NOTA KULIAH 5

BAHAGIAN TEKNIK DAN VOKASIONAL DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
ARAS 5 & 6, BLOK E14, KOMPLEKS E,
PUSAT PENTADBIRAN KERAJAAN PERSEKUTUAN

62604 PUTRAJAYA

NOTA KULIAH 5

SEMESTER SEMESTER 4 DIPLOMA SESI 2/2020
JABATAN
PROGRAM JABATAN TEKNOLOGI AWAM
KOD/KURSUS
KOMPETENSI TEKNOLOGI PEMBINAAN

KOMPETENSI UNIT DCA 4133 / INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

5.0 BLOCK WORK SYSTEM

5.1 Construction Component
5.2 Advantages and Disadvantages
5.3 Lightweight Concrete Blocks
5.4 Interlocking Concrete
5.5 Masonry Units
5.6 Process and Construction Method

Trainee must be able to:

HASIL PEMBELAJARAN 1. Classify an industrialized building system (IBS) to implement in
(LEARNING OUTCOMES) construction works. (C3, PLO1)

2. Build a building structure using Industrialized Building System
(IBS). (P4, PLO2)

3. Prepare report based on project given. (A2, PLO4)

NO KOD MUKA : 01
NO KOD JPK DARIPADA 15

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

5.0 SISTEM KERJA BLOK / BLOCK WORK SYSTEM
Kerja blok adalah pembinaan dengan blok konkrit atau simen yang lebih besar daripada

tanah liat biasa atau bata konkrit. Untuk menjadikannya lebih ringan dan lebih mudah untuk
dikerjakan, blok ini mempunyai teras berongga yang juga dapat meningkatkan kapasiti penebat
blok. Blok pratuang boleh didapati dalam pelbagai kepadatan untuk memenuhi aplikasi yang
berbeza. Kemudahan dan keberkesanan kos menjadikan blok pratuang satu alternatif yang
popular untuk bata tanah liat walaupun blok ini memerlukan penambahan atas sebab- sebab
estetik dan rintangan air. Blok pratuang sering digunakan untuk membina dinding penyekat dalam
dan dinding penahan.

Blok piawai adalah 440 mm x 215 mm, bersamaan dengan 3 bata tinggi dan 2 panjang,
saiz maksimum yang seseorang boleh selesaikan. Mereka boleh didapati dalam pelbagai lebar
dari 50 mm hingga 300 mm.

5.1 Komponen Pembinaan / Construction Component

Terdapat beberapa komponen pembinaan yang utama bagi kumpulan ini. Antaranya
adalah blok berongga, blok konkrit padu, blok asas, blok ringan, blok kaca, blok ziegel, blok
tanah liat yang tidak mudah terbakar, blok Insulated Concrete Form (ICF), blok hemp dan blok
masonri.

Blok Berongga
Digunakan untuk galas beban dan bangunan industri dan
pertanian.

Blok Konkrit Padu
Digunakan untuk galas beban dan kerja yang terdedah
dalam industri pembinaan.

Blok Asas
Diletakkan di bawah tanah untuk menanggung tembok
rongga. Ia adalah blok yang ringan dan padat.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

Blok Ringan
Dapat memendekkan masa dan menjimatkan kos bahan
melalui pengendalian yang lebih mudah dan unit blok
yang lebih besar

Blok Kaca
Boleh dibina di dalam dinding dan blok jenis ini dapat
mengeluarkan cahaya.

Blok Ziegel
Boleh digunakan sebagai kulit tunggal atau dinding
rongga

Blok Tanah Liat yang Tidak Mudah Terbakar
Sesuai digunakan untuk mengurangkan ketebalan
dinding sehingga 100mm untuk sekatan dalaman.

Blok Insulated Concrete Form (ICF)

Digunakan sebagai asas dinding kulit tunggal. Kelebihan

menggunakan blok ini ialah pembinaan yang cepat dan

dengan potensi untuk mendapatkan prestasi

terma yang tinggi

Blok Hemp
Digunakan untuk pelbagai bahan binaan menggantikan
bahan tradisional termasuk kayu dan konkrit.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

Blok Masonry
Digunakan untuk aplikasi beban galas, venir, paving,
dinding penahan dan dinding luaran.

5.2 Kelebihan dan Kekurangan / Advantages and Disadvantages

KELEBIHAN KEKURANGAN
i. Penjimatan buruh. i. Kekuatan yang lebih rendah.
ii. Penetapan yang lebih mudah. ii. Rintangan yang rendah terhadap
iii. Ketumpatan rendah.
iv. Sifat penebat haba yang lebih tinggi. penembusan hujan.
v. Menyediakan kunci yang sesuai untuk iii. Sifat galas beban kurang (aplikasi

plaster dan simen rendering untuk satu atau dua tingkat).
iv. Sifat penebat bunyi yang rendah.

5.3 Blok Konkrit Ringan / Lightweight Concrete Block

Blok konkrit ringan adalah salah satu bahan binaan yang boleh digunakan sebagai
alternatif kepada batu bata bagi membina dinding bangunan atau tembok.

Blok konkrit ringan juga dikenali Lightweight Blockwall, ianya dibuat daripada simen, pasir
dan kemudiannya dicampurkan dengan agen pembuih (frothing agent). Ini membuatkan blok
konkrit ringan ini mengandungi gelembung-gelembung udara yang halus apabila ia mengeras.

Simen + Pasir + Agen Pembuih = Blok Konkrit Ringan

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

Permukaan Blok Konkrit Ringan yang mengandungi gelembung- gelembung udara
halus.

Salah satu ciri utama blok konkrit ringan ini adalah mempunyai ketumpatan yang rendah
iaitu kurang daripada 1500kg/m3 dan lebih ringan daripada blok konkrit biasa (lebih kurang 1/5
berat konkrit biasa). Ciri-ciri ini membolehkan blok konkrit ini mudah dipotong, didrill dan dibentuk,
ianya juga mempunyai ciri-ciri penebat haba dan bunyi yang baik.

Blok konkrit ringan biasanya mempunyai ukuran seperti berikut:
• Panjang / Length : 500mm (20'')
• Tinggi / Height : 200mm (8'')
• Tebal / Thickness : 100mm (4'')

5.3.1 Kelebihan Blok Konkrit Ringan
Antara kelebihan penggunaan Blok Konkrit Ringan dalam pembinaan ialah :
i) Tahan haba
ii) Mudah dipasang

Boleh digergaji, digerudi, dipaku, dan mengunakan mesin pertukangan kayu.
iii) Tiada toksin
iv) Serba boleh

Boleh digunakan untuk dinding, bumbung, lantai tanggung beban dan tidak
menanggung beban.
v) Ringan
Ketumpatan blok dihasilkn mengikut keperluan pelanggan iatu 900kg/m3
vi) Jimat tenaga

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

vii) Pembinaan dapat dijalankan dengan kadar yang cepat
viii) Ketepatan pembuatan blok

Blok dihasilkan mengikut standard yang ditetapkan. Ia dapat mengurangkn masa
pemangkasan, mengurangkan kuantiti mortar dan bahan kemasan.

ix) Sifat akustik
Penebat bunyi yang efektif

5.4 Konkrit Terkunci / Interblocking Block

Blok interlock mempunyai 2 bahagian yang bersebelahan seperti teka- teki jigsaw. Setiap
blok mempunyai unjuran pada satu hala dan lekukan pada satu bahagian yang lain. Unjuran satu
blok sesuai dengan lekukan yang seterusnya supaya blok interlock sentiasa diselaraskan dengan
sempurna. Blok mempunyai lubang menegak di dalamnya yang mempunyai dua tujuan. Pertama,
lubang- lubang dapat mengurangkan jumlah bahan yang diperlukan untuk membuat blok tanpa
menjejaskan kekuatannya. Kedua, rod keluli boleh dimasukkan atau mortar dituangkan ke
dalamnya untuk meningkatkan kekuatan dan kestabilan bangunan.

Terdapat dua bahan utama yang digunakan dalam pembuatan blok interlock. Blok simen
tanah dibuat menggunakan tanah dan simen dengan nisbah antara 1: 6 hingga 1:10. Blok konkrit
dibuat menggunakan simen, pasir dan kelikir dengan nisbah 1: 5: 3.

5.4.1 Prinsip – Prinsip Blok Interlocking

Antara prinsip – prinsip Blok Interlocking ialah :
i. Blok dibentuk dengan mengunjurkan bahagian – bahagian yang sesuai dengan lekukan di
blok yang diletakkan di atas supaya ia secara automatik diselaraskan secara mendatar dan
menegak.
ii. Tidak memerlukan mortar dan sejumlah besar simen dapat dikurangkan kerana bata boleh
dikeringkan.
iii. Panjang setiap blok adalah dua kali ganda lebarnya, untuk mencapai penjajaran yang tepat
bagi bata yang diletakkan pada sudut tepat.
iv. Setiap blok mempunyai lubang menegak yang mempunyai dua fungsi iaitu :
Untuk mengurangkan berat blok.
Rod keluli boleh dimasukkan atau mortar dituangkan ke dalamnya untuk meningkatkan
kekuatan dan kestabilan bangunan.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

5.4.2 Jenis Blok Interlocking

Terdapat pelbagai blok interlock yang telah dibangunkan beberapa tahun yang lalu. Jenis
blok interlock ini berbeza dari segi komposisi bahan, bentuk dan saiz, bergantung kepada
kekuatan dan kegunaan yang diperlukan.

Bahan yang • Blok tanah-simen - Bergantung pada sifat tanah dan simen, nisbah
Berbeza simen dan tanah biasanya 1: 6 dan 1: 10.

Bentuk dan • Blok simen abu sekam padi (RHA) - Nisbah simen dan RHA
Saiz yang biasanya 1: 4, mengikut jumlah. Dua jenis blok boleh dihasilkan :
Berbeza
i) blok putih: dengan kekuatan mampatan 4 N/mm, menggunakan abu
(silika amorf) dari field kilns, dibakar di bawah 900C.
ii) blok hitam: dengan kekuatan mampatan 1.4 N/mm, menggunakan
abu dandang (silika kristal), dibakar sehingga 1200C.

• Blok konkrit - Perkadaran campuran biasa simen, pasir dan kerikil
ialah 1: 5: 3.

• Blok penuh- (300x150x100 mm) untuk semua dinding standard (tebal
bata tunggal atau dua kali ganda).

• Setengah blok- (150 x 150 x 100 mm), yang boleh dibentuk mengikut
saiz, atau dibuat dengan memotong blok penuh yang baru dibentuk
kepada separuh.

• Blok saluran- saiz yang sama seperti blok penuh dan separuh, tetapi
dengan saluran di sepanjang paksi panjang, di mana tetulang keluli
dan konkrit boleh ditempatkan untuk membentuk lintels atau rasuk
cincin.

• Sisi menegak- blok boleh rata atau mempunyai tempat duduk, dan
lubang grout vertikal boleh menjadi persegi atau bulat.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

5.4.3 Pengeluaran Blok Interlocking

Blok interlock dihasilkan dalam acuan khas, di mana pemadatan boleh dilakukan dengan
tangan atau mekanikal, bergantung kepada jenis blok, bahan yang digunakan, kualiti yang
diperlukan dan sumber yang tersedia. Blok boleh dibuat secara langsung di tapak bina atau pada
skala yang lebih besar di production yard.

Blok tanah- simen biasanya dibuat dalam blokpress yang dikendalikan secara manual
(modified CINVA Rams). Dua pekerja menyediakan campuran tanah, sekam ke dalam kotak
acuan dan tutup penutup. Pemadatan dilakukan oleh pekerja ketiga, yang menarik ke bawah
pemegang keluli panjang (tuas lengan), yang menolak sehingga plat asas. Selepas membuka
tudung dan mengeluarkan blok, ia dikeluarkan oleh pekerja keempat dan disusun di tempat yang
teduh untuk tujuan pengawetan dan pengerasan.

Abu sekam beras dan blok konkrit perlu digetarkan untuk pemadatan yang betul..
Pemadatan yang lebih tinggi dan kekuatan yang lebih besar dicapai dengan meletakkan acuan
pada meja bergetar, atau memegang alat penggetar mudah alih terhadap sisi. Selepas acuan
dibuka, blok- blok itu dibawa ke palet untuk pengawetan.

Rajah 5.1: Modified CINVA Ram blokpress untuk pengeluaran blok tanah- simen interlock

5.4.4 Kelebihan Blok Interlocking
Antara kelebihan penggunaan Blok Interlocking dalam pembinaan ialah :

i. Anai- anai tidak boleh menyebabkan kerosakan kepada blok.
ii. Pemasangan blok interlock kering menjimatkan masa pembinaan dan sejumlah besar

mortar yang diperlukan untuk penyambungan mendatar dan menegak.
iii. Lubang grout dan blok saluran disediakan untuk memasukkan besi tetulang di bahagian

bangunan yang terdedah untuk meningkatkan rintangan angin dan gempa bumi.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

iv. Blok interlock boleh dihasilkan secara kecil- kecilan di tapak bina atau secara besar-
besaran dalam unit pengeluaran berpusat.

v. Teknik blok interlock sesuai untuk pembinaan bangunan yang berbilang tingkat, dengan
cara yang sama seperti pembinaan standard masonry.

5.4.5 Kekurangan Blok Interlocking

Antara kekurangan penggunaan Blok Interlocking dalam pembinaan ialah :
i. Merupakan teknologi yang agak baru dan memerlukan strategi penyebaran terkoordinasi
yang baik untuk memperkenalkannya.
ii. Pekerja perlu diberikan latihan berkaitan dengan pemasangan blok interlock untuk
memastikan dindingnya sejajar dengan baik dan tiada ruang kosong.
iii. Dalam proses pengeluaran, latihan blok diperlukan bukan sahaja untuk menentukan jenis
tanah, kadar campuran dan kandungan kelembapan yang betul, tetapi juga untuk
menghasilkan blok yang bersaiz seragam.
iv. Permukaan dinding dalaman biasanya perlu dilapis untuk mengelakkan penembusan
hujan dan tahan terhadap angin.

5.5 Unit Masonry / Masonry Units

Blok Konkrit Masonri juga dikenali sebagai Unit Konkrit Masonry (CMU) mempunyai
kelebihan terhadap bata dan batu masonry. Blok konkrit dihasilkan dalam bentuk dan saiz yang
diperlukan dan dalam keadaan blok padu atau berongga. Saiz biasa blok konkrit adalah 39cm x
19cm x (30cm atau 20 cm atau 10cm) atau 2 inci, 4 inci, 6 inci, 8 inci, 10 inci dan 12 inci.

Simen, agregat dan air digunakan untuk menyediakan blok konkrit. Nisbah agregat dan
simen dalam blok konkrit ialah 1: 6. Agregat yang digunakan adalah 60% agregat halus dan 40%
agregat kasar. Kekuatan minimum blok konkrit ini adalah sekitar 3N/mm2. ASTM C-90-91
menentukan keperluan kekuatan mampatan bagi unit- unit masonry konkrit.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

5.5.1 Jenis Blok Konkrit

Jenis blok konkrit adalah bergantung kepada struktur, bentuk, saiz dan proses pembuatan
blok tersebut. Blok konkrit ini dikelaskan kepada 2 jenis iaitu Blok Konkrit Padu dan Blok Konkrit
Berongga.

a.) Blok Konkrit Padu
Blok konkrit padu merupakan blok konkrit yang biasa digunakan. Blok konkrit ini lebih berat
dan dihasilkan daripada agregat padat. Blok konkrit padu sangat kuat dan memberikan
kestabilan yang baik kepada struktur. Oleh itu untuk kerja – kerja masonry yang besar
seperti untuk dinding galas beban, blok – blok padu ini lebih sesuai untuk digunakan. Blok
konkrit padu boleh didapati dalam saiz yang besar berbanding bata. Oleh itu, ia mengambil
sedikit masa untuk membina konkrit masonry berbanding bata masonry.

b.) Blok Konkrit Berongga
Blok konkrit berongga mengandungi kawasan kosong melebihi 25% daripada kawasan
kasar. Kawasan padu bata berongga harus melebihi 50%. Bahagian berongga boleh
dibahagikan kepada beberapa komponen berdasarkan kepada keperluan.

Jadual 5.1 : Jenis Blok Konkrit Berongga dan Kegunaannya

Jenis Blok Konkrit Berongga Kegunaan
Strecher Block

 Digunakan secara meluas.
 Menyambung sudut pada masonry.

Corner Block DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM
Pillar Block
Jamb Block  Digunakan pada hujung atau sudut masonry.
Partition Block
Lintel Block  Digunakan apabila dua hujung sudut kelihatan.
 Digunakan sebagai blok sudut double.
Frog Brick Block
 Digunakan apabila terdapat bukaan tingkap
pada dinding.

 Disambungkan dengan Stretcher dan Corner
Block.

 Digunakan untuk membina dinding sekatan.

 Digunakan untuk penyediaan rasuk atau lintel
rasuk.

 Rasuk Lintel biasanya disediakan di bahagian
atas pintu dan tingkap yang menanggung
beban dari atas.

 Alur yang terdapat pada blok akan diletakkan
konkrit dan tetulang.

 Untuk kegunaan umum.
 Digunakan untuk memegang mortar dan

menjadikan ikatan lebih kuat.

Bull Nose Block DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

 Digunakan pada bahagian sudut apabila
memerlukan bahagian tepi berbentuk bulat

5.5.2 Pemasangan, Sambungan, dan Kemasan

Pemasangan unit masonry dilakukan oleh tukang yang mahir. Mortar diletakkan antara unit
untuk mengikat mereka unit- unit masonry. Memerlukan jentera ringan untuk penempatan.

Dinding yang berada di dalam dan di antara unit masonry diikat bersama dengan tetulang.
Sambungan tetulang boleh digunakan bersama sambungan mortar untuk membantu mengawal
retak pada dinding. Anchor, plat, dan sambungan lain yang biasa digunakan untuk pembinaan lain
juga boleh digunakan.

Kemasan sering dilakukan apabila menggunakan unit masonry. Ia boleh di sealed atau
dicat. Ia boleh ditampal untuk tujuan estetika dan rintangan kelembapan yang lebih baik. Tetapi
dalam banyak kes, ia dibiarkan terdedah. Sesetengah kemasan dibuat khusus untuk ketahanan
kelembapan bahagian yang terdedah, seperti bilik loker, kolam renang, dapur atau kemudahan
dobi. Permukaan masonry ini biasanya berwarna terang untuk memberikan kemasan yang
menarik.

5.5.3 Kelebihan Blok Konkrit Masonri

Antara kelebihan penggunaan Blok Konkrit Masonri dalam pembinaan ialah :
i. Tidak memerlukan kotak bentuk.
ii. Blok ringan dan mudah dipasang.
iii. Blok yang kuat dan terlindung dengan baik.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

5.6 Proses dan Kaedah Pembinaan / Process and Construction Method
Terdapat beberapa proses yang perlu dilakukan semasa menjalankan kaedah pembinaan

bagi sistem blok. Proses – proses tersebut adalah:
i) Dirikan tiang kayu pada tanah dan mengikatnya dengan benang.

ii) Letakkan simen pada tanah mengikut garisan aras yang telah dibuat.

iii) Letakkan mortar di sebelah atau di atas blok kemudian kasarkan mortar tersebut
dengan menggunakan trowel.

DCA 4133 INDUSTRIALIZED BUILDING SYSTEM

iv) Letakkan blok di atas simen dalam susunan yang memanjang.

v) Tekan blok konkrit yang telah diletakkan di atas mortar dengan menggunakan tukul
supaya blok konkrit tersebut melekat dengan mortar.

vi) Periksa blok konkrit dalam kedudukan menegak dan mendatar dengan menggunakan
spirit level.

vii) Ulang proses tersebut sehingga mendapat ketinggian dan ukuran yang diingini.