ม.5 สมดุลเคมี

สมดุลเคมี

การเกดิ สมดลุ

1. เกดิ ในระบบปดิ เท่านัน้
2. ตอ้ งเป็นปฏกิ ริ ิยาผนั กลบั ได้
3. อตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยาไปข้างหน้าเทา่ กบั อตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยา

ยอ้ นกลับ
4. คุณสมบตั ิของระบบ (สี กล่ิน รส ความเข้มข้น) ต้องคงที่

สภาวะสมดลุ เปน็ สภาวะท่ีระบบมีปรมิ าณสารแตล่ ะชนิดคงท่ี

สภาวะสมดลุ ทส่ี ารทาปฏิกิรยิ ากันและมีอัตราการเกิดปฏกิ ิรยิ าไป
ข้างหน้าเทา่ กับอัตราการเกดิ ปฏกิ ิริยาย้อนกลับ เรยี กวา่ สมดุลพลวตั

ปฏกิ ริ ยิ าผนั กลบั ได้ สารตง้ั ตน้ เกิดปฏกิ ิริยาไปขา้ งหน้ากลายเป็นผลติ ภณั ฑ์ และผลติ ภัณฑ์ท่ี
เกิดขน้ึ สามารถเกดิ ปฏิกิริยายอ้ นกลบั โดยไมต่ อ้ งเกดิ ปฏกิ ิรยิ าไปขา้ งหน้าจนสารตง้ั ต้นหมด

ทภ่ี าวะสมดุล มีปฏกิ ริ ยิ าไปข้า้งหน้าแ้ ละปฏกิ ริ ยิ าย้อนกลับเกิดขึ้นอย่างตอ่ เนื่อง โดยปฏิกริ ิยาไป
ข้างหน้าและปฏกิ ริ ิยาย้อนกลบั มอี ตั ราการเกิดปฏิกริ ิยาเคมเี ท้ ่าก้ นั จงึ ทาให้สารในระบบมปี รมิ าณคงที่ แต่
สารตง้ั ต้น และผลติ ภัณฑ์อาจมีความเขม้ ข้นเทา่ ก้ ันหรอื ไมก่ ็ได้ ้

ค่าคงทีส่ มดุล(K)

คือ อตั ราส่วนความเข้มข้นของผลติ ภัณฑ์ต่อความเขม้ ข้นของ
สารตั้งตน้ ที่สมดลุ ซึ่งยกกาลังด้วยเลขสัมประสิทธ์ิของสารนนั้ เปน็ ค่า
เฉพาะของปฏกิ ริ ิยาเคมี เป็นคา่ ท่ีไมม่ หี นว่ ย

สารท่คี วามเข้มข้นไม่เปล่ยี นแปลง เช่น ของแขง็ ของเหลว สารที่เป็นตวั
ทาละลาย ไม่นามาคิดในการคานวณค่าคงทส่ี มดลุ

K>1 ปฏิกริ ิยามคี วามเข้มขน้ สารผลิตภณั ฑม์ ากกว่าสารต้งั ตน้ หรือ
สารตัง้ ต้นทาปฏิกิริยาไปขา้ งหนา้ ได้ดี

K<1 ปฏิกิริยามคี วามเข้มข้นสารต้งั ตน้ มากกวา่ สารผลติ ภณั ฑ์ หรือ
สารต้งั ต้นทาปฏิกิรยิ าไปข้างหนา้ ได้ไมด่ ี

ปฏิกริ ิยา Fe3+ (aq) + SCN- (aq) [FeSCN]2+(aq) ท่ี 20 องศาเซลเซียส ณ

สมดุลเคมไี อร์ออน(III)ไอออน(Fe3+) 0.100 โมลตอ่ ลติ ร ไทโอไซยาเนตไอออน (SCN-) 0.200

โมลตอ่ ลติ ร และไทโอไซยาเนโตไอรอ์ อน(III)ไอออน([FeSCN]2+) 2.26 โมลตอ่ ลติ ร ค่าคงท่สี มดุล

ของปฏิกิรยิ านี้มีคา่ เทา่ ใด

ปฏิกริ ิยา FeO(s) + C0(g) Fe(s)+ CO2(g) ท่ี 1000 องศาเซลเซียส ณ

สมดุลมไี อร์ออน(III)ออกไซด์(FeO) 6.0 กรัม เหล็ก (Fe) 5.6 กรัม แก๊สคารบ์ อนมอนอกออกไซด์

(CO) 0.40 โมลตอ่ ลติ ร และแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) 0.16 โมลต่อลิตร คา่ คงที่สมดลุ ของ
ปฏกิ ริ ยิ าน้มี คี า่ เทา่ ใด

ใหน้ กั เรียนแสดงวิธที าลงในสมดุ

แก๊สไนโตรเจน (N2) และแกส๊ ไฮโดรเจน (H2) ทาปฏกิ ริ ยิ าเคมีในภาชนะขนาด 250
มลิ ลิลิตรดังสมการเคมี

N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g)

ที่ 700 เคลวนิ ณ สมดลุ พบว่ามีแกส๊ ไนโตรเจน แกส๊ ไฮโดรเจน และแกส๊ แอมโมเนีย (NH3) 0.200

0.750 และ 0.400 โมล ตามลาดบั ค่าคงทีส่ มดลุ มีค่าเทา่ ใด

คา่ คงทีส่ มดุลของปฏกิ ิริยามีคา่ เทา่ กบั 0.119