พัฒนาการด้านเศรษฐกิจในสมัยอาณาจักรสุโขทัย

พฒั นาการดา้ นเศรษฐกจิ สมัยสโุ ขทยั

เศรษฐกิจสมัยสุโขทัย

1. เกษตรกรรม การเพาะปลูกเปน็ อาชีพหลักของประชาชน ประชาชนทด่ี ินทากนิ
เปน็ ของตนเอง มรี ะบบชลประทานเขา้ ช่วยในการทาการเกษตร

❖ สรีดภงส์ หรอื ทานบพระรว่ ง สร้างข้นึ เพื่อกักเก็บนา้ ไว้ในยามขาด
แคลนในฤดูแล้ง เพือ่ ประโยชนใ์ นการทาการเกษตรและอปุ โภคบริโภค
ส่วนภายในตัวเมืองก็มีการขุดสระขนาดใหญ่ทเี่ รยี กวา่ ตระพัง

2. การเลี้ยงสัตว์ เป็นอาชีพที่ได้รับ
สนับสนุนจากผู้ปกครองสุโขทัยเช่นกัน เป็นการ
เลี้ยงเพื่อบริโภค ใช้แรงงานและเพ่ือการซ้ือขาย
ทรงมีการอนุญาตให้มีการค้าสัตว์ได้เสรี ทั้ง ช้าง
มา้ ววั และควาย

3. หัตถกรรม สมัยสุโขทัยมีการผลิต
สินค้าหัตถกรรมหลายชนิด เช่น ทอผ้า เคร่ืองจัก
สาน และการผลิตเครื่องเคลือบดินเผาท่ีเรียกว่า
เครื่องสังคโลก เป็นสินค้าส่งออกไปขายยัง
ตา่ งประเทศ

❖เตาทเุ รยี ง เปน็ ชือ่ เรียกเตาเผาถว้ ยชามสงั คโลกสมัยสโุ ขทยั เตาทเุ รียงทีส่ ารวจพบ
มอี ยู่ 3 บริเวณด้วยกัน คือ เตาทุเรยี งบรเิ วณเมอื งเกา่ สโุ ขทยั เตาทุเรยี งป่ายาง
และเตาทุเรยี งเกาะนอ้ ย ที่อาเภอศรสี ัชนาลัย

4. พาณิชยกรรม ผู้ปกครองสุโขทัยให้การ เงินตรา ในสมัยสุโขทัยมีการใช้เงินและ
สนับสนุนการค้าภายในและภายนอก ที่สาคัญ ทองคาเปน็ สอ่ื กลางในการคา้ ขายแลกเปลี่ยน
คือการยกเว้นการเก็บภาษีจังกอบ เป็นการเปิด
โอกาสให้ราษฎรค้าขายได้โดยเสรี ดังข้อความใน เงินพดดว้ ง
จารึกพ่อขุนราชคาแหงมหาราชว่า “.....เจ้าเมืองบ่
เอาจกอบ ในไพร่ลู่ทาง เพ่ือนจูงวัวไปค้าข่ีม้าไป เบ้ียหอย
ขาย ใครจักใคร่ค้าช้างค้า ใครจักใคร่ค้าม้าค้า
ใครจักใคร่คา้ เงือนคา้ ทองคา้ ไพรฟ่ ้าหน้าใส….”

❖ การค้าภายใน ในสมัยสุโขทัย มีตลาด
ปสาน เป็นแหล่งซื้อขายแลกเปลี่ยน
สินค้า ทั้งของชาวเมืองสุโขทัย และ
ชาวเมอื งใกลเ้ คียง

การจดั เกบ็ ภาษอี ากร ❑ จังกอบ จัดเก็บเป็นค่าผ่านทาง หรือภาษี
ผ่านด่าน
เครอื่ งราชบรรณาการ
❑ อากร จัดเก็บจากการรายได้ของการ
ประกอบอาชีพต่างๆของราษฎร

❑ ส่วย เป็นการเรียกเก็บผลประโยชน์เพื่อ
แลกกับการมาทางานให้กับราชการ หรือ
เคร่ืองราชบรรณาการที่นามาถวายแด่
พระมหากษัตรยิ ์

❑ ฤชา เปน็ คา่ ธรรมเนียมที่เรียกเก็บจากผู้มา
ติดต่อขอรับบริการจากทางราชการ เช่น
ฤชาจากการออกโฉนดท่ีดิน,การตัดสินคดี
ความ

ดา้ นลัทธคิ วามเชื่อและศาสนา ความเช่ือด้านไสยศาสตร์จาก
หลักฐานท่ีเหลืออยู่ คือ“ตุ๊กตา
ตกุ๊ ตาเสียกบาล เสียกบาล” ซ่งึ สนั นิษฐานวา่ เปน็
ตุ๊กตาท่ีทาขึ้นเพื่อนาไปตัดศีรษะ
การตัดศีรษะก็เพื่อสะเดาะเคราะห์
หรือต่ออายุของบุคคลท่ีนามาปั้น
เปน็ ตกุ๊ ตาทง้ั ชายและหญงิ

วัดศรีสวาย จังหวัดสุโขทัยอดีต
เคยเปน็ เทวสถานในศาสนาฮนิ ดู
ก่อนได้ปรับเปลี่ยนเป็นวัดใน
พระพุทธศาสนานิกายเถรวาท

❖ด้านสถาปัยกรรม ส่วนใหญ่สร้างขึ้นด้วยความศรัทธาในพระพุทธศาสนา

สถาปัตยกรรมท่ีสาคัญ คือ เจดีย์ทรงกลมตามแบบลังกา เจดีย์ทรงพุ่มข้าว
บิณฑ์หรือดอกบวั ตมู

เจดีย์ทรงกลมตามแบบลงั กา วดั ชา้ งลอ้ ม เจดยี ท์ รงพ่มุ ขา้ วบณิ ฑ์ วดั มหาธาตุ

❖ดา้ นประติมากรรม นยิ มสร้างพระพุทธรปู และเทวรปู หลอ่ สัมฤทธิง์ ดงามด้วย
ฝีมือของช่างไทย เปน็ ศลิ ปะไทยท่งี ดงามและมลี ักษณะเฉพาะตนมากทส่ี ุด

พระพทุ ธชนิ ราช พระอัฏฐารส

❖ภาษา เป็นภูมิปัญญาสาคัญท่ีสุดอย่างหนึ่งของสุโขทัยที่ตกทอดถึงปัจจุบัน
คอื การประดษิ ฐ์อกั ษรลายสือไทย ในสมยั พอ่ ขุนรามคาแหงมหาราช ได้ประดิษฐ์
อักษรไทยขึน้ เป็นครง้ั แรก ใน พ.ศ. 1826 ทาให้ไทยมตี วั หนังสือประจาชาติ

❖ วรรณกรรม ไตรภูมิพระร่วงหรือ
เตภูมิกถาเป็นวรรณกรรมปรัชญาและ
ศาสนาเล่มแรกของไทยท่ีมีอิทธิพล
อย่างมากต่ออุดมการณ์พฤติกรรม
และวิธีชีวิตของชาวไทย หน้าที่ บุญ
บารมี สวรรค์ และนรกภูมิ

ความสมั พันธก์ บั ต่างประเทศ วัดสรศกั ด์ิ จังหวดั สโุ ขทยั

พระบรมราชานสุ าวรยี ส์ ามกษตั รยิ ์ ❖ ความสัมพันธ์กับล้านนา และอาณาจักรพะเยา เป็น
ไมตรีกันตลอดมา

❖ ความสัมพันธ์กับอาณาจักรมอญ มอญสวามิภักด์ิต่อ
สุโขทัย ในสมัยพ่อขุนรามคาแหงมหาราช เพราะทรง
สนับสนุนมะกะโทราชบตุ รเขยเป็นกษตั รยิ ์

❖ ความสัมพันธ์กับอาณาจักรนครศรีธรรมราช สุโขทัยรับ
เอาพุทธศาสนา นิกายเถรวาทลัทธิลังกาวงศ์ มาจาก
ลังกา โดยผา่ นเมืองนครศรธี รรมราช

❖ ความสัมพันธ์กับลังกา สุโขทัยมีความสัมพันธ์อย่าง
ใกลช้ ิดกบั ลงั กา ลังกาได้ถวายพระพุทธสิหงิ คแ์ ก่สโุ ขทัย

❖ ความสัมพันธ์กับจีน สุโขทัยทาการค้ากับจีนมาเป็น
เวลานาน จีนได้ส่งคณะทูตเข้ามา เจริญสัมพันธไมตรีกับ
ไทย ซึง่ เปน็ ประโยชนก์ ับไทยท้งั การเมือง และการค้า

พระบรมธาตเุ จดยี ์ วัดมหาธาตมุ หาวหิ าร

ความเสื่อมของอาณาจักรสุโขทัย

1. ปัญหาการแย่งชิงราชสมบัติภายใน ระหว่างเช้ือ
พระวงศ์ของสุโขทัยทาให้อานาจการปกครองอ่อนแอลง

2. สภาพภูมิประเทศของอาณาจักรสุโขทัยไม่
เหมาะสมกับการเป็นราชธานีในระยะยาว และเป็นรัฐปิดไม่มี
เมอื งท่าชายฝั่ง ไมม่ ที างออกทะเลของตนเอง

3. ปญั หาการขาดแคลนกาลังคน มีกาลังไพรพ่ ลน้อย
4. อาณาจักรอยุธยา สถาปนาขึ้นทางตอนใต้
มีความเข้มแข็งมากข้ึน จึงผนวกอาณาจักรสุโขทัยเป็นส่วนหน่ึง
ของอาณาจักรอยุธยาเมือ่ พ.ศ. 2006

การส้ินสุดของสุโขทัย

เม่ือพระมหาธรรมราชาท่ี 4 (บรมปาล) สวรรคตใน พ.ศ. 1981
ปีน้นั เอง สมเดจ็ พระบรมราชาธิราชที่ 2 (เจ้าสามพระยา) โปรดให้สถาปนา
พระราเมศวร (พระบรมไตรโลกนาถ) ขึ้นเปน็ อปุ ราชครองเมอื งพษิ ณโุ ลก

ดังนน้ั จงึ นถือกนั วา่ กรงุ สุโขทยั ที่ปกครองโดยพระราชวงศ์พระรว่ งสุด
ส้ินลง สุโขทัยได้ร่วมเป็นส่วนหน่ึงของอยุธยาแต่เชื้อสายของสุโขทัยยังไม่หมด
ได้เข้ารับราชการกับอยุธยา และบางส่วนอยู่ที่พิษณุโลกท่ีมีความสาคัญมา
โดยตลอด ซ่ึงต่อมาไดเ้ ขา้ ปกครองอยุธยา “ราชวงศ์สโุ ขทยั ”