSnhgpjegojnë ç’kanë mësuar në lëndën e fizikës për trysninë.

 Brainstormoi ng Mësuesi/ja iu drejton pyetjet nxënësve:
o M1ës. uesÇi/j’andiuoddrhejtmonepgyeritjmetcnaxtëenëgsvaez:it në një enë të mbyllur?
1. Ç’ndo2d.h mAe ngrdimrycsaht oe ngatzriyt snnëinajëneënëentëëmmbeyllvuërl?lime të ndryshme?
2. A ndr43y..s hoÇPnst’ernydnsnodidrayhnsëhmeonenëtmfroyersmvnëiëlnlniëmtkeuutlërlunnmddrybrsyahscmhjaoe,?nptaesmi epferryajtmurëa?
3. Pse ndrysh(onngfroitrmjeë,nutlujell)u?mbacja, pasi e fryjmë?
4. ÇM’nëdsoudehsim/jea turyssnuignjëekrournnndrxyësnhoënsvteemtëpeprautnuroajn(nëgrnitëjed, uylsjhe)e?
për të bërë lidhjen ndërmjet figurave të tekstit e eksperimenteve që u kryen.
• Vlerësimi i situatës

Situata është realizuar kur nxënësi/ja:
o arrin të konkludojnë nëpërmjet eksperimenteve të kryera se tërësia e forcave të vogla të
ushtruara në faqet e enës quhet trysni e gazit;

47

Libër mësuesi

o kupton varësinë e forcës lëvizëse të grimcave nga rritja e temperaturës;
o argumenton që forca goditëse e grimcave është në përpjesëtim të drejtë me

temperaturën dhe trysninë.
• Vlerësimi i nxënësve

Nxënësi/ja vlerësohet për:
- saktësinë e përgjigjeve që ka dhënë gjatë etapës “Brainstorming”;
- aktivizimin gjatë punës në grupe;
- konkluzionet e dhëna pas zhvillimit të eksperimenteve.

• Detyrat dhe puna e pavarur
1. Ushtrimet në fletoren e punës fq/12-13.
2. Argumentoni si funksionon një mulli me erë për të prodhuar energji.

Tema mësimore 1.7
Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: KIMI Shkalla: IV Klasa: VIII

Tema mësimore 1.7 Situata e të nxënit:
 Zgjidhja e ushtrimeve me metoda
• Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse
të përshkruara në tekstin mësimor.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ Fjalët kyçe:
 ndërtim grimcor
lëndës sipas temës mësimore:  karakteristikat e gjendjeve të lëndës
• Përshkruan e shpjegon proceset e avullimit,  shkrirje
 avullim
kondensimit, difuzionit etj., nëpërmjet diskutimit  kondensim
të ushtrimeve të fq. 16-17  ngrirje
• Harton një plan hulumtimi për të vërtetuar që  sublimim
vëllimi i ujit ndikon në shpërhapjen e bojës.  vlim
• Argumenton që proceset si difuzioni, avullimi,  difuzion
kondensimi etj., varen nga madhësi fizike si  faktorët që ndikojnë në difuzion
temperatura, vëllimi etj.  lëvizja brauniane
 trysnia e gazit
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me
• teksti i kimisë i klasës së 8të
• fletore pune temat ndërkurrikulare:
• gota kimike  Shkencat e komunikimit (shpjegon
• tub qelqi
• tullumbace proceset)
• bojë shkrimi  Matematikë (ndërton grafikët)
• H2O  Dituri natyre (shpjegon proceset si

avullim, kondensim)

48

 bojë shkrimi

 H2O

Kimia 8

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve:

MetodoPëlrosghjkiraimdihi seitvueatpësrimtaritë e nxënësve:
• PMërësshueksir/jiamnjiehi nsxitëunëastitëmsMe siëtusuateënsie/jtaemnëjse. h nxënësit me situatën e temës.
NxënNëxsëintëskitaknaënëmmëëssuuaarrnënmëëmsimëestime teratjteuatrraa, pjtëur andraër,tipmëinr gnridmëcrotrimtë liënndgërsi,msi cdhoerptrëocleësne dtëënsd,rsyishdmheeqëpnrdoocdehsien kur
të ndnrdyrysshhmojneë qmëadnhëdsoitëdfhiziinkek, suirtenmdperryastuhroa janpoë tmrysandiah. ësitë fizike, si temperatura apo trysnia.
NëpërNmëpjeërtmujesht utrshimtriemveeveqqëëddoo ppuunnoohehnegnjagtëjaotrëëso, rnëxsë,nnësxiët ndoësthiteldloojntëhnejlolhoujnriëtënejmoharurarigtjëateë kmreaurtr1a. gjatë kreut 1.
• Veprimet në situatë

 VeVperpimreitmntëasirtiuantëë grup
NdahetVkeplraismatanriëntërgirgurpupe, sipas rreshtave e secili grup punon përkatësisht ushtrimin 1.1; 1.2;
1.3 nNëdafhaeqt eknlas1a 6në-1tr7i gtruëptee, ksisptaist.rreshtave e secili grup punon përkatësisht ushtrimin 1.1; 1.2; 1.3 në faqen 16-17 të tekstit.
BrBernedndaaççddooggrurpuipkai nkjaë rninjdëarrjiensdipaarsjkeërskipesaasvektëëruksehtsraimveit.të ushtrimit.
NnexvëonNjiëxtsëeinntësjpiatnëjarënëhppuaaljjuiissmuurrtpipamraap.rarapkrisahkt imshe tmmjeteet me njeevtoejtshemne epëvrozjhsvhilmlimeinpeërekzshpevriilmliemnteinve eqëeuknspeveorjiitmenepnëtrehvuelumqëtimu.
Grup1.i Gi pruapriëi:p-arPë:u-nPounnokn ëkrëkrkeessaatteeuushsthrimtriitm1.1itfq1..116 f(qlib.r1i I6nx(l)i.bri I nx).
Grup2.i Gi druyptiëi:d-ytPë:u-nPounnonkkëërrkkeessaatteeusuhstrhimtriitm1.2itfq1. .126 f(lqib.ri1I6nx()l.ibri I nx).
Grup3.i Gi trrueptiëi :tr-etPë:u-nPounnonkëkërrkkeessaatteeusuhstrhimtriitm1.3itfq1..137 f(lqib.r1i I7nx()l.ibri I nx).

 LaLpasapt snaëtmnesë mes
Gjatë hulumtimit nxënësi I thotë idenë e tij e vendos lapsin në mesi e tavolinës, në të njëjtën
mënyrë veprojnë gjithë nxënësit e grupit. Nxënësi që nuk ka ide thotë “pas”.
Mësuesi/ja lëviz lirshëm në klasë për të kontrolluar punën e grupeve, zgjedh një laps e pyet
nxënësin që i përket lapsi.
Në këtë mënyrë nxënësit plotësojnë njëri-tjetrin, duke prezantuar rezultatet e eksperimenteve të kryera.
• Vlerësimi i nxënësve
Nxënësi/ja vlerësohet për:

- saktësinë e përgjigjeve që kanë dhënë gjatë etapës “Lapsat në mes”;
- bashkëpunimin gjatë punës në grupe;
- konkluzionet e sakta të dhëna pas zhvillimit të eksperimenteve.
• Detyrat dhe puna e pavarur
1. Shpjegoni pse kur hapim një shishe me ujë të gazuar kemi kujdes mos të “shpërthejë”?

Tema mësimore 1.8:
Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: KIMI Shkalla: IV Klasa: VIII

Tema mësimore 1.8: Situata e të nxënit:

• Pyetje dhe ushtrime përmbledhëse  Me dendësi të gazit kuptojmë

raportin e masës në gram të tij me
vëllimin që zë kjo masë.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ Fjalët kyçe:

lëndës sipas temës mësimore:  trysni e ajrit
• Përshkruan trysninë si madhësi fizike.  temperatura
• Analizon të dhënat e një situate problemore.  dendësia
• Kryen njehsime sipas situatës së dhënë  masa
 vëllimi
problemore.

49

Libër mësuesi

Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat

• teksti i kimisë i klasës së 8të ndërkurrikulare:

• fletore pune  Shkencat e komunikimit (shpjegon
trysninë)
 Matematikë (kryen njehsime)
 TIK (merr informacione mbi
trysninë e ajrit)
 Fizika (presioni i ajrit, gravitacioni)
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve:

• Përshkrimi i situatës

NMëepdëermndjeëtsifotërmgauzliëtsk: udp=tvomjmkrëyreajnpoërntijnehesimmaesëtës së tij me vëllimin që zë kjo masë.
ndryshme sipas situatave problemore.

• Veprime në situatë
 Përmbledhje e strukturuar

Mësuesi/ja shfaq në videoprojektor ose prezanton foto të ndryshme për t’iu rikujtuar nxënësve
gjithçka ata dinë mbi trysninë.
Nxënësit përgjigjen në lidhje me fotot duke i përshkruar ato.
Bëj një përmbledhje të njohurive të marra mbi trysninë dhe lidhjen që ekziston ndërmjet
trysnisë dhe temperaturës.

 DI – DUA TË DI – MËSOVA (DDM)

Vizatohet tabela DDM në dërrasën e zezë ose në tabak letre.
Kur nxënësit japin përgjigje në fazën e parë, plotësohet kolona “DI”, e hap pas hapi kolonat e
tjera.Ditare dhe skemë vlerësimi
DI DUA TË DI MËSOVA

- Largësia ndërmjet grimcave - Pse vaji është më i lehtë se uji? - Trysnia zvogëlohet me rritjen e

ndryshon në gjendje të ndryshme të - Pse hekuri është më i rëndë se lartësisë.

lëndës. alumini? - Dendësia e ajrit zbret me rritjen e

- Tërësia e forcave që grimcat - Pse kur ngjitemi në lartësi na lartësisë mbidetare, për arsye të

ushtrojnë në faqet e enës quhet trysni. bllokohen veshët? gravitacionit tokësor (njohuri të marra

- Sa më e lartë temperatura, aq më e - Cila është madhësia që tregon në fizikën 6).

madhe trysnia. peshën e një njësie mase vëllimore të - Për çdo 11 metër lartësi, temperatura

-Sa më e vogël hapësira, aq më e një substance? ulet 1o.

madhe trysnia. Vakum - Trysnia e ajrit bie më shpejt në ajër
- Ndryshimi i madh i trysnive jashtë- të ftohtë se në ajër të nxehtë. (Për më

brenda sjell deformimin e shishes. shumë informacion, detyrë shtëpie)

- Me dendësi të gazit kuptojmë

Trysnia e ajrit Trysnia e ajrit raportin e masës së tij me vëllimin që

zë kjo masë.

Merkur

- Nëpërmjet formulës: d =

kryejnë njehsime të ndryshme
sipas situatave problemore të faqes
17 (libri nx.).

50