พันท้ายนรสิงห์

พนั ทา้ ยนรสงิ ห์

ผ้เู รียบเรียงนายประสาร ธาราพรรค์

เนือ้ เพลง พนั ทา้ ยนรสิงห์ ปาล ประกาศติ

พนั ท้ายนรสิงห์ พันท้ายนรสิงห์ พันทา้ ยนรสงิ ห์ ท่านคอื คนจริง ยคุ พระเจ้าเสอื
หนา้ ท่ไี ด้รบั มอบหมาย คือเป็นนายทา้ ยผูบ้ ังคับเรือ
เป็นทหารของพระเจา้ เสือ เป็นนายทา้ ยเรือดว้ ยใจภกั ดี
วนั น้ันมีเรอื่ งร้าย วันน้ันมเี รอื่ งร้าย วนั นั้นมีเรื่องรา้ ย เรือชนกิง่ ไม้ริมสายนที
กฎเกณฑ์ที่กาหนดไว้ ผู้เป็นนายทา้ ย นัน้ ย่อมรูด้ ี
หวั เรือหักลงทนั ที หมายถึงชีวีตอ้ งดับส้ินไป
*พระเจา้ เสอื อยเู่ หนือกฎเกณฑ์ จะให้ละเว้นโทษทณั ฑ์ประหาร
พระองคจ์ ึงไดส้ ัง่ การ ใหป้ ้นั หุ่น นรสงิ ห์เอาไว้ แลว้ ให้ตดั หัวหนุ่ น้นั
เป็นการประหารแทนตัวจริงไป
แตพ่ นั ทา้ ยนรสิงห์ คกุ เขา่ วิงวอน ยอมขดั พระทยั
ใหป้ ระหารตนเองใหไ้ ด้ ตามกฎต้ังไวส้ มเปน็ ชายชาญ
(ซา้ *)
วนั น้ีมีบ้างไหม วันน้ีมบี า้ งไหม วันน้ีมีบ้างไหม ผู้รักชาตไิ ทย ด่งั คาปฎิญาณ
ไม่รกั จนนา้ ลายไหล ละเมดิ กฎหมายตามใจต้องการ
มีไหมคนใจกล้าหาญ เพียงเส้ียวของพันทา้ ยนรสงิ ห์
คนทีใ่ จกลา้ หาญ ไม่ใช่อันธพาล คนท่ีใจกล้าหาญ พนั ท้ายนรสงิ ห์

พันท้ายนรสิงห์เป็นชาวบ้านนรสิงห์แขวงเมืองวิเศษชัยชาญ (อาเภอปากโมก จังหวัด
อ่างทอง) มีนามเดิมว่าสิน มีภรรยาช่ือศรีนวล มีประวัติความเป็นมาในสมัยสมเด็จพระ
สรรเพชญท่ี 8 พระเจ้าเสือ หรือคาให้การชาวกรุงเก่าเรียกว่า สมเด็จพระสุริเยนทราธิบ
ดี เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลท่ี 29 แห่งอาณาจักรอยุธยาและเป็นพระองค์ที่สองแห่งราชวงศ์
บ้านพลหู ลวง ราชวงศส์ ดุ ทา้ ยของอาณาจกั รอยธุ ยา ทรงครองราชย์ พ.ศ. 2246 - พ.ศ. 2251

พระเจา้ เสอื

ผู้คนในสมัยพระองค์มักเรียกขานพระองค์ว่า พระเจ้าเสือ เพ่ือเปรียบว่า พระองค์มีพระ
อุปนิสัยโหดร้ายดังเสือ พระองค์ทรงมีพระปรีชาด้านมวยไทย โดยทรงเป็นผู้คิดท่าแม่ไม้มวย
ไทย ซ่ึงมีหลักฐานทางประวตั ิศาสตร์ปรากฏชัดเจน และได้มีการถ่ายทอดเป็นตาราให้ชาวไทย
รนุ่ หลงั ได้เรยี นรู้ฝกึ ฝนจนถึงปัจจบุ ัน

พันท้ายนรสงิ ห์แตก่ ่อนทา่ นก็เปน็ นักมวยทเ่ี ก่งมากและก็เคยขน้ึ ชกกบั พระเจ้าเสอื มาแลว้
โดยท่ีไม่รู้วา่ พระองคไ์ ด้ปลอมตัวเป็นชาวบา้ นเขา้ มาแขง่ ชกมวยท่ตี าบลบ้านตลากรวด อันเป็น
ตาบลบ้านหน่ึงของแขวงเมืองวเิ ศษชยั ชาญ ผลการชกเสมอกัน พระเจ้าเสือรูส้ กึ ประทับใจ
ภายหลงั จงึ ให้นายสิงห์เข้ารบั ราชการเป็นมหาดเล็ก แล้วเลื่อนขน้ึ มาเป็นราชองครักษ์

และดว้ ยความสามารถในเชิงมวยของพันทา้ ยนรสงิ ์ทาให้เป็นทีพ่ อพระทัยของพระเจ้า
เสือและในภายหลงั พระองค์ได้เรยี กตัวพนั ทา้ ยนรสงิ ห์เข้ารบั ราชการเป็นนายทา้ ยเรือพระท่ีน่ัง
เอกไชย

คลองตาบลโคกขาม บรเิ วณทพ่ี ันทา้ ยนรสงิ หค์ ัดท้ายเรอื พระทน่ี ่งั ชนกิ่งไม้ใหญ่

เร่ืองราวของพันท้ายนรสิงห์ปรากฏ อยู่ในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับ
ตา่ งๆ ได้กล่าวถึงเหตุการณ์ใน พ.ศ.2246 - 2252 สมเด็จพระสรรเพชญ์ ที่ 8 หรือ พระเจ้า
เสือ มีพระราชประสงค์จะประพาสปากน้าสาครบุรี (ปัจจุบันคือจังหวัดสมุทรสาคร) เพื่อทรง
เบด็ ด้วยเรอื พระทนี่ ั่งเอกไชย มพี นั ท้ายนรสิงห์เปน็ นายทา้ ย การเสด็จประพาสปากนา้ สาครบุรี
ในครั้งนี้ เมื่อเรือพระท่ีน่ังไปถึงตาบลโคกขามคลองบริเวณดังกล่าวมีความคดเค้ียวมาก พัน
ทา้ ยนรสงิ ห์พยายามคัดท้ายเรอื พระทน่ี ั่งอยา่ งระมัดระวงั แต่ไม่อาจหลบเล่ยี งอุบตั เิ หตไุ ด้ หัวเรือ
พระท่ีน่งั ชนกงิ่ ไม้ใหญห่ ักตกลงไปในน้า

อกี แงม่ มุ หน่ึง มเี กรด็ ประวตั ิศาสตรเ์ ลา่ วา่ พันท้ายนรสงิ ห์ทราบวา่ จะมีพวกกบฏมาดกั ทา
รา้ ยพระเจ้าเสือ จึงจาเปน็ ตอ้ งทาใหห้ ัวเรอื หกั เพอ่ื มใิ หไ้ ปถึงจุดที่กบฏวางแผนเอาไว้ เพื่อความ
ปลอดภยั ของพระองค์

หุ่นจาลองพันท้ายนรสิงหเ์ ขา้ เฝ้าพระเจ้าเสือเพื่อรับโทษ

โบราณราชประเพณี ที่กาหนดไว้ว่า “ถ้าผู้ใดถือท้ายเรือพระที่นั่ง ทาให้หัวเรือพระที่น่ัง
หัก ผ้นู นั้ ถงึ มรณะ โทษให้ตัดศรษะเสยี

พันท้ายนรสิงห์รู้โทษดีว่า ความผิดครั้งน้ีถึงประหารชีวิตตามโบราณราชประเพณี ซ่ึง
กาหนดวา่ ถ้าผู้ใดถือท้ายเรือพระทนี่ ่ังใหห้ วั เรือพระท่ีนง่ั หัก ผู้น้นั ถึงมรณะโทษใหต้ ัดศีรษะเสีย
จึงกราบทูลพระกรุณาน้อมรับโทษตามพระราชประเพณี สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 พระเจ้า
เสือ ทรงพิจารณาเห็นว่าอุบัตเิ หตุครงั้ น้เี ป็นการสดุ วิสยั มิใช่ความประมาท จงึ พระราชทานอภัย
โทษให้พระองค์ทรงโปรดให้ฝีพายทัง้ ปวงป้ันมลู ดนิ เปน็ รูปพนั ทา้ ยนรสิงห์ แลว้ ใหต้ ัดศีรษะรูป
ดนิ นัน้ เพ่ือเป็นการทดแทนกนั แต่พันท้ายนรสงิ หย์ งั บังคมกราบทลู ยนื ยนั ขอให้ประหารตน เพ่ือ
รักษาขนบธรรมเนียมในพระราชกาหนดกฎหมาย พันท้ายนรสิงห์ได้กราบทูลให้ทรงลงพระ
อาญาตามพระกาหนดถึงสามครั้งด้วยกัน เน่ืองจากในสองคร้ังแรก สมเด็จพระเจ้าเสือ
พระราชทานอภยั โทษ แต่พันทา้ ยนรสงิ ห์กราบบงั คมยืนยันขอใหต้ ัดศีรษะตน เปน็ การป้องกนั มิ
ใหผ้ ู้ใดครหาตเิ ตียนพระเจ้าอยูห่ ัวไดว้ ่าทรงละเลยพระราชกาหนดของแผ่นดินและเพื่อมิให้เป็น
เยีย่ งอย่างสืบไป

ภาพการประหารชีวิตพันท้ายนรสิงห์

หลักประหารพันทา้ ยนรสงิ ห์

แม้พระเจ้าเสือ สมเด็จพระสรรเพชญ์ ท่ี 8 จะทรงอาลัยรักน้าใจพันท้ายนรสิงห์
เพยี งใดก็ทรงจาพระทัยปฎิบัตติ ามพระราชกาหนด แต่ก่อนท่ีจะประหารพนั ท้ายนรสิงห์ซึ่งบ้าน
น่าจะอยู่ใกล้ ๆ แถวน้ันได้กลับบ้านไปล่าลาภรรยา และพันท้ายนรสิงห์กลับมาเข้าเฝ้าเพ่ือรับ
โทษ พระองค์จึงมพี ระราชดารัสส่ังใหเ้ พชฌฆาตประหารพันท้ายนรสิงห์ในเช้าตรู่ของวันขึ้น 9
ค่า เดือน 3 พ.ศ. 2241 แล้วโปรดใหต้ ้งั ศาลสงู ประมาณเพยี งตา นาศีรษะพนั ทา้ ยนรสิงหก์ บั หัว
เรือพระที่นั่งเอกไชยซึ่งหักนั้น ข้ึนพลีกรรมไว้ด้วยกันบนศาลซ่ึงเป็นศาลไม้ขนาดเล็ก ลักษณะ
เป็นศาลไม้ในสมัยปัจจุบัน หลังคามุงกระเบ้อื งดินเผาหางมน พน้ื ศาลเปน็ ไม้ยกชน้ั 2 ชั้น มเี สา
รองรับ 6 เสา ภายหลังเหตุการณ์พระเจ้าเสือ ทรงโปรดให้นาศพพันท้ายนรสิงห์มาแต่งกาย
พระราชทานเพลงิ ศพอย่างสมเกยี รตยิ ศ

“คลองมหาชัย” แต่บางทีชาวบา้ นก็เรียกว่า “คลองถา่ น”

ภายหลังพระเจ้าเสือได้ทรงให้พระยาราชสงคราม คุมไพร่พลจานวน 3,000 คน ทาการ
ขุดคลองลดั คลองโคกขามท่คี ดเค้ยี ว ไปออกทีบ่ รเิ วณแมน่ ้าท่าจีน กว้าง 5 วา ลึก 6 ศอก สรา้ ง
เสร็จในสมัยพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ พ.ศ. 2252 ได้พระราชทานนามคลองน้ีว่าคลองสนามไชย
ต่อมาเรียกเป็นคลองมหาชัย ซึ่งเป็นท่ีมาของชื่อเมืองมหาชัย แต่ชาวบ้านเรียกว่าคลองถ่าน
ปจั จุบนั ชาวบา้ นฝัง่ ธนบรุ ี เรยี กช่อื ว่า คลองดา่ น

พันท้ายนรสิงห์นั้น สร้างความศรัทธา และความนับถือ ในด้านความจงรักภักดีและ
ซอ่ื สตั ย์ทีม่ ีต่อกฎหมายบ้านเมือง ยอมตายเพ่ือมิให้กฎหมายบ้านเมอื งคลายความศักดส์ิ ิทธ์ จึง
มีศาลพันท้ายนรสิงห์มากมายใน จังหวัดสมุทรสาคร และพวกเราสมควรนาความดีความ
ซ่ือสตั ยข์ องวีรบุรุษพนั ทา้ ยนรสงิ ห์มาเป็นหลกั ยดึ เหนย่ี วและถอื ปฏบิ ัติ เพื่อบ้านเมืองของเราจะ
ไดเ้ จริญและมีความสงบรม่ เยน็ ตลอดกาลนาน

ศาลพันท้ายนรสิงห์

ศาลพันท้ายนรสิงห์สร้างขึ้นเพ่ือเป็นการราลึกถึงคุณงามความดี เพื่อเป็นการตอกย้าแก่
อนุชนคนรุ่นหลัง ให้เห็นถึงความซ่ือสัตย์และจงรักภักดีของบรรพชนคนรุ่นก่อน ศาลแห่งนี้ถูก
ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 72 ตอนท่ี 2 เม่ือ
วนั ที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2498 กรมศิลปากรได้ดาเนนิ การจัดสร้างศาลพันท้ายนรสิงห์ข้ึน อยู่ถัด
จากศาลเก่าที่พังลงมาไม่มากนัก โดยกันอาณาบริเวณรอบๆ ศาลไว้ประมาณ 100 ไร่ เพ่ือ
จัดต้ังเป็น “อุทยานพันท้ายนรสิงห์” ภายในศาลมีรูปป้ันของ พันท้ายนรสิงห์ขนาดเท่า
ของจริงในท่าถือท้ายคัดเรอื

……………………………………………………………..

แหลง่ ขอ้ มลู อ้างองิ

ตามรอย"พระเจา้ เสือ" พนั ท้ายนรสิงห์ : ขา่ วสดออนไลน์

พิธบี วงสรวงอนสุ าวรยี ์พันท้ายนรสิงห์ - ศนู ย์ขอ้ มลู กลางทางวัฒนธรรม

ตามรอยพันทา้ ยนรสิงห์ ในงาน สมุทรสาคร นคร แห่งความซ่ือสัตย์

'ทา่ นมยุ้ 'ชาระประวตั ศิ าสตร์ 'พระเจ้าเสอื 'ใน'พันทา้ ยนรสิงห์' - ขา่ วไทยรัฐ

www.oknation.net/blog/ThaiTeacher
https://cokkam.wordpress.com/.../ประวัติศาลพันท้ายนรสิงห์
https://th.wikipedia.org/.../สมเด็จพระสรรเพชญท์ ี่_8
https://th.wikipedia.org/wiki/พันทา้ ยนรสิงห์
gonekuma.exteen.com/20150410/entry
thaigoodview.com/node/94235