ค ำน ำ หนังสือเล่มนี้จัดท ำขึ้นเพื่อกำรศึกษำ และกำรกิจกรรมส่งเสริมกำรอ่ำน ห้องสมุดประชำชนอ ำเภอบำงระจัน เพื่อเผยแผ่ให้นักเรียน นักศึกษำ และประชำชนทั่วไปได้ศึกษำหำควำมรู้เท่ำนั้น มิได้ท ำขึ้นเพื่อซื้อขำยแต่ อย่ำงใดห้องสมุดประชำชนอ ำเภอบำงระจัน จึงขอขอบพระคุณสื่อด้ำน ต่ำงๆเว็ปไซด์ต่ำงๆ ที่ให้ห้องสมุดประชำชนอ ำเภอบำงระจันได้น ำข้อมูล มำเพื่อจัดท ำหนังสือE-BOOK และอ้ำงอิงในหนังสือเล่มนี้ ห้องสมุดประชำนอ ำเภอบำงระจัน กศน.อ ำเภอบำงระจัน ส ำนักงำน กศน.จังหวัดสิงห์บุรี
เกษตรแนวใหม่ตำมรอยพ่อหลวง ควำมเพียงพอ ก็พอเพียง ตำมหลักด ำเนินชีวิต ที่พ่อทิ้งไว้ โดยมีจุดมุ่งหมำย เดียวกัน คือควำมเรียบง่ำย ไม่โลภ สุขอย่ำงพอเพียง ปรัชญำเศรษฐกิจ พอเพียง ของพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัว รัชกำลที่ 9 ที่สอนให้ลูก ๆ ชำว ไทยรู้จักใช้“วิถีชีวิตพอเพียง” เพื่อพบกับควำมสุขอย่ำงยั่งยืน ได้ผ่ำนกำร พิสูจน์มำแล้ว หลำยต่อหลำยคน หนึ่งในนั้นก็คือ ครูปลำ-ชุติมำ จักษุมำ ที่โล๊ะ ไร่อ้อยกว่ำ 6 ไร่เนรมิตตำมรอยพ่อหลวงด้วยกำรท ำเกษตรแนวใหม่ และท ำให้ ครอบครัวพบควำมสุขอย่ำงยั่งยืนอย่ำงทุกวันนี้ เรำมำท ำควำมรู้จักกันดีกว่ำ ๑
ชุติมา จักษุมา หรือครูปลำของเด็ก ๆ ที่ริเริ่มควำมคิด อยำก กินผักปลอดสำรพิษ และได้ศึกษำตำมสื่อออนไลน์ พร้อมกับเปิดคลิป ต่ำง ๆ ให้คุณพ่อคุณแม่ดูเรื่อยๆ จนท่ำนเปิดใจ และอนุมัติให้โล๊ะไร่ อ้อยทิ้งมำท ำเกษตรแบบพอเพียงในพื้นที่กว่ำ 6 ไร่ ๒
“ เดิมทีครอบครัวเรำท ำเกษตรแบบเชิงเดียวคือปลูกไร่อ้อย ค่ะ ท ำทีเดียวสบำยทั้งปี แต่จะกินอะไร เรำต้องซื้อตลอด จึงเริ่มทดลอง ขอตำกับยำย(พ่อแม่) อยำกลองปลูกผักสวนครัว 1 ไร่ โดยที่เรำไม่ใส่ สำรเคมีอะไรเลย และเป็นไปได้ทิศทำงที่ดี จึงตัดสินใจท ำทั้งหมด 6 ไร่” หลังจำกตกผลึกทำงควำมคิด และอยำกเดินตำมรอยพ่อหลวง ครูปลำจึง เริ่มหันสู่ชีวิตใหม่ ด้วยกำรมำท ำเกษตรกร แม้ว่ำช่วงนั้นจะไม่มีควำมรู้เรื่อง กำรท ำเกษตรเลย จึงติดต่อกับรุ่นพี่ที่มีควำมรู้ โคกหนองนก ำแพงเพชร และ ได้แนะน ำให้รู้จักกับอ.บุญล้อม ท่ำนได้ออกแบบโคกหนองนำให้ ร่วมกับ ไอเดียสระรูปหัวใจที่ตนอยำกได้ โดยมีควำมลึก 3 เมตร ส่วนคลองไส้ไก่มี ควำมลึก 2 เมตร เพื่อเก็บกักน้ ำบำดำล ให้เพียงพอหล่อเลี้ยงกับกำรท ำสวน ครั้งนี้ ๓
เมื่อถำมถึงต้นทุนที่ท ำ ครูปลำบอกว่ำ “ ต้นทุนในกำรขุดบ่อ เรำใช้เวลำ 5 วันค่ะ ลงทุนประมำณ 53,000 บำท ใช้เวลำปลูกพืช 1 ปี เต็มจนเกิดเป็นรอยชัดเจนอย่ำงทุกวันนี้ แนวคิดที่เลือกใช้คือ ปลูกทุก อย่ำงที่กิน กินทุกอย่ำงที่ปลูก เรำเริ่มจำกสิ่งใกล้ตัวเรำก่อนที่ท ำได้ค่ะ โดยมีคุณตำคุณยำย พ่อแม่ของปลำเอง คอยดูแล สวนตอนเช้ำเรำก็จะ ไปดูแลเด็ก ๆ หลังเลิกงำนก็จะมำดูแลสวน ท ำแบบนี้เป็นกิจวัตรทุกวัน ซึ่งมีควำมสุขมำกค่ะ” ๔
พื้นที่ส่วนใหญ่จะใช้วิธีน ำหญ้ำฝำงมำหุ้ม เพื่อให้ธรรมชำติดูแล ธรรมชำติ เรำจะได้หน้ำดินที่ชุ่มชื่น ส่วนปุ๋ยจะใช้มูลสัตว์คือควำยที่เรำ เลี้ยงไว้ น ำมำแทนปลูก โดยน ำหญ้ำฝำงหุ้มแล้วใส่ปุ๋ยมูลสัตว์และหุ้ม ฝำงอีกที ซึ่งผลลัพธ์คือพืชผักในสวน เจริญงอกงำมดี และที่ส ำคัญ ปลอดสำรพิษอีกด้วยค่ะ ๕
ส่วนพืชผักโคกหนอกตำกะยำยที่ปลูก จะมีพวกมะเขือ พริก ฝัก ทอง กะเพรำ ผักต่ำง ๆ ที่เรำกิน ในสระก็จะมีปลำ เรำเลี้ยงเป็ดไว้กินไข่ เลี้ยงปลำไว้กินเนื้อ เลี้ยงสัตว์ไว้น ำมูลสัตว์มำท ำปุ๋ย ถ้ำถำมว่ำ คุ้มไหมกับสิ่ง ที่ท ำมำในวันนี้ ต้องบอกเลยค่ะว่ำ คุ้มมำกกกกกกก เพรำะเหนือกว่ำรำยได้ ที่ได้รับตลอดทั้งปี ได้กินอำหำรปลอดสำรพิษ นั้นคือรอยยิ้มของครอบครัว ตำกับยำย และคนอื่น ๆ มีควำมสุขมำก ได้ออกไปเก็บไข่ ปลูกผัก รดน้ ำทุก วัน เหมือนได้ออกก ำลังกำยไปด้วย นี่ละโครตจะคุ้มแล้วค่ะ ๖
ส่วนกำรขุดออกแบบ จะเน้นให้สโลป ให้เข้ำกับธรรมชำติเพรำะ ธรรมชำติไม่เป็นเส้นตรงค่ะ จึงสร้ำงออกมำเพื่อให้เหมำะกับธรรมชำติ เพื่อที่ปลำจะวำงไข่กันได้รวมถึงดูทิศทำงลมและแสง โดยให้อำจำรย์ ช่วยออกแบบให้เหมำะทิศทำงลมและแสง นอกจำกนี้ยังปลูกหญ้ำแฝก กั้นคันน้ ำ เพื่อไม่ให้ชำยฝั่งเซำะ ส่วนกำรปลูกพืช สลับหมุนเวียนกันไป ไม่ว่ำจะเป็นกล้วย น้อยหน่ำ ขนุน ๗
มีกำรท ำซุ้มเป็ดแซนวิชปลำ โดยใช้แฝกหุ้มและใส่มูลสัตว์และใช้ฝำงห่ม ใส่มูลสัตว์อีกที สลับเป็นชั้น ๆ กันไป ส่วนดินจำกกำรขุดหนองนี้ ก็จะน ำมำถมเป็นโคก เพื่อเป็นทำงเดิน ที่อยู่อำศัย ปลูกผัก เลี้ยงสัตว์รวมทั้งปลูกต้นไม้ เดินตำมแนวศำสตร์ พระรำชำคือ“ป่ำ 3 อย่ำง ประโยชน์ 4 อย่ำง” เพื่อให้อยู่พอกิน ๘
หนองที่ขุดที่ใช้เป็นแหล่งเก็บน้ ำ และที่อยู่อำศัยของปลำจะคดโค้ง เป็น อิสระ ไม่เป็นสี่เหลี่ยมค่ะ เพื่อให้เรำมีน้ ำใช้ในยำมแล้งหรือยำมจ ำเป็น และสำมำรถรองรับน้ ำท่วมได้ สุดท้ำย อยำกฝำกไว้ส ำหรับใครที่อยำก ใช้ชีวิตสุขส ำเร็จแบบนี้ แนะน ำให้ททท ท ำทันที ศำสตร์พระรำชำคือ ทำงรอด ขอแค่ตั้งใจท ำค่ะ แกะโมเดล “โคก หนอง นา โมเดล” ๙
แกะโมเดล “โคก หนอง นา โมเดล” ๑๐
โคก หนอง นำ โมเดล เป็นกำรออกแบบพื้นที่ชีวิตที่ เข้ำกับวิถีชีวิตคนไทย ตำมต้นแบบที่สถำบันเศรษฐกิจ พอเพียง และมูลนิธิกสิกรรมธรรมชำติได้ น ำพระรำชด ำรัช ร.9 ในเรื่องควำมพอเพียงและกำรบริหำรจัดกำรน้ ำในพื้นที่ เกษตร โดยหลัก ๆ จะมุ่งเน้นที่ 30 : 30 : 30 : 10 แหล่งน้ ำ 30 เป็นกำรขุดบ่อท ำหนองและกำร คลองไส้ไก่ เพื่อช่วยระบำยน้ ำรอบพื้นที่ ปลูกข้ำว 30% ไว้ท ำโคกหรือป่ำ โดยปลูกผัก ไว้เป็นอำหำร ปลูกไม้ใช้สอย ปลูกยำสมุนไพร 10 %ที่เหลือ ส ำหรับอยู่อำศัยเลี้ยงสัตว์ หำกท ำเช่นนี้จะแก้ปัญหำโลกร้อนและลดก๊ำซ คำร์บอนไดออกไซด์ได้ ๑๑
กำรบริกำรจัดกำรน้ ำ โคก หนอง นำ ตำมที่พระบำทสมเด็จ เด็จพระบรมชนกำธิเบศร มหำภูมิพลอดุลย เดชมหำรำช บรมนำถบพิตร ในหลวงรัชกำลที่ 9 ทรงได้รับสั่งไว้ ว่ำ “น ้าคือชีวิต” ดังนั้นควำมพิเศษของโคก หนอง นำโมเดล คือกำร วำงแผนเก็บน้ ำไว้ใช้ตลอดทั้งปี สำมำรถน้ ำมำใช้ประโยชน์ในสวนได้ หำกท ำได้แบบนี้จะช่วยลดกำรย้ำยถิ่นของประชำกร ไม่ต้องมำแออัด ในเมืองหลวง ดังนั้นกำรวำงแผน โคก หนอง นำ โมเดล จึงต้อง ค ำนวณให้ดี ๆ ทั้งด้ำนกำรระเหยของน้ ำ กำรใช้น้ ำ กำรบ ำบัดน้ ำ น้ ำ ที่ได้มำ ต้องมำวำงแผนผลิต รวมถึงเรื่องกำรปรับปรุงดิน นอกจำกนี้ ยังต้องปรับหัวคันนำให้สูงถึง 2 เมตร เพื่อสร้ำงแหล่งกักเก็บน้ ำ เพื่อ ไว้ปลูกข้ำว รวมถึงกำรปลูกพืชหมุนเวียน ทั้งแบบระยะสั้น ระยะยำว กำรเลี้ยงปลำเลี้ยงเป็ด โดยใช้พลังจำกชีวมวลมำหมุนเวียนในโคก หนองนำ และเมื่อฝนตกลงมำจะไหลเข้ำหนอง สัตว์น้ ำที่อำศัยจะ วำงไข่ในพื้นที่ได้ปลอดภัย และส่งผลในเรื่องของรำยได้ตำมมำนั่นเอง ๑๒