ทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์ป.6

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี เล่ม 1
ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 6
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 2 หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 3 หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 4

Slide PowerPoint_ส่อื ประกอบการสอน

บริษัท อักษรเจริญทศั น์ อจท. จำกัด : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200
Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand
โทร./แฟกซ์. : 0 2622 2999 (อตั โนมตั ิ 20 คูส่ ำย) [email protected] / www.aksorn.com

1หน่วยการเรียนรทู้ ี่

วิทยาศาสตรน์ ่ารู้

นกั เรียนคดิ วา่ เราสามารถใชก้ ระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ใน

? การคน้ หาคาตอบในส่ิงทสี่ งสยั ไดอ้ ย่างไร

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่
วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร์

ทกั ษะกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร์

จติ วทิ ยาศาสตร์

1. วิธีการทางวิทยาศาสตร์

เป็นขนั้ ตอนของการทางานอย่างเป็นระบบทีน่ ักวทิ ยาศาสตร์ใชแ้ สวงหาความรู้ ค้นหาข้อเท็จจริงที่เป็นคาตอบของ
ปัญหาหรือสง่ิ ท่สี งสยั ซง่ึ นักเรียนสามารถนาไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นการเรียนวทิ ยาศาสตร์ได้ โดยมอี ยู่ 5 ขนั้ ตอน ดังนี้

1. ระบุปัญหาหรือตัง้ คาถาม 2. ต้ังสมมติฐาน 3. รวบรวมขอ้ มูล

4. วเิ คราะหข์ อ้ มลู 5. สรุปผล

1 ระบุปญั หาหรือตั้งคาถาม

เปน็ การตง้ั คาถาม ปญั หา หรอื ขอ้ สงสัยจากการสงั เกตสง่ิ ตา่ งๆหรือเหตกุ ารณต์ า่ งๆที่เปลีย่ นแปลงไป
ในการสงั เกตตอ้ งใช้ประสาทสัมผัสต่างๆ เข้ามาช่วยและควรสงั เกตสิง่ ต่างๆอยา่ งละเอยี ด รอบคอบทุกครง้ั

เอะ๊ ! มีอะไรสีขาวๆอยบู่ นขนมปงั นะ
ดูเหมอื นเปน็ เสน้ ใยเกาะกันอยู่ด้วย

2 ตงั้ สมมติฐาน

เป็นการคาดคะเนคาตอบของคาถามหรอื ขอ้ สงสยั ไว้ล่วงหนา้ โดยใชข้ อ้ มูลหรือใช้ความรเู้ ดิมท่มี ีอยู่
และสามารถตรวจสอบไดจ้ ากการสงั เกต การสารวจหรือการทดลอง

หรอื สงิ่ ที่อยูบ่ นขนมปงั นา่ จะเป็นผงแปง
ที่ใช้ทาขนมปังหรอื เปล่า

3 รวบรวมข้อมลู

เปน็ การรวบรวมข้อมลู หรือคน้ หาคาตอบของปญั หาดว้ ยวธิ กี ารตา่ ง ๆ เช่น สงั เกต สารวจ สบื ค้นข้อมลู
ทดลอง สร้างแบบจาลอง เพื่อให้ไดข้ ้อมลู ที่เปน็ ข้อเท็จจริง แลว้ บนั ทกึ ผลไว้

ออ๋ รแู้ ล้ว สิง่ ที่มลี ักษณะ
เปน็ เสน้ ใยขาวๆท่อี ยูบ่ นขนมปัง

คือ รา นเี่ อง

4 วเิ คราะหข์ ้อมลู

เป็นการนาข้อมูลที่รวบรวมได้จากวิธีต่าง ๆ มาวิเคราะห์ผล แปลความหมายหรืออธิบายความหมายของ
ข้อเท็จจริงตา่ งๆเพอ่ื นาไปสกู่ ารสรปุ ผล

ราเป็นส่ิงมชี วี ิตชนิดหนึ่งทม่ี ีโครงสร้าง
เปน็ เส้นใย เราจะพบราได้บนอาหาร
ตา่ งๆหากพวกเราเผลอรบั ประทานรา
เขา้ ไปมากๆจะทาใหเ้ กดิ อนั ตรายได้

5 สรปุ ผล

เป็นขั้นตอนสุดท้ายของวิธีการทางวิทยาศาสตร์ โดยเป็นการสรุปผลของข้อมูลที่ได้มาจากการวิเคราะห์ผล
แล้ว เพื่อตรวจสอบว่า ตรงกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ล่วงหน้าหรือไม่ จากนั้นนาความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ใน
ชวี ติ ประจาวนั

ขนมปงั ทม่ี ีราข้นึ แล้ว เราไมค่ วร
รับประทาน เพราะจะเป็นอันตราย

ต่อสขุ ภาพได้

2. ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์

หมายถึง ความชานาญและความสามารถในการคดิ อย่างมีเหตุผลตามกระบวนทางวิทยาศาสตร์ เพือ่ สบื เสาะ
ค้นหาความรู้และแกป้ ญั หาต่างๆได้อยา่ งถูกตอ้ งเหมาะสม ซึง่ แบ่งเปน็ 2 ข้ัน ดังน้ี

1) ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ข้ันพืน้ ฐาน มี 8 ทักษะ

การสังเกต การจาแนกประเภท การวดั การหาความสัมพนั ธ์
ของสเปซกบั เวลา

การจดั กระทาและ การใชจ้ านวน การลงความเหน็ การพยากรณ์
สอื่ ความหมายข้อมูล จากข้อมูล

2) ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรข์ นั้ สูงหรอื ขั้นผสม มี 6 ทักษะ

การกาหนดและ การกาหนดนิยาม การตีความหมาย
ควบคุมตัวแปร เชงิ ปฏิบัติการ ข้อมลู และลงขอ้ สรุป

การทดลอง การตัง้ สมมติฐาน การสร้างแบบจาลอง

ตัวอย่าง ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ทน่ี ักเรยี นต้องเรียนร้แู ละฝึกฝน
ใหเ้ กิดความชานาญสาหรับการเรียนวิทยาศาสตร์

ทักษะการสงั เกต

ทกั ษะการพยากรณห์ รอื การคาดคะเน อ้าว! นี้คือถ่าน
เหรอครับคุณแม่
ลองดมดูแลว้ มีกล่ินไหม้
ถา้ เราลองนาไปเผาไฟ
มนั อาจจะติดไฟได้นะ

ทกั ษะการจาแนกประเภท ถ่านทีค่ ุณแมใ่ ช้
เปน็ ถา่ นไมไ้ ม่ใช่
อยากรู้จังว่าถ่านในตู้เย็นเป็นถ่าน ถา่ นอัดแท่งนะครับ
ชนิดใด ข้อมูลในอินเตอร์เน็ตบอกว่า
ถ่านทามาจากไมท้ ่ีนาไปเผาใหไ้ หม้
จนเปน็ ก้อนสีดา ถ่านมหี ลายชนิด
คอื ถา่ นอดั แท่ง ถ่านไม้

ก้องรไู้ ดอ้ ย่างไรคะวา่
คอื ถ่านไม้

ทกั ษะการลงความเหน็ จากขอ้ มลู

เพราะถ่านชิ้นนี้มีลักษณะคล้าย
ท่อนไม้ พื้นผิวขรุขระ ไม่เรียบ
เหมือนถ่านอัดแท่งท่ีมผี วิ เรียบครับ

3. จติ วิทยาศาสตร์

หมายถงึ ลักษณะนิสยั ของบคุ คลทีเ่ กดิ จากการศกึ ษาหาความรทู้ างวทิ ยาศาสตร์ โดยใช้กระบวนการ
ทางวทิ ยาศาสตร์ จติ วทิ ยาศาสตร์ ประกอบด้วยลักษณะต่าง ๆ เชน่

ชา่ งสังเกต ช่างสงสยั ม่งุ มนั่ ในการทางาน

สนใจใฝ่เรยี นรู้ ซื่อสตั ย์

ตวั อย่าง นกั วิทยาศาสตรท์ ่ีคน้ หาความรทู้ างวิทยาศาสตรจ์ นประสบความสาเรจ็

มารี กูรี (Marie Curie)

ม่งุ มั่นทาการทดลอง โดยใชเ้ วลานาน
หลายปีจนสามารถแยกแรใ่ หบ้ รสิ ุทธ์ิ และได้ธาตุ
ชนิดใหม่ คอื ธาตเุ รเดยี ม

จากเรอ่ื งราวของมารี กูรี พบว่ามารี
เปน็ ผ้ทู ่มี ีลักษณะนิสยั ของนักวทิ ยาศาสตร์หรอื มี
จิตวิทยาศาสตรต์ ่าง ๆ ท่ดี ี เชน่ ความรับผิดชอบ
ความอดทน

นกั เรยี นคดิ ว่า เราสามารถใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตรใ์ น
? การคน้ หาคาตอบในสิง่ ทสี่ งสยั ไดอ้ ยา่ งไร
โห! เจง๋ จัง งั้นเราใช้

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตรห์ า

เราเริ่มจากใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์ โดยใช้ คาตอบในเร่ืองทส่ี งสัยบ้างแลว้ หละ
ร่วมกับทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
หลายทักษะ จนทาให้เราค้นหาคาตอบได้ และ ได้จ้า
ทาใหเ้ รารูส้ ึกสนใจในการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์
มากขึ้น