นภา ทองวิเศษ สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน มะม่วง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Mangifera Indica มะม่วง
ค าน า หนังสือเล่มนี้จัดท ำขึ้นเพื่อให้ผู้อ่ำนได้ทรำบข้อมูลเกี่ยวกับสวนพฤกษศำสตร์ โรงเรียน วิทยำลัยเทคนิคอุบลรำชธำนี ในเรื่อง มะม่วง ผู้จัดท ำหวังเป็นอย่ำงยิ่งว่ำหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยนช์ส ำหรับผู้ที่สนใจในเรื่อง มะม่วง และได้รับประโยชน์จำกหนังสือเล่มนี้ไม่มำกก็น้อย และหำกผิดพลำดประกำรใด ทำงผู้จัดท ำขออภัยมำ ณ ที่นี้ ผู้จัดท ำ นำงสำวนภำ ทองวิเศษ
สำรบัญ เรื่อง หน้า ค ำน ำ 3 สำรบัญ 4 ที่มำของมะม่วง 5 สำยพันธ์ของมะม่วง 7 กำรปลูก 9 รูปแบบและขนำดวิธีใช้ 13 เมนูอำหำรจำกมะม่วง 14 บรรณำนุกรม 16
เป็นไม้ยืนต้นในสกุล Mangifera ซึ่งเป็นไม้ผลเมืองร้อนในวงศ์ Anacardiaceae (กลุ่มเดียวกับถั่วพิสตำชีโอและมะม่วงหิมพำนต์) เชื่อว่ำเป็นพืชที่มีถิ่นก ำเนิดในภูมิภำคอินเดีย บังกลำเทศ และพม่ำ ตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งเห็นได้จำกควำมหลำกหลำยทำงพันธุกรรม นับย้อนไปได้ถึง 25 – 30 ล้ำนปีก่อน มะม่วงมีควำมแตกต่ำง ประมำณ 49 สำยพันธุ์กระจำยอยู่ตำมประเทศในเขตร้อนตั้งแต่ อินเดียไปจนถึงฟิลิปปินส์ จำกนั้นจึงแพร่หลำยไปทั่วโลก เป็นไม้ พุ่มขนำดกลำง ใบโต ยำว ปลำยแหลม ขอบใบเรียบ ใบอ่อน สีแดง ออกดอกเป็นช่อตำมปลำยกิ่ง ดอกขนำดเล็ก สีขำว ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีเหลือง เมล็ดแบน เปลือกหุ้มเมล็ดแข็ง มะม่วง มะม่วงเป็นผลไม้เศรษฐกิจ ปลูกเป็นพืชสวน ประเทศไทย ส่งออกมะม่วงเป็นอันดับ 3 รองจำกฟิลิปปินส์ และเม็กซิโกเป็น ผลไม้ประจ ำชำติของอินเดีย ปำกีสถำน และฟิลิปปินส์ รวมทั้ง บังกลำเทศ
มะม่วงในประเทศไทยมีมำกหลำยพันธุ์ สำมำรถแบ่งตำม ลักษณะกำรน ำมำบริโภคได้ 3 กลุ่มใหญ่ๆ ดังนี้ 1. มะม่วงส ำหรับรับประทำนผลดิบ เช่น น้ ำดอกไม้มัน พิมเสนมัน แรด เขียวเสวย หนองแซง ฟ้ำลั่น มันหวำนปำกช่อง เบำสงขลำ เป็นต้น มะม่วง 3. มะม่วงที่ปลูกเพื่อกำรอุตสำหกรรมแปรรูปผลไม้ - มะม่วงส ำหรับดอง เช่น แก้ว โชคอนันต์ เป็นต้น - มะม่วงส ำหรับบรรจุกระป๋อง ท ำน้ ำคั้น แช่อิ่ม เช่น มะม่วงสำมปี มหำชนก เป็นต้น 2. มะม่วงส ำหรับรับประทำนผลสุก เช่น อกร่อง อกร่อง พิกุลทอง น้ ำดอกไม้ หนังกลำงวัน ทองด ำ เป็นต้น
เป็นพันธุ์ที่กินผลสุก รูปร่ำงยำวเรียว ผลดิบเนื้อขำว รสเปรี้ยวจัด ผลสุกสีเหลืองนวล รสหวำน เป็นพันธุ์พื้นเมืองของนครปฐม ผลยำว ด้ำนหลังผล โค้งนูนออก ปลำยแหลม ผิวเรียบ สีเขียวเข้ม เปลือก หนำ เหนียว ผลแก่รสมัน. รูปร่ำงยำว ปลำยมน กลำยพันธุ์มำจำกมะม่วงป่ำ นิยมน ำไปท ำมะม่วงดอง ผลกลม ท้ำยแหลม ลูกขนำดกลำง นิยมกินผลแก่ มีรสมัน เมื่อปอกเปลือก เนื้อมะม่วงจะปริแตก เขียวเสวย น าดอกไม้ ฟ้าลั่น โชคอนันต์ เป็นพันธุ์เก่ำแก่ นิยมกินกับข้ำวเหนียวมูน ผลค่อนข้ำง เล็ก มีร่องเป็นแนวยำวที่ด้ำนท้อง ผลสุก เนื้อละเอียด มี เสี้ยนน้อย เป็นลูกผสมระหว่ำงมะม่วงพันธุ์หนังกลำงวันกับพันธุ์ซันเซ็ต จำกอินเดีย ผลยำวรี สุกสีเหลืองเข้ม มีริ้วสีแดง เนื้อไม่เละ กลิ่นหอม จะสุกในช่วงที่มะม่วงพันธุ์อื่นวำยแล้ว อกร่องทอง มหาชนก สายพันธ์มะม่วง มะม่วงมีสำยพันธุ์มำกมำยดังที่ปรำกฏในหนังสือพรรณ พฤกษำของพระยำศรีสุนทรโวหำร (น้อย อำจำรยำงกูร) ที่กล่ำวถึง มะม่วงในสมัยรัชกำลที่ 5 ไว้กว่ำ 50 พันธุ์ โดยสำยพันธุ์ที่รู้จักกันอย่ำง แพร่หลำย เช่น เขียวเสวย แรด น้ ำดอกไม้ โชคอนันต์ อกร่อง ตัวอย่ำง เช่น
Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. เป็นมะม่วงกินดิบ มีรสเปรี้ยวจัด ผลทรงรี อกและแก้มกลมโต ผลมีขนำดใหญ่ ควำมยำว มำกกว่ำ 15 ซม. เนื้อผลมำก เมล็ดลีบบำง พันธุ์เทพนิมิตร เป็นมะม่วงกินดิบ มีรสมันหวำนจืด ผลทรงรีแกม หอก หลังและอกโค้งรับกันคล้ำยรูปเขี้ยวสัตว์ ผลมี ขนำดกลำง ควำมยำวประมำณ 15 ซม. เนื้อผลมำก เมล็ดลีบขนำดกลำง พันธุ์มันศาลายา เป็นมะม่วงกินดิบ มีรสเปรี้ยว ออกดอกก่อน พันธุ์ทั่วไป ผลทรงกลมแกมรี หลังและอกโค้ง เกือบเป็นครึ่งทรงกลมรับก้นโค้งแหลมเล็กน้อย ผลมีขนำดเล็ก เนื้อผลน้อย พันธุ์เบาสงขลา เป็นมะม่วงกินสุก มีรสหวำนแหลม แต่เนื้อผล มีเส้นใยมำกและมีกลิ่นขี้ใต้ พันธุ์ทองด า
Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. ให้ปลูกลึกระดับเดียวกับดินในภำชนะเดิม หรือ ให้เหลือจุกมะพร้ำวที่ใช้ในกำรตอนสูงกว่ำระดับ ดินเล็กน้อย ไม่ควรกลบดินจนมิดจุกมะพร้ำว เพรำะจะท ำให้เน่ำได้ง่ำย การปลูกด้วยกิ่งตอน น ำเมล็ดมำตัดส่วนปลำยออกเล็กน้อย น ำไปกดลงใน หลุมปลูกให้ลึกประมำณ 3 ส่วนของเมล็ด โดยให้ส่วน โค้งอยู่ด้ำนบน น ำฟำงข้ำวหรือเศษหญ้ำแห้งกลบให้ทั่ว หลุมปลูก ลดน้ ำให้ชุ่มอยู่เสมอ การปลูกโดยการเพาะเมล็ด ให้ปลูกลึกระดับเดียวกับดินในภำชนะปลูกเดิม หรือสูงกว่ำเดิมเล็กน้อย แต่ต้องไม่มิดรอยที่ติด ตำหรือต่อกิ่งไว้ เพื่อจะได้เห็นว่ำกิ่งที่แตก ออกมำนั้นแตกออกมำจำกกิ่งพันธุ์หรือจำกต้น ตอ ถ้ำเป็นกิ่งที่แตกจำกต้นตอให้ตัดทิ้งไป การปลูกด้วยกิ่งทาบ กิ่งติดตา ท ำเหมือนกับกำรเพำะเมล็ด เมื่อต้นโตมี เส้นผ่ำศูนย์กลำงของล ำต้นที่ระดับควำมสูง 30 ซม. ประมำณ 1 - 2 ซม. น ำยอดพันธุ์ที่ ต้องกำรไปเปลี่ยนโดยวิธีเสียบข้ำง ในระยะนี้ ควรท ำที่บังแดดให้กับกิ่งพันธุ์ที่เปลี่ยนไว้ด้วย เมื่อกิ่งพันธุ์ที่ต้องกำรติดดีแล้วให้ตัดยอดของ ต้นตอทิ้ง วิธีนี้มักจะได้ต้นมะม่วงที่มีควำมสูง ระดับเดียวกันทั้งสวน การปลูกโดยการเปลี่ยนยอด การปลูก
ควรปลูกช่วงต้นฤดูฝน หรือประมำณเดือนพฤษภำคม ถึง กรกฎำคม เพื่อให้มะม่วงตั้งตัว ได้เร็วขึ้น เนื่องจำกอำกำศและดินมีควำมชุ่มชื้นดี และเป็นกำรสะดวกที่ไม่ต้องรดน้ ำในระยะแรก หลุมปลูกควรขุดให้มีขนำดควำมกว้ำง ยำว และลึก ไม่น้อยกว่ำ 30x30x30 ซม. หำกดิน ในพื้นที่ไม่ค่อยอุดมสมบูรณ์มำกด้วยแล้วต้องขุดหลุมปลูกให้มีขนำดใหญ่ และน ำดินที่อุดมสมบูรณ์มำใส่ เพื่อให้มะม่วงในระยะแรกเจริญเติบโตได้ดี วิธีการปลูก ระยะปลูกระหว่ำงแถวและระหว่ำงต้น ขึ้นอยู่กับควำมต้องกำรของผู้ปลูกว่ำต้องกำรเช่นไร ใน ที่นี้ขอแนะน ำในระยะ 6x6 ม.กำรปลูก ควรมีหลักไม้ปักกับดินแล้วผูกต้นเพื่อไม่ให้ลมโยกและท ำที่บัง แสงแดดให้ใน ระยะแรก รดน้ ำให้มีควำมชุ่มชื้นอยู่เสมอ ในปีแรกหำกมะม่วงติดดอกให้ตัดออกเพื่อให้ มะม่วงเจริญเติบโตทำงทรงต้นให้สมบูรณ์ดีเสียก่อน
มะม่วงจะออกดอกครั้งหนึ่งๆ เป็นจ ำนวนมำก แต่จะติดเป็นผลเพียงไม่กี่ผลต่อช่อเท่ำนั้น ทั้งนี้เป็นเพรำะสำเหตุหลำยประกำร เช่น ลักษณะของดอกมะม่วง ซึ่งดอกส่วนใหญ่จะเป็นดอกที่ไม่ สมบูรณ์ ไม่สำมำรถเจริญเป็นผลได้ และปัญหำที่พบอยู่เสมอคือ กำรเกิดรำด ำที่ดอก ท ำให้ดอกร่วงหล่น เสียเป็นส่วนมำก หรือหมดทั้งต้น ทั้งนี้เพรำะว่ำที่ดอกมะม่วงจะมีต่อมน้ ำหวำน ท ำให้แมลงต่ำงๆ มำดูด กิน โดยเฉพำะพวกเพลี้ย จั๊กจั่น ซึ่งระบำดมำกในช่วงมะม่วงออกดอก การติดผล นอกจำกจะดูดกินน้ ำหวำนและน้ ำเลี้ยงที่ดอกท ำให้ดอกร่วงหล่น แล้ว ยังถ่ำยมูลออกมำเป็น อำหำรของรำด ำอีกด้วย จึงท ำให้รำด ำซึ่งมีอยู่เเล้วตำมใบและในอำกำศเจริญอย่ำงรวดเร็ว ในช่วงที่ มะม่วงออกดอกนี้ อำกำศมักจะหนำวเย็น และมีหมอกมำกในตอนเช้ำ เมื่อหมอกจับตัวเป็นละอองน้ ำ ตำมช่อดอกและใบ รำด ำก็จะเจริญได้ดียิ่งขึ้น ท ำให้ดอกร่วงหล่นจนหมด จนกลำยเป็นควำมเชื่อว่ำ ถ้ำปี ใดมีหมอกจัดในระยะที่ดอกมะม่วงบำน ปีนั้นมะม่วงจะติดผลน้อยเพรำะน้ ำค้ำงเค็มท ำให้ดอกร่วง ซึ่ง ควำมจริงแล้ว น้ ำค้ำงไม่ได้เค็ม แต่เป็นเพรำะรำด ำและเพลี้ยจั๊กจั่นดังกล่ำว
ประโยชน์และสรรพคุณมะม่วง 1. ใช้บ ำรุงธำตุ 2. ใช้บ ำรุงกระเพำะอำหำร 3. ช่วยท ำให้กระปรี้กระเปร่ำ 4. แก้ร้อนในกระหำย้ ำ 5. แก้บิดมูกเลือด 6. ใช้เป็นยำระบำย 7. ช่วยในกำรขับถ่ำย 8. ช่วยขับปัสสำวะ 9. แก้วิงเวียนศีรษะ 10. ช่วยแก้เบำหวำน 11. แก้ล ำไส้อักเสบ 12. แก้ท้องอืด 13. แก้ตำนขโมยในเด็ก 14. ใช้ล้ำงบำดแผล สมำนแผล 15. แก้ไข้ตัวร้อน 16. แก้จมูกอักเสบ 17. แก้คอตีบ 18. ใช้ขับพยำธิ 19. แก้ปวดเมื่อยปวดประจ ำเดือน
ช่วยบ ำรุงธำตุ บ ำรุงกระเพำะอำหำร แก้อำกำรร้อนในกระหำยน้ ำ แก้ วิงเวียนศีรษะ ปรับสมดุลร่ำงกำย ท ำให้กระปรี้กระเปร่ำ แก้อำกำรบิด มูกเลือด ช่วยในกำรขับถ่ำย ใช้เป็นยำระบำย ขับปัสสำวะ โดยกำรน ำ มะม่วงสุกมำรับประทำนเป็นผลไม้ เป็นประจ ำ ใช้แก้โรคเบำหวำน โดยใช้ใบมะม่วงมำล้ำงให้สะอำด (ประมำณ 15 ใบ) แล้วน ำมำต้มในน้ ำสะอำด 1 ถ้วย (ใช้ไฟอ่อนๆ นำน 1 ชั่วโมง) ถ้ำน้ ำ แห้งก็เดิมเรื่อยๆ เมื่อเสร็จแล้วทิ้งค้ำงคืนไว้ 1 คืน แล้วจึงน ำมำกรองเอำ แต่น้ ำดื่มติดต่อกันประมำณ 3-4 วัน แก้อำกำรปวดประจ ำเดือน และอำกำรปวดเมื่อยโดยกำรน ำเปลือกผลดิบมำ คั่วรับประทำนร่วมกับน้ ำตำล รูปแบบและขนาดวิธีใช้ ใช้สมำนแผลสด โดยใช้ใบมะม่วงสดล้ำงให้สะอำดแล้วน ำมำต ำพอกบริเวณแผล
เมนูอาหารจากมะม่วง ข้ำวเหนียวมะม่วงใบเตย เครปข้ำวเหนียวมะม่วง โตเกียวข้ำวเหนียวมะม่วง
เมนูอาหารจากมะม่วง ย ำมะม่วงปูม้ำไข่แดงเค็ม มะม่วงหมูฝอย ย ำมะม่วงปลำกรอบ
บรรณานุกรม นิดดำ หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์. มะม่วง จำกวิกิพีเดีย สำรำนุกรมเสรี https://th.wikipedia.org รัตนะ สุวรรณเลิศ หน่วยอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พืชพรรณศูนย์ปฏิบัติกำรวิจัยและเรือน ปลูกพืชทดลอง http://clgc.agri.kps.ku.ac.th ดิสไทย มะม่วง ประโยชน์ดีๆ สรรพคุณเด่นๆและข้อมูลงำนวิจัย https://www.disthai.com Wongnai cooking 10 เมนูจำกมะม่วง https://www.wongnai.com/
ขอบคุณค่ะ