หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เรื่อง การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล

บทท่ี 2 | การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล หนงั สอื เรียนรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์เทคโนโลยี

(วิทยาการคำนวณ)

บทท่ี การเกบ็ รวบรวมและสำรวจขอ้ มูล

2.1 การเก็บรวมรวมข้อมูล

2 2.2 การเตรยี มข้อมลู
2.3 การสำรวจข้อมูล

2.4 ขอ้ มลู ส่วนบคุ คล

จุดประสงค์ของบทเรยี น
เมือ่ เรยี นจบบทนี้แล้วนักเรียนจะสามารถ

1. เก็บรวบรวมขอ้ มูลทตุ ยิ ภมู ิตามวัตถุประสงค์
2. เลอื กแหลง่ ข้อมูลสาธารณะทเี่ ช่ือถือได้
3. จัดเตรียมขอ้ มูลกอ่ นการประมวลผล
4. สำรวจข้อมูลเพื่อทำความเข้าใจรูปแบบ ความสัมพันธ์ และผลลัพธ์เชงิ พรรณนา
เบอ้ื งต้น
5. ตระหนักถึงการนำข้อมูลส่วนบุคคลมาใช้

เรยี บเรยี งโดย
นางสาวกษมา สุริยคุปต์
สาขาวชิ าคอมพิวเตอร์ คณะศกึ ษาศาสตร์และนวัตกรรมการศึกษา มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์

สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

1 บทที่ 2 | การเกบ็ รวบรวมและสำรวจข้อมูล หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี
(วิทยาการคำนวณ)

2.1 การเก็บรวบรวมขอ้ มูล

ในปัจจุบัน แหล่งข้อมูลทุติยภูมิมีการเผยแพร่บนอินเทอร์เน็ตและอยู่ในหลายรูปแบบ (format) ในการนำไปใช้
งานอาจมวี ธิ ีจัดการข้อมูลทแ่ี ตกตา่ งกัน ข้ึนกับรปู แบบทเ่ี ผยแพรด่ ังน้ี

1 ไฟล์ ไฟล์ข้อมูล เช่น ไฟล์ที่ได้จากโปรแกรมตาราง
ทำงาน (นามสกุล .xls, .xlsx, .odp) หรือไฟล์แบบข้อความ
(text) (นามสกุล .csv) สามารถดาวน์โหลดไปใช้งานได้โดยไม่
ต้องอาศัยขั้นต้อนซับซ้อนในการแปลงข้อมูล ส่วนไฟล์
นามสกุล .pdf สามารถดาวน์โหลดได้แต่มีกระบวนการ
ซบั ซ้อนในการแปลงขอ้ มูลใหอ้ ย่ใู นรปู แบบทนี่ ำไปใชค้ ำนวณ

นอกจากนี้ ยังมีข้อมูลที่อยู่ในรูปแบบที่ต้องเขียน
คำสั่งในการนำข้อมูลเหล่านั้นมาใช้งาน เช่น ข้อมูลจาก
Facebook, Twitter ต้องเขียนคำสั่งผ่านวิธีการเชื่อมต่อ
เฉพาะ (API: Application Programming Interface)

สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทที่ 2 | การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล หนังสอื เรียนรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์เทคโนโลยี 2
(วิทยาการคำนวณ)

2 รายงานหรือตารางบนเว็บไซต์ เป็นข้อมลู ที่ผ่านการ

สรุปมาแล้ว ไม่มีข้อมูลดิบประกอบ ทำให้ยากในการนำข้อมูล
ไปวิเคราะห์ในประเด็นอื่น เช่น ข้อมูลสรุปจำนวนผู้ติดเช้ือ
และเสียชีวิตในช่วงการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ซึ่งไม่มี
รายละเอียดของแต่ละบุคคล แต่ละภูมิภาค ทำให้ไม่สามารถ
วเิ คราะหถ์ งึ ชว่ งอายุ หรือภมู ภิ าคของผูต้ ิดเช้ือหรอื เสยี ชีวิต

2.1.1 แหลง่ ขอ้ มลู ทตุ ยิ ภมู ิ รูป 2.1 แสดงหน้าเว็บไซต์ data.go.th
สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี
data.go.th เป็นแหล่งข้อมูลทุติยภูมิสถิติ
จากศูนย์กลางข้อมูลภาครัฐ เพื่อประโยชน์ต่อ
สาธารณชนและหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน
สามารถค้นหาและเข้าถึงข้อมูลที่มีคุณภาพของ
ภาครัฐได้โดยสะดวก ซึ่งมีให้ดาวน์โหลดไฟล์ใน
รูปแบบ .xls และรูปแบบ .csv นอกจากนี้ยัง
สามารถดาว น์โหลดไฟล์คำอธิบายข้อมูล
(metadata) ได้

ตัวอย่างข้อมูลรายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่อ
ครัวเรือน จาก www.data.go.th นี้ จำแนกตาม
ภาค และจังหวัด ซึ่งข้อมูลดังกล่าว มีคุณลักษณะ
หรือแอตทริบิวต์ (attribute) ได้แก่ รายได้เฉลี่ยต่อ

3 บทที่ 2 | การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล หนังสอื เรยี นรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี
(วิทยาการคำนวณ)

ตัวอย่างข้อมูลรายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่อครัวเรือน จาก www.data.go.th นี้ จำแนกตามภาค และจังหวัด ซ่ึง
ข้อมูลดังกล่าว มีคุณลักษณะหรือแอตทริบิวต์ (attribute) ได้แก่ รายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่อครัวเรือน ซึ่งได้ทำการ
เก็บรวบรวมเป็นรายปี ต้งั แตป่ ี พ.ศ.2541 ถงึ พ.ศ.2558 (18 ปี) สามารถนำมาประมวลผลเพื่อแบ่งกลุ่มจังหวัดที่
มรี ายได้เฉลย่ี มาก ปานกลาง หรอื นอ้ ย เพ่อื อธบิ ายภาพรวมรายได้เฉล่ียประชากรของประเทศ ทำใหส้ ามารถวาง
นโยบายทเี่ หมาะสมในการบริหารงาน หรอื พฒั นาจงั หวัดต่างๆ

รูป 2.2 ขอ้ มลู รายได้เฉล่ียตอ่ เดือนต่อครัวเรือนทดี่ าวโหลดจากเวบ็ ไซต์ data.go.th

ข้อมูลนี้อาจจะมีความหมายมากขึน้ ถ้านักเรียนตั้งคำถามเพิม่ เติมในการ
หาปัจจัยอื่นๆที่มีความสัมพันธ์กับรายได้เฉลี่ยประชากร เช่น “รายได้
เฉลี่ยต่อครัวเรือนสัมพันธ์กับอายุเฉลี่ยของประชากรในจังหวัดนั้นๆ
หรือไม”่ จากคำถามนี้มีคณุ ลกั ษณะหรือแอตทริบิวต์ (attribute) ที่ต้อง
พิจารณาเพิ่มเติมขึ้นมาคือ อายุเฉลี่ยของประชากรในแต่ละจังหวัด ซ่ึง
ไม่มีอยู่ในไฟล์รายได้เฉลี่ยในเว็บไซต์ data.go.th จึงจำเป็นต้องเก็บ
รวบรวมข้อมูลทุติยภูมิจากแหล่งอื่นเพิ่มเติม เพื่อนำมาใช้ตอบให้ได้
ข้อมูลเชิงลึก (insight) มากยิ่งขึ้น ซึ่งตัวอย่างแหล่งข้อมูลทุติยภูมิอื่นๆ
ในประเทศไทย แสดงดังตารางท่ี 2.1

สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

บทท่ี 2 | การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล หนงั สือเรียนรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี 4
(วิทยาการคำนวณ)

ตารางท่ี 2.1 แหลง่ ขอ้ มูลทุตยิ ภมู ทิ ีเ่ ผยแพรข่ องประเทศไทย

ลำดับ ชอ่ื แหล่งขอ้ มลู และเวบ็ ไซต์ ข้อมูลท่ีเผยแพร่

1 สำนกั งานสถติ ิแห่งชาติ ขอ้ มลู สถติ ิประชากร

เวบ็ ไซต์ http://www.nso.go.th ขอ้ มลู สถิติอ่ืนๆ เช่น ขอ้ มลู เกย่ี วกบั

แรงงาน การศกึ ษา ศาสนา

ศลิ ปวฒั นธรรม สขุ ภาพ

2 สำนกั งานพฒั นารฐั บาลดจิ ิทัล ขอ้ มลู ท่รี วบรวมจากแหล่งต่างๆ

(องคก์ ารมหาชน) จดั เป็นหมวดหม่แู ละเผนแพรใ่ น

เว็บไซต์ http://www.data.go.th เวบ็ ไซตท์ ม่ี ีรูปแบบเดยี วกนั

3 สำนกั งานคณะกรรมการพัฒนาการ ขอ้ มลู ดา้ นเศรษฐกจิ และสงั คม

เศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ ขอ้ มลู ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาติ
เว็บไซต์ และสิง่ แวดลอ้ ม

http://www.nesdb.go.th

นอกจากนี้หากนกั เรียนสนใจเรื่องทีเ่ กี่ยวข้องใน
ระดับนานาชาติแหล่งข้อมูลทุติยภูมิที่เผยแพร่
ข้อมูลสาธารณะและสามารถนำมาใช้เพื่อ
เผยแพร่ข้อมูลสาธารณะและสามารถนำมาใช้
เพือ่ ประโยชน์ในการเรียนรดู้ ้านวิทยาการข้อมูล
เ ช ่ น เ ว ็ บ ไ ซ ต ์ Kaggle, Data World, UCI
Machine Learning Repository Google
Dataset Search

สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

5 บทท่ี 2 | การเกบ็ รวบรวมและสำรวจข้อมูล หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี
(วิทยาการคำนวณ)

2.1.2 ความเหมาะสมของแหล่งขอ้ มูล

การเลือกใชแ้ หล่งข้อมูลที่มีการบดิ เบือน ขาดความน่าเช่ือถือ อาจทำใหข้ ้อสรปุ ที่ได้เกิดความผิดพลาด
หรือชี้นำไปในทางท่ผี ิด นอกจากน้ีอาจเกิดอันตรายและสร้างความเสยี หาย ดงั น้นั ก่อนเลอื กใชแ้ หล่งข้อมูล ควร
พจิ ารณาความเหมาะสมของแหล่งขอ้ มลู ตามมุมมองท้ัง 5 ดา้ น ดงั รปู 2.3

จดุ มงุ่ หมายของแหลง่ ข้อมลู (purpose) ความทันสมัย (currency)

ตรวจสอบว่าข้อมูลดังกล่าวถูกพัฒนาขึ้น ควรตรวจสอบว่าข้อมูลเผนแพร่เมื่อใด

เพอ่ื เป้าหมายใด เช่น เพื่อใช้ในการรณรงค์ 1 สำรวจและปรับปรุงเมื่อใด นอกจากนี้ใน
เผยแพร่ เพื่อการโฆษณา หรือเพื่อ ปัญหาที่สนใจ ควรตรวจสอบว่าสามารถ

การศึกษาอนื่ ๆ ใช้ขอ้ มูลท่ีเผยแพรน่ านมาแล้วไดห้ รือไม่

5 2

ความถูกต้องแม่นยำ ความเหมาะสม ความสอดคล้องกับการใช้งาน
(accuracy) ของแหล่งข้อมูล (relevance)
ควรตรวจสอบว่าข้อมูลเกีย่ วข้อง
ตรวจสอบความถูกต้องพื้นฐาน 4 ค ว า ม น ่ า เ ช ื ่ อ ถ ื อ ข อ ง แ ห ล ่ ง ข ้ อ มู ล 3 กบั ปญั หาทีต่ ้องการหรอื ไม่
ของข้อมูล ตรวจสอบว่ามีการนำ (authority)
ขอ้ มลู ไปอ้างองิ ท่ีอน่ื หรือไม่ หรือ รูป 2.3 ความเหมาะสมของ
มีการตรวจสอบยืนยันความ แหลง่ ข้อมลู
ถกู ตอ้ งของขอ้ มูลหรอื ไม่

พิจารณาความน่าเชื่อถือของ
แหล่งข้อมูล ผู้เผยแพร่มีความชำนาญ
พอที่จะให้ข้อมูลในเรือ่ งดังกล่าวหรือไม่
สามารถติดตอ่ ผู้เผยแพรไ่ ดห้ รือไม่

สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

บทท่ี 2 | การเกบ็ รวบรวมและสำรวจข้อมูล หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์เทคโนโลยี 6
(วิทยาการคำนวณ)

2. 2 การเตรยี มข้อมลู

หลังจากเลอื กแหลง่ ขอ้ มลู และรวบรวมขอ้ มลู เรยี บรอ้ ยแล้ว ขน้ั ตอนตอ่ ไปคอื การเตรียมขอ้ มลู เพื่อทำ
ใหข้ อ้ มูลมคี วามถูกตอ้ ง ครบถ้วน สมบรู ณ์ ไมม่ คี ่าผดิ ปกติ เพือ่ เตรยี มพรอ้ มสำหรับการประมวลผลข้อมูล

2.2.1 การทำความสะอาดข้อมูล (Data Cleansing)
ขอ้ มูลที่รวบรวมมานน้ั อาจมขี ้อผิดพลาดซึง่ ไมเ่ หมาะต่อการนำไปประมวลผล ได้แก่

• มีค่าว่าง
• มีค่าท่ีอย่นู อกขอบเขตจากค่าทเี่ ป็นไปได้
• ใช้หนว่ ยนับผิด
• เป็นคา่ ผิดปกติ (outlier)
• ใชร้ ปู แบบข้อมลู แตกตา่ งกนั
• พิมพผ์ ิด

ซึ่งสาเหตุเกิดจากผู้ให้ข้อมูลกรอกข้อมูลไม่ครบถ้วน ผู้บันทึกข้อมูลพิมพ์ข้อมูลผิดพลาด หรือ
การขาดข้อกำหนดในการบันทกึ ขอ้ มูล

การแก้ไขข้อมูลเมื่อพบว่ามีข้อผิดพลาด
สามารถทำได้โดยการแก้ไขให้ถูกต้อง หรือลบ
ข้อมูลที่ไม่ส่งผลกระทบต่อการประมวลผล หาก
ข้อมูลมีจำนวนไม่มาก สามารถใช้คนดำเนินการ
ตรวจสอบและแก้ไขข้อมูล แต่หากข้อมูลมีจำนวน
มาก ต้องอาศัยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ในการ
ดำเนินการจัดเตรียมข้อมูลให้สอดคล้องกับเง่อื นไข
และรูปแบบขอ้ มูลทก่ี ำหนดในโปรแกรม

สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

7 บทที่ 2 | การเกบ็ รวบรวมและสำรวจข้อมูล หนังสือเรยี นรายวชิ าพนื้ ฐานวิทยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี
(วิทยาการคำนวณ)

2.2.2 การแปลงข้อมูล (Data Transformation)

เป็นการเตรียมข้อมูลให้อยู่ในรูปแบบที่
พร้อมสำหรับการประมวลผล โดยรูปแบบของ
ข้อมูลที่พร้อมประมวลผลในโปรแกรมตาราง
ทำงานนั้น แต่ละแถว (บรรทัด) คือข้อมูล 1
รายการ และแต่ละคอลัมน์ (หลัก) คือ
คณุ ลักษณะ หรอื แอตทรบิ ิวต์

รูป 2.4 ตัวอย่างตาราง แสดงตำแหน่งของแถวและคอลัมน์

2.2.3 การเชอื่ มโยงขอ้ มลู (Data Combining)

กรณีที่ต้องการใช้ข้อมูลของกลุ่มตัวอย่างที่มีการเผยแพร่จากหลายแหล่ง หรือมีหลาย
ไฟล์ข้อมูล ต้องทำการเชื่อมโยงข้อมูลจากหลายแหล่งเข้าด้วยกัน โดยใช้คุณลักษณะหรือแอตทรบิ ิวต์
ท่มี ีอยู่รวมกันของหลายแหลง่ ขอ้ มลู เปน็ ตวั เชอื่ มโยง

รปู 2.5 ตวั อย่างตาราง การเช่อื มโยงขอ้ มูลจาก 2 ตาราง ท่ีมคี ณุ ลกั ษณะ “ชอื่ ” รว่ มกนั
สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทที่ 2 | การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล หนงั สือเรียนรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี 8
(วิทยาการคำนวณ)

2.3 การสำรวจขอ้ มลู

หลังจากเลอื กแหล่งข้อมูลและรวบรวมขอ้ มูลเรียบร้อยแลว้ ข้นั ตอนตอ่ ไปคอื การเตรียมขอ้ มูล เพื่อทำ
ใหข้ ้อมูลมคี วามถูกต้อง ครบถว้ น สมบรู ณ์ ไม่มคี ่าผิดปกติ เพ่อื เตรียมพรอ้ มสำหรับการประมวลผลขอ้ มูล

ไฟลข์ ้อมูล รายไดเ้ ฉล่ียต่อครัวเรอื น 41-58.xls
httphst:/tp/ds:r/iv/de.rgivoeo.ggoleo.cgolem.c/ofmile//fdil/e1/IdQ/31XIQE3xXAKEx0AkPKk0cknPpkcNnj0pbNNj0I5bhNrIN5hhGrNyhnG4yDna4/vDiae/wv?ieuwsp?u=ssph=arsing

ha2ri.n3g.1 การสำรวจข้อมูลโดยใช้กราฟเสน้
เมื่อพิจารณาชุดข้อมูลรายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือน อาจใช้กราฟเส้น เพื่อแสดงรายได้เฉลี่ยต่อ

ครวั เรอื นแตล่ ะปีจำแนกตามภาค ซง่ึ ผลจากการสำรวจข้อมลู โดยใช้กราฟเส้น จะเหน็ วา่ รายได้เฉลี่ย
ตอ่ ครวั เรอื นนั้นแตกตา่ งกันตามภูมิภาค โดยภาพรวมแลว้ รายได้เฉลี่ยต่อครวั เรอื นมีแนวโน้มเพ่ิมข้ึน
ในทุกภาคจนถึงปี พ.ศ. 2556 แต่สำหรับภาคกลางตอนพิเศษ (รวมกรุงเทพมหานครและจังหวัด
ใกล้เคยี ง) และภาคใต้ รายได้มีแนวโน้มลดลงหลงั ปี พ.ศ. 2556

2.3.2 การสำรวจขอ้ มูลโดยใช้ฮิสโทแกรม

การสำรวจข้อมูลเพื่อแสดงความถี่ของสิ่งที่สนใจ อาจใช้ฮิสโทแกรม ตัวอย่างเช่น ในชุด
ข้อมูลรายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือน ถ้าต้องการสำรวจรายได้เฉลี่ยของประชากรในแต่ละจังหวัด ฮิสโท
แกรมจะแสดงผลข้อมูลความถ่ี

2.3.3 การสำรวจขอ้ มูลโดยใช้แผนภาพกล่อง

บางครั้งภายในข้อมูลชุดเดียวอาจประกอบไปด้วยกลุ่มย่อยหลาย ๆ กลุ่ม ซึ่งทำให้สามารถ
พิจารณาขอ้ มูลแต่ละกลมุ่ แยกกันได้ และอาจเห็นลักษณะพิเศษบางอย่าง ตัวอย่างเช่น ในกรณีของ
ขอ้ มลู รายได้ในแตล่ ะจงั หวดั มกี ารนำเสนอรายไดเ้ ฉล่ียต่อครัวเรอื นรายภาค

สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

9 บทท่ี 2 | การเกบ็ รวบรวมและสำรวจข้อมูล หนงั สือเรียนรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี
(วิทยาการคำนวณ)

ถ้าพจิ ารณารายละเอียดในแต่ละภาค โดยหาคา่ สงู สุด ต่ำสุด และคา่ ควอไทล์ต่าง ๆ ของแต่
ละภาคจะเห็นรายละเอียดข้อมูลมากขึ้น และเมื่อนำค่าเหล่านี้มาวาดแผนภาพกล่อง (box plot)
จะเห็นวา่ ภาคกลางน้ันแม้จะมคี วามแตกต่างของรายได้ระหว่างควอไทล์ท่ี 1 และ 3 ไมม่ ากนัก แต่
จะมีความแตกต่างระหว่างรายได้สูงสุดกับรายได้ต่ำสุดมาก นอกจากนี้จังหวัดที่มีรายได้สูงสุดของ
ภาคกลาง ยังมีรายไดใ้ กลเ้ คียงกบั รายได้สงู สุดของกล่มุ จังหวัดภาคกลางตอนพิเศษด้วย

2.3.4 การสำรวจขอ้ มูลโดยใช้แผนภาพการกระจาย

การใช้แผนภาพการกระจาย (scatter plot) เพ่อื แสดงความสัมพนั ธร์ ะหว่าง 2 แอตทริบิวต์
ตัวอย่างเช่น รายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือน 41-58 ถ้าต้องการสำรวจว่า ทั้ง 2 แอตทริบิวต์นี้มี
ความสัมพันธ์กันหรือไม่ การสำรวจข้อมูลด้วยแผนภาพการกระจาย จะแสดงให้เห็นว่ามี
ความสมั พันธ์ระหวา่ งรายได้และรายจา่ ย โดยมแี นวโนม้ ถ้ารายได้เพ่ิมขน้ึ รายจา่ ยก็จะเพ่ิมข้ึนด้วย

2.3.5 การสำรวจข้อมลู ดว้ ยการเขียนโปรแกรม

การสำรวจข้อมูลด้วยการเขียนโปรแกรม จะต้องนำเข้าข้อมูลสู่โปรแกรมที่ใช้สำหรับการ
ประมวลผล โดยถ้าข้อมูลมีปริมาณไม่มาก ในขั้นตอนการเตรียมข้อมูล นักเรียนสามารถเตรียม
ข้อมูลจากไฟล์ที่อยู่ในรูปแบบ xls หรือ cvs ก่อนเริ่มการนำเข้าข้อมูล จากนั้นจึงเลือกใช้การ
ประมวลผลด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป หรือการเขียนโปรแกรม แต่หากข้อมูลมีปริมาณมากเกินกว่าที่
โปรแกรมสำเร็จรูปจะสามารถจัดเก็บหรือประมวลผลได้ นักเรียนจำเป็นต้องใช้วิธีการนำเข้าและ
ประมวลผลข้อมูลด้วยโปรแกรมภาษา หรือใช้โปรแกรมสำเร็จรูปเฉพาะสำหรับงานด้านวิทยาการ
ข้อมูล ซึ่งในกรณีน้ี นักเรียนไม่จำเป็นต้องดำเนินการจัดเตรียมข้อมูลตามขั้นตอนที่กล่าวมาแล้ว
ขา้ งตน้

สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทที่ 2 | การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล หนังสอื เรียนรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี 10
(วิทยาการคำนวณ)

2.4 ข้อมลู ส่วนบุคคล

2.4.1 ความหมายข้อมูลสว่ นบุคคล

ข้อมูลส่วนบุคคล หมายถึง ข้อมูลเกี่ยวกับสิ่งที่เฉพาะตัวของบุคคล เช่น การศึกษา ฐานะการเงิน
ประวัติสุขภาพ ประวัติอาชญากรรม ประวัติการทำงาน หรือประวัติกิจกรรมต่างๆ ที่มีชื่อของบุคคลนั้นหรือ
มีหมายเลขรหัส หรือสิ่งที่บอกลักษณะอื่นที่ทำให้รู้ตัวตนบุคคลนั้นได้ เช่น ลายนิ้วมือ ข้อมูลเสียง รูปถ่าย
เป็นต้น

ข้อมูลเหล่านี้หากมีผู้อื่นทราบนอกจากเจ้าของข้อมูล อาจทำให้เกิดการปลอมแปลงตัวตน จึงต้อง
ระมัดระวังไม่ให้คนอื่นนำข้อมูลไปใชไ้ ด้ อีกทั้งข้อมูลส่วนบุคคลเหล่านี้ มีประโยชน์และมูลคา่ ทางธุรกิจ เช่น
บริษทั สนิ เชอ่ื สามารถใชข้ ้อมลู ฐานะการเงนิ เพ่ือนำเสนอผลติ ภณั ฑท์ ตี่ รงความตอ้ งการของลูกค้า, บริษัทขาย
ยามปี ระวัติสุขภาพ สามารถโฆษณายาทเ่ี ก่ียวขอ้ งกับประวตั กิ ารเจ็บปว่ ยของเจ้าของขอ้ มลู

ข้อมูลส่วนบุคคลหลายคุณลักษณะ อาจบ่งชี้ถึงทัศนคติและความเชื่อ เช่น ข้อมูลการกดชื่นชอบ
(like) ต่อเรื่องต่างๆ ในระบบเครือข่ายสังคม ชี้ให้เห็นว่าประเด็นสังคมด้านใดที่กำลังอยู่ในความสนใจ หาก
ทีมงานหาเสียงของพรรคการเมืองต่างๆ สามารถเข้าถึงข้อมูลเหล่านี้ ก็จะสามารถออกแบบนโยบายของ
ผู้สมัครรับการเลือกตั้งที่เหมาะสมกับความต้องการของสังคม ณ ขณะนั้น ทำให้มีโอกาสที่ผู้สมคั รรายนั้นจะ
ได้รบั คะแนนการเลอื กตั้งที่สูงขึน้

ปกติแล้วผู้ให้บริการต้องเก็บข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้อย่างเป็นความลับ แต่ในบางกรณีข้อมูลอาจถูก
เข้าถึงได้โดยบุคคลภายนอก เนื่องจากความผิดพลาดของการรักษาความปลอดภัย หรือความประมาท
เลนิ เล่อของเจ้าของข้อมลู

สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

11 บทที่ 2 | การเก็บรวบรวมและสำรวจข้อมูล หนังสอื เรยี นรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี
(วิทยาการคำนวณ)

2.4.2 ร่างพระราชบญั ญตั ิคมุ้ ครองขอ้ มลู สว่ นบุคคล

ปัจจุบัน (พ.ศ. 2561) มีการร่างพระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล โดยศึกษากฎหมาย
ของหลากหลายประเทศเพอ่ื ใหม้ คี วามเป็นสากล มสี าระสำคัญดงั น้ี

1. ผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคลจะทำการเก็บรวบรวมใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลไม่ได้หาก
ไม่ได้รับความยนิ ยอมจากเจา้ ของข้อมูล

2. ผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคลต้องใช้และเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลภายใต้วัตถุประสงค์ที่ได้แจ้ง
ขณะเกบ็ รวบรวม

3. ห้ามไม่ให้ผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคลทำการเก็บรวบรวมข้อมูลส่วนบุคคลโดยไม่ได้รับความ
ยนิ ยอมจากเจา้ ของข้อมูล

4. เจ้าของข้อมูลส่วนบุคคลมีสิทธิเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลที่เกี่ยวข้องกับตนซึ่งอยู่ในความ
รับผิดชอบของผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคล หรือขอให้เปิดเผยถึงการได้มาซ่ึงข้อมูลส่วนบุคคลดังกล่าวที่
ตนไม่ไดใ้ ห้ความยินยอม

5. ถ้าผู้ควบคุมข้อมูลไม่ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์นี้เจ้าของข้อมูลสามารถขอให้ดำเนินการลบ หรือ
ทำลายระงับใช้ช่วั คราว หรอื แปลงขอ้ มลู ใหอ้ ยู่ในรปู ทไี่ มส่ ามารถระบุตัวบุคคลท่ีเป็นเจา้ ของได้

6. กำหนดหน้าทผี่ คู้ วบคุมขอ้ มูลสว่ นบุคคล เช่นกำหนดให้ผู้ควบคุมขอ้ มลู สว่ นบุคคลดำเนินการ
เพื่อให้ข้อมูลส่วนบุคคลถูกต้อง ทันสมัยสมบูรณ์ ไม่ก่อให้เกิดความเข้าใจผิด และกําหนดให้ผู้ควบคุม
ขอ้ มูลส่วนบคุ คลมีมาตรการรกั ษาความม่นั คงปลอดภยั ทเ่ี หมาะสม

7. กำหนดให้มีคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลแห่งชาติ ทำหน้าที่กำหนดแผน
ยุทธศาสตร์ดำเนินงานด้านการส่งเสริมและการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล และมีอำนาจออกประกาศ
หรือระเบียบเพื่อให้การดำเนินการเป็นไปตามพระราชบัญญัติ มีคณะกรรมการผู้เชี่ยวชาญพิจารณาคำ
ร้องทุกข์ต่าง ๆ ของบุคคลท่เี ก่ียวข้องตามพระราชบัญญัตนิ ี้ รวมทั้งวินจิ ฉยั ขอ้ พิพาทระหว่างบุคคลฝ่าย
ตา่ ง ๆ ทีเ่ กี่ยวขอ้ ง

สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี