วิถีชุมชนโบราณ ​ล้ำค่ามรดกวัฒนธรรมอีสานใต้ ณ ชุมชนบ้านโคกเมือง

วิ ถี ชุ ม ช น โ บ ร า ณ
ล​้ำ ค่ า ม ร ด ก วั ฒ น ธ ร ร ม อี ส า น ใ ต้

ณ ชุมชนบ้านโคกเมือง

ต. จรเข้มาก อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์

" วิ ถี ชุ ม ช น โ บ ร า ณ
ล​้ำ ค่ า ม ร ด ก วั ฒ น ธ ร ร ม อี ส า น ใ ต้ "

บ้านโคกเมือง เป็นชุมชนเก่าแก่ที่ปรากฏร่องรอยอารยธรรม
ขอมอันรุ่งเรืองมาแต่อดีต โดยมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ คือ
ปราสาทเมืองต่ำ ศาสนสถานศิลปะขอมแบบบาปวนที่มีอายุ
มากกว่า1,400 ปี เป็นปราสาทหินอารยธรรมขอมที่มีขนาดใหญ่และมี
ค ว า ม ส ม บู ร ณ์ ที่ สุ ด แ ห่ ง ห นึ่ ง ข อ ง ภ า ค อี ส า น

น อ ก จ า ก นี้ ที่ บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง ยั ง เ ป็ น แ ห ล่ ง ท่ อ ง เ ที่ ย ว เ ชิ ง
วั ฒ น ธ ร ร ม ที่ ส ะ ท้ อ น เ รื่ อ ง ร า ว วิ ถี ชี วิ ต ค ว า ม เ ป็ น อ ยู่ แ บ บ ดั้ ง เ ดิ ม ผ่ า น ง า น
ศิลปหัตถกรรมและผลิตภัณฑ์ของชุมชน อาทิ ผ้าไหมทอลายผักกูด
หั ต ถ ก ร ร ม ชั้ น ดี ที่ สื บ ท อ ด กั น ม า ตั้ ง แ ต่ โ บ ร า ณ แ ล ะ เ ป็ น เ อ ก ลั ก ษ ณ์ ข อ ง บ้ า น
โคกเมือง เนื่องจากเป็นลายผ้าทอที่นำมาจากศิลปะบนเสาซุ้มประตูของ
ปราสาทเมืองต่ำ เสื่อกกยกลาย เป็นอีกหนึ่งผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นชื่อของที่นี่
เ พ ร า ะ น อ ก จ า ก จ ะ มี ล ว ด ล า ย ส ว ย ง า ม ไ ม่ แ พ้ ใ ค ร แ ล้ ว ยั ง เ ป็ น ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์ ชั้ น
เยี่ยมจากฝีมือการทอของกลุ่มคนพิการนอกจากนี้ ยังมีอาหารพื้นบ้าน
ให้ลิ้มลองอย่างจุใจ โดยเฉพาะเมนูกุ้งจ่อม และอีกหลากหลายเมนูอีสาน
พื้นบ้านรสแซ่บ รวมไปถึงภูมิปัญญาการย้อมผ้าหมักโคลนโบราณ
วัตถุดิบหลักจากโคลนบารายพันปี พบได้ที่เดียว ณ ชุมชนบ้านโคกเมือง

" เ รี ย ง ร้ อ ย เ ส้ น ไ ห ม ลวดลายผักกูด

ดึ ง ดู ด ป ร ะ ช า ง า ม ต า เ มื อ ง ต่ำ "

ฐานการเรียนรู้การทอผ้าไหมลายผักกูด

หมู่ 9 บ้านโคกเมือง ต.จรเข้มาก อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์

เรียนรู้การทอผ้าไหมบารายลายผักกูด ลาย
เอกลักษณ์แห่งบ้านโคกเมือง กิจกรรมเรียนรู้
การทอผ้าไหมบารายลายผักกูดจากปราชญ์
ด้านการทำผ้าทอมือ ซึ่ง“ลายผักกูด” ได้รับ
แรงบันดาลใจมาจากรูปแบบศิลปะที่ปรากฏบน
เสาซุ้มประตูของปราสาทหินเมืองต่ำ ถือเป็น
ลายเอกลักษณ์หนึ่งเดียวที่ถูกคิดค้นและพัฒนา
โดยชาวชุมชนคนโคกเมือง อีกทั้งยังได้รับ
มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชนระดับ 4 ดาว เหมาะ
กับการซื้อเป็นของฝากของที่ระลึกให้กับคนใน
ครอบครัวหรือญาติผู้ใหญ่ที่ชื่นชอบในการนุ่ง
ผ้าไหมลายไทยในงานพิธีสำคัญ

" เ สื่ อ ก ก ย ก ล า ย

ต้ น ไ ห ล ท้ อ ง ถิ่ น
สื บ ศิ ล ป์ บ ร ร พ บุ รุ ษ "

ฐานการเรียนรู้การทอเสื่อกกยกลายคนพิการ

หมู่ 6 ต.จรเข้มาก อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์

ชุ ม ช น บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง ส่ ว น ใ ห ญ่ ใ น ห มู่ บ้ า น จ ะ ป ลู ก
กกหรือต้นไหลเป็นจำนวนมาก และความรู้การ
ทอเสื่อกกนั้นถูกสืบทอดมาตั้งแต่ ปู่ ย่า ตา
ยาย จึงมีการรวมกลุ่มทอเสื่อกกขึ้นมาเมื่อ
พ.ศ. 2545 เพื่อพัฒนารูปแบบการทอให้มี
ค ว า ม ส ว ย ง า ม เ ป็ น สั ญ ลั ก ษ ณ์ ป ร ะ จำ ห มู่ บ้ า น
โ ด ย ท า ง ก ลุ่ ม จ ะ มี ก า ร ป ลู ก ต้ น ก ก เ ป็ น แ ป ล ง
สาธิตให้เห็นถึงที่มาของเส้นกก การนำเส้นกก
ไปย้อม ตลอดจนการคิดค้นลายที่มีความคิด
สร้างสรรค์ได้อย่างลงตัว อีกทั้งยังได้มีการนำ
ล ว ด ล า ย ข อ ง ป ร า ส า ท เ มื อ ง ต่ำ ม า ป ร ะ ยุุ ก ต์
อ อ ก แ บ บ เ ป็ น ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์ จ า ก ต้ น ก ก ที่ น่ า ส น ใ จ
เช่น เสื่อ กระเป๋าเครื่องสำอาง เป็นต้น

" โคลนบารายพันปี "

หมักผ้าย้อมสี หนึ่งเดียวในประเทศไทย

ก า ร ย้ อ ม ผ้ า ห มั ก โ ค ล น บ า ร า ย พั น ปี

ผ้าเป็นส่วนหนึ่งของวิถีคนโคกเมืองมาช้านาน เมื่อเว้นว่างจากงาน

เกษตรกรรม ชาวบ้านจะมาล้อมวงย้อมผ้า ทอผ้า สั่งสมจนเกิด

ภูมิปัญญาที่ไม่มีใครเหมือน ด้วยภายในชุมชนมีแหล่งน้ำที่อยู่คู่กับ

โบราณสถานปราสาทเมืองต่ำมานานนับพันปี จึงได้มีการนำโคลน
จากแหล่งน้ำนั้นมาใช้ในการหมักผ้าย้อมสี ใช้สีย้อมจากเปลือกไม้
แ ล ะ วั ส ดุ ต า ม ธ ร ร ม ช า ติ ม า ท ด ล อ ง ผ ส ม ร ว ม กั น ใ ห้ เ กิ ด เ ป็ น สี ใ ห ม่
และนำมาหมักโคลนบารายพันปี ซึ่งคุณสมบัติของโคลนบารายพันปี
จ ะ ช่ ว ย ใ ห้ สี ข อ ง เ สื้ อ ผ้ า มั ด ย้ อ ม ติ ด ท น น า น แ ล ะ ส ด น า น ม า ก ยิ่ ง ขึ้ น

ฐานการเรียนรู้ผ้าหมักโคลนบารายพันปีย้อมสีธรรมชาติ

หมู่ 15 บ้านโคกเมือง ต.จรเข้มาก อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์

กิ จ ก ร ร ม

เ รี ย น รู้ วิ ธี ก า ร ย้ อ ม ผ้ า จ า ก โ ค ล น
บารายพันปี สาธิตการย้อมสีจาก

วั ส ดุ ธ ร ร ม ช า ติ ที่ ห า ไ ด้ ภ า ย ใ น ชุ ม ช น

แ ล ะ ใ ห้ นั ก ท่ อ ง เ ที่ ย ว ไ ด้ ท ด ล อ ง ทำ
ผ้ า มั ด ย้ อ ม ห มั ก โ ค ล น บ า ร า ย พั น ปี

ย้ อ ม สี ธ ร ร ม ช า ติ ด้ ว ย ต น เ อ ง

" ข อ ง ดี ป ร ะ โ ค น ชั ย
ร ส ช า ติ ก ล ม ก ล่ อ ม

กุ้ ง จ่ อ ม บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง "

เ ช ฟ ชุ ม ช น บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง

1 3 4 ห มู่ 1 5 ต . จ ร เ ข้ ม า ก อ . ป ร ะ โ ค น ชั ย จ . บุ รี รั ม ย์

“จ่อม” เป็นภาษาอีสาน หมายถึง
การหมักหรือดอง ซึ่งกุ้งจ่อมเป็นการถนอม
อ า ห า ร แ ล ะ ยื ด อ า ยุ ก า ร เ ก็ บ รั ก ษ า อ า ห า ร ไ ด้ น า น
ขึ้นด้วยความเค็ม (Salt curing) นิยมนำกุ้ง
ฝอยน้ำจืดมาเป็นวัตถุดิบหลักในการจ่อม วิธี
การทำนั้นแสนจะง่ายดายและใช้ส่วนผสมแค่ 2
อย่าง คือ น้ำปลาแท้อย่างดีและข้าวคั่วในสัดส่วน
ที่พอดี โดยส่วนผสมทั้งสองอย่างนี้สามารถหา
ซื้อได้ง่ายภายในชุมชน โดยเฉพาะ ข้าวคั่ว ที่
ช า ว บ้ า น นั้ น ใ ช้ ข้ า ว ภู เ ข า ไ ฟ ที่ ป ลู ก ใ น พื้ น ที่ บ้ า น
โคกเมืองมาเป็นส่วนหนึ่งของวัตถุดิบ ทำให้กุ้ง
จ่อมที่นี่มีรสชาติดี ไม่เค็มจนเกินไป มีรสเปรี้ยว
เล็กน้อย และมีคุณค่าทางโภชนาการจากข้าว
ภู เ ข า ไ ฟ แ ล ะ มี ป ริ ม า ณ โ ป ร ตี น สู ง อี ก ด้ ว ย

ช า ว โ ค ก เ มื อ ง นิ ย ม รั บ ป ร ะ ท า น กุ้ ง
จ่อมแบบปรุงสุก ที่มีชื่อเมนูอันน่าชวนให้น้ำลาย
สอว่า “ผัดกุ้งจ่อมสมุนไพร” โดยมีเชฟชุมชน
เ ป็ น ผู้ รั ง ส ร ร ค์ เ ม นู นี้ ขึ้ น ม า แ ล ะ เ ป็ น สู ต ร ลั บ เ ฉ พ า ะ
ของทางเชฟเพ็ง แห่งบ้านโคกเมือง

ม ร ด ก วั ฒ น ธ ร ร ม

อารยธรรมขอมโบราณ

ป ร า ส า ท หิ น เ มื อ ง ต่ำ . . . เ ท ว า ลั ย ไ ร้ ที่ ม า

ด้ ว ย ป ร ะ วั ติ ค ว า ม เ ป็ น ม า อั น
ยาวนานราว1,400 ปีของปราสาทเมืองต่ำ
ยั ง ไ ม่ ท ร า บ ชั ด เ พ ร า ะ ไ ม่ พ บ ห ลั ก ฐ า น ที่
แน่นอนว่าสร้างขึ้นเมื่อใด หรือใครเป็นผู้
ส ร้ า ง

ตั ว ป ร า ส า ท มี ลั ก ษ ณ ะ ข อ ง ศิ ล ป ะ
ขอมแบบคลังและบาปวน สันนิษฐานว่าสร้าง
ขึ้นเพื่อเป็นเทวาลัยในศาสนาฮินดู ภาพสลัก
ส่ ว น ใ ห ญ่ เ ป็ น ภ า พ เ ท พ เ จ้ า ใ น ศ า ส น า ฮิ น ดู
ลัทธิไศวนิกาย ซึ่งสร้างถวายพระอิศวรหรือ
พระศิวะ โดยปราสาทแห่งนี้ถือเป็น
ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ข อ ม โ บ ร า ณ ที่ มี ค ว า ม ยิ่ ง ใ ห ญ่
สวยงาม และสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งใน
ประเทศไทย

กุ ฏิ ฤ า ษี บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง

อีกหนึ่งโบราณสถานสำคัญประจำชุมชน เป็นปราสาทหิน
ขนาดเล็ก สร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 16-25 ในสมัย
พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 เพื่อเป็นอโรคยาศาลสำหรับผู้ที่
เดินมาประกอบพิธีกรรมที่ปราสาทเมืองต่ำ เนื่องจากอยู่
ไม่ไกลจากปราสาทเมืองต่ำ บางคนจึงเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า
กุ ฏิ ฤ ๅ ษี เ มื อ ง ต่ำ

กุฏิฤาษีบ้านโคกเมือง

ฐานการเรียนรู้การ ปราสาทเมืองต่ำ
ทอเสื่อกกยกลายคนพิการ

ฐานเชฟชุมชน

ฐานการเรียนรู้ ฐานการเรียนรู้ผ้าหมัก ชุ ม ช น
การทอผ้าไหมลายผักกูด โคลนบารายพันปีย้อมสีธรรมชาติ บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง

โ ป ร แ ก ร ม ก า ร เ ดิ น ท า ง

3 วั น 2 คื น

เ ส้ น ท า ง ข อ น แ ก่ น - บุ รี รั ม ย์ ( บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง ) - ข อ น แ ก่ น

วันที่ 1 ขอนแก่น-บุรีรัมย์ (บ้านโคกเมือง)

12.00 น. พบกัน ณ จุดนับพบ และออกเดินทางไปยังชุมชนบ้านโคกเมือง

15.30 น เดินทางถึงชุมชน เก็บสัมภาระเข้าบ้านพักโฮมสเตย์ และพักผ่อนตามอัธยาศัย

16.30 น. นั่งรถอีแต๋นเที่ยวชมรอบชุมชนผ่านสถานที่ต่าง ๆ คือ
ช ม ป ร า ส า ท เ มื อ ง ต่ำ
18.30 น. ช ม กุ ฏิ ฤ ๅ ษี บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง
19.00 น. ถ่ า ย รู ป คู่ กั บ อุ โ ม ง ค์ ต้ น ไ ม้

ช็อป ชิม แชะ ที่ถนนคนเดินเมืองต่ำ ถนนแห่งดินแดนอารยธรรมขอมพันปี

รับประทานอาหารเย็นด้วยเมนูพื้นบ้าน และพักผ่อนตามอัธยาศัย

กุฏิฤาษีบ้านโคกเมือง

ฐานการเรียนรู้การ ปราสาทเมืองต่ำ
ทอเสื่อกกยกลายคนพิการ

ฐานเชฟชุมชน

ฐานการเรียนรู้ ฐานการเรียนรู้ผ้าหมัก ชุ ม ช น
การทอผ้าไหมลายผักกูด โคลนบารายพันปีย้อมสีธรรมชาติ บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง

โ ป ร แ ก ร ม ก า ร เ ดิ น ท า ง

วันที่ 2 บ้านโคกเมือง

6.00 น. ตื่นเช้า ร่วมทำบุญใส่บาตรเรียนรู้วิถีชาวพุทธและรับประทานอาหารเช้า

9.00 น. เข้าสู่ฐานการเรียนรู้การย้อมผ้าหมักโคลนบารายพันปีย้อมสีธรรมชาติ เรียนรู้
11.00 น. ภู มิ ปั ญ ญ า ก า ร ย้ อ ม สี ผ้ า จ า ก ดิ น บ า ร า ย พั น ปี แ ล ะ ล ง มื อ ทำ ผ้ า มั ด ย้ อ ม ห มั ก โ ค ล น
บ า ร า ย พั น ปี ด้ ว ย ต น เ อ ง

เรียนรู้การทำอาหารเมนูพื้นบ้าน “ผัดกุ้งจ่อมทรงเครื่อง” เมื่อมาแล้วต้องไม่พลาด
ที่ จ ะ ล อ ง ลิ้ ม ร ส

12.00 น. รั บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ก ล า ง วั น

13.30 น. เข้าสู่ฐานการเรียนรู้ทอเสื่อกกยกลาย เรียนรู้กระบวนการทอเสื่อกก การย้อมสี การ
15.30 น. ออกแบบลวดลายในการทอเสื่อ และทอกลองลงมือทอเสื่อด้วยตัวเอง

18.30 น. เข้าสู่ฐานการเรียนรู้การทอผ้าไหมลายผักกูด เรียนรู้กระบวนการทอผ้าไหม การย้อมสี

19.30 น. การออกแบบลวดลายในการทอผ้าไหมลายผักกูด และทดลองลงมือทอผ้าไหมลาย
ผั ก กู ด ด้ ว ย ตั ว เ อ ง

รั บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร เ ย็ น

พั ก ผ่ อ น ต า ม อั ธ ย า ศั ย

กุฏิฤาษีบ้านโคกเมือง

ฐานการเรียนรู้การ ปราสาทเมืองต่ำ
ทอเสื่อกกยกลายคนพิการ

ฐานเชฟชุมชน

ฐานการเรียนรู้ ฐานการเรียนรู้ผ้าหมัก ชุ ม ช น
การทอผ้าไหมลายผักกูด โคลนบารายพันปีย้อมสีธรรมชาติ บ้ า น โ ค ก เ มื อ ง

โ ป ร แ ก ร ม ก า ร เ ดิ น ท า ง

วันที่ 3 บ้านโคกเมือง-ขอนแก่น

8.00 น. รั บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร เ ช้ า
9.00 น.
นั่งรถอีแต๋นสัมผัสบรรยากาศยามเช้าริมบารายเมืองต่ำ ปล่อยอิสระให้นักท่องเที่ยวปั่น

10.30 น. จักรยานชมรอบชุมชน และซื้อของฝากที่ศูนย์ OTOP ชุมชนบ้านโคกเมืองตามอัธยาศัย
13.30 น. ส่งคณะเดินทางกลับสู่จังหวัดขอนแก่น
เดินทางกลับถึงจังหวัดขอนแก่นโดยสวัสดิภาพ

โ ค ก บุ รี www.Khokburi.com 094-4924350
โ ค ก บุ รี ทั ว ร์