ความเสี่ยงจากเนื้อหาที่ไม่จริง

ความเสี่ยงจากเนือ้ หาท่ีไมจ่ ริง

เข้าสรู่ ายการ “ขา่ วไหนขา่ วจริง” (มี title สนั้ ๆเข้าสรู่ ายการ)

สวสั ดีครับท่านผ้ชู ม พบกบั ผมและรายการ ขา่ วไหนขา่ วจริงกนั อกี แล้วนะครับ วถน้ัาคนณุีผ้ มคมิดีขวา่ ่าวขมา่ าวใทหี่ผ้ทม่าจนะผเ้ลชู า่มตไดอ่ ้ทไปานยีเ้5ป็น
ขา่ วด้วยขกา่นั วสจราิงหรใหับ้กคดาต1อบถท้าคา่ นิดผว้าชู่ ไมมสใ่ าชมข่ าา่ รวถจตริงอบกกดนั 2มาแไลดะ้ผถา่ ้านไมS่แMนใ่ Sจในห้ะกคดร3ับ นะครับ ขอเริ่มต้นกนั ท่ีขา่ วแรก

กด 1 ข่าวจริง กด 2 ข่าวปลอม กด 3 ไมแ่ น่ใจ

Script
“จากเฟสบ๊คุ ผ้ใู ช้งานช่ือ สะมะริงกิงก๊อง ได้โพสต์เฟสบ๊คุ วา่ พทั ยามคี นป่ วยโค
โรน่าตาย 1 คน ทาไมต้องปิดข่าวหรอ ประชาชนจะได้ระวงั ตวั กนั ห่วงเศรษฐกิจ
มากกว่าประชาชนจะได้ระวงั ตวั กนั หว่ งเศรษฐกิจมากกว่าประชาชน คณุ คิดว่า
ข่าวนีเ้ป็นขา่ วจริงหรือไม่”

Script “คณุ พจิ ารณาจากอะไร สามารถเลือกได้มากกว่า 1 ข้อ”

ให้ผ้เู รียนติ๊ก

□ แหลง่ ขา่ วหรือเจ้าของโพสต์ □ การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ

□ มีคาที่เรียกร้องความสนใจ □ ภาพประกอบข่าว

□ เร่ืองราว เหตุการณ์ในขา่ ว □ ข้อความยว่ั ให้แชร์ต่อ

□ ขอ้ มูลรายละเอียดในข่าว □ อาจจะมีอคติ หรือม่งุ

□ เน้ือหาตรงกับท่ีเคยเช่ือ

Script “คณุ จะทาอยา่ งไรกบั โพสต์นี”้

□ แชร์ต่อ □ ไม่แชร์ต่อ
□ ตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ □ แจ้งศนู ย์ต่อต้านขา่ วปลอม
□ เฉยไว้ ไม่ทาอะไร

วธิ ีการคดิ คะแนนของข้อ 1 (ยงั ไมต่ ้องบอกคะแนนหลงั ทาแตล่ ะข้อเสร็จ ให้บอกคะแนนรวมทีเดียวหลงั ทาทงั ้ 3 ข้อเสร็จ)

0 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน

ถ้าผ้เู รียนตอบได้ 0 คะแนนตงั้ แตใ่ ห้เลือกวา่ เป็นขา่ วจริง ข่าวปลอม หรือไมแ่ นใ่ จ คาตอบในหมวดถดั กด 1 ข่าวจริง กด 2 ขา่ วปลอม กด 3 ไมแ่ น่ใจ
มาทงั้ หมดก็จะได้ 0 คะแนน

ถ้าผ้เู รียนตอบได้ 1 คะแนนตงั้ แตใ่ ห้เลือกวา่ เป็นขา่ วจริง ข่าวปลอม หรือไมแ่ นใ่ จ ขนั้ ตอนถดั มาช้อที่ คณุ พิจารณาจากอะไร □ การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ
□ ภาพประกอบขา่ ว
จะได้คะแนนเพิ่มข้อละ 1 คะแนน ในหมวดคณุ พจิ ารณาจากอะไร ข้อที่ได้ 1 คะแนนได้แก่ □ แหล่งขา่ วหรือเจ้าของโพสต์
• แหลง่ ขา่ วหรือเจ้าของโพสต์ □ มีคาท่ีเรียกร้องความสนใจ □ ข้อความยว่ั ให้แชร์ต่อ
• มีคาท่ีเรียกร้องความสนใจ □ เร่ืองราว เหตกุ ารณ์ในขา่ ว
• อาจมีอคตหิ รือมงุ่ โจมตี
□ ขอ้ มูลรายละเอียดในข่าว □ อาจจะมีอคติ หรือม

ในหมวดทา่ นจะทาอยา่ งไรกบั โพสต์นี ้ข้อท่ีได้ 1 คะแนนได้แก่ ค□ณุ เจนะ้ทือาหอยาา่ ตงไรรกงบักโับพสทต์ี่นเคี ้ ยเช่ือ
• ไมแ่ ชร์ตอ่ □ แชร์ต่อ □ ไม่แชร์ตอ่
• ตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ □ ตรวจสอบว่าจริงหรือไม่ □ แจ้งศนู ย์ตอ่ ต้านข่าวปลอม
• แจ้งศนู ย์ตอ่ ต้านขา่ วปลอม □ เฉยไว้ ไม่ทาอะไร

ผ้ทู ี่ได้คะแนนต่าสดุ ในข้อนีค้ ือ 0 คะแนน
ผ้ทู ี่ได้คะแนนสงู สดุ ในข้อนีค้ ือ 7 คะแนน

กด 1 ข่าวจริง กด 2 ข่าวปลอม กด 3 ไมแ่ น่ใจ

Script
“จากเวบ็ ไซต์ไทยรัฐออนไลน์ รายงานว่า ฝนตกทาฝา้ เพดานอาคารรองรับผ้ปู ่วย “โควดิ -
19” พงั ถลม่ โชคดีไมม่ ีคนเจ็บ คณุ คดิ ว่าข่าวนีเ้ป็นข่าวจริงหรือไม”่

Script “คณุ พิจารณาจากอะไร สามารถเลือกได้มากกว่า 1 ข้อ”
”

□ แหล่งข่าวหรือเจ้าของโพสต์ □ การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ

□ มีคาที่เรียกร้องความสนใจ □ ภาพประกอบขา่ ว

□ เร่ืองราว เหตุการณใ์ นข่าว □ ข้อความยวั่ ให้แชร์ต่อ

□ ขอ้ มูลรายละเอียดในข่าว □ อาจจะมีอคติ หรือม่งุ

□ เน้ือหาตรงกับที่เคยเช่ือ

Script “คณุ จะทาอยา่ งไรกบั โพสต์นี”้
□ แชร์ต่อ □ ไม่แชร์ต่อ
□ ตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ □ แจ้งศนู ย์ต่อต้านขา่ วปลอม
□ เฉยไว้ ไม่ทาอะไร

วธิ ีการคดิ คะแนนของข้อ 2 (ยงั ไมต่ ้องบอกคะแนนหลงั ทาแต่ละข้อเสร็จ ให้บอกคะแนนรวมทีเดียวหลงั ทาทงั ้ 3 ข้อเสร็จ)

1 คะแนน 0 คะแนน 0 คะแนน

ถ้าผ้เู รียนตอบได้ 0 คะแนนตงั้ แตใ่ ห้เลือกวา่ เป็นขา่ วจริง ข่าวปลอม หรือไมแ่ นใ่ จ คาตอบในหมวดถดั กด 1 ข่าวจริง กด 2 ขา่ วปลอม กด 3 ไมแ่ น่ใจ
มาทงั้ หมดก็จะได้ 0 คะแนน

ถ้าผ้เู รียนตอบได้ 1 คะแนนตงั้ แตใ่ ห้เลือกวา่ เป็นขา่ วจริง ข่าวปลอม หรือไมแ่ นใ่ จ ขนั้ ตอนถดั มาช้อที่ คณุ พิจารณาจากอะไร □ การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ
□ ภาพประกอบข่าว
จะได้คะแนนเพ่มิ ข้อละ 1 คะแนน ในหมวดคณุ พิจารณาจากอะไร ข้อท่ีได้ 1 คะแนนได้แก่ □ แหล่งขา่ วหรือเจ้าของโพสต์
• แหลง่ ขา่ วหรือเจ้าของโพสต์ □ มีคาท่ีเรียกร้องความสนใจ □ ข้อความยว่ั ให้แชร์ต่อ
• เร่ืองราว เหตกุ ารณ์ในขา่ ว □ เร่ืองราว เหตกุ ารณ์ในขา่ ว
• ข้อมลู รายละเอียดในขา่ ว
• การพิมพ์ จดั หน้าข้อความ □ ขอ้ มลู รายละเอียดในขา่ ว □ อาจจะมีอคติ หรือม่งุ
• ภาพประกอบขา่ ว

ในหมวดทา่ นจะทาอยา่ งไรกบั โพสตน์ ี ้ข้อท่ีได้ 1 คะแนนได้แก่ □คณุ เจนะ้ือทาหอยา่าตงไรรงกบักโับพสทต่ีเ์นคี ้ ยเช่ือ
• แชร์ตอ่ □ แชร์ต่อ □ ไม่แชร์ต่อ
• เฉยไว้ไมท่ าอะไร □ ตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ □ แจ้งศนู ย์ตอ่ ต้านขา่ วปลอม
□ เฉยไว้ ไมท่ าอะไร
ผ้ทู ่ีได้คะแนนต่าสดุ ในข้อนีค้ ือ 0 คะแนน
ผ้ทู ี่ได้คะแนนสงู สดุ ในข้อนีค้ ือ 8 คะแนน

Script
“จากแฟนเพจเจ้าพ่อ คลปิ เดด็ ขา่ วดงั รายงานวา่ รักษาโรคสะเก็ดเงิน ทงั ้ แก้คนั และโรคอ่ืนๆ
หายได้ ด้วยพืชชนิดหนง่ึ ชื่อว่า ต้นครอบจกั รวาล โดยนาไปต้มดื่ม คณุ คิดวา่ ขา่ วนีเ้ป็นข่าว
จริงหรือไม”่

กด 1 ขา่ วจริง กด 2 ข่าวปลอม กด 3 ไมแ่ น่ใจ

Script “คณุ พจิ ารณาจากอะไร สามารถเลือกได้มากกวา่ 1 ข้อ”

□ แหล่งขา่ วหรือเจ้าของโพสต์ □ การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ

□ มีคาท่ีเรียกร้องความสนใจ □ ภาพประกอบขา่ ว

□ เร่ืองราว เหตุการณ์ในข่าว □ ข้อความยว่ั ให้แชร์ต่อ

□ ข้อมูลรายละเอียดในขา่ ว □ อาจจะมีอคติ หรือม่งุ โจมตี

□ เน้ือหาตรงกับที่เคยเช่ือ

Script “คณุ จะทาอยา่ งไรกบั โพสต์นี”้

□ แชร์ต่อ □ ไม่แชร์ต่อ
□ ตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ □ แจ้งศนู ย์ต่อต้านขา่ วปลอม
□ เฉยไว้ ไม่ทาอะไร

(ยงั ไมต่ ้องบอกคะแนนหลงั ทาแตล่ ะข้อเสร็จ ให้บอกคะแนนทีเดียวหลงั ทาทงั ้ 3 ข้อเสร็จ)

วธิ ีการคดิ คะแนนของข้อ 3 0 คะแนน 0 คะแนน 1 คะแนน

ถ้าผ้เู รียนตอบได้ 0 คะแนนตงั้ แตใ่ ห้เลือกวา่ เป็นขา่ วจริง ข่าวปลอม หรือไมแ่ นใ่ จ คาตอบในหมวดถดั กด 1 ข่าวจริง กด 2 ขา่ วปลอม กด 3 ไมแ่ น่ใจ
มาทงั้ หมดก็จะได้ 0 คะแนน

ถ้าผ้เู รียนตอบได้ 1 คะแนนตงั้ แตใ่ ห้เลือกวา่ เป็นขา่ วจริง ข่าวปลอม หรือไมแ่ นใ่ จ ขนั้ ตอนถดั มาช้อท่ี คณุ พิจารณาจากอะไร □ การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ
□ ภาพประกอบขา่ ว
จะได้คะแนนเพ่มิ ข้อละ 1 คะแนน ในหมวดคณุ พจิ ารณาจากอะไร ข้อท่ีได้ 1 คะแนนได้แก่ □ แหลง่ ข่าวหรือเจ้าของโพสต์
• แหลง่ ขา่ วหรือเจ้าของโพสต์ □ มีคาที่เรียกร้องความสนใจ □ ข้อความยวั่ ให้แชร์ต่อ
• ข้อมลู รายละเอียดในขา่ ว □ เร่ืองราว เหตกุ ารณ์ในขา่ ว
• การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ
• มีคาท่ีเรียกร้องความสนใจ □ ขอ้ มูลรายละเอียดในข่าว □ อาจจะมีอคติ หรือม่งุ

ในหมวดทา่ นจะทาอยา่ งไรกบั โพสตน์ ี ้ข้อท่ีได้ 1 คะแนนได้แก่ □คณุ เจนะ้ือทาหอยาา่ ตงไรรงกบักโับพสทตี่เ์นคี ้ ยเช่ือ
• ไมแ่ ชร์ตอ่ □ แชร์ตอ่ □ ไมแ่ ชร์ตอ่
• ตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ □ ตรวจสอบว่าจริงหรือไม่ □ แจ้งศนู ย์ตอ่ ต้านขา่ วปลอม
• แจ้งศนู ย์ตอ่ ต้านขา่ วปลอม □ เฉยไว้ ไม่ทาอะไร

ผ้ทู ี่ได้คะแนนต่าสดุ ในข้อนีค้ ือ 0 คะแนน
ผ้ทู ่ีได้คะแนนสงู สดุ ในข้อนีค้ ือ 8 คะแนน

เฉลย
Script “ทนี ีเ้รามาดกู นั วา่ คณุ ตอบถกู ไปกี่ข้อนะครับ”

สรุปคะแนน

โชว์คะแนน ....คะแนน
Script “ข่าวท่ี 1 เตม็ 7 คะแนน คณุ ได้ไป...คะแนน ข่าวท่ี 1 เป็นขา่ วปลอมนะครับ สงั เกตได้จาก
แหลง่ ท่ีมาของขา่ วท่ีไมน่ า่ เชื่อถือ มคี าที่เรียกร้องความสนใจ และอาจมีอคตหิ รือมงุ่ โจมตีอยนู่ ะครับ สาหรับ
ส่ิงท่ีเราควรทากบั ข่าวรูปแบบนีค้ ือไมแ่ ชร์ตอ่ ตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ แจ้งศนู ย์ตอ่ ต้านขา่ วปลอม”

โชว์คะแนน ....คะแนน

Script “ข่าวที่ 2 เตม็ 8 คะแนน คณุ ได้ไป...คะแนน ขา่ วที่ 2 เป็นข่าวจริงนะครับ สงั เกตได้จาก
แหลง่ ท่ีมาของข่าวท่ีน่าเช่ือถือ เรื่องราว เหตกุ ารณ์ในข่าว ข้อมลู รายละเอียดในขา่ ว การพมิ พ์ จดั
หน้าข้อความ และภาพประกอบขา่ วที่เป็นภาพจริง ซงึ่ ข่าวรูปแบบนีเ้ราสามารถแชร์ตอ่ หรืออา่ นเฉยๆ ไม่ทา
อะไรกไ็ ด้”

โชว์คะแนน

....คะแนน

script“ข่าวท่ี 3 เตม็ 8 คะแนน คณุ ได้ไป...คะแนน ข่าวที่
3 เป็นข่าวที่ดยู งั ไมแ่ น่ใจวา่ เป็นข่าวจริงหรือไมน่ ะครับ สงั เกต
ได้จากแหลง่ ท่ีมาของข่าวท่ีไมค่ อ่ ยนา่ เช่ือถือ เร่ืองราว
เหตกุ ารณ์ในข่าว ข้อมลู รายละเอียดในข่าวทีม่ ีการอ้างอิงจาก
ประสบการณ์ของผ้ทู ่ีเคยใช้จริง แตก่ ารพมิ พ์ และการจดั
หน้าข้อความดไู มน่ า่ เช่ือถือ รวมถงึ ภาพประกอบขา่ วท่ีไมแ่ น่ใจ
วา่ เป็นภาพจริงหรือไม่ ซง่ึ ขา่ วรูปแบบนีเ้ราควรยงั ไมแ่ ชร์ตอ่
แล้วตรวจสอบวา่ จริงหรือไม่ หากพบวา่ ไมจ่ ริงให้แจ้งศนู ย์
ตอ่ ต้านข่าวปลอม”

จากกิจกรรมเมื่อสกั ครู่นีผ้ มขออธิบายสรุปสนั้ ๆ อยา่ งนีค้ รับว่า

ลกั ษณะของขา่ วลวง ไดแ้ ก่
1. มเี นือ้ หาทผี่ ดิ หมายถึง เนือ้ หาที่มีการเชื่อมโยงแบบผิดๆ หรือมีเนือ้ หาชกั นาให้ผ้รู ับสารเข้าใจผิด
2. เนือ้ หาทบี่ ดิ เบอื น หมายถงึ เนือ้ หาที่มีบริบทความเป็นเท็จ การแอบอ้าง การดดั แปลง และถกู แตง่ ขนึ ้ เพื่อให้ผ้รู ับสาร
เกิดความเข้าใจผิดและกระทาบางอย่างตามท่ีเนือ้ หาชีน้ า

และขอลาไปด้วยการสรุปวิธีการสงั เกตและจดั การกบั เนือ้ หาท่ีไมเ่ ป็นความจริงนะครับ

การสงั เกตว่าข่าวใดเป็นขา่ วปลอม สงั เกตได้จากความนา่ เช่ือถือของ

□ แหลง่ ขา่ วหรือเจ้าของโพสต์ □ การพมิ พ์ จดั หน้าข้อความ

□ มีคาท่ีเรียกร้องความสนใจ □ ภาพประกอบข่าว

□ เร่ืองราว เหตุการณใ์ นขา่ ว □ ข้อความยว่ั ให้แชร์ตอ่

□ ขอ้ มลู รายละเอียดในข่าว □ อาจจะมีอคติ หรือม่งุ โจมตี

□ เน้ือหาตรงกับท่ีเคยเช่ือ

ข้อแนะนาเพ่มิ เติม หากไมแ่ นใ่ จวา่ ข่าวไหนจริง

☑ อยา่ กดแชร์ข่าวทไี่ มแ่ นใ่ จวา่ เป็นขา่ วจริงหรือไม่
☑ ตรวจสอบใน Google
☑ ให้นกั สืบตามเวบ็ บอร์ดหรือเพจตา่ ง ๆ ช่วยสืบ
☑ แจ้งศนู ย์ตอ่ ต้านขา่ วปลอม

script

“สาหรับข้อแนะนาเพิ่มเติม หากคณุ ไมแ่ น่ใจว่าข่าวไหนจริงขา่ วไหนปลอม คณุ สามารถตรวจสอบใน Google ได้ โดยการค้นหาชื่อข่าวท่ีน่าสงสยั เพราะ
อาจมีรายงานหรือข่าวจากแหลง่ อ่ืนๆ ท่ีแจ้งวา่ ขา่ วนีค้ ือข่าวปลอมได้หรืออีกทางหน่ึง ให้นักสบื ตามเว็บบอร์ดหรือเพจต่าง ๆ เช่น นกั สืบพนั ทปิ ช่วยกนั สบื
หน่อยว่าข่าวนีจ้ ริงหรือไมจ่ ริงอยา่ งไรและทางที่ดีท่ีสดุ หากคณุ ไมแ่ น่ใจเลยวา่ ข่าวไหนจริงหรือปลอม อย่าเพงิ่ กดแชร์นะครับ เพ่ือปอ้ งกนั ความผิดพลาดและ
ผลเสยี ท่ีอาจเกิดขนึ ้ ตามมา”

วนั นีผ้ มขอลาไปกอ่ น สวสั ดีครับ