No. Standar Kompetensi Kompetensi Dasar Thp.
B’pikir
Wulangan 2 : PITUTUR
3
Indikator Thp. Materi *) Ruang Alokasi
B’pikir Pokok Lingkup Waktu
1234
3
Nama Sekolah PEMETAAN STANDAR KOMPETENSI (
: ...............................
Mata Pelajaran : Basa Jawa
Kelas/Semester : I (satu) / 1 (ganjil)
Tahun Pelajaran : 2020 / 2021
No Standar Kompetensi Kompetensi Thp.
. Dasar B’piki
Wulangan 3 : BUDI PEKERTI
1. KI 1
Menerima, menjalankan, dan
menghargai ajaran agama yang
dianutnya
2. KI 2
Memiliki perilaku jujur, disiplin,
tanggung jawab, santun, peduli, dan
percaya diri dalam berinteraksi
dengan keluarga, teman, dan guru.
3
(SK) DAN KOMPETENSI DASAR (KD)
. Indikator Thp. Materi *) Ruang Alokasi
ir B’pikir Pokok Lingkup Waktu
12 3 4
4
No Standar Kompetensi Kompetensi Thp.
. Dasar B’piki
Wulangan 3 : BUDI PEKERTI
3. KI 3
Memahami pengetahuan factual dan
konseptual dengan cara mengamati
(mendengar, melihat, membaca)
dan menanya berdasarkan rasa
ingin tahu tentang dirinya, makhluk
ciptaan Tuhan dan kegiatannya
serta benda-benda yang
dijumpainya di rumah dan di sekolah
3
. Indikator Thp. Materi *) Ruang Alokasi
ir B’pikir Pokok Lingkup Waktu
12 3 4
3.3.1 Berbahasa Ngrungokak 2x
Jawa dengan e dongeng 35’
santun, baik
dan benar. √ 2 x 35’
3.3.2 Berperilaku Nyebutake
dengan sopan peraga
yang dongeng
mencerminka
n kepribadian
Jawa
3.3.3 Menyebutkan
kata-kata sulit
yang
digunakan
dalam
dongeng
3.3.4 Mengartikan
kata-kata sulit
yang
5
No Standar Kompetensi Kompetensi Thp.
. Dasar B’piki
Wulangan 3 : BUDI PEKERTI
3
. Indikator Thp. Materi *) Ruang Alokasi
ir B’pikir Pokok Lingkup Waktu
12 3 4
digunakan Wangsuli 2 x 35’
dalam pitakon
dongeng
secara lisan
3.3.5 Menyebutkan
tokoh dalam
dongeng
3.3.6 Menjawab
pertanyaan
tentang
dongeng yang
didengarkan
3.3.7 Menyebutkan
nilai-nilai
luhur yang
ada dalam
dongeng
6
No Standar Kompetensi Kompetensi Thp.
. Dasar B’piki
Wulangan 3 : BUDI PEKERTI
4. KI 4
Menyajikan pengetahuan faktual
dalam bahasa yang jelas dan logis,
dalam karya yang estetis, dalam
gerakan yang mencerminkan anak
sehat, dan dalam tindakan yang
mencerminkan perilaku anak
beriman dan berakhlak mulia.
3
. Indikator Thp. Materi *) Ruang Alokasi
ir B’pikir Pokok Lingkup Waktu
12 3 4
4.3.1 mendongeng Ngucapake 2 x 35’
tembung
4.3.2
Memperagaka Melafalkan
n tokoh kata
dongeng
√
7
Tema 1
LINGKUNGANKU
38
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)
BAHASA JAWA
Sekolah : Tanggal : ………………..
Kelas/Semeste : I/1 (satu )
A. TUJUAN PEMBELAJARAN
1. Melalui pengamatan, peserta didik dapat mengamati dan mendengarkan
pengucapan lambang bunyi.
2. Melalui kegiatan bertanya jawab, peserta didik dapat:
a. Bertanya jawab tentang lambang bunyi.
b. Bertanya jawab tentang rangkaian huruf yang dilihat atau diperdengarkan.
3. Melalui kegiatan mengumpulkan informasi, peserta didik dapat menyusun kata
tentang lambang bunyi (dengan alat peraga kartu huruf).
4. Melalui kegiatan mengasosiasi, peserta didik dapat menyusun lambang bunyi
menjadi kata sederhana bermakna berbantuan benda.
5. Melalui kegiatan mengkomunikasikan, peserta didik dapat:
a. menyusun lambang bunyi menjadi kata sederhana bermakna berbantuan
benda.
b. berbahasa jawa dengan baik dan benar.
B. KEGIATAN PEMBELAJARAN
Kegiatan Pendahuluan
1. Pemahaman bab sinau saka ngomah kanggo nyegah penyebaran covid-19.
2. Para siswa di dhawuhi nyebutake conto kegiatane ana ngomah.
3. Para siswa di dhawuhi nyebutake conto kewan kang ana lingkungan sekitar.
Kegiatan Inti
1. Guru maringi conto carane nembang tembang “Kodhok Ngorek”
2. Para Siswa nyemak nalika guru maringi conto.
3. Guru ngajak para siswa nembang bebarengan
4. Guru dhawuhi para siswa nggatekake kewan kang ana sakiwo tengene.
5. Guru maringi conto kewan lan swarane.
6. Para siswa ngrungokake lan nirokake conto swara kewan kang dicontokake guru.
7. Para siswa maragakake swara-swara kewan kang ana ing buku kaca 7.
8. Guru maringi conto gambar-gambar kegiatane para siswa ana ngomah.
9. Para Siswa nggatekake lan nyebutake tembung ing sangisore gambar.
10. Guru mbenerake pangucapane tembung ing gambar.
11.Guru dhawuhi para siswa nggatekake terus nirokake pangucapan kang bener.
12.Guru maringi garapan awujud njodhokake huruf kapisan ing tembung.
13.Para siswa nggarap tugas kanthi bimbingan guru
14.Guru maringi conto Swara kewan lan sapanunggalane.
15.Para siswa nirokake apa kang dicontokake dening guru.
Kegiatan Penutup
1. Guru mbimbing para siswa njawab pitakon lan menehi penguatan/refleksi.
2. Guru maringi biji.
39
C. PENILAIAN PEMBELAJARAN Instrumen
No Jenis Penilaian Teknik Jurnal sikap kedisiplinan
Lembar Kerja Siswa
1 Sikap Observasi Rubrik penilaian
2 Pengetahuan Tulis
3 Keterampilan Praktik
40
Nama :
No :
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Mendengarkan dan membedakan lambang bunyi lewat suara-suara binatang
Petunjuk :
Rungokno lan tirokno swara kewan iki!
Banyaké cêcak bébék
ngoék ngoék cêk cêk wék wék
baboné jagoné macané
pêtok pêtok kukuruyuk aum aum
jangkriké darané
krik krik dêrkuku dêrkuku
41
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Menirukan suara binatang.
Petunjuk :
Kepiye swarane coba paragakno!
Kêboné kodoké
Muh muh kung kong kung kong
Jarané lêmuté
Ngiyéh ngiyéh nging nging
Tikusé wêdhusé
Cuit cuit êmbék êmbék
42
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Mengenal lambang bunyi
Petunjuk :
Rungokno banjur tirokna!
cê c ak
kuc i ng
w ê dh u s
j a r an
k ê th é k
43
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Menunjukkan lambang bunyi berdasarkan suara yang didengarkan.
Petunjuk :
Rungokna lan tirokna, kandhakna bola-bali!
dhakon sinau
turu maca
Bal balan mang
nyêpéda an
layangan rênan
g
44
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Membedakan lambang bunyi.
Petunjuk :
1. Tirokna pocapané
byur dhor syur
thor Cêk cêk Cit cit
Krik krik
Êmbék Wék wék Ngoék
ngoék
Pêtok
pêtok kukuruyuk
2.Gathukna tembung tembung ing ngisor iki karo aksara ngarêpé! j
gêdhang
dêgan a
jêruk n
apêl d
nanas g
45
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)
BAHASA JAWA
Sekolah : SDN Tanggal : ………………..
Kelas/Semester : I/1 (satu )
D. TUJUAN PEMBELAJARAN
6. Melalui pengamatan, peserta didik dapat mengamati dan mendengarkan
pengucapan lambang bunyi.
7. Melalui kegiatan bertanya jawab, peserta didik dapat:
a. Bertanya jawab tentang lambang bunyi.
b. Bertanya jawab tentang rangkaian huruf yang dilihat atau diperdengarkan.
8. Melalui kegiatan mengumpulkan informasi, peserta didik dapat menyusun kata
tentang lambang bunyi (dengan alat peraga kartu huruf).
9. Melalui kegiatan mengasosiasi, peserta didik dapat menyusun lambang bunyi
menjadi kata sederhana bermakna berbantuan benda.
10. Melalui kegiatan mengkomunikasikan, peserta didik dapat:
a. menyusun lambang bunyi menjadi kata sederhana bermakna berbantuan
benda.
b. berbahasa jawa dengan baik dan benar.
E. KEGIATAN PEMBELAJARAN
Kegiatan Pendahuluan
1. Pemahaman bab sinau saka ngomah kanggo nyegah penyebaran covid-19.
2. Para siswa di dhawuhi nyebutake conto barang-barang kang ana ing sakiwa
tengene.
Kegiatan Inti
1. Guru maringi tuladha gambar-gambar barang kang biasa ana sakiwa tengene
para Siswa (bal, meja kursi, buku, sepatu, dll).
2. Para Siswa di dhawuhi supaya bisa nggatukake gambar lan tembung sing
jumbuh.
4. Guru maringi tuladha carane maca aksarane kanthi pocapan sing bener.
5. Para siswa didhawuhi nirokake.
6. Guru mbimbing para siswa maca ing buku kulina basa jawa kaca 17.
6. Para siswa didhawuhi nggatekake lan nirokake.
Kegiatan Penutup
1. Guru mbimbing para siswa njawab pitakon lan menehi penguatan/refleksi.
2. Guru maringi biji
F. PENILAIAN PEMBELAJARAN
No Jenis Penilaian Teknik Instrumen
1 Sikap Observasi Jurnal sikap kedisiplinan
2 Pengetahuan Tulis Lembar Kerja Siswa
3 Keterampilan Praktik Rubrik penilaian
46
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Mendengarkan dan menirukan bunyi bahasa berbantuan benda sekitar.
Petunjuk :
Pilihên têmbung sing jumbuh karo gambaré!
blimbing apêl pêlêm
kothak buku mêja
cêcak kadhal boyo
thilang êmprit dara
bécak dhokar angkot
47
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Menunjukkan lambang bunyi berdasarkan suara yang didengarkan.
Petunjuk :
Rungokna lan tirokna!
Jago jambu jangkrik
Macan anggur apel
Wacanen kanthi ceth a-p-a s-a-p-a
a a-n-a k-a-n-c-i-l
d-o-d-o
c c-e-c-a-k c-a-c-i-n-g
Dh-u-w-u-r
d d-a-d-i d-u-d-u k-é-y-o-ng
dh Dh-o-k-a-r Dh-a-h-a-r
é é-n-a-k m-é-n-th-o-g
48
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Membedakan lambang bunyi.
Petunjuk :
1. Tirokna pocapané
byur dhor syur
thor Cêk cêk Cit cit
Krik krik
Êmbék Wék wék Ngoék
ngoék
Pêtok
pêtok kukuruyuk
2.Gathukna tembung tembung ing ngisor iki karo aksara ngarêpé! j
a
gêdhang n
dêgan d
jêruk g
apêl
nanas
49
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)
BAHASA JAWA
Sekolah : SDN Tanggal : ………………..
2020
Kelas/Semester : I/1 (satu )
TUJUAN PEMBELAJARAN
1. Melalui pengamatan, peserta didik dapat mengamati dan mendengarkan
pengucapan lambang bunyi.
2. Melalui kegiatan bertanya jawab, peserta didik dapat:
a. Bertanya jawab tentang lambang bunyi.
b. Bertanya jawab tentang rangkaian huruf yang dilihat atau diperdengarkan.
3. Melalui kegiatan mengumpulkan informasi, peserta didik dapat menyusun kata
tentang lambang bunyi (dengan alat peraga kartu huruf).
4. Melalui kegiatan mengasosiasi, peserta didik dapat menyusun lambang bunyi
menjadi kata sederhana bermakna berbantuan benda.
5. Melalui kegiatan mengkomunikasikan, peserta didik dapat:
a. menyusun lambang bunyi menjadi kata sederhana bermakna berbantuan
benda.
b. berbahasa jawa dengan baik dan benar.
G. KEGIATAN PEMBELAJARAN
Kegiatan Pendahuluan
1. Pemahaman bab sinau saka ngomah kanggo nyegah
penyebaran covid-19.
2. Guru ngajak para siswa nembang lagu “a b c”
3. Guru lan siswa nembang lagu “a b c” bebarengan.
Kegiatan Inti
1. Para siswa nembang bebarengan sinambi ngapalke huruf kanthi bimbingan guru.
2. Guru nyerat aksara acak ana ing papan tulis.
H. Para siswa di dhawuhi ngrakit aksara acak mau dadi tembung.
I. Guru maringi conto carane nulis tegak ing papan tulis.
J. Para siswa diparingi lembar tugas ngandeli aksara kang wis sumadya ing kono.
7. Para siswa ngandelake tulisan mau kanthi kabantu gambar.
8. Guru mbimbing para siswa nggenepi huruf kang ilang ing tembung.
9. Para siswa nggarap tugas saka guru kanthi bantuan gambar lan tulisan kang wis
bener.
Kegiatan Penutup
1. Guru mbimbing para siswa njawab pitakon lan menehi penguatan/refleksi.
2. Guru maringi biji
K. PENILAIAN PEMBELAJARAN Instrumen
No Jenis Penilaian Teknik Jurnal sikap kedisiplinan
Lembar Kerja Siswa
1 Sikap Observasi Rubrik penilaian
2 Pengetahuan Tulis
3 Keterampilan Praktik
50
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Mendengarkan dan menirukan bunyi bahasa berbantuan benda sekitar.
Petunjuk :
Rakiten aksara acak ing ngisor iki dadi tembung kang bener!
Tuladha:
k au
aku
1. dh i a uk
……… … …
2. p a a b u k
………………
3. a c a n k u k
… … … … ………
4. o h a m u k
… … …… … …
5. b ui
… ……
51
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Menulis lambang bunyi.
Petunjuk :
Tulisen tembung kang jumbuh karo gambare!
52
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Membedakan lambang bunyi.
Petunjuk :
1. Isenana kothak kothak iki nganggo aksara kang bener!
t ak si su l ak
t …k si
t …k s… s… l ak
… …k …i
s… l …k
…… l … k
sepur t ekek
s…p u r t…k e k
s…p…r t … k …k
…… p … r …… k … k
53
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Menyusun lambang bunyi menjadi kata sederhana bermakna.
Petunjuk :
2. Garapen kaya tuladhane!
Tuladha
lp a e apel
au s n i
1.
bb o a n
2.
kb b e e
3.
bn a o l
4.
ap s u
5.
54
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)
BAHASA JAWA
Sekolah : SDN Tanggal : ………………..
2020
Kelas/Semester : I/1 (satu )
L. TUJUAN PEMBELAJARAN
1. Melalui pengamatan, peserta didik dapat mengamati dan mendengarkan
pengucapan lambang bunyi.
2. Melalui kegiatan bertanya jawab, peserta didik dapat:
a. Bertanya jawab tentang lambang bunyi.
b. Bertanya jawab tentang rangkaian huruf yang dilihat atau diperdengarkan.
3. Melalui kegiatan mengumpulkan informasi, peserta didik dapat menyusun kata
tentang lambang bunyi (dengan alat peraga kartu huruf).
4. Melalui kegiatan mengasosiasi, peserta didik dapat menyusun lambang bunyi
menjadi kata sederhana bermakna berbantuan benda.
5. Melalui kegiatan mengkomunikasikan, peserta didik dapat:
a. menyusun lambang bunyi menjadi kata sederhana bermakna berbantuan
benda.
b. berbahasa jawa dengan baik dan benar.
M. KEGIATAN PEMBELAJARAN
Kegiatan Pendahuluan
N. Pemahaman bab sinau saka ngomah kanggo nyegah penyebaran covid-19.
O. Guru nulis conto tembung ing papan tulis.
P. Para siswa nggatekke lan ngeja conto tembung mau.
Kegiatan Inti
1. Para siswa ngeja conto tembung ing papan tulis kanthi bimbingan guru.
2. Guru ngedumake kartu huruf kanggo mbantu latian maca.
3. Para siswa di dhawuhi ngrakit aksara acak mau dadi tembung kang bener.
4. Guru maringi conto carane nata tembung-tembung dadi ukara kang apik.
5. Para siswa didhawuhi nata tembung sik wis karakit mau dadi ukara.
6. Para siswa banjur maca ukara-ukara kang wis karakit.
7. Guru mbimbing para siswa nulis ukara kanthi cara dhikte.
8. Para siswa nutup buku pakete banjur nyiapake buku tulis lan patelote.
9. Para siswa nulis ukara kang didhiktekake guru.
Kegiatan Penutup
1. Guru mbimbing para siswa njawab pitakon lan menehi penguatan/refleksi.
2. Guru maringi biji
Q. PENILAIAN PEMBELAJARAN Instrumen
No Jenis Penilaian Teknik Jurnal sikap kedisiplinan
Lembar Kerja Siswa
1 Sikap Observasi Rubrik penilaian
2 Pengetahuan Tulis
3 Keterampilan Praktik
55
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Mengeja rangkaian lambang bunyi yang membentuk kata sederhana
bermakna.
Petunjuk :
Ějanen tembung ing ngisor iki kanthi pocapan kang bener!
1. k ê l a s kêlas
2. b a p a k bapak
3. t u t u r tutur
4. nu l is nulis
sirah
5. s i r a h
Rakiten aksara acak ing ngisor iki dadi tembung
Tembung tembung mau banjur tatanen dadi ukara kang bener.
1. k-l-u-a --- k ….
Dh-a-b-é --- b ….
m-m-a-ê --- m ….
… … … ---- …
…
2. b-u-i --- i …. …
…
g-a-i-l --- i ….
a-r-é-s --- s ….
… … … ---
3. k-a-a-p-b --- b ….
l-i-g-a --- l ….
A-s-o-m --- m ….
… … … ---
4. dh-k-i-a --- a ….
a-i-l-g --- l ….
u-u-t-r --- t ….
…… … ---
56
Nama :
No :
LEMBAR KERJA SISWA
Tujuan : Menulis kata sederhana.
Petunjuk :
A. Tulisên têmbung têmbung ngisor iki ing bukumu!
1. kaé nina
2. nina karo adhiné
3. adhiné nina budi
4. ibuné nina bu ani
5. bapaké nini pak toni
B. Tulisên ukara dikté saka guru!
1. nina kêlas siji
2. nina bocah tabêri
3. sabên dina nina sinau
4. nina sinau maca
5. nina sinau nulis
57
Nama :
No :
LEMBAR KERJA ULANGAN SISWA
Tujuan : Mengerjakan ulangan padinan.
Petunjuk :
A. Isenana aksara kang ilang ing tembung ngisor iki!
1. a k … t …k … s …g …
2. j … r … k l êg…
3. j … r … n l ê m…
4. b … p … k dh … … a r
5. … b … m…o … b …k …
B. Rakiten aksara acak ing ngisor iki dadi tembung kang bener!
1. k-c-ê-c-a --- ….
2. a-dh-dh-a --- ….
3. m-n-a-u-k --- ….
4. r-o-k-dh-t-ê --- ….
5. k-s-o-l-ê-h-a --- ….
58
TEMA 2
PITITUR
59
PASINAON 2
PITUTUR
1.1.Menerima dan
bangga akan
anugerah Tuhan Yang
Maha Esa berupa
Bahasa Jawa sebagai
bahasa ibu
2.2. Menunjukan perilaku Kompetensi 3.2.
Dasar Memahami
baerbahasa yang santun
tembang
yang ditunjukan dengan dolanan
ketetapan penggunaan bertema
nasehat
ragam bahasa (unggah
ungguh basa)
4.2. Menirukan
pengucapan teks
tembang dolanan
bertema nasehat
60
61
Piwulang I
A. Nembang bebarengan
1. Rungokna
Gatekna tembung -tembung sing ana ing tembang
Menthog menthog
Menthog menthog takkandhani
Mung solahmu angisin ngisini
Mbokya aja ndeprok
Ana kandhang bae
Enak enak ngorok
Ora nyambut gawe
Menthog menthog mung lakumu
Megal megol gawe guyu
B. Nyebutake tembung -tembung angel soko tembang methog methog
Tak kandhani
Solahmu Angisin ngisini
Ndeprok
Kandhang
Enak enak ngorok
Nyambut gawe
Lakumu
Megal megol
Gawe guyu
62
Negesi tembung Tegese
No Tembung taktuturi
1. takkandhani tumindhakmu
2. solahmu Gawe isin
3. Angisin ngisini Lungguh nglaras
4. ndeprok Panggone kewan
5. kandhang Enak enak turu
6. Enak enak ngorok kerja
7. Nyambut gawe mlaku
8. lakumu Megal megol
9. Megal megol Marakake ngguyu
10. Gawe guyu
63
Piwulang 2
Nembang maneh bebarengan
Menthog menthog
Menthog menthog takkandhani
Mung solahmu angisin ngisini
Mbokya aja ndeprok
Ana kandhang bae
Enak enak ngorok
Ora nyambut gawe
Menthog menthog mung lakumu
Megal megol gawe guyu
a. Mangsuli pitakon
Wangsulana pitakon pitakon ing ngisor iki
1. Apa sing ngisin ngisini saka menthog ?
2. Menthog ana ing kandhang ngapa?
3. Kepriye lakune menthog?
4. Menthoge dikongkon apa?
5. Sing gawe guyu apane?
64
Piwulang 3
a. Nyemak pangucapane tembung
Rungokna pangucapane tembung tembung ing tembang menthog menthog
Menthog menthog Mung solahmu takkandhani
Angisin ngisini Mbok ya aja ndeprok Ana kandhang bae
Enak enak ngorok Menthog menthog Ora nyambut gawe
Megal megol Gawe guyu Mung lakumu
b. Ngucapake tembung
Tirokna pangucapane tembung-tembung ing ngisor iki
menthog kandhang
kandhani ngorok
Gawe guyu Nyambut Megal
solahmu gawe megol
ndeprok
65
Piwulang 4
Ngucapake tembung tembung ing tembang
1. Saiki ucapna tembang iki bebarengan kanthi cetha
Wajibe dadi murid
Wajibe dadi murid
Ora kena pijer pamit
Kajaba yen lara
Ra kena ethok ethokan
Yen wes mari bali neng pamulangan
Ja nganti mbolos mbolosan
Mundhak dadi bocah bodho
Plonga plongo kaya kebo
2. Kowe wis ngucapkake tembung
Saiki tulisen tembung tembung kuwi
66
Ulangan Padinan
a. Tulisen ukara ukara iki kanthi jejeg sambung
Menthog menthog
Menthog menthog takkandhani
Mung solahmu angisin ngisini
Mbokya aja ndeprok
Ana kandhang bae
Enak enak ngorok
Ora yambut gawe
Menthog menthog mung lakumu
Megal megol gawe guyu
b. Ucapna tembung tembung ing ngisor iki
1. Menthog menthog 6. Ana kandhang bae
2. Kandhani 7. Enak enak ngorok
3. Solahmu 8. Ora nyambut gawe
4. Ngisin ngisini 9. Megal megol
5. Mbok ya aja ndeprok 10. Gawe guyu
67
TEMA 3
BUDI
PEKERTI
68
Pasinaon 3
budi pekerti
peta konsep pasinaon 3
mengamati menyebutkan kata kata sulit yang menanya
peserta didik terdapat dalam dongeng -peserta didik dengan bantuan
mendengarkan oragtua/guru bertanya jawab
mengartikan kata kata sulit yang tentang kata kata sulit dalam
memahami dongeng terdapat dalam dongeng secara teks dongeng.
yang mengandung lisan -peserta didik bertanya jawab
ajaran budi pekerti tentang tokoh yang ada dalam
menyebutkan tokoh dlam dongeng
mendongeng dan dongeng -peserta didik dengan bantuan
memperagakan dongeng oarngtua/guru bertanya jawab
( fable ) bertema menjawab pertanyaan tentang isi tentang nilai nilai luhur yang
kejujuran /budi pekerti dongeng terdapat dalam dongeng
menyebutkan nilai nilai luhur yang mengympulkan informasi
ada dalam dongeng -peserta didik dengan
bantuan guru /orangtua
mendongeng berdiskusi tentang cara
mendongeng
memerankan tokoh dalam -peserta didik dengan
dongeng bantuan guru/orangtua
berdiskusi tentang cara
memperagakan dongeng
mengasosiasikan
-peserta didik dengan bantuan
guru/orangtua berlatih cara
mendongeng
-peserta didik dengan bantuan
guru/orangtua berlatih
memperagakan tokoh dalam
dongeng
mengkonikasikan
-peserta didik mendongeng
-peserta didik memperagakan
tokoh dalam dongeng
69
SKEMA PASINAON 3
Piwulang 1 Piwulang 2
-mendengarkan dongeng -mendengarkan dongeng
yang mengandung ajaran yang mengandung ajaran
budi pekerti budi pekerti
-mengartikan kata kata yang -menyebutkan tokoh tokoh
terdapat dalam isi dongeng dalam dongeng
-membuat kalimat -menjawab pertanyaan
tentang isi dongeng yang
menggunakan kata kata
yang tersedia didengarkan
-menulis surat -mengungkapkan nilai nilai
luhu yang ada dalam
dongeng
budi pekerti
Piwulang 4 Piwulang 3
-mendengarkan dongeng
-berlatih memperagakan yang mengandung ajaran
tokoh tokoh dalam dongeng budi pekerti
-memperagakan tokoh tokoh -berlatih mendongeng
dalam dongeng -mendongeng
-mengerjakan ulangan
padinan
70
KOMPETENSI INTI :
Kompetensi Inti 1 : Menerima, menjalankan, dan menghargai ajaran agama yang
dianutnya
Kompetensi Inti 2 : Menunjukkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, santun,
peduli, dan percaya diri dalam berinterkasi dengan keluarga,
teman dan guru
Kompetensi Inti 3 : Memahami pengetahuan factual dan konseptual dengan cara
mengamati ( mendengar, melihat, membaca ) dan menanya
berdasarkan rasa ingin tahu tentang dirinya, makhluk ciptaan
Tuhan dan kegiatannya, serta benda-benda yang dijumpainya
di rumah dan di sekolah
Kompetensi Inti 4 : Menyajikan pengetahuan factual dalam bahasa yang jela,
logis, dan sistematis dalam karya yang estesis dalam gerakan
yangmencerminkan anak sehat, dan dalam tindakan yang
mencerminkan anak sehat, dan dalam tindakan yang
mencerminkan perilaku anak beriman dan berakhlak mulia.
KOMPETENSI DASAR:
1.1. Menerima dan bangga akan anugerah Tuhan Yang Maha Esa berupa
bahasa Jawa sebagai bahasa ibu
2.3. menunjukkan perilaku dan perbuatan yang mencerminkan kepribadian
Jawa
3.3. Memahami dongeng yang mengandung ajaran budi pekerti
4.3. Mendongeng dan memperagakan dongeng ( fable ) bertema
kejujuran/budi pekerti
71
INDIKATOR :
1. Menyebutkan tokoh dalam dongeng.
2. Menjawab pertanyaan tentang dongeng yang didengarkan.
3. Menyebutkan nilai-nilai luhur yang ada dalam dongeng
4. Mendongeng.
5. Memperagakan tokoh dalam dongeng
TUJUAN PEMBELAJARAN :
1. Melalui kegiatan bertanya jawab, peserta didik dapat :
a. Menyebutkan kata-kata sulit yang terdapat dalam dongeng
b. mengartikan kata-kata sulit yang terdapat dalam dongeng secara lisan.
c. menyebutkan tokoh-tokoh dalam dongeng, dan
d. menjawab pertanyaan tentang isi dongeng.
2. Melalui kegiatan mengumpulkan informasi, peserta didik dapat menyebutkan
nilai-nilai luhur yang ada dalam dongeng.
3. Melalui kegiatan mengasosiasi, peserta didik dapat :
a. berlatih cara mendongeng
b. berlatih memperagakan tokoh dalam dongeng
4. Melalui kegiatan mengomunikasikan, peserta didik dapat :
a. mendongeng dengan suara yang jelas.
b. memperagakan tokoh-tokoh yang ada dalam dongeng
72
Piwulang 1
a. Ngrungokaké︢ dongéng
guru utawa wong tuwa nyritakaké sawijining dongéng lan para siswa didhawuhi
ngrungokaké
Sêmakên critané guru utawa wong tuwamu iki
ora ngêrti kabêcikan
kancil lagi mlaku-mlaku ing alas
kancil wêruh gêdhang suluh
kancil kêpéngin ngopék gêdhang iku
kancil ora bisa ménék
ing dalan kancil kêtêmu kêthék
kêthék crita yén lagi golék pangan
kêthék mau lagi ngélih
kancil banjur cêlathu
kaé lho thék ana gêdhang suluh
pénékên aku mêngko njaluk
kêthék wangsulan ya mêngko dak wénéhi
kêthék ménék wit gêdhang kang suluh
kêthék mangan gêdhang sawarêgé
kancil ora diwénéhi gêdhang
kancil gêla banjur lunga
kêthék pancén kéwan srakah
kêthék pancén ora ngêrti kabêcikan
b. latihan nêgêsi têmbung
owahono têmbung têmbung ing jêro dongeng ora ngêrti kabêcikan
gentinên nganggo basa padinanmu kanthi lésan
No Têmbung Basa padinan
Tuladha wêruh
Ngêrti ...
...
1 Kabêcikan ...
2 Cêlathu ...
...
3 Suluh
4 Diwénéhi
5 Lunga
73
c. gawé ukara migunakaké têmbung
gawéa ukara nganggo têmbung têmbung ing ngisor iki
gawénên nganggo basa padinanmu kanthi lésan
no tembung Ukara
Tuladha Aku ngêrti adhik nangis
Ngêrti ...
1 Kabêcikan ...
2 Suluh ...
3 Ngêlih ...
4 Cêlathu ...
5 Wangsulan
d. nulis têmbung lan ukara
1. tulisen têmbung têmbung ing ngisor iki
ngêrti kabêcikan ménék
wêruh suluh cêlathu
2. tulisên ukara ing ngisor iki ing buk latihanmu
bapak ngundhuh gêdhang suluh
wêtêngku wis krasa ngêlih
kancil cêlathu marang kêthék
74
Piwulang 2
a. nyêbutaké paraga dongéng
coba simakên mênêh dongéng ora ngêrti kabêcikan iki
guru utawa wong tuwa maosaké dongéng “ora ngerti kabêcikan” manéh. para siswa
didhawuhi nggatékaké
1. ing dongéng mau ana paragané dongéng ora ngêrti kabêcikan
éjanen aksarané banjur tulisên
iki sapa iki kancil
k anci l
kancil
iki sapa iki kêthék
k ê t hék
kêthék
2. kandhakna paraga dongéng kang bênêr wénêhana tandha ( √ )
tuladha
paraga sing wêruh gêdhang
√
a. paraga sing ora bisa ménék
b.
c.
75
b. paraga sing ngêlih
c. paraga sing ménék wit gêdhang
d. paraga sing ora ngêrti kabêcikan
b. mangsuli pitakon pitakon bab dongéng
wangsulana pitakon pitakon ing ngisor iki kanthi lésan
1. sapa sing mlaku mlaku ing alas
wangsulan …
2. kancil wêruh apa
wangsulan …
3. kancil kêtêmu sapa ing dalan
wangsulan …
4. sapa sing ménék wit gêdhang
wangsulan…
5. sapa sing ora rêti kabêcikan
wangsulan…
76
c. ngandhakaké pituturing dongéng
guru utawa wong tuwa maringi andharan babagan pituturing dongéng ’’ora
ngerti kabêcikan “
dongéng iku ngêmu pitutur, sêmono uga dongéng
kêthék lan kancil . bocah iku kudu ngêrti kabêcikan,
kabêcikan marang wong sing ménéhi pituduh.
tumindaké kêthék ora bêcik. kêthék mangan gêdhang
déwé. kêthék ora éling marang kancil. pranyata kancil
ménéhi pituduh ana gêdhang suluh. kancil ora
diwénéhi gêdhang babar pisan. tumindaké kêthék aja
ditiru. amarga gawé kuciwa marang wong liya
77