โอวาท3

หลักธรรม
ทางพระพุทธศาสนา

เรื่อง โอวาท 3

นางสาวจินดา พรหมมา
ครู ชำนาญการพิเศษ
โรงเรียนบ้านทุ่งปรือ

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากระบี่

คำนำ

หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เรื่อง โอวาท 3 ในรูปแบบหนังสือ
อิเล็กทรอนิกส์ E-Book ผู้จัดทำได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับหลักเบญจศีล นำ
เสนอออกมาในรูปแบบที่น่าสนใจ น่าอ่านและเข้าใจง่ายขึ้น ผู้จัดทำหวังเป็น
อย่างยิ่งว่าหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เรื่อง โอวาท 3 ในรูปแบบหนังสือ
อิเล็กทรอนิกส์ E-Book เล่มนี้จะเป็นประโยชน์แก่ผู้ที่สนใจไม่มากก็น้อย

จินดา พรหมมา

โอวาท 3

วัตถุประสงค์

1.เพื่อให้นักเรียน เข้าใจความสำคัญและความหมาย และเคารพต่อหลัก
ธรรมทางพระพุทธศาสนา เรื่อง โอวาท 3 ได้ (ส. 1.1 ป.5/5)

2.เพื่อให้นักเรียนได้น้อมนำ หลักธรรม โอวาท 3 ไปประยุกต์ใช้ในชีวิต
ประจำวัน (ส. 1.1 ป.5/7)

ทบทวนความรู้ก่อนเข้าสู้บทเรียน
ให้นักเรียนเติมคำให้ถูกต้อง

ไม่ทำ_วา_ชั่_

ทำ_ต่_วา_ _ ทำจิ_ให้ผ่_งใ_

รู้หรือไม่ หลักโอวาท 3 นั่นคือ หัวใจของพระพุทธศาสนา นั่นเอง
" ไม่ทำความชั่ว ทำแต่ความดี ทำให้จิตใจผ่องใส"

เพราะฉะนั้น ถ้านักเรียนเป็นเด็กดีของพ่อแม่ เรามาตั้งใจเรียนหลักธรรม
เรื่อง โอวาท 3 ด้วยกันเถอะ

วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 ถือเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาวัน
หนึ่ง คำว่า "มาฆะ" นั้น เป็นชื่อของเดือน 3 ย่อมาจากคำว่า "มาฆบุรณมี" หมายถึงการ
บูชาพระในวันเพ็ญกลางเดือนมาฆะตามปฏิทินของอินเดีย หรือเดือน 3

ความสำคัญของวันมาฆบูชา คือเป็นวันที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง "โอวาท
ปาติโมกข์" แก่พระสงฆ์เป็นครั้งแรก หลังจากตรัสรู้มาแล้วเป็นเวลา ต เดือน ซึ่งหลักคำ
สอนนี้เป็นหลักการ และวิธีการปฏิบัติต่าง ๆ หากสรุปเป็นใจความสำคัญ จะมีเนื้อหาว่า
"ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้บริสุทธิ์"

ทั้งนี้ในวันมาฆบูชาได้เกิดเหตุอัศจรรย์ขึ้นพร้อม ๆ กันถึง 4 ประการ อันได้แก่
1.วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 ซึ่งพระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์
2.มีพระสงฆ์จำนวน 1,250 รูป มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ วัดเวฬุวัน เมือง
ราชคฤห์ แคว้นมคธ เพื่อสักการะพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
3.พระสงฆ์ที่มาประชุมทั้งหมดล้วนแต่เป็นพระอรหันต์ ผู้ได้อภิญญา 6
4.พระสงฆ์ทั้งหมดได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าหรือ "เอหิภิกขุอุปสัมปทา"

หลักโอวาท 3

โอวาท 3 หมายถึง หลักธรรมที่เป็นหัวใจในทางพระพุทธศาสนา 3 ประการ อัน
เป็นพุทธโอวาทที่สอนให้เราละเว้นความชั่ว ทำแต่ความดี และหมั่นฝึกจิตใจ
บริสุทธิ์ เบิกบาน มีศรัทธา และเชื่อในเรื่องของกรรมของตน (การกระทำ)

ไม่ทำความชั่ว
ความชั่ว แห่งโอวาท 3 คือ การกระทำที่ไม่ดี การกระทำที่เป็นบาป เป็นสิ่งเลวร้าย
ย่อมมีผลทำให้เกิดความทุกข์การทุกข์ใจ รวมถึงเกิดความเดือดร้อนแก่ตนเอง และ
ผู้อื่น ดังนั้น จึงพึงละเว้น และหลีกเลี่ยงจากการกระทำความชั่วทั้งปวง ทั้งทางด้าน

กาย วาจา และจิตใจ

ทำแต่ความดี
ความดี แห่งโอวาท 3 คือ การกระทำที่ดีงาม เป็นบุญแก่ตัวเอง มีผลทำให้เกิด
ความสุขความสบายใจ เกิดประโยชน์แก่ตนเองและผู้อื่น โดยพึงต้องหมั่นกระทำ

แต่ทำความดี ซึ่งเป็นการพัฒนาตนให้มีความประพฤติที่งดงาม เรียกว่า
คุณธรรมและจริยธรรม

ทำจิตใจให้ผ่องใส
จิตใจบริสุทธิ์ แห่งโอวาท 3 หมายถึง พึงตั้งมั่นในจิตที่งดงาม คนที่มีจิตใจดีงาม มี
การกระทำและคำพูดที่ดี ด้วยการฝึกใจของเราให้มีความบริสุทธิ์ มีสติ และมีสมาธิ
ไม่ฟุ้งซ่าน คิดในสิ่งที่ดี ไม่คิดร้าย ไม่คิดอิจฉาริษยาคนอื่น เราหมั่นฝึกทำสมาธิจะ

ทำให้ใจเราสงบและมีสติ

ผังความคิด โอวาท 3 กับหลักธรรมที่เกี่ยวข้อง

ความสำคัญของโอวาท 3

1.ช่วยให้ปุถุชนทั้งหลายไม่ทำความชั่ว เช่น ไม่ประพฤติในการลักขโมย ไม่ฉ้อโกงผู้
อื่น ไม่ประพฤติผิดในงกาม ไม่ยุแย่ให้เกิดความแตกแยกในหมู่คณะ และพึงละเว้น
จากการกระทำความชั่วทั้งปวง ทั้งทางกาย วาจา และใจ
2.ช่วยให้ปุถุชนทั้งหลายรู้จักทำความดี เช่น การให้ทาน การรักษาศีล 5 การมี
เมตตาจิตต่อเพื่อนมนุษย์ และสรรพสัตว์ รวมถึงพึงประพฤติตามหลักธรรมอื่น ๆ
3.ช่วยให้ปุถุชนทั้งหลายมีจิตใจให้ผ่องใส บริสุทธิ์ ด้วยการฝึกจิตให้มีสติ มีสมาธิ
และจิตที่สงบเพื่อทำให้จิตใจไม่เกิดความทุกขเวทนา จิตไม่เศร้าหมองต่อสิ่งใด ๆ
ที่มากระทบทั้งปวง ผู้ที่ปฏิบัติได้เช่นนี้ ย่อมเป้นผู้มีจิตที่สงบ มีสมาธิ นำไปสู่การ
งานที่สำเร็จลุล่วง และเกิดความสุขต่อตนเอง และคนรอบข้าง

นิทาน บาปเกิดจากความจงใจ

กาลครั้งหนึ่ง พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลพราหมณ์ตระกูลหนึ่ง หลังจากเรียน
จบศิลปวิทยาจากเมืองตักกสิลาแล้ว ได้ออกบวชเป็นฤาษี วันหนึ่งพระฤาษีได้สัญจร
ไปที่หมู่บ้านหนึ่ง คนในหมู่บ้านนั้นได้สร้างอาศรมถวาย จึงได้อาศัยอยู่ที่นั้นเรื่อยมา

สมัยนั้น มีนายพรานนกคนหนึ่งในหมู่บ้านนั้น เลี้ยงนกกระทาไว้ตัวหนึ่งเพื่อไว้
เป็นนกต่อ ทุกวันเขาจะพานกกระทาไปเพราะอาศัยเสียงของเรา "ได้ตายไปเป็น
จำนวนมาก เป็นบาปกรรมของเราหนอ นับแต่นี้ไปเราจะไม่ส่งสียงร้องละ" นาย
พรานเมื่อเห็นนกกระทาไม่ร้องก็ใช้ไม้ตีหัว นกกระทากลัวตายจึงร้อง สร้างความ
ทุกข์ลำบากให้แก่มันเป็นอย่างมาก อยู่ต่อมาวันหนึ่ง นายพรานจับนกกระทาได้เต็ม
กระเช้าแล้ว คิดจะดื่มน้ำไปที่อาศรมของพระฤาษีโพธิสัตว์ วางกรงนกไว้แล้ว ดื่มน้ำ
ด้วยความเหน็ดเหนื่อยจึงเอนกายผล่อยหลับไป

นกกระทาทราบว่านายพรานหลับแล้ว จึงถามความสงสัยของตนกับพระฤาษี
ว่า "พระคุณเจ้า ข้าพเจ้าเป็นอยู่สบายได้บริโภคอาหารตามชอบใจ แต่อยู่ในระหว่าง
อันตราย อยากทราบว่าทางเดินชีวิตของข้าพเจ้าเป็นอย่างไรหนอ?"

พระฤาษีแก้ปัญหาหานกกระทาว่า "นกกระทาเอ๋ย…ถ้าใจของเจ้าไม่น้อมไปเพื่อ
กรรมอันเป็นบาป บาปย่อมไม่แปดเปื้ อนเจ้าผู้บริสุทธิ์ใจไม่คิดจะทำบาปกรรมดอก"

นกกระทาถามต่ออีกว่า "พระคุณเจ้า นกกระทาจำนวนมากคือญาติของ
ข้าพเจ้า นายพรานอาศัย ข้าพเจ้าทำปณาติบาตอยู่ ข้าพเจ้ารังเกียจเรื่องนี้มาก
บาปกรรมจะมีถึงแก่ข้าพเจ้าไหมหนอ"

พระฤาษีจึงตอบเป็นคาถาว่า "ถ้าใจของท่านไม่คิดประทุษร้ายไซร้ กรรมชั่วที่
นายพรานอาศัย ท่านกระทำแล้ว ย่อมไม่ถูกต้องท่านบาปกรรมย่อมไม่แปดเปื้ อน
ท่านผู้บริสุทธิ์ ผู้มีความขวนขวายน้อย"

แล้วก็พูดให้นกกระทาสบายใจว่า "เจ้าไม่มีความจงใจการทำปาณาติบาต
บาทกรรมจึงไม่มีแก่เจ้าผู้บริสุทธิ์ดอกนะ" นกกระทาได้ฟังแล้วก็สบายใจนิ่งเงียบอยู่
ฝ่ายนายพรานตื่นนอนแล้วลุกขึ้นไหว้ฤาษีแล้วก็ถือกรงนกกระทากลับบ้านไป

ไม่มีเจตนาจะทำบาปกรรม แม้จะประกอบอาชีพที่เสี่ยง
ต่อการทำบาป บาปกรรมก็ไม่ตกแก่ผู้นั้น

สื่อโอวาท 3 น่าเรียนรู้

ความคิดหลังจากการเรียนรู้

1.เรื่องราวที่ได้เรียนรู้ กล่าวถึงเรื่องอะไร 2.นักเรียนคิดว่า หลักโอวาท 3
มีความสำคัญอย่างอย่างไร ?
.....................................................................................................
.................................................................................................... ..........................................................................................

............................................................................................

3.ยกตัวอย่าง ไม่ทำความชั่ว 1 อย่าง? 4.เมื่อเรียนรู้ โอวาท 3

แล้วนักเรียนมีความคิดอย่างไร?
..........................................................................................
......................................................................................................
..................................................................................................... ...........................................................................................

คำถามชวนตอบ

ให้นักเรียนอ่านข้อความดังต่อไปนี้ แล้วให้ตอบคำถามจริงและเท็จ ถ้าจริงให้เขียน
สัญลักษณ์ ถ้าผิดให้เขียนสัญลักษณ์ ลงหน้าข้อความ ดังต่อไปนี้

1.__________________________ชิกเก้นมีความคิดว่า ฆ่าสัตว์แล้วย่อมไม่บาป
2.__________________________นุนีเตะสุนัข เพราะคิดว่าหยอกเล่น
3.__________________________ริวพยายามอย่างมาก ในการงดพูดคำหยาบ
4.__________________________แดงชอบเดินจงกรมอย่างมาก
5.__________________________นัตตี้ชอบหยอกเพื่อน ในเวลานั่งสมาธิ

กิจกรรมแชร์ความคิด

นักเรียนมองดูรูปภาพเหล่านี้แล้วแสดงความรู้ของตนเอง____________________________
_________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________