รายงานผลการฝึกงานอุดมแดรี่ฟาร์ม

การนาเสนอการปฏบิ ตั งิ าน
ณ ฟาร์ม UDOM DAIRY FARM (อุดมแดรี่ฟาร์ม)

วันที่ 2 พฤษภาคม 2565 ถงึ 16 มิถุนายน 2565

ผ้จู ดั ทา

นางสาวศิรินภา เบ้าเฮือง 623030242-6
นางสาวอภิชญา กบั รัมย์ 623030245-0
นางสาวณฐั กานต์ กงิ่ จาปา 623030443-6

เสนอ
ผศ.ดร.ยพุ นิ ผาสุข
รายงานฉบบั นเี้ ป็ นส่วนหนึ่งของรายวิชา AG 173798 การฝึ กงานทางสัตวศาสตร์ 3
(PRACTICUMIN ANIMAL SCIENCE III)
ภาคการศึกษาปลาย ปี การศึกษา 2564
สาขาสัตวศาสตร์ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น

ก

คานา

รายงานเรื่องการปฏิบตั ิงาน ณ ฟาร์ม น้ีเป็นส่วนหน่ึงของรายวิชา AG 173798 การฝึ กงานทาง
สัตวศาสตร์ 3 ( PRACTICUM IN ANIMAL SCIENCE II1) มีจุดประสงคเ์ พ่ือศึกษาและรวบรวมความรู้ที่
ไดจ้ ากการฝึ กงานในคร้ังน้ี ผูจ้ ดั ทาหวงั ว่าเน้ือหาในรายงานถบบั น้ีจะเป็ นประโยชน์ต่อผูช้ นใจเป็ นอย่างยิ่ง
หากมีสิ่งใดในรายงานฉบบั น้ีจะตอ้ งปรับปรุง หรือผิดพลาดประการใด ผจู้ ดั ทาขออภยั ไว้ ณ ที่น่ีดว้ ย และ
ขอนอ้ มรับในขอ้ เสนอแนะ เพ่อื จะนาไปแกไ้ ขหรือพฒั นาใหถ้ กู ตอ้ งสมบูรณ์ตอ่ ไป

ผ้จู ัดทา

นางสาวศิรินภา เบา้ เฮือง
นางสาวอภิชญา กบั รัมย์
นางสาวณฐั กานต์ ก่ิงจาปา

สารบญั ข

เร่ือง หน้า

คานา ก
สารบญั ข
ข้อมูลพื้นฐานของฟาร์ม 1
ลกั ษณะงานที่ฝึ ก 1
งานประจา 2
2
-แผนกรีดนม 4
-แผนกเลยี้ งลูกโคและเลยี้ งโคคอก C 8
-แผนกเลยี้ งโคคอก A,B 9
-แผนกโรงผสมอาหารสัตว์ 10
-แผนกสัตวบาลและสุขภาพ 15
ส่ิงท่ตี ้องเรียนรู้จาการฝึ กงาน 16
ปัญหาอุปสรรคและการแก้ไข 16
ข้อเสนอแนะ

1

ข้อมูลพื้นฐานของฟาร์ม : UDOM DAIRY FARM (อุดมแดรี่ฟาร์ม)
ท่ตี ้งั : เลขท่ี 128/1 ม.9 ต.บา้ นยาง อ.เมืองนครปฐม จ.นครปฐม 73000

ลกั ษณะงานทฝี่ ึ ก
แบง่ ออกเป็น 5 แผนก ไดแ้ ก่

1.แผนกรีดนม
-เรียนรู้เรื่องการประกอบเครื่องรีดนม
-ข้นั ตอนการรีดนม
-การรักษาเตา้ นมอกั เสบและแยกน้านมท่ีไมส่ ามารถขายได้

2.แผนกเลยี้ งลกู โคและเลยี้ งโคคอกC
-ใหน้ มลูกโคและป้อนนมลกู โคแรกคลอด
-ใหอ้ าหารลูกโค
-ทาความสะอาดคอกลูกโค
-ติดเบอร์หูลูกโค
-สักเบอร์หูลกู โค
-สูญเขาลกู โค
-round ward เช็คลูกโคป่ วย

3.แผนกเลยี้ งโคคอกA,B
-ชงั่ อาหาร
-ใหอ้ าหารโค
-เติมทรายเดือนละ2คร้ัง

4.แผนกโรงผสมอาหารสัตว์
-เรียนรู้ข้นั ตอนการผสมอาหารขน้ และTMR
-เรียนรู้คณุ สมบตั ิวตั ถุดิบตา่ งๆจากผมู้ าส่งวตั ถดุ ิบใหก้ บั ฟาร์ม
-เตรียมวตั ถดุ ิบอาหารสตั ว์
-ชง่ั น้าหนกั รถส่งวตั ถดุ ิบเขา้ -ออก
-เขยา่ อาหารเพ่ือตรวจสอบคุณภาพ

5.แผนกสัตวบาลและสุขภาพสัตว์
-เรียนรู้การตรวจสุขภาพโคป่ วยเบ้ืองตน้
-ตรวจสุขภาพโคหลงั คลอดและวดั น้าหนกั
-ตรวจสุขภาพโคที่ปลอกคอแจง้ เตือน Rumination ผิดปกติ

2

-การรักษาโคป่ วย
-ใหค้ ะแนนการเดิน(อาการเจ็บขา)
-การตรวจอจุ จาระโค
-เรียนรู้การแตง่ กีบและใส่รองเทา้ โค
-เรียนรู้การใชย้ าเบ้ืองตน้ ในฟาร์ม
-รักษาลกู โคป่ วยและทาแผล
-วดั น้าหนกั ลูกโคแรกคลอดและทาแผลสะดือ
-เรียนรู้การตรวจทอ้ งโดยการใชเ้ คร่ืองอลั ตราซาวดแ์ ละฉีดฮอร์โมนเหนี่ยวนาการเป็นสัดPFG,
GnRH และวติ ามินADE
-การตรวจวดั คุณภาพนมน้าเหลืองจากคา่ igG

งานประจา
1.แผนกรีดนม

อุดมแดร่ีฟาร์มใชโ้ รงรีดแบบกา้ งปลา ระบบรีด Pipeline 2 * 12 ประกอบดว้ ย 2 แถวคู่ขนานมีหลุม
รีดอยู่ตรงกลาง โดยโคจะหันดา้ นขา้ งหรือหันกน้ เขา้ หาผูร้ ีด โรงรีดชนิดน้ีจะส่งน้านมจากแม่โคไปตามท่อ
นม ซ่ึงวางขนานกับท่อสุญญากาศ น้านมจะไหนผ่านท่อให้ความเยน็ (cooling plate)ไปรวมที่ถงั รวมนม
(cooling tank) เพื่อเตรียมส่งไปยงั สหกรณ์โคนมหนองโพ ทางฟาร์มรีดนมตอนเชา้ เวลา 02:00 – 06:00 และ
ตอนกลางวนั เวลา 12:00 – 16:00 เป็นประจาทกุ วนั

ข้นั ตอนการรีดนม
1.ลา้ งหวั นมและฐานเตา้ นมใหส้ ะอาดดว้ ยน้า
2.จุ่มหวั นมดว้ ยน้ายาคลอรีนเจือจาง
3.ตรวจสอบเตา้ นมอกั เสบดว้ ยวิธีCMT
4.จุ่มหวั นมดว้ ยน้ายาคลอรีนเจือจางอีกคร้ัง

3

5.ใชผ้ า้ สะอาดาเช็ดหวั นมให้แหง้
6.สวมเครื่องรีด
7.เม่ือน้านมหมดเตา้ เครื่องจะตดั และดึงหวั รีดออกอตั โนมตั ิ
8.จุ่มหวั นมดว้ ยน้ายาไอโอดีน

เกบ็ ตวั อย่างนา้ นม
เกบ็ ตวั อยา่ งน้านมเพ่ือส่งตรวจโดยสุ่มโคตรวจอาทิตยล์ ะ 1 คร้ัง และตรวจทกุ ตวั เดือนละ 1 คร้ัง

การรักษาโคเต้านมอักเสบและแยกน้านมทีไ่ ม่สามารถขายได้

จะได้ทาการรักษาโรคเต้านมอกั เสบด้วยการสอดยา Spectrazol เขา้ ที่เตา้ นมท่ีเกิดการอกั เสบข้ึน
รวมถึงการฉีดยา Flunixin และยา Enroguard ส่วนน้านมของววั ท่ีเกิดเตา้ นมอกั เสบจะไมส่ ามารถขายได้
ทางฟาร์มจะทาการแยกรีดและนาใส่ถงุ ขายใหก้ บั พอ่ คา้ ท่ีมารับซ้ือไปเล้ียงลูกววั ในราคาโลละ 5 บาท

4

การดรายโค ( Dry)
เม่ือแม่โคต้งั ทอ้ งไดป้ ระมาณ 7 เดือน จะหยุดรีดนมและยา้ ยแม่โคไปพกั ไวค้ อกโคดรายเพื่อเตรียม

ตวั ก่อนคลอดและการใหน้ มคร้ังตอ่ ไป ประมาณ 2 เดือน ในช่วงดงั กล่าวจะมีการเปล่ียนแปลงภายในร่างกาย
เกิดข้ึนคือ

1.หยดุ การสร้างน้านมและการยบุ ตวั ของระบบการผลิตน้านม
2.สร้างระบบการผลิตน้านมชุดใหม่
3.ปรับปรุงซ่อมแซมร่างกายและเก็บสะสมอาหารไวใ้ ชใ้ นการสร้างน้านมคร้ังตอ่ ไป
4.ในกรณีท่ีเป็นโคทอ้ งที่ 1-3 ยงั มีการเจริญเติบโตเพ่มิ ข้ึนอีก
ดงั น้นั เวลาท่ีแม่โคไดห้ ยดุ พกั ควรใหแ้ มโ่ คพกั อยา่ งเตม็ ท่ีไม่ต่ากวา่ 60 วนั และในช่วงเวลาดงั กลา่ ว
แม่โคจะตอ้ งไดร้ ับอาหารอยา่ งเพียงพอเต็มที่ ภายหลงั จากที่ระบบการผลิตน้านมไดย้ บุ ตวั ไปแลว้ ซ่ึงใชเ้ วลา
ประมาณ 4 สัปดาห์ภายหลงั จากการเร่ิมหยดุ การรีดนม นอกจากน้ีแม่โคยงั ตอ้ งเล้ียงดูตวั ออ่ นท่ีอยใู่ นทอ้ งอีก
ดว้ ย
ฟาร์มพจิ ารณาการดราย (Dry) หรือการพกั รีดนม 2 กรณี คือ
-โคต้งั ทอ้ ง 7 เดือนข้ึนไป
-พิจารณาโคท่ีน้านมหมด

การส่งนมและการทาความสะอาด Cooling Tank
ฟาร์มจะทาการส่งนมทกุ ๆ 2 วนั รถ 6 ลอ้ บรรทุกนมประจาฟาร์มจะออกส่งเวลา 6:00 น.เชา้

ทาความสะอาด Cooling Tank
ลา้ งถงั นมดว้ ยระบบ CAP จะลา้ งสัปดาห์ละ 1-2 คร้ัง มีข้นั ตอนดงั น้ี
1.ลา้ งทาความสะอาดคราบน้านมท่ีติดอยใู่ นถงั ดว้ ยน้ายาลา้ งถงั ดีวอช
2.ใชน้ ้าร้อนลา้ ง *อณุ หภมู ิท่ีใช้ 72-80 องศาเซลเซียส
3.ใชด้ ่างลา้ ง *ด่างช่วยขจดั พวกคราบน้านมไขมนั นม
4.ลา้ งดว้ ยน้าเปลา่
5.ใชก้ รดลา้ ง * กรดช่วยขจดั พวกตะกอนต่างๆ
6.ใชน้ ้าเปล่าลา้ งอีกคร้ัง เป็นอนั เสร็จ

2.แผนกเลีย้ งลูกโคและเลยี้ งโคคอกC
การให้นา้ นมเหลืองแก่ลูกโคแรกคลอด

ควรรีดนมน้าเหลืองใหล้ กู โคกินโดยเร็วท่ีสุดในม้ือแรก ภายใน 2 ชม.หลงั คลอด ม้ือที่ 2 เริ่มกิน 6
ชม.หลงั คลอด และภายใน 12 ชม. ตอ้ งกินได้ 12-14% ของน้าหนกั ตวั ลูกโคควรไดก้ ินนมน้าเหลืองท่ีมีค่า
Igg ไมน่ อ้ ยกวา่ 50 ข้ึนไป หรือ ไม่นอ้ ยกวา่ 2 kg. จึงจะไดร้ ับภูมิคุม้ กนั เพียงพอ เนื่องจากลูกโคในระยะแรก

5

คลอดถึงอายุ 3 สปั ดาห์ ยงั ไม่สามารถสร้างภมู ิคมุ้ กนั ไดเ้ อง ดงั น้นั วิธีการใหภ้ ูมิคุม้ กนั แก่ลูกโคผา่ นทางนม
น้าเหลืองจึงเป็นวิธีท่ีดีท่ีสุด ซ่ึงมีรายงานวา่ นมน้าเหลืองสามารถแช่แขง็ เกบ็ ไดน้ าน 1 ปี โดยภมู ิคุม้ กนั ไม่
สูญเสีย เพ่ือนามาเล้ียงลกู โคตวั ท่ีแม่โคมีนมน้าเหลืองปริมาณนอ้ ย ก่อนนามาเล้ียงควรนามาแช่ในน้าอุ่นท่ี
อุณภมู ิไม่เกิน 40 องศาเซลเซียสใหล้ ะลายก่อนหา้ มตม้ เด็ดขาด เพราะจะทาใหภ้ มู ิคุม้ กนั ซ่ึงเป็นโปรตีนเมื่อ
ถูกความร้อนสูงจะจบั ตวั เป็นก่อนและสูญเสียคณุ สมบตั ิในการเป็นภูมิคุม้ กนั
**ทฟ่ี าร์มจะทาการตรวจค่า igG นมนา้ เหลืองของแม่โคก่อนให้ลกู โคทุกคร้ัง

การให้นมลูกโคของทีฟ่ าร์ม
จะใหเ้ วลา 02:00 และ 12:00 เป็นประจาทกุ วนั โดยจะใหจ้ านวนน้านมตามอายลุ ูกโค

อายลุ กู โค/วนั เชา้ / กิโลกรัม เยน็ / กิโลกรัม
1-14 2 2
15-45 3 3
46-60 4 4
3
60 Preeveen 3 สามวนั 2
2 สามวนั 1
1 สามวนั

**หลงั จากจบการลดนมจะใหล้ กู โคกินหญา้ 3 วนั แลว้ ทาการลงกรงไปอยคู่ อก C

ให้อาหารลูกโค
อาหารขน้ จะเร่ิมให้กินต้งั แต่ลกู โคอายไุ ด้ 5 วนั โดยเริ่มใหท้ ่ี 1-2 ขีด เพื่อใหล้ ูกโคหดั ดมและกิน

หลงั จากท่ีลูกโคเร่ิมกินหมดก็จะเพ่มิ จานวนใหต้ ามกินไดข้ องลกู โค

6

ลูกโคหลงั คลอด
เมื่อนาโคมาท่ีคอกโคเลก็ จะทาการตดั สะดือใหส้ ้นั ลงแลว้ จุ่มดว้ ยน้ายาเบตาดีน จากน้นั นาเขา้ กรงที่

ปดู ว้ ยฟางเพ่อื ใหค้ วามนุ่มอบอุน่ แกลกู โค และวดั น้าหนกั ลูกโคแรกคลอด

การติดแท็กเบอร์หูลูกโค
เบอร์หูพลาสติก เป็นการทาเคร่ืองหมายถาวรปานกลางที่นิยมใชก้ นั ทว่ั ไป มองเห็นไดใ้ นระยะใกล้

แตก่ ม็ ีปัญหาการหลดุ ตวั เลข ตวั อกั ษรเคลื่อน หรือสกปรก บริเวณที่เหมาะสมสาหรับติดเบอร์หูในโคคือ
บริเวณดา้ นล่างระหวา่ งกลางกระดูกออ่ นของใบหู และอยรู่ ะหวา่ งกลางของระยะจากปลายหูใบหู
ฟาร์มจะติดเบอร์หูลกู โคตวั ผดู้ า้ นขวา และเขยี นสัญลกั ษณ์เพศไวด้ า้ นบน ส่วนตวั เมียติดเบอร์หูดา้ นซา้ ย

7

การสักเบอร์หูลูกโค
การสักหู (Tattoo)ให้เป็นหมายเลข มีคีมสักโดยเฉพาะ การสักโดยการหนีบหมายเลขท่ีใบหูดา้ นใน

บริเวณที่ไม่มีขน หลีกเล่ียงบริเวณท่ีมีขนและเส้นเลือด หากมีเลือดออกหมึกจะไม่ติด หลงั จากหนีบแลว้ ใช้
หมึกถูบริเวณที่สัก หมึกจะแทรกเขา้ ไปตามรูติดเป็ นหมายเลขตามที่ตอ้ งการ การสักมีขอ้ ดีคือจะติดแน่น
ตลอดชีวิต แต่ขอ้ เสียคือ อ่านได้ยากกว่าบอร์พลาสติก เวลาอ่านตอ้ งจบั บงั คบั โคเพ่ืออ่านดูใกลๆ้ บางคร้ัง
เบอร์ท่ีสักไวอ้ าจไม่ชดั เจน

การสูญเขาลกู โค
การสูญเขาลูกโคแบบใชค้ รีม เพ่ือระงบั การงอกของเขา

วธิ ีทา ใชก้ รรไกตดั ขนบริเวณป่ มุ เขาออก จากน้นั ทาครีมสูญเขาบริเวณป่ ุมเขาบางๆ
*** การตดิ แทก็ เบอร์หู , การสักเบอร์หู และการสูญเขา จะทาหลงั จากลกู โคได้อายุ 1 สัปดาห์

8

เลยี้ งโคคอกC
-ใหอ้ าหารโคเวลา 07:00 และ 10:30
-ตรวจเช็คโควา่ มีโคป่ วยหรือไม่
-ชง่ั น้าหนกั โคทุกเดือนเพอ่ื ตรวจคา่ ADG และยา้ ยโคท่ีมีน้าหนกั ใกลเ้ คียงกนั ใหอ้ ยใู่ นคอกเดียวกนั

3.แผนกเลยี้ งโคคอกA,B
-ใหอ้ าหารโควนั ละ 4 เวลา ไดแ้ ก่ 4:40 AM , 10:00 PM , 16;00 , 20:00
-การอาบน้าโคเพ่อื ระบายความร้อน
-ชง่ั อาหาร
-เติมทราย 2 คร้ังตอ่ เดือน
การนอนพ้ืนทรายทาให้โคมีสุขภาพท่ีดี การจดั การโรงเรือนโดยเลือกวสั ดุรองนอนที่มีความ

เหมาะสมจึงมีความสาคญั ต่อความป็ นอยู่ของสัตวโ์ ดยตรง เน่ืองจากคุณสมบตั ิที่แตกต่างกนั ของวสั ดุรอง
นอนแต่ละชนิดมีส่วนเก่ียวขอ้ งกับความสบายตวั และการลดความเครียดในขณะท่ีโคนอนพกั ผ่อนซ่ึงจะ
ส่งผลกระทบต่อปริมาณการกินอาหาร ผลผลิตน้านม องค์ปรกอบและคุณภาพน้านม ตลอดจนสุขภาพ
โดยรวม และอายุการใชง้ านของแม่โค คุณสมบตั ิของวสั ดุรองนอนท่ีดี ไดแ้ ก่ มีความแห้ง สะอาด มีความ
หนาและอ่อนนุ่ม สามารลดอนั ตรายหรือสาเหตุของการบาดเจ็บโดยเฉพาะบริเวณแขง้ เข่า กีบแลเตา้ นม ไม่
เป็นวตั ถุดูดซบั สิ่งสกปก ไมเ่ อ้ือต่อการเจริญของเช้ือจุลินทรียห์ รือเป็นแหล่งนาเช้ือโรคเตา้ นมอกั เสบ

9

การอาบนา้ โค
ที่ฟาร์มจะมีการอาบน้าใหโ้ ควนั ละ 4 คร้ัง คือ08:30,13:30,16:00,18:00น. (ไม่รวมก่อนรีดนม)

เพ่ือเป็นการระบายความร้อนใหโ้ คและทาใหโ้ คไม่เกิดความเครียดและยงั มีผลทาใหโ้ คใหผ้ ลิตน้านมมาก

4.แผนกโรงผสมอาหารสัตว์
-เรียนรู้ข้นั ตอนการผสมอาหารขน้ และTMRและการเตรียมวตั ถุดิบอาหารสัตว์

10

การชั่งนา้ หนักรถส่งวัตถุดบิ เข้า-ออก

การเขย่าอาหารเพื่อตรวจสอบคณุ ภาพ
ทางฟาร์มจะทาการเขยา่ อาหารทุกสูตรสัปดาห์ละคร้ัง เพื่อเป็ นการเช็คคุณภาพของวตั ถุดิบในอาหาร

ตามขนาดส่วนต่างๆวา่ มีขนาดเลก็ ใญต่ รงตามท่ีตอ้ งการในการยอ่ ยของโคไดห้ รือไม่

5.แผนกสัตวบาลและสุขภาพสัตว์

การตรวจสุขภาพโคเบื้องต้น
ไดแ้ ก่
-การวดั อณุ หภมู ิโควา่ ปกติหรือมีไข้ อุณหภมู ิปกติจะอยทู่ ่ี 101.5 องศาฟาเรนไฮซ์
-ฟังเสียงการเคลื่อนท่ีของกระเพาะรูเมน
-ฟังเสียงปอดและหวั ใจ
-ดูความผดิ ปกติจากอุจจระโค
-ดูสีของอวยั วะสืบพนั ธุ์วา่ ซีดหรือไม่

11

ตรวจสุขภาพโคหลงั คลอด
การกรอกPropylene Glycol แก่โคหลงั คลอด

โคนมในช่วงก่อนคลอดไปจนถึงช่วงเร่ิมตน้ ของการให้ผลผลิตน้านมจะประสบปัญหาเก่ียวกบั การ
ไดร้ ับพลงั งานจากอาหารไม่เพียงพอต่อความตอ้ งการของร่างกาย แมว้ ่าจะมีการให้อาหารอยา่ งเต็มท่ีก็ตาม
ท้งั น้ีเนื่องจากในช่วงก่อนคลอดน้นั ลูกอาจมีการดึงกลโู คสจากร่างกายของแมม่ ากไปหรือในช่วงหลงั คลอดก็
จะมีการนากลูโคสไปใชใ้ นการสร้างน้านมในขณะเดียวกนั โคก็มีการกินไดท้ ่ีลดลงจึงมีผลทาใหโ้ คนมมี
น้าหนักตวั ลดลงและมีสมดุลพลงั งานเป็ นลบ เม่ือโคนมมีสมดุลพลงั งานเป็ นลบจะทาให้เกิดการสลายตวั
ของไขมนั ในอตั ราที่สูงเพ่ือให้ไดพ้ ลงั งานที่เพียงพอต่อความตอ้ งการของร่างกายเมื่อมีการสลายตวั ของ
ไขมนั จะทาใหเ้ กิดสารคีโตนชนิดหน่ึงคือ คือ เบตา้ -ไฮดรอกซีบิวทีเรท (β-Hydroxybutyrate; BHBA) ซ่ึงมี
สภาพเป็ นกรดอย่างแรงทาให้ในการขบั ออกจากร่างกายจะมีการพาสารประจุบวก (Cation) ซ่ึงส่วนใหญ่
ไดแ้ ก่ Na+ออกไปดว้ ย มีผลทาใหส้ มดุลกรด-ด่าง (Acid-base balance)ในร่างกายเสียไป เกิดสภาวะ acidosis
ในสัตว์ นอกจากน้ียงั เกิดการสูญเสียน้ามาก (Severe dehydration) ดว้ ย ซ่ึงอาจทาให้สัตวป์ ่ วยหนักและตาย
ไดก้ ารเสริมโพรพิลีนไกลคอล(Propylene glycol) สามารถลดความรุนแรงของการเกิดสมดุลพลงั งานเป็นลบ
ที่เป็นสาเหตุของการเกิดคีโตสิสและการสะสมไขมนั ท่ีตบั ไดเ้ นื่องจากโพรพิลีนไกลคอล (Propylene glycol)
เป็ นสารท่ีสามารถเปลี่ยนเป็ นกลูโคสได้ (Glucogenic substance) จึงเป็ นผลทาให้มีการเพ่ิมข้ึนของระดับ
กลูโคสทาใหไ้ ดร้ ับพลงั งานเพ่ิมมากข้ึน จึงนาไปสู่การสลายตวั ของไขมนั จากเน้ือเยอื่ ไขมนั ท่ีลดลง ซ่ึงมีผล
ต่อระดบั ของกลโู คสและอินซูลินในเลือด

โคที่มีสภาวะรกค้างจะทาการฉีดOxitoxin หลงั จากน้ันสอด Uterine balance 2 capsules เพื่อปรับ
สมดุลมดลูกโคหลงั คลอด

12

ตรวจสุขภาพโคทปี่ ลอกคอแจ้งเตือน Rumination ผิดปกติ
โคท่ีเครื่องแจ้งเตือน Rumination ผิกปกติ จะถูกนามาตรวจสุขภาพเบ้ืองตน้ เร่ิมจากการฟังการ

ทางานกระเพาะ Rumen เป็ นเวลา 5 นาที หากฟังแล้วพบว่ามีสภาวะAcidosis จะทาการกรอก Sodium
bicarbonate ผสมน้า อตั ราส่วน 300g/5L และถา้ หากมีสภาวะกระเพาะทางานช้ากว่าปกติ จะทาการกรอก
Liquid Paraffin เพื่อช่วยในการเคล่ือนตวั ของกระเพาะใหท้ างานคล่องตวั มากข้ึนและเม่ือพบอาการอื่นๆกจ็ ะ
รักษาตามอ าการ

การตรวจอุจจาระโค
เป็ นการตรวจสอบคุณภาพอาหารจากการย่อยไดข้ องโคจากสูตรอาหารนน่ั ๆ โดยจะทาการสุ่มตรวจ

ในแต่ละคอก และนาไปปรับปรุงสูตรอาหารว่าอะไรย่อยได้ไม่ดี เช่น มนั เส้น,ปลายขา้ ว,เมล็ดขา้ วโพด
เพราะการที่โคไม่ยอ่ ยอาหารจะไม่ไดป้ ระโยชน์ และมีผลต่อสุขภาพโครวมถึงน้านมอีกดว้ ย

การจดั อนั ดบั โค
จะทาการจดั อนั ดบั โค เพ่ือเป็นการจดั การท่ีงา่ ยและใหอ้ าหารตรงต่อความตอ้ งการของสตั ว์ ดงั น้ี

-ปริมาณน้านม
-วนั ใหน้ ม
-สุขภาพ
-การต้งั ทอ้ ง
-โคดราย
ท่ีฟาร์มจะจดั อนั ดบั โคทุกวนั อาทิตยข์ องสัปดาห์

13

การให้คะแนนการเดิน(อาการเจ็บขา)
จะเป็ นการให้คะแนนการเดินของโคทุกวนั องั คารของทุกสัปดาห์ เพื่อเป็ นการเช็คการเจ็บขาหรือกีบ

ของโคทุกตวั ในฟาร์ม วา่ มีอาการเจ็บมากน้อยเพียงใด โดยจะสื่อไปถึงเปอร์เซ็นคุณภาพของการแช่กีบดว้ ย
ฟอร์มาลีนมายงั ดีอยหู่ รือไม่ และยงั รวมไปถึงทางดา้ นสูตรอาหารอีกดว้ ย
การแต่งกบี และใส่รองเท้าให้โค

หลงั จากที่เราทาการให้คะแนนการเดินแลว้ จะนาโคท่ีมีอาการเจ็บกีบมาตรวจเช็ควา่ มีรอยระดบั ความ
รุนแรงมากเพียงใด และจะทาการตดั แตง่ กีบและใส่รองเทา้ ในการรักษา ตามระดบั ของการรักษาน้นั ๆ

การทาวัคซีนและการเจาะเลือด
-ฟาร์มจะทาวคั ซีนทุกๆ3เดือน วคั ซีนที่ทาไดแ้ ก่ FMD, LSD
-การเจาะเลือด ในฟาร์มจะเจาะเลือดทุกเดือนเพอ่ื ตรวจค่าภูมิคมุ้ กนั วา่ วคั ซีนที่ทาไปยงั มี
ประสิทธิภาพอยหู่ รือไม่

14

การตีเบอร์เยน็
การตีเบอร์เยน็ จะใชค้ วามเยน็ จากน้าแข็งแห้งกบั แอลกอฮอล์หรือก๊าซไนโตรเจนเหลว การตีเบอร์

เยน็ จะทาให้ขมุ ขนบริเวณที่เบอร์เยน็ กดลงจะมีสีข้นึ ที่ผดิ แปลกไปจากสีเดิมของสัตวอ์ ยา่ งเห็นไดช้ ดั อยา่ งเช่น
เดิมขนจะเป็ นสีดาจะกลายเป็ นสีขาว ขนสีน้าตาลจะกลายเป็ นสีขาว เป็ นตน้ ทาให้เรามองเห็นเบอร์ชดั เจน
การตีเบอร์เยน็ จะทาให้แผลมีลกั ษณะท่ีไม่ลุกลามหรือทาให้อกั ษรที่ตีผิดรูปร่างไปมากเหมือนกบั การตีเบอร์
ร้อน

การตรวจท้องด้วยเครื่องอลั ตราซาวด์และฉีดฮอร์โมนเหนี่ยวนาการเป็ นสัตว์
ทางฟาร์มจะมีการตรวจทอ้ งในวนั พฤหัสบดีของทุกสัปดาห์ เพื่อเป็ นการตรวจการต้งั ทอ้ งและ

รวมถึงระบบสืบพันธุ์แม่โคท่ีเป็ นสัดแต่ไม่แสดงอาการ เรียกว่า "การเป็ นสัดเงียบ" (Silent Heat) จึง
จาเป็นตอ้ งสงั เกตจาก หลายๆ กรณีรวมกนั โดยเฉพาะการจาวนั ท่ีโคเป็นสัดคร้ังที่ผา่ นมา เพ่ือสังเกตการเป็น
สัดในคร้ังใหม่ในช่วงเวลาประมาณ 21วนั ระยะการเป็ นสัดในโค (Duration of Estrus) ในโคระยะน้ีจะอยู่
ในช่วง 10-26 ชวั่ โมง เฉล่ีย 18 ชว่ั โมงระยะเวลาของการเป็ นสัดแตกต่างกนั เนื่องจากสาเหตุหลายอย่าง เช่น
ชนิดของสัตว์ พนั ธุ์ อายุ อาหาร และฤดูกาลและสิ่งแวดลอ้ มอ่ืนๆดงั น้ันจึงตอ้ งมีการเหนี่ยวนาการเป็ นสัด
โดยการทาฮอร์โมน ทางฟาร์มจะฉีดฮอร์โมน PGF เพื่อสลายCorpus luteum และฉีดGnRH เพ่ือรักษาอาการ
เกิดซีสต์

15

สิ่งทีไ่ ด้เรียนรู้จากการฝึ กงาน
1.แผนกรีดนม

-เรียนรู้เก่ียวกบั การประกอบเคร่ืองรีดนม
-เรียนรู้ข้นั ตอนการรีดนม
-เรียนรู้การรักษาเตา้ นมอกั เสบ
2.แผนกลกู โคและโคคอก C
-เรียนรู้การจดั การลูกโคแรกเกิด ต้งั แต่คลอดจนหยา่ นมลงกรง
-เรียนรู้การสูญเขาลูกโค,ติดแทก็ และสกั เบอร์หูลกู โค
3.แผนกโรงอาหาร
-เรียนรู้การผสมอาหารตามสูตรและการเตรียมวตั ถุดิบ
-เรียนรู้การใชอ้ าหารตามความตอ้ งการของโคแตล่ ะระดบั
-เรียนรู้คุณสมบตั ิวตั ถุดิบต่างๆจากผมู้ าส่งวตั ถุดิบใหก้ บั ฟาร์ม
-เรียนรู้วิธีการชง่ั น้าหนกั
-เรียนรู้เขยา่ อาหารเพ่ือตรวจสอบคุณภาพ
4.แผนกสตั วบาล
-เรียนรู้การตรวจสุขภาพสตั วเ์ บ้ืองตน้
-เรียนรู้การรักษาโคตามอาการ
-เรียนรู้การใชย้ าเบ้ืองตน้
-เรียนรู้การตีเบอร์เยน็
-เรี ยนรู้การเหนี่ยวนาการเป็ นสัด
-เรียนรู้ใหค้ ะแนนการเดิน(อาการเจบ็ ขา)
-เรียนรู้ใหค้ ะแนนข้ีโคเพอื่ เช็คการยอ่ ยไดข้ องอาหาร
-เรียนรู้การแตง่ กีบและใส่รองเทา้ โค
-เรียนรู้รักษาลูกโคป่ วยและทาแผล
-เรียนรู้การตรวจทอ้ งโดยการใช้เคร่ืองอัลตราซาวด์และฉีดฮอร์โมนเหน่ียวนาการเป็ นสัดPFG,
GnRH และวิตามินADE

การนาไปใช้ประโยชน์ในอนาคต
-นาความรู้ที่ไดไ้ ปประกอบอาชีพสัตวบาล
-นาขอ้ มูลท่ีถกู ตอ้ งไปปฏิบตั ิ

16

ปัญหาอปุ สรรคและการแก้ไข
-การสื่อสารกบั คนงานในฟาร์ม เนื่องจากมีแรงงานพม่าเป็นจานวนมาก แกไ้ ขดว้ ยการต้งั ใจฟังและ

พยายามสื่อสารใหม้ ากข้นึ
-เวลาเริ่มงานในแต่ละแผนก เช่น แผนกรีดนม และแผนกเล้ียงลกู โค ท่ีเริ่มงานเวลา 02:00 น. จึงตอ้ ง

แบ่งเวลาจดั การตวั เองใหด้ ี
-ทกั ษะการทางานในระบบฟาร์มที่ฝึ ก อย่างเช่น การไล่ตอ้ นโคตอ้ งมีการเปิ ด-ปิ ดประตู จาเป็ นตอ้ ง

เรียนรู้จากการถามคนงาน และสงั เกตผงั ภายในคอก

ข้อเสนอแนะ
-การทางานของคนงานในฟาร์ม ที่ได้ใช้เคร่ืองจกั รเกินความจาเป็ น เช่น การทาความสะอาดคอก

และการใหอ้ าหารโค ซ่ึงเป็นการรบกวนสัตวม์ ากเกินไป
-เวลาในการให้อาหารโค การให้อาหาร 2 ม้ือ ในเวลาใกลก้ นั ทาให้ส่งผลต่อปริมาณการกินไดข้ อง

โค
-การเดินทางไปฝึกงาน เน่ืองจากสถานที่ของฟาร์มมีระยะทางที่ไกลจากที่อยปู่ ัจจุบนั พอสมควร

อ้างองิ
เกษตร สุรนารี.(2010).แนวทางลดการเกิดโรคคีโตสิส (Ketosis) โดยใชโ้ พรพลิ ีนไกลคอล
(propylene glycol) ของโคนมในช่วงแรกของการใหน้ ม.จาก http://iat.sut.ac.th/animal/editweb/b17.pdf
สมาคมสยามอินดูแห่งประเทศไทย.(2013).การสูญเขาโค.จาก https:// www.facebook.com
/116475309766121 /posts/279851513428499/
ร้อยแปดเกษตร.(2020).ชุดตีเบอร์เยน็ .จาก http://www.gize.co.th/product-detail.php?id=408