เอกสารเรื่องที่ 2 การจัดการเรียนรู้เชิงรุก Active Learning

Active กระบวนการเรียนรู้เชิงรุก Active leaning

Learning

รูปแบบวิธีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning)
การจัดการเรียนรู้ที่เน้นบทบาทและการมีส่วนร่วมของผู้เรียน ในลักษณะ
การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) มีวิธีการจัดการเรียนรู้หลากหลายวิธี
เช่น

- การเรียนรู้โดยใช้กิจกรรมเป็นฐาน (Activity-Based Learning)
- การเรียนรู้เชิงประสบการณ์ (Experiential Learning)
- การเรียนรู้โดยใช้ปั ญหาเป็นฐาน (Problem-Based Learning)
- ฯลฯ
ดังนั้น Active Learning จึงเป็นกระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิด
การสร้างสรรค์ทางปั ญญา (Constructivism) ที่เน้นกระบวนการเรียนรู้มากกว่า
เนื้อหาวิชา เพื่อช่วยให้ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงความรู้ หรือสร้างความรู้ให้เกิดขึ้น
ในตนเอง ด้วยการลงมือปฏิบัติจริงผ่านสื่อหรือกิจกรรมการเรียนรู้ ที่มีครูผู้สอน
เป็นผู้แนะนำ กระตุ้น หรืออำนวยความสะดวก ให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ขึ้น
โดยกระบวนการคิดขั้นสูง กล่าวคือ ผู้เรียนมีการวิเคราะห์ สังเคราะห์
และการประเมินค่าจากสิ่งที่ได้รับจากกิจกรรมการเรียนรู้ ทำให้การเรียนรู้
เป็นไปอย่างมีความหมายและนำไปใช้ในสถานการณ์อื่นๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
(สถาพร พฤฑฒิกุล, 2558)

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

Active กระบวนการเรียนรู้เชิงรุก Active leaning
Learning

รูปแบบวิธีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning)
การจัดการเรียนรู้ที่เน้นบทบาทและการมีส่วนร่วมของผู้เรียน ในลักษณะ
การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) มีวิธีการจัดการเรียนรู้
หลากหลายวิธี เช่น

- การเรียนรู้โดยใช้กิจกรรมเป็นฐาน (Activity-Based Learning)
- การเรียนรู้เชิงประสบการณ์ (Experiential Learning)
- การเรียนรู้โดยใช้ปั ญหาเป็นฐาน (Problem-Based Learning)
- ฯลฯ
ดังนั้น Active Learning จึงเป็นกระบวนการจัดการเรียนรู้ตาม
แนวคิดการสร้างสรรค์ทางปั ญญา (Constructivism) ที่เน้นกระบวนการ
เรียนรู้มากกว่าเนื้อหาวิชา เพื่อช่วยให้ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงความรู้
หรือสร้างความรู้ให้เกิดขึ้นในตนเอง ด้วยการลงมือปฏิบัติจริงผ่านสื่อ
หรือกิจกรรมการเรียนรู้ ที่มีครูผู้สอนเป็นผู้แนะนำ กระตุ้น หรืออำนวย
ความสะดวก ให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ขึ้น โดยกระบวนการคิดขั้นสูง
กล่าวคือ ผู้เรียนมีการวิเคราะห์ สังเคราะห์ และการประเมินค่าจากสิ่งที่
ได้รับจากกิจกรรมการเรียนรู้ ทำให้การเรียนรู้เป็นไปอย่างมีความหมาย
และนำไปใช้ในสถานการณ์อื่นๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

(สถาพร พฤฑฒิกุล, 2558)

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

กระบวนการเรียนรู้เชิงรุก Active leaning

Active
Learning

ลักษณะของการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เป็นดังนี้ (ไชยยศ เรืองสุวรรณ, 2553)

1. เป็นการเรียนการสอนที่พัฒนาศักยภาพทางสมอง ได้แก่ การคิด
การแก้ปั ญหา และการนำความรู้ไปประยุกต์ใช้

2. เป็นการเรียนการสอนที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมใน
กระบวนการเรียนรู้สูงสุด

3. ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้และจัดกระบวนการเรียนรู้ด้วยตนเอง
4. ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนการสอนทั้งในด้านการสร้างองค์
ความรู้ การสร้างปฏิสัมพันธ์ร่วมกัน ร่วมมือกันมากกว่าการแข่งขัน
5. ผู้เรียนเรียนรู้ความรับผิดชอบร่วมกัน การมีวินัยในการทํางาน
และการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบ
6. เป็นกระบวนการสร้างสถานการณ์ให้ผู้เรียนอ่าน พูด ฟั ง คิดอย่าง
ลุ่มลึก ผู้เรียนจะเป็นผู้จัดระบบการเรียนรู้ด้วยตนเอง
7. เป็นกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นทักษะการคิดขั้นสูง
8. เป็นกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนบูรณาการข้อมูลข่าวสาร
หรือสารสนเทศและหลักการความคิดรวบยอด
9. ผู้สอนจะเป็นผู้อำนวยความสะดวกในการจัดการเรียนรู้ เพื่อให้
ผู้เรียนเป็นผู้ปฏิบัติด้วยตนเอง
10. ความรู้เกิดจากประสบการณ์ การสร้างองค์ความรู้ และการสรุป
ทบทวนของผู้เรียน

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

กระบวนการเรียนรู้เชิงรุก Active leaning

Active
Learning

1. การเรียนรู้เชิงรับ (Passive Learning)
– การอ่าน การท่องจำ ผู้เรียนมีผลการเรียนรู้ 10%
– การฟั งบรรยายเพียงอย่างเดียว ผู้เรียนไม่มีโอกาสได้ทำกิจกรรม
ผู้เรียนมีผลการเรียนรู้ 20%
– การมีภาพประกอบการบรรยายด้วย ผู้เรียนมีผลการเรียนรู้ 30%
- การจัดประสบการณ์ เช่น การให้รับชมคลิปวิดีโอ การสาธิต
การทัศนศึกษา ผู้เรียนมีผลการเรียนรู้ 50%

2. การเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning)
– การให้ผู้เรียนมีบทบาทในการแสวงหาความรู้ มีปฏิสัมพันธ์
มีการร่วมอภิปราย ผู้เรียนมีผลการเรียนรู้ 70%
– การจำลองสถานการณ์ การฝึกปฏิบัติ การนำเสนอ
ผู้เรียนมีผลการเรียนรู้ 90%

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบ
Active Learning (สพป.สุรินทร์ เขต 1)

PAR:SAPS

การเรียนรู้แบบ Active Learning เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่ให้ผู้เรียน
ได้เรียนรู้อย่างมีความหมาย โดยการร่วมมือระหว่างผู้เรียนด้วยกันในการนี้
ครูต้องลดบทบาทในการสอนและการให้ข้อความรู้แก่ผู้เรียนโดยตรงลง
แต่ไปเพิ่มกระบวนการและกิจกรรมที่จะทำให้ผู้เรียนเกิดความกระตือรือร้น
ในการจะทำกิจกรรมต่าง ๆ มากขึ้น และอย่างหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการ
แลกเปลี่ยนประสบการณ์ โดยการพูด การเขียน การอภิปรายกับเพื่อน ๆ

กระบวนการเรียนรู้ Active Learning ทำให้ผู้เรียนสามารถรักษาผล
การเรียนรู้ให้อยู่คงทน เพราะกระบวนการเรียนรู้ Active Learning
สอดคล้องกับการทำงานของสมองที่เกี่ยวข้องกับความจำโดยสามารถเก็บ
และจำสิ่งที่ผู้เรียนเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วม มีปฏิสัมพันธ์ กับเพื่อน ผู้สอน
สิ่งแวดล้อม การเรียนรู้ได้ผ่านการปฏิบัติจริง จะสามารถเก็บจำในระบบ
ความจำระยะยาว (Long Term Memory) ทำให้ผลการเรียนรู้ ยังคงอยู่
ได้ในปริมาณที่มากกว่า ระยะยาวกว่า สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ประถมศึกษา สุรินทร์ เขต 1 ได้ตระหนักและเห็นความสำคัญ อีกทั้งเป็น
นโยบายการปฏิรูปการเรียนรู้ของกระทรวงศึกษาธิการ

ดังนั้น ในปีการศึกษา 2562 สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
สุรินทร์ เขต 1 จึงนำมาเป็นนโยบายการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ของ
เขตพื้นที่ ซึ่งนำมาเป็นแนวทางในการจัดการเรียนรู้แบบ Active
Learning 4 ขั้นตอน ดังนี้

เร้าความสนใจ (Start : S)
ให้ลงมือทำ (Action : A)
นำเสนอผลงาน (Present : P)
สานองค์ความรู้ (Summarize : S)

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบ
Active Learning (สพป.สุรินทร์ เขต 1)

PAR:SAPS

แนวทางในการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning แต่ละขั้นตอน
มีดังนี้

เร้าความสนใจ (Start : S)

ครูผู้สอนออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ ตามเนื้อหาที่กำหนดไว้
โดยเตรียมสื่ออุปกรณ์การเรียนการสอนที่เกี่ยวข้อง สร้างบรรยากาศนำเข้า
สู่บทเรียนที่สนุกตื่นเต้นท้าทาย สร้างสถานการณ์ปั ญหาสนทนา ใช้คำถาม
กระตุ้นให้เกิดความสงสัยใคร่รู้และต้องการคำตอบ โดยจัดกิจกรรมเร้า
ความสนใจอย่างหลากหลาย เช่น ร้องเพลง เล่นเกม ดูภาพนิ่ง
ภาพเคลื่อนไหว วีดิโอ สื่อของจริง ของจำลอง เป็นต้น ซึ่งขั้นตอนนี้
ใช้เวลาไม่มากนัก

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบ
Active Learning (สพป.สุรินทร์ เขต 1)

PAR:SAPS

แนวทางในการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning แต่ละขั้นตอน
มีดังนี้

ให้ลงมือทำ (Action : A)

ครูผู้สอนเป็นผู้คอยดูแลอำนวยความสะดวกในการจัดการเรียนรู้
เพื่อให้ผู้เรียนเป็นผู้ปฏิบัติด้วยตนเอง พยายามกระตุ้นให้ผู้เรียนร่วมมือกัน
แบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบงาน คิดวิเคราะห์หาวิธีการ หรือออกแบบ
วิธีการเรียนรู้ แล้วลงมือปฏิบัติกิจกรรม ใช้สื่อและอุปกรณ์ต่าง ๆ
ที่เกี่ยวข้องในการทำกิจกรรม ใช้เทคโนโลยี ในการสืบค้น ค้นคว้า รวบรวม
ข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูล ตามภาระงานที่กำหนดให้ ซึ่งกิจกรรมที่ครู
ออกแบบนั้น ควรเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับผู้สอน
และเพื่อนในชั้นเรียน กระตุ้นความสนใจ และการมีส่วนร่วมในการเรียนรู้

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบ
Active Learning (สพป.สุรินทร์ เขต 1)

PAR:SAPS

แนวทางในการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning แต่ละขั้นตอน
มีดังนี้

นำเสนอผลงาน (Present : P)

ครูผู้สอนกระตุ้นให้ผู้เรียนสรุปความคิดรวบยอดจากการเรียนรู้
เป็นชิ้นงานจากการปฏิบัติ อาจอยู่ในรูปแบบของเอกสาร สรุปผล
การทดลอง แผนผังความคิด แผนภูมิภาพ หรือไฟล์งานนำเสนอ
ครูอาจสาธิตวิธีการนำเสนอให้นักเรียนดูเป็นตัวอย่าง แล้วให้กำลังใจ
นักเรียนเพื่อให้กล้าแสดงออกในการมานำเสนอผลงานกลุ่ม และครู
ควรกระตุ้นให้นักเรียนในห้องเรียนได้มีส่วนร่วม โดยใช้คำถามซักถาม
ให้ผู้นำเสนอได้ตอบคำถาม ครูต้องใจกว้างยอมรับในความสามารถ
การแสดงออกและความคิดเห็นของนักเรียน

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบ
Active Learning (สพป.สุรินทร์ เขต 1)

PAR:SAPS

แนวทางในการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning แต่ละขั้นตอน
มีดังนี้

สานองค์ความรู้ (Summarize : S)

ครูผู้สอนร่วมสนทนา อภิปรายพูดคุยกับนักเรียนถึงองค์ความรู้
และประสบการณ์ที่ได้รับจากการเรียนรู้ เพื่อนำองค์ความรู้ไปประยุกต์ใช้
ในชีวิตประจำวัน และบูรณาการการเรียนรู้กับกลุ่มสาระการเรียนรู้ อื่นได้

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

การออบแบบกิจกรรม Active learning

AL

ในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน มีความจำเป็นอย่างยิ่ง
ที่ต้องคำนึงถึงปัจจัยที่จะส่งผลต่อการจัดการเรียนรู้ของผู้เรียน ดังนี้

กำหนดเนื้อหาที่ต้องการในการจัดการเรียนรู้
คำนึงถึงวัยของผู้เรียนที่มีความรู้ความสามารถ ทักษะ และประสบการณ์
ที่แตกต่างกัน
เลือกสิ่งที่นักเรียนกำลังให้ความสนใจ เช่น เพลง เกม ตัวละคร
การ์ตูน หรือรายการ โดยต้องมีเนื้อหาที่เป็นการเสริมแรงทางบวก
ออกแบบให้หลากหลาย ทั้งรูปแบบและวิธีการ
เพิ่มความยากขึ้นเพื่อให้เกิดความท้าทาย

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1

AL เอกสารที่เกี่ยวข้อง
ใช้เป็นแนวทางในการวางแผน ออกแบบ
กิจกรรมการเรียนการสอน

สแกนเพื่อศึกษาเอกสาร

กิจกรรมการสร้างความรู้ความเข้าใจหลักสูตรฐานสมรรถนะเพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.สุรินทร์ เขต 1