การบัญชีเบื้องต้น-03

หนว่ ยที่ 3 การวเิ คราะหร์ ายการคา้

สาระการเรยี นรู้

1. เอกสารประกอบการบนั ทกึ บญั ชี
2. การวิเคราะห์รายการค้า

เอกสารประกอบการบันทึกบัญชี

ความหมายและความสาคญั ของเอกสารประกอบการบนั ทึกบญั ชี
เอกสารประกอบการบนั ทกึ บัญชี หมายถึง เอกสารทีเ่ กยี่ วขอ้ งกบั กจิ การค้าในรปู ของตวั เงิน เม่ือมรี ายการ

คา้ ใดๆ เกิดขึ้นทง้ั ภายในและภายนอกกิจการ จะต้องมีการจดั ทาเอกสารขึน้ เพื่อให้ผู้ท่ี เก่ียวขอ้ งเกบ็ ไว้เปน็ หลักฐาน
ในการบนั ทกึ บัญชี ความสาคญั ของเอกสารประกอบการบนั ทกึ บัญชี คือใช้เป็นหลักฐานอ้างองิ และเปน็ หลกั ฐานใน
การบนั ทึกบญั ชี นอกเหนอื จากนี้ เอกสารประกอบการบันทกึ บัญชีนี้ จะต้องเก็บรกั ษาไว้เปน็ อย่างดีไม่ใหส้ ญู หาย
หรือชารดุ ตามพระราชบัญญัติการบญั ชี พ.ศ. 2543 กาหนดไว้ว่า ผมู้ หี น้าท่ีจัดทาบญั ชีตอ้ งเก็บรักษาบัญชีและ
เอกสารทต่ี ้องใช้ ประกอบการลงบญั ชีไวเ้ ป็นเวลาไมน่ อ้ ยกว่า 5 ปนี บั แต่วนั ปิดบญั ชี และตอ้ งเก็บรักษาไว้ ณ สถาน
ประกอบธรุ กจิ ไดแ้ ก่ สถานทที่ าการ สถานทที่ ่ีใชเ้ ปน็ ท่ีทาการผลิตหรอื เก็บสนิ คา้ เป็นประจา สถานที่ทเ่ี ปน็ ทที่ างาน
เปน็ ประจา หากประสงค์จะเกบ็ รักษาบัญชีและเอกสารที่ต้องใชป้ ระกอบการลงบัญชไี ว้ ณ สถานท่อี ่ืน ผมู้ หี น้าท่ี
จดั ทาบัญชีตอ้ งขออนุญาตจากสารวตั รใหญ่บัญชหี รอื สารวตั รบญั ชี และในกรณจี าเปน็ อธบิ ดีโดยความเหน็ ชอบของ
รฐั มนตรีขยายระยะเวลาจัดเกบ็ ได้ แต่ต้องไม่เกนิ 7 ปี

ประเภทของเอกสารประกอบการบนั ทึกบัญชี

เอกสารประกอบการบันทกึ บัญชแี บง่ ออกเปน็ 3 ประเภท คอื
1. เอกสารทีอ่ อกให้กับบุคคลภายนอก เอกสารประเภทน้ีเป็นเอกสาร

ท่ีกิจการจัดทาขึ้นเพ่ือออกให้กับบุคคลภายนอก เช่น ใบสาคัญรับ ใบสาคัญ
จ่าย ใบเสร็จรบั เงนิ ใบกากับภาษี ใบแจง้ หนี้ เปน็ ตน้

2. เอกสารท่ีรับจากบุคคลภายนอก เอกสารประเภทน้ีเป็นเอกสารที่
กิจการรับจากบุคคลภายนอก เช่น ใบส่งของ ใบเสร็จรับเงิน ใบกากับภาษี ใบ
แจ้งหน้ี เป็นต้น

3. เอกสารท่ีจัดทาขึ้นเพ่ือใชใ้ นกจิ การ เอกสารประเภทน้ีเป็นเอกสาร
ท่ีกิจการจัดทาขึ้นเพื่อใช้ในกิจการ เช่น ใบเบิกเงินเดือนล่วงหน้า ใบเบิกวัสดุ
ใบเบกิ ค่ารถรบั จ้าง เปน็ ต้น

ตวั อยา่ งเอกสารท่อี อกใหก้ บั บุคคลภายนอก

ตวั อยา่ งเอกสารที่รบั จากบคุ คลภายนอก

ตวั อย่างเอกสารที่จดั ทาข้นึ เพ่อื ใชใ้ นกิจการ

การวิเคราะหร์ ายการค้า

รายการทเ่ี กดิ ข้นึ ในกจิ การ

รายการท่เี กดิ ข้ึนในกจิ การค้าจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ
- รายการค้า (Business Transactions) หรือรายการบัญชี (Accounting Transaction)

หมายถึง รายการทเ่ี กดิ ขึ้นในกจิ การคา้ ทกี่ ่อใหเ้ กิดการโอนเงินระหว่างกิจการค้ากับบุคคลภายนอก และต้องมา
บันทกึ บญั ชี

- รายการท่ีมิใช่รายการค้า (Non Business Transactions) หรือรายการท่ีมิใช่รายการบัญชี
(Non Accounting Transaction) หมายถึง รายการที่เกิดขึ้นในกิจการค้าที่มิได้ก่อให้เกิดการโอนเงิน
ระหว่างกจิ การคา้ กับบุคคลภายนอก และไม่ต้องนามาบนั ทึกบัญชี

การวเิ คราะหร์ ายการคา้ (Transactions Analysis)

การวิเคราะห์รายการค้า หมายถึง การพิจารณารายการท่ีเกิดข้ึนในกิจการค้า ว่ามีผลกระทบต่อ
สินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของอย่างไร ในการวิเคราะห์รายการค้าจึงยึดสมการบัญชีที่ว่า สินทรัพย์ =
หนีส้ ิน + ส่วนของเจ้าของ เป็นหลักในการวเิ คราะหด์ ังน้ี

1. ถา้ สินทรพั ยเ์ พ่มิ ข้ึน หนส้ี ินและหรือส่วนของเจา้ ของจะตอ้ งเพิม่ ข้นึ ด้วย
2. ถ้าสนิ ทรพั ย์ลดลง หน้สี นิ และหรอื สว่ นของเจา้ ของจะต้องลดลงด้วย
ดังน้ัน ในการวิเคราะห์รายการค้าจะต้องพึงระลึกอยู่เสมอว่าสมการบัญชีท้ังสองด้านจะต้องเท่ากัน
เสมอและในบางกรณี สินทรพั ย์อย่างหน่ึงเพ่ิมขึ้นและสนิ ทรัพย์อกี อยา่ งหนงึ่ ลดลงในจานวนที่เท่ากัน กรณีน้ี จะ
ไมม่ ผี ลกระทบต่อหนี้สนิ และสว่ นของเจา้ ของ หรือในกรณหี น้ีสนิ เพม่ิ ขน้ึ และ สว่ นของเจา้ ของลดลงในจานวนท่ี
เท่ากัน จะไม่มีผลกระทบต่อสินทรัพย์ ดังนั้นในการวิเคราะห์รายการค้า จะมีผลต่อสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วน
ของเจ้าของ กรณใี ดกรณหี น่ึงดงั สรุปไดด้ งั นี้







แทนคา่ ในสมการบัญชี
สินทรัพย์ = หนส้ี ิน + ส่วนของเจ้าของ
78,200 = 10,500 + 67,700
78,200 = 78,200
การวิเคราะห์รายการคา้ นอกจากจะวเิ คราะหต์ ามตวั อย่างทไ่ี ดก้ ลา่ วมาแล้ว อาจจะทาในรปู ของงบแสดง

ฐานะการเงิน เพื่อใหเ้ ข้าใจยิง่ ขน้ึ และเพื่อแสดงใหเ้ ห็นการเปล่ยี นแปลงฐานะการเงินชัดเจนข้นึ