สุภาษิตและคำพังเพย

สภุ าษติ และคาพงั เพย

สุภาษติ และคาพงั เพย

สภุ าษิต หมายถึง คากล่าวท่มี ีคติควรฟงั มีจุดมงุ่ หมายเพ่อื การส่งั สอน เตือนสติใหไ้ ดค้ ิด แบง่ ออกเป็นสองประเภท คือ

๑.เมอ่ื อา่ น หรือ ฟังแลว้ สามารถเขา้ ใจเน้ือความไดท้ นั ที โดยไม่ต้องแปลความหมาย ตีความหมายเช่น ไกง่ าม
เพราะขนคนงามเพราะแต่ง

๒.เมื่ออ่าน หรือ ฟงั แล้ว ไม่สามารถเข้าใจเน้อื ความนนั้ ในทนั ที ต้องนกึ ตรกึ ตรอง ต้องแปลความ ตีความหมาย
เสยี ก่อนจงึ จะทราบเนื้อแท้ของคาเหล่านัน้ เชน่ ผีบา้ นไมด่ ีผีป่ากพ็ ลอย

สานวน หมายถึง โวหาร ทานองพดู ถ้อยคาท่ีเรยี บเรยี ง ถอ้ ยคาท่ีไมถ่ กู ไวยากรณแ์ ตร่ บั ใชเ้ ป็นภาษาท่ี
ถกู ต้อง การแสดงถอ้ ยคาออกมาเปน็ ขอ้ ความพิเศษเฉพาะภาษาหน่ึง ๆ

สานวนไทย จะมีความหมายโดยนัย เป็นลกั ษณะความหมายเชิงอปุ มาเปรยี บเทยี บ จะไมแ่ ปล
ความหมายตรงตามตัวอักษร จึงฟงั แล้วมักจะ ไมไ่ ดค้ วามหมายของตวั มนั เอง ต้องนาไปประกอบกบั บคุ คล กับ
เร่ือง หรือเหตุการณ์จึงจะได้ความหมายเป็น คติ เตอื นใจเช่นเดยี วกบั คาท่ีเป็นสภุ าษิต

คาพงั เพย หมายถึง ถอ้ ยคาท่ีเรียบเรียงขนึ้ มา แฝงคติเตอื นใจหรือ ขอ้ คิดสะกิดใจใหน้ าไปปฏบิ ัตไิ ด้
เป็นความหมายกลางๆ คือ ไม่เน้นการสงั่ สอน และ เน้อื หาของใจความนั้นกไ็ ม่จาเปน็ วา่ จะตอ้ งเปน็ ความดี
หรอื ความจรงิ แท้ แน่นอน

ความแตกตา่ งของ สุภาษิต สานวน และคาพงั เพย

สภุ าษิต จะไม่มกี ารเสียดสหี รือติชมอย่างคาพงั เพย เป็นถ้อยคาท่ีแสดงหลกั ความจริง เป็นท่ียอมรับ
กันโดยท่วั ๆ ไป ภาษิตนยี้ ังมีความหมายรวมไปถงึ สจั ธรรม คาสงั่ สอนที่เป็นความจริงอนั เทย่ี งแทท้ างศาสนา
ด้วย เช่น ตนเปน็ ที่พง่ึ แหง่ ตน เป็นต้น

ตวั อย่างสุภาษติ และคาพงั เพย
๑.กบเลอื กนาย

สานวนสภุ าษิต ” กบเลอื กนาย “ ความหมาย : หมายถงึ การช่างเลอื ก ชา่ งสรรหาเพื่อที่จะให้ได้ใน
สง่ิ ทีต่ นหวังหรือมีความต้องการ เปน็ คนเลือกมาก แตท่ ้ายสุดกลับได้ของท่ีไมต่ ้องการหรอื ไมม่ คี า่ อะไรเลย

๒.กระตา่ ยต่ืนตูม

สานวนสุภาษิต ” กระต่ายต่ืนตูม ” ความหมาย สานวนนี้หมายถึงอาการต่นื ตกใจในเหตกุ ารณท์ ี่สรุป
ขนึ้ เองอย่างไมม่ เี หตุผล ตน่ื ตกใจโดยไม่คดิ ถงึ เหตุผลวา่ เกิดอะไรขนึ้ กนั แน่ ด่วนสรปุ อะไรงา่ ยๆ

๓.กาค่กู า หงส์คหู่ งส์

สานวนสภุ าษติ ” กาคกู่ า หงส์คู่หงส์ “ ความหมาย สานวนสุภาษติ น้ีหมายถงึ คนทีม่ ีระดับฐานะเทา่
เทียมกนั ย่อมเหมาะสมที่จะอยู่เคียงข้างกัน คบค้าสมาคมกัน ตัวอย่าง เมือ่ วานน้ฉี นั ไปงานแตง่ งานของคณุ ยอด
ชายกับคุณศรสี ุดา ดูแล้วช่างเปน็ ค่บู า่ สาวท่ีเหมาะสมกันจรงิ ๆ ดง่ั สานวนไทยที่วา่ ” กาคกู่ า หงส์คหู่ งส์ ” ฝ่าย

เจ้าบา่ วเปน็ ลกู เจ้าสวั และมบี ่อนา้ มัน สว่ นฝ่ายเจ้าสาวก็ลูก ส.ส. เหน็ แลว้ น่าอจิ ฉาซะจริง
๔.กนิ จนพุงแตก

สานวนสภุ าษิต ” กินจนพงุ แตก “ ความหมาย สานวนสุภาษิตนหี้ มายถงึ รบั เงินสินบน ทาหนา้ ท่ีโดย
ทุจรติ มามากจนเรอื่ งแดงออกมาเป็นทรี่ ู้กนั ไปทั่ว ท่ีมาของสานวน สานวนนม้ี ที ี่มาจากเร่อื งมหาเวสสนั ดรชาดก
เมอื่ ตอนทีช่ ชู กโลภมากกินอาหารไม่หยดุ จนกระทัง่ พุงแตกตาย เปรียบเปรยไดก้ ับพวกท่ีคิดคดทุจรติ ด้วยการรบั

สินบนมามากจนในทสี่ ุดมีคนรู้เห็น ทาให้เร่ืองแดงออกมาให้รโู้ ดยทั่วกนั

๕.ขวานผ่าซาก

สานวนสภุ าษติ “ ขวานผ่าซาก ” ความหมาย สานวนนี้หมายถงึ พูดตรงๆอย่างจริงใจ แตม่ กั พดู โดย
ไมเ่ ลือกกาลเทศะและบุคคล ทาใหไ้ มเ่ ป็นทพ่ี อใจแกผ่ ูอ้ ่นื ทีมาของสานวน – ไมท่ ราบแนช่ ัด

๖.กนิ เพอ่ื อยไู่ ม่ใชอ่ ยู่เพอื่ กนิ

สานวนสภุ าษิต ” กินเพอ่ื อยไู่ มใ่ ช่อยู่เพอ่ื กนิ ” ความหมาย สานวนสภุ าษติ นี้ หมายถงึ คนเราควรกนิ แต่
พออ่มิ ไมก่ นิ ทง้ิ กนิ ขว้าง หรือควรใช้จา่ ยให้สมกบั ฐานะของตน

๗.ขี่ชา้ งอยา่ วางขอ

สานวนสุภาษิต ” ขี่ช้างอย่าวางขอ ” ความหมาย สานวนสภุ าษิตนีห้ มายถึง ผู้ท่ีมีลูกนอ้ งใต้บังคบั
บญั ชา ตอ้ งหมนั่ กวดขนั เอาใจใส่ ใหอ้ ยู่ในระเบยี บวินยั ซึ่งตอ้ งดูแลกวดขนั อยา่ งสม่าเสมอ

๘.ความรู้ท่วมหวั เอาตัวไม่รอด

สานวนสภุ าษติ ” ความรทู้ ว่ มหวั เอาตวั ไม่รอด ” ความหมาย สานวนสุภาษิตน้ีหมายถึงมคี วามรมู้ าก
แตไ่ ม่สามารถนาความรูม้ าใช้ให้เปน็ ประโยชน์แกต่ นเองได้

๙.ฆ่าชา้ งเอางา

สานวนสุภาษติ ” ฆ่าชา้ งเอางา ” ความหมาย สานวนสุภาษิตน้หี มายถึงการทาลายสง่ิ ท่มี ีคา่ มาก
เพ่อื ให้ไดข้ องทีม่ ีค่านอ้ ยนดิ หรือการกระทาทท่ี าลายส่งิ สาคญั สง่ิ ท่ีมคี ่ามากมาย เพือ่ ให้ได้สง่ิ ท่ไี ม่คุ้มค่า โดยไม่

คิดเลยว่าการกระทานั้นสมควรหรอื ไม่
๑๐.ตามใจปากจะลาบากท้อง

สานวนสภุ าษติ “ ตามใจปากจะลาบากท้อง ” ความหมาย สานวนสภุ าษติ นีห้ มายถงึ เห็นแก่กินมกั จะ
เดือดร้อน กินอะไรหรือทาอะไรตามใจตวั เอง อาจทาใหล้ าบากในภายหลงั ได้

๑๑.ปลอ่ ยนกปล่อยกา

สานวนสุภาษิต “ ปลอ่ ยนกปล่อยกา ” ความหมาย สานวนสภุ าษิตนห้ี มายถงึ ปล่อยให้เปน็ อิสระ , ไม่
เอาผิดหรอื ไมเ่ อาความ
๑๒.ฟงั หูไวห้ ู

สานวนสุภาษิต ” ฟงั หไู วห้ ู ” ความหมาย สานวนสภุ าษิตนห้ี มายถงึ ฟังหรือรเู้ รอื่ งอะไรมาอย่าเพงิ่ เชอ่ื
หรอื คล้อยตามโดยทันที ตอ้ งรู้จกั พจิ ารณาไตร่ตรองกอ่ นเสมอ

๑.๓ยอ้ มแมวขาย

สานวนสภุ าษติ ” ย้อมแมวขาย ” ความหมาย : สานวนสภุ าษติ น้หี มายถงึ นาของทีม่ ีค่าน้อยหรือมี
ตาหนิ แลว้ ตกแตง่ ปรบั ปรุงให้ดดู ีข้ึน และนาไปหลอกลวงให้ผูอ้ น่ื คดิ วา่ เปน็ ของดีมีคุณค่า

๑.๔รักววั ให้ผกู รักลกู ให้ตี

สานวนสภุ าษติ “ รักววั ให้ผกู รกั ลกู ให้ตี ” ความหมาย สานวนสุภาษติ น้ีความหมายถึกเวลาลูกทาผดิ ก็
ควรอบรมสง่ั สอนลกู และมีการลงโทษบางตามสมควร ซึ่งท้ังหมดทท่ี าไปก็เพราะรกั ลูกอยากใหล้ ูกเป็นเดก็ ดี

สานวนสภุ าษติ ที่คลา้ ยคลึงกนั : รกั ยาวให้บัน่ รักสั้นให้ตอ่