วิชา นิวแมติกส์และไฮดรอลิกส์

วาล์วควบคุม 2 ทิศทาง 2 ต าแหน่ง ปกติปิด เลื่อนวาล์วโดยการกด วาล์วเลื่อนกลับโดยสปริง (2/2 D.C.V. normally closed set by push button reset by spring) ขณะปกติลูกบอลซงึ่ทา หนา้ทเี่ป็นวาลว์จะถูกสปรงิดนั ใหป้ ิดบาวาล์วไว้ ่ ลมที่เข้ามาจากรูPไม่สามารถผ่านไปยังรูAได้ เมื่อกดก้านเลื่อน ก้านเลื่อนจะดันให้ลูกบอลเปิดให้ลมผ่านไปยังรูA

วาล์วควบคุม 2ทิศทาง2ต าแหน่ง ปกติปิด เลื่อนวาล์วโดยการกด วาล์ว เลื่อนกลับโดยสปริง (2/2D.C.V. normally closed -set by push button rest by spring) ปกติสปริงจะดันให้แผ่นกลม(disc)ปิ ดบ่าวาล์วไว้ ไม่ให้ลมจากรูP ผ่านไปรูAได้เมื่อกดก้านเลื่อน ก้านเลื่อนจะดันแผ่นกลมให้เปิดลม จากรูPไปยังรูA เมื่อปล่อยมือจากก้านเลื่อน สปริงจะดันให้แผ่นกลม ปิ ด ลมไม่สามรถผ่านไปได้

วาล์วควบคุม3 ทิศทาง2ต าแหน่ง ปกติปิด เลื่อนวาลวโดยปุ่ มกด วาล์ว เลื่อนกลับโดยสปริง (3/2D.C.V. normally closed -set by push button reset by spring) ปกติ สปริงจะดันให้ก้านเลอื่นไปทางซา้ยมอืลมจากรูPไม่ สามรถผ่านไปรูAได้ รูAจะต่อกับรูR เมื่อกดก้านเลื่อน ก้านเลื่อนจะดันให้วาล์วเปิ ด รูPไปยังรูA เมื่อปล่อยมือจากก้านเลื่อน สปริงจะดันให้วาล์วปิ ด รูPรูA จะต่อกับรูR

วาล์วควบคุม3ทิศทาง2ต าแหน่งปกติปิดเลื่อนวาล์วโดยปุ่ มกด วาล์ว เลื่อนกลับโดยสปริง (3/2D.C.V. normally closed -set by push button reset by spring) ปกติสปริงจะดันให้ลูกสูบเลื่อนไปทางซ้ายมือ ลมจากรู1ไม่สามรถผ่านไปรู2ได้รู 2จะต่อกับรู3 เมื่อกดก้านเลื่อน ก้านเลื่อนจะดนัให้ลูกสูบ เลื่อนไปทางขวามือเปิดให้รู1ต่อไปยัง รู2 เมื่อปล่อยมือ สปริงจะดนัให้ลูกสูบเลื่อนกลับตา แหน่งปกตปิิด รู1 จะถูกอุดตันรู 2จะต่อกับรู3

วาล์วควบคุม 3 ทิศทาง 2 ต าแหน่งปกติปิดเลื่อนวาล์วโดยลม วาล์ว เลื่อนกลับโดยสปริง (3/2D.C.V. normally closed -set by pneumatic reset by spring) ปกติ สปริงจะดันให้ปกติสปริงจะดนัให้ลูกสูบเลื่อนไปทางซ้ายมือ ลมจากรูPไม่สามรถ ผ่านไปรูAได้รูA จะต่อกับรR เมื่อป้อนสัญญาณลมที่รูz ลมจะดันให้ลูกสูบ เลื่อนไปทางขวามือเปิดให้รูPต่อไปยงัรูA เมื่อตดัสัญญาณลมออก สปริงจะดนัให้ลูกสูบเลื่อนกลับตา แหน่งปกตปิิด รูPจะถูกอุดตันรู Aจะต่อกับรูR

วาล์วควบคุม3 ทิศทาง2ต าแหน่ง ปกติปิด เลื่อนวาล์วโดยโซลินอยด์ วาล์วเลื่อนกลับโดยสปริง (3/2D.C.V. normally closed -set by solenoid reset by spring) ปกติสปริงจะดนัให้วาล์วปิด ลมจากรูPไม่สามรถผ่านไปรูAได้ เมื่อป้อนไฟให้โซลินอยด์ พลังเยอร์จะถูกดงึให้เลื่อนไปทางซ้ายมือด้วยอ านาจของ แม่เหล็กไฟฟ้า วาล์วจะเปิดให้ลมผ่านจากรูPไปรูA เมื่อตัดไฟออกจากโซลินอยด์ อ านาจแม่เหล็กของโซลินอยด์หมดไป สปริงจะดัน ให้พลังเยอร์เลื่อนไปทางขวามือดันวาล์วให้ปิดรูPไว้ลมจากรูAจะระบายออกที่รู R

วาล์วควบคุม3 ทิศทาง2ต าแหน่ง ปกติปิด เลื่อนวาล์วโดยโซลินอยด์และ ลมดนัชว่ย วาลว์เลอื่นกลบัโดยสปรงิ (3/2D.C.V. normally closed -set by solenoid with pilot reset by spring) ปกติ สปริงจะดันให้วาล์วไพลอตปิ ด สปริงจะดันให้ลูกสูบเลื่อนไปทางซ้ายมือลม จากรูPไม่สามรถผ่านไปรูAได้รูAจะต่อกับรูR เมื่อป้อนไฟให้โซลินอยด์พลังเยอร์จะถูกดงึให้เปิดวาล์วไพลอต วาล์วไพลอตจะ เปิดให้ลมไปดนัลูกสูบให้เลื่อนไปด้านขวามือ เปิดให้ลมผ่านจากรูPไปยงัรูA

เมื่อตัดไฟออกจากโซลินอยด์ อ านาจแม่เหล็กของโซลินอยด์หมดไป สปริงจะดัน ให้พลังเยอร์เลื่อนลงดันให้วาล์วไพลอตปิ ด สปริงจะดันให้ลูกสูบกลับตา แหน่ง ปกติ วาล์วควบคุม 5ทิศทาง2ต าแหน่ง เลื่อนวาล์วโดยลม วาล์วเลื่อนกลับโดย สปริง (5/2D.C.V. set by pneumatic reset by spring) ปกติ ลมจากรู1ไหลไปยังรู2 รู4ต่อไปยังู5 สว่นร3ู อุดตัน เมอื่ใหส้ญัญาณลมทรีู่ลมสญัญาณ14 ลมสญัญาณจะดนั ใหล้กูสบูเลอื่น ไปทางขวามือ รู1จะต่อกับรู4 รู2จะต่อกับรู3 สว่นรู5อุดตัน เมอื่เอาลมสญัญาณออกจากรู14 สปริงจะดันให้ลูกสูบเลื่อนกลับต าแหน่ง ปกติ

วาล์วควบคุม5ทิศทาง2ต าแหน่ง เลื่อนวาล์วโดยลมทั้ง2ข้าง (5/2D.C.V. set and reset by pneumatic) ปกติแล้ววาล์วจะค้างอยู่ต าแหน่งสุดท้ายที่ถูกกระท า ถา้ใหล้มสญัญาณทรีู่14 ลมจะดันลูกลูบให้เลื่อนไปทางขวามือ รู1ต่อกับรู 4 รู2จะต่อกับรู3 สว่นรู5จะถูกอุด ถ้าใหล้มสญัญาณทรีู่12 ลกูสบูจะถูกดนั ใหเ้ลอื่นไปทางซา้ย รู1จะต่อกับรู 2 รู4ต่อกับรู5 สว่นรู3จะถูกอุด

วาล์วควบคุม 5 ทิศทาง 2 ต าแหน่ง เลื่อนวาล์วโดยโซลินอยด์และลมดัน ชว่ย วาลว์เลอื่นกลบัโดยสปรงิ (5/2D.C.V.)set by solenoid with pilot reset by spring) ปกติ ลมจากรู1ต่อไปยังรู2 ลมจากรู4ต่อไปยังรู5 สว่นรู3อุดตัน เมื่อป้ อนไฟฟ้ าให้กับโซลินอยด์วาล์วไพลอตจะเปิดให้ลมไปดันลูกสูบให้ เลื่อนไปทางขวามือ ลมจากรู1จะต่อไปยังรู4 สว่นลมจากรู2จะไหลไปยังรู 3 สว่นรู5อุดตัน เมื่อตัดไฟฟ้ าออกจากโซลินอยด์ สปริงจะดันลูกลูบกลับต าแหน่งปกติ

วาล์วควบคุม 5 ทิศทาง 2 ต าแหน่ง เลื่อนวาล์วโดยโซลีนอยด์ทั้ง 2 ข้าง (5/2 D.C.V. set and reset by solenoid with pilot) การควบคุมวาล์วนี้ท าได้โดยการป้ อนไฟฟ้ าให้กับขดลวดโซลินอยด์ดัง ภาพแสดงการทา งานขณะป้อนไฟฟ้าใหก้บั โซลนิอยดด์า้นซา้ยมอื ถ้าป้ อนไฟฟ้ าให้กับโซลินอยด์ด้านขวามือ จะท าให้ลูกสูบเลื่อนไป ไม่ควรป้ อนไฟฟ้ าให้กับโซลินอยด์พ้อมกันท ั้งสองข้าง

วาล์วกันกลับ(Check valve) เป็ นวาล์วที่ยอมให้ลมไหลได้เพียงด้านเดียว วาล์วจะไม่ ยอมให้ลมไหลจากรู2ไปรู1 โดยสปริงจะดันให้วาล์วปิด บ่า วาล์วไว้ เมื่อป้ อนลมเข้ารู1 ลมจะดันให้วาล์วเปิด ลมจากรู1สามารถไหลไปยังรู2 ได้

วาล์วกันกลับสองทาง (Shuttle valve) บางครั้งเรียกวาล์วนี้ว่าลิ้นลมเดี่ยว ทางลอจิกเรียกว่า OR gate เมอื่ป้อนสญัญาณลมทรีู่E1หรือรูE2 ลมสามารถจะไหลไปยังรูAได้ หรอืถา้ป้อนสญัญาณทงั้E1และ E2ลมก็สามารถไหลผ่านไปยังรูAได้ วาลว์นจี้ะใชใ้นวงจรทตี่อ้งการใหม้ จุดสตาร์ตหลายจุด ี

วาล์วความดันสองทาง(Two pressur valve) วาล์วนี้บางครั้งเรียกว่าลิ้นลมคู่ ทางลอจิกเรียกว่า AND gate

จากรูปเมอื่ป้อนสญัญาณลมทรีู่E1 ลมจะดันให้วาล์วเลื่อนไปทางขวามือ วาล์วจะเลื่อนไปปิดรูAไว้ ลมจะไม่สามารถผ่านไปได้ วาลว์นจี้ะยอมใหล้มสญัญาณผา่นไปไดก้ ็ตอ่เมอื่มสีญัญาณลมทงั้E1และ E2(เลอื่นเมา้ทช์ที้รี่ปู ) วาล์วทิ้งลมเร็ว (Quick exhaust valve) วาลว์นใี้ชส้า หรบัออกแบบวงจรนวิแมตกิ ใหก้า้นสบูเขา้เร็วกวา่ ปกติ ถ้าให้ลมเข้าที่รูP ลมจะดันให้วาล์วปิดรูR ลมจากรูPจะไหลผ่านไปยังรูA เมื่อเอาลมออกจากรูP ลมจากรูAจะดันให้วาล์วปิดรูP ลมจากรูAจะไหล ระบายออกที่รูR

วาล์วปรับอัตราการไหล (Throttle valve) วาลว์นจี้ะใชเ้พอื่ปรบัความเร็วของลกูสูบ เมื่อคลายสกรูออกวาลว์จะเปิดชอ่งทางลมใหก้วา้ง เมอื่หมุนสกรูเขา้วาลว์จะปรบั ใหช้อ่งทางลมใหแ้คบลง

วาล์วปรับอัตราการไหลทางเดียว(One way flow control valve) วาลว์นจี้ะใชใ้นวงจรนวิแมตกิทตี่องการปรับให้ความเร็วลูกสูบ ้ เคลอื่นทอี่อกชา้ได้แต่ความเร็วขาเข้าปกต้ เมื่อลมไหลจากรู1ไปรู2 ลมจะผ่านคอคอด(วาล์วปรับอัตราการไหล)ได้ เพียงอย่างเดียว เมื่อลมไหลจากรู2ไปรู1 ลมจะดันให้วาล์วกันกลับเปิดขึ้น ลมสามารถไหล ได้สะดวก ไม่มีการปรับการไหล

วาล์วระบายความดัน (Pressure relief valve) วาล์วระบายความดัน บางครั้งเรียกว่าวาล์วนิรภัย (Safety)หรือ วาล์วจ ากัดความดัน (Limiting valve) เป็ นวาล์วที่ยอมให้ลมไหล ระบายออกสบู่รรยากาศเมอื่ความดนัสูงถงึคา่ก าหนด ตัวอย่างการใช้ งาน เชน่ ใชเ้ป็นวาลว์นริภยัทถี่งัพกัลม ซงึ่มหีลกัการทา งานคอืเมอื่ ความดันลมในถังสูงถึงค่าก าหนด ความดันลมจะดันให้วาล์วเปิ ดขึ้น ระบายลมออกสบู่รรยากาศ เพื่อเป็ นการป้ องกันอันตรายที่จะเกิดแก่ ถังพักลม

วาล์วลความดัน (Pressure reducing valve) วาล์วนถี้กูใชใ้นระบบนวิแมตกิเพอื่ใชเ้ป็นวาลว์ปรบัตงั้ความดนั (Pressur regulating valve)ที่รวมอยู่ในชุดปรับปรุงคุณภาพลม วาล์วนี้มีหลักการท างาน คือ เมอื่ความดนัดา้นทางออกใชง้านสงูถงึคา่กา หนดแลว้ วาล์วจะไม่ยอมให้ลม ไหลผา่นวาลว์ไปได้ซงึ่วาลว์นมี้ ี2 ชน ิิดคือ 1. แบบระบายความดนั ซงึ่ใชก้บัระบบนวิแมตกิ โดยทว่ัไป 2. แบบไมร่ะบายความดนั สว่นมากใชก้บังานแกส โดยที่ แกนกลางขอไดอะแฟรมจะไม่มีรูระบาย ดูรายละเอียดของวาล์ว ปรับตั้งความดันที่ชุดปรับปรุงคณภาพลม ในเรื่องการผลิตและจ่ายลมอัด

วาล์วจัดล าดับความดัน (Pressure sequence valve) วาล์วนี้มีหลักการท างานคล้ายกันกับวาล์วระบายความดันแต่จะแตกต่างกัน ที่เมอื่ความดนัถงึคา่ทกี่า หนแลว้วาลว์จดัลา ดบัจะยอมใหล้มผา่นไปใชง้านได้ สว่นวาลว์ระบายความดนัจะใหล้มระบาย

วาล์วหน่วงเวลา (Time delay valve) ในบางครั้งเรียกวาล์วนี้ว่าวาล์วตั้งเวลา เป็ นวาล์วที่ผสมกันระหว่างวาล์วปรับอัตรา การไหลทางเดียวกับวาล์วควบคุม3ท ศทาง2ต าแหน่งแบบปกต ป ด วาลว์นจี้ะถูกใชใ น วงจรที่ต องการตั้งเวลาในการท างาน ขณะปกติสปริงจะดันให้วาล์วควบคุม3ทิศทาง2ต าแหน่งปิดรูPไว้และเปิด ให้ รูAต่อกับรูR เมอื่ป้อนสญัญาณลมทรีู่Z ลมจะไหลผ่านวาล์วปรับอัตราการไหลเข้าไป สะสมในห้องพักลม เมื่อลมเต็มห้องพักลม ลมจะดันให้วาล์วเลื่อนไปด้านขวามือ ลมจากรูP จะ ไหลผ่านไปยังรูAได้สว่นรูRจะถูกอุดตัน

เมอื่เอาลมสญัญาณควบคุมออกจากรูZ สปริงจะดันให้ลูกสูบเลื่อนกลับ ต าแหน่งปกติลมในห้องพักลมจะดันให้วาล์วกันกลับเปิดขึ้น แล้วลมก็จะ ระบายออกได้อย่างรวดเร็ว โดยไม่ต้องไหลผ่านวาล์วปรับอัตราการไหล

ตัวนับ (Counter) ในระบบหรือวงจรนิวแมติกบางครั้งอาจจ าเป็ นต้องมีการนับรอบการท างาน ของอุปกรณ์ตวัใดตวัหนงึ่หรอืนบัจา นวนของชนิ้งานในระบบ ซงึ่ตวันบัจะเป็น อุปกรณ์ทจี่ะใชใ้นการตอบสนองความตอ้งการดงักลา่ว ตัวนับในระบบนิวแมติก สามารถแบ่งออกได้ 2 ประเภทด้วยกันคือ แบบนับอย่างเดียว กับแบบตั้งจ านวน ได้ 1. ตัวนับแบบนับอย่างเดียว ตัวนับแบบนี้ยังสามารถแบ่งออกได้อีก 2 ประเภท คอืแบบไมม่รีเีซ็ทและแบบมรีี เซ็ท หลักการท างาน : สญัญาณลมที่ป้ อนเข้าที่ z จะต้องมีการเปลี่ยนแปลง แบบ ปิด- เปิดกลา่วคอืเมอื่ป้อนสญัญาณเขา้ที่ z หนึ่งครั้งตัวนับจะนับหนึ่ง เมื่อ ป้อนสญัญาณลมครงั้ทสี่องตวันบัจะนบัสอง เชน่นไี้ปเรอื่ยๆจนกวา่จะถงึคา่ สงูสดุ ที่ตัวนับจะนับๆได้ในกรณีที่ตัวนับยังนับไม่ถึงค่าสูงสุดแต่ต้องการกลับมาเริ่มนับ ใหม่ ใหใ้ชต้วันบัแบบ รเีซ็ท ได้ซงึ่อาจจะใชก้ารกดหรอืใชส้ญัญาณลมก็ได้ 2. ตัวนับแบบตั้งจ านวนได้

หลักการท างาน เชน่เดยีวกนัตวันบัแบบอยา่งเดยีว แต่เมื่อไรก็ตามที่ตัวนับ นบัถงึคา่ทตี่งั้ไว้สญัญาณลมจากรูP สามารถไหลผ่านไปรู A ได้ซงึ่สญัญาณที่ ใชน้สี้ามารถนา ไปเลอื่นควบคุมทศิทาง เพื่อน าไปควบคุมการท างานอีกต่อหนึ่งก็ ย่อมได้และในกรณีทตี่อ้งการกลบัมาเรมิ่นบั ใหมก่ ็สามารถกระทา ได้โดยใส่ สญัญาณลมทรี่ลูม Y หรอืกดป่มุรเีซ็ทกลบัมาเรมิ่นบั ใหมก่ ็ยอ่มได้