การประกนั คุณภาพการศึกษา
(Quality Assurance)
จดั ทำโดย
นำงสำวจนั ทิมำ ศรีรักษำ รหสั 6292110037
เสนอ
อำจำรยว์ ริ ำณี สุขทรัพย์
คณะศึกษำศำสตร์ สำขำกำรศึกษำปฐมวยั
มหำลยั ภำคตะวนั ออกเฉียงเหนือ
คำนำ
E - BOOK เล่มน้ีจดั ทำข้ึนเพ่ือเป็ นกำรนำเสนอขอ้ มูลเก่ียวกบั กำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำโดยมีเน้ือหำ
ควำมหมำย ควำมสำคญั กำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำท้งั ภำยนอกและภำยในเป็นอยำ่ งไร
ผจู้ ดั ทำหวงั เป็นอยำ่ งยง่ิ วำ่ E - BOOK เล่มน้ีจะเป็นประโยชน์แก่ผสู้ นใจไม่มำกกน็ อ้ ยหำกผดิ พลำดประกำร
ใดตอ้ งขออภยั มำ ณ ที่น้ีดว้ ย
สำรบญั จุดมุ่งหมายของการประกนั คุณภาพ
การศึกษาประกอบด้วย
การประกนั คุณภาพการศึกษา
กระบวนการประกนั คุณภาพการศึกษา
ความสาคญั ของคุณภาพการศึกษา
ความแตกต่างระหว่างการประกนั คุณภาพ
ระบบประกันคณุ ภาพภายในและ ภายในและภายนอก
ระบบการประกันคุณภาพภายนอก
อ้างองิ
การประกนั คุณภาพการศึกษา
(Quality Assurance)
หมำยถึง กำรทำกิจกรรมหรือกำรปฏิบตั ิภำรกิจหลกั อยำ่ งเป็ นระบบตำมแบบแผนท่ีกำหนดไว้ โดยมีกำรควบคุม
คุณภำพ (Quality Control) กำรตรวจสอบคุณภำพ (Quality Auditing) และกำรประเมินคุณภำพ (Quality Assessment)
จนทำใหเ้ กิดควำมมน่ั ใจในคุณภำพ และมำตรฐำนของดชั นีช้ีวดั ระบบและกระบวนกำรผลิต ผลผลิตและผลลพั ธ์ของ
กำรจดั กำรศึกษำ
การประกันคุณภาพการศึกษา เป็ นกระบวนกำรวำงแผน และกระบวนกำรจดั กำรของผูร้ ับผิดชอบกำรจดั กำรศึกษำท่ีจะ
รับประกนั ใหส้ งั คมเช่ือมนั่ วำ่ จะพฒั นำใหผ้ เู้ รียนเกิดกำรเรียนรู้ไดค้ รบถว้ นตำมมำตรฐำนคุณภำพท่ีระบุไวใ้ นหลกั สูตร และตรงตำม
ควำมมุ่งหวงั ของสังคม เนื่องจำกพ่อแม่มีสิทธ์ิเรียกร้องให้สถำบนั กำรศึกษำ และหน่วยงำนท่ีรับผิดชอบในกำรจดั กำรศึกษำ จดั
กำรศึกษำให้แก่ลูกอย่ำงมีประสิทธิภำพมำกท่ีสุด เพื่อให้ลูกมีควำมรู้ควำมสำมำรถ ทกั ษะ เจตคติ และคุณลกั ษณะต่ำงๆ ไดเ้ ต็ม
ศกั ยภำพของแต่ละบุคคล ตอบสนองต่อควำมตอ้ งกำร ควำมสนใจ และควำมถนดั ท่ีแตกต่ำงกนั และที่สำคญั คือ ทุกคนมีคุณสมบตั ิ
ครบถ้วนตำมมำตรฐำนคุณภำพที่สังคมตอ้ งกำร เป็ นกำรคุม้ ครองผูบ้ ริโภค ต่อไปไม่ว่ำพ่อแม่ ผูป้ กครองจะส่งลูกเขำ้ เรียนใน
สถำบนั กำรศึกษำใด จะมีควำมมน่ั ใจไดว้ ำ่ สถำบนั กำรศึกษำมีคุณภำพและมำตรฐำนกำรศึกษำสูงเท่ำเทียมกนั ไม่จำเป็นตอ้ งวิ่งเตน้
หรือฝำกลูกเขำ้ เรียนในสถำบนั กำรศึกษำท่ีมีช่ือเสียง ระบบกำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำ เป็นระบบท่ีพฒั นำคุณภำพและมำตรฐำน
กำรศึกษำของสถำบนั กำรศึกษำใหท้ ดั เทียมกนั ดงั น้นั พอ่ แม่ ผปู้ กครองจึงยอมไม่ได้ ถำ้ ลูกเขำ้ ศึกษำในสถำบนั กำรศึกษำแห่งใดแห่ง
หน่ึงแลว้ ไม่มีคุณภำพตำมมำตรฐำนคุณภำพที่กำหนดไวใ้ นระดบั ต่ำงๆ ดงั น้นั ผทู้ ่ีรับประกนั คุณภำพกำรศึกษำโดยตรง คือ ผบู้ ริหำร
สถำบนั กำรศึกษำ ครู และบุคลำกรทำงกำรศึกษำ รวมถึงผูม้ ีส่วนเกี่ยวขอ้ งกบั กำรจดั กำรศึกษำ เช่น คณะกรรมกำรกำรศึกษำข้นั
พ้ืนฐำนของโรงเรียน ผูป้ กครอง ผูแ้ ทนชุมชน รวมถึงหน่วยงำนท่ีเกี่ยวขอ้ งระดบั อำเภอ จงั หวดั เขตพ้ืนท่ีกำรศึกษำ กรมเจำ้ สังกดั
และกระทรวง ตอ้ งมีกำรรับผดิ ชอบเรื่องกำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำร่วมกนั
การประกนั คุณภาพการศึกษาแบ่งได้ ดงั นี้
• กำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำภำยใน (Internal Quality Assurance) หมำยถึง กำรประเมินผลและกำรติดตำมตรวจสอบคุณภำพและ
มำตรฐำนกำรศึกษำของสถำบันกำรศึกษำจำกภำยใน โดยวงจร PDCA (Plan-Do-Check-Act) เป็ นกำรปฏิบัติโดยบุคลำกรของ
สถำบนั กำรศึกษำหรือโดยหน่วยงำนตน้ สงั กดั ที่มีหนำ้ ที่กำกบั ดูแลสถำบนั กำรศึกษำน้นั ๆ
• กำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำภำยนอก (External Quality Assurance) หมำยถึง กำรประเมินผลและกำรติดตำมตรวจสอบคุณภำพ
และมำตรฐำนกำรศึกษำของสถำบนั กำรศึกษำจำกภำยนอก โดยสำนกั งำนรับรองมำตรฐำนและประเมินคุณภำพกำรศึกษำ (สมศ.)
หรือบุคคล หรือหน่วยงำนภำยนอกที่สำนกั งำนดงั กล่ำวรับรอง เพื่อเป็ นกำรประกนั คุณภำพและเป็ นกำรพฒั นำให้มีคุณภำพและ
มำตรฐำนกำรศึกษำของสถำบนั กำรศึกษำน้นั ๆ
ความสาคญั ของคุณภาพการศึกษา
• พระรำชบญั ญตั ิกำรศึกษำแห่งชำติ พ.ศ. 2542 และท่ีแกไ้ ขเพ่ิมเติม (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2545 ไดก้ ำหนดจุดมุ่งหมำย และหลกั กำรของกำร
จดั กำรศึกษำ ที่มุ่งเนน้ ในเร่ืองคุณภำพและมำตรฐำนกำรศึกษำ โดยกำหนดรำยละเอียดไวใ้ นหมวด 6 มำตรฐำนและกำรประกนั คุณภำพ
กำรศึกษำ มำตรำ 47 กำหนดใหม้ ีระบบกำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำเพือ่ พฒั นำคุณภำพและมำตรฐำนกำรศึกษำทุกระดบั
ระบบประกนั คุณภาพภายในและ
ระบบการประกนั คุณภาพภายนอก
• กำรประกนั คุณภำพภำยใน (Internal Quality Assurance) มำตรำ 48 กำหนดใหห้ น่วยงำนตน้ สงั กดั และสถำนศึกษำจดั ใหม้ ีระบบกำรประกนั
คุณภำพภำยในสถำนศึกษำ และให้ถือว่ำกำรประกนั คุณภำพภำยในเป็นส่วนหน่ึงของกระบวนกำรบริหำรกำรศึกษำท่ีตอ้ งดำเนินกำรอยำ่ ง
ต่อเนื่อง โดยมีกำรจดั ทำรำยงำนประจำปี เสนอต่อหน่วยงำนตน้ สงั กดั หน่วยงำนที่เกี่ยวขอ้ ง และเปิ ดเผยต่อสำธำรณชน เพ่ือนำไปสู่กำรพฒั นำ
คุณภำพและมำตรฐำนกำรศึกษำ และเพอ่ื รองรับกำรประเมินคุณภำพภำยนอก
• กำรประกนั คุณภำพภำยนอก (External Quality Assurance) มำตรำ 49 กำหนดใหม้ ีสำนกั งำนรับรองมำตรฐำนและประเมินคุณภำพกำรศึกษำ
มีฐำนะเป็ นองค์กรมหำชน ทำหน้ำท่ีพฒั นำเกณฑ์วิธีกำรประเมินคุณภำพภำยนอก และทำกำรประเมินผลกำรจดั กำรศึกษำ เพ่ือให้มีกำร
ตรวจสอบคุณภำพของสถำนศึกษำ โดยคำนึงถึงควำมมุ่งหมำยและหลกั กำร และแนวทำงกำรจดั กำรศึกษำในแต่ละระดบั ตำมที่กำหนดไวใ้ น
พระรำชบญั ญตั ิกำรศึกษำ ใหม้ ีกำรประเมินคุณภำพภำยนอกของสถำนศึกษำทุกแห่งอยำ่ งนอ้ ยหน่ึงคร้ังในทุกหำ้ ปี นบั ต้งั แต่กำรประเมินคร้ัง
สุดทำ้ ย และเสนอผลกำรประเมินต่อหน่วยงำนที่เกี่ยวขอ้ งและสำธำรณชน
จุดมุ่งหมายของการประกนั คุณภาพ
การศึกษาประกอบด้วย
จุดมุ่งหมายทวั่ ไป ไดแ้ ก่
• เพ่ือใหท้ รำบระดบั คุณภำพของสถำบนั กำรศึกษำในกำรดำเนินกำรภำรกิจต่ำงๆกระตุน้ เตือนใหส้ ถำบนั กำรศึกษำพฒั นำคณุ ภำพกำรศึกษำ
และประสิทธิภำพกำรบริหำรจดั กำรอยำ่ งต่อเนื่องเพ่ือให้ทรำบควำมกำ้ วหนำ้ ของกำรพฒั นำคุณภำพกำรศึกษำของสถำบนั กำรศึกษำเพื่อ
รำยงำนสภำพและกำรพฒั นำในดำ้ นคุณภำพ และมำตรฐำนของสถำบนั กำรศึกษำต่อสำธำรณชน และหน่วยงำนท่ีเก่ียวขอ้ ง
จุดมุ่งหมายเฉพาะ ประกอบดว้ ย
• เพอ่ื ตรวจสอบยนื ยนั สภำพจริงในกำรดำเนินงำนของสถำบนั กำรศึกษำ และประเมินคุณภำพกำรศึกษำตำมมำตรฐำนกำรศึกษำอยำ่ งมี
ประสิทธิภำพ ตำมกรอบแนวทำงและวิธีกำรที่กำหนด และสอดคลอ้ งกบั ระบบกำรประกนั คุณภำพกำรศึกษำของสถำบนั กำรศึกษำ
และหน่วยงำนต้นสังกดั เพ่ือให้ได้ข้อมูลซ่ึงช่วยสะท้อนให้เห็นถึงจุดเด่น–จุดที่ควรพฒั นำของสถำบนั กำรศึกษำ เงื่อนไขของ
ควำมสำเร็จและสำเหตุของปัญหำเพอ่ื ช่วยเสนอแนะแนวทำงปรับปรุงและพฒั นำคุณภำพกำรศึกษำแก่สถำบนั กำรศึกษำและหน่วยงำน
ตน้ สังกดั เพ่ือส่งเสริมให้สถำบนั กำรศึกษำมีกำรพฒั นำคุณภำพและประกนั คุณภำพภำยในอยำ่ งต่อเน่ืองเพ่ือรำยงำนผลกำรประเมิน
คุณภำพและมำตรฐำนกำรศึกษำของสถำบนั กำรศึกษำต่อสำธำรณชนและหน่วยงำนท่ีเก่ียวขอ้ ง
กระบวนการประกนั คุณภาพการศึกษา
ประกอบด้วย 3 กระบวนการ ดงั นี้
การควบคุมคุณภาพ (Quality Control) เป็ นกระบวนกำรดำเนินกำรของหน่วยงำนต้นสังกัดและสถำบนั กำรศึกษำในกำรกำหนด
มำตรฐำนกำรศึกษำให้สอดคลอ้ งกบั มำตรฐำนกำรศึกษำของชำติ หลงั จำกน้นั หน่วยงำนตน้ สังกดั และสถำบนั กำรศึกษำจดั ทำแผน เพ่ือใชเ้ ป็น
แนวทำงในกำรดำเนินงำนพฒั นำคุณภำพเขำ้ สู่มำตรฐำนที่กำหนดไวใ้ นดำ้ นกำรพฒั นำหลกั สูตรสื่อกำรพฒั นำครูและบุคลำกร ธรรมนูญ
สถำนศึกษำ ระเบียบกำรสอน กำรแนะแนว กำรจดั กำรเรียนกำรสอน และกำรประเมินผล ท้งั น้ีจะเนน้ ระบบและกลไกกำรปฏิบตั ิงำนตำมแผน
ติดตำมกำกบั กำรดำเนินงำนอยำ่ งจริงจงั และต่อเนื่อง
การตรวจสอบ (Quality Audit) เป็นกำรดำเนินกำรของสถำบนั กำรศึกษำและหน่วยงำนตน้ สังกดั ในกำรยนื ยนั เป้ำหมำยท่ีกำหนด มุ่งไปสู่
มำตรฐำนท่ีตอ้ งกำร โดยกำรดำเนินกำรดงั น้ีกำรตรวจสอบและทบทวนกำรดำเนินงำนท้งั ระบบดว้ ยตนเองของสถำบนั กำรศึกษำ เพื่อนำขอ้ มูลมำ
ปรับปรุงและพฒั นำกำรจดั กำรศึกษำอยำ่ งต่อเนื่องสม่ำเสมอ และรำยงำนผลต่อผปู้ กครองและผรู้ ับผิดชอบกำรจดั กำรศึกษำกำรตรวจสอบและ
ทบทวนคุณภำพกำรศึกษำของสถำบนั กำรศึกษำ โดยหน่วยงำนตน้ สังกดั เพ่ือส่งเสริมสนบั สนุนและ/หรือใชม้ ำตรกำรในกำรส่งเสริมพฒั นำ
คุณภำพกำรศึกษำใหเ้ ป็นไปตำมมำตรฐำนกำรศึกษำท่ีกำหนดไว้
การประเมินคุณภาพ (Quality Assessment)เป็ นกำรประเมินค่ำระดบั คุณภำพของกิจกรรมเฉพำะอย่ำงในหน่วยงำน เช่น
คุณภำพกำรจดั กำรศึกษำ คุณภำพของงำนวิจยั คุณภำพของกำรสอน เป็ นตน้ กำรประเมินคุณภำพภำยในจะใชว้ ิธีกำรศึกษำตนเอง
(Self Study) และกำรประเมินตนเอง (Self Assessment)ส่วนกำรประเมินคุณภำพภำยนอกเป็นกำรดำเนินงำนโดยสำนกั งำนรับรอง
มำตรฐำนและประเมินคุณภำพกำรศึกษำ เพื่อประเมินผลและรับรองว่ำ สถำบนั กำรศึกษำจดั กำรศึกษำไดค้ ุณภำพตำมมำตรฐำน
กำรศึกษำท่ีกำหนดไว้
ความแตกต่างระหว่างการประกนั คุณภาพ การประกนั คุณภาพภายนอก
ภายในและภายนอก ผรู้ ับผดิ ชอบ : สำนกั งำนรับรองมำตรฐำน และประเมิน
คุณภำพกำรศึกษำ (องคก์ ำรมหำชน) (สมศ.)
การประกนั คุณภาพภายใน
ผรู้ ับผดิ ชอบ :โรงเรียน
สำนกั งำนเขตพ้นื ที่กำรศึกษำ
อ้างองิ
https://oldweb.western.ac.th/index.php/th/chaqa-jd/qa-jd/qa-jd-2
https://www.eqa.rmutt.ac.th/?page_id=877
https://www.gotoknow.org/posts/360933