การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช

การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ จัดทำ โดย เสนอ คุณครู กายทิพย์ แจ่มจันทร์ นางสาว พรเทพทอง รุ่งธนาวาที เลขที่ 22 นางสาว นัญชนก จองคำ เลขที่ 35 รายวิชา การดำ รงชีวิตและครอบครัว (ง331022) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6/2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566

คำ นำ เอกสารเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาการดำ รงชีวิตและครอบครัวจัด ทำ ขึ้นเพื่อศึกษาเรื่อง การเพาะเนื้อเยื่อ และเพื่อที่จะให้เป็นประโยชน์ต่อการเรียน โดยในปัจจุบันนี้การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อถือว่าเป็นประโยชน์ต่อ การเกษตรและการอุตสาหกรรมเพิ่มมากขึ้น แต่ยังคงมีปัจจัยหลายอย่างที่ส่งผลให้ เป็นข้อจำ กัดในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อได้ในทั่วไป เอกสารเล่มนี้จึงถูกจัดทำ ขึ้นเพื่อเผยแพร่ความรู้และถ่ายทอดองค์ ความรู้เกี่ยวกับการเพาะเนื้อเยื่อ และเพื่อให้ง่ายต่อการศึกษาข้อมูลจากเอกสารเล่มนี้ จึงเสนอด้วยการแบ่งเนื้อเยื่อ 7 ตอน คือ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ เทคโนโลยีการ เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง วัสดุและอุปกรณ์ ขั้นตอนในการเพาะเลี้ยง และพืชที่นิยมนำ มาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ข้อดีและข้อเสีย หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสาร การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเล่นนี้นั้นจะสามารถทำ ให้ผู้อ่าหรือศึกษาค้นคว้าความรู้ความ เข้าใจถึงประโยชน์และความสำ คัญของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อมากขึ้น ผู้จัดทำ นางสาว พรเทพทอง รุ่งธนาวาที นางสาว นัญชนก จองคำ

สารบัญ ก เรื่อง หน้า การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 1 ความหมายและประวัติความเป็นมา 1-2 ความสำ คัญของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช 3 เทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 4 ความสำ คัญของเทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 4 วิธีใช้เทคโนโลยีชีวภาพให้ควบคู่การเกษตร 5-6 การขยายพันธ์ุโดยใช้เทคโนโลยี 7 ปัจจัยที่เกี่ยวข้องและความสำ เร็จ 8 วัสดุและอุปกรณ์ที่ใช้ในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 9-10 ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 11 พืชที่นิยมนำ มาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 12 ข้อดีและข้อเสียของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 13 ภาคผนวก 14 รูปภาพการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 14

การเพาะเลี้ยง เนื้อเยื่อของพืช 1 • ความหมาย • การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช (Plant tissue culture) หมายถึง การนำ ส่วนหนึ่งส่วนใดของพืช ที่ประกอบด้วยเซลล์ที่มีชีวิตซึ่งอาจจะเป็นอวัยวะ เนื้อเยื่อเซลล์ตลอดจน โพรโทพลาสต์ (protoplast) ซึ่งได้แก่ส่วนของเซลล์พืชที่ได้แยกเอาผนังเซลล์ออกไปแล้วนำ มาเลี้ยงในสภาพปลอดเชื้อ(aseptic condition) โดยให้อาหารสังเคราะห์และสภาพแวดล้อมที่ควบคุม เช่น แสง อุณหภูมิ และความชื้น •ประวัติความเป็นมา• วิทยาการทางด้านการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชนี้ เริ่มขึ้นราว พ.ศ. ๒๔๔๕ (ค.ศ. ๑๙๐๒) ด้วยความพยายามของ ก็อทท์ลีบ ฮาเบอร์ลันท์(Gottlieb Haberlandt) นักพฤกษศาสตร์ ชาวออสเตรีย ที่ต้องการพิสูจน์ทฤษฎีที่กล่าว ถึง เซลล์ของสิ่งมีชีวิต หน่วยโครงสร้าง ที่เล็กที่สุดที่รู้จักในขณะนั้นว่า แต่ละหน่วยสามารถเจริญเติบโตไปเป็น สิ่งมีชีวิต ทั้งต้น หรือทั้งตัวได้ (totipotency) ซึ่ง ชวันน์ และ ชไลเดน (Schwann and Schleiden) นักชีววิทยา ได้เสนอไว้ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๓๘๐ (ค.ศ. ๑๘๓๗)

การเพาะเลี้ยง เนื้อเยื่อของพืช 2 • ประวัติความเป็นมา (ต่อ)• ก็อทท์ลีบ ฮาเบอร์ลันท์ ~ ปี1858 ได้ทำ การทดลองโดยแยกเอาเซลล์จาก ใบพืชมาเลี้ยงใน อาหารสังเคราะห์ และตั้งสมมติฐาน ว่าเซลล์พืชเพียงเซลล์ เดียวกันนํา มาเลี้ยงจะสามารถแบ่งตัวและเจริญเติบโตไปเป็นพืชต้นใหม่ที่สมบูรณ์ ทุกประการ เช่นเดียวกับพืชต้นเดิม แต่ไม่สำ เร็จ ~ ปี1934 ไวท์ (White) นักพฤกษศาสตร์ชาวอเมริกัน ได้ประสบ ความสําเร็จในการเลี้ยงอวัยวะพืช โดยทดลองนําปลายรากมะเขือเทศมา เลี้ยงให้เติบโต ในสภาพปลอดเชื้อ และพบว่านอกจากแร่ธาตุ และนํ้า ตาลแล้ว การเติมสารสกัดจากยีสต์(yeast extract) ซึ่งทราบในภาย หลังว่า อุดมด้วยวิตามินบี ซึ่งช่วยให้เนื้อเยื่อรากเติบโตเป็นปกติได้ใน หลอดการทดลอง ความสำ เร็จของงานเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชมีมากขึ้น ~ ปี1935 เมื่อมีการค้นพบ ฮอร์โมนพืชชนิดแรก คือ อินโดลแอซีติกแอซิด (indolescetic acid) หรือ IAA ซึ่งเป็น ฮอร์โมนพืช กลุ่มออกชินและได้นำ มาใช้ในการเลี้ยงเรื้อเยื่อพืชปรากฏผล ในรายงานของ โกเทอเรต์ (Gautheret) และ โนเบคูร์ (Nobecourt) ณ ประเทศฝรั่งเศส และ ทดลองในประเทศสหรัฐอเมริกาในปีเดียวกัน ทั้งสองฝ่าย สามารถเลี้ยงเนื้อเยี่ยและรากของพืชบางชนิด ให้สามารถเพิ่มจํานวนเซลล์ เกิดเป็นกลุ่มก้อนเนื้อเยื่อซึ่งคล้ายเนื้อเยื่อ พืชสร้างเมื่อเกิดบาดแผลขึ้น ~ ปี1940 (พ.ศ. 2424) หลวงนิตยเวชวิศิษฐ์ เป็นคนแรกที่นำ เทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยี่อ มาใช้โช้ดย เพราะเลี้ยงเอ็มบริโอกล้วยไม้ เพื่อ ขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ ~ ปี1966 (พ.ศ. 2530) ศาตราจารย์เกียรติคุณ ถาวรวัชรภัย เป็นผู้เผยแพร่เทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยี่อกล้วยไม้ ศาสตราจารย์ระพิ สาคริก ได้ทำด้ ทำการศึกษาการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ กล้วยไม้เพื่อขยายพันธุ์เป็นการค้าส่งเสริมให้เกิดอาชีพ

การเพาะเลี้ยง เนื้อเยื่อของพืช 3 • ความสำ คัญของการเพาะเนื้อเยื่อ• 1.ใช้พื้นที่ขยายพันธ์น้อย แต่ได้ปริมาณพันธุ์พืชที่มาก 2.เพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการด้านของการขยายพันธ์ุพืช เช่น อุณหภูมิแสง ความชื้น อาหารที่หล่อเลี้ยง 3.ได้พันธุ์พืชที่ปลอดโปร่งจากโรค 4.ช่วยเก็บรักษาพันธุ์พืชไว้ได้มาก 5.ช่วยปรับปรุงพันธุ์ไม่กลายพันธุ์ ทนโรคและแมลงศัตรูพืช การเพาะดอกกุหลาบ

เทคโนโลยีการเพาะ เนื้อเยื่อพืช 4 • ความสำ คัญของเทคโนโลยีการเพาะเนื้อเยื่อ• 1.การขยายพันธ์ุพืช 2.การผลิตพืชที่ปราศจากโรค 3.การปรับปรุงพันธุ์พืช 4.การผลิตสารทุติยภูมิ 5.การศึกษาทางชีวเคมีสรีวิทยา และ พันธุศาสตร์ 6.การอนุรักษ์เชื้อพันธุ์พืช การเพาะกล้วยไข่

เทคโนโลยีการเพาะ เนื้อเยื่อพืช 5 • วิธีใช้เทคโนโลยีชีวภาพให้ควบคู่การเกษตร• ชาวไร่ ชาวสวน ชาวนา ส่วนมากแล้วล้วนเป็นนักวิทยาศาสตร์หรือนักวิจัยด้านการเกษตรในยุคบุกเบิกทั้งนั้น เพียงแต่เต่ ป็นการใช้ภูมิปัญหาชาวบ้านหรือท้องถิ่นให้เป็นประโยชน์ไน์ ม่ว่าจะเป็นการดองเหล้า หมักอาหาร ทำ น้ำ ปลา ถนอมอาหาร หรือกระบวนการนำ สมุนไพรมาใช้ต่างๆ เป็นยาหม้อ ส่วนมากแล้วเทคโนโลยีชีวภาพด้านการเกษตรจะมีความหลากหลายมากไม่ว่าจะเป็นการตัดแต่งพันธุกรรมพืช สัตว์ ไม่ว่าจะเพื่อเป้าหมายเพิ่มผลผลิต หรือสร้างภูมิคุ้มกันต่อโรค ต้านทานศัตรูพืช หรือทนทานต่อสภาพแวดล้อมเช่น ความแล้ง อุทุกภัย อากาศหนาวเย็น หรือร้อนชื้น หรือทำ ให้ผลไม้สุกงอมช้ากว่าปกติเพื่อลดความเสียหายใน ระหว่างขนส่ง และการเพิ่มผลผลิตให้มากขึ้นโดยไม่ต้องใช้พื้นที่เพาะปลูกมากเกินไป * วิธีการที่นิยมใช้* เดิมทีไม่ค่อยใช้เทคนิคที่ไม่สลับซับซ้อนมาก เช่น การคัดเลือก ปรับปรุงพัฒนา ขยายพันธุ์พืชสำ หรับในครัวเรือน แต่เมื่อต้องนำ มาใช้ในภาคอุตสาหกรรมเพื่อประโยชน์ในสเกลใหญ่ทำ ให้พัฒนาการทำ งานและวิธีการที่ซับซ้อนมาก ขึ้นไปอีกหนึ่งในเทคนิคที่ใช้กันมากคือ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อและการสังเคราะห์ แต่ทั้งนี้ก็อยู่ที่เป้าหมาย เงินทุน ระยะเวลาด้วย สำ หรับการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช (Plant tissue culture) นับเป็นศาสตร์ที่สำ คัญสาขาหนึ่ง เกิดจากการนำ เซลล์ เนื้อเยื่อหรือใช้อวัยวะส่วนที่เป็นเนื้อเยื่อเจริญของพืชมาเลี้ยงในอาหารสังเคราะห์ในสภาพที่ปราศจากเชื้อ แต่ต้อง อยู่ในการควบคุมสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสมด้วย เช่น การปรับอุณหภูมิ แสงสว่าง ความชื้น ฯลฯ

เทคโนโลยีการเพาะ เนื้อเยื่อพืช เพื่อใช้ขยายพันธุ์พืช โดยเฉพาะพืชที่มีคุณค่ามากทางเศรษฐกิจ เช่นข้าวโพด อ้อย น้ำ ตาล ยางพารา รวม ถึงพืชที่มีปัญหาด้านการเพาะปลูกเนื่องจากสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม และพืชสมุนไพรที่หายากหรือใกล้ สูญพันธุ์ แต่มีความจำ เป็นต่อการนำ มาใช้ด้านเภสัชกรรม ช่วยลดปัญหาขาดแคลนอาหารและยาในหลาย ประเทศ ให้ได้พันธุ์พืชที่มีผลผลิตสูงหรือเพิ่มความต้านทานทนทานต่อความแห้งแล้งปรับปรุงพันธุ์ให้เหมาะต่อ สภาพดินฟ้าอากาศที่จะนำ ไปใช้ปลูกต่อไปตัวอย่างเช่น นำ ลูกสตรอเบอรี่และผลไม้เมืองหนาวมาปลูกใน พื้นที่เขตร้อน เป็นต้น เก็บรักษาพันธุ์ให้ได้ระยะเวลานานขึ้นหรือทำ ให้ผลสุกงอมช้า มีผลต่อการขนส่ง ทำ ให้เก็บรักษาไว้ได้นาน พืชที่มีการพัฒนาจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเจริญในสภาพที่ปราศจากเชื้อสามารถนำ มาใช้ต่อยอดกับการ กำ จัดโรคในพืชได้ เช่น การจัดการไวรัส ทำ พืชปลอดเชื้อ ผสมผสานเซลล์เข้าด้วยกันระหว่างพืชสองชนิดทำ ให้สร้างพืชพันธุ์ใหม่ที่รวมคุณลักษณะดีเด่นของพืชสอง แบบไว้ด้วยกันได้ เช่น 6 • วิธีใช้เทคโนโลยีชีวภาพให้ควบคู่การเกษตร(ต่อ)• * การสังเคราะห์ * มักนำ มาใช้เพื่อทำ อาหารสังเคราะห์ ซึ่งจะนำ มาใช้เลี้ยงชิ้นส่วนของพืชให้เจริญเติบโตจนกลายเป็นต้นพืช ใหญ่พอ ส่วนการประยุกต์เทคนิคเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชไปใช้ประโยชน์ในทางเกษตรต่างๆนั้น มีความหลากหลายและขึ้นอยู่กับเป้าหมายของการใช้งาน

เทคโนโลยีการเพาะ เนื้อเยื่อพืช การใช้เทคโนโลยีชีวภาพในการปรับปรุงพันธุ์พืช ได้แก่ 1)การคัดเลือกพันธุ์ 2)การใช้สารเคมี 3)การใช้รังสีในสภาพปลอดเชื้อ 4)การใช้เทคนิคการรวมโปรโตพลาสต์ ซึ่งเป็นการรวมยีนหรือรวมลักษณะทั้งหมดของพืชทั้ง 2 ชนิดเข้าด้วยกัน หรือเทคนิคการถ่ายยีนซึ่ง เป็นการนำ ชิ้นส่วนของยีนที่ทราบลักษณะ หรือทราบคุณสมบัติมาทำ การถ่ายเข้าไปในพืช เพื่อให้สามารถผลิตพืชชนิดใหม่ซึ่งไม่ได้มีอยู่ตามธรรมชาติให้เกิดขึ้นมาได้โดยใช้ระยะเวลาสั้นกว่า และสามารถแก้ไขปัญหาเรื่อง sexual incompatibility ระหว่างพืชได้ โดยเทคนิคทั้งหมดที่กล่าวมานั้น ต้องอาศัยความรู้และเทคนิคของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชเข้ามาร่วมด้วย 7 • การขยายพันธ์ุพืชโดยใช้เทคโนโลยี• การปรับปรุงพันธุ์พืชในสภาพธรรมชาติ ซึ่งได้แก่การปรับปรุงพันธุ์ให้ได้ลักษณะต้านทานโรคหรือแมลง หรือปรับปรุงพันธุ์ให้ได้พืชสายพันธุ์ใหม่ลักษณะอื่นๆสามารถทำ ได้โดยการผสมข้ามพันธุ์ซึ่งต้องใช้ระยะเวลา นานหลายปีในการผลิตพืชสายพันธุ์ใดสายพันธุ์หนึ่งขึ้นมาหรือไม่สามารถผสมข้ามได้สำ เร็จทำ ให้ไม่สามารถได้ สายพันธุ์พืชใหม่ๆตามที่ต้องการได้เนื่องจากเกิดการไม่ยอมรับกันของพืชที่นำ มาผสมข้ามสายพันธุ์กัน (sexual incompatibility)

ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง และความสำ เร็จ 8 • ชิ้นส่วนของพืช• 1)เพื่อที่ขยายพันธุ์ได้ง่ายโดยการตัดชำ มักจะขยายพันธุ์ได้ง่ายด้วยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 2)ทุกส่วนของพืช (ราก ลำ ต้น ใบ ตา ช่อดอก อับละอองเกสร)สามารถนำ มาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อได้ทั้งหมด •อาหารสังเคราะห์• 1)พืชต่างชนิดกันต้องการสารอาหารในสัดส่วนและปริมาณที่ต่างกัน 2)อาหารสังเคราะห์มีหลายสูตรแต่โดยทั่วไปจะมีธาตุอาหารหลักธาตุอาหารรองธาตุอาหารอื่นๆ และฮอร์โมน •เทคนิคของผู้ปฏิบัติการขยายพันธ์ุ• 1)ทำ งานภายใต้สภาวะปลอดเชื้อ 2)ผู้เพราะเลี้ยงต้องมีความรู้ ทักษะ ในเรื่องพื้นฐานของเทคนิคการปลอดเชื้อเช่นการรักษาความสะอาดมือ และแขนด้วยสบู่

วัสดุและอุปกรณ์ที่ใช้ ในการเพาะเนื้อเยื่อ 9 • อาหารสำ หรับการเพาะเนื้อเยื่อ• ธาตุอาหารอนินทรีย์ 1. ธาตุอาหารหลัก เป็นธาตุอาหารที่พืชต้องการในปริมาณมาก ได้แก่ แคลเซียม(Ca) แมกนีเซียม (Mg) ไนโตรเจน(N) ฟอสฟอรัส (P) โพแทสเซียม(K) กํามะถัน(S) 2. ธาตุอาหารรอง เป็นค่าอาหารที่พืชต้องการในปริมาณน้อย ได้แก่ เหล็ก(Fr) ทองแดง(Cu) สังกะสี (Zn) แมงกานีส (Mn) โมลิบดีนัม (Mo) โซเดียม(Na) ซิลิคอน(Si) เป็นต้น ธาตุอาหารอินทรีย์ เป็นธาตุอาหารที่ย่อยสลายได้ มีองค์ประกอบของธาตุ คาร์บอน(c) ไฮโดรเจน (H) และออกซิเจน(O)

วัสดุและอุปกรณ์ที่ใช้ ในการเพาะเนื้อเยื่อ •อุปกรณ์ทั่วไปที่ใช้ในการเพาะเนื้อเยื่อ• 10 อุปกรณ์ทั่วไปที่ใช้ในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 1. ตะเกียงแอลกอฮอล์ 2. ปากคีบ 3. กรรไกร 4. ใบมีดโกน/มัดผ่าตัดขนาดเล็ก 5. ตะแกรงวางหลอดทดลอง 6. ขวดแก้ว 7. ตู้ตัดเนื้อเยื่อ 8. กล้องจุลทรรศน์ เป็นห้องที่มีการควบคุมความชื้น แสง อุณหภูมิให้เหมาะสมกับการเจริญ และพัฒนาเป็นต้นอ่อนของเนื้อเยื่อ โดยทั่วไปจะประกอบด้วยชั้นวางพืช หลอดไฟที่ใช้ให้แสงสว่างแก่พืช ความเข้มแสงประมาณ 2000 ลักซ์ และพืชควรได้แสงติดต่อกัน เป็นเวลานาน 16 ชั่วโมง •ห้องเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ•

ขั้ น ต อ น ก า ร เ พ า ะ เ ลี้ ย ง เ นื้ อ เ ยื่ อ 1 1

พืชที่นิยมนำ มา เพาะเนื้อเยื่อ 12 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื้อ นิยมใช้กับพืชที่มีปัญหาในเรื่องของการขยายพันธุ์ หรือพืชที่มีปัญหาเรื่องโรค เช่น ขิง กล้วยไม้ หรือพืชเศรษฐกิจ เช่น กุหลาบ ดาวเรือง ข้าว แครอท คาร์เนชั่น เยอร์บีร่า เป็นต้น

ข้อดีและข้อเสียของ การเพาะเนื้อเยื่อ 13 • สามารถผลิตต้นไม้ใหม่ได้คาระมากๆในเวลาอันสั้น •สามารถขยายพันธุ์พืชได้ตลอดทั้งปี • เพื่อที่ได้จะมีลักษณะทางพันธุกรรมเหมือนต้นแม่ •ได้พืชที่ปราศจากโรค •ข้อดี• • ต้นทุนในการจัดตั้งห้องปฏิบัติการค่อนข้างสูง • ขั้นตอนในการปฎิบัติการขยายพันธุ์พืชค่อนข้างยาก ถ้าเทียบกับการ ขยายพันธุ์ไม้ดอก กล้วยไม้ หรือไม้ประดับ เพราะว่าสมุนไพรแต่ละชนิด จะมียาง ซึ่งในยางนั้นจะมีตัวยาแตกต่างกันไป และตัวยาในยางของ สมุนไพรนี่เอง ที่มักจะทำ ปฎิกิริยากับธาตุอาหารสังเคราะห์ที่ใช้เลี้ยง ต้นพืชสมุนไพร บางครั้งอาจทำ ให้พืชนั้นไม่เจริญเติบโต ไม่แตกกอ ไม่ ดูดสารอาหาร และจะทำ ให้พืชตายในที่สุด •แต่ถ้าหากทดลองสูตรอาหารได้สุดที่เหมาะสมกับพืชนั้น ๆ ก็จะเจริญเติบโตได้ดี •ข้อเสีย•

ภาค ผนวก รูปภาพในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 14

บรรณานุกรม HTTPS://WWW.GOOGLE.COM/SEARCH? RLZ=1C9BKJA_ENTH975TH977&HL=TH&SXSRF=AB5STBG4IJKSDJE9F0A_9CTELL5X_09WT Q:1690096557516&Q=%E0%B8%8A%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%99%E0 %B9%8C%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B9%84%E0%B8%A5%E0 %B9%80%E0%B8%94%E0%B8%99&TBM=ISCH&SA=X&VED=2AHUKEWIKOMMNPKSAAXWZG 2MGHFYYAQ0Q0PQJEGQIDRAB&BIW=1024&BIH=653&DPR=2#IMGRC=JXS4VGOJDVEO8 M #รูปชวันน์และชไลเดน #ความหมายและประวัติความเป็นมา https://www.saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=31&chap=5&page=t31-5-infodetail01.html https://dltv.ac.th/utils/files/download/26756 #ความสำ คัญของเทคโนโลยีการเลี้ยงเนื้อเยื่อ #การขยายพันธุ์พืชโดยใช้เทคโนโลยี http://www3.rdi.ku.ac.th/exhibition/50/plant/53_plant/53_plant.html #วิธีใช้เทคโนโลยีชีวภาพให้ควบคู่การเกษตร https://www.bioimagene.com/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5 %E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%84%E0 %B9%82%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%A2%E0%B8%B5%E0%B8 %8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%

บรรณานุกรม #ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง/วัสดุ และอุปกรณ์ https://slideplayer.in.th/slide/16160544/ https://anyflip.com/dzyka/wbzk/ #รูปขั้นตอนการเพาะเนื้อเยื่อ #พืชที่นิยมนำ มาเพาะเนื้อเยื่อ https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/917 https://www.kaset32farm.com/article/plant-news/plant-tissue-culture/ #ข้อดีของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ #ข้อเสียของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ http://www.aopdt06.doae.go.th/Dataknowledge/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E 0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3% E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B5 %E0%B9%89%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B7%E0%B9%8 9%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD.pdf

คลิปวิดีโอตัวอย่างการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช คณะผู้จัดทำ จึงขอบคุณคลิปวิดีโอจาก: