ใบความรู้ ที่ 11 วงจรไฟฟ้าอย่างง่าย

กล่มุ สาระการเรยี นรูว้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ตามหลกั สตู รแกนกลาง พ.ศ. 2551 (ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2560)

วิทยาศาสตร์ ป.6

ใบความร้ทู ่ี 11 วงจรไฟฟ้าอยา่ งงา่ ย

เพจ : รวมสอื่ วทิ ย์ ครูกี้

หน่วยที่ แรงไฟฟา้ และพลงั งานไฟฟา้ วชิ า วทิ ยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 6

6 ใบความรทู้ ี่ 11 วงจรไฟฟา้ อยา่ งงา่ ย

รูห้ รอื ไมว่ ่า วงจรไฟฟา้ คืออะไร

วงจรไฟฟา้

คอื เสน้ ทางท่กี ระแสไฟฟ้าหรอื ประจุไฟฟา้ เคลื่อนที่ผ่านอุปกรณ์ไฟฟ้าได้ครบรอบ

วงจรไฟฟา้ อยา่ งงา่ ย ประกอบดว้ ย

1. แหลง่ กาเนิดไฟฟา้ ทาหน้าที่ ใหก้ ระแสไฟฟ้าและพลังงานไฟฟา้
2. สายไฟ ทาหน้าท่ี เป็นทางเช่อื มใหก้ ระแสไฟฟา้ และพลังงานไฟฟ้าผ่านจากแหล่งกาเนิดไฟฟ้า

ไปยงั เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้า
3. เครอื่ งใช้ไฟฟา้ ทาหน้าที่ เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าเป็นพลังงานอื่น เช่น พลังงานแสง พลังงาน

เสยี ง พลงั งานความรอ้ น

แหล่งกาเนิดไฟฟ้า

สายไฟ

เครอ่ื งใช้ไฟฟ้า

รู้วิทย์ คิดส์จา

แผนภาพการต่อวงจรไฟฟ้า จะเขียนโดยใชส้ ัญลักษณแ์ ทนการวาดภาพ

1 เพจ : รวมสอื่ วทิ ย์ ครกู ้ี

ใบความร้ทู ี่ 11 วงจรไฟฟา้ อย่างงา่ ย วชิ า วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 6

สัญลักษณข์ องอปุ กรณไ์ ฟฟา้ ตา่ งๆ

อุปกรณไ์ ฟฟา้ สญั ลกั ษณ์
1 เซลล์ หลายเซลล์
1. เซลล์ไฟฟา้
(เชน่ ถา่ นไฟฉาย แบตเตอร์ร่ี)

ขดี ยาวแทนขว้ั บวก และขีดส้นั แทนขว้ั ลบ

2. สายไฟฟา้

3. หลอดไฟฟา้ หรือ
4. มอเตอรไ์ ฟฟา้
5. ออดไฟฟา้ M

6. สวิตช(์ ยกสวติ ชข์ นึ้ )
7. สวติ ช(์ ยกสวติ ชล์ ง)

2 เพจ : รวมสอื่ วทิ ย์ ครูกี้

ใบความรู้ท่ี 11 วงจรไฟฟ้าอย่างง่าย วิชา วิทยาศาสตร์ ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 6

การนาวสั ดุอนื่ ๆมาต่อเข้ากบั วงจรไฟฟา้ สามารถแบ่งวัสดุ
ตามลกั ษณะการนาไฟฟ้าได้อย่างไร

ประเภทของวสั ดุ ประเภทของวัสดุ แบ่งเป็น

1. วัสดทุ เ่ี ปน็ ตวั นาไฟฟา้ คือ วัสดุท่ีนาไฟฟ้าได้ เม่ือต่อกับวงจรไฟฟ้า เป็นวัสดุที่ยอมให้
กระแสไฟฟ้าไหลผ่านได้ จึงทาให้หลอดไฟฟ้าสว่าง เช่น เงิน
ทองแดง อะลูมเิ นยี ม แกรไฟต์(ไสด้ ินสอ) เหลก็ เปน็ ตน้

เงิน ทองแดง อะลูมเิ นยี ม แกรไฟต์(ไส้ดินสอ)

2. วสั ดุท่ีเปน็ ฉนวนไฟฟา้ คือ วัสดุที่ไม่นาไฟฟ้า เม่ือต่อกับวงจรไฟฟ้า เป็นวัสดุท่ีไม่ยอมให้
กระแสไฟฟ้าไหลผ่าน จึงทาให้หลอดไฟฟ้าดับ เช่น ยาง ผ้า แก้ว
พลาสติก ไม้ กระดาษ เปน็ ต้น

ยาง ผ้า พลาสตกิ ไม้

รู้วิทย์ คิดส์จา

วัสดุ หากใช้เกณฑก์ ารนาไฟฟ้าจะแบ่งออกเปน็ 2 ประเภท คือ
1. ตวั นาไฟฟา้ คอื วัสดทุ ยี่ อมใหก้ ระแสไฟฟ้าไหลผ่านได้
2. ฉนวนไฟฟา้ คอื วัสดุที่ไม่ยอมใหก้ ระแสไฟฟ้าไหลผ่าน

3 เพจ : รวมสอื่ วทิ ย์ ครูกี้

ใบความรทู้ ี่ 11 วงจรไฟฟา้ อยา่ งงา่ ย วชิ า วทิ ยาศาสตร์ ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 6

ประเภทของวงจรไฟฟา้ ประเภทของวงจรไฟฟา้ แบ่งเป็น

1. วงจรเปดิ การตอ่ วงจรไฟฟ้าที่ยกสวิตชข์ ึ้น ทาให้วงจรไฟฟ้าไม่ครบวงจร กระแสไฟฟ้าจะ
ไมส่ ามารถเคลอ่ื นท่จี ากขัว้ บวกไปยงั เครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ ได้ หลอดไฟจึงดับ

2. วงจรปดิ การต่อวงจรไฟฟ้าท่ยี กสวิตช์ลง ทาให้วงจรไฟฟ้าครบวงจร กระแสไฟฟา้
จะสามารถเคลื่อนทจี่ ากข้ัวบวกไปยงั เครอื่ งใชไ้ ฟฟา้ ได้ หลอดไฟจึงติด

รู้วทิ ย์ คิดส์จา

การตอ่ วงจรไฟฟา้ ในบ้านที่ทาให้เคร่ืองใช้ไฟฟ้าทางานได้ เปน็ วงจรแบบปิด

4 เพจ : รวมสอ่ื วทิ ย์ ครูก้ี

ใบความรู้ท่ี 11 วงจรไฟฟา้ อย่างง่าย วชิ า วทิ ยาศาสตร์ ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 6

การตอ่ เซลล์ไฟฟา้ ในบา้ น

การต่อเซลล์ไฟฟ้าในบา้ นเปน็ การต่อแบบใด

รู้วิทย์ คิดส์จา

การตอ่ เซลล์ไฟฟา้ ในบา้ นเปน็ การต่อแบบอนุกรม เน่อื งจากจะทาให้พลังงานไฟฟา้ มากขน้ึ

การตอ่ เซลลไ์ ฟฟา้ การต่อเซลล์ไฟฟ้า ในท่ีน้ี คือ ถ่านไฟฉาย เมื่อนาถ่านไฟฉายจานวน
แตกตา่ งกนั มาต่อแบบอนุกรมกบั วงจรไฟฟา้ พบว่าความสว่างของหลอดไฟจะ
แตกต่างกัน

VS

ถ่านไฟฉาย 3 กอ้ น ถา่ นไฟฉาย 4 ก้อน
หลอดไฟสวา่ งนอ้ ยกวา่ หลอดไฟสวา่ งมากกวา่

เม่ือเพิม่ จานวนเซลลไ์ ฟฟา้ โดยนามาต่อแบบอนกุ รม ทาใหแ้ หลง่ กาเนดิ ไฟฟ้าของวงจรไฟฟ้ามีพลังงาน
ไฟฟ้ามากข้ึน ส่งผลให้หลอดไฟสวา่ งมากข้นึ การต่อเซลลไ์ ฟฟา้ แบบอนกุ รมจึงเหมาะสมกบั การนามาใช้

ในเครื่องใช้ไฟฟา้ ทต่ี อ้ งการพลงั งานไฟฟ้ามากขึ้น

5 เพจ : รวมสอื่ วทิ ย์ ครกู ้ี

ใบความรู้ที่ 11 วงจรไฟฟา้ อย่างงา่ ย วชิ า วทิ ยาศาสตร์ ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี 6

การตอ่ อปุ กรณไ์ ฟฟา้ ในบา้ น

การต่ออุปกรณไ์ ฟฟ้าในบ้านต่อไดอ้ ยา่ งไรบา้ ง

รู้วิทย์ คดิ ส์จา

การตอ่ อุปกรณไ์ ฟฟา้ ในบา้ นเปน็ การตอ่ แบบขนาน

1. การตอ่ หลอดไฟแบบอนกุ รม การตอ่ วงจรไฟฟ้าท่นี าหลอดไฟมาต่อเรียงกนั ไป

ขอ้ ดี

• การตอ่ วงจรไมย่ งุ่ ยากซบั ซ้อน
• สามารถเปดิ หลอดไฟฟ้าทุก ๆ ดวงในวงจรไดพ้ รอ้ มกนั

ขอ้ จากดั

หากหลอดไฟฟ้าดวงหนึ่งชารุดหรอื ถกู ถอดออกหลอดไฟฟ้าดวงที่เหลือ
จะดบั ทงั้ หมด (วงจรไฟฟ้าเปดิ )

การประยกุ ตใ์ ช้

ใช้ต่อฟวิ ส์หรือสวติ ซ์ ใชก้ ับการตอ่ หลอดไฟฟา้ ทตี่ ้องการให้สวา่ งพร้อมกัน
เชน่ โคมไฟหรือไฟประดบั ตามสถานที่ต่าง ๆ ไฟกะพรบิ ตามงานรน่ื เริง

2. การตอ่ หลอดไฟแบบขนาน การตอ่ วงจรไฟฟา้ ที่นาหลอดไฟมาต่อครอ่ มปลายท้ังสองของ
เครอ่ื งใช้ไฟฟ้า

ขอ้ ดี

• หลอดไฟฟ้าทกุ ดวงสวา่ งเทา่ กัน
• เม่อื หลอดไฟฟ้าดวงหนงึ่ เสีย หลอดไฟฟ้าดวงอื่นจะยังคงทางานได้ตามปกติ
• สามารถเปดิ หรือปดิ หลอดไฟฟา้ เฉพาะดวงท่ตี ้องการใชง้ านได้

ข้อจากดั

• ต้องใช้อปุ กรณต์ อ่ หลอดไฟฟา้ มากกวา่ แบบอนกุ รม
• วิธกี ารต่อหลอดไฟฟ้าซับซอ้ นมากกวา่ การต่อแบบอนุกรม

การประยกุ ตใ์ ช้

ใช้ต่อเครื่องใช้ไฟฟ้าภายในอาคาร บ้านเรือน เน่ืองจากมีประสิทธิภาพ
ในการใชง้ านดีกวา่ เพราะหากเครอื่ งใช้ไฟฟ้าชนิดหนึ่งมีปัญหา เครื่องใช้ไฟฟ้า
ชนิดอื่นจะยังคงใชง้ านได้ตามปกติ

6 เพจ : รวมสอื่ วทิ ย์ ครูกี้