ภูมิปัญญาพื้นบ้านวัฒนธรรมท้องถิ่นบ้านช่อระกา ต.นาฝาย อ.เมือง จ.ชัยภูมิ

47

การผลิตยารักษาโรคของหมู่บ้านช่อระกา

การผลิตยารักษาโรคของหมู่บ้านช่อระกา จะผลิตจากพืชสมุนไพรที่หาได้ในป่าสมุนไพรของหมู่บ้าน ซึ่งเป็นป่าเต็งรังที่อุดมสมบูรณ์
ของหมู่บ้าน มีพืชสมุนไพรตลอดทั้งปี การผลิตยาสมุนไพรนั้น ต้องใช้สมุนไพรต่างชนิดร่วมกัน ประกอบด้วยสมุนไพรหลัก

สมุนไพรคุมฤทธิ์ และสมุนไพรชูรส
1.สมุนไพรหลัก คือ สมุนไพรที่ใช้ในการรักษาอาการ จะออกฤทธิ์มากที่สุดในยานั้น ๆ
2.สมุนไพรคุมฤทธิ์ คือ สมุนไพรที่ใช้ในการควบคุมฤทธิ์ของสมุนไพรหลัก ไม่ให้ออกฤทธิ์หนักจนเกินไป สมุนไพรที่นิยมใช้คุม

ฤทธิ์ เช่น ชิงชี่ บอระเพ็ด ขมิ้นชัน เป็นต้น
3.สมุนไพรชูรส คือ สมุนไพรที่ใช้สำหรับแต่งกลิ่น และรสชาติของยา ให้ทานง่ายยิ่งขึ้น สมุนไพรชูรสจำเป็นอย่างมากสำหรับยาที่
ใช้สำหรับเด็ก สมุนไพรที่นิยมใช้ชูรส เช่น ชะเอม อ้อยดำ เป็นต้น
สมุนไพรที่ไม่ควรนำมาใช่ร่วมกัน คือ สมุนไพรที่ออกฤทธิ์เหมือนกัน มีทิศทางไปในทางเดียวกัน จะทำให้ร่างกายได้รับฤทธิ์ยาเกิน
ขนาด เช่น รากมะเดื่อชุมพร และ บอระเพ็ด เนื่องจากสมุนไพรทั้งสองตัวมีฤทธิ์เย็น ช่วยลดความร้อนในร่างกาย หากใช้ร่วมกันจะ
ทำให้ร่างกายอุณหภูมิลดลงอย่างกระทันหันได้
ซึ่งในการผลิตยาสมุนไพรของหมู่บ้านช่อระกานั้น นิยมผลิตด้วยวิธีการ ต้ม สกัด และอบแห้ง ซึ่งแต่ละวิธีก็จะใช้กับสมุนไพรที่แตก
ต่างกัน

สูตรยาสมุนไพรกลางบ้านของหมู่บ้านช่อระกา

ประกอบด้วยสมุนไพร 5 ชนิด ดังนี้ ขมิ้นชัน (ตัวคุมฤทธิ์) มะขามป้อม ฟ้าทะลายโจร สมอไทย และสมอพิเภก

ขมิ้นชัน ขมิ้นชันมีรสชาติเผ็ดร้อน และขมเล็กน้อย ช่วยลด
น้ำตาลในเลือด ช่วยรักษาอาการเกี่ยวกับกระเพาะ
อาหาร ช่วยขับลม บรรเทาอาการท้องอืด ซึ่งใช้เป็นตัว
คุมฤทธิ์ในสมุนไพรตำรับนี้
มะขามป้อม : มะขามป้อมมีรสชาติเปรี้ยว และฝาด
มีวิตามินซีสูง ช่วยแก้ไอ แก้เจ็บคอ แก้ท้องผูก มีฤทธิ์
เป็นยาระบาย

48

ฟ้าทะลายโจร ฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่มีรสขม มี
สมอไทย ฤทธิ์เย็น ช่วยบรรเทาอาการไข้หวัด แก้ไอ
แก้เจ็บคอ

สมอไทยมีรสชาติเปรี้ยวอมฝาด ทำให้อยาก
อาหาร ช่วยบรรเทาอาการไอ เจ็บคอ ละลาย
เสมหะ และช่วยขับปัสสาวะได้เป็นอย่างดี

สมอพิเภกมีรสชาติเปรี้ยวอมฝาด เป็นยา
ระบาย ช่วยบำรุงธาตุ แก้ไข้ แก้ริดสีดวง

สมอพิเภก

ในการปรุงสมุนไพรนั้นจะใช้สมุนไพรแต่ละชนิดในอัตราส่วนที่เท่ากัน นำมาอบแห้ง จากนั้นนำมาบด และอัดเป็น
เม็ด เพื่อให้สรรพคุณยายังคงอยู่ให้มากที่สุดและเพื่อให้ทานได้ง่ายยิ่งขึ้น ซึ่งยาสมุนไพรนี้สามารถรักษาอาการเจ็บป่วย
ทั้งอาการไข้ แก้พิษร้อนใน ลดกรดไหลย้อน ควบคุมธาตุ ขับลม อีกทั้งยาสมุนไพรนี้ยังสามารถต้านเชื้อไวรัสโควิด-19
เข้าสู่ร่างกายได้เป็นอย่างดี

49

แหล่งอ้างอิง

วัดดาวเรือง หมู่บ้านช่อระกา ต.นาฝาย อ.เมืองชัยภูมิ จ.ชัยภูมิ

ผู้จัดทำ
นักศึกษาชั้นปีที่ 3 หลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต

สาขาวิชาภาษาไทย
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา