Dergi 91_clone

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

İÇİNDEKİLER

Merhaba ...................................................................................... 2

TÜTÜN Organik Tütün Üretimi ve Sertifikasyon Süreci
EKSPERLERİ Kaan IŞIKTAŞ............................................................................ 5

DERNEĞİ Emeğin Mekânı Cibali Tütün Fabrikası
BÜLTENİ Zeynep ÇULHA........................................................................ 10

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Virginia
Tütünü Yetiştiriciliği
Soner KILIÇ.............................................................................. 14

 Gönderilen yazılar yayınlansın veya Markalaşma ve Marka Yönetimi
yayınlanmasın iade edilmezler. Sezer ALTAN ........................................................................... 16

 Yazılardan veya çevirilerden doğacak Tütün Eksperlerinin Efsane Ağabeyi Halit DERİNGÖR
sorumluluklar yazı sahiplerine aittir. Savaş SEYHAN ........................................................................ 18
Yayınlanan yazılardan kaynak gösteri-
lerek alıntı yapılabilir. Torba Yasadan Tütün Üreticisine Acı Reçete
Elektronik Tütün Mamulüne İzin Çıktı
 Reklam fiyatları ve şartları anlaşma- Basın Açıklaması ...................................................................... 24
larla belirlenir.

 Dergimiz dört ayda bir çıkar.

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ adına Tütün Sektöründe İş Güvenliğine Genel Bakış
Fatma Ela ÇINAR..................................................................... 26
İmtiyaz Sahibi: Servet YAPRAK
Yazı İşleri Müdürü: Fatih UZNAY TEYO 39. Dönem Mezunları Aramızda................................... 29
Adres: Bahariye Mh.1762 Sk. No:18/B
Tütünce
Karşıyaka / İZMİR Mustafa SEYDİOĞULLARI .................................................... 30

GSM: 0532 325 58 56 Bir Kitap ................................................................................... 32
www.tutuneksper.org.tr
e-mail: [email protected] Bizden Haberler ......................................................................... 34

Yayın Kurulu: Servet YAPRAK Etkinliklerimiz .......................................................................... 35
Savaş SEYHAN – Fatih UZNAY –

Erdinç YETİMOĞLU
Kapak Fotoğrafı: Soner KILIÇ
Kapak Tasarım: Guzin BUHUR

Tasarım: İ. BUHUR [email protected]

Basım Yeri: Meta Basım 87 Sk No.4/B
Bornova-İzmir 0 232 343 64 54
Basım Tarihi: 15.01.2018

1

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

MERHABA

Servet YAPRAK
Yönetim Kurulu Başkanı

[email protected]

Tütünün ülke gündemimizi epeyce meşgul nakledenlere 3-6 yıla kadar hapis cezası getirilmiş
ettiği günlerin içerisinden geçerken Tütün Eksperi oldu. Aynı zamanda oryantal tütünün işlenmek
dergisinin yeni bir sayısını daha çıkarabilmiş ol- maksadı ile DIR kapsamında yurt içine sokulma-
manın mutluluğu ile sizleri yönetim kurulumuz sına da müsaade edilmiş ve makaron olarak ad-
adına selamlıyorum. landırılan boş sigara tüpüne, koli başına 500 lira
maktu vergi getirilmiştir.
Torba yasa olarak adlandırılan ve kanunlaşan
yasa tasarısı Tütün ve Tütün Mamulleri sektörü- Tütün Eksperleri Derneği olarak uzun yıllar-
nü, özellikle tütün üretimi ile ilgili önemli düzen- dır kayıt dışı sarmalık kıyılmış tütün ticareti ile
lemeleri içermesi ve tütün tüketimi yanı ile top- ilgili görüşlerimizi kamuoyu ile basın yayın or-
lumu yakından ilgilendirmesi nedeni ile kamuo- ganları aracılığı ile paylaşmaktayız. Maalesef bu
yunda epeyce tartışıldı. Son yıllarda adeta gör- alana ilişkin kalıcı ve sorunu çok taraflı bir bi-
mezden gelinen tütün tarımı ve tütün üretimi ye- çimde çözecek uygulamaya ulaşılamadı. Ancak
niden ülke gündemine oturdu. Kamuoyunda sık- bu konu ile ilgili olarak yasaya tanım olarak gir-
lıkla tartışılan Açık Arttırma sisteminin kaldırıl- miş bulunan üretici kooperatiflerinin, yapılacak
ması, sözleşmesiz tütün üretimine cezai şartların düzenlemelerle içinin doldurulması ve tütün üre-
getirilmesi, elektronik sigara gibi önemli değişik- ticilerinin beklentileri doğrultusunda şekillenme-
likler yoğun tepkiler üzerine TBMM Plan ve Büt- sini umuyoruz.
çe Komisyonunda görüşülürken verilen önerge-
lerle geri çekildi. Yapılan düzenleme ile yaprak Torba yasada bulunan düzenlemelere ilişkin
sigara kağıdı veya makaronu tütün veya tütün dışı görüşlerimizi paylaştığımız Basın Açıklamasını
maddeler ile doldurarak satan, bulunduran veya sayfalarımız arasında bulabileceksiniz. Özellikle

2

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

yazılı ve görsel basında görüşlerimize önemli yönelik yapılan toplantıya katıldık. Tütün üretici-
oranda yer verildi. Ayrıca gerek hükümet gerekse leri, Tütün İhracatçıları Birliği temsilcileri Eko-
muhalefet partilerimizin milletvekillerine ve da- nomi, Maliye, Gümrük ve Tarım Bakanlıkları ile
nışmanlarına hızlıca bilgi akışı sağladık. Çalışma- TAPDK yetkililerinin katılımı ile gerçekleştirilen
larımızı tamamlamak için TBMM’ye bir ziyarette toplantıda katılımcılara bir bilgi notu dağıttık ve
bulunarak görüşlerimizi milletvekillerimize ak- sunumumuzu gerçekleştirdik. Bu toplantı esna-
tarma olanağı bulduk. Geçirilen bu yasalaşma sında GTHB’yi temsilen katılan bürokratımız
sürecinde üzerimize düşen görevi hakkı ile yerine tütünün tarımsal destekleme kapsamına alınması
getirdiğimizi düşünüyorum. için çalışma başlatıldığını katılımcılara duyurdu.
Sonraki günlerde bakanlığın üst yönetiminde de-
Değerli arkadaşlar gündemin sıcak maddesi- ğişiklikler gündeme geldi ancak bu konunun
nin Torba yasa düzenlemeleri olması nedeni ile önümüzdeki süreçte yeniden ele alınacağını dü-
sözümüze buradan başladık. Dernekler İl Müdür- şünüyoruz.
lüğünün, tüzüğümüzün eskiyen ve yeni düzenle-
melere uygun olmayan maddelerinin değiştiril- Özellikle Genç Meslektaşlarıma buradan bir
mesi gerektiğine ilişkin yazmış olduğu yazı üze- hususu hatırlatmak isterim ki, Tütün Eksperliği
rine Olağanüstü Genel Kurulumuzu 25 Şubat mesleği ile ülkemiz tütün üreticisinin yazgısı or-
2017 tarihinde Dernek Merkezimizde gerçekleş- taktır. Bu nedenle ülkemizde tütün üretiminin
tirdik ve ilgili değişiklikleri yaparak yeni tüzü- artması ve ekonomik kıymetinin yükselmesi mes-
ğümüzü yayınladık. Dileyen arkadaşlar web site- lektaşlarımızın istihdamı ve mesleğimizin icra
miz üzerinden tüzüğümüze ulaşabilirler. Olağa- koşulları için de belirleyicidir.
nüstü Genel Kurulumuza katılım göstererek des-
teklerini esirgemeyen değerli meslektaşlarıma Yıl içerisinde web sitemizin yüzünü değiştir-
ayrı ayrı teşekkür ederim. dik. Menü içeriklerini zenginleştirerek dergileri-
mizin tamamına ve özellikle bazı kitap tez ve
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca dokümanlara online olarak ulaşım olanağı sağla-
açıklanan Milli Tarım Projesi ve Tarımsal Havza dık. Mesleğimiz dışından da bu kaynaklara erişi-
Modelinde tütüne yer verilmemesi ile ilgili olarak min olduğunu görmek bizleri mutlu etmektedir.
basın açıklaması ve basın haberleri ile tütün üre-
ticisinin sesini duyurmaya çalıştık. Bu süreç çeri- Tütün Eksperleri Vakfı ile birlikte 2016 yı-
sinde Karadeniz (Samsun, Tokat) bölgesinde lında ilkini Seferihisar’da düzenlediğimiz hafta
çalışan meslektaşlarımız ve Denizli'de tütün üre- sonu otel programımızın ikincisini bu yıl 12-14
tici birlikleri ve kooperatifleri ve ziraat odaları ile Mayıs 2017 tarihinde Özdere Aria Claros otelde
görüşmeler yaptık. Üretici birlikleri, kooperatifler gerçekleştirdik. Yüz civarında meslektaşımızın
ve ziraat odaları da bu konu ile ilgili olarak çeşitli aileleri ile birlikte katıldığı organizasyonumuz bir
bakanlıklar nezdinde görüşmelerde bulundular. meslektaş kucaklaşmasına dönüştü. Meslektaşla-
Özellikle Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ve rımızın hatıralarında yer eden okulumuzun öğren-
Müsteşarlık makamı nezdinde Destekleme tebliğ- ci işlerinin emektar Müjgan Ablasını ise bu orga-
lerinde yer alan Tarımsal Ürün tanımı (Bu tanım nizasyonda misafir ettik ve okul günlerini birlikte
tütün hariç olmak üzere diye başlıyor) ve tütünün yad ettik. 2018 yılında bir arada olmak için Vak-
ihracat ürünleri içerisindeki yeri başta olmak fımız birlikteliği ile yeniden hazırlıklara başlaya-
üzere diğer tarımsal ürünlerden ayrılmaması ge- cağız.
rektiği hususunda bilgilendirmelerde bulunduk.
Eylül ayında Ege Bölgesinde sona doğru
23 Mart 2017 tarihinde Ankara'da Ekonomi yaklaşan tütün kırımı devam ederken Bereket TV
Bakanlığında Tütün İhracatımızın arttırılmasına ekibi ve Sunel Tütün Agronomi Müdürü Devrim
Tuncay ve Saruhanlı mıntıka sorumlusu meslek-

3

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

taşımız Harun Acar ve Saruhanlı'da tütün üretici- bu olduğunu ifade etmiş ve bundan sonra görev-
lerimiz ile birlikte bir TV programının çekimini lendirmelerin bu doğrultuda yapılmasının zorunlu
katıldık. Tütün üretimine ait yetiştiricilik bilgileri olduğunu belirtmiştir
ile birlikte Tütün üreticisinin ve sektörümüzün
sorunlarını dilimiz döndüğünce anlatmaya çalış- Değerli arkadaşlar son yıllarda okulumuzdan
tık. Buket Sakmanlı tarafından hazırlanan prog- mezun olan genç meslektaş sayımızın azalması
ram Ekim ayı içerisinde Bereket TV’de iki bölüm Sarmalık Kıyılmış ve Nargile Tütünü üretim te-
halinde gösterildi. sislerinin da açılması ile meslektaşlarımıza firma-
larımızın yoğun bir ilgi gösterdiğini söyleyebili-
Özellikle Ege Bölgesinde tespitlerin başla- riz. Özellikle firmalarımız arasında gerçekleşen
masının ardından artık yavaş yavaş tesellümün Tütün Eksperi transferlerinin ise hem sektörümü-
başlayacağı günlere yaklaşıyoruz. Bu yıl özellikle ze hem de firmalarımıza yeni bir soluk getirece-
Ege bölgesinde rekoltenin geçen yıla göre %30 - ğini düşünmekteyiz. Mesleğe yeni başlayan genç
35 artış göstererek ve 60-61 milyon kilogram meslektaşlarımızın istenilen maddi koşullarla
olarak gerçekleşmesi, Karadeniz bölgesinde ise işbaşı yapamadıklarını mıntıkalarda çalışan arka-
alım miktarının geçen yılın %17 -18 altında ol- daşlarımızın bazı sorunları olduğunu biliyoruz.
mak üzere 5,5 – 5,8 milyon kilogram civarında Bu hususlarında önümüzdeki dönemlerde iyileşe-
olması beklenmektedir. AG nevi sözleşme fiyatı ceğini düşünüyoruz. Firmalarını değiştiren ve
ise her iki bölgemizde çeşitlere göre 17-20 TL yeni işyerlerine başlayan arkadaşlarımıza hayırlı
aralığında değişmektedir. Bu yıl Karadeniz böl- olsun dileklerimizi iletir ve başarılı çalışmalar
gesinde ki bir miktar Basma siparişinin Ege Böl- dileriz.
gesine kaydırıldığını gözlemliyoruz. Adıya-
man’da ise Ege menşei tütün alımının sona yak- Geçirdiğimiz yıl boyunca arkadaşlarımızı fır-
laştığı ve ortalama alım fiyatının 11,5 - 12TL sat buldukça firmalarında ziyaret etmeye çalıştık.
civarında seyrettiği ve rekoltenin de 5 milyon Meslektaş ziyaretlerimizi sıklaştırarak devam
kilogram civarında olması bekleniyor. Meslektaş- edeceğimizi bildirmek isterim.
larımıza, üretici ve firmalarımıza kazançlı bir
alım ve işleme dönemi geçirmelerini dileriz. Dergimizin 91. sayısının özellikle genç mes-
lektaşlarımızın yazıları ile zenginleşmesi bizleri
Adli Süreçlerde Bilirkişilik Hizmetinin ve- mutlu etti. Buradan, önümüzdeki sayılarımız için
rilmesi konusunda bildiğiniz üzere bazı köklü arkadaşlarımıza yazıları ile dergimizin yayınlan-
değişiklikler yapıldı. Bizler de dernek olarak bu masına katkı vermelerini beklediğimizi söylemek
süreci yakından izlemeye çalıştık. Özellikle mes- isterim. Milli Takımın ve Fenerbahçe’nin efsane
leki alanımızda hem geçmişten gelen bazı sorun- futbolcusu değerli ağabeyimiz Halit Deringör’ü
lar hem de yeni riskler konusunda çeşitli şehirler- Tütün Eksperi kimliği ile tanıyacağınız Savaş
den arkadaşlarımızla görüşüyoruz ve elimizden Seyhan röportajını ilgi ile okuyacağınızı düşünü-
geldiği kadarı ile ilgili yerlere yazı yazmak yahut yorum.
görüşmek sureti ile destek olmaya çalışıyoruz. Bu
konu ile ilgili olmak üzere Dernek Genel Sekrete- Değerli meslektaşlarım dergimizin yeni sayı-
rimiz Savaş SEYHAN Adalet Bakanlığı Hukuk sı aracılığı ile hepinizi tekrar saygı ile selamlar
İşleri Genel Müdürlüğü Bilirkişilik Daire Başkan- 2018 yılının ülkemize barış, huzur ve mutluluk
lığına yazımızı elden ulaştırmış ve Daire Başkanı getirmesini dilerim.
ile görüşmüş sorunları kendisine ilk ağız-
dan aktarmıştır. Kendisi özetle; Tütün ve Tütün Sağlıcakla kalınız.
Mamulleri Bilirkişiliği konusunda Tütün Tekno-
lojisi Mühendisliğinin tanımlı meslek gru-

4

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

ORGANİK TÜTÜN ÜRETİMİ VE
SERTİFİKASYON SÜRECİ

,Kaan IŞIKTAŞ
Tütün Teknolojisi Mühendisi

Yaprak Tütün İşleme Firması bir müteşebbis, bir proje Organik üretim için ön hazırlıklar
sahibi olarak organik tarım metoduyla sözleşmeli
tütün üretimi yapmak için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Üretim süreçlerinin kontrolünü yapıp, kaydını tutan ve
Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kontrol ve serti- uygunluk durumunda sertifakalandırmayı yapan ulus-
fikasyon kuruluşu ile sözleşme imzalamıştır. Sözleş- lararası akreditasyona sahip sertifikasyon şirketiyle
me gereği kontrol ve sertifikasyon kuruluşunun yetki- anlaşma yapılır,
lendirdiği kontrolör tütün üretiminin istenilen organik
üretim standartlara uygunluğunu araştırır. Bunun için Üretimi yapacak üreticinin; üretim kapasitesine,
üretici dosya bilgilerini, arazi ve işletme denetimlerini depolama kapasitesine, üreticinin tüm tarımsal faali-
yapar. Tütün, istenilen organik üretim standartları ile yetlerine, ilaçlama ve toprak işleme ekipmanlarına,
üretildiği kontrolör ve sertifikatör tarafından kabul hayvansal üretim kapasitelerine bakılarak kayıtlar
edilmesi ile sertifikalandırılır. tutulur.

Organik Üretim Hasat sonrası - satış öncesi süre içerisinde ürünlerin
depolanacağı yerler hakkında üretici bilgilendirilir. İç
Üretim sürecinde kimyasal girdi kullanmadan, her denetimler sırasında depolama koşulları kontrol edilir.
aşaması kontrollü ve kayıt altına alınan üretim biçi- Organik tarımda kendi kendine yeterlilik ilkesinin
midir. gereği, üreticinin hayvansal varlığı dosyasına kayıt
edilir.
Organik üretimin amacı
Üretim yapılacak arazinin; ana yola en az 1 km.
Toprak ve su kaynakları ile havayı kirletmeden çevre, mesafede olmasına, ağır sanayi ve santrallere en az 3
bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır. km. mesafede olmasına, çevre kirliliği riski olan
alanlarda uzman raporu olmasına, konvansiyonel üre-
Ürüne alınan sertifikaya göre farklılıklar tim yapılan arazilerle bariyer ya da yeterli mesafenin
göstermekle birlikte NOP sertifikasına göre olmasına dikkat edilir. Arazinin projeye uygunluğu
önemlidir. Sözleşme sahibinden adı geçen arazide
Arazide uzun yıllar tarımsal faaliyet olmamış ve bu geçmiş yıllarda uygulanan tarımsal işlemler hakkında
durum kanıtlanıp sertifikasyon kuruluşu tarafından bilgi alınır. Arazinin kirliliği, tütünün tahmini verim
onaylanırsa direkt organik, ve kalitesine etkisi belirlenmeye çalışılır.

Diğer durumlarda ; İlk yıl Geçiş-1 Arazinin kolay teşhis edilmesini ve diğer tarımsal
İkinci yıl Geçiş-2 arazilerden ayırımını sağlamak için GPS cihazı ile
Üçüncü yıl Geçiş-3 çizimi yapılır.
Dördüncü yıl Organik statüsüne
ulaşmaktadır. Dokümantasyon

Organik üretime geçiş süreçlerinin birinde organik Organik tütün üretimi yapan üreticinin dosya-
üretim esaslarına aykırı bir durum tespit edilirse statü sında bulunan evraklar arasında verilmiştir.
direkt olarak Geçiş-1’e düşer.

5

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

ORGANİK ÜRETİMDE ÜRETİCİNİN DOSYASINDA BULUNMASI GEREKEN EVRAKLAR

1 Üretici Kimlik Fotokopisi

Arazi a) Tapu fotokopisi
kendisine ait b) Tapu yok ise tapu dairesinden alınan ada parsel numaraları ve alanını belirten onaylı

ise belgeler

2 Arazi kiralık a) Tapu fotokopisi
veya arazi b) Tapu yok ise tapu dairesinden alınan ada parsel numaraları ve alanını belirten onaylı belgeler

sahibi birinci c) Kira sözleşmesi veya muvafakatname
derece akraba
ise d) Tapu sahibi vefat etmiş ise verasette belirtilen hissedarlardan kira sözleşmesi veya
muvafakatname

3 Organik Tütün Üretimi ve Alım-Satım Sözleşmesi Ek Muvafakatnamesi

4 TAPDK Sözleşmesi

5 Sertifikasyon Kuruluşu Sözleşmesi

6 Arazi Kayıt Formu

7 Arazi Envanteri

8 Arazi Krokisi

9 Bitkisel Üretim İç Denetim Formu

10 Üretici Uygulama Formu

11 İç Kontrol Sonucu Formu

12 Çıkar-Çatışması Bildirisi Formu

ORGANİK ÜRETİMDE ÜRETİCİ DEĞİL ilaç kullanılmaz. Üretim sezonunda ilaç veya gübreye
ARAZİ SERTİFİKALANDIRILIR. ihtiyaç var ise ilgili standart serifikası olan ürünler
kullanılır. Tütün hasat işlemi tamamlandıktan sonra
Organik Tütün Üretim Süreçleri sertifikasyon şirketi üreticileri denetler ve süreçlerde
uygunsuzluk yoksa bitkisel üretim sertifikasını verir.
Yukarıdaki kriterleri sağlayan üreticilerin üretim alan-
ları kontrol edildikten sonra üretici ile üretim sözleş- Tütünler ambalajlandıktan sonra tespit yapılır. Bu
meleri yapılır. Fidelik, Tarla, Kurutma ve ambalaj- esnada her üreticinin ürününü temsil edecek şekilde
lama aşamalarında hiçbir şekilde kimyasal gübre veya her kutusundan analiz numuneleri alınıp uluslararası

6

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

akreditasyona sahip laboratuvarlara analiz için gönde-  Gübre desteği; sezon başında alınan organik
rilir. Analiz sonuçları organik üretim kriterlerini gübrelerin bedeli şirket tarafından ödenmekte ve
karşılayan üreticilerin tütünleri harmanlara dahil olur. hesap kesiminde fark yansıtılmadan tahsil
Alım zamanında yine her üreticiden numuneler alına- edilmektedir.
rak aynı laboratuvara gönderilir ve ilk analizde prob-
lem olmasa dahi 2. analizde problemli çıkan mahsuller  Yapılan tüm analiz bedelleri şirket tarafından
harmandan çıkarılır. ödenmektedir,

Organik tütün nakliye araçları, depoları ve işlemesi  Ürün sertifikalandırma bedelleri ve kontrol masraf-
konvansiyonel ürünlerden izole şekilde yapılır. Tüm larının tamamı şirket tarafından ödenmektedir.
süreçlerde kontaminasyonu önleyici tedbirler alınma-
lıdır. Kontaminasyon olma şüphesinde dahi ürün kon- Ürün alımında konvansiyonel ürün fiyatına göre %20
vansiyonel olarak değerlendirilmektedir. Depolarda daha fazla ödeme yapılmaktadır.
zararlı mücadelesinde sadece organik preparatlar kul-
lanılır. Ürünün ihracat dezenfeksiyonunda Kontrollü YAPILAN KONTROLLERDE ORGANİK ÜRETİM
Atmosfer Odaları ya da Cacoonlarda karbondiokside ESASLARINA AYKIRI BİR DURUM TESPİT
uygulaması kullanılır. Tüm işlemlerde yapılan etiket- EDİLİRSE VERİLEN TÜM DESTEKLER GERİ
lemelerde, ürünün statüsünü kolayca anlaşılacak ALINIR.
şekilde bilgileri ve görselleri içerir.
Sunel’de CA (Kontrollü Atmosfer) Uygulamaları
Ürün Etiketleme
Sunel’de 2013 ürün sezonunda “Organik Tütünlerin”
Organik tarım yöntemleri ile üretimi gerçekleştirilen dezenfeksiyonu için 2 kontrollü atmosfer (CA) odası
ve paketlenen tütün, tespitte alınan numune analiz kurulmuştur. Artan organik tütün üretimi ve CA
sonuçlarının temiz çıkmasından sonra tesellümde odalarının başarılı olması ile oda sayısı 2014-2015
mutlak etiketlenir. sezonunda 4’e çıkartılmıştır.

Organik Tütün Üretim Destekleri CA odalarının işleyişi;

 Üretim desteği; üretim yapılan arazinin ölçümünden CA odaları sayesinde Lasioderma serricorne ve
sonra üreticiye verilen üretim alanı desteği (hibe), Ephestia elutella gibi zararlıların tüm evreleri ile
mücadele edilebilmektedir. CA odası kontrol
 İlaç desteği; üretimde kullanılan hastalık ve zararlı bölümünde; havadaki oksijeni (O2) absorbe eden ve
ilaç bedelinin % 75’i hibe olarak firma tarafından azotça (N2) zengin havayı oda içerisine gönderen bir
ödenir, cihaz ile dezenfeksiyon sağlanmaktadır. CA odaları
gaz sızdırmaz ve mükemmel bir izolasyon yöntemi ile
inşa edilmiştir.

7

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

İlk olarak odaların bulunduğu binada dezenfeksiyon olabilecek palet, tül vb. tüm materyaller dezenfekte
öncesi ve dezenfeksiyon sonrası 2 bölüm mevcuttur. edilebilmektedir.
Bu iki bölüm bir birinden tamamen izole edilmiştir.
Dezenfeksiyon öncesi bölümden odalara yüklenen Organik Tütün Üretiminin Zorlukları
mamül “dezenfeksiyon işlemi” bittiğinde temiz
bölüme bulaşma riski olmaksızın çıkartılabilmektedir. • Üretim yapılan arazilerin küçük olmasından dolayı
fazla sayıda arazide çalışma zorluğu,
Her bir CA odası 192 adet C48 mamül kutusu alacak
kapasitededir. • Üretici başına üretim miktarı az olduğu için fazla
sayıda üreticiye ulaşmada yaşanan zorluklar,
CA Odaları Operasyon Parametreleri
• Çiftçi önyargıları ve radikalliği,
Coresta CA standartlarına göre uygulama
yapılmaktadır; • Üretim yapılan arazilerin bir kısmının kiralık
olmasından dolayı uzun yıl kiralama zorlukları,
CA PARAMETRELERİ OKSİJEN (%)
SICAKLIK (0C) GÜN 0,5 • Arazi projeye uygun olsa dahi tapu kaydı olmadığı
28 9 0,5 için projeye alınamaması,
38 4
• Fiyatı konvansiyonele göre daha cazip olsa dahi
CA operasyon basamakları; genç nesilden destek gelmemesi, yıldan yıla yaşa-
 Ürün ısıtma-(Heat up) nan miktar artışlarının konvansiyonel üretimden
 Oksijen seviyesini düşürme-(Pull down) gelen üreticilerle karşılanması,
 Dezenfeksiyon-(Treatment 280C yada 380C)
 Dezenfeksiyon bitiş-(Treatment stop) • Arazi rotasyona tabi tutulduğunda üretilen rotas-
yon ürününün pazarlamasında yaşanan sıkıntılar,

• Hastalık ve zararlılara karşı kullanılacak ilaçların
çeşitliliğindeki azlık,

• Kullanılan ilaçların fiyatlarının çok daha pahalı
olması olarak sıralayabiliriz.

CA odaları operasyon esnasında yerinden yöneti-
lebildiği gibi dünyanın her hangi bir noktasından
internet ağı yardımı ile yönetilebilir. Operasyon
esnasında oda ve C48 kutu içindeki sıcaklık ve oksijen
seviyesi gibi veriler anlık takip edilebilir.
CA odalarında organik tütün/tütün dezenfekte edile-
bildiği gibi depo içerisinde çapraz bulaşmaya neden

8

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun Yetkileri, Gıda
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı’na Devredildi.

2002 yılında 15 günde 15 yasa olarak adlandırılan denetimine kadar sorun yaşanmadan idaresi için sek-
yasalar ile kurulan özerk kurumlardan biri de Tütün ve törün büyüklüğüne denk düşen bir müstakil yapılanma
Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) idi. ile ele alınması gerektiğini düşünüyoruz. Sektörü-
Kurum, özelleştirilmesi ve tasfiyesi düşünülen TEKEL müzde süregelen iş ve işlemlerin bakanlık içerisinde
Genel Müdürlüğünün bir kısım görevleri ile “iktisadi birbirinden farklı birimler altına taşınması muhtemel
ve idari regülasyon” olarak nitelendirilen piyasanın sorunları birlikte getirecektir. Tütün üretimi ve sek-
ihtiyaç duyduğu mekanizmaların kurulması ve işletil- törel faaliyetlerin yoğunlaştığı bölgelerde, bakanlığı-
mesi, izlenebilir ve kayıtlı bir piyasa yapısı oluşturul- mız bünyesinde kurulabilecek şube müdürlükleri ara-
ması, haksız rekabet oluşturacak fiilleri engellemek, cılığı ile görevlerin yürütülmesinin gerekli olduğunu
rekabetçi bir piyasa temini suretiyle piyasa düzenlen- düşünüyoruz. TAPDK bünyesinden bakanlığımız bün-
me ve denetleme görevini yerine getirmek amacıyla yesine katılan meslektaşlarımız ve TEKEL’den ba-
kurulmuştur. Aradan geçen 15 yılın ardından TAPDK, kanlığımıza geçiş yapmış ve ünvan değişikliği ile
24.12.2017 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 696 atanmış yurt genelinde 400 civarında Tütün Tekno-
Sayılı KHK hükümleri uyarınca kapatılarak görev ve lojisi Mühendisi bu iş ve işlemleri yürütecek sayı ve
yetkileri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na ve kapasiteye sahiptir.
Sağlık Bakanlığı’na devredilmiştir.
TAPDK’nın görev ve yetkilerinin bakanlığımıza devri
Tütün Eksperleri Derneği, 4733 sayılı Tütün Yasası ile ilgili olarak Müsteşar Yardımcımız Sn. Ahmet
çıktığı ilk günden bu yana bu yasanın getirdiği birçok GÜLDAL, Strateji Geliştirme Başkanımız Sn. Kerim
hükmün özellikle ülkemiz tütün üretimi, ihracı ve ÜSTÜN ve Gıda Kontrol Genel Müdürümüz Sn. Mu-
piyasamızın alışageldiği koşullar ile uyumlu olma- harrem SELÇUK ile Ankara’da görüşmelerde bulun-
dığını dile getirmiştir. Bundan sonraki dönemde de duk, görüşlerimizi ve hazırladığımız raporları ken-
özellikle yaprak tütün ihracatımızın ve iç piyasada dilerine aktardık. Bizlere göstermiş oldukları ilgiden
satılan ürünlerde yerli tütün kullanım oranının arttırıl- dolayı bürokratlarımıza ayrı ayrı teşekkür ederiz.
ması, ithalatımızın azaltılması konularında çalışma
yapılması beklentimizi korumaktayız. Bakanlığımıza geçiş yapan meslektaşlarımıza aynı
çatı altında çalışacağımız yeni çalışma ortamlarında
GTHB bünyesine aktarılan görev ve yetkilerin GTHB başarılı bir iş yaşamı diler, getirilmiş olan yeni düzen-
içerisinde, özellikle vergi sistemimizin önemli iki ge- lemenin sektörümüze ve camiamıza hayırlı olmasını
lir kaynağı olan Tütün ve Alkol ürünlerinin üretimin- temenni ederiz.
den, ihracat-ithalat işlemlerine ve piyasa gözetimi -
Tütün Eksperleri Derneği Yönetim Kurulu

Yönetim Kurulumuz GTHB Müsteşar Yardımcımız Sn. Ahmet GÜLDAL’ın Makamında
9

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

EMEĞİN MEKÂNI
CİBALİ TÜTÜN FABRİKASI

Zeynep ÇULHA
Rezan Has Müzesi Koordinatörü

Mirasının koruyucusu olduğumuz; bir asırdan fazla bir birinin içinde çalışıyor olmak ana motivasyon kayna-
geçmişi bulunan Cibali Tütün Fabrikası ruhunu ğımızdı. Aynı zamanda 100 yılı aşkın tarihinde gerek
yeniden yaşatmak ve bu kültür birikimini gelecek birimleri gerek çalışanları ile ülkenin ekonomik ve
nesillere taşımak adına, fabrikadan günümüze ulaşmayı toplumsal değişim sürecinde hatırı sayılır katkıları
başarmış tütün ve sigara makinelerini, her türlü eseri olan önemli ve dinamik bir mekânın öyküsünü
ve üretim hatlarını; 2009 yılında başlayan ve yaklaşık anlatarak yaşadığımız kentsel dönüşüm sürecinin
2 yıl süren titiz bir konservasyon/ restorasyon ve toplumsal hafızamızdan neleri tamamen silip, neleri
araştırma sürecinden sonra sizlerle paylaşmaktan kökten değiştirdiğini de bir kez daha hatırlatmak
büyük mutluluk duyuyoruz. istedik.

Evlerine Dönen Eserler Cibali Tütün Fabrikası

3.000’e yakın eserden oluşan Cibali Tütün Fabrikası Cibali Tütün Fabrikası, mimari açıdan öneminin yanı
Koleksiyonu; eski tütün ve sigara makinelerinden sıra sosyal yönüyle de ön plana çıkmıştır: Kendi
fabrikada kullanılan itfaiye araç-gereçlerine, yönetici güvenlik birimi, atölyeleri, sosyal tesisleri ve görev-
ofislerinde kullanılan malzemelerden, çalışanları ve lileri, sağlık birimi, çocuk yuvası, yangın teşkilatı,
fabrika yaşamını yansıtan fotoğraf albümlerine, sendikaları ve yemekhaneleriyle kendi kendine
yurdun çeşitli bölgelerine ait tütün örneklerinden, yetebilen kendi başına küçük bir devlet niteliğindeydi.
burada üretilmiş çeşitli devlet kurumları, özel Cibali, Fener, Balat ve Fatih civarında oturan bilhassa
şirketler, siyasi partiler, önemli devlet adamları, özel kadın işgücünün çalışma yaşamına girmesine öncülük
günler, haftalar ve yerel festivaller adına üretilmiş eden fabrika, 19. yy. sonları ve 20. yy. başlarındaki
yüzlerce sigara ve sigara paketinden oluşmaktadır. işçi hareketlerinde de ön planda olmuştur. Binanın bir
2005 yılında başlanan yazışma ve görüşmeler sonucunda bölümü 22 Mart 1985’te Tekel tarafından müze haline
eserlerin ait oldukları yere dönebilmeleri adına verdi- getirilmiş, ancak daha sonra binanın mülkiyetinin
ğimiz mücadele 2008 yılında sonuçlanmış ve eserler Tekel’e değil de Maliye Bakanlığı’na ait olduğu
İslam ve Bilim Teknolojileri Müzesi envanterine ortaya çıkınca müze boşaltılmıştır. Fabrikanın üreti-
kaydedildikten sonra Rezan Has Müzesi’ne geçici mine son verilmesi ve kapanmasının ardından bu
süre ile devredilmiştir. Yaklaşık 1 yıl süren envanter tarihi bina Kadir Has Vakfı’na devredilmiş ve
sürecinin ardından restorasyon ve konservasyon ekibi- geçirdiği kapsamlı restorasyon çalışmasından sonra
miz, bilimsel danışma komitemiz ile uzun soluklu bir Kadir Has Üniversitesi ve Rezan Has Müzesi olarak
çalışmanın ardından koleksiyona ait ilk sergimiz olan hizmet vermeye başlamıştır.
“Ateş Pervaneleri: Tulumbacılar”ı (2011) ardından
“Cibali Tütün Fabrikası: Emeğin Mekânı” isimli Reji Dönemi: 1883-1925
sergimizi Mayıs 2017’de ziyaretçilerimizle paylaştık.
Koleksiyonu tematik konulara bölerek; Osmanlı Bir rivayete göre 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan
İmparatorluğu’nun son dönemleri ile Türkiye Cumhu- kaçarak İstanbul'a gelen Tütüncü Mehmet Halis
riyeti’nin endüstriyel, ekonomik, siyasal, sosyo-kül- Efendi önce Küçükpazar'da bir tütün dükkânı açar,
türel tarihine tanıklık etme olanağı sağlamaya çalıştık. işlerin iyi gitmesiyle de Cibali’de bir tütün deposu ve
fabrikası kurar. Cibali'de kurduğu fabrika ile ordunun
İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e geçişe şahitlik etmiş, tütün ihtiyacını karşılayan ve Serduhani (baş tütüncü)
ortak kültür hafızamızın en önemli sembollerinden olarak anılan Mehmet Efendi’nin, Reji yönetiminin

10

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

kurulması ve tütün alım-satım üretim ve vergilerinin şirkete teslim edilir. Aynı yıl tütün işlemek üzere
bu idareye devriyle birlikte, Cibali Tütün Fabrikası’nı Cibali Tütün Fabrikası açılır ve günde 12.000 kilo
95 bin altın karşılığında Reji yönetimine satmak sigara üretim kapasitesiyle Osmanlı İmparator-
zorunda kaldığı anlatılır. luğu’nun en büyük ve önemli fabrikalarından biri
haline gelir.
Arşiv kayıtlarına göre ise Cibali Tütün Fabrikası
binası 1884 yılında, II. Abdülhamid tarafından döne- Reji İdaresi dönemi Osmanlı’nın sonunu hazırladığı
min ünlü mimarı Alexandre Vallaury’e Reji İdaresi kadar; ekiminden üretimine, alımından satımına,
adına yaptırılmıştır. Kurumsal hayatına 1884’de çiftçisinden işçisine kadar tütün üzerinde büyük bir
Fransız ve daha sonra Osmanlı yönetiminde başlayan sömürü düzeninin kurulduğu ibretlik bir dönem olarak
fabrika, 1925’te millileştirilmesine kadar yine Fran- anılmaktadır. Vergilere ve sömürü düzenine mecbur
sızlar tarafından işletilmiş, sonrasında yeni kurulan bırakılan Anadolu’daki tütün çiftçilerinin tepkisi, Ege
Cumhuriyetin de bir parçası olmuştur. Bir şehir gibi Adaları ve diğer sınır bölgeleriyle yapılan tütün
işlenmiş fabrikada, güvenlik birimi, atölyeler, sosyal kaçakçılığını artırmak şeklinde olurken, Reji’nin bu
tesisler, sağlık birimi, çocuk yuvası, yangın teşkilatı, kaçakçılara karşı 3 kruvazör aldığı ve bunlardan birine
sendikalar ve yemekhaneler bulunmaktaydı. Tekel elektrikli aydınlatma aracı koydurduğu; ayrıca 6500
yönetimi altında 1990’lı yıllara kadar üretime devam kişiden oluşan kolcu birlikleri oluşturduğu, yapılan
edip sonrasında kaderine terk edilen yapı, Kadir Has silahlı çatışmaların neticesinde binlerce insanın
Üniversitesi’nin kullanımına tahsis edilmiş ve Europa hayatını kaybettiği kayda geçmiştir.
Nostra ödülüne layık görülen başarılı bir restorasyon
çalışmasının ardından, 2003 yılında üniversite ana 1913 senesinde, Reji İdaresi’nin 30 yıllık görev süre-
yerleşkesi olarak hizmet vermeye başlamıştır. sinin dolmasına kısa bir süre kala, Osmanlı Devleti,
1854 yılında Kırım Savaşı’nı finanse etmek üzere Balkan Savaşları’nın maliyetini karşılamak için
alınan ilk borcun ardından Osmanlı’nın büyük bir çaresizce Reji yönetiminden önemli miktarda borç
mali krize girmesiyle 1881’de Sultan II. Abdülhamid para almak zorunda kalır. Ancak bunun karşılığında
devletin ekonomik iflası anlamına gelen Muharrem Osmanlı Devleti Reji’nin görev süresinin 20 yıl daha
Kararnamesi’ni ilan eder. Osmanlı’nın dış borçlarına uzatılmasını kabul etmek zorunda kalmıştır.
karşılık tütünü de kapsayan altı gelir kalemi, Osmanlı
Borçlarına Mahsus Gelirler İdaresi’ne devredilir. Cumhuriyet Dönemi: 1925-1994
Akabinde, Osmanlı sınırları içinde tütün imalat
vergilerini toplama ve tütün fabrikası açma imtiyazı Kurtuluş Savaşı’nın Mustafa Kemal Atatürk önderli-
1883’ten itibaren 30 yıl süre ile yıllığı 750.000 altına ğinde kazanılması, bir ülkenin ve halkının kaderini
Bank-ı Osmanî-i Şahane (Osmanlı Bankası), değiştirecek; ancak bu askeri zaferi, ekonomik zafer-
Viyana'da Credit Anstald ile Berlin'de Bleichroeder lerle de pekiştirmek gerekecekti. 1923 İzmir İktisat
şirketlerinden kurulu “Regie co/interessée des Tabacs Kongresi’nde başlayan, Reji İdaresi’nin ve tütün
de l’Empire Ottoman”, kısaca “Reji” adı ile bilinen tekelinin kaldırılma süreci 1925’te yönetimi millileş-
tirme kararı ile tamamlanmış; bu İdare’nin yerine
1930 yılında “Türkiye Cumhuriyeti Tütün İnhisarı
İdaresi” adıyla kurulan devlet kurumu getirilmiştir. Bu
yeni dönemle birlikte yurtdışından makina alınmasıyla
başlayan üretim sürecindeki en önemli değişim,
kayışlarla işleyen transmisyonlu sistemin yerine her
makinaya bir motorun bağlanmasıyla gerçekleşir. Bu
dönemde “tömbeki”, “puro & sigarillos”, “pipo tütünü”,
“enfiye” ve neredeyse her marka “sigara” üretiminin,
fabrika kapanana dek, grev ve olağanüstü dönemler
haricinde, aralıksız olarak ve büyük oranda yerel
üretim tütünlerle devam ettiği görülür. Tütün işleme
ve üretim aşamalarında bunun gibi birçok ilke imza
atan Cibali Tütün Fabrikası, Maltepe’de İstanbul Siga-

11

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

ra Fabrikası’nın hizmete girdiği 1967 yılına kadar, Ödülü”ne değer bulunan bir restorasyon çalışması ile
bölgenin en çok üretim yapan tütün ve sigara fabrika- fabrika yapıları, özgün kimlik korunarak, çağdaş
sıdır. Üretim miktar ve kalitesinin artırılması amacıyla, mimari eklerle donatılmış ve 2002 yılında Kadir Has
tesislerinin kademeli olarak yenilenmesine rağmen Üniversitesi olarak hizmete girmiştir. Böylece bün-
fabrikadaki üretim; makinaların artık çağın gerisinde yesinde hâlihazırda Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet
kaldığı gerekçesiyle 1994 yılında durdurulur. dönemlerine ait yapı bileşenleri bulunduran binaya
yeni bir kimlik daha eklenmiş ve yapıya, sürdü-
Cibali Tütün Fabrikası, 1930’lardan 1994’teki kapa- rülebilir koruma çalışmalarının özgün bir örneği olma
nışına kadar, milli ve idealist bir yönetim politikasıyla niteliği kazandırılmıştır.
yönetilmiş, Türkiye’nin ekonomik, siyasi ve sosyal
tarihi içerisinde özel ve önemli bir konum elde Başlı başına bir endüstriyel miras abidesi olarak
etmiştir. Fabrikanın tarihi her yönüyle, adeta Türkiye yaşamaya devam eden fabrika yapısı bu sayede, de-
Cumhuriyeti tarihinin aynadaki yansıması olmuştur. ğerini ve geleceğe hatırlatacaklarını koruyarak son
derece zarif bir dönüşüm gerçekleştirmiştir. Sigara ve
Fabrikadan Üniversiteye tütün üreten bir fabrikadan nitelikli bilgi üreten bir
üniversiteye dönüşen Cibali Tütün Fabrikası bu
Cibali Tütün Fabrikası kuruluşundan 110 sene sonra, anlamda geçmişte olduğu gibi bugün de emeğin sim-
1994’te kapatıldı. Bir süre âtıl vaziyette kalan fabrika gesi, emeğin mekânı olarak tarihteki yerini almıştır
binası 1997’de Kadir Has Vakfı’na kiralandı. Hayattaki
en büyük arzusu bir üniversite kurmak olan Kadir Cibali’de Yaşam
Has’ın bu tutkusu böylece, İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e
geçişe şahitlik etmiş, ortak kültür hafızamızın en Cibali semtindeki gündelik yaşamı Haliç hattının
önemli sembollerinden birinde hayat bulmuş oldu. endüstriyel bütünlüğü içinde düşünmek gerekir. 19.
Yüzyılın sonuna doğru küresel kapitalizme eklem-
1994’te üretimin durdurulduğu fabrika yapısı, yıllar lenen Osmanlı İstanbul’unda Haliç hattı yeni şekillen-
içinde çeşitli müdahaleler geçirmiş ve orijinal yapı mekte olan imalat sektörünün ana damarı olarak
planı değişmişti. Bilimsel restorasyon ilkeleri ortaya çıktı. Haliç’in deniz yoluyla ulaşıma uygun
doğrultusunda 1998 yılında Mimar Mehmet Alper oluşu bu bölgenin endüstrileşmesini tetiklemişti.
önderliğinde başlayan ve “Europa Nostra Mimarlık

12

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Böyle bir dönemde Haliç kıyısında kurulan Cibali kazanılmıştı. Bir işçinin günde ortalama 3000, saatte
Tütün Fabrikası, zaman içinde 2 binden fazla kişiyi 300, yani dakikada ortalama 5 sigara sardığı fabrikada
istihdam ederek gerek bölgenin gerekse de İstanbul’un çalışma temposunun ağırlığı kadar çalışanların çoğu
en büyük fabrikası haline gelmiştir. Fabrika aynı zaten yetersiz beslenme, kötü yaşam koşulları, fakirlik
zamanda, Osmanlı imalat sektöründe tek bir mekânda gibi nedenlerle sağlıksızdı. Geçimlerini borçlu
belki de en fazla kadını istihdam eden işletmeydi. oldukları tütün sağlıklarını kemirip tüketiyordu.
Fabrikada en yüksek kaliteden en düşük kaliteye
Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yetiştirilen pek çok Tüm bunlara rağmen mesai bitimi bir tür eğlence de
farklı tütün türü işleniyordu. Her gün, o gün işlenecek içeriyordu. Genç kızlar kol kola yürüyor, bakıştıkları,
miktarda tütün, balyalar halinde depo kısmından fabri- hoşlandıkları delikanlıları görmeyi, belki iki çift laf
kaya taşınıyor, tütünler balyalardan ayrılarak yaprak edip eğlenmeyi hayal ediyor, erkekler kimi zaman
yaprak tasnif ediliyordu. Farklı türdeki yapraklar geçim dertlerini, kimi zaman akşam nerede nasıl
birbirleriyle karıştırılarak “harman” ediliyor ardından eğleneceklerini, çokça da sevdiklerini düşünüyor,
bu yapraklar elle (daha sonraları makine ile) kesiliyor- insani dertler ve neşe her zaman baskın çıkıyordu.
du. Tütün harmanları hazırlandıktan sonra ya paket-
lenerek paket tütün şeklini alıyor ya da sigara sarımına Kısaca, bölgenin 20. yüzyıl sonrası tarihini; burada
gönderiliyordu. Harmanlama kısmı erkekler tarafın- yaşayan, çalışan, fabrikadan İstanbul’un farklı semtle-
dan hazırlanırken, paketleme işlemi kadın işçiler rine dağılan, açlık çeken, birlikte hak arayan, gülen,
tarafından yapılmaktaydı. 20. yy başlarına ağlayan insanlar yazmıştır. Bu sebeple Haliç hattı da
gelindiğinde ise bazı işler halâ elle yürütülse de el bu hat içinde özel bir konumu olan Cibali de sadece
emeği ile üretim yerine makinalı üretim birer endüstri mekânı değil, emeğin mekânıdır ve bu
yaygınlaşmaya başlamıştı. 1893 yılında işçiler yeni miras hep canlı kalacaktır.
makinaların kullanılmasına yönelik “terk-i eşgal
eyleyerek” eski makinaların da kullanılması hakkını KAYNAKÇA
elde etmişlerdi. Çalışma koşulları ve saatleri, dini Metinler / Danışmanlar
tatillerde ödeme talebi, eşit haklar gibi pek çok Bülent Öztürk
konuda talep edilen haklar ve gerçekleştirilen protes- Gülhan Balsoy
tolar işçi emekçisinin isyankâr tutumu sayesinde

13

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ VİRGİNİA
TÜTÜNÜ YETİŞTİRİCİLİĞİ

Soner KILIÇ
Tütün Teknolojisi Mühendisi

Virginia tohumlarının ilk olarak bölgeye 1930’ların Bu nedenle float sistemiyle fide yetiştirmenin bize
başında geldiği tahmin ediliyor ancak zamanla bölgede alternatif olacağını düşünüp işe koyulduk.
üretimle Virginia tütünleri formunu değiştirerek çeşitli- Float sisteminde fide yetiştirmek; Tohumların torflu
lik kazanmış, kendine has özelliklerini yitirmiştir. viyoller içerisinde her bir haznesine bir adet tohum
Özel şirketler sayesinde, kökeni ABD’nin Virginia gelecek şekilde özel ekim makinesiyle ekildiği,
eyaleti olan Virginia tohumlarının ithal edilerek fidelerin gelişimi için içerisinde gerekli elementlerin
sözleşmeli olarak yetiştirilmesi Güneydoğu Anadolu ve minerallerin bulunduğu su havuzlarında çimlenip
bölgesinde TEKEL sonrası son dönemlerde üretimin fide haline getirildiği yöntemdir.
yeniden canlanmasına neden olmuştur.
Bu yöntemle elde edilen fideler 30 ile 35 gün içeri-
Yaklaşık 10 yıldır Virginia tütünü üretimi yapan sinde tarlaya şaşırtmaya uygun olgunluğa ulaşır. Böy-
ekicilerimiz uzun eğitim çabalarımız sonucu dünyada lece hem zaman hem de maliyet açısından bize kazanç
eşi benzeri olmayan doğallık ve kalitede, güneşte sağlanır. Ancak ekicilere yeteri kadar fide sağlamak
kurutulmuş Virginia tütünlerini Ülkemiz ve Dünya büyük bir sorumluluk istiyor çünkü tarla hazırlığını
tütün piyasasına sunuyor. yapan, kiralayan ekicilere fideyi tedarik edememek
hakikaten şirketi zora sokardı, bu yüzden fidelerin
Bilindiği üzere, tütün uzun uğraş ve emek sonucunda kontrollü şekilde yetiştirilmesi ve talepten fazla fide
yetiştirilmekte ancak Virginia tütünlerini yetiştirmek ayrı yapmak şarttı. Fidelerin sapları kurşun kalem kalın-
bir çaba istiyor. Temel nedenleri; 1 kg tohumunun ithali lığına gelince ve fide sapının kırılmadan parmağa iki
için yaklaşık 5000 $ ödememiz gerekiyor. Bu yüksek defa dolabilmesi yeterli olgunluğa eriştiğinin işaretini
maliyet nedeniyle tohumları özenle çimlendirmekten verir. Bu aşamadan sonra ekicilere koordineli şekilde
başka alternatif kalmıyor. Ekicilerin süresi gelmiş fide dağıtımını gerçekleştirip dikim aşamasına geçilir.
fidenin yetiştirme tekniklerindeki noksanlıklarından
kaynaklanan tohum sarfiyatları bize fideyi sağlıklı bir
şekilde yetiştirip ekicilere hazır halde vermekten başka
seçenek bırakmadı.

14

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Virginia tütünleri daha çok süzek topraklarda, çay Virginia tütünlerinin su istekleri fazladır bu yüzden
kenarlarında ki kumsal arazilerde randımanlı oluyor. dikiminden gelişimini tamamlayıncaya kadar arazide
Bu yüzden ekicilerimizi bu tarz arazilerde dikime suya ihtiyaç vardır. Ortalama kırım 5 veya 6 elde ta-
yönlendiriyoruz. mamlanmaktadır. Kırımın olgunluğu doğrudan kali-
Virginia tütünlerinin dikimi gerek arazilerin elverişsiz teyi etkilemektedir. Kırım olgunluğuna erişmiş Virgi-
oluşu gerekse tarımsal mekanizasyonun bölgede çok nia tütünü yapraklarının kendine has bir göstergesi
fazla gelişmediği için ilkel yöntemlerle yapılmaktadır. bulunmaktadır. Orta damarın renginin yeşil renkten
Dikimler mayıs ayında başlar ve haziran ayının orta- beyaz renge dönüşmesi kırıma geldiğini işaret etmekte
larında son bulur. Dikimi geciktirmek tütün yaprakla- bu gösterge ekici için büyük kolaylık sağlamaktadır.
rının boyutunun büyük oluşu ve orta damarının kalın
yapısından dolayı son kırımların kurutma aşaması için Ekicilerimiz kırımını gerçekleştirdikleri Virginia yap-
sorun teşkil etmektedir bu yüzden erken dikmenin raklarını özenle saplarından ipe örerek kurutma çatıla-
daha avantajlı olduğunun altını çizmek gerekir. rına asarlar, orta damarın kalın oluşu kurutma sürecini
uzatmaktadır. Bu şekilde güneşte ortalama 15 gün
Genel olarak dikim her bir sıra arası 50 cm karık arası içerisinde kurutmayı tamamlayan Virginia yaprakları
90 cm olacak şekilde yapılmakta aslında bu mesafeler serin ve rutubetsiz depolarda sonbahar aylarına kadar
ne kadar geniş olursa Virginia tütünlerimizin gövdesi muhafaza edilir.
olabildiğince uzun ve geniş yapraklı oluyor. Virginia
tütünlerimizin yaprak boyutları bazen 90 cm uzunlu- Soğuk kış aylarında geceden yağan yağmurla birlikte
ğuna erişiyor ve her bir gövde de yaklaşık 50 yaprak kuşluk vaktinde gelen çiğ tanecikleri ambarlardaki
bulunduruyor. Virginia tütününün verimi dekar başına Virginia’ları gerekli tava ulaştırmış ve artık kutulama
ortalama 600 kg civarında gerçekleşip verimin yüksek işlemi zamanı gelmiştir. Uzun zahmet ve emek
oluşu ekicilerimizin daha iyi kazanç elde etmesini sonucunda ekicilerimizin tütünlerini tespitinde yüzler
sağlıyor. Bugün şirketlerin ortalama başfiyatları 9 gülüyor çünkü dünyanın en doğal ve kaliteli güneşte
Türk lirası civarındadır. Dört kişilik bir aile yaklaşık kurutulmuş Virginia’larını dünya pazarına sunuyor-
10 dekar araziden 6000 kg tütün almakta yani ortala- lar.
ma 48.000 Türk lirası brüt gelir elde etmektedir.
Atadan kalma tek meslekleri tütün yetiştiriciliği olan Bölgede şu an da sözleşmeli olarak yaklaşık 1200
ve dünyanın en kaliteli, doğal tütünlerini üreten ekici 3.000.000 kg Virginia tütünü yetiştiriliyor ve bu
ekicilerimiz bu yolla ailelerinin geçimlerini sağlayıp rakam gün geçtikçe artıyor; Virginia tütününün ihra-
hayatlarını idame ettiriyorlar. catının artırılması şansı yakaladığını, bu nedenle yöre-
deki araştırma faaliyetlerinin desteklenmesinin yararlı
olacağı kanaatindeyiz.

15

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

MARKALAŞMA VE MARKA YÖNETİMİ

Sezer ALTAN
Tütün Teknolojisi Mühendisi

Pazarlamanın amacı tüketicinin dilek istek ve ihtiyaç- İşin iki boyutu var; çevremizde müşterimizde toplu-
larını karşılamaktır. Tüketici davranışlarının bilinmesi mun genelinde ve iş dünyasında nasıl algılanmaktayız,
gerekir. Bunun için tüketici davranışlarını analiz et- ikincisi biz nasıl hangi özelliklerimizle tanınmak
mek gerekir. Marka tüketici satın alma davranışlarını istiyoruz.
etkilemek konusunda en temel etkendir.
Kurumsal itibarın yönetilmesi bir yaşam biçimidir.
Geçmiş dönemde 20-25 yılda dev şirketler ortaya İtibar yönetimi doğru şekilde yapılmalıdır.
çıkmaktaydı. Şimdi ise bu süreç çok daha kısalmış ve
birkaç sene içerisinde büyük piyasa değerine Markalaşamamanın nedeni; Bilgi ve uzmanlığın dev-
ulaşılmaktadır. İş yaşamında oyunun kuralları değişti. reye girememesidir. Marka İmajı; Markaya anlam ve
İş ortakları ve müşteri talepleri ön plana çıktı. değer katan unsurların toplamıdır. Marka İmajı söz
konusu olduğunda gerçeğin kendisinden ziyade algı-
Bunun için “Bir yönetim vizyonuna, rekabet gücüne lanması önemlidir. Tanınırlık yeterli olmayabilir mar-
stratejik müşteri ve ortaklar ile mükemmel çalışanlara kaya duyulan güven önemlidir.
ihtiyaç duyulmaktadır. Bunların neticesinde büyüme
ve karlılık sağlanması gerekmektedir. Markalaşma dinamik bir süreçtir. Bir hayat tarzı
yaşam felsefesi sunarak markalaşırsınız.
Bir firmanın öz sermayesi nedir diye sorulduğunda ilk
akla gelenler nakit parası, binası arsası ve ekipmanı Algılar gerçektir, çünkü insanlar onlara inanırlar. Ne
olur. Ancak aslında en önemli sermaye firmanın kendi yaptığınız değil, nasıl algılandığınız önemlidir. Bu
iş alanındaki bilgi birikimi ve bu kaynağı kullanış bakımdan diğer kurumsal süreçlere ayırdığınız insan,
şeklidir. zaman finans kaynakları gibi bu alana da kaynak
ayırmak zorundasınız. İletişim başkalarına devredile-
Globalleşen rekabette öne çıkmanın yolu tüketicinin cek ikincil önem taşıyan bir faaliyet alanı değildir.
zihninde farklılaşabilmekten geçer. Çünkü müşterile- İletişim, ana stratejileri etkileyecek bir faaliyet haline
rinizin sizi tercih etmesi için neden ve nedenler gelmeli, yoksa bütün yapılan yatırımlar “sokağa atılan
sunmalısınız. Benim markamı eşsiz ve benzersiz kılan para” anlamına gelir
nedir? Sorusuna yanıt vermelisiniz.
Hedef marka oluşturmak olmalıdır. Satış başarımıdır?
Başarılı marka meydana getirmek doğruyu söylemek Satış sonrası sunulan hizmetler devamlılık marka
üzerine kuruludur. Algı yönetimini doğru yapmalı- alışkanlıkları da çok önemlidir. Markaları tanıtmada
sınız. Önemli olan kendiniz hakkında ne söylediğiniz tekrar değil değişim gelişim ve güvenilirlik önemlidir.
değil insanların sizin hakkınızdaki düşüncelerini yö- Markalar müşteri sadakatine her şeyden fazla önem
netmelisiniz. vermelidir.

Müşteri odaklı olmak, kaliteli ürün ve hizmetler sun- Marka yolculuğunda ilerleyecekler için kazanç
mak, yönetim kaliteniz yüksek olmalıdır. getirecek olan pazar payı değil sadık müşteri payıdır.
En başarılı şirketler hedeflerini açıkça ortaya koyan ve

16

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

kategorilerini genişleten firmalardan çıkar. Lider ve hizmet herkese özellikle her gruptan hedef kitleye
olmak için yenilikçi ve gelişmeci olması gerekir. En satılamaz. Görsel kimlik, reklam ve halkla ilişkiler,
önemlisi üretmek değil müşteri bulmaktır. Bir işlet- işin uzmanları tarafından ustaca düşünülmüş size özgü
menin amacı ürün oluşturmak değil müşteri oluştur- kimlikle kotarılmış “özgün” bir fikriniz olmalıdır.
maktır. Stratejik planlarınızın olması gerekir. Müşter- Görsel sunum olmazsa olmazdır. Tüketici ürünü değil
ilerinize olmak istediğiniz değerleri değil olduğunuzu imajı satın alır. Markamızın sloganını belirleyeceğiz.
anlatın, markanızı abartmadan böbürlenmeden tanıtın. Reklam bütçesi bir ülkenin savunma bütçesi gibidir.
Başarılı marka meydana getirmek doğruyu söylemek
Önemli olan farklı olmak değil nasıl farklı olduğunu üzerine kuruludur.
gösterebilmektir. Müşterilerin beklentilerinin ötesinde
bir hızla kendinizi yenileyebilmek ve kalitenizle her Marka değerinin arttırılmasının yolları; Tüketiciyi
zaman gündemde kalabilmekle mümkündür. dinle, Duygusal bağ kur, Basit ol, Hızlı algılat, Sözü-
nü tutan marka ol, Tüm duygulara hitap et, Mesajını
Marka olmak öncelikle firma ve kurum olarak marka tekrarla
olmaktır. Markalar değer yaklaşım ve sistemlerimizin
kısacası “sizin” bir görüntünüz olacaktır. Hiçbir mal Son söz siz itibarınızı ve markanızı yönetmezseniz
başkaları yönetir.

Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde çalışmakta olan meslektaşlarımız,
İsmail YILMAZ, Hasan KARTAL ve sektörümüz araştırmacılarından Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
müdürü Dr. Ali PEKSÜSLÜ ve Uzman Abdullah İNAL;

Türkiye Tütün Genetik Kaynakları (Ege, Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Tütün Çeşitleri) isimli çalışmalarını
kitaplaştırmışlardır. Kendilerini bu kıymetli yayınlar için tebrik eder başarılarının devamını dileriz.

17

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

TÜTÜN EKSPERLERİNİN EFSANE
AĞABEYİ, HALİT DERİNGÖR

Röportaj: Savaş SEYHAN

Değerli Ağabeyimiz Mustafa Seydioğulları, ikili isimlerinin olduğu bir tişört giymişti. Halit abinin ismi
sohbetlerimizde pek çok Eksper gibi sık sık Halit tişörtte en görünür yerdeydi. Beni ayakta karşıladı.
Deringör ağabeyden övgü ile bahseder, kendisi ve Sohbet ettiği kişilere yan masayı işaret etti ve “Siz
mesleğimizin diğer duayen isimleri ile görüntülü oturun sonra devam ederiz, dedi”.
röportaj yapılmasının bizler için önemini sıklıkla
vurgulardı. Bu fikir dernek başkanımız Servet Yaprak Kameramı ve ses kayıt cihazımı ayarlayıp röportaja
tarafından da dillendirilince, röportaj yapmak için başladık. Daha doğrusu hiç giriş cümlesi kullanmadan
bana İstanbul’un yolunu tutmaktan başka çare kalmadı. kendisi anlatmaya başladı. Konuşurken kelimeleri
İstanbul’a hareket etmeden önce Halit ağabeyle özenle seçmesi ve kronolojiyi bozmaması beni bir kez
program yapmak için bir telefon görüşmesinde daha şaşırttı. Spordan Tekel’e, sendikacılıktan, demok-
bulundum. Kendimi tanıttım, röportajı ve amacımızı rasiye, insan olmaktan paraya kadar çok şey konuştuk.
kısaca anlattım, memnuniyetle kabul etti. Sohbetin
içinde bir ara bana “Ben Vietnam da savaştım” diye Daha doğrusu, Halit abi anlattı ben de yazdım.
bir cümle kullanınca “Nasıl yani” dedim. “Her şeyi
telefonda mı anlatıyım? Sabret gelince anlatırım” Eksper olmaya nasıl karar verdim?
dedi. Şaşkınlığım ve merakım kendisi ile görüşene
kadar devam etti. Liseyi Haydarpaşa Lisesi’nde bitirdim. 1941-1942
yıllarında Edebiyat Fakültesini kazandım. 1948 yılın-
Sözleştiğimiz gibi Fenerbahçe Dereağzı Tesislerine da Yapı ve Kredi Bankası’nda bir süre çalıştım. Ar-
saat 14:00 da giriş yaptım. Halit abi benden önce dından eksperlik imtihanı açıldığını öğrendim ve
gelmişti. Kendisini 5-6 kişilik bir grupla Fenerbahçe sınava girdim. 250 kişi içinde 18 inci olmuştum. Sına-
maçının kritiğini yaparken buldum. Kendisi öyle va girmemin sebebi şuydu; Bankada çalışırken şöyle
böyle bir futbolcu değildi. Galatasaray’ın filelerini düşünmüştüm “Futbol hayatım bitince ne olacak?
yırtan meşhur golü atmış, Hitlerin takımının kalesine Futbolu bırakırsam sonra ne yapacağım? İstiklal
Türk Milli Takımın galibiyet gölünü göndermiş, Savaşı kahramanları gibi hayatımı mı anlatacağım?
kızının ismini dönemin Başbakanı Şükrü Saracoğlu’nun Bu nedenlerle Eksper olmaya ve İstanbul’da kalmaya
koyduğu bir Fenerbahçeliydi. Bizi ilgilendiren kısmı karar verdim.”
ise bu efsanenin Tütün Eksperi oluşuydu. Eksper
olmaya nasıl karar verdi? Neden Eksper oldu? Neler Ben okula girene kadar Eksper nedir? Tütün dağda mı
yaşadı? Sahi Vietnam Savaşı da neyin nesi? Gibi yetişir dal da mı yetişir? Tütün havada mı yetişir?
sorular birazdan cevabını bulacaktı. Masaya yaklaştım. Hiçbir fikrim yoktu. Bir de, benim alkoloide karşı bir
Halit ağabeyin 95 yaşından beklenmeyecek bir heye- alerjim vardı. Çünkü anam-babam kanserden ölmüştü.
canla çevresindekileri tesiri altına almış tok bir sesle Sebebi de sigaraydı. Annem o kadar sigara içerdi ki
konuştuğunu gördüğümde şaşırmadım dersem yalan yatak yorgan delik delik olurdu. Bir de benim psiko-
olur. Bugüne özel mi bilmiyorum sinek kaydı traş lojik olarak alkoloide karşı alerjim var. Bu herkesde
olmuş, üzerinde efsane Fenerbahçeli futbolcularının olmuyor, binde bir kişide oluyor. Buna rağmen Eksper
oldum. Yıllar geçti, meşhur stajlar başladı. Staja
devam mecburiyeti vardı. İşleme, bakım, alım stajları
sonrasında Eksper oldum.

18

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Eksper olduktan sonra da sigaraya karşı bir bağım- S. SEYHAN: Tütün alımlarına da çıktınız mı?
lılığım olmadı. Bunu ben yaşamın bir zarureti olarak
tercih ettim. Bir de İzmir’de kayınpederim Hakim’di İzmir de Bulgurca’da alım yaptım. Maalesef dönemin
onun arkadaşlarının, Tütün Eksperleri ile yakından siyasetçileri, kendilerine göre iş yapmışlar. Tütün
ilgileri vardı, onlar önerdiler. nebatının tepesi ortası ve alt yaprakları vardır. Bunlar
ayrı ayrı kıymeti vardır. Hükümet bir sistem getirdi
Ben topçuyum topçu… bunların arasında ki fiyat farkını azalttı. Bölgede sulak
taban araziler vardı, buraları tütün tarımına açtılar.
İzmir’de evlenmek icap etti. Evleneceğiz para mara Salma sulama yapılan tarlalarla yaka tütünlerini aynı
yok. Değerli bir Hakim vardı, kızı Türkolog. Evlenme- paraya satılmaya başladı. Tütün alımına gidince
den önce ben adama dedim ki “Ben topçuyum topçu. Başmüdürlük emrine girerdik. Alımlara karımla,
Başka bir özelliğim yok, ama kızınızı sevdim evlen- çoluk çocuğumla giderdim. Otellerde kalırdım.
mek istiyorum” dedim. Adam, suratıma baktı baktı
“Peki oğlum” dedi “Ben Hakimim insanlardan çok iyi Yıllarca Anadolu insanıyla haşır neşir yaşadım
anlarım sen iyi bir insansın” dedi. “Verdim kızı gitti”
dedi. Yani topçu olarak evlendim. Köylerde nerelerde yattım biliyor musunuz? Bir
keresinde kalacak yer bulamadık. Köy kahvehanesine
Okul Nasıl Yüksekokul Oldu? gidip, kalacak yer sorduk. Şurada bir ev var muhtarın
evi dediler. Hiç unutmam, muhtarın adı da Mehmet
O, bir mucize. Biz o zaman lise mezunuyduk. Üniver- Altıok idi. Demokrat Parti zamanları, kalırsan bir tek
siteler dört seneyken biz neden beş sene okuyoruz da onun evinde kalabilirsin, dediler. Kabul ettik üst kata
hala lise mezunu oluyoruz diye çok konuşurduk. O çıktık. Altta inekler varmış, inek kokusu yukarı geli-
zamanlar Dernek yönetimindeyim. Toplanıp Ankara yordu. O şekilde uyumaya çalışmıştık. Yıllarca Ana-
ya gittik. Bakandan randevu aldık. Konuşma yapmaya dolu insanıyla haşır neşir yaşadım.
beni seçtiler, zaten hep konuşmacı da ben olurdum.
Orhan Özet’in evi bombalandı

Bakanın arkasında bir at heykeli var. At şaha kalkmış. Dernek Başkanımız Orhan ÖZET’ti. Çok değerli bir
Bakan, benim ata biraz istihza ile baktığımı fark edin- arkadaşımızdı. İhatalı (bilgili, girişimci) birisiydi,
ce, Bana “Bizim ata neden bakıyorsun” dedi. Benimde
onlardan olmadığımı biliyor. Ben de “Bunun ayağı sa-
kat fazla yürümez” dedim. Ortam gerildi. Niye geldi-
ğimizi anlattık. Ama nafile, anladım ki bizim işimizi
yapmayacak. “Eğer bu zorlu 5 yıllık eğitime rağmen
bizi Yüksekokul yapmazsanız tütün bölgelerinden hiç
oy alamazsınız.” dedim. Sonra şaşırdı, durdu, düşün-
dü. Müsteşarı çağırdı. Bunların işini yap dedi. Ondan
sonra biz yüksek okul mezunu olduk.

19

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

yüksek memurlarla çok iyi birlikteliği vardı. Tabi o Kaçakçılık başlıyor
zaman siyasal olaylar da vardı. O zaman edindiğimiz
rotatif makine ile bazı arkadaşlarla bütün Türkiye’ye Nasıl mı? Mesela Bulgaristan’dan oradan buradan
yayın yapmaya başladık. O zaman yaşananların Türkiye Amerikan sigarasını kaçak olarak getirdiler. Bunun
için kötü olduğunu anlattık. O zaman da (1978) Orhan dışında denize büyük sigara poşetleri atmak suretiyle
(Özet)’ın Moda’da ki evine bomba attılar. ülkeye sigara soktular ve Amerikan sigarası modasını
başlattılar. Bütün gerekçeleri, Tekel’i ve sigaralarının
Türkiye’nin durumunu sigaradan tütünden itibarını düşürmek. Amerikan sigarasının albenisi
soyutlayamazsınız vardı tabi. Halk psikolojik olarak süslenmiş olan
sigaraya meyil etti. Hakları da var, süslenmişi herkes
Bombayı kimler attı anlatıyım. Öncelikli olarak, sigara tercih eder. Çok mücadele oldu. Hatta O dönemin
piyasamızda gözü olanlar, bazı sendikacılar, işbirlikçiler, genel müdürü de bu işe çok baş koymuştu. Ama,
bazı yandaşlar, mafya, hepsi birleştiler. O zaman, genel müdürü protokol isim sırasını yanlış saydı diye
tütün özellikle de sigara aleyhinde propaganda yap- görevden aldılar. Bu günkü durumuna bakarsak, o
maya başladılar. Öyle bir şey ki; mesela “Tekel sigara günlerden bugünlerin kötü olabileceğini görmek la-
yapamıyor”, “Tekel sigarayı Türkiye’ye yetiştiremi- zımdı. O zaman ekonomi çığırından çıkmıştı serbest
yor”, “Bazı mıntıkalar tütünsüz kalıyor” diyorlardı. piyasa kepazeliği yaşandı, adam kum gönderip para
Oysa bu kişiler ve adamları, bazı bölgelere giden alıyordu. Türkiye’nin durumunu sigaradan tütünden
tütün sevkiyatını durduruyorlardı. Sonra aynı adamlar soyutlayamazsınız.
“Buralara tütün gelmiyor” diye bas bas bağırıyorlardı.
Büyük bir kampanyaydı bu. Yeraltının karanlık Demokrasi demek, özgürlük demek, demokrasi bir
güçleri Amerikan sigarasını öne çıkartmak için bütün yaşam biçimidir. “İnsanca yaşam biçimidir”
güçlerini kullandılar.
Demokrasinin en önemli şeyi sendikalizmdir. Çünkü
ben sendikalizme çok önem veriyorum. “Neden
önemlidir” diyordum. “Benim babam da işçiydi. Ben
bekledim ki işçiler çalışacaklar bilek kuvvetiyle his-
selerine düşeni alacaklar. Olmadı öyle olmadı. İşe
sendikalı yöneticiler hakim oldu. Mesela o dönem çok
çalışıyordum. Tekel’de işini yürütenler, özellikle bazı
sendikacılar benden büyük rahatsızlık duyuyorlardı.
Tekel’in yemek ve iaşe aldığı tüm işyerlerini değiştir-
dim. Pazarlık usulüyle satın alma yaptırdım. İş yerin-
de huzursuzluklar başladı. Kasımpaşalı bir milletvekili
geldi, odada oturuyoruz. “İşçiler yürüyüşe çıkacaklar-
mış” dedi. Neden? dedim. Yemek kötü kokuyormuş
dedi. Gel birlikte bakalım dedim. İndik yemekhaneye.
Kimse yemek yemiyor. Çıktım kürsüye. Dedim ki;
kiminiz çocuk emziriyorsunuz, kiminiz hastasınız
kiminiz veremsiniz, bakmayın bunlara yemeğinizi yi-
yin dedim. Ondan sonra vekile “İstediğiniz kadar
yürüyün” dedim. İşçiler sıkıyı sevmezdi. Ben sabah
erkenden işe gelirdim herkesi görürdüm. Gelmeyen
müdürlerin odasına otururdum. Bir daha da geç
kalamazlardı. Sendikacı bir adam var, elektrikçi. Hep
kaçıyor hiç çalışmıyor. Bir gün binayı geziyorum,
arkamdan elektrikçi sarılıyor, birlikte merdivenlerden
yuvarlanıyoruz, adamla kavga ediyoruz. Adam
kavgadan sonra 15 gün rapor almış. Adam şikayetçi

20

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

oldu. Şahitler buldular “Bizim müdürümüz bıçağı aldı onur meselesi yapmayın diyor. İşçiyi birilerine gebe
arkadaşımızı öldürecekti” diye ifade verdiler. Hepsi kaldığı için başka olaylarda da kullanmak istiyorlar.
kurulmuş gibi bu ifadeyi verdi. Hakim şahitleri İşçi tayin istiyor. Bir gün çocuğu iş yerinde vurdular.
dinleyince olayı anladı, bakın hepinizi içeri atarım Cenazesi iş yerinden kaldırılacak. Ben adet olduğu
dedi şahitleri tersleyerek davayı sonlandırdı. üzere aynı vakitte iş yerinde oluyorum. Ama tele-
fonlar cayır cayır işliyor. Halit abi fabrikaya gitmesin
Ambalaj fabrikasına geldik. Müdürü çocukluk arka- onu öldürecekler diye anons yapıyorlar. Fabrikayı
daşımdı. Onu görevden aldılar beni getirdiler. Arka- işçiden soyutlamışlar. İçerisi bom boş. Tek ben kalı-
daşım benim aleyhime çalışmaya başladı, işçiler işten yorum fabrikada. Anladım beni öldürecekler. Bu ara-
kaçıyor. O zaman büyük bir işçi direnişi olacaktı. İşçi da hanımı da aramışlar “Hanım onlara benim tanıdı-
fabrikadan çıkacak Kadıköy’e kadar yürüyecekler. Bu ğım Halit Deringör görev yerini terk etmez” diyor.
yürüyüşü benim organize ettiğimi düşünüyorlar. Paşa Binanın önüne kalabalık toplanmış, benim işe aldığım
geliyor, yürüyüşü durdur diyor. Ben başlatmadım ki adamlar bile benim aleyhime bağırıyor. Çok kötü
ben durdurayım diyorum. Seni içeri alırız dedi. Ala- günlerdi.
bilirsiniz dedim. Hepimizi içeri aldılar. İfade verdik
olayla alakamız olmadığı anlaşılınca salıverildik. Türkiye de tek sorun insan sorunu

S. SEYHAN: Halit abi, sizin herhangi bir İnsan kafasında ne varsa ölünceye kadar kafasında ki
sendikayla ilişkiniz var mıydı? bilgileri çıkartması (yazması) lazım. Ben sakatlanınca
kitap yazmaya başladım, şimdi ikinci kitabımı yazı-
Evet vardı. Sadece Tütün Eksperleri Sendikası ile yorum. İnsanlık başka bir şey. Bunu bilhassa yazın.
ilişkim vardı, o zamanlar dernek değil, sendikaydı. Türkiye de tek sorun insan sorunu. Halbuki insanlar
doğar büyür yaşarlar ve ondan sonrada ölür. İnsanın
İşe değil meğerse Vietnam’da savaşa gitmişiz insan olarak yaşaması lazım. Her şeyi insanca yaşa-
mak lazım. Yazmakta çalışmakta hayatta ne varsa her
Biz işe girerken çalışacağız evde işe işten eve gide- şeyin insanca olması lazım. Bizim eksiğimiz Türkiye
ceğiz sandık ama yaşadıklarıma bakınca tütüncülük de insan yaratamıyoruz. Maalesef öyle. Bilhassa bunu
yapmadık meğerse biz Vietnam’a savaşmaya gitmişiz. yazmanızı rica ediyorum. Türkiye de her şey yetişiyor
Tütün için sigaramız için hep mücadele ettik. önemli olan insandır iyi insan yetiştiremiyoruz. Yoksa
yetişiyor evleniyor çocuğu oluyor. Değil. Öyle “Ger-
Karıma “Halit, ölecek işe gelmesin demişler” çek İnsan” yetiştiremiyoruz. Bu nedenle Türkiye hiç-
Karım onlara “Benim tanıdığım Halit Deringör bir noktaya gelemiyor ve bu sistemle hiçbir noktaya
görev yerini terk etmez” demiş gelemeyecek. İnsan gibi insan yetişmiyor bu memle-
kette.

Bir işçiyi işyerinde kavga çıkarttı diye iş aktini fesh Fenerbahçe ye 80 yıl emek verdim 80 lira almadım
ettim. İşçi, siyasilerle görüşerek işi bağlıyor aynı
yerde iş başı yaptırıyorlar. İşçi beni teselli ediyor, Fenerbahçe de en çok oynayanlardan birisiyim, 80 yıl
emek verdim, 80 lira almadım. Fenerbahçe zorluğa
düştüğü zaman cebimden çıkarıp elektrik ve su bor-
cunu ödedim. O zaman milyonluk tekliflerin hepsini
geri çevirdim.

Neden geri çevirdim biliyor musunuz? Senelerce
Fenerbahçe ve milli takım maçlarında oynadım, olim-
piyatlara gittim. Cumhuriyet gazetesinde 55 yıl yazı
yazdım, Bunun dışında TC Parlamentosunda ilk defa
spor ve spor ahlakı nedeniyle ödül verilen insan
benim. Fenerbahçe de oynayan 35 tane büyük adamın
içine beni aldılar. Ben Saraçoğlu gibi insanlarla ye-

21

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

mek yedim, şaka ettim. Bunların hepsini Fenerbahçe senin o günkü afran tafran” dedi “2 gol attın diye
sayesinde yaptım. Bir de paramı alsaydım. kızım oldu diye afra tafra yapıyorsun”, “Sen kızın
büyüdüğü zaman yap o afra tafrayı” dedi. “İsmi ne”
Kızımın adını Başbakan koydu dedi “İsmi Gülderen” dedim “Bende o zaman göbek
adını vereyim, göbek adı da Zafer olsun” dedi. Şimdi
Ankara ya maça gittik. Ankara karması ile Fenerbahçe bir mahalle çocuğu olarak diğer futbolcular gibi
oynayacak. Eşim de o gün doğum yapacak. Ben çoğumuz aşağı yukarı varoşlardan geldik. İçimizde
Ankara’ya gidiyorum maça maça. Her şeye rağmen, burjuva çocuğu yoktur. Beni buraya kadar Fenerbahçe
bak şu Fenerbahçeliliğe bak. Oynuyorum, maçın 5. getirdiyse, ben Fenerbahçe den ne isteyebilirim ki
dakikasında bir gol atıyorum, stadın hoparlöründen bana söyleyebilir misin? Beni buralara getirmiş,
şimdi gol atan Halit Deringör’ün bir kız çocuğu oldu ziyafetlere gitmişim, vekillerle bakanlarla görüşmü-
anonsu, sonra aradan vakit geçti bir çocuğu daha oldu şüm, Avrupalara gitmişim, şimdi böyle bir hayatı bana
dediler. Bunu şaka yapmışlar. Sonra o akşam yemek kim sağlayabilir.
yiyoruz, “Başbakan gel otur yanıma” dedi. “Neydi

Ayaktakiler (soldan): Reha Eken, Turgay Şeren, Kamil Ekin İsmet Berberoğlu, Halit Deringör, Galip Haktanır,
Mısırlı hakem Mohammed el Said. Oturanlar (soldan): Muzaffer Tokaç, Lefter Küçükandonyadis, Erol
Keskin, İsfendiyar Açıksöz, Naci Özkaya.

6-1’lik İran maçı öncesi İnönü Stadı (28 Mayıs 1950)

Para zehirli bir yılandır. ısınamadım. Para o kadar korkunç bir hastalıktır ki
kanserden daha korkunçtur. Anneyi babaya düşürür,
İnsanı seviyorum parayı sevmiyorum. babayı çocuklara düşürür, çocukları kardeşlere
düşürür. Kanseri iyi edebilirsiniz ama paranın
Ben paranın insanlara asalet vereceğini hiç yaptığı yıkıntıyı kolay kolay düzeltemezsiniz.
düşünmüyorum, Parayı sevmem kardeşim. Bunu bazıları ukalalık
gibi algılıyor. Parayı neden sevmem biliyor musun?
Para denilen o ahlaksız metali hiç sevmem. Ne Ben çocukken yer cambazlığı yapıyordum, para
demiş şair: “Para, altın sarı bir yılandır; vicdanları
ısırır”. Ben nedense bu namussuz paraya

22

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

kazanıyordum ondan. Bir gün iddiaya girdiler toparlayacaksın merak ediyorum” dedi. Vedalaştık
Acıbademde “Şu kadar yeri amuda kalkarak yürü- hemen biz sohbete başlamadan önce yan masada ki
yebilir misin?” Ben de “Yürüyebilirim” dedim. gençleri tekrar masaya çağırdı ve hararetli sohbete
İddaya girdiler. Amuda kalktım dediklere yere kaldığı yerden devam etti. Şaşırdım mı? Hayır.
geldim. Fakat yolda bir takım insanları gördüm. Artık Halit ağabeyi tanıdım, şaşırmıyorum.
Beyazlar giymiş, şapkaları var. Almanlarmış. Para-
danda çocukluğumda soğudum. Beni de takip edi- HALİT DERİNGÖR BİYOGRAFiSİ
yorlarmış. Yanıma geldiler cebinden para çıkartıp
bana vermek istediler, ben istemedim. Ben isteme- 1922 yılında İstanbul, Kadıköy'de doğdu.
yince parayı attılar önüme arkadaşlarım parayı
kapmak için birbirlerine girdiler. İşte ben o zaman o 1941-42 yılında Haydarpaşa Lisesini bitirdi. Aynı
çocuk gözümle paranın ne kadar kepaze bir şey yıl Fenerbahçe takımına girdi. 11 yıl solaçık
olduğunu öğrendim. Bu gün bir noktadayım valla- olarak futbol oynadı. Bu süre içinde 330 maç
hide billahi de dört senede Emlak Kredi Banka- forma giydi; 120 gol attı. 5 kez milli oldu; bu
sından aldığım ev var. Bankada param falan yok maçlarda 2 gol attı.
sayfiye evim de yok, otomobilim yok, ben paranın
insanlara asalet vereceğini hiç düşünmüyorum, ben 1948 yılında evlendi. Aynı yıl Tütün Eksperleri
paranın insanlardan asaleti alıp götüreceğini düşü- Yüksek Okulu'na girdi
nüyorum. Bunlar önemli bunları yaz. İnsanı sevi-
yorum parayı sevmiyorum. 1954'ten 1962'ye kadar Bursa'da antrenörlük
yaptı.
Röportajı bitirdik, “Abi maşallah ne kadar dinçsin”
dedim “Ben diğer topçular gibi değilim kendime 1964'te Fenerbahçe Teknik Direktörlüğü'ne
çok dikkat ederim” dedi. “Hatta bana değişik getirildi. Aynı yıl Cumhuriyet Gazetesi'nde spor
karakterlisin” derler. Teşekkür ettim. “Yazıları nasıl yazarlığına başladı.

Antrenörlük ve de teknik direktörlüğü sırasında
şampiyonluklar yaşadı.

1974'te Tekel Cibali Sigara Fabrikası,

1979'da Tekel Ambalaj Fabrikası müdürlükleri
yaptı.

1981'de Tekel Genel Müdürlüğü müşavirliğinden
emekli oldu.

Dr. İbrahim İskece-Furuzan Tekil federas-
yonlarında danışmanlık görevinde bulundu.

Fenerbahçe Derneği ve Divan Kurulu, Spor
Yazarları Derneği ile Gazeteciler Cemiyeti
üyesidir

Evli ve Gülderen-Güldehen isminde iki kızı var.

23

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

TORBA YASADAN TÜTÜN ÜRETİCİSİNE
ACI REÇETE, ELEKTRONİK TÜTÜN
MAMULÜNE İZİN ÇIKTI

BASIN AÇIKLAMASI

(02.10.2017)

Kamuoyunda Torba Yasa olarak bilinen Kanun tasa- etmeyen üreticiye karşı zaten mevcut sözleşme tüc-
rısında Tütün ve Tütün Mamulleri Piyasasına ilişkin cara tazminat hakkı veriyorken, tüccarın tütün arzını
olarak 4733 sayılı Kanun’un bazı maddelerinde deği- garanti altına alan bir hüküm tanımlandığı anlaşıl-
şiklik yapılması öngörülmüştür. Sektörün Teknik Ele- makta olup, Kanuna tütün üreticilerinin tüccar ile
manlarının örgütü olan Tütün Eksperleri Derneği’nin pazarlık etmelerini sağlayacak örgütlenmelerine yöne-
yapılan bu değişikliklerle ilgili olarak görüşleri şu lik tedbirlerin de tanımlamasının yerinde olacağı
şekildedir. düşünülmektedir.

Torba Kanun’un 68.Maddesi ile, 4733 sayılı Kanunda Açık artırmalı satış sisteminin kaldırılmasıyla, her-
bulunan ancak bugüne kadar uygulanamamış olan hangi bir tütün tüccarı ile sözleşmesi olmayanların
Açık Artırmalı Satış Sistemi, sarmalık kıyılmış tütün yaprak tütün üretemeyeceği anlaşılmakta olup, yasal
ticaretine kaynak oluşturduğu gerekçesi ile kaldırıl- düzenlemelere aykırı olarak tütün üretenlere beş bin
maktadır. Alternatif bir alım satım yöntemi olarak TL’den yirmi bin TL’ye kadar para cezası getirilmiş-
sektörümüzün ve çiftçimizin elinde bir sigorta olan tir. İlave olarak, yasal düzenlemelere aykırı olarak
Açık artırma sistemi muhafaza edilmeli, tütün üreticisi tütün alan, satan, satışa arz eden, nakleden veya
alım satımda tek model olarak sözleşmeli üretime bulunduranlara üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası
mecbur bırakılmamalıdır. getirilmiştir. Sarmalık kıyılmış tütünlerin yasadışı
ticaretini önlemek adına, kendi tüketimi için olan 50
Sarmalık kıyılmış tütünlerin yasadışı ticaretindeki kilogramlık miktar saklı kalmak kaydı ile sarmalık
büyümenin temel sebebinin açık artırmalı satış siste- kıyılmış tütün üreten, satan, satışa arz eden, nakleden
minin yasada yer alması değil, 2010 yılından itibaren veya bulunduranlara ise beş bin TL’den elli bin TL’ye
tütün mamullerine uygulanan vergilerin %80’i geçme- kadar para cezası getirilmektedir.
sinden sonra yükselen sigara fiyatlarından dolayı,
tiryakilerin düşük maliyetli sarmalık kıyılmış tütüne Sarmalık kıyılmış tütünlerin kayıt dışı üretim ve tica-
olan talebindeki artış olduğunun altını çizmek gerekir. retinde patlamaya yol açan nedenler ortadan kaldırıl-
Bunun yanında, 2009 yılından sonra TEKEL’in yap- madan, sadece sonuç üzerinden hareket ederek tanım-
rak tütün alımlarını sona erdirmesi ile beraber işsiz landığı görülen adli ve idari tedbirlerin, yeni sorunları
kalan onbinlerce tütün üreticisi, alternatif ürünlere da beraberinde getireceğini hatırlatmak gerekir.
yönelemediklerinden, bu piyasa için yeniden tütün
üretmeye başlamışlardır. Yasanın bu haliyle geçmesi durumunda, yeni üretilmiş
olan 2017 yılı mahsulü en az 20 milyon kilogram
Yapılan değişiklikle, sözleşmeye bağlı yükümlülük- olarak tahmin edilen tütünün ne olacağı önemli bir
lerini yerine getirilmediğinin tespiti halinde üreticiye soru işaretidir. Bu tütünlere sahip tütün üreticileri
Üçbin Türk Lirasından Otuzbin Türk Lirasına kadar otomatik olarak hapis ve para cezası ile karşılaşacak-
para cezası verilmesi düzenlenmiştir. Tütününü teslim lardır. Tütünlere el konulduğunda da aileleriyle bera-

24

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

ber yüzbinlerce insan geçim sıkıntısı yaşayacaktır. masının da önüne geçilmiş olunacak, kaçak sigara pi-
Mevcut kayıt dışı tütün stokunun ne yapılacağına ve yasasının büyümesine de bir ölçüde engel olunabi-
tütün üreticilerinin nasıl geçineceklerine ilişkin bir lecektir. Adli ve idari cezaların ise belirli bir geçiş
dizi planlamanın acilen yapılması ve uygulanması sürecinden sonra tanımlanarak hayata geçirilmesi
gerekmektedir. daha büyük sorunların yaşanmasına engel olacaktır.

Tek başına içilebilir olması sebebiyle Türkiye’ye özgü Yasanın ilgili maddesine yapılan bir ekleme ile
bir değer olan sarmalık tütünlerin üretiminin kayıt- “....diğer tütün mamulleri kategorisine girmeyen yeni
dışına kaymadan yasal zeminde devam edebilmesi tütün mamulleri” kavramı tanımlanmıştır. Yasaya
için, bu tütünlerin sarmalık kıyılmış tütün mamulü eklenen bu madde ile ülkemizde Elektronik Sigara ve
üreten yasal firmalarca satın alınması gerekmektedir. Elektrikle Isıtılan Tütün Ürünlerinin satışı serbest
Ancak sarmalık kıyılmış tütün mamulüne uygulanan bırakılmıştır. Ülkemizde toplum sağlığını sigaranın
vergi, sigaraya uygulanan vergi oranı ile aynı olduğu zararlarından korumayı amaçlayan tütün kontrolü
için bir fiyat ve kullanım avantajı oluşmadığından, uygulamaları başarıyla devam ederken, toplumumuz
tiryakiler bugüne kadar yasal sarmalık kıyılmış tütün yeni bir tüketim yöntemi ile tanışmaktadır. Bu cihaz-
mamulünü kullanmayı tercih etmemiş ve yasal piyasa ların üretiminin henüz çok yeni olması ve insan sağ-
büyüyememiştir. lığı üzerindeki etkilerinin tam olarak bilinmemesi
dikkatle değerlendirilmesi gereken bir husustur.
Bu nedenle, sarmalık kıyılmış tütün mamullerine
sigaralarla aynı oranda %65,2 olarak uygulanan Torba yasada düzenlenmiş bulunan bu maddelerin
verginin, AB ülkelerinde uygulanan %30-35 civa- hükümetimiz tarafından yeniden ele alınması gerekti-
rındaki seviyelere çekilmesi gerekmektedir. ğini kamuoyuna saygı ile duyururuz.
Nitekim bu vergi Türkiye’de purolar için %40
olarak uygulanmaktadır. Bu düzenleme ile sarmalık Servet YAPRAK
kıyılmış tütün mamulü üreten yasal üretim tesislerinin
sayısı artacak ve kayıt dışı olarak üretilen tütünler Başkan
sistem içine çekilerek vergilendirilecektir. Ayrıca, bu Tütün Eksperleri Derneği
sayede tek başına içilebilir özelliği ile Türkiye’ye has Yönetim Kurulu Adına
bir değer olan sarmalık tütün üretiminin sonlandırıl-

Değerli meslektaşlarımız, aidatlarınızı banka hesabınızdan derneğimizin banka hesaplarından birine
vereceğiniz otomatik ödeme talimatı ile ödemeniz unutkanlıkların önüne geçecektir.

DERNEĞİMİZE AİT BANKA HESAP NUMARALARI

1) T.C. ZİRAAT BANKASI İZMİR-ALSANCAK ŞB. IBAN NO TR 6000 0100 0712 0696 9117 5001
2) VAKIFLAR BANKASI İZMİR-BORNOVA ŞB. IBAN NO TR 2000 0150 0158 0072 9971 5958
3) GARANTİ BANKASI İZMİR-BORNOVA ŞB. IBAN NO TR 5500 0620 0003 1000 0629 5458
4) AKBANK İZMİR -BORNOVA ŞB. IBAN NO TR 1900 0460 0164 8880 0020 0536

25

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

TÜTÜN SEKTÖRÜNDE İŞ GÜVENLİĞİNE
GENEL BAKIŞ

Fatma Ela ÇINAR
Tütün Teknolojisi Mühendisi
B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

[email protected]
www.mira-ra.com

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 1 Ocak koruyucularının çıkarılması yada olmaması, elle
2013 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiştir. Bundan taşıma yöntemlerinin bilinmemesi sayılabilir.
böyle kamu kurumları ve 50’den az çalışanı olan az
tehlikeli işler hariç tüm işyerlerinde iş güvenliği ve 2016 yılında ölümlü iş kazalarının ana nedenleri
işçi sağlığı gözetilecekti. Ülkemiz için yeni bir trafik/servis kazaları, ezilme/göçük ve yüksekten düş-
kavram olan İş Sağlığı ve Güvenliği uygulamaları melerdir. Görüldüğü gibi iş güvenliğini sağlamada
devlet, işveren ve çalışan üçgeninde yürütülecekti. yüksekte çalışma önemli bir yer tutmaktadır. Yük-
sekte çalışma yapabilmek için eğitimli personel, doğru
Değişen ve gelişen iş ve yaşam alanlarımızda iş KKD ve yüksekte çalışırken kullanılacak bağlantı
sağlığı ve güvenliği gittikçe önem kazanmaktadır. Bu elemanları gerekmektedir. Yüksekte Çalışma Eğitimi
önemin tütüncülük alanındaki seyrini inceleyelim; özellikle uygulamalı eğitimler olmalıdır, emniyet ke-
meri, lanyard, konumlandırıcılar ve düşüş durdurucu-
Tarla döneminden hasata tütün üretimi, bir Anadolu ların nasıl kullanılacağı en temel bilgilerden başla-
geleneği şeklini alarak aile bireyleri ile yapılmaktadır. yarak öğretilmelidir. Yüksekte Çalışma Eğitimleri ve
Fidelik ve tarla dönemlerinde çeşitli tarım aletleri Temel İş Güvenliği Eğitimleri, mevzuatta tanımlı
kullanılmakta, zirai uygulamalar yapılmaktadır. Tohu- tehlike grupları için, belirlenmiş saatler kadar çalı-
mun toprakla buluşmasından yaprak tütün halini alıp şanlara yıllık plan içinde verilmeli ya da ilgili kurum-
alıcısı ile kavuşmasına kadar geçen sürede ekiciye lardan alınmalıdır.
kazandırılacak bilinç, aile bireylerini olumlu yönde
etkileyeceği gibi iyi tarım uygulamalarını da berabe- Yaprak tütün işlemede üretim, depolama ve lojistik
rinde getirecektir. Böylece toplumun tabanına yayı- bölümlerinde çalışan personellere rahat ve iş için
lacak olan İş Güvenliği, nesilden nesile aktarılabi- uygun çalışma kıyafetlerinin verilmesi, iklim şartla-
lecektir. rına göre özellikle kompozit burunlu, TS EN ISO
20345 standardına sahip iş ayakkabılarının seçilmesi
Son yıllarda çok uluslu şirketlerin ülkemizde üretim personelin konforlu ve verimli çalışmasında etkili
yapması ile İş Sağlığı ve Güvenliği’nin bilinirliği olacaktır. Makine, bakım ve yüksekte çalışmaların
artmıştır. Ekici elinde hasat edilen yaprak tütün, fabri- tümünde baş koruyucu ekipmanların kullanılması
kada harmancı listesine girene dek farklı proseslerden gerekmektedir. Baş koruyucu kask ve baretlerin seçi-
geçmekte ve her proseste güvenlik unsuru tekrar minde yüksek dayanımlı, yüksekte çalışma için uygun
tekrar karşımıza çıkmaktadır. Yaprak tütün işleme çene kayışı, kafa çevresi ayarı, yeterli aydınlığın
alanında faaliyet gösteren fabrikalarda genel olarak olmadığı ortamlarda fener takmak için uygun, meka-
tehlikeler; temel iş güvenliği eğitimlerinin verilme- nik ve elektriksel darbelere karşı koruma sağlayan TS
mesi/alınmaması, kişisel koruyucu donanımların EN 397+A1 ve TS EN 50365 standardlarına dikkat
(KKD) kullanılmaması, tütün tozu, yüksekte çalışma, edilmelidir. Özellikle yaprak tütün işleme fabrikaları-
forklift ve yürüyüş yollarının ayrılmaması, makine

26

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

nın konveyör bantlarında, tütün kırık ve tozlarının vereceği İşe Giriş/Periyodik Muayene Formu her işe
ayrıldığı bölümlerde çalışanların TS EN 149+A1 stan- girişte ve her sene tekrarlanmalıdır. Böylece çalışana
dardında, FFP2 veya FFP3 koruma tipli toz maskesi uygun iş tayini yapılabilecek, çalışma esnasında olu-
kullanması gerekmektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigor- şabilecek meslek hastalıkları ve iş kazalarının önüne
talar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 14. Mad- geçilebilecektir.
desine göre Meslek Hastalığı, sigortalının çalıştığı
veya işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple Düşme önleyici sistemlerden olan yaşam hatları iki
veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici şekilde uygulanmaktadır; Yatay yaşam hatları; çatı-
veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük larda, köprü üzerinde ve yollarda, endüstri makinela-
halleridir’ şeklinde tanımlanmıştır. Tütün tozunun rının üzerinde, kamyon yükleme, boşaltma ve ürün
pnömokonyoz hastalıklarından ‘tabakoz’ yaptığı lite- depolama alanlarında kullanılmaktadır. Dikey yaşam
ratüre girmiştir. hatları ise gemici merdivenleri gibi dik merdivenlerde
kullanılmaktadır. Tütün depolama alanlarının yüksek-
İşe uygun personel yerine personele uygun iş tayini liği, kamyon yükleme-boşaltma alanları, işleme maki-
yapılması, İş Güvenliği anlamında çok doğru bir naları ve fümigasyon çadırları düşünüldüğünde yaşam
yaklaşım olacaktır. Bununla birlikte kişinin bedenen hatlarının tütün endüstrisinde de önemli uygulama
ve ruhen o iş için uygunluğu, alacağı sağlık raporu ile alanı bulunmaktadır. Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve
belirlenecektir. Akciğer grafisi, solunum fonksiyon Güvenliği Yönetmeliği’ne göre ‘Seviye farkı bulunan
testi, kan tahlili, odyogram, nörolojik muayene, görme ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği
testi, denge testi gibi mevzuatta belirtilen ve işyeri her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma
hekiminin uygun göreceği tetkikler yaptırılmalıdır. Bu olarak kabul edilir. Kısacası düşme tehlikesi olan her
tetkiklerin sonuçları ile birlikte işyeri hekiminin yerde önlem alınmalıdır.

Resim 1. Yatay Yaşam Hattı Uygulaması

Yaşam hatları, bilinenin aksine mühendislik hesapla- TS EN 355, TS EN 362 standardlarını sağlayan
maları ile yapılması gereken uzmanlık isteyen bir lanyard, TS EN 360 standardını sağlayan geri sarımlı
konudur. Kullanılan bileşenler düşmeye karşı kişisel düşüş durdurucu gibi KKD ve emniyet aletlerini
koruyucu donanım-ankraj cihazları standardı olan TS kullanmalıdır. Toplu korunma yöntemlerine başvuru-
EN 795 standardına sahip olmalıdır. Yaşam hatlarına lamayan yerlerde bu KKD’ler kullanılmakta olup
bağlanırken personel TS EN 361, TS EN 358, TS EN seçimine dikkat edilmelidir. Denetimlerin eksikliği
813 standardlarına sahip paraşüt tipi emniyet kemeri, yada yetersizliği ile KKD üretiminde yan sanayi ve

27

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

kalitesiz ürünler ortaya çıkmaktadır. Kişisel Koruyucu nasıl çalışacakları öğretilmelidir. Sistem üzerinde aynı
Donanım satınalmaları maliyet yönetiminin öncesinde anda 4 personel çalışabilmektedir. Sistemin güveni-
işlevi göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. lirliği yılda bir tahribatsız muayene ile kontrol
edilmelidir. Bu muayenede hattın üzerine düşüş olup
Yaşam Hattı montajı yapıldıktan sonra, hattı kulla- olmadığı, eksik cıvata, somun, pim ve esneme
nacak kişilere, sisteme nasıl güvenle bağlanacakları ve araştırmaları çeşitli ölçümler ile yapılır.

Resim 2. Sistemin güvenilirliği çeşitli yöntemler ile gözden geçirilmekte

İş Güvenliği Yönetimi’nde sistem bileşenlerinden biri İş Sağlığı ve Güvenliği’nin Tütüncülük sektöründe
olan devlet; yürütme organları, uygulama, denetleme artarak başarılara ve iyi örneklere adım atması
yapısı ve politikaları ile sistemin sürekli işlerliğini dileklerimle tüm meslektaşlarımı saygı ile selamlarım,
sağlayarak, işveren; iş güvenliği ile ilgili bütçeyi
harcama değil yatırım olarak görerek, işyerinde +90 232 290 46 00 (D:23)
öncelikle riskleri ortadan kaldırarak gerekli +90 544 582 16 12
mühendislik çözümleri üreterek, çalışanlarına
eğitimler aldırarak ve tehlikelere karşı önlem alarak Mira Endüstriyel Eğitim Dan. Org. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.
onlara tam güvenli çalışma ortamı oluşturarak,
çalışanlar ise iş güvenliği bilgisi ve bilinçli yaklaşımı Görece Cumhuriyet Mahallesi İZDEP -2 Depoları
ile iş yapma borcunu yerine getirerek bu döngüyü No:2A/17 Menderes, İZMİR
tamamlamalıdır.

28

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

C.B.Ü TÜTÜN EKSPERLİĞİ YÜKSEK OKULU
39. DÖNEM (2013 - 2017) MEZUNLARI ARAMIZDA

Duygu AKKILIÇ Şule HUBUP Ramazan AKYOL Orhan KARALAR
İbrahim BAL Necmiye GÖRGÜN Azim PEKER
Mustafa KÖKTEPE Hanifi DEMİR Nail YAŞAR Yasin KAMACI
Ahmet BİLGEN Murat ÖNER Emre YAŞA
Bülent OZAN Deniz KAPLAN Hüseyin ARIKAN İsmail KARAKAŞ
Muzaffer AKDEMİR İsmail Uğur Caner TOSUN
Mehmet EFE KOCABEYOĞLU Ramazan YILMAZ Yımaz ŞAHAN
Cemal DEMİR Mustafa IŞIK Şeref ŞİT
Şaban TÜRKCAN Turgay SAKALLI Elif DENİZ Ali AKCAKAYA
Merdan AKBULUT Mustafa Kemal
ÇORUMLU

Mehmet KARAGÖZ
Ömer Ali
ALTUNGAYULAR

29

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Mustafa SEYDİOĞULLARI
Tütün Eksperi

[email protected]
Twitter: msseydi

SİGARANIN KÜLTÜREL TARİHİ TÜRKLERDE ZİRAAT KÜLTÜRÜ TÜTÜNCÜ ÇIRAĞI (The Tobacconist)
Didier NOURRISSON Cevat Rüştü ÖKTEM Robert SEETHALER

Didier NOURRISSON, tütünün Kızılderili- Türk kültürünün o engin semasında adeta tek 1937 yazının son günleri... Göl kıyısındaki kü-
lerce ilk kullanımından günümüze, sigaranın başına bir yıldız gibi parlayan Cevat Rüştü çük bir kasabada yaşayan on yedi yaşındaki
dört başı mamur bir kültürel tarihini yazıyor. (1885-1936)’nün daha önce “Türk Çiçek Kül- Franz, annesinin isteğiyle “eski bir tanıdık” olan
türü Üzerine Cevat Rüştü’den Bir Güldeste” tütün mamulleri satıcısı Otto TRSNJEK’in yanı-
NOURRISSON, Sigaranın Kültürel Tarihi’nde kitabı okuyucuyla buluşmuş, ancak ziraat kül- na, Viyana’ya gider. Böylece hem bir meslek
anlatımına edebi bir lezzet katmakla kal- türü ile ilgili yazıları ayrı bir cilt olarak basılmak edinecek hem de Viyana gibi bir yerde daha iyi
mıyor, tütünün Yeni Dünya’daki keşfinden üzere dışarıda bırakılmıştı. Bu durum dikkate bir gelecek kurabilecektir.
zaman içerisinde bir ihtiyaç malzemesine alınarak, yazarın ziraat kültürüyle ilgili kucaklar
dönüştürülerek metalaştırılma, popülerleşip dolusu yazılarından birkaçı daha ilave edilerek Genç Franz bir yandan mesleğin inceliklerini
yaygınlaşma, yerkürenin bir kısmında Prof. Dr. Nâzım Hikmet POLAT’ın titiz çalışma- öğrenirken bir yandan da dükkâna uğrayan
silinmeye başlarken başka coğrafyalarda sıyla “Türklerde Ziraat Kültürü” ortaya çıkarıldı. ünlü tiryakilerle tanışır. Bu müşterilerden biri
kendine yeni piyasalar yaratma hikâyesini olan Profesör Sigmund FREUD ile dostluk
ustalıkla resmediyor. Cevat Rüştü’nün yazdıkları arasında ancak kuran Franz, Anezka adlı gizemli bir kıza âşık
botanikçilerin ilgileneceği hususlar var; ancak olduktan sonra profesörle görüşmeyi daha da
İflah olmaz tiryakilerin, sosyal içicilerin, iç- ziraatçıların zihninde yer alabilecek bilgiler de sıklaştırır.
mese de rahatsız olmayanların, tövbekâr- var. Bazı yazıları, klasik edebiyatımız üzerinde
ların, yıllarca içip bıraktıktan sonra rahatsız ihtisas gerektirecek derecede bir gayretin bere- Ancak o günlerde Viyana’ya gelen bir tek Franz
olanların, toptan karşı duranların, ağzına ketli ve tadına doyulmaz meyveleri... Çevre mü- değildir; gamalı haçlar, Führer posterleri, Ges-
sürmeyenlerin keyifle okuyacağı; yolu hendisliğinden yazma kitap merakına, siyaset- tapo da gelip yerleşmiştir Viyana’nın kalbine.
anılardan, belgelerden, edebiyattan, çizim, ten bilim tarihine varıncaya kadar, daha pek Sersemletici bir aşkın pençesindeki Franz,
şarkı, film ve reklamlardan; keder kadar çok konu Cevat Rüştü’nün kaleminden na- içinde yaşadığı toplumun, siyasetin kısacası
keyiften de geçen kışkırtıcı bir tarih yazımı... siplenmiştir. Öyle ise bütün bu yazıların oku- etrafındaki her şeyin dönüşümünü geç de olsa
yucu kitlesi, homojen değildir/ olamaz. Ancak, fark etmeye başladığında artık dönülmez bir
bu okuyucu kitlesinin ortak bir özelliğinden yola girmiştir hayat.
rahatlıkla bahsedebiliriz: Kültür seviyesi itiba-
rıyla vasatın (ortalamanın) üstünde olmak. Dünya edebiyatının son yıllardaki en dikkat
Diğer bir özellik tabiî ki ziraat kültürü ve çeken isimlerinden Robert SEETHALER’in bu
zevkinin yönlendirdiği araştırıcı ruh... incelikle örülmüş, yürek burkan romanını Oktay
DEĞİRMENCİ Almanca aslından çevirdi.
*****
“Millî mahsulâtımızın en
mühimlerinden: Tütün”

Kitabın üçüncü bölümü “Millî mahsulâtımızın en
mühimlerinden: Tütün” başlığı altında onsekiz
sayfadan ibaret beş yazı yer almaktadır.

Bu bölümde, yazarın 1919-1920 yıllarında
İkdam Gazetesi’nde yayınlanan tütünün tarihi,
İstanbul’da en evvel nereye geldiği, Sultan
Murad-ı Rabi dönemine ilişkin yasaklar ve hadi-
sat, nasıl ekildiği, denklenmesi ve bakımı, ziraî
ve iktisadî ehemmiyeti gibi yazılar yer almak-
tadır.

30

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

CİBALİ TÜTÜNCE / Hatıra

Cibali dendi mi, CİBALİ TÜTÜN VE SİGARA FABRİKASI
aklıma siz gelirsiniz, kadınlar
Rezan Has Müzesi’nde 1 Haziran 2017 tarihinden bu yana sergilenen “Cibali Tütün Fabrikası: Emeğin Mekanı”
kiminizin beş çocuğu, sergisini Kasım ayı içinde kızım Nesli Umay ile birlikte gezmek nasip oldu. TEYO’da Tütün Fabrikasyonu stajını
kiminizin nar gibi yanakları var. Cibali Sigara Fabrikası'nda yapmıştım. Cibali Yaprak Tütün Bakım Deposu'nda ise kadro merkezimin İstanbul olduğu
yıllarda kısa sürelerle görevlendirilmiştim. Benim için anlamlı bir buluşma oldu. Fabrikanın çok sayıda meslektaşım,
Kiminiz kocasız kalmış, yüzbinlerce TEKEL çalışanı ve yakını için de önemli ve anlamlı bir yer olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle, serginin
kiminiz ihtiyar, gezilmesini tavsiye ediyorum.

kiminiz daha körpe henüz. Fatih ilçesine dâhil Cibali semtinin eski adı Cebe Ali’ymiş. Rivayete göre, İstanbul’un fethi sırasında kuşatmanın karşı
Bana umulmadık, tarafında olan Cebe Ali ve arkadaşları üzerlerinde sürekli bulunan postlarını suya atıp yüzerek karşı tarafa geçerler.
Çıktıkları yere Cebe Ali denilir. Yıllar içinde söylene söylene Cibali olur.
eskimiş türküler düşündürür
siyah başörtüsü altında yüzünüz. Cibali deyince çoğumuzun aklına tütün fabrikası ve işçileri, Türk tiyatrosunun ilk politik taşlaması “Cibali Karakolu”
oyunu ve yazar Orhan Kemal gelir. Bir de 1633 yılında çıkan büyük yangın. IV. Murat, 1633 yılında Cibali’de çıkan ve
Parmaklarda tütün kokusu. İstanbul'un beşte birini yakan yangını vesile ederek tütün içilmesini tamamen men eder. Çoğunlukla Yeniçeriler
Tütün kokusu pazen entarilerde. tarafından işletilen kahvehaneleri ve meyhaneleri kapatır, evlerde dahi tütün içilmesini yasaklar. İlginçtir ki, endüstri
tarihimizin ilk eserlerinden ve imparatorluğun en büyük tütün fabrikası, Pera Palas’ın ünlü mimarı Alexandre
Biriniz ekmek alır fırından, VALLAURY’e II. Abdülhamit döneminde Reji İdaresi adına Cibali’de yaptırılmıştır.
biriniz durmuş öksürüyor ilerde,
geçiyor bizim mahalleden biriniz. Cibali Tütün Fabrikası, 1884 yılından üretiminin sonlandırıldığı 1994 yılına kadar bir asrı aşan sürede
İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e geçişe şahitlik etmiş, ülkenin ekonomik, siyasi ve sosyal tarihi içerisinde önemli bir
Cibali dendi mi, yere sahip ortak kültür hafızamızın sembol mekânlarından biri olmuştur.
aklıma siz gelirsiniz, kadınlar.
Çarpık ayakkaplarınız gelir, Cibali Tütün Fabrikasının tarihçesine kısaca değinecek olursak, 1854 yılında Kırım Savaşı dolayısıyla yapılan
borçlanmaya ilaveten 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın getirdiği sosyal ve ekonomik sıkıntılar Osmanlı’yı büyük bir
kahraman elleriniz. mali krize sokmuştur. Bunun sonucu olarak devletin ekonomik iflası anlamına gelen Muharrem Kararnamesi
imzalanır. Osmanlı’nın dış borçlarına karşılık en önemli gelir kalemi tütün de Düyunu Umumiye İdaresi’ne devredilir.
A. Kadir Tütün ile ilgili işlerin idaresine ilişkin imtiyaz 1883 yılından itibaren 30 yıl süre ile kısa adıyla Reji olarak anılan şirkete
verilir. 1913 yılında Balkan Savaşları’nın maliyetini karşılamak için Reji İdaresi’nden alınan borca karşılık imtiyaz
süresi 20 yıl daha uzatılır. Cumhuriyetin ilanından önce 17 Şubat-4 Mart 1923 tarihlerinde Gazi Mustafa Kemal’in
talimatıyla toplanan İzmir İktisat Kongresi’nde, çiftçi ve esnaf birliklerince alınan kararlar gereği, Reji şirketinin tüm
hak ve alacakları ödenerek 1 Mart 1925 tarihinde millileştirilir.

Cibali Tütün Fabrikası’nda, 1900’lü yılların başından itibaren sigara üretimine başlanmış, enfiye dahil tüm tütün
mamulatının imalatı gerçekleştirilmiştir. Öyle ki, 1967 yılında Maltepe’de İstanbul Sigara Fabrikasının üretime
başlamasına kadar en çok üretim yapan ve istihdam sağlayan fabrika olmuştur. 1933 yılında ilk puro imalatı, 1959 yılında
ilk filtreli sigara “Samsun” un ve 1961 yılında ilk mentollü sigara “Çamlıca”nın üretimi burada gerçekleştirilmiştir. Gazi
Mustafa Kemal’in içtiği üzerinde ay yıldız olan zıvanalı sigaralar da, Reji İdaresi sonrasında mezun olan harmancı tütün
eksperleri Mazlum IŞIN ve ile Bedri TÜRKOĞLU tarafından Cibali Tütün Fabrikası’nda hazırlanmıştır.

Önceleri sadece gayrimüslim kadınların çalışabildiği fabrika, Cumhuriyet döneminde kadınların üretime ve çalışma
hayatına yaptığı katkıyı ortaya koyan en önemli endüstriyel mekân olmuştur. Cibali Tütün Fabrikası, emekçi
kadınların tütün kokan elleri üzerinde yükselmiştir adeta. O yüzden, kadın ve erkek işçiler arasındaki ücret
farklılıklarını giderilmesi için “eşit işe eşit ücret” talebi ilk olarak bu fabrikada çalışan kadınlardan gelmiştir.

15 Aralık 1997 tarihinde eğitim kurumu olarak değerlendirilmek üzere dönemin Cumhurbaşkanı Süleymen DEMİREL
ve Başbakanı Mesut YILMAZ’ın desteği ile “restore et-işlet-devret” modeliyle Kadir Has Vakfı (HASVAK)’na 29
yıllığına tahsis edilen tarihi bina, 2002 yılından bu yana Kadir Has Üniversitesi (KHÜ) olarak hizmet görmektedir.

Cibali Tütün Fabrikası, şiirlere, şarkılara, romanlara ve filmlere epeyce konu olmuştur.

Mahmut YESARİ’nin 1927 yılında yayınlanan ‘‘Çulluk’’ romanının kahramanı Murat, fabrikada işçi olarak çalışmaktadır.
Yazar, kahramanlarını ve çalışma şartlarını daha iyi tanıyıp anlatabilmek için özel izinle fabrikada çalışmıştır.

Asıl adı Mehmet Raşit ÖĞÜTÇÜ olan Orhan Kemal, 1954-1966 yılları arasında o günkü adıyla Cibali Fırın Sokağı
(bugünkü adı Orhan Kemal Sokağı)’nda 40 Numaralı evde yaşamış ve birçok eserinde Cibali çevresini ve fabrika
çalışanlarını konu edinmiştir

Yönetmenliğini Yılmaz GÜNEY ve Atıf YILMAZ’ın yaptığı “Zavallılar” filminde fabrika ve çalışanlarına yer verilirken
35. Altın Portakal Film Festivali’nde “en iyi birinci film ve en iyi kadın oyuncu” ödüllerini alan “Yara” filminin çekimi için
fabrika binası akıl hastanesine dönüştürülmüştür.

Besteci-müzisyen Bora AYANOĞLU’nun 1969 yılında, Aksaray’da otururken Unkapanı’ndan geçerken gördüğü
fabrika işçilerinden aldığı ilhamla yazdığı “Fabrika Kızı” şarkısı Türk pop müziğinde işçi sınıfının yer aldığı ilk örnektir.
Şarkı, 1970 yılında ilk olarak ALPAY tarafından seslendirilmiştir.

Cibali Tütün Fabrikası’nın çalışanları arasında –tespit edebildiğim kadarıyla- Fatma GİRİK, Muhterem NUR, Saime
SİNAN, Sevim ŞENGÜL, Necati ERENLER, Erol PEKCAN, Fethiye BULUT, Niyazi ENGİNSU, Figen HAN, Mehmet
ÇOBAN, Burhan ARPAD, Halit DERİNGÖR gibi sanatçı, sporcu, idareci ve yazar bulunmaktadır.

31

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

BİR KİTAP

“TOPRAK”: Uygarlıkların Erozyonu, David R. Tütünün 1586 yılında Sir Walter Raleigh tarafından
MONTGOMERY, İş Bankası Kültür Yayınları, 1997 İngiltere’ye getirildiği söylenir. Bu değeri tartışılır
onurun ona ait olup olmadığını bilmiyoruz. Ancak,
“1606 Yılında İngiliz Kralı James I, Virginia Şirketine daha önce İspanyol kaşifler, tütünün hem yaprağını
Kuzey Amerika’da bir yerleşim yeri kurmak için berat hem tohumunu Avrupa’ya taşımışlardı. Tütün içmek
vermişti. Bir grup Londralı yatırımcı tarafından kuru- çok popüler olmuş ve İspanyolların köle emeğiyle
lan şirket Yeni Dünya’daki girişimlerinden maksi- yetiştirdikleri tütüne İngilizler iyice alışmışlardı.
mum kar elde etmeyi amaçlıyordu. Yüzbaşı John Londra tüccarlarına yüksek fiyatla satılan tütün,
Smith liderliğindeki ilk koloniciler, 14 mayıs 1607 Jamestown kolonicilerinin yaşayabilmesi için tam da
tarihinde Chesapeake Körfezinin 100 km yukarısın- gereken üründü.
daki James nehri kıyılarında karaya çıktılar. Kar etme-
yi bir yana bırakın, Jamestown kolonicileri hayatta Ne yazık ki, İngiltere’de tütün içenler Virginia tütü-
kalabilmek için çok şey denedi. İpek veya cam üret- nünü sevmiyorlardı. Efsanevi Prenses Pocahontas’ın
meye, odun kesmeye, sassafras ağacı yetiştirmeye, kocası John Rolfe, Londra pazarında rekabet edebil-
bira yapmaya çalıştılar. Tütün yetiştiriciliği koloniyi mek için Karayip tütünü ekmeyi denemişti. “Keyifli
ayağa kaldırana kadar başka hiçbir şey bir işe yara- tatlı ve güçlü içimi” olduğuna inanılan bu tütünün ilk
madı. hasatları Londra’ya postalandı. Çok geçmeden herkes
tütün ekmeye başlamıştı. 1617 yılında İngiltere’ye 10
ton tütün yollandı. On yıl sonra Virginya’dan İngiltere’ye
her yıl 250 ton tütün gönderilmeye başlanmıştı.

Amerika’nın koloni ekonomisi en sonunda yolunu
bulmuştu. Yüzyıl sonra yıllık ihracat 10 milyon kiloya
ulaşmıştı. Koloni ekonomisinde tütün o kadar önem-
liydi ki, alternatif para birimi olarak kullanılıyordu.
Pis kokulu ot sallantıda olan ekonomiyi kurtarmıştı.
Fakat ekimi, erozyon yaratıyor ve toprağı o derece
bozuyordu ki koloniciler giderek içerilere yayılmak
zorunda kalıyorlardı. Diğer bitkilerin getirisi tütünle
yarışamayınca değişik ürünler ekmek için hiçbir
motivasyon gelişmiyordu. Sürekli olarak yeni tarlalar
tütün üretimi için açılmaya başlanıyordu. Çünkü
tarlalar açıldıktan 3-4 yıl sonra verimleri tükeniyordu.
Gıda için üretilen bitkilere kıyasla tütün, topraktan on
misli daha fazla azot ve otuz misli fazla fosfor alı-
yordu. Beş yıl tütün ekilen topraklarda arazinin besin
içeriği yok oluyor ve başka bir şey ekilemiyordu.
Batıya doğru uzanan topraklar, çiftçilerin sürekli yeni
tarlalar açmasına olanak sağlıyordu. Bitki örtüsü yok
olan terkedilmiş tarlalarda kalan toprak ise yoğun yaz
yağmurlarında akıp gidiyordu. Virginia, üst toprağı
tütüne çeviren bir fabrika olmuştu.

32

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

1619 yılında Virginia Kolonisi bu popüler yeni çapta monokültür tarımı olmasaydı, kölelik sistemi
uyuşturucunun monopolüne karşılık İngiltere’ye ihraç Güney’de de çökebilirdi.
edilen her kilo tütün için kraliyete iki şilin ödemeye
razı olmuştu. İspanyol kolonilerinden tütün ithal 1790 yılında yapılan ilk nüfus sayımında kölelerin
edilmeyecek ve İngiltere’de tütün üretilmeyecekti. İki yüzde doksanının Virginia, Maryland ve Carolina eya-
yıl sonra Virginia kolonilerinde üretilen tütünün tama- letlerinde yaşadığı belirlenmişti. 1800 yılında sadece
mının İngiltere’ye ihracına karar verilmişti. Virginia Virgina’da 100 bin köle satılmıştı. Köle üretimi
tütününden alınan ithalat vergisi yüz bin sterlin, Georgia eyaleti için en büyük gelir kaynağı idi. Batıya
Maryland tütününden elli bin sterlin Kraliyet maliye- geçen plantasyon sahipleri ve Güney’deki eyaletler
sine akmaya başlamıştı. Bütün koloni yönetimleri, için köleliğin yaşaması hayat memat meselesiydi.
gelir arttırmak için tütüne hücum ediyorlardı. Bir kere Kölelik yasaklandığı anda Güney’in ekonomisi buhar
bu para kaynağını bulmuşken, tütün tarımına bağım- olup uçacaktı. Amerika savaşa doğru hızla yol alı-
lılığı azaltacak bütün girişimlere karşı çıkıyorlardı. yordu. …..”
Toprağın tütün tarımına kısa bir zaman dayanması,
tarım yerleşimlerinin hızla yayılmasına neden olu-
yordu. İçerilere doğru yayılan çiftçiler, giderek eroz-
yona daha az dayanıklı topraklara varmışlardı. Kıyı
ovalarının verimsizleşmesi, çiftçileri sahillerden uzak
topraklara savurmuştu. Fransızlar ve Kızılderililerle
girişilen savaşlarda, dağların öte yanındaki topraklara
ulaşma niyeti vardı. 1763 yılında yapılan barış
antlaşmasıyla batı arazileri kolonicilere kapatılmış ve
tütünden alınan vergiler arttırılmıştı. Britanya’ya karşı
duyulan öfke ve hoşnutsuzluk had safhadaydı.
Güney’de arz fazlalığından fiyatların düşmesi ve
bütün hasadın İngiltere’ye gönderilmesi kuralına kar-
şın koloni ekonomisi tütüne odaklanmaya devam
ediyordu. Onsekizinci yüzyıl ortalarında tütünün satış
fiyatının yüzde sekseni vergilerden oluşuyordu ve
çiftçilerin eline geçen yüzde onun altındaydı. Tütünün
fiyatı, düzenlenmesi ve ihracatındaki eşitsizliklere
duyulan öfke Bağımsızlık savaşına kadar içten içe
kaynayacaktı.

Özellikle Güney’de yeni arazi bol olduğundan çiftçiler
ürün rotasyonu ve toprağı zenginleştirecek gübre
uygulaması yapmıyorlardı. Güney’de 1800’lere kadar
köle emeği ile işleyen plantasyonlar yalnızca tütün
yetiştirmişlerdi. Birçok kimse köleliğin ekonomik
nedenlerle yok olacağını düşünürken pamuk ekimi
ortaya çıkmıştı. Pamuk toprağı en az tütün kadar
fakirleştiriyor ve daha fazla köle emeği gerektiri-
yordu.

Kuzey’de ise başlangıçtan beri New England tarımı
daha fazla çeşitlilik içeriyordu. Çünkü oralarda ihraç
edilebilecek ve fazla para getirecek bir ürün yetiş-
miyordu. Kuzey’de evrensel özgürlük ve insan onuru
gibi soyut fikirlerden ziyade tütün yetiştirilememesi
gerçeği, köleliğin devamına engel olmuştu. Geniş

33

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

BİZDEN HABERLER

2017 Yılında TEOG ve LYS Sınavına giren ve zorlu bir çalışma maratonu geçiren
çocuklarımızı ve anne babalarını tebrik eder
Başarılarının Devamını Dileriz.

TEOG

Yener- Gülay ÜNAL Nevzat Barış İzmir Fen Lisesi
Ali - Emine CAVLAK Mustafa Turgutlu Halil Kale Fen Lisesi
Ali - Emine CAVLAK Murat Manisa TOBB Bülent Koşmaz Fen Lisesi
Armağan - Rahşan ÇUKUR Candaş İzmir Özel Tanı Lisesi Tam Burslu
Aydın - Kadriye TÜZÜN Dilşah Batman Fen Lisesi
Aydın-Feray DEMİR Arda İzmir Karşıyaka Anadolu Lisesi
Cihan -Fatoş ŞEN Uğur Can İstanbul Kadıköy Anadolu Lisesi
Murat - Emine ACAR Barış Diyarbakır Gaffar Okkan Anadolu Lisesi
Nusret-Zeynep Banu UZEL Berban Diyarbakır TED Koleji
Savaş-Satı SEYHAN Başak Hacı Ömer Tarman Anadolu Lisesi

  LYS
 
Bengisu Yade Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
  Emre İ Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Efe Erciyes Ünv. Mekatronik Mühendisliği
Feridun - Gevher DELEN Tarık Ziya Marmara Ünv. Hukuk Fakültesi
Enver- Nemide BULAM Ata Arda Celal Bayar Ünv. Uluslararası Ticaret
Yavuz Kemal - Meltem UÇAN Umut Adnan Menderes Ünv. Makina Mühendisliği (İngilizce)
Şevket- Züleyha TEZEL Özlem Ege Ünv. Bilgisayar Mühendisliği
M.Ali - Sibel AĞAR Damla Pamukkale Ünv. İktisat Fak. (İng)
Kali - Seher KALSEN İpek İstanbul Ticaret Ünv. Hukuk Fakültesi
Durmuş -Zühre KARABULUT Derman Özgün Çukurova Ünv. Tıp Fakültesi
Mehmet -Melahat YORGANCI Çağla Yaşar Üniversitesi Mimarlık (İngilizce) (Tam Burslu)
Ufuk -Ayşegül AKSOY Berkan Kocatepe Ünv. Uluslararası Ticaret ve Finans
Ali Şefik-Seher GÜNTANIR
Ali - Nebahat BAKİ
Kadir - Nurhan ACAR

 

34

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

ETKİNLİKLERİMİZ

 İl Dernekler Müdürlüğünün derneğimize yazmış  12-13 Mayıs 2017 tarihlerinde Tütün Eksperleri
olduğu ve tüzüğümüzün eskiyen ve yeni yönetme- Vakfı ile birlikte Özdere Aria Claros Otel’de
likle uyumlu olmayan maddelerinin değiştirilmesi konaklamalı bir hafta sonu etkinliği düzenledik.
istemli yazısı üzerine, Tütün Eksperleri Derneği Organizasyonumuza yüzün üzerinde meslektaşımız
Yönetim Kurulunun almış olduğu kararla Tütün aileleri ile birlikte katıldı. 2018 yılında aynı etkinliğin
Eksperleri Derneği Olağanüstü Genel Kurulu üçüncüsünü yapmayı planlıyoruz.
25 Şubat 2017 tarihinde saat 10:00'da Dernek
Merkezimizde aşağıdaki gündemle toplanmıştır.  Mayıs ayı içerisinde Tütün Eksperliği Yüksek
Okulu Mezuniyet töreninde genç meslektaşlarımızla
 Açılış bir arada bulunduk ve mezuniyet sevinçlerine ortak
Saygı Duruşu ve İstiklal Marşının Okunması olduk.
Divan Başkanı, Başkan Vekili ve Katip Üyelerin Seçimi
Tüzük Değişikliklerinin Görüşmeye Açılması  GTHB Soma İlçe Müdürlüğüne atanan meslektaşı-
Dilek ve Temenniler mız Hayati ASLAN’a bir ziyarette bulunduk.
Kapanış
 Haziran ayı içerisinde diplomalarımızın YÖKSİS
 Yapılan genel kurulun ardından yeni tüzüğümüz kaydı ile ilgili sorunlar konusunda İstanbul
kabul edilmiştir. Tüzüğümüze web sayfamız Üniversitesi ve Celal Bayar Üniversitesi TEYO
üzerinden ulaşabilirsiniz. nezdinde çeşitli girişimlerde bulunduk.

 23 Mart 2017 tarihinde Ankara'da Ekonomi  1 Temmuz 2017 tarihinde Dernek Başkanımız
Bakanlığında beş bakanlığımızın temsilcileri Ege Servet Yaprak gazeteci Emine UYAR’a Evrensel
tütün İhracatçıları birliği ve tütün üreticisi gazetesinde tam sayfa olarak yayınlanan bir röportaj
temsilcilerinin iştirak ettiği Tütün ihracatımızın vermiştir.
arttırılmasına yönelik yapılan toplantıya katıldık.
 Derneğimizin web sitesi tutuneksper.org.tr yenile-
 13 Nisan 2017 tarihinde köşe yazarı Sayın Güngör nerek kaynak kitap ve dergilerimizi taranarak
URAS’a NTV radyoda yapmış olduğu tütün ulaşılabilir hale getirilmiş, linkler eklenmiş olarak
konulu program nedeni ile bir yazı yazdık. yeni görünümüne kavuşturulmuştur.

 1-15 Nisan tarihleri arasında Tütünün Tarım Ba-  6 Ekim 2017 tarihinde son bir yıl içerisinde
kanlığının yayınladığı destekleme tebliğleri dışında GTHB İzmir İl Müdürlüğün'den emekli olan
bırakılması ile ilgili olarak. Karadeniz bölgesinde meslektaşlarımıza bir akşam yemeği organizasyo-
çalışan meslektaşlarımız, Milletvekillerimiz ve tü- nu düzenledik. Ağabeylerimizle güzel bir akşam
tün üretici temsilcileri nezdinde çeşitli görüşmelerde geçirdik.
bulunduk

35

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

 15 Eylül 2017 tarihinde Prestij Tütün AŞ firmasında çalışan meslektaşlarımızı ve Sayın İsmet ÇAKIN’ı
şirketin Pınarbaşı’nda bulunan tesislerinde ziyaret ettik. Sektörümüzle ilgili görüş alışverişinde bulunduk

 Ekim ayı içerisinde Buket SAKMANLI tarafından hazırlanan Tarım Sözlüğü programı için Sunel Tütün
AŞ’den meslektaşlarımız Devrim TUNCAY ve Harun ACAR ile birlikte Saruhanlı’da program çekimine
katıldık. Program Bereket TV kanalında iki bölüm halinde yayınlandı.

36

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ
 Torba yasanın tütün ile ilgili düzenlemeleri hakkında bilgi sahibi olduktan sonra özellikle basın ve yayın

kuruluşlarına başkanımız tarafından derneğimizin görüşlerini açıklayan beyanlar verilmiştir.

Yönetim Kurulumuz TBMM’de Mv. Kadim DURMAZ ve Mv. Orhan SARIBAL ile birlikte
 TBMM Başkanvekilimiz Sayın Ahmet AYDIN ile müteakip defalar görüşerek kendisine bilgi notları iletildi.

Aynı zamanda Milletvekillerimiz, Sayın Adnan BOYNUKARA, Sayın Aykut ERDOĞDU, Sayın Halil
İbrahim FIRAT, Sayın Çetin Osman BUDAK, Sayın Kamil Okyay SINDIR, Sayın Kadim DURMAZ, Sayın
Orhan SARIBAL Sayın Veli AĞBABA ile telefonla görüşülmek sureti ile bu düzenlemeye ilişkin
görüşlerimiz aktarıldı

Yönetim Kurulumuz, TBMM Başkan Vekilimiz Ahmet AYDIN ve Mv. Adnan BOYNUKARA, Mv. Halil İbrahim FIRAT
 Dernek Başkanımız Servet YAPRAK ve Genel Sekreterimiz Savaş SEYHAN milletvekillerimiz Kasım 2017

tarihinde TBMM’yi ziyaret etmiş ve Meclis Başkanvekilimiz Sayın Ahmet AYDIN ve milletvekillerimiz ile
görüşmelerde bulunmuşlardır.
 2 Ekim 2017 tarihinde “Torba Yasadan Tütün Üreticisine Acı Reçete Elektronik Tütün Mamulüne İzin
Çıktı" başlıklı Basın Açıklamamız kamuoyu ile paylaşıldı ve önemli oranda basında yer buldu.
 12 Ekim 2017 Tarihinde Dernek Başkanımız Servet YAPRAK gazeteci Emrah Taştan’a bir röportaj vermiş
ve Aydınlık gazetesinde yayınlanmıştır.

37

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

 1 Kasım 2017 tarihinde Galip Umut ÖZDİL tarafından sabah kuşağında hazırlanan ve canlı olarak
yayınlanan Gündemin Bereketi programına Dernek Başkanımız Servet YAPRAK katılmıştır.

 1 Kasım 2017 tarihinde Ankara’da bir grup meslektaşımızla akşam yemeğinde bir araya geldik.

 Genel Sekreterimiz Savaş SEYHAN Ankara’da Adalet Bakanlığı Bilirkişilik Daire Başkanlığını ziyaret
etmiş ve bilirkişilik ile ilgili olarak mesleki hak, yetkilerimizle ilgili olarak taleplerimizi içeren ve yazımızı
elden ulaştırarak görüşlerimizi aktarmıştır.

02.01.2018 tarihinde Ankara TAPDK’da çalışan meslektaş- Yönetim kurulumuz TAPDK’nın görev ve yetkilerinin

larımızla son gelişmeleri değerlendirdiğimiz akşam yeme- GTHB’ye devri ile ilgili olarak 03.01.2018 tarihinde GTHB

ğinde buluştuk Strateji Geliştirme Başkanı Sn. Kerim ÜSTÜN’ü ziyaret etti

TAPDK’nın görev ve yetkilerinin GTHB’ye devri ile ilgili TAPDK Ankara ofisinde çalışan meslektaşlarımızla
olarak. 03.01.2018 tarihinde Gıda ve Kontrol Genel 04.01.2018 tarihinde kurumlarında bir araya geldik
Müdürü Sn. Muharrem SELÇUK ile görüştük

38

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Merhaba Dünya

TEYO 31. Dönem mezunlarından Socotab AŞ'de çalışan meslektaşımız Ali KAYMACI ve meslektaşımız Tutku
UYAR KAYMACI'nın oğulları Çağan 16.03.2017 tarihinde dünyaya gelmiştir. Meslektaşlarımızı kutlar,
Çağan bebeğe sağlıklı ve mutlu uzun ömürler dileriz.

TEYO 18. Dönem Meslektaşlarımızdan Salih Murat ELÇİ ve eşi Derya Hanımın Arya ismini verdikleri bebekleri
İzmir'de dünyaya gelmiştir. Meslektaşımızı ve eşini kutlar, Arya bebeğe sağlıklı ve mutlu, uzun bir ömür dileriz.

TEYO 25. Dönem mezunu, Sunel Ticaret Türk A.Ş’de çalışmakta olan meslektaşımız Osman ULUDAĞ ve eşi
Aslıhan hanımefendinin oğlu Osman Alp 18.06.2017 tarihinde dünyaya gelmiştir. Genç çiftimizi tebrik eder,
Osman ALP’e mutlu, sağlıklı, uzun bir ömür dileriz.

23. Dönem meslektaşlarımızdan Ramazan Mehmet HEKİMOĞLU ve eşi Gizem hanımın 05.05.2017 tarihinde
ikinci kızları Defne Deniz dünyaya gelmiştir. Mehmet ve Gizem çiftini tebrik eder, Defne Deniz’e mutlu,
sağlıklı bir ömür dileriz.

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunda çalışmakta olan meslektaşımız Nail ACET ve eşi Meral
hanımın 22.05.2017 tarihinde Ece Serra adını verdikleri kız çocukları dünyaya gelmiştir. Ece Serra'ya mutlu,
sağlıklı bir ömür diler, Meral-Nail Acet çiftini tebrik ederiz.

Sunel Ticaret Türk A.Ş’ de çalışan meslektaşımız Hüseyin Rufai BABA ve eşi Mehtap hanımın 05.06.2017
tarihinde oğulları Artun dünyaya gelmiştir. Hüseyin Rufai ve Mehtap BABA çiftini tebrik eder, Artun’a mutlu,
sağlıklı uzun ömür dileriz.

Sunel Ticaret Türk A.Ş’ de çalışan meslektaşımız Osman ULUDAĞ ve eşi Aslıhan hanımın 18.06.2017
tarihinde oğulları Osman dünyaya gelmiştir. Osman ve Aslıhan ULUDAĞ çiftini tebrik eder, Osman’a mutlu,
sağlıklı uzun ömür dileriz.

Sunel Ticaret Türk A.Ş’ de çalışan meslektaşımız Volkan TANRIVERDİ ve eşi Özge hanımın 20.06.2017
tarihinde kızları Defne dünyaya gelmiştir. Volkan ve Özge TANRIVERDİ çiftini tebrik eder, Defne’ye mutlu,
sağlıklı uzun ömür dileriz.

Özege Tütün AŞ de çalışmakta olan meslektaşımız Hüsamettin KOÇHAN ve eşi Ayşe hanımefendinin Tuğçe
Naz ismini verdikleri çocukları 03.08.2017 tarihinde dünyaya gelmiştir. Genç çiftimizi tebrik eder, Tuğçe Naz'a
mutlu, sağlıklı uzun bir ömür dileriz.

Sunel Ticaret Türk A.Ş’ de çalışan meslektaşımız Mustafa ALTUN ve eşi Özlem hanımın 21.08.2017 tarihinde
kızları Melis dünyaya gelmiştir. Mustafa ve Özlem ALTUN çiftini tebrik eder, Melis’e mutlu, sağlıklı uzun
ömür dileriz.

Alliance One Tütün'de çalışmakta olan Meslektaşımız Eyüp UÇAR ve eşi Nedret hanımefendinin 11.10.2017
tarihinde Cihangir ismini verdikleri çocukları Samsun'da dünyaya gelmiştir. Genç çiftimizi tebrik eder,
Cihangir bebeğe sağlık ve mutlulukla uzun bir ömür dileriz.

Özege Tütün A.Ş’de çalışan meslektaşımız Ali Rıza ÖZTÜRK ve eşi Hafize hanımın Nida Hatice ismini
verdikleri kız çocukları 02.11.2017 tarihinde dünyaya gelmiştir. Ali Rıza ve Hafize ÖZTÜRK çiftini tebrik eder,
Nida Hatice’ye mutlu, sağlıklı uzun ömür dileriz

GTHB İzmir Konak İlçe Müdürlüğü çalışanı meslektaşımız Hasan Ali ŞENGÜL ve eşi Gonca hanımın Eren
Tuna ismini verdikleri çocukları 3 Aralık 2017 tarihinde dünyaya gelmiştir. Şengül çiftini kutlar Eren Tuna'ya
mutlu, sağlıklı uzun bir ömür dileriz.

JTI AŞ firmasında çalışan meslektaşımız Onur SARICAN ve eşi meslektaşımız Reyhan TAMİŞ SARICAN'ın
çocukları Mira 05.Aralık 2017 tarihinde dünyaya gelmiştir. Genç meslektaşlarımızı, kutlar Mira'ya sağlıklı
mutlu uzun bir ömür dileriz.

Çocuklarımıza sağlık ve başarı dolu uzun yıllar dilerken, anne ve babalarını tebrik ederiz.

39

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Evlilik

Tahir GÜNAL – Cansu DOĞAN (Evlilik) 19/07/2017
Adem Özkan ÖZDİL – Dilek TAŞ (Evlilik) 28/07/2017
Aytekin TEKEL - Burcu TEKEL (Evlilik) 02/08/2017
Bektaş ÇAPAR – Serap ÇAKAR (Evlilik) 12/08/2017
Fethi YILMAZ – Dilek AKPINAR (Evlilik) 10/09/2017
Kubilay KEZER – Betül KIVRAK (Nişan) 13/01/2018

Nikahlanarak Elveda Bekarlık diyen ve Nişan törenleriyle evliliğin ilk adımını atan
meslektaşlarımız ile eş ve nişanlılarını tebrik ederiz.

Kutlama

TEYO 25. Dönem meslektaşlarımızdan Kenan ŞENGÖZ, European Tobacco A.Ş. firmasından ayrılarak
Ocak 2017’de Royal Tobacco’da Tütün Eksperi olarak göreve başlamıştır. Yeni görevinde başarılar dileriz.

TEYO 17. Dönem meslektaşlarımızdan Hayati ASLAN Soma GTHB İlçe Müdürlüğü görevine
atanmıştır. Meslektaşımızı tebrik eder, yeni görevinde başarılar dileriz.

TEYO 28. Dönem mezunlarından, Tütün Eksperleri Derneği Denetleme Kurulu Üyesi, Socotab AŞ’ de
çalışan meslektaşımız İlkay BİLGEN, PHİLSA AŞ Yaprak Tütün Departmanına transfer olmuştur.
Meslektaşımızı tebrik eder, yeni işyerinde başarılar dileriz.

TEYO 12. Dönem Mezunlarından meslektaşımız Kenan KINAY Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Manisa
Ticaret İl Müdürlüğüne, İl Müdürü olarak atanmıştır. Meslektaşımızı tebrik eder yeni görevinde
başarılar dileriz.

TEYO 17. Dönem meslektaşlarımızdan Hayati ASLAN GTHB Soma İlçe Müdürlüğü görevine
atanmıştır. Meslektaşımızı tebrik eder yeni görevinde başarılar dileriz.

Değerli Meslektaşlarımızı tebrik eder, yeni görevlerinde başarılar dileriz.

Geçmiş Olsun

Emekli ağabeylerimizden Ali MUTLU Samsun'da başarılı bir by-pass operasyonu geçirmiştir. Ali
abiye geçmiş olsun der, acil şifalar dileriz.

TEYO 9. Dönem Mezunu, Bandırma GTHB İlçe Müdürlüğü kadrolu, meslektaşımız Necati GENÇ, Ege
Üniversitesi Hastanesinde Eylül 2017 tarihinde safra kesesi ameliyatı olmuştur. Meslektaşımıza
geçmiş olsun der, tez zamanda sağlığına kavuşmasını dileriz.

Emekli meslektaşlarımızdan Mehmet CEYLAN, 01.06.2017 tarihinde başarılı bir anjiyo operasyonu
geçirmiş ve bir damarına stent takılmıştır. Mehmet ağabeyimize geçmiş olsun der, bir an önce
sağlığına kavuşmasını dileriz.

Emekli meslektaşımız Toros ÖZTÜRK 03.05.2017 tarihinde İzmir Ege Üniversitesi Hastanesinde
başarılı bir böbrek ameliyatı geçirmiştir. Meslektaşımıza geçmiş olsun der bir an önce sağlığına
kavuşmasını dileriz.

Enstitü dönemi 25. Devre, emekli meslektaşlarımızdan Metin KAÇAMER İzmir'de başarılı bir bel
fıtığı operasyonu geçirmiştir. Metin ağabeyimize geçmiş olsun der, acil şifalar dileriz.

Meslektaşımız Halit DEMİRTEN başarılı bir kalp ameliyatı geçirmiştir. Halit ağabeyimize geçmiş
olsun der, acil şifalar dileriz.

İzmir GTHB İl Müdürlüğü kadrolu meslektaşımız Mehmet Nuri CAN'ın kızı Elif Dicle Özel Gazi
hastanesinde bir cerrahi operasyon geçirmiştir. Elif Dicle'ye acil şifalar dileriz.

TEYO 9. Dönem Mezunu Sedat KAÇAR 25.12.2017 tarihinde geçirmiş olduğu beyin kanaması sonucu
Manisa Devlet Hastanesi yoğun bakım ünitesine kaldırılmış ve halen tedavisi devam etmektedir.
Meslektaşımıza acil şifalar dileriz.

40

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

BAŞSAĞLIĞI

TEYO 7. Devre Mezunlarından, İzmir rahmet, meslektaşımıza ve yakınla- Maltepe GTHB İlçe Müdürlüğünde
GTHB İl Müdürlüğünde çalışmakta rına başsağlığı dileriz. çalışmakta olan meslektaşımız Ruhi
olan meslektaşımız İsmail TEKET’ ÖNER'in ablası vefat etmiştir.
in ağabeyi Lütfi TEKET beyefendi, Gaziantep GTHB İl Müdürlüğünde Cenazesi 23.05.2017 günü Maltepe
16.10.2017 tarihinde vefat etmiştir. çalışmakta olan meslektaşımız Hü- Merkez camisinden öğlen namazına
Aynı gün Menderes Çileme köyünde seyin İYİSARAÇ'ın ablası Ayten müteakip kaldırılmıştır. Merhumeye
öğlen namazına müteakip köy YAŞAR hanımefendi vefat etmiş ve Allah'tan rahmet, meslektaşımıza ve
mezarlığında defnedilmiştir. Lütfi 12.07.2017 tarihinde defnedilmiştir. yakınlarına baş-sağlığı dileriz.
TEKET beyefendiye Allah’tan rah- Ayten YAŞAR hanımefendiye Allah'tan
met, meslektaşımıza ve yakınlarına rahmet meslektaşımıza ve yakın- Adana GTHB İl Müdürlüğünde çalış-
başsağlığı dileriz. larına başsağlığı dileriz. makta olan meslektaşımız Kadir
EKEN'in ağabeyi Ramazan EKEN
TEYO 7. Devre Mezunlarından, TEYO 1. Devre (1975-1978) mezun- beyefendi Diyarbakır'da vefat etmiş
Denizli'de çalışmakta olan meslekta- larından Muzaffer KOCA'nın annesi ve 16.05. 2017 tarihinde defnedil-
şımız Adnan ÖZLÜ'nün kızı, Adnan 08.07.2017 tarihinde vefat etmiş ve miştir. Ramazan EKEN beyefendiye
Menderes Üniversitesi. Tıp Fakültesi Konya'da defnedilmiştir. Merhumeye Allah'tan rahmet, meslektaşımıza ve
4. sınıf öğrencisi Bilge ÖZLÜ Allah'tan rahmet, meslektaşımıza ve yakınlarına başsağlığı dileriz.
09.10.2017 tarihinde vefat etmiş ve yakınlarına başsağlığı dileriz.
10.10.2017 tarihinde Denizli Merkez TEYO 13. Dönem Mezunu meslek-
Ulu Cami’sinden kaldırılmış öğlen TEYO 9. Devre meslektaşlarımızdan taşımız Salih YARDIM'ın annesi
namazına müteakip defnedilmiştir. Yalova GTHB İl Müdürlüğü çalışanı vefat etmiştir. Cenazesi 05.05.2017
Bilge kızımız Allah’tan rahmet, mes- Tamer KÖKSAL'ın babası Mustafa tarihinde, Samsun-Tekkeköy ilçesi
lektaşımıza ve yakınlarına başsağlığı KÖKSAL beyefendi vefat etmiş ve Antyeri Mahallesinde ikindi nama-
dileriz. 20.06.2017 tarihinde İstanbul'da zından sonra kılınan cenaze nama-
defnedilmiştir. Mustafa KÖKSAL zının ardından toprağa verilmiştir.
Hatay İl Gıda Tarım ve Hayvancılık beyefendiye Allah'tan rahmet, mes- Merhumeye Allah'tan rahmet ve
Müdürlüğünde çalışan, meslektaşı- lektaşımıza ve yakınlarına başsağlığı yakınlarına başsağlığı dileriz.
mız Mahmut MENEKŞE'nin annesi, dileriz.
Eşe MENEKŞE hanımefendi vefat Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme
etmiştir. Cenazesi, 14.09.2017 tari- TEYO 6. Devre mezunu emekli mes- Kurumunda çalışmakta olan mes-
hinde, Kahramanmaraş'ın Andırın lektaşlarımızdan Aydın YILMAZ'ın lektaşımız Onur ÖZKURT'un ağabeyi
ilçesinde, öğlen namazına müteakip annesi İpek YILMAZ hanımefendi Hamdi ÖZKURT beyefendi vefat etmiş
kaldırılmıştır. Eşe MENEKŞE ha- vefat etmiş ve 19.06.2017 tarihinde ve 26.05.2017 tarihinde Trabzon'da
nımefendiye Allah'tan rahmet, mes- Adana'da defnedilmiştir. İpek defnedilmiştir. Hamdi ÖZKURT bey-
lektaşımıza ve yakınlarına başsağlığı YILMAZ hanımefendiye Allah'tan rah- efendiye Allah'tan rahmet, meslek-
dileriz. met, meslektaşımıza ve yakınlarına taşımıza ve yakınlarına başsağlığı
başsağlığı dileriz. dileriz.
Sunel Ticaret Türk A.Ş’ de çalışan
meslektaşımız Aytaç ÇOĞAN’ın ka- TEYO 13. Devre mezunlarından TEYO 14. Devre Mezunlarından İzmir
yınpederi İzzet Adil AK 29.08.2017 Malatya Arguvan İlçe Gıda Tarım ve GTHB İl Müdürlüğünde çalışan
tarihinde vefat etmiştir. İzzet Adil AK Hayvancılık Müdürlüğünde çalış- meslektaşımız Gürsel TANRIKUL'un
beyefendiye Allah'tan rahmet, mes- makta olan meslektaşımız Mehmet annesi Aysel TANRIKUL hanımefen-
lektaşımıza ve yakınlarına başsağlığı KARA'nın annesi 17.06.2017 tari- di vefat etmiştir. Cenazesi 02.05.
dileriz. hinde vefat etmiş ve Malatya'da 2017 tarihinde Çeşmealtı Şahin
defnedilmiştir. Merhumeye Allah'tan Camii'nden İkindi namazına müte-
Bandırma GTHB İlçe Müdürlüğünde rahmet, meslektaşımıza ve yakınla- akip kaldırılmıştır. Aysel TANRIKUL
çalışmakta olan meslektaşımız Necati rına başsağlığı dileriz. hanımefendiye Allah'tan rahmet,
GENÇ'in annesi Kadriye GENÇ ha- meslektaşımıza ve yakınlarına baş-
nımefendi 03.08.2017 tarihinde ve- TEYO 20. Dönem mezunlarından, sağlığı dileriz.
fat etmiş ve aynı gün defnedilmiştir. Özege Tütün A.Ş’de Samsun mıntı-
Kadriye GENÇ hanımefendiye kasında çalışan, meslektaşımız Yu- TEYO 1. Devre Mezunlarından Meh-
Allah'tan rahmet, meslektaşımıza ve suf KESİM‘in babası Ahmet KESİM met CEYLAN ağabeyimizin annesi
yakınlarına başsağlığı dileriz. beyefendi Samsun'da vefat etmiştir. Muazzez CEYLAN hanımefendi 13.
Cenazesi 14.06.2017 tarihinde Ya- 04.2017 tarihinde İzmir'de vefat
Sunel Ticaret Türk A.Ş’de çalışan vuz Selim Camisinden, öğlen nama- etmiştir. Cenazesi 14.04.2017 tari-
meslektaşımız Harun ACAR’ın An- zına müteakip kaldırılmıştır. Ahmet hinde Marmaris Kabristanı içinde
nesi Emine ACAR hanımefendi KESİM beyefendiye Allah'tan rah- bulunan camiden öğlen namazına
02.08.2017 tarihinde vefat etmiştir. met, meslektaşımıza ve yakınlarına müteakip kaldırılmıştır. Merhumeye
Emine ACAR hanımefendiye Allah'tan başsağlığı dileriz.

41

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Allah’tan rahmet, meslektaşımıza ve met, meslektaşımıza sabır ve Emekli meslektaşlarımızdan Ali

yakınlarına başsağlığı dileriz. başsağlığı dileriz. MUTLU’nun annesi Saadet MUTLU

TEYO 1. Devre mezunlarından halen Tütün Eksperleri Derneği Yönetim hanımefendi vefat etmiş Samsun’da
Erciyes Üniversitesi bünyesinde ça- Kurulu Üyesi, OTP Tütün AŞ'de defnedilmiştir. Merhumeye Allah'tan
lışmakta olan ağabeyimiz Harun çalışmakta olan meslektaşımız Def- rahmet meslektaşımıza ve yakınl-
KOMSER'in babası, Ali Rıza ne ERŞEN'in dedesi Yalçın GOCAY arına başsağlığı dileriz.
KOMSER beyefendi, Kayseri'de vefat beyefendi vefat etmiştir. Cenazesi
etmiştir. Cenazesi 10.04.2017 tari- 10.02.2017 tarihinde öğlen nama- TEYO 20. Dönem Mezunu, meslek-
hinde öğlen namazına müteakip zını müteakip Alsancak Hocazade taşımız Fuat AKYILDIZ’ın annesi
Hunat Cami'inden kaldırılmış ve Camiinden kaldırılmıştır. Yalçın 13.12. 2017 tarihinde vefat etmiştir.
Asri Mezarlık 4. Kapı'da defnedil- GOCAY beyefendiye Allah'tan rah- Hanımefendiye Allah'tan rahmet
miştir. Ali Rıza KOMSER öğretme- met, meslektaşımıza ve yakınlarına meslektaşımıza ve yakınlarına
nimize Allah'tan rahmet, meslektaşı- başsağlığı dileriz. başsağlığı dileriz.
mıza ve yakınlarına başsağlığı dile-
riz. TEYO 7. Devre mezunlarından mes- TEYO 16. Dönem Mezunu, meslek-
lektaşımız İlyas ŞENSOY'un babası taşımız Ekrem ÖZBODUR'un babası
Adana Ticaret İl Müdürlüğü'nde Osman ŞENSOY beyefendi 23.01. Mesut ÖZBODUR beyefendi 19.02.
çalışan meslektaşımız İsmail Hakkı 2017 tarihinde vefat etmiştir. Os- 2017 tarihinde vefat etmiştir. Mer-
Eser'in babası Halim Durmuş ESER man ŞENSOY beyefendiye Allah'tan humun cenaze namazı Kırkağaç Yeni
05.04.2017 günü vefat etmiş ve rahmet, meslektaşımıza ve yakınla- Camiide kılınmış, aynı gün defne-
Osmaniye ili Sumbas ilçesinde def- rına başsağlığı dileriz. dilmiştir. Merhuma Allahtan rahmet,
nedilmiştir. Merhuma Allahtan rah- meslektaşımıza ve ailesine başsağlığı
ve sabırlar dileriz.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

EMEKLİYE AYRILAN MESLEKTAŞLARIMIZ

TEYO 9. Dönem (1983-1987) mezunlarından, çeşitli dönemlerde Tütün Eksper-
leri Derneği Yönetim Kurulu Üyeliği, 57, 58 ve 59. Dönemlerde Tütün
Eksperleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanlığı yapmış olan Oktay ÇELİK
çalışmakta olduğu GTHB Karşıyaka İlçe Müdürlüğünden emekli olmuştur.
Sevecen tavırları ve bütünleştirici kimliği ile camiamıza mal olmuş simalardan
olan başkanımıza tütüncülüğümüze, derneğimize ve mesleğimize yapmış olduğu
katkılardan ve emeklerinden ötürü teşekkür eder, bundan sonraki yaşamında
sağlık ve mutluluk dileriz.

Teyo 3. Dönem (1977-1980) Mezunlarından Adıyaman ve Sinop TEKEL Yaprak
Tütün İşletme Müdürlüğü eski müdürlerinden Vedat AYDIN son olarak çalıştığı
GTHB Samsun Atakum İlçe Müdürlüğü’nden emekliye ayrılmıştır. Sabrı ve
sakinliği ile tanınan meslaktaşımıza mesleğimize ve Türk Tütüncülüğüne yapmış
olduğu katkılardan dolayı teşekkür eder, bundan sonraki yaşamında sağlık ve
mutluluk dileriz.

Teyo 3. Dönem (1977-1980) Mezunlarından Gerze TEKEL Yaprak Tütün İşletme
Müdürlüğü eski müdürlerinden Mehmet YILMAZ son olarak çalıştığı GTHB
Samsun Ondokuz Mayıs İlçe Müdürlüğü’nden emekliye ayrılmıştır. Kendisine,
mesleğimize ve Türk Tütüncülüğüne yapmış olduğu katkılardan dolayı teşekkür
eder, emeklilik yaşamında sağlık ve mutluluk dileriz.

42

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

TEYO 6. Dönem (1980-1984) mezunlarından, daha önce TEKEL Genel
Müdürlüğü bünyesinde idari ve teknik görevlerde bulunmuş, muhtelif
dönemlerde Tütün Eksperleri Derneği Yönetim Kurullarında yer almış, Olgun
Haydar POLAT, son olarak çalışmakta olduğu GTHB İzmir İl Müdürlüğünden
emekli olmuştur. Esprili kişiliği ile mesleğimizin sevilen simalarından
olan meslektaşımıza, Türk Tütüncülüğüne ve mesleğimize yapmış olduğu
katkılardan dolayı teşekkür eder, çalışma yaşamına devam edeceği Adalya
Tobacco Tütün Mamulleri firmasında başarılar dileriz.

TEYO 5. Dönem (1979-1982) mezunlarından TEKEL Genel Müdürlüğü bün-
yesinde ve İzmir Yaprak Tütün İşletme Müdürlüğünde idari ve teknik görevlerde
çalışmış, 61. dönem Tütün Eksperleri Derneği Yönetim Kurulu üyeliğinde
bulunmuş Abdullah BALCI, son olarak çalışmakta olduğu GTHB İzmir İl
Müdürlüğünden emekli olmuştur. Çalışma yaşamına devam edeceği Adalya
Tobacco Tütün Mamulleri firmasında başarılar dileriz.

TEYO 8. Dönem (1982-1986) mezunlarından, TEKEL Genel Müdürlüğü
bünyesinde çeşitli idari ve teknik görevlerde bulunmuş meslektaşımız Alkan
KARANLIK, çalışmakta olduğu GTHB İzmir İl Müdürlüğünden emekli olmuştur.
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesinde Doktorasına devam eden meslektaşımıza,
mesleğimize ve Türk Tütüncülüğüne yapmış olduğu katkılardan dolayı teşekkür
eder, emeklilik yaşamında sağlık ve mutluluk dileriz.

TEYO 9. Dönem (1983-1987) mezunlarından, TEKEL Genel Müdürlüğü’nün
Müessesesinin çeşitli birimlerinde, idari ve teknik görevlerde bulunmuş, son
olarak GTHB Yalova İl Müdürlüğünde çalışan meslektaşımız Şükrü SERİN
emekli olmuştur. Meslektaşımıza, mesleğimize ve Türk Tütüncülüğüne yapmış
olduğu katkılardan dolayı teşekkür eder, emeklilik yaşamında sağlık ve
mutluluklar dileriz.

TEYO 9. Dönem (1983-1987) mezunlarından, TEKEL Genel Müdürlüğü
bünyesinde çeşitli idari ve teknik görevlerde bulunmuş meslektaşımız Hüseyin
BAŞARAN, çalışmakta olduğu GTHB Balıkesir İl Müdürlüğünden emekli
olmuştur. Kendisine, mesleğimize ve Türk Tütüncülüğüne yapmış olduğu
katkılardan dolayı teşekkür eder, emeklilik yaşamında sağlık ve mutluluk dileriz.

TEYO 6. Dönem (1980-1984) mezunlarından, daha önce TEKEL Genel
Müdürlüğü bünyesinde idari ve teknik görevlerde bulunmuş meslektaşımız Şerif
UÇAR son olarak çalıştığı GTHB Torbalı İlçe Müdürlüğünden emekli olmuştur.
Meslektaşımıza Türk Tütüncülüğüne ve mesleğimize yapmış olduğu katkılardan
dolayı teşekkür eder, mutlu sağlıklı bir emeklilik geçirmesini dileriz.

 
 
 
 
 
 
 
 

43

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

YİTİRDİĞİMİZ MESLEKTAŞLARIMIZ

TEYO 1. Dönem (1975-1978) mezunlarından, meslektaşımız Sedat AKAY
ağabeyimiz bir süredir tedavi görmekte olduğu Ege Üniversitesi Hastane-
sinde 09. 02. 2017 tarihinde vefat etmiştir. Cenazesi 10.02.2017 tarihinde
Akhisar Yeni Cami'den ikindi namazını müteakip kaldırılmıştır. Değerli
meslektaşımıza Allah'tan rahmet, ailesine, sevenlerine ve camiamıza
başsağlığı dileriz.

Enstitü 19. Devre (1959-1963) mezunu Uzun yıllar Samsun Bafra'da Tütün
Eksperi olarak görev yapan Yılmaz GÜDELCİ ağabeyimiz, 24.03.2017
Cuma günü Samsun'da vefat etmiştir. Merhumun cenazesi 25.03.2017
Cumartesi günü Samsun merkez Gürbüz camisinde kılınan öğle namazına
müteakiben defnedilmiştir. Yılmaz GÜDELCİ ağabeyimize Allahtan rahmet,
ailesine ve camiamıza başsağlığı dileriz.

TEYO 8. Dönem (1982-1986) mezunlarından meslektaşımız Kemal
ÖZDEMİR bir süreden beri mücadele ettiği lösemi hastalığına yenik
düşmüştür. 17.07.2017 tarihinde vefat eden meslektaşımız 18.07.2017
tarihinde memleketi Malatya'nın Kırlangıç köyünde defnedilmiştir. Cami-
amızda briç ustası olarak bilinen meslektaşımıza Allah'tan rahmet,
yakınlarına ve camiamıza başsağlığı dileriz.

TEYO 8. Dönem (1982-1986) mezunu emekli meslektaşlarımızdan, Olgun
Levent GÜRYÜKSEL 19.09.2017 tarihinde İzmir'in Dikili ilçesinde geçirmiş
olduğu kalp krizi sonucu vefat etmiştir. Cenazesi 20.09.2017 tarihinde
Üsküdar Şakirin Camisinden ikindi namazına müteakip kaldırılmış ve
Karacaahmet Kabristanında defnedilmiştir. Genç yaşında kaybettiğimiz
arkadaşımıza Allah'tan rahmet ailesine ve camiamıza başsağlığı dileriz.

TEYO 7. Dönem (1981-1985) mezunlarından, daha önce TEKEL Denizli İl
Müdürlüğü görevinde bulunmuş meslektaşımız İsmail ÖZKAN bir süredir
mücadele ettiği hastalığına yenik düşerek 11.01.2018 tarihinde vefat etmiş
ve memleketi Çankırı’da toprağa verilmiştir. Değerli meslektaşımıza
Allah'tan rahmet ailesine, sevenlerine ve camiamıza başsağlığı dileriz.

44

TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ BÜLTENİ

Tütün Eksperleri Derneği – Tütün Eksperleri Vakfı Etkinliği

Aria Claros Beach Resort, Özdere / 12-13 Mayıs 2017