บุคคลสำคัญสมัยรัตนโกสินทร์ ป.6

บคุ คลสำคญั
สมัยรตั นโกสินทร์

พระบำทสมเดจ็
พระพุทธยอดฟ้ำจฬุ ำโลกมหำรำช

รัชกำลท่ี 1

• ทรงมีพระนามเดมิ ว่า
• ทรงเปน็ ผูส้ ถาปนาราชวงศจ์ ักรีและกรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ทรงตงั้ กรงุ เทพฯ

เป็นเมอื งหลวง และทรงสร้างความม่นั คงให้แก่อาณาจักรไทย

พระราชกรณียกิจทีส่ าคัญ

ดา้ นการเมืองการปกครอง

❖ทรงสถาปนากรงุ เทพฯ เป็นราชธานี
❖ทรงสถาปนาราชวงศ์จักรี

❖โปรดเกล้าฯ ให้มีการชาระกฎหมาย เรยี กวา่

ด้านความมั่นคง

❖ทรงปอ้ งกันราชอาณาจักรให้ปลอดภัย โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ใน

ดา้ นศิลปวฒั นธรรม

❖โปรดเกล้าฯ ใหส้ งั คายนาพระไตรปฎิ กทรงสนพระทัยวรรณคดี จึงมีวรรณคดีที่สาคัญหลายเรื่อง เช่น รามเกียรติ์ รวมถึงการแปล
วรรณกรรมของต่างชาติ เชน่ สามก๊ก และราชาธริ าช

❖ทรงให้ฟ้นื ฟพู ระราชพิธีและประเพณีสาคัญของกรุงศรีอยธุ ยา เช่น พระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก พระราชพิธีสมโภชพระนคร เป็นต้น

ด้านศาสนา

❖ทรงออกกฎพระสงฆแ์ ละมาตรการต่างๆ เพอ่ื ให้สถาบนั สงฆอ์ ยใู่ นพระธรรมวนิ ัยและมรี ะเบียบแบบแผน
❖โปรดเกล้าฯ ใหส้ งั คายนาพระไตรปิฎกใหม้ คี วามถูกต้อง ซงึ่ นบั เปน็ การสงั คายนาพระไตรปิฎกคร้ังที่ 9
❖โปรดเกล้าฯ ให้ก่อสร้างและปฏิสังขรณ์วัดต่างๆ ท่ีสาคัญ ได้แก่ วัดสระเกศ วัดอรุณราชวราราม (วัดเเจ้ง) วัดสุวรรณดาราราม

วดั ราชบรู ณะ วัดพระเชตุพนวมิ ลมังคลาราม (วัดโพธิ์) วัดสทุ ศั นเทพวราราม วดั ระฆงั โฆสติ าราม เป็นต้น
❖โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระพุทธรูปท่ีถูกท้ิงร้างไว้ตามวัดในกรุงศรีอยุธยา ลพบุรี และสุโขทัย ลงมายังกรุงเทพฯ เพื่อบูรณะซ่อมแซม

และนาไปประดิษฐานตามวัดต่างๆ ท่ีสร้างใหม่ เช่น อัญเชิญพระศรีศากยมุนี จากวิหารหลวงวัดมหาธาตุ เมืองสุโขทัย มาประดิษฐาน

ณ วหิ ารหลวงวัดสุทศั นเทพวราราม

ดา้ นเศรษฐกิจ

การฟนื้ ฟเู ศรษฐกิจเร่มิ มมี าตั้งแต่สมัยกรงุ ธนบรุ ีในตอนตน้ ของรชั กาลที่ 1 เศรษฐกจิ ยงั ไม่ดี เพราะมสี งครามกบั

พมา่ หลายครง้ั การติดตอ่ ค้าขายกับต่างประเทศจึงลดลง ในปลายรชั กาลที่ 1เมื่อบ้านเมืองปลอดจากภยั สงคราม

ประชาชนมเี วลาประกอบอาชพี ราชสานกั ส่งเครื่องราชบรรณาการไปถวายจักรพรรดจิ นี

วทัดามใหหาธก้ าาตรุ จค.สา้ ุโขขาทยยั กบั จนี เพิ่มมากขึ้น ส่งผลใหเ้ ศรษฐกพิจรดะศขี รึ้นีศาจกึงยมมุนเี งี นิ มาใชจ้ า่ ยทานบุ ารุงบา้ นเมือง
ก่อสร้างพระนคร สร้างกาแพงเมือง สรา้ งป้อม สรา้ งและปฏิสังขรณ์วดั

ซื้อและสรา้ งอาวธุ เพอ่ื ใช้ปอ้ งกนั พระราชอาณาเขตบ้านเมอื งมีความม่ันคงและราษฎรมงั่ คง่ั ขน้ึ
วัดสุทัศนเทพวราราม
วัดอรุณราชวราราม
กรุงเทพมหานคร
ปอ้ มพระสเุ มรุ สกรร้าุงเงทพขม้ึนหใานนคสรมยั รชั กาลที่ 1

• ทรงมพี ระนามเดมิ วา่
• ในรชั สมัยของรัชกาลที่ 4 ไทยมคี วามสัมพันธ์กบั ชาติตะวนั ตกมากขน้ึ

และเรมิ่ พฒั นาบา้ นเมอื งให้ทนั สมยั แบบตะวนั ตก

พระราชกรณยี กิจทส่ี าคญั

❖ทรงส่งคณะราชทตู ไปองั กฤษและฝร่ังเศสเพ่อื เจรญิ พระราชไมตรี

❖ทรงทาสนธสิ ญั ญากบั ตา่ งชาติ และโปรดเกลา้ ฯ ให้ตงั้ โรงกษาปณผ์ ลิตเงนิ

❖ทรงตั้งธรรมยุติกนิกาย และโปรดเกลา้ ฯ ใหช้ าระและเขียนพงศาวดารขึน้ ใหม่

❖ทรงยกเลกิ ประเพณีเกา่ ๆ ทีล่ ้าสมัย และทรงนาความรขู้ องตะวันตกมาปรับปรงุ บา้ นเมอื ง

ด้านการปรับปรุงประเทศ

เพ่อื ไม่ให้ชาตติ ะวันตกดูถกู วา่ ไทยเป็นชาติป่าเถอื่ น
ด้อยความเจรญิ แล้วหาขอ้ อา้ งยดึ ครองดินแดน เช่น อนญุ าตใหข้ นุ นางสวมเสอ้ื เขา้ เฝา้ ฯ อนญุ าตให้ราษฎรเฝา้ รับเสดจ็ ฯ หรือเขา้ เฝ้าฯ
ไดอ้ นุญาตใหช้ าวต่างชาตทิ าความเคารพตามธรรมเนียมตา่ งชาติ สง่ เสรมิ ให้ราษฎรรกั ษาความสะอาดร่างกายและบา้ นเมือง

สอนหนงั สือแกพ่ ระราชโอรสและพระราชธดิ า

• ทรงจ้างชาวตะวันตกเขา้ มาฝกึ สอนวิชาทหารแบบใหม่
• ทรงสง่ ขุนนางไปศึกษาดูงานยังต่างประเทศเปน็ ครัง้ แรก เร่ืองการพมิ พ์ทีป่ ระเทศฝรั่งเศส
• โปรดให้ตง้ั โรงพิมพข์ องทางราชการข้ึนในพระบรมมหาราชวัง ชอ่ื ว่า โรงอักษรพิมพการ

เปน็ ต้น ทง้ั นเ้ี พ่อื ใหเ้ ปน็ คูเมอื งและ

เพ่ือความสะดวกในการคมนาคม

ดา้ นศาสนา สงั คมเเละวฒั นธรรม เปน็ ตน้

เน้นการศกึ ษาพระธรรมวนิ ยั
การเผยแผค่ าสอน เน้นใหพ้ ระสงฆ์ปฏบิ ัติตามพระธรรมวินยั อยา่ งเครง่ ครัด

พระมหาเจดียป์ ระจารชั กาลท่ี 4
ในวดั พระเชตพุ นวมิ ลมงั คลาราม พระเจดยี ์ภเู ขาทอง
• ทรงสนับสนุนกจิ การของศาสนาอนื่ เชน่
• ทรงศกึ ษาการอ่านศลิ าจารกึ ของพ่อขุนรามคาแหง ทท่ี รงพบเมอ่ื ครงั้ ทรงผนวช ร่วมกับนักปราชญ์

อยู่ในพงศาวดาร จงึ มีชอ่ื วา่ พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา

พระบำทสมเด็จ
พระจุลจอมเกลำ้ เจำ้ อย่หู ัว

รัชกำลที่ 5

• ทรงมีพระนามเดิมว่า
• ทรงเปน็ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยูห่ วั กับพระนางเธอ

พระองค์เจา้ ราเพยภมราภริ มย์
• ทรงปฏริ ูปบา้ นเมอื งทกุ ดา้ นเพอ่ื พฒั นาให้มีความทนั สมยั เจรญิ กา้ วหน้าทัดเทยี มกับ

ชาตติ ะวนั ตกและเพอื่ รกั ษาอธิปไตยของชาติ

พระราชกรณยี กิจทีส่ าคัญ

❖ทรงปฏิรูปการปกครองส่วนกลาง และสว่ นภมู ภิ าค ทรงปฏริ ูประบบกฎหมายและการศาล
❖ทรงเลกิ ทาส และทรงเลกิ ระบบไพร่ และทรงปฏริ ปู การศึกษา

❖ใชว้ ธิ ที างการทตู การทหาร และการแสวงหาความชว่ ยเหลอื จากมหาอานาจอื่น
❖ทรงพยายามดาเนนิ นโยบายต่างประเทศอยา่ งอดทน และผอ่ นปรน





พระบำทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อยหู่ วั รชั กำลที่ 5

ด้ำนกำรปกครอง: แบ่งอำนำจเปน็ กระทรวง
ยกเลกิ เมอื งชนั้ เอก โท ตรี จตั วำ

- ยกเลกิ ระบบไพร่ ทำส
- จัดระบบศำล กฎหมำย
- จัดตงั้ โรงเรยี น ปฏิรูปกำรศกึ ษำ

พระบำทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อย่หู วั รชั กำลที่ 5

- จัดตงั้ ไปรษณยี ์และโทรเลข กจิ กำรไฟฟ้ำ
- เสดจ็ ประพำสยโุ รปเจรญิ สมั พนั ธไมตรี
- ปฏริ ปู กำรคลงั จดั ตงั้ ธนำคำร
- มีกำรขดุ คลอง กำรสรำ้ งถนน
- จัดตง้ั โรงพยำบำลศิรริ ำช

สมเด็จพระบวรรำชเจ้ำ
มหำสุรสิงหนำท

• มีพระนามเดมิ วา่
• เปน็ พระอนชุ าในพระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟา้ จุฬาโลกมหาราช
• ทรงเข้ารบั ราชการในตาแหนง่ นายสุดจนิ ดามหาดเล็กหุ้มแพร และทรง

ดารงตาแหน่งพระมหาอปุ ราชหรอื วังหน้า ในรัชกาลท่ี 1

ดา้ นการเมืองการปกครอง พระราชกรณยี กิจท่ีสาคญั

❖เขา้ รว่ มกบั กองทัพของพระยาตาก (สนิ ) ท่เี มอื งจนั ทบรุ ีและมีสว่ นรว่ มในการ
❖สมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราชไดเ้ สด็จข้นึ ครองราชยส์ มบตั ิใน พ.ศ. ๒๓๑๐ จึงไดร้ ับบรรดาศักดิ์เปน็

❖ไดเ้ ล่ือนบรรดาศักดิ์เปน็ และ ทาหนา้ ที่ปกครอง

สมเดจ็ พระบวรราชเจา้ มหาสุรสงิ หนาท เมืองพิษณโุ ลก ดูแลเเละป้องกันพระราชอาณาจักรทางเหนอื ทรงมพี ระปรชี าสามารถในการ

สงครามเป็นอยา่ งมาก จนพมา่ เรยี กพระนามวา่

วัดเทวราชกุญชร

ดา้ นศลิ ปวฒั นธรรม

❖โปรดใหส้ รา้ งพระราชวังบวรสถานมงคล ซ่งึ มีสถาปัตยกรรมไทยท่งี ดงาม
❖ทรงโปรดใหส้ ร้างวัดหลายแหง่ เชน่ วดั ชนะสงคราม วดั มหาธาตุ วัดเทวราชกญุ ชร วดั ราชผาติการาม วดั บางลาพู วดั โบสถ์
❖โปรดให้ปฏสิ งั ขรณว์ ัดเกา่ เชน่ วดั ปทมุ คงคา วัดสุวรรณดาราราม เปน็ ต้น
❖ทรงบรจิ าคพระราชทรัพย์สร้างหอพระมณเฑยี รธรรมในวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม โรงครวั หอสวด โรงโขน โรงหุ่นระทา พลบั เพลา

หอทงิ้ ทาน ถวายเปน็ สมบัติของพระบรมมหาราชวงั

สมเดจ็ พระบวรรำชเจำ้ มหำสุรสิงหนำท

พระรำชกรณียกจิ
มีส่วนรว่ มในกำรกอบกเู้ อกรำชบ้ำนเมอื ง

ทรงเปน็ แมท่ ัพในสงครำมครงั้ สำคญั หลำยครง้ั
เชน่ สงครำมเกำ้ ทัพ สงครำมรบพมำ่ ท่ี
ทำ่ ดนิ แดง เป็นตน้

สมเดจ็ พระบวรรำชเจำ้ มหำสรุ สิงหนำท
พระรำชกรณยี กจิ

ด้ำนศำสนำ ทรงอปุ ถมั ภบ์ ำรงุ วดั
สถำปนำวดั มหำธำตุ วดั ชนะสงครำม เป็นตน้
ทรงสรำ้ งมณฑลเพยี รธรรมภำยในวดั
พระศรรี ตั นศำสดำรำม สรำ้ งพระรำชวัง
พพิ ธิ ภณั ฑสถำนพระนคร

• ทา้ วเทพกระษตั รี หรอื คณุ หญงิ จนั ทา้ วศรีสนุ ทร หรอื คณุ มุก
เป็นบคุ คลสาคญั ของจงั หวดั ภูเกต็

• ได้รับการยกย่องเปน็ วีรสตรไี ทยผมู้ ีความกลา้ หาญ เสียสละ
และจงรักภกั ดีต่อชาติบ้านเมือง

• ได้ใชส้ ตปิ ัญญาในการแก้ปญั หาเพอื่ ปอ้ งกนั การรกุ รานของข้าศกึ ใน
สงครามเก้าทพั เม่ือ พ.ศ. 2328 ในสมยั รชั กาลที่ 1 แหง่ กรุงรัตนโกสนิ ทร์

• พ.ศ. 2328 ได้เกิดศึกสงครามเกา้ ทัพ ขา้ ศึกเข้ามาประชิดทเี่ มอื งกลาง (จงั หวดั ภูเกต็ ) คณุ หญิงจนั และคณุ มกุ ได้รวบรวม

ไพร่พลเพื่อปกป้องเมอื ง โดยออกอบุ ายกั้นน้า เพ่ือตดั แหล่งนา้ ทาทเี คล่ือนพลยามดึกเพื่อทาใหข้ ้าศกึ เข้าใจวา่ มีกองกาลงั เสรมิ
• คุณหญงิ จันวางแผนใช้กลศึกว่าในเมืองมกี าลังมาเพมิ่ เติมอยู่เสมอแล้วจึงโจมตีข้าศึกดว้ ยปนื ใหญ่ ทาให้ข้าศกึ ถอยทัพกลบั ไป
• คณุ งามความดีทีค่ ณุ หญิงจนั และคณุ มุกไดท้ าไว้ จงึ โปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มบาเหนจ็ ผู้ทาคณุ ให้แก่แผน่ ดนิ โดยแต่งตัง้ ให้

คุณหญงิ จนั เป็นทา้ วเทพกระษตั รี และคุณมุกนอ้ งสาวเป็นทา้ วศรสี นุ ทร